Όσο με θάβουνε, εγώ θα φυτρώνω
Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Περίοδος Γ’ Τεύχος 100 Απρίλιος 2016
τεύχη του ηλεκτρονικού περιοδικού μας
Καλή Ανάσταση
Τεύχη
ΔΥΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ Την πραγματοποίηση του επετειακού «20ού Αθηναϊκού Φεστιβάλ Καραγκιόζη λόφου Στρέφη» και του «5ου Φεστιβάλ Θεάτρου Σκιών Νέας Ιωνίας» αποφάσισαν το Διοικητικό και το Καλλιτεχνικό Συμβούλιο του Σωματείου μας, σε κοινή συνεδρίασή του, στις 15 Μάρτη 2016. Το «20ό Αθηναϊκό Φεστιβάλ Καραγκιόζη λόφου Στρέφη» θα πραγματοποιηθεί, από την Τρίτη 21 Ιούνη, μέχρι το Σάββατο 25 Ιούνη 2016. Θα είναι αφιερωμένο στον αείμνηστο καραγκιοζοπαίχτη Δημήτρη Μόλλα. Το «5ο Φεστιβάλ Νέας Ιωνίας» θα πραγματοποιηθεί, από την Δευτέρα 27 Ιουνίου, μέχρι την Παρασκευή 1η Ιούλη 2016. Θα είναι αφιερωμένο στον αείμνηστο καραγκιοζοπαίχτη Παναγιώτη Μιχόπουλο. Στόχος, και φέτος, θα είναι να παρουσιαστεί μια παράσταση, κάθε ημέρα του Φεστιβάλ, από έναν επαγγελματία ή ερασιτέχνη καραγκιοζοπαίχτη. Αυτό μπορεί να διαφοροποιηθεί, κατά περίπτωση, με απόφαση του Δ.Σ..
Ο κάθε καλλιτέχνης θα στήσει τη δική του σκηνή. Ηχητική κάλυψη θα υπάρχει, ΜΟΝΟ, στο Φεστιβάλ Νέας Ιωνίας.
Σε κάθε βραδιά του φεστιβάλ, θα παρουσιάζεται μια ολοκληρωμένη παράσταση, διάρκειας από 60 έως 90 λεπτά, συμπεριλαμβανομένου διαλείμματος 10 λεπτών. Το Δ.Σ., για την επιτυχία των φεστιβάλ, μπορεί να αποφασίσει τη συμμετοχή 2 καλλιτεχνών, σε μια βραδιά, για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των φεστιβάλ, καθώς και τον αριθμό και τις δεξιότητες των συμμετεχόντων. Απαραίτητη προϋπόθεση, για τους ερασιτέχνες Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΗΣ
Τεύχη
Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Τζωρτζ 6 Αθήνα 106 77
Διόρθωση κειμένων: Θωμάς Αθ. Αγραφιώτης Εξώφυλλο: Κωνσταντίνος Κουγιουμτζής
ΕΚΔΟΤΗΣ: Πάνος Β. Καπετανίδης Τηλέφωνο: 210 46 16 664
Σελίδα
2
γεννήθηκε στη Δράμα. Από παιδί έδειξε την κλίση του στη ζωγραφική αλλά και την αγάπη του για το Θέατρο Σκιών όταν έστηνε στη γειτονιά το μικρό του θεατράκι και με φιγούρες που έφτιαχνε μόνος. Εργάζεται ως ζωγράφος-αγιογράφος ζωγραφίζοντας ιερούς ναούς (τοιχογραφίες) και φορητές εικόνες.
2
Τεύχη
καραγκιοζοπαίχτες, να έχουν ηλικία 15 ετών και να προσκομίσουν, στο Δ.Σ., βίντεο, με τη δουλειά τους, από την οποία θα κριθεί και η συμμετοχή. Οι ημερομηνίες, κατά τις οποίες θα παρουσιάσουν την παράστασή τους οι συμμετέχοντες, θα γίνει, σε συνεργασία και συνεννόηση, με τον Πρόεδρο του Σωματείου. Όσοι επιθυμούν να πάρουν μέρος, στα Φεστιβάλ, πρέπει να απευθύνονται, στον Πρόεδρο, κ. Πάνο Καπετανίδη, μέχρι την Παρασκευή 20 Μαΐου 2016. Η τελική επιλογή θα γίνει, πάλι, από κοινή συνεδρίαση των δύο οργάνων του Σωματείου. Στα κριτήρια επιλογής, θα παίξει ρόλο η χρονική απόσταση, από προηγούμενη παρουσίαση του ενδιαφερόμενου, στο αντίστοιχο Φεστιβάλ, και, για τους ερασιτέχνες, η ικανότητά τους να κρατήσουν, μόνοι τους, μια ολοκληρωμένη παράσταση. Η συμμετοχή όλων θα είναι ΑΦΙΛΟΚΕΡΔΗΣ.
ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΦΤΙΑΞΕΙ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΩΝ ΑΦΙΣΩΝ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ; Μέχρι τέλος Απρίλη, όποιο μέλος ή φίλος ζωγραφίζει καλά, μπορεί να βοηθήσει στην κατασκευή του σχεδίου, που
θα μπει στην αφίσα κάθε Φεστιβάλ. Υπενθυμίζουμε ότι: 20ό Αθηναϊκό Φεστιβάλ λόφου Στρέφη, από 21, μέχρι 25 Ιούνη- Αφιέρωμα στον Δημήτρη Μόλλα (σχέδιο σχετικό, με τα σχέδια του τιμώμενου). 5ο Φεστιβάλ Ν. Ιωνίας, από 27 Ιουνίου, μέχρι 1η Ιούλη- Αφιέρωμα στον Παναγιώτη Μιχόπουλο (σχέδιο σχετικό, με τα σχέδια του τιμώμενου). (Απαιτείται έγκριση από το Δ.Σ.)
ΕΠΑΝΕΓΓΡΑΦΗ ΠΑΛΙΩΝ ΜΕΛΩΝ
Όσα παλιά μέλη είχαν διαγραφεί, από το μητρώο του Σωματείου, λόγω σωρευμένων, απλήρωτων συνδρομών και έχουν κλείσει 2 χρόνια από τη διαγραφή τους, μπορούν να επανεγγραφούν, βάσει του άρθρου 6 του καταστατικού, πληρώνοντας, πλέον, μόνο το δικαίωμα εγγραφής (30 €). Μπορούν και ηλεκτρονικά, από το: http://www.karagkiozis.com/somateio/ πατώντας το βελάκι [Γίνε μέλος].
3
3
Τεύχη
Σελίδα
Τεύχη
Τεύχη
Ο Καραγκιόζης κι ο κολοβός Διάβολος Καραγκιόζης: «Ξέχνα Εξαποδώ την Κόλαση καζάνια μη θυμάσαι κι αντί να στρώνεις στις φωτιές θα μπουκαλοκοιμάσαι!" Όπου χώνει ο Διάβολος την ουρά του, γίνονται «τέρατα και σημεία». Τι γίνεται, όμως, όταν δεν έχει ουρά να τη χώσει κάπου πάλι; Βλέπετε, του την ξεκόλλησε μια τρελή νυχτιά, εκείνη του «Διαόλου η κάλτσα», ο Καραγκιόζης. Και τι εκτίμηση, τι «μούρη» μπορεί να έχει ένας Διάβολος, χωρίς ουρά, για να την χώνει, εκεί που «δεν τον σπέρνουν»; Τώρα τι τον έπιασε τον Καραγκιόζη, χρονιάρα μέρα, να κάνει τον ψάλτη στην εκκλησιά, δεν είναι «άλλου παπά ευαγγέλιο», μιας και την ουρά του έχω¬σε ο «κατά κόσμον» Βελζεβούλης, χαϊδευτικά «Βούλης». «Ανεμομαζώματα διαβολοσκορπίσματα» και βρέθηκε ο Καραγκιόζης με «παρά μία τεσσαράκοντα» στην καμπούρα του και ο Διάβολος χωρίς ουρά. Και επειδή για μια μπέσα, για ένα φιλότιμο, ζει κανείς, ακόμα και ο Εξαποδώ, «Βούλης», ψάχνει να βρει την ουρά του, για να αποκαταστήσει ένα πρόσωπο στην Κόλαση, βρε αδερφέ. Και τι δεν σκαρφίζεται, τι δεν χαρίζει, για να ξαναπάρει την ουρά του ο Διάβολος! Όμως, προτού τα κοκόρια λαλήσουν πρωινό, ο Καραγκιόζης θα τον «πιάσει από τα κέρατα», θα τον ταπώσει σε μπουκάλα και θα τον διαολοστείλει, μιας και καλή. Μια σπαρταριστή λαογραφική κωμωδία του Γιάννη Χατζή, διανθισμένη με λαϊκά στιχάκια και τραγούδια και τόσο αστείες σκηνές, που από τα γέλια… κλαίει κανείς!
Ο Καραγκιόζης και ο κολοβός Διάβολος
Η παράσταση παρουσιάζεται, για πρώτη φορά, από τον καραγκιοζοπαίχτη Γιάννη Χατζή, στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο, την Κυριακή 2 Απριλίου, στις 11.30 π. μ.. Το έργο γράφηκε το φθινόπωρο του 2015 και παρουσιάζεται για πρώτη φορά.
Σελίδα
4
Σελίδα
5
Τεύχη
Την εποχή εκείνη, λίγο μετά τον παγκόσμιο πόλεμο και τον Εμφύλιο, τότε που παιδί κι εγώ μαζί με τόσα άλλα τρέχαμε στη Σαλονίκη στις γειτονιές της Πάνω Πόλης, παιδικές χαρές δεν υπήρχαν. Αυτές τις είχαμε μέσα μας και τις προβάλαμε όπου υπήρχε άνοιγμα, όπου υπήρχε αυλή. Και υπήρχαν αυλές ακόμα. Υπήρχαν. Τότε τις περισσότερες φορές φτιάχναμε μόνοι μας τα παιχνίδια μας κι αχολογούσαν οι γειτονιές από τις φωνές μας σαν παίζαμε "Αγιούτο", "Τζαμί", "Τσιλίκ Τσομάκ". Τότε για τα παιδικά μάτια μας, ινδάλματα που μιμούμασταν στα παιχνίδια μας δεν ήταν οι ήρωες των τηλεοπτικών σειρών, αλλά οι ήρωες του κινηματογράφου ο Ταρζάν, ο Ζορό, ο Κόκκινος Κουρσάρος. Κανένας όμως δεν έφτανε τη λατρεία που είχαμε για τον Καραγκιόζη, κανένας δεν μπορούσε να τον ξεπεράσει στις προτιμήσεις μας και κανένας να τον αντικαταστήσει σαν αποφασίζαμε να παίξουμε Θέατρο Σκιών. Ήταν πράγματι ένα πανηγύρι, ένας κυκλωτικός χορός της Ρωμιοσύνης με χορευτές εμάς και πρωτοχορευτή τον Καραγκιόζη. Στα περίπτερα και τους πάγκους των εφημερίδων τα παιδικά τεύχη, τα «βιβλιαράκια», όπως τα λέγαμε, σωρό. Ταρζάν-Γκαούρ, Υπεράνθρωπος, Μικρός Ήρωας, Κλασικά Εικονογραφημένα. Κι ανάμεσά τους, πρώτα και καλύτερα, τα τεύχη του Καραγκιόζη. Από κει ξεσηκώναμε τις υποθέσεις των παραστάσεών μας, αυτοσχέδιοι καραγκιοζοπαίχτες πια. Τα διαβάζαμε, κάναμε μεταξύ μας τράμπα και μετά γραμμή για το ψιλικατζίδικο της γειτονιάς όπου τα ανταλλάζαμε δύο με ένα. Ήταν κι η καλοκαιρινή μάντρα του Καραγκιόζη, εκεί πιο κάτω από την Καμάρα, με διαφορετικό έργο κάθε βραδιά. Νύχτες Καραγκιόζη! "Γεμάτες θάματα σπαρμένες μάγια", τα μάγια και τα θάματα που απλόχερα μας χάριζε ο ξυπόλητος φίλος μας, μέσα στου καλοκαιριού τη φεγγαράδα και των νυχτολούλουδων την ανάσα. Στα παιδικά αλισβερίσια και παιχνίδια η μελλοντική παράσταση μας ήταν το πρόσχημα. Η κατασκευή φιγούρας, το μοίρασμα των ρόλων, οι πρόβες, ο μπερντές από το σεντόνι της μαμάς, ο χώρος της παράστασης, τα εισιτήρια που θέλαμε να πουλήσουμε και τόσα άλλα ήταν αυτά που γέμιζαν για μέρες τις ώρες μας κι απελευθέρωναν τη φαντασία μας στα πιο ξέφρενα μονοπάτια, στα πιο τρελά όνειρα, εκεί στους προσφυγομαχαλάδες ανάμεσα στα βασιλικά και τα αγιοκλήματα. Τεύχη Καραγκιόζη! Μας θυμάμαι κάτω από τη σκιά κάποιου δέντρου, καθισμένους ένα κύκλο με τα τευχάκια στη μέση και τον σχετικό καυγά για το πιο έργο θα ανεβάζαμε στον αυτοσχέδιο μπερντέ μας, εκεί δίπλα στη συκιά και το ντουβάρι του κήπου. Ο Καραγκιόζης μάγος, ο Καραγκιόζης στη ζούγκλα, ο Καραγκιόζης κι ο Καπετάν Γκρης και βάλε. Έργα να θες κι όρεξη να ’χες. Τεύχη Καραγκιόζη! Ο γραπτός Καραγκιόζης. Γραμμένα τις περισσότερες φορές από δημοσιογράφους, επιφυλλιδογράφους ή συγγραφείς, σε τίποτα δεν μπορούσαν να μεταφέρουν, να αποδώσουν το κλίμα, τη μαγεία και το όνειρο της μάντρας του Καραγκιόζη, τη ζωντάνια και την αισθαντικότητα του καραγκιοζοπαίκτη, της αξιότιμης πελατείας τη συμμετοχή. Κείμενα παραστάσεων εμφανίζονται από τη δεύτερη δεκαετία του εικοστού αιώνα : α) σε διάφορα λαϊκά έντυπα (επιφυλλίδες). Όπως για παράδειγμα στη ΣΦΑΙΡΑ το 1925, την ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ
Τεύχη
Τεύχη και τα σχέδια στην εποχή του μουρουνέλαιου
Τεύχη
Τεύχη
ΤΕΧΝΗΣ το 1965, β) με τη μορφή φυλλαδίων (τευχών). Το 1921 ο Λουί Ρουσσέλ στη μελέτη του «Καραγκιόζης σ' ένα θέατρο σκιών» συμπεριλαμβάνει ολόκληρη την παράσταση «Λίγο απ' όλα» έτσι όπως του την παρουσίασε ο Αντώνης Μόλλας τον Σεπτέμβριο του 1918. Το 1923 οι εκδόσεις ΒΟΥΝΗΣΕΑΣ κυκλοφορούν 28 τεύχη Καραγκιόζη από παραστάσεις του Μάρκου Ξάνθου, για να ακολουθήσουν: Το 1925, 32 παραστάσεις του Αντώνη Μόλλα από τις εκδόσεις ΔΕΛΗΣ. Στην εκδοτική αυτή παρουσία έργων Καραγκιόζη δίνουν το παρών κι οι εκδόσεις ΓΕΛΑΝΤΑΛΗΣ, με έργα του Κώστα Γαννιού. Ενώ δημοσιεύονται και έργα των Κώστα Μάνου και Δημήτριου Μανωλόπουλου. Από τότε και μέχρι σήμερα οι γραπτές παραστάσεις Καραγκιόζη αξιώνονται εκδόσεων κι επανεκδόσεων, για να πάρουν από τη δεκαετία του 60 και τη μορφή ΚΟΜΙΚΣ. Τα τεύχη ήταν συνήθως 32 σελίδων. Εμφανίστηκαν όμως και τεύχη με 16, 24 ή και περισσότερες των 32 σελίδων. Το συνηθισμένο μέγεθος ήταν 12 Χ 17 ή 13 Χ 19cm. Η διάρθρωση του κειμένου προσπαθούσε να είναι ανάλογη με τη ροή μιας ζωντανής παράστασης. Συνήθως το έργο είχε 3 πράξεις και διακρίνονταν σε εισαγωγή, κυρίως θέμα και επίλογο. Τα καλαίσθητα εξώφυλλα των τευχών ήταν έργα μεγάλων λαϊκών ζωγράφων της εποχής όπως οι Σωτήρης Χρηστίδης, Γλιάτας, Γεράσιμος Γρηγόρης, Νίκος Καστρινάκης, Βενετούλιας, Σβώλος, Ζωτιάδης, Βύρων Απτόσογλου. Τα πιο πολλά από αυτά τα τεύχη είναι γραμμένα αυθαίρετα με ή χωρίς την υπόδειξη καραγκιοζοπαικτών ή βοηθών τους, από συγγραφείς που διέπρεπαν κύρια στην παραλογοτεχνία. Όπως για παράδειγμα οι Γιώργος Τσουκαλάς, Μ. Άγος, Πάνος Ντόρος, Ιωάννης Κωστάτζης, ο Νίκος Ρούτσος. Ενώ κυκλοφορούν κι αρκετά γραμμένα από επαγγελματίες καραγκιοζοπαίχτες, προσαρμοσμένα στις εκδοτικές προδιαγραφές των 32 σελίδων και εξωραϊσμένα από επαγγελματίες της πένας. Γραπτές παραστάσεις σε τεύχη έχουμε ακόμα από τους καραγκιοζοπαίκτες Θ. Μίμαρο, Μίμη Ντάβο και Γιάννη Περόπουλο, Δημήτρη Γιαννούλη και ιδίως από τον Γιάννη Μουστάκα στην ΑΓΚΥΡΑ. Ακόμη παραστάσεις σε ύστερα χρόνια θα δημοσιεύσουν με τη μορφή τευχών ή και τόμων οι Παναγιώτης Μιχόπουλος, Ευγένιος Σπαθάρης, Θανάσης Σπυρόπουλος, Δημήτρης Μόλλας. Τη δεκαετία του 60 συγκεκριμενοποιούνται οι προσπάθειες για εικονογραφημένο Καραγκιόζη με πρωτεργάτες τους: Βύρωνα Απτόσογλου, τον θρυλικό Μπάυρον, τον Βενετούλια, τον Δημήτρη Μόλλα, τον Ευγένιο Σπαθάρη, τον Μ. Ζαμπίκο, τον Δ. Σταματάκη και άλλους. Η δουλειά τους εντοπίζεται σε τεύχη Καραγκιόζη ή σε άλλα παιδικά τεύχη ποικίλης ύλης σε συνέχειες, όπως στα ΠΕΠΙΤΟ και Μ.
Σελίδα
6
7
Τεύχη
Σελίδα
Τεύχη
ΗΡΩΑ το 1968 ή ακόμα στα «Ο ΦΙΛΑΡΑΚΟΣ», «ΜΠΙΡΙΚΟΚΟΣ», «Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΠΛΑΝΗΤΩΝ». Σωρεία τευχών, που τόσο η δική μου γενιά, όσο κι άλλες αργότερα τα διαβάζαμε και τα ξαναδιαβάζαμε μέχρι που καταντούσαν κουρελόχαρτα. Μ' αυτά παθιαζόμασταν κι από αυτά διαλέγαμε τα έργα των αυτοσχέδιων παραστάσεών μας, για να συνεχίσουμε κατασκευάζοντας φιγούρες. Ένα γύρω λοιπόν, «όλοι μαζί τρελή παρέα». Χαρτόνια της σειράς από τα απορρίμματα του μπακάλη, ψαλίδια, σπάγκους, αλευρόκολλα, άλλα χρόνια τότες βλέπεις, όσο για τα σχέδια… στο περίπτερο ή στο ψιλικατζίδικο στα δίφυλλα με φιγούρες Καραγκιόζη. Φιγούρες γνώριμες ο Διονύσιος, ο Σταύρακας, ο Εβραίος, ο Σαναλιέμε, ο Πεπόνιας και τόσοι άλλοι που τα καλοκαιριάτικα βράδια η μαγεία του μπερντέ ξεδίπλωνε στα παιδικά μας μάτια. Σχέδια Καραγκιόζη δημοσιεύονται στα περισσότερα από τα τεύχη, που από τον μεσοπόλεμο απευθύνονται στον παιδόκοσμο, ποντάροντας στη δημοτικότητα του Καραγκιόζη. Όμως, πολύχρωμες και καλαίσθητες φιγούρες εμφανίζονται σε δίφυλλα την δεκαετία του 50, στην τιμή της μιας δραχμής, αν θυμάμαι καλά. Τα δίφυλλα αυτά εκδίδονταν από τους ίδιους τους εκδοτικούς οίκους των τευχών Καραγκιόζη. Την ΑΓΚΥΡΑ, τον ΣΑΛΙΒΕΡΟ, τον ΑΣΤΕΡΑ, τις εκδόσεις Αριστοφάνη Παπαδημητρίου, Ν. Γερονικόλα. Τα φιλοτεχνούσαν οι ίδιοι περίπου λαϊκοί ζωγράφοι που την εποχή εκείνη ζωγράφιζαν και τα τεύχη. Συνηθισμένο μέγεθος των δίφυλλων 36 Χ 25 cm. Μόνο η ΑΓΚΥΡΑ έκδωσε 70 περίπου δίφυλλα συνηθισμένων διαστάσεων με 4 έως 5 φιγούρες το καθένα και 32 μεγαλύτερα με 2 φιγούρες, τους "Γίγαντες»όπως λέγαμε. Στα χρόνια που ακολούθησαν σχέδια για φιγούρες εμφανίστηκαν σε παιδικά τεύχη όπως στα Μικρό Ήρωα, Τίμο, Μπλεκ (β’ περιόδου), σε περιοδικά, βιβλία, ενώ αυθεντικά σχέδια, σε φύλλα χαρτονιού, εμφάνισαν οι καραγκιοζοπαίχτες Βάγγος, Κώστας Μακρής και ο Θανάσης Σπυρόπουλος. Σήμερα στα μαγαζιά παιδικών παιχνιδιών μπορεί να βρει κανείς πλαστικές φιγούρες, στα βιβλιοπωλεία και στα είδη χαρτοπωλείου κόλλα σε σωληνάρια, ακόμα και μικρές σούστες από μέταλλο για να κρατάνε τα παιδιά τις φιγούρες. Όμως εμείς θα θυμηθούμε και θα νοσταλγήσουμε κάποιες άλλες εποχές, όταν μικροί κι αμέριμνοι ακόμα, παιδιά του μουρουνέλαιου, κάναμε μόνοι μας τις φιγούρες, λερώνοντας τα ρούχα μας μ' αλευρόκολλα και βγάζαμε τα μάτια μας, στην αυτοσχέδια παράστασή μας, προσπαθώντας με το φως ενός κεριού να διαβάσουμε τους διάλογους από το τεύχος του Καραγκιόζη… εκεί δίπλα στη συκιά και τη μάντρα του κήπου, ενώ το ολόγιομο φεγγάρι γέλαγε μαζί μας, σε κάτι καλοκαίρια… που, «αχ Θεέ μου», ας μη τέλειωναν ποτέ. Γιάννης Χατζής, Σαλονίκη, 22-4-2010 Υ.Γ.: Το παραπάνω κείμενο έγινε, το 2002, ντοκιμαντέρ παραγωγής TV 100 (δημοτική τηλεόραση) και παρουσιάστηκε, στην εκπομπή: «Αβάντε μανέστρο», με τον τίτλο: «Καραγκιόζης. Τεύχη και σχέδια μιας άλλης εποχής».
Τεύχη
Τεύχη
ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗ Από το περιοδικό “Θέατρο” τόμος 10
«Ένα Λαϊκό Θέατρο με ρίζες που διατηρούνται ζωντανές» του ΜΗΤΣΟΥ ΛΥΓΙΖΟΥ
Τι αντιπροσωπεύει ο τύπος του Καραγκιόζη; Υπήρξε απλά και μόνο μια μόδα που πέρασε ; Δεν νομίζω. Η ακτινοβολία του Καραγκιόζη μπορεί να περιορίστηκε, δεν έχει απονεκρω¬θεί. Οι ρίζες του διατηρούνται ζωντανές. Ο κινηματογράφος τον παραμέρισε κ' εξασθένησε τη λάμψη του. Τα πλήθη σήμερα ζητούν άλλα είδη ψυχαγωγίας. Κι όμως, μέσα στις πολυκατοικίες που υψώθηκαν, εξακολουθεί να υπάρχει το καλύβι του Καραγκιόζη. Ας μη νομιστεί πως παραδοξολογώ. Όπως μεταφυτεύθηκε το Θέατρο Σκιών απ' την Ανατολή στη χώρα μας, εδραίωσε μια παράδοση. Γίνηκε ένα είδος Commedia dell' Arte μ' όλα τα γνώριμα στοιχεία αυτού του είδους. Δη¬λαδή τον αυτοσχεδιασμό και τους μόνιμους χαρακτήρες. Αντιπροσωπευτικοί τύποι της Commedia dell' Arte είναι ο Αρλεκίνος, ο Μπριγκέλλας, ο Πιερότος, ο Σκαραμούς (Κα¬πετάνιος), ο Ντοτόρος, ο Πουλτσινέλλα, ο Πανταλόνε κλπ.. Στο Θέατρο των Σκιών, εκτός απ' τον Καραγκιόζη, είναι ο Χατζαβάτης (ή Χατζηαβάτης ή Χατζαηβάτης), ο Μπαρμπαγιώργος, ο Βεληγκέκας, το Κολλητήρι, ο Πεπόνιας, ο Σταύρακας, ο Σιορ Διονύσης, ο Ομορφονιός, ο Χαχαμίκος, ο Μπαμτρελελές κλπ.. Μπορούσε να γίνει πηγή εμπνεύσεων για το θέατρό μας το λαϊκό αυτό είδος. Μπορούσαν να γίνουν επωφελείς συνδυασμοί και ν' αποκτήσει μιαν ιδιάζουσα μορφή και υπόσταση η νεοελληνική δραματουργία. Γίνηκαν μερικοί πειραματισμοί. Θα τους δούμε πιο κάτω. Ο τύπος του Καραγκιόζη- του πονηρού,
Σελίδα
8
ευέλικτου, φουκαρά και πάντα πειναλέου αυτού πρωταγωνιστή- σημαίνει πολύ περισσότερα απ' τη διασκεδαστική μορφή του. Οι λαϊκοί καραγκιοζοπαίχτες του μεταφύτευσαν την εμπειρία τους απ' την πολιτική και την κοινωνική ζωή τής χώρας μας. Γίνηκε θυ¬μόσοφος. Τον ζύμωσαν με τη νοοτροπία του ραγιά που ζητούσε να επιζήσει με πονηριές. Το καλύβι του Καραγκιόζη, η πεινασμένη του οικογένεια, το πικρόχολο χιούμορ του, η καμπούρα του, η κακομοιριά του, κ' η άσπρη μέρα που δεν μπορεί να δει το πάντα ετοιμόρροπο σπιτικό του, πολλά εξηγούν και πολλά αντικαθρεφτίζουν στη χώρα αυτή, όπου υπήρξε κάποτε η κύρια ψυχαγωγία του λαού της. Το σατιρικό του πνεύμα, με τον αυθορμητισμό και τη χοντροκοπιά του, ικανοποιούσε μια ψυχική ανάγκη των απλών ανθρώπων. Ο Καραγκιόζης, μέσα απ' το πανί, συνομιλούσε με τους ασπούδαχτους, αποκτούσε τις διαστάσεις λαϊκού συμβόλου κι αντα¬ποκρινόταν σ' αιτήματα ψυχικά και κοινωνικά που η τέχνη των σπουδαγμένων αδυνατούσε και να τα υποπτευθεί. Σήμερα τα ενδιαφέροντα του κόσμου άλλαξαν. Το κοινό του Καραγκιόζη αποτελείται από παιδιά. Άλλαξαν και τα θέματα των προγραμμάτων του: «Ο Καραγκιόζης Αστροναύτης» κλπ.. Γίνηκαν διασκεδαστικά για να ικανοποιούν την αφέλεια των παιδιών.
Τεύχη
Τεύχη
Δεν προέχει πια ο σαρκασμός κ' ή κοφτερή σάτιρά του. Παραμένει ζωντανό το σχήμα του, αλλά το περιεχόμενό του ξεπεράστηκε. Χρειάζεται ν' ανανεωθούν τα θέματά του για να ξαναπάρει την παλιά του υπόσταση. Πριν λίγα χρόνια, 1959-I960, συνέβη κάτι τέτοιο στο ραδιόφωνο. Συζητήσαμε με τον Νίκο Τσιφόρο το ζήτημα κι άρχισε να γράφει ημίωρες εκπομπές όπου η δράση του Καραγκιόζη είχε για στόχο τα σημερινά δεδομένα. Τα προγράμματα είχαν ζωηρή απήχηση σε σπουδαγμένους κι ασπούδαχτους. Είχαν προηγηθεί όμως τα δυο βιβλία του Βασίλη Ρώτα. Το πρώτο, μια «Κωμωδία για κούκλες» και με τίτλο «Το πιάνο» είχε τυπωθεί σε βιβλίο στα 1943. Υπάρχει εδώ όλο το πνεύμα ενός εκσυγχρονισμένου Καραγκιόζη μέσα στην ατμόσφαιρα του μαυραγοριτισμού της κατοχής. Οι δυο ήρωες της κωμωδίας- ο Γαρδέλης κι ο Σπουργίτης - προσωποποιούν το πνεύμα και τη διάθεση του παλιού Καραγκιόζη. Υπάρχει και ο Μπαρμπαγιώργος που κατεβαίνει απ' τη στάνη του να πουλήσει τυριά και τραχανάδες στη μαύρη αγορά για ν' αγοράσει ένα πιάνο της ανεψιάς του. Δεν έχει ιδέα τ' είναι το πιάνο, και Τα δυο πειναλέα σαΐνια, ο Σπουργίτης κι ο Γαρδέλης, τον βάζουν στη μέση, του που¬λάνε μια παλιοφυσαρμόνικα για πιάνο και του παίρνουν τα φαγώσιμα. Είναι μια μικρή κωμωδία γραμμένη με πολύ κέφι στο είδος της. Το άλλο βιβλίο του Ρώτα είναι τα «Καραγκιόζικα» που κυ¬κλοφόρησε σε βιβλίο στα 1956. Ο τόμος αυτός περιέχει 28 σκηνές με θέματα παρμένα απ' τα πολυτάραχα μεταπολεμικά
χρόνια του τόπου μας. Σατιρίζονται εύστοχα διάφορα δεδο¬μένα απ' την πολιτική, την εθνική και την κοινωνική ζωή της μεταπολεμικής ελληνικής κοινωνίας. Στις σκηνές αυτές του Ρώτα ξαναζωντανεύουν όλοι οι γνωστοί ήρωες του Θεάτρου Σκιών. Υπάρχουν ακόμα και δυο αξιοσημείωτοι πειραματισμοί στο θέατρό μας, με πρότυπο τη μορφή του Καραγκιόζη. Είναι ο «Καραγκιόζης ο Μέγας» του Φώτου Πολίτη και «Ο Καραγκιόζης» του Θ. Συναδινού. «Ο Καραγκιόζης» του Συναδινού είναι ίσως το πιο αξιόλογο απ' τα τόσα έργα που ’γραψε για το θέατρο. Είναι μια δραματική σάτιρα με πλούσιο κοινωνικό υπόστρωμα. Το έργο πρωτοπαίχτηκε άπ' τη Μαρίκα Κοτοπούλη στα 1924 κ' έχει πάρει τιμη¬τική θέση στην ιστορία του θεάτρου μας. Ο κεντρικός ήρωας του έργου διατηρεί όλα τα εξωτερικά χαρακτηριστικά του γνωστού Καραγκιόζη. Είναι ευφυής και ευαίσθητος και δεν αργεί να πάρει τις διαστάσεις ελέγχου για να κρίνει όλον τον κοινωνικό του περίγυρο. Είναι μια καυστική σάτιρα γιομάτη πικρό χιούμορ και σαρκασμό (*). Στα 1924, επίσης, τυπώθηκε σε βιβλίο κι ο «Καραγκιόζης ο Μέγας» του Φώτου Πολίτη. Πρόθεση και σκοπός του Φώτου Πολίτη εδώ, ήταν η σάτιρα. Προσπάθησε να σατιρίσει τις
Σελίδα
9
Τεύχη
Τεύχη
«προοδευτικές» ιδέες που αποσκοπούν στην ανατροπή των ηθικών και των κοινωνικών αξιών. Το έργο είναι τοποθετημένο έκτος τόπου και χρόνου. Υπάρχουν, όμως, οι συγκεκριμένοι στόχοι όπου κατευθύνει τη σάτιρά του. Είναι διάφορα κοινωνικά φαινόμενα και μορφές ζωής απ' τη γύρω του -τότεπραγμα¬τικότητα. Σατιρίζει τους δασκάλους, τους ποιητές, τη νεολαία της εποχής του, τις γυναίκες που ζητούν χειραφέτηση, με μια διάθεση χοντροκοπιάς που δύσκολα προκαλεί το γέλιο ή την ευθυμία στον αναγνώστη. Είναι έργο φλύαρο, πικρόχολο, αρτη¬ριοσκληρωτικό. Ο Καραγκιόζης του δεν έχει σχεδόν κανένα στοιχείο απ' τη γνώριμη ευφυΐα του ήρωα του Θεάτρου Σκιών. Υπάρχει ακόμα κ' ένα έργο του Αντρέα Καραντώνη με τίτλο «Ό Καραγκιόζης βγαίνει απ' το καλύβι του» - (θεατρική σάτιρα σε δυο πράξεις) - που κυκλοφόρησε σε βιβλίο στα 1950, κ' έχει για θέμα τα γεγονότα του εμφύλιου σπαραγμού. Γράφτηκε για να εξυπηρετήσει, κυρίως, πολιτικούς σκοπούς κ' ελάχιστες σχέσεις έχει με τη θεατρική τέχνη. Σήμερα ο Κινηματογράφος έχει απλώσει παντού την κοσμο¬κρατορία του. Μονάχα στην περιοχή Αθηνών - Πειραιώς λει¬τουργούν πάνω από τρεις εκατοντάδες θερινοί κινηματογράφοι. Δεν έπαψαν όμως να λειτουργούν και τα Θέατρα Σκιών. Τα αντιγράφω, όσα λειτούργησαν το φετινό καλοκαίρι, από μια θεατρική εφημερίδα, με τη σειρά πού δημοσιεύονται: 1) Χαρούμενη Ακτή: (Τέρμα Πειραϊκής), ο Γ. Χαρίδημος. 2) Ματίνα: (πλατεία Καλλιθέας), ο Σπ. Κούζαρος. 3) Χαροκόπου: (πλατεία), ο Βάγγος. 4) Περιστέρι: (ΦρειδερίκηςΠλάτωνος), ο Μάνθος (Αθηναίος). 5) Τέρμα Ι.Κ.Α.: ο Π. Μιχόπουλος. 6) Λουτράκι: Το Θέατρο Σκιών του Κώστα Καρεκλά. 7) Άλσος Κηφισιάς: Πανηγύρι ΧΕΝ, ο Φρίξος. (*) Περισσότερες λεπτομέρειες για τον "Καραγκιόζη» του Συναδινού μπορεί να βρει κανείς στο βιβλίο μου "Το νεοελ¬ληνικό πλάι στο παγκόσμιο θέατρο”.
Ο Μήτσος Λυγίζος (1 Σεπτεμβρίου 1912 - 18 Σεπτεμβρίου 1993) ήταν Έλληνας συγγραφέας λογοτεχνικών και θεατρικών έργων, ποιητής, σκηνοθέτης, ηθοποιός και διευθυντής Δραματικών Σχολών. Ο Μήτσος Λυγίζος ήταν ένας άνθρωπος, γενικότερα, του πνεύματος. Με μεγάλη ευρυμάθεια, υπήρξε, επί σειρά ετών, Γενικός Διευθυντής των Δραματικών Σχολών του Ωδείου Αθηνών και του Εθνικού Θεάτρου. Ήταν πολυγραφότατος, με σημαντικό συγγραφικό έργο. Ασχολήθηκε, επιτυχώς, με τη λογοτεχνία και το θέατρο. Γεννήθηκε στην Αθήνα, από νησιώτες γονείς. Ήταν παντρεμένος, με τη γνωστή συγγραφέα Έλενα Πανταζώνη και απέκτησαν ένα γιο. Ο γνωστός ηθοποιός Ντάνος Λυγίζος ήταν ανιψιός του. Πέθανε, από οξύ πνευμονικό οίδημα, σε ηλικία 81 ετών, το 1993.
Σελίδα
10
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΑΛΑΜΠΑΝΗΣ,
της μεταπολεμικής Πάτρας και είχε θητεύσει στο πλάι τους. Πάνω από όλα όμως, ο Γιώργης ξεχώριζε για τον άδολο, μεγαλόψυχο και ανεξίκακο χαρακτήρα του, κάτι που χαρακτήριζε το έντιμο και δυστυχώς χαμένο, πια, λαϊκό στοιχείο των παλιών καραγκιοζοπαιχτών. Κάποιοι τον πίκραναν, λίγους μήνες πριν από το θάνατό του, με έναν τρόπο, που δεν αρμόζει σε έναν καλλιτέχνη, που αγάπησε, όσο κανένας άλλος, την Πάτρα και τον πατρινό Καραγκιόζη. Αξιοπρεπής, όπως ήταν, ο Γιώργης απάντησε, με μια επιστολή του προς τον Τύπο, αλλά αυτήν του την αξιοπρέπεια δεν του τη συγχώρησε το κεντρικό σύστημα. Ο ίδιος ναι μεν πληγώθηκε, αλλά δεν κράτησε κακίες. Τελικά, μετά από πρόταση του Νίκου Θεοδωρόπουλου, το Πανελλήνιο Σωματείο Θεάτρου Σκιών αναγνώρισε, στην πράξη, την προσφορά του Γιώργη, όταν αυτός έφυγε ήρεμα, αθόρυβα και διακριτικά. Αιωνία σου η μνήμη, Γιώργο! Δεν θα σε ξεχάσουμε ποτέ… Υ.Γ.: Όταν «έφυγε» ο Γιάνναρος, τον Δεκέμβρη του 2012, θυμάμαι τον αξέχαστο Γιώργο Μπαλαμπάνη να μου λέει, μεταξύ αστείου και σοβαρού, ότι νιώθοντας τον «Χάρο», κοντά στην Πάτρα, ένιωθε και τη δική του σειρά, πλέον, να κοντοζυγώνει. Μια λαϊκή δεισιδαιμονία φέρεται να ισχυρίζεται πως όταν ένας νεκρός χαμογελάει, κάποιον πρόκειται να πάρει, πολύ σύντομα, κοντά του. Ο Γιώργης χαμογελούσε, όταν μας αποχαιρετούσε, κατά την εξόδιο ακολουθία του… Ένας, μόλις, μήνας πέρασε από το τεσσαρακονθήμερο μνημόσυνο του Γιώργη και ο «Χάρος», τελικά, δεν απομακρύνθηκε από την Πάτρα. Το βράδυ της Παρασκευής της 12ης Φλεβάρη, «έφυγε» και η κυρά-Μαρία, η σύζυγος του αείμνηστου Γιάνναρου, στο Νοσοκομείο Θώρακος της Πάτρας, όπου νοσηλευόταν. Πλήρης ημερών, κίνησε να βρει τον αγαπημένο της, έχοντας τις ευχές και την αγάπη της οικογένειάς της: των δύο θυγατέρων της και των εγγονών της. Η εγγονή της, Μαρία Πάλμου, την οποία και ευχαριστώ, με ενημέρωσε, αμέσως, για την εξόδιο ακολουθία και για το τεσσαρακονθήμερο, πρόσφατο, μνημόσυνο της κυρά-Μαρίας, το οποίο τελέστηκε, στις 20 Μαρτίου 2016, την Κυριακή της Ορθοδοξίας, στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου Πατρών. Καλόν Παράδεισο!
Σελίδα
11
Τεύχη
Παρακολούθησα τον Γιώργο τον Μπαλαμπάνη, για πρώτη φορά, στα τέλη του Σεπτέμβρη του 2006, στους 3ους Αγώνες Ελληνικού Θεάτρου Σκιών, στην πόλη της Πάτρας. Κατά τη βράβευσή του, την τελευταία μέρα του φεστιβάλ, μου έκανε εντύπωση, με τις έξυπνες ατάκες του, δείγμα αυθορμητισμού, αυτοσχεδιασμού και ετοιμολογίας, με αποτέλεσμα να συμφωνήσω, πλήρως, με το σχετικό σχόλιο ενός εκ των οργανωτών: - Γιώργος Μπαλαμπάνης! Καραγκιοζοπαίχτης, από κούνια! Ενάμιση μήνα μετά, γνώρισα, και από κοντά, τον Μπαλαμπάνη, μετά από μια παράσταση, που έδωσε στο Θεοδωροπούλειο Θέατρο, στο οποίο έμενε, μόνιμα, πάνω από δέκα έτη. Ήταν ένας γνήσιος λαϊκός καλλιτέχνης, αυθόρμητος και ετοιμόλογος, όπως ακριβώς τον είχα πρωτοδεί. Ήταν ο κύριος συνεργάτης της Σοφίας ΚαλογεράΘεοδωροπούλου. Μας παρουσίασε το ηρωικό έργο, Ο Αετός του Ολύμπου, το οποίο, κατά δήλωσή του, ήταν, ίσως, το αγαπημένο του, ένα έργο του καραγκιοζοπαίχτη Ντίνου Θεοδωρόπουλου, γεμάτο γέλιο, δράση και συγκίνηση. Βρεθήκαμε και στα γραφεία του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών, στην ετήσια συνέλευση του ίδιου Νοέμβρη, όταν ο Γιώργος, μαζί με την Σοφία, έδιναν το δικό τους αγώνα, μέσα σε ένα ανταγωνιστικό σινάφι, που τους αδικούσε, συχνά, είναι η αλήθεια, και τους αντιμετώπιζε, άνισα, με δυο μέτρα και δυο σταθμά, όπως επέβαλε το εκεί σταρ-σύστεμ, ακόμα και σε έναν αγνό, φαινομενικά, χώρο, σαν αυτόν του Καραγκιόζη. Με την Σοφία και τον Γιώργο, συναντιόμασταν και συνεργαζόμασταν, είτε στο Θεοδωροπούλειο, είτε σε άλλους χώρους, όπως στο Λαϊκό Θέατρο, επί της Γερμανού, με τις καλοκαιρινές παραστάσεις του 2007. Ενάμιση χρόνο μετά, η Σοφία μάς αποχαιρέτησε, πικραμένη για τον πόλεμο, τον οποίο βίωνε, αλλά και δικαιωμένη, μετά θάνατον. Με τον πρόωρο χαμό της Σοφίας, έκλεινε, ίσως, η πιο δημιουργική και ευτυχισμένη καλλιτεχνική περίοδος του Γιώργου. Η δράση του συνεχίστηκε, το ίδιο δημιουργικά, στο πλάι του γιου της Σοφίας, Νίκου Θεοδωρόπουλου. Έτσι, ο Νίκος μαθήτευσε κοντά σε έναν άξιο δάσκαλο και συνεργάτη. Διότι ο Γιώργος ήξερε τον Καραγκιόζη, ήταν γνήσιος καλλιτέχνης, αν και κάπως μποέμ, ηθελημένα όμως, ενώ είχε γνωρίσει και τους περισσότερους παλιούς καραγκιοζοπαίχτες
Τεύχη
ΕΝΑΣ ΓΝΗΣΙΟΣ ΛΑΪΚΟΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ… ΚΑΙ ΧΑΜΟΓΕΛΑΣΤΟΣ, ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΤΙΓΜΗ! του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη
Σελίδα
12
Τεύχη Τεύχη
Τεύχη
Τεύχη
13
Σελίδα
Σελίδα
14
Τεύχη Τεύχη
Τεύχη
Καραγκιοζο-σταυρόλεξο
ΛΥ Σ Η τ ε ύ χ ο υ ς 9 9
Θέλετε να συμβάλλετε στην οικονομική στήριξη του Σωματείου;
Τεύχη
Μπορείτε να κάνετε κατάθεση στην Τράπεζα Eurobank, Αριθμός λογαριασμού: 0026.0062.17.0200632294
IBAN: GR0802600620000170200632294
Σελίδα
15
Τεύχη
Τεύχη
1. Σκηνοθέτης της ταινίας: “Παράσταση, για ένα ρόλο” 3. Σκηνοθέτης της ταινίας: “Ελευθέριος Βενιζέλος: 1910-1927” 4. Παίζει Καραγκιόζη, στην ταινία: “Ελευθέριος Βενιζέλος: 1910-1927” 6. Σωτήρης και Ευγένιος...: Εμφανίζονται, στο ντοκιμαντέρ: “Ο Καραγκιόζης” (1975) 8. Λένα...: Σκηνοθέτησε το ντοκιμαντέρ: “Ο Καραγκιόζης” (1975)
Σελίδα
16
Καραγκιοζο-σταυρόλεξο τεύχους 100
“Καραγκιόζης”& “Παράσταση, για ένα ρόλο” & “Ελευθέριος Βενιζέλος: 1910 -1927”
ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ
ΚΑΘΕΤΑ 1. Σάββας...: Εμφανίζεται, στο ντοκιμαντέρ: “Ο Καραγκιόζης” (1975) 2. Μίμης...: Εμφανίζεται, στο ντοκιμαντέρ: “Ο Καραγκιόζης” (1975) 5. Παίζει Καραγκιόζη, στην ταινία: “Παράσταση, για ένα ρόλο” 7. Καραγκιοζοπαίχτης, που συνεργάστηκε, με την Λ.Β., για την εκπομπή: “Παρασκήνιο”, 35 χρόνια μετά από το ντοκιμαντέρ: “Ο Καραγκιόζης” (1975)
ΤΑΞΙΔΙΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ
Σαν σήμερα
πριν 20 χρόνια: Απρίλιος 1996
Τεύχη
«Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΜΑΣ»
Τετάρτη 3 Απριλίου 1996: «Πέθανε, στις 3 Απρίλη, στην κλινική «Αθήναιον», όπου νοσηλευόταν, ο μεγάλος καραγκιοζοπαίχτης, Γιώργος Χαρίδηµος, ύστερα από σκληρή μάχη, µε τον καρκίνο. (…) Ο θάνατός του δεν είναι µόνο πλήγμα, για την οικογένεια των καραγκιοζοπαιχτών, αλλά και του ελληνικού πολιτισμού, τον οποίο υπηρέτησε, πιστά και αφοσιωμένα. Το Υπουργείο Πολιτισμού, ύστερα από παραίνεση και του Προέδρου του Σωματείου µας, προς τον κύριο Πολυχρονόπουλο, σαν ύστατο φόρο τιμής, για το μεγάλο καλλιτέχνη, αποφάσισε η κηδεία του να γίνει με δημόσια δαπάνη. Στις 4 Απριλίου, το μεσημέρι, η σωρός του μεταφέρθηκε, στον Άγιο Κωνσταντίνο Πειραιά, όπου ψάλθηκε η νεκρώσιμη ακολουθία, ενώ η ταφή του έγινε, στο Νεκροταφείο της Ανάστασης. Στην κηδεία του Γιώργου Χαρίδηµου, παραβρέθηκαν αρκετοί συνάδελφοί του, σχεδόν σύσσωμο το ∆. Σ. του Σωματείου και αρκετά µέλη».
«Ο Καραγκιόζης μας», περίοδος 1η, τεύχος 8, Απρίλης 1996, σελ. 1-2.
Κάνοντας ηλεκτρονική αίτηση στο: http://www.karagkiozis.com/somateio/
Σελίδα
17
Τεύχη
Γίνε μέλος του Σωματείου, με ένα “κλικ”!
ΤΑ ΕΚΑΤΟ ΤΕΥΧΗ
Τεύχη
ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΤΟΥ Π. Σ. Θ. Σ.
«Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΜΑΣ» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη
Γ) Σεπτέμβριος 2011 (τεύχος 50)- Απρίλιος 2013 (τεύχος 68) ΤΕΥΧΟΣ: 50 ΜΗΝΑΣ: Σεπτέμβριος 2011 ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «Φθινοπωρινή Σύνθεση» του Πάνου Καπετανίδη ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: «50 τεύχη της εφημερίδας μας» του Πάνου Καπετανίδη (2) *** «Οι Περιπλανήσεις ενός Καλλιτέχνη»: Θ) «Στα σύνορα της Μελούνας και ο ατυχής πόλεμος του 1897» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (3-6) *** Ο Καραγκιόζης, στην Μελβούρνη (6) *** Ο Καραγκιόζης και ο Χατζηαβάτης γίνονται 3D καρτούν: Ένας Τούρκος σκηνοθέτης παρουσιάζει τους ήρωες, με πιο σύγχρονη ματιά (7) *** Το «Σπαθάρειο» μετακόμισε (8) ΣΧΟΛΙΟ: «Συμπληρώνονται 50 τεύχη της νέας περιόδου, όπου η εφημερίδα «Ο Καραγκιόζης μας» πέρασε στην ηλεκτρονική μορφή. Η πρώτη περίοδος ήταν η «φωτοτυπημένη», όπου τα τεύχη εκδίδονταν και διανέμονταν φωτοτυπημένα, στα μέλη και τους φίλους, σε ελάχιστα αντίτυπα. Η δεύτερη μορφή ήταν, τότε, που με χρήματα ορισμένων χορηγών, εξέδωσε ελάχιστα φύλλα εκτυπωμένη, με τον παραδοσιακό τρόπο των εφημερίδων. Σήμερα πια, με την ηλεκτρονική μορφή, η εφημερίδα μας έχει αποκτήσει ένα ευρύ αναγνωστικό κοινό, που τη διαβάζει μέσα από τον υπολογιστή του ή την τυπώνει και τη διαβάζει με τον παραδοσιακό τρόπο. Αυτή η διαδικασία αφ’ ενός σέβεται το περιβάλλον, αφού δεν χρησιμοποιούνται χαρτί και μελάνια, έχει μηδενικό κόστος και εξ’ αυτού του λόγου μπορεί και είναι μηνιάτικη», (Πάνος Καπετανίδης, σελ. 2). Τα τεύχη, ήδη, έγιναν εκατό…
* * * *
Τεύχη
ΤΕΥΧΟΣ: 51 ΜΗΝΑΣ: Οκτώβριος 2011 ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «ΟΧΙ» του Πάνου Καπετανίδη ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 12 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Ελληνική Εποποιία 1940 -1944 (2) *** «Άσμα ηρωικό και πένθιμο, για το χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας» του Οδυσσέα Ελύτη (Απόσπασμα) (3) *** «Οι Περιπλανήσεις ενός Καλλιτέχνη»: Ι) «Στην
Σελίδα
18
Τεύχη
Αθήνα των θριάμβων και της αυγής του νέου αιώνα» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (4-7) *** «Οδοιπορικό, στην Πάτρα» του Νικόλα Τζιβελέκη (8-9) *** Προβολή ντοκιμαντέρ της ΕΤ-1: «Καραγκιόζης- Δεν είμαι εδώ», με τον καραγκιοζοπαίχτη Χρήστο Πατρινό (10) *** Χρήστος Πατρινός (Μαμάσης): Καλοκαιρινή περιοδεία 2011 (11) *** «Σπαθάρεια 2011» (12) *** Πρώτη συνεδρίαση Δ.Σ. και Κ.Σ. της χειμερινής σαιζόν (12) ΣΧΟΛΙΟ: «Σε εκτέλεση των αποφάσεων της προηγούμενης Γενικής Συνέλευσης, αποφασίστηκε μεταξύ των άλλων να ανοίγουν τα γραφεία του Σωματείου το πρώτο Σάββατο κάθε μήνα (αρχικά) αλλά με την μορφή εργαστηρίου. Για να δώσουμε έτσι την ευκαιρία στα νέα μέλη, αλλά και σε νεότερα παιδιά που δεν έχουν ακόμα δικαίωμα εγγραφής λόγω ηλικίας (κάτω από 18 χρονών) να μάθουν τα διάφορα μυστικά του εικαστικού (και όχι μόνο) μέρους της τέχνης του Θεάτρου Σκιών» (σελ. 12). Κάτι, που έγινε πράξη...
* * * * ΤΕΥΧΟΣ: 52
Σελίδα
19
Τεύχη
ΜΗΝΑΣ: Νοέμβριος 2011 ΕΞΩΦΥΛΛΟ: Μήτρα χαρακτικού της Βάσως Κατράκη ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 13 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: «Εδώ, Πολυτεχνείο»: 38 χρόνια, μετά (2-3) *** «Οι Περιπλανήσεις ενός Καλλιτέχνη»: ΙΑ) «Από την Ζάκυνθο του Νιόνιου για τον Βόλο του Μέμου» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (4-6) *** «Αχ, καμπούρη του λαού» του Χάρη Κουτσογιάννη (7) *** Ανοιχτή Πρόσκληση: Μηνιάτικη συνάντησηεργαστήρι κατασκευών (8) *** Νέα: Από το Υπουργείο Παιδείας και Διά Βίου Μάθησης, για τις άδειες, στα σχολεία (8) *** Τακτική Γενική Συνέλευση, στο Σωματείο (Εκτός απρόοπτων πολιτικών εξελίξεων): Σάββατο 26 Νοέμβρη 2011, ώρα 10:00 π. μ.. (9) *** Κύπρος-Λευκωσία: Μουσείο Θεάτρου Σκιών η
Τεύχη
Τεύχη
«Οικία Ιδαλία» (9) *** «Ο Βάγγος και η μπουκάλα του Παραδείσου» της Ανθής Γ. Χοτζάκογλου (10-13) ΣΧΟΛΙΟ: «Το Πανελλήνιο Σωματείο Θεάτρου Σκιών καλεί τα μέλη και τους φίλους του, στη μηνιάτικη συνάντηση, με παράλληλη λειτουργία εργαστηρίου και κατασκευών. Όσοι ενδιαφερθούν και επιθυμούν να παραβρεθούν, καλό θα είναι να έχουν, μαζί τους, και κάποια υλικά, που θέλουν να δουλέψουν: Ζελατίνη ή χαρτόνι, μαρκαδόρους, γυαλόχαρτο, ενώ θα υπάρχουν υλικά και εργαλεία και στο χώρο του Σωματείου» (σελ. 8). Μια επιτυχής δράση!
* * * * ΤΕΥΧΟΣ: 53 ΜΗΝΑΣ: Δεκέμβριος 2011 ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «Χριστουγεννιάτικη κάρτα» του Πάνου Καπετανίδη ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 12 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: «Τα Χριστούγεννα του Παπαδιαμάντη» του Κώστα Βάρναλη (2-4) *** «Οι Περιπλανήσεις ενός Καλλιτέχνη»: ΙΒ) «Τελικό ταξίδι από την Αμφιλοχία στη λίμνη Αχερουσία» του Θωμά
Αθ. Αγραφιώτη (5-8) *** Όπου κλείνει ένα τρελοκομείο, ανοίγει ένας… «Φαρφουλάς» (8) *** Πανεπιστήμιο Πατρών- Πρόγραμμα Κ. Καραθεοδωρή. Τίτλος Έργου: «Το Δραματολόγιο του Θεάτρου Σκιών, στην Πάτρα, κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου (1922-1940)» (9-10) *** Η πίτα για το 2012 (10) *** Λαϊκά Λαχεία: Τελευταίες εκδόσεις (11) *** Σκηνές, από το «εργαστήρι», στο Σωματείο, της 5ης Νοέμβρη 2011 (12) *** Νέα σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου της Π.Ο.Θ.Α. (12) ΣΧΟΛΙΟ: «Το έργο στοχεύει, στη συγκέντρωση και ηλεκτρονική επεξεργασία των μαρτυριών, που αφορούν στις παραστάσεις και στο δραματολόγιο των καραγκιοζοπαιχτών, που είχαν κέντρο των εξορμήσεών τους την Πάτρα, κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, καθώς και στην οργάνωση του υλικού της έρευνας, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια ταξινόμησης, τα οποία θα επιτρέψουν την επισταμένη μελέτη της διαμόρφωσης και εξέλιξης αυτού του δραματολογίου» (σελ. 9). Υπεύθυνη έργου η Ιωάννα Παπαγεωργίου.
* * * * ΤΕΥΧΟΣ: 54 ΜΗΝΑΣ: Ιανουάριος 2012 ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «Πρωτοχρονιάτικη κάρτα» του Γιάννη Χατζή ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 11 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Ψίχουλα και πιο… ψιλοκομμένα: «Κοντορεβιθούλης» ο προϋπολογισμός του 2012, για τον πολιτισμό (2-3) ***
Σελίδα
20
Τεύχη
Η κοπή της πίτας (3) *** «Η πρώτη εμφάνιση του Μπαρμπαγιώργου στο πανί» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (4-7) *** Ο Καραγκιόζης επιμένει: Άθως Δανέλλης-Ηλίας Καρελλάς (8) *** «Το Θεατρικό Μουσείο, στο σφυρί» της Ιωάννας Κλεφτόγιαννη (9-10) *** Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Θεατρικές Εταιρείες (11) ΣΧΟΛΙΟ: «Η προειδοποίηση του ΙΚΑ σημαίνει ότι, προσεχώς, θα βγουν, στο σφυρί, τα κοστούμια του Φωκά και οι μακέτες του Τσαρούχη! Δεν εκποιείται, σε εποχές σκληρής επιτήρησης, μόνον η δημόσια περιουσία, αλλά και η πολιτιστική μας κληρονομιά. Ακόμη ένα πολιτιστικό σκάνδαλο, με μοναδικό υπεύθυνο το Υπουργείο Πολιτισμού, τη μοναδική πηγή εσόδων του Μουσείου. Το ΥΠΠΟΤ, ενώ υπέγραψε επιδοτήσεις πολιτιστικών φορέων, την τελευταία στιγμή, προτού συστηθεί νέα κυβέρνηση και ενώ γνώριζε το χρόνιο πρόβλημα του Θεατρικού Μουσείου, το άφησε στη μοίρα του. “Έφτασαν να μας λένε: Θέλουμε τα περιουσιακά στοιχεία σας, για να ξεχρεώσετε”, μας είπε ο πρόεδρος του Θεατρικού Μουσείου, Κώστας Γεωργουσόπουλος. “Δεν ξέρω, ακριβώς, ποιο περιουσιακό στοιχείο θα εκτιμήσει το ΙΚΑ. Την περούκα του Λογοθετίδη; Το στέμμα του "Οιδίποδα" του Βεάκη; Το κολιέ της "Βασίλισσας Ελισάβετ" της Κοτοπούλη;» (Ιωάννα Κλεφτόγιαννη, σελ. 9). Το ανωτέρω ζήτημα, δυστυχώς, παραμένει άλυτο.
* * * *
Τεύχη
ΤΕΥΧΟΣ: 55 ΜΗΝΑΣ: Φεβρουάριος 2012 ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «Καραγκιόζης» του Κωνσταντίνου Κουγιουμτζή ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 15 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: «Δήμοι Μπαταξήδες: Χρεοκοπημένοι 24 από τους 325 δήμους» του Πάνου Καπετανίδη (2-3) *** Γιαννίτσης προς ΟΤΑ: Μειώστε τις δαπάνες, για εκδηλώσεις και προβολή. Στηρίξτε τους ανέργους (4) *** Φωτογραφίες από την κοπή της πίτας, στο Σωματείο (4) *** «Ο συμβολισμός του Μπαρμπαγιώργου στο πανί» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (5-7) *** «Η Ελλάδα, με τις δικές της δυνάμεις, μπορεί να
Σελίδα
21
Τεύχη
Τεύχη
εξέλθει της κρίσης» του Κώστα Τσίπηρα (8-11) *** «Κώστας και Μήτσος Κατσιγιαννής: Δυο άγνωστοι μεγαλοχωρίτες καραγκιοζοπαίχτες» του Τάκη Μαζαράκη (12-13) *** Θόδωρος Αγγελόπουλος. Έφυγε, απρόσμενα, ο ποιητής της εικόνας: Το βράδυ της 24ης Ιανουαρίου, παρασύρθηκε, από μηχανάκι, στον περιφερειακό της Δραπετσώνας και έπεσε, σε ανοικτό φρεάτιο, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της νέας του ταινίας, “Η Άλλη Θάλασσα” (14-15) ΣΧΟΛΙΟ: «Στο “κόκκινο” βρίσκονται 24, από τους, συνολικά, 325 δήμους του νέου αυτοδιοικητικού χάρτη της χώρας, οι οποίοι πλησιάζουν τα όρια της χρεοκοπίας. Σε λίγες βδομάδες, θα αρχίσουμε τις διαπραγματεύσεις, για τις καλοκαιρινές παραστάσεις. Ας έχουμε το νου μας, στους παρακάτω δήμους, αφού οι περισσότεροι από εμάς συνεργαζόμαστε (αναγκαστικά) με αυτούς» (Πάνος Καπετανίδης, σελ. 2). Άλλη μια συνέπεια της κρίσης…
* * * * ΤΕΥΧΟΣ: 56 ΜΗΝΑΣ: Μάρτιος 2012 ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή» του Πάνου
Καπετανίδη ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: «Ταυτότητες και ταυτίσεις» του Δημήτρη Τζιόβα (2-3) *** «Η ηπειρώτικη προϊστορία του Μπαρμπαγιώργου» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (4-6) *** Δεν θα γίνει, τελικά, το αφιέρωμα, στην 25η Μαρτίου 1821 (6) *** «Ειδική περίπτωση» του Παύλου Τσίμα (7-8) *** Μνημόσυνο για την Σοφούλα… Πέρασαν, κιόλας, τρία χρόνια, από το θάνατό της... (8) ΣΧΟΛΙΟ: «Δεν θα γίνει, τελικά, το αφιέρωμα, στην 25η Μαρτίου 1821. Ύστερα από μεγάλη προσπάθεια, για επικοινωνία με το «Ίδρυμα Κακογιάννη» (1ο e-mail: 6/10/2011), κλείστηκε ραντεβού, για συνάντηση, με την κυρία Στέλλα Αγγελέτου (υπεύθυνη, για την Οργάνωση, Διεύθυνση & Εκτέλεση Παραγωγών-Συνεργασίες), στις 30 Γενάρη. Μετά από διεξοδική συζήτηση, σχετικά με το Οχταήμερο, που, αρχικά, ζήταγε το Σωματείο μας, για την πραγματοποίηση αφιερώματος, στην 25η Μάρτη-Έκθεση φιγούρας και Ημερίδα, λάβαμε την
Σελίδα
22
Τεύχη
(απογοητευτική) οριστική απάντηση, στις 14/2/12. Ότι, δηλαδή, μας παραχωρούσαν, μόνο για τρεις ημέρες, το χώρο του κινηματογράφου (23, 24 & 25 Μάρτη), μόνο για παραστάσεις και με καταβολή λειτουργικών εξόδων 550 ευρώ! Ο τελευταίος (τουλάχιστον) όρος ήταν απαγορευτικός, για το φτωχό μας Σωματείο, με επιπρόσθετο δεδομένο ότι οι εκδηλώσεις θα ήταν χωρίς εισιτήριο» (σελ. 6). Τελικά, το ανωτέρω προτεινόμενο αφιέρωμα πραγματοποιήθηκε, στην πλήρη μορφή του, μετά από τρία χρόνια και με μεγάλη επιτυχία, στην Νέα Ιωνία, κάτι που δικαίωσε τις προσδοκίες της διοίκησης και των μελών του Π.Σ.Θ.Σ..
* * * * ΤΕΥΧΟΣ: 57 ΜΗΝΑΣ: Απρίλιος 2012 ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «Καλή Ανάσταση» του Πάνου Καπετανίδη ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 12 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: 5ος γιορτασμός της Παγκόσμιας Μέρας Θεάτρου Σκιών: Μήνυμα του Πάνου Καπετανίδη (2-4) *** Το Δημοτικό Σχολείο Καβάσιλα γιορτάζει την «Παγκόσμια Μέρα Θεάτρου Σκιών» (5) *** «Το Θέατρο Σκιών, στα Ελληνικά Γραμματόσημα» του Γιάννη Μυλωνά (6-7) *** «Ρούλιας και Μπαρμπαγιώργος I» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (8-10) *** 15 χρόνια από το θάνατο του Σταμάτη Γενεράλη: Αναδημοσίευση από το τεύχος της παλιάς, έντυπης, εφημερίδας «Ο Καραγκιόζης μας», περίοδος 1η, τεύχος 10, Μάης 1997 (11-12) ΣΧΟΛΙΟ: «Το εξαθέσιο Δημοτικό Σχολείο Καβάσιλα Ηλείας συμμετέχει, την Τετάρτη 28 Μαρτίου 2012, στον εορτασμό της “Παγκόσμιας Μέρας Θεάτρου Σκιών”, η οποία εορτάζεται, φέτος, για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά, με πρωτοβουλία του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών και του Προέδρου του, κ. Πάνου Καπετανίδη. Στα πλαίσια του φετινού εορτασμού της “Παγκόσμιας Μέρας Θεάτρου Σκιών”, ο καραγκιοζοπαίχτης Ιωάννης Πρωτοψάλτης θα παρουσιάσει, στο Δημοτικό Σχολείο Καβάσιλα, την παράσταση “Ο Καραγκιόζης στο Φεγγάρι”, η οποία πρωτοπαίχτηκε, από το δάσκαλό του, τον Ντίνο Θεοδωρόπουλο, στην Πάτρα, κατά τη δεκαετία του 1930. Με την εορταστική αυτή εκδήλωση, κλείνει ένας ευρύτερος κύκλος εκδηλώσεων, αφιερωμένων στην τέχνη του “Καραγκιόζη”, ο οποίος ξεκίνησε, στις αρχές Μαρτίου με την απονομή τιμητικής πλακέτας από το Δ. Σ. Καβάσιλα, στον ντόπιο καλλιτέχνη κ. Ιωάννη Πρωτοψάλτη, για την προσφορά του, στην τέχνη του Θεάτρου Σκιών» (σελ. 5).
* * * *
Τεύχη
ΤΕΥΧΟΣ: 58 ΜΗΝΑΣ: Μάιος 2012 ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «Δύο Φεστιβάλ Καραγκιόζη» του Πάνου Καπετανίδη ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 12 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Εγκαίνια του νέου χώρου του Μουσείου «Ευγένιος Σπαθάρης» (2-3) *** «Ρούλιας και Μπαρμπαγιώργος II» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (4-6) ***
Σελίδα
23
Τεύχη
Τεύχη
Β’ Πανελλήνιο Φεστιβάλ Κόμικς: «Μόνο τα νεκρά ψάρια πάνε, με το ρεύμα» (6) *** Δύο Φεστιβάλ Καραγκιόζη, με διοργανωτή το Σωματείο μας (7) *** «Στη μνήμη του Ευγένιου Σπαθάρη: Η πρώτη επίσκεψη (1953) των Σπαθάρηδων, στην Κύπρο» της Ανθής Γ. Χοτζάκογλου (8-12) *** «Πανευρωπαϊκό Σωματείο Θεάτρου Σκιών» του Πάνου Καπετανίδη (12) ΣΧΟΛΙΟ: «Πληροφορηθήκαμε όλοι ότι δημιουργήθηκε ένας καινούργιος Σύλλογος, με την επωνυμία «Πανευρωπαϊκό Σωματείο Θεάτρου Σκιών». Αν και, κατά την γνώμη μου, δεν προέκυπτε, από πουθενά, η αναγκαιότητα της ίδρυσης ενός τέτοιου φορέα, εντούτοις εύχομαι, ολόψυχα, καλή επιτυχία! Οι πράξεις και ο χρόνος είθε να δικαιώσουν τους (κοινούς) στόχους του, για το καλό της τέχνης του Θεάτρου Σκιών και για τους οποίους ελπίζω να αναπτυχθούν πρωτοβουλίες, ακόμη και για κοινούς αγώνες. Σε ερωτήσεις ή απορίες, που έχουν προκύψει, απαντώ ότι δεν είναι ασυμβίβαστο, για τα μέλη του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών, να ανήκουν και σε άλλα Σωματεία, αρκεί το καταστατικό και οι ενέργειες αυτών να μην δημιουργούν βλάβη, στις αποφάσεις και στα καλώς εννοούμενα συμφέροντα και επιδιώξεις του Σωματείου μας» (Πάνος Καπετανίδης, σελ. 12). Τέσσερα χρόνια μετά, οι ανωτέρω πράξεις εξακολουθούν να αποτελούν ευχή, για κάτι καλύτερο, στην τέχνη του Θεάτρου Σκιών.
* * * * ΤΕΥΧΟΣ: 59 ΜΗΝΑΣ: Ιούνιος 2012 ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «Πρώτο Φεστιβάλ Καραγκιόζη Νέας Ιωνίας» των Σταύρου Κωστιδάκη και Νικόλα Τζιβελέκη ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 10 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: «Εκατό χρόνια, από το θάνατο του Μίμαρου» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτης» (2-3) *** Π.Ο.Θ.Α. (Πανελλήνια Ομοσπονδία ΘεάματοςΑκροάματος): Δελτίο Τύπου της 21ης/5/2012 (3) *** Πρώτο Φεστιβάλ Καραγκιόζη Νέας Ιωνίας (4) *** «Ρούλιας και Μπαρμπαγιώργος III» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (5-9) *** 16ο Αθηναϊκό Φεστιβάλ Καραγκιόζη Λόφου Στρέφη (10) ΣΧΟΛΙΟ: «Ο Ρούλιας, ο άνθρωπος που έπαιζε τον Καραγκιόζην, αλλά και τον συνεπλήρωσε, δημιουργήσας τον Μπαρμπα-Γιώργον, εκηδεύθη με όλην την
Σελίδα
24
Τεύχη
συνηθισμένην, εις τας κηδείας των δημιουργών, ασημότητα. Από τους ανθρώπους της Πλάκας, του Βατραχονησιού, των Αέρηδων, της Γαργαρέττας, που εγέλασαν, τρικυμιωδώς, εξ αιτίας του, κανείς, βέβαια, δεν έκλαψε. Πέθανε ο Ρούλιας και έπειτα; Ο ΜπαρμπαΓιώργος μένει. Οι δημιουργοί ας πεθαίνουν, οι ήρωες, μόνον, να ζουν. Και βέβαια, ο Μπαρμπα-Γιώργος ζει, μολονότι πέθανε ο Ρούλιας. Αλλ’ αφού είναι βέβαιον ότι τα άψυχα κλαίουν, το τενεκεδένιο ή χάρτινον εκείνο πλάσμα του ξυνογαλατά πρέπει να είναι πολύ θλιμμένον. Οι δημιουργοί είναι σπάνιοι, όπως οι πρωτομάρτυρες, οι δε μιμηταί, οι αναπαραγωγοί, οι βιομήχανοι είναι πολλοί. Η ιστορία, τουλάχιστον αυτή η ιστορία της ημέρας, που γράφομεν ημείς, δεν ημπορεί ν’ αφήσει απαρατήρητον έναν τέτοιον θάνατον. Τουλάχιστον θόρυβον να κάμει γύρω σ’ αυτόν, και φτάνει» (Ζαχαρίας Παπαντωνίου, σελ. 8), από το ιστορικό, για το Θέατρο Σκιών, πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Σκριπ» (20 Μαρτίου 1905).
* * * * ΤΕΥΧΟΣ: 60 ΜΗΝΑΣ: Ιούλιος-Αύγουστος 2012 ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «16ο Αθηναϊκό Φεστιβάλ Καραγκιόζη λόφου Στρέφη» των ΤΥΠΟ-Πιπιλιού και Γιώργου Χαρίδημου ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 10
Σελίδα
25
Τεύχη
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: 16ο Αθηναϊκό Φεστιβάλ Καραγκιόζη λόφου Στρέφη (2-3) *** «O “Καραγκιόζης” στον ελληνικό κινηματογράφο» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (4-8) *** Όχι στο φασισμό (8) *** Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός»: Έπαινος, για το έργο του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη, με τίτλο: «Οι περιπλανήσεις ενός καλλιτέχνη» (9) *** Νέο καλοκαιρινό στέκι του Καραγκιόζη: Ο Καραγκιόζης, στο πάρκο Φλοίσβου (10) *** Το «Ξυπόλητο Τάγμα» φωνάζει: «Όξω, απ’ την παράγκα»! (10) ΣΧΟΛΙΟ: «Την 6η Ιουνίου 2012, ημέρα Τετάρτη και ώρα 7 μ. μ., ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα του ΚΘ' Λογοτεχνικού Διαγωνισμού του Φ. Σ. Παρνασσός 2011, στην αίθουσα Κ. Παλαμά του Συλλόγου, από την Κριτική Επιτροπή, που αποτελούσαν ο κ. Γεώργιος Σπανός, Καθηγητής Παιδαγωγικής-Πρόεδρος του Τμήματος Φ.Π.Ψ. του Πανεπιστημίου Αθηνών, η κα. Γεωργία Καλογήρου, Αν. Καθηγήτρια Διδακτικής της Λογοτεχνίας του Π.Τ.Δ.Ε., και ο κ. Ευριπίδης Γαραντούδης, Αν. Καθηγητής Νέας Ελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Υποβληθήκαν, συνολικά, 140 έργα: 88 ποιητικές συλλογές, 48 πεζογραφήματα και 4 δοκίμια. Στην ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ η Επιτροπή απένειμε 4 Βραβεία και 2 Επαίνους. Έλαβαν: (…) ΕΠΑΙΝΟ: (…) Το έργο του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη, με τίτλο: «Οι περιπλανήσεις ενός καλλιτέχνη» (σελ. 9). Ο πρώτος, από τους δύο… *** ΤΕΥΧΟΣ: 61 ΜΗΝΑΣ: Σεπτέμβριος 2012 ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «Θεόφιλος και Φεγγάρι» του Πάνου Καπετανίδη ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 20 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:
* * * * ΤΕΥΧΟΣ: 62 ΜΗΝΑΣ: Οκτώβριος 2012 ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «28η Οκτωβρίου 1940» του Πάνου Καπετανίδη ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 16 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Οι όρκοι των αντάρτικων ομάδων στην πατρίδα (2-6) *** «O “Καραγκιόζης” στον ελληνικό κινηματογράφο: Β) Καραγκιόζης, ο αδικημένος της ζωής (1959) των Βασίλη Γεωργιάδη και Ερρίκου Θαλασσινού» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (7-14) *** Επιτροπή Δοκιμασίας Καραγκιοζοπαίχτη: Τετάρτη 17 Οκτώβρη 2012 (15-16) *** Εργαστήριο-Εντευκτήριο (16) ΣΧΟΛΙΑ: «Για άλλη μια φορά, συγκροτείται, στο Σωματείο, και θα πραγματοποιηθούν εξετάσεις, μπροστά στην
Τεύχη
Τεύχη
«Το χειρότερο καλοκαίρι προοιωνίζει το χειρότερο (μέχρι στιγμής) χειμώνα» του Πάνου Καπετανίδη (2-3) *** Εξετάσεις, για νέους καραγκιοζοπαίχτες (3) *** «O “Καραγκιόζης” στον ελληνικό κινηματογράφο: Α) Θεόφιλος (1987) του Λάκη Παπαστάθη» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (4-10) *** «“Καραγκιοζοπαίχτες” ετών 19» του Ορφέα Καλιντζή (11-13) *** «Ο άνθρωπος, που περπάτησε, στο φεγγάρι... πέθανε, στη Γη» του Νικόλα Ζαλμά (14-16) *** «Σπαθάρεια 2012» (17-20) ΣΧΟΛΙΟ: «Δεν θυμάμαι, στην επαγγελματική μου ζωή, ως καραγκιοζοπαίχτης, να έχω περάσει χειρότερο καλοκαίρι. Ούτε στο ξεκίνημά μου, όταν με αποφασιστικότητα, το 1985, εγκατέλειπα μια σταδιοδρομία, ως ηθοποιός και θεατρικός επιχειρηματίας, και ασχολιόμουν, επαγγελματικά, με το Θέατρο Σκιών. Από την επικοινωνία μου με τους άλλους συναδέλφους, δεν άκουσα να υπάρχει καλύτερη από τη δική μου επαγγελματική κατάσταση, είτε σε εκδηλώσεις, είτε σε παραστάσεις, με εισιτήριο. Όλα τα είδαμε φέτος: Μεγάλος ανταγωνισμός, στις τιμές και πολύ μικρή ζήτηση. Κυκλοφορία ασχέτων με το επάγγελμα, αλλά και μεγάλη κινητικότητα ερασιτεχνικών σχημάτων. Οι χρεωμένοι δήμοι να εξακολουθούν να χρωστάνε και οι καινούργιοι “πελάτες” να μας γεμίζουν νέα φέσια. Οι παραστάσεις με εισιτήρια, κι αυτές “πεσμένες”, κατακόρυφα. Έρχεται δύσκολος χειμώνας» (Πάνος Καπετανίδης, σελ. 2). Καλοκαίρι του 2012...
Σελίδα
26
συνέχεια αυτής της προσπάθειας, αναδείχτηκαν νέα ταλέντα.
* * * *
ΤΕΥΧΟΣ: 64 ΜΗΝΑΣ: Δεκέμβριος 2012 ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «Ευχετήρια Κάρτα» του Νικόλα Τζιβελέκη ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 12 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:
Σελίδα
27
Τεύχη
“Επιτροπή Δοκιμασίας Καραγκιοζοπαίχτη”. Αυτή θα κρίνει τα ενδιαφερόμενα μέλη του Σωματείου, που επιθυμούν να αποκτήσουν την ιδιότητα του “Καραγκιοζοπαίχτη”, την Τετάρτη 17 Οκτώβρη 2012 και ώρα 6:00 μ. μ., στο “Εργαστήρι” του “Θιάσου Αθανασίου”, στο Μοσχάτο, οδός Πλάτωνος 7 (κάθετη οδός, στην παλιά παραλιακή Ποσειδώνος). Η σχετική επιτροπή θα συγκληθεί, με βάση το Άρθρο 4 του καταστατικού του, μετά από αίτηση μελών μας. Καλούνται τα ενδιαφερόμενα μέλη να υποβάλουν σχετική αίτηση, μέχρι την Τετάρτη 10 Οκτωβρίου, στο e-mail του Σωματείου» (σελ. 15). Τελικά, οι συγκεκριμένες εξετάσεις, τέταρτες, στη σειρά, από το 2007 και εξής, δεν πραγματοποιήθηκαν, ούτε στην εν λόγω προγραμματισμένη ημερομηνία, αλλά ούτε, ακόμη, μέχρι και σήμερα. «Για άλλη μια χρονιά, θα λειτουργήσει Εργαστήριο-Εντευκτήριο, στα γραφεία του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών, το πρώτο Σάββατο κάθε μήνα (εκτός των περιόδων γιορτών και καλοκαιριού). Η αρχή θα γίνει, το Σάββατο 6 Οκτώβρη 2012 και ώρες 11:00 έως 13:00» (σελ. 16). Χάρη στη
ΤΕΥΧΟΣ: 63 ΜΗΝΑΣ: Νοέμβριος 2012 ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «17 Νοέμβρη 1973» του Πάνου Καπετανίδη ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 26 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: «Τα απίστευτα σκάνδαλα της χούντας» του Διονύση Ελευθεράτου (2-9) *** «O “Καραγκιόζης” στον ελληνικό κινηματογράφο: Γ) Δύσκολοι Δρόμοι (1965) του Νέστορα Μάτσα» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (10-16) *** «Βραδιές γέλιου» με τον Παναγιώτη Χατζηαναγνώστου (17) *** Εργαστήριο-Εντευκτήριο (17) *** «Για να προλάβουμε το χρόνο…» του Άρη Μηλιώνη (18-19) *** «Ο καραγκιοζοπαίχτης Γιάννης Πρωτοψάλτης, από τα Καβάσιλα Ηλείας» των Άρη Μηλιώνη και Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (19-26) *** Γενική Συνέλευση του Σωματείου: Σάββατο 1η Δεκέμβρη 2012 (26) ΣΧΟΛΙΟ: «Ονομάζομαι Ιωάννης Πρωτοψάλτης. Γεννήθηκα, στα Καβάσιλα Ηλείας, την πρώτη Ιουλίου του 1936, από Κερκυραίους γονείς (σελ. 19). (…) Ποτέ δεν μετάνιωσα, που ασχολήθηκα, με τον Καραγκιόζη. Τότε, βεβαίως, τράβαγε η δουλειά. Σαν να ήσουν, σήμερα, καθηγητής. Δεν ήταν, όμως, μόνο, η δουλειά μου. Τον αγάπησα, πολύ, τον Καραγκιόζη, σαν καραγκιοζοπαίχτης. Ήταν τα εργαλεία μου και το ψωμί μου, αλλά ήταν και το παιδί μου. Δύο παιδιά έχω. Ένα το γιο, που έχω, και ένα τον Καραγκιόζη. Δηλαδή δύο παιδιά. Στα Καβάσιλα, βγήκε, κάποτε, και ένα βιβλίο, που έλεγε: “Ο δικός μας άνθρωπος, ο Καβασιλαίος Γιάννης Πρωτοψάλτης, Κερκυραίος, κατέχει, άριστα, την τέχνη του Καραγκιόζη και είναι ένας πραγματικός καλλιτέχνης, γνωστός στο Πανελλήνιο”» (σελ. 26).
Τεύχη
* * * *
Τεύχη
Τεύχη
Τα αποτελέσματα των εκλογών, στις αρχαιρεσίες της 1ης Δεκεμβρίου, στο Σωματείο (2-3) *** «O “Καραγκιόζης” στον ελληνικό κινηματογράφο: Δ) Ο Δραπέτης (1991) του Λευτέρη Ξανθόπουλου» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (4-9) *** Η σύνθεση του νέου Διοικητικού Συμβουλίου της Π.Ο.Θ.Α. (9) *** Ο Θρίαμβος των Σκιών (10) *** Επίσκεψη του Δ.Σ. του Σωματείου μας, στον Υπουργό Πολιτισμού, κ. Κώστα Τζαβάρα (11-12) ΣΧΟΛΙΟ: «Το Σάββατο 1η Δεκεμβρίου 2012, πραγματοποιήθηκε η ετήσια Γενική Συνέλευση των μελών του Σωματείου και οι αρχαιρεσίες, για την ανάδειξη των μελών του νέου Διοικητικού Συμβουλίου και της νέας Εξελεγκτικής Επιτροπής. Η χαμηλή συμμετοχή των μελών, στη Γενική Συνέλευση, παρά τη μικρή αύξηση, σε σχέση με αυτήν του 2011, αποδίδεται στην οικονομική κρίση, αφού αφενός, για τα μέλη της επαρχίας, αποτελεί μια σημαντική οικονομική επιβάρυνση, αλλά, γενικότερα, (και για τα μέλη της Αττικής), η αναδουλειά δυσχεραίνει την εξόφληση των συνδρομών. (…) Την Τετάρτη 5 Δεκέμβρη, συνήλθαν τα μέλη του νεοεκλεγμένου Δ.Σ. του Σωματείου, βάσει του καταστατικού, για τη συγκρότησή του σε Σώμα. Πρόεδρος εκλέχτηκε: (…) ο Πάνος Καπετανίδης, Γενικός Γραμματέας: ο Αργύρης Αθανασίου, Ταμίας: ο Πέτρος Γιωργανιός, Αντιπρόεδρος: ο Τάκης Κωστιδάκης και Β΄ Αντιπρόεδρος με αρμοδιότητες σε θέματα επαρχίας: ο Κώστας Ντούμπας» (σελ. 2). Είναι εμφανής η ανανέωση της σύνθεσης του νέου Δ.Σ..
* * * * ΤΕΥΧΟΣ: 65 ΜΗΝΑΣ: Ιανουάριος 2013 ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «Γιάνναρος» και «Ευχετήρια Κάρτα» του Γιάννη Χατζή ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 24 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Ο «Γιάνναρος», στον μπερντέ του παραδείσου (2-4) *** «O “Καραγκιόζης” στον ελληνικό κινηματογράφο: Ε) Τεριρέμ (1987) του Απόστολου Δοξιάδη» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (5-10) *** «Σαν κατευόδιο, για τον καλό μας Γιάνναρο (και όχι μόνο)» του Γιάννη Χατζή (11-13) *** Φιγούρες, από το χέρι του Κώστα Μακρή (14) *** «Οικολογικές ανησυχίες, στον μπερντέ του Καραγκιόζη» του Γιάννη Χατζή (14-17) ***
Σελίδα
28
*** Η κοπή της πίτας (22) *** «Μια αξέχαστη εμπειρία» του Ορφέα Καλλιντζή (23-24) ΣΧΟΛΙΟ: Ο Γιάνναρος «έφυγε, την Τρίτη 11 Δεκέμβρη, από τη ζωή, στα 81 του χρόνια» (σελ. 2).
Τεύχη
(22)
«Γιάννης Μουρελάτος (1931-2012)» του Γιάννη Μυλωνά (18-20) *** Τα κάλαντα του Καραγκιόζη, όπως τα θυμάται ένας παλιός θεατής του Γιώργου Χαρίδημου (20-21) *** «Βραβείο στον Θωμά Αθ. Αγραφιώτη, από το Φιλολογικό Σύλλογο “Παρνασσός”» του Χρήστου Βελέντζα
* * * * Ένθετα τεύχους 65: Βιογραφίες Ελλήνων Καραγκιοζοπαιχτών (71 σελίδες) και Κύπριων Καραγκιοζοπαιχτών (11 σελίδες)
Σελίδα
29
Τεύχη
«Για μια ακόμη φορά, είμαι δικαιωμένος, όταν, το 1985, συνταξιοδοτήθηκε η πλειοψηφία του τότε Δ.Σ. του Ιστορικού μας Σωματείου και, παρά την κυριαρχούσα άποψη να παραδοθεί η σφραγίδα του, στο Πρωτοδικείο, να προσπαθήσω, με τα εναπομείναντα λίγα μέλη, να κρατηθεί αυτό ζωντανό και να διευρυνθούν τα μέλη, με τους βοηθούς, μουσικούς, συζύγους καραγκιοζοπαιχτών και φίλους του θεάματός μας, που, με κάποιον τρόπο, έχουν βοηθήσει την τέχνη του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών. Δικαιώθηκα, αρχικά, γιατί το Ιστορικό μας Σωματείο διατηρείται ΖΩΝΤΑΝΟ ακόμα, γέμισε, με νιάτα, και συνεχίζει να υπάρχει και να προσφέρει. Δικαιώθηκα, επίσης, και με την επιμονή μου, στην επιλογή να γίνονται μέλη και οι “φίλοι” της τέχνης, παρά τις, τότε, διαφωνίες. Και ειδικότερα, σήμερα, θέλω να αναφερθώ, ονομαστικά, στον καλό μου φίλο, τον Θωμά Αθ. Αγραφιώτη, που αγάπησε την τέχνη, σεβάστηκε όλες τις καταστατικές αρχές, έδωσε εξετάσεις και κρίθηκε ικανός να παριστάνει στο φωτεινό μπερντέ. Αλήθεια, η συμβολή του Θωμά είναι σημαντική, ειδικά στη διαρκή και ανελλιπή έκδοση της μηνιάτικης εφημερίδας: “Ο Καραγκιόζης μας”. Και τώρα, σε τούτη την έκδοση, συνέβαλε τα μέγιστα, μεριζόμενος την επιθυμία μου για μια τέτοια έκδοση, που να περιλαμβάνει τα βιογραφικά όλων των καραγκιοζοπαιχτών, των οποίων έχουμε στοιχεία, έστω και με απλή αναφορά του ονόματός τους, σαν ένα τρισάγιο, στη μνήμη όσων κράτησαν τη φιγούρα του καμπούρη και των άλλων ηρώων του Ελληνικού-Λαϊκού Θεάτρου Σκιών. Απλά, ήθελα να συμπληρώσω στο “Εισαγωγικό Σημείωμα” ότι: Στους αναγραφόμενους (ζώντες και πεθαμένους), θα δούμε τα ονόματα και ορισμένων που δεν ήταν, αμιγώς, επαγγελματίες καραγκιοζοπαίχτες. Άλλους, που, αντί καλού, έκαναν (ή κάνουν, με το να παίζουν) κακό στην τέχνη μας, λόγω της καλλιτεχνικής τους ανεπάρκειας. Παρόλα αυτά, νομίζω ότι, σε μια ιστορική αναφορά, είναι χρήσιμο να γίνεται μνεία, για το πέρασμά τους. Και όσον αφορά τους εκλιπόντες, το κοινό τους, τους έκρινε και μάλιστα, επαρκώς, αφού το μέτρο σύγκρισης της εποχής ήταν αυστηρότερο, από το σημερινό. Όσο για τους ζώντες (σύγχρονους και νέους), αν δεν τους έχει κρίνει ακόμα, θα τους κρίνει με τον καιρό, έστω και με τα ηπιότερα μέτρα σύγκρισης του 21ου αιώνα. Το κοινό έχει αλάθητο, ενστικτώδη κριτήριο, που βγαίνει, μέσα από την αντικειμενική κρίση του συνόλου και στο οποίο έχω απόλυτη εμπιστοσύνη, πέρα από τις γνώμες των δήθεν ειδικών. Δεν θα έπρεπε, ακόμη, να μην αναφερθώ με ευχαριστίες και στους υπόλοιπους συντελεστές της έκδοσης, από τους οποίους συλλέξαμε πληροφορίες, στοιχεία, φωτογραφίες, σχόλια και αυτούσια κείμενα, ώστε να είναι πληρέστερο το τελικό αποτέλεσμα» (Πάνος Καπετανίδης, Βιογραφίες Ελλήνων Καραγκιοζοπαιχτών, σελ. 7). «Ο Γιάνναρος Μουρελάτος, ως γιος του θεατράνθρωπου Ντίνου Μουρελάτου, ήρθε σε επαφή με την τέχνη του Καραγκιόζη από πολύ μικρή ηλικία. Γεννήθηκε στην Πάτρα. Για πρώτη φορά πέρασε πίσω από το πανί ως βοηθός του καραγκιοζοπαίχτη Ορέστη. Μαθήτευσε επίσης σε πολλούς καραγκιοζοπαίχτες, αλλά
Τεύχη
Τεύχη
το κύριο στάδιο της μαθητείας του πραγματοποιήθηκε στο πλάι του Βασίλαρου. Δραστηριοποιήθηκε καλλιτεχνικά κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, ανελλιπώς, τόσο στην Πάτρα και γενικότερα στην δυτική Ελλάδα, όσο και σε ολόκληρη τη χώρα αλλά και στο εξωτερικό. Έπαιξε επί σειρά ετών σε πολλά θερινά “μαντράκια” στην Πάτρα, όπου απέκτησε φανατικό κοινό. Με την είσοδο της νέας χιλιετίας, επίσης, βραβεύτηκε κατ’ επανάληψη από τους Αγώνες Ελληνικού Θεάτρου Σκιών και τα διεθνή Φεστιβάλ της ΔΕΠΑΠ, συνεχίζοντας τις παραστάσεις του στην Πάτρα, στην επαρχία και στο τελευταίο του στέκι στην οδό Ηλείας στην Πάτρα. Συμμετείχε στη σειρά ντοκιμαντέρ: “Σκιές του Μπερντέ”, ενώ αξέχαστες είναι και οι παραστάσεις του στις τηλεοπτικές εκπομπές: “Τα κολλητήρια”, “Καραγκιόζης” και στην παραγωγή του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών: “Και μιλάει και λαλάει”. Ο Γιάνναρος υπηρέτησε την τέχνη του Καραγκιόζη περισσότερο από μισό αιώνα και μάλιστα σε μια εποχή (δεύτερο μισό του 20ού αιώνα), κατά την οποία το Θέατρο Σκιών είχε να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό του κινηματογράφου και κυρίως της τηλεόρασης. Είναι αλήθεια πως αν το Θέατρο Σκιών επιβίωσε σε αυτά τα δύσκολα χρόνια, αυτό το οφείλει εν πολλοίς (και εκτός των άλλων) και στον Γιάνναρο. Επιπροσθέτως, όμως, με τον Γιάνναρο κλείνει και ένας μεγάλος κύκλος καραγκιοζοπαιχτών, οι οποίοι είχαν στο όνομά τους το μεγεθυντικό προσωνύμιο “-άρος”, αρχής γενομένης από τον Δημήτρη Σαρδούνη ή Μίμαρο και συνεχίζοντας (ιδίως στην Πελοπόννησο) με τους Βασίλαρο, Κώσταρο, Αντώναρο κ.ά., για να ολοκληρωθεί ο κύκλος αυτός με τον Γιάνναρο ως τον τελευταίο των “-άρων”. Το παίξιμο του Γιάνναρου διακρίθηκε ιδιαίτερα για τον ενήλικο προσανατολισμό των παραστάσεών του, με αρκετές αναφορές στην επικαιρότητα, όπου έκανε σάτιρα πολιτικών προσώπων με αριστερή πάντα κριτική ματιά. Από τα μέσα κιόλας της δεκαετίας του 1980, ο Δημήτρης Μόλλας έγραφε (για την καλλιτεχνική αξία του Γιάνναρου) ότι είναι ένας “απ’ τους πιο υπολογίσιμους σημερινούς τεχνίτες με ευρύ μέλλον”, καθώς ο Γιάνναρος (εκτός των άλλων) επέβαλε έναν ιδιαίτερα πολιτικοποιημένο κωμικό Καραγκιόζη, ο οποίος δεν μασά τα λόγια του και ο οποίος ασκεί δριμύτατη κριτική για τα κακώς κείμενα. Από το βιβλίο του Άρη Μηλιώνη “Σκιές στο φως των κεριών”, σταχυολογούμε μια διήγηση του Γιάνναρου, μέσα από την οποία αντανακλάται ο πολιτικοποιημένος Καραγκιόζης του: «Κάποια άλλη φορά ρωτάω τον Βασίλαρο. “Έκανες πολιτική στον Καραγκιόζη ή δεν έκανες;” “Εγώ ποτέ” μου λέει. Του λέω “Δεν έκανες πολιτική όταν έλεγες με τον Καραγκιόζη ότι δεν έχω να φάω, ότι οι δρόμοι έχουν λάσπες, όταν έλεγες ότι δεν υπάρχει εκεί ένα φως για να βλέπω να πάω στη στραβομάρα μου, αυτό δεν είναι πολιτική;” Τα ’λεγε αυτά (ενν. ο Βασίλαρος) στην παράσταση, αλλά πίστευε ότι δεν ήταν πολιτική». Ο Γιάνναρος άφησε την τελευταία του πνοή “ανώδυνα, ανεπαίσχυντα και ειρηνικά” στο Νοσοκομείο “Άγιος Ανδρέας” της Πάτρας, στις 11 Δεκεμβρίου του 2012 και στις έξι παρά τέταρτο το απόγευμα, ελάχιστες μέρες πριν από την κυκλοφορία της παρούσας διαδικτυακής έκδοσης, την οποία γνώριζε και περίμενε με ανυπομονησία ως την τελευταία στιγμή» (Θωμάς Αγραφιώτης, Βιογραφίες Ελλήνων Καραγκιοζοπαιχτών, σελ. 47).
* * * * ΤΕΥΧΟΣ: 66 ΜΗΝΑΣ: Φεβρουάριος 2013 ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «Κόψιμο παραδοσιακής πίτας» του Πάνου Καπετανίδη ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 21
Σελίδα
30
Τεύχη
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: «Μνήμη Φώτη Ράμμου» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (1-2) *** «O “Καραγκιόζης” στον ελληνικό κινηματογράφο: Στ) Πονηρός Πράκτωρ Καραγκιόζης (1966) του Γιώργου Παπακώστα» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (3-7) *** «Ο τσαριτσανιώτης καραγκιοζοπαίχτης Βασίλης Βασβανάς» των Θωμά Αθ. Αγραφιώτη και Οδυσσέα Κανλή (7-10) *** «Τα Όνειρα ενός Επαναστάτη»: Α) «Ο πατέρας θα πεθάνει, τρεις φορές» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (1012) *** «Οδοιπορώντας, στις ζούγκλες του μπερντέ» του Γιάννη Χατζή (13-21) ΣΧΟΛΙΟ: «Ο Μέμος δραστηριοποιήθηκε, καλλιτεχνικά, σε ολόκληρο τον κάμπο της Θεσσαλίας, (…) μέχρι το 1925 περίπου, βγάζοντας πολλούς μαθητές, ένας εκ των οποίων ήταν και ο Παπαργύρης. Δάσκαλος του Μέμου και του Ρούλια ήταν ο Κωνσταντινουπολίτης Ηλίας και δάσκαλος του Ηλία ήταν ο Γιαννιώτης Ιάκωβος, ο οποίος φέρεται να έδρασε, στην αυλή του Αλή Πασά, κατά τις αρχές του 19ου αιώνα. Στο ανωτέρω συγκλονιστικό γενεαλογικό δέντρο των Ελλήνων καραγκιοζοπαιχτών, λοιπόν, βλέπουμε τη διαδοχή: Ιάκωβος-Ηλίας-Μέμος-Αργύρης Παπαργύρης-Βασίλης Βασβανάς. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, τη μεγάλη συγκίνησή μας, όταν συναντήσαμε τον 97χρονο, σήμερα, Βασίλη Βασβανά, στην Τσαριτσάνη και λίγο πριν τον ερχομό του νέου έτους 2013. Είχαμε, κοντά μας, τη ζωντανή παράδοση ενός ανθρώπου, ο οποίος συμπυκνώνει, στο πρόσωπό του, πέντε γενιές καλλιτεχνικής δράσης, μαθητείας και παράδοσης διακοσίων ετών. Είχαμε ακόμη κοντά μας έναν καλλιτέχνη, ο οποίος χρονολογικά, τοπικά και κυρίως καλλιτεχνικά βρισκόταν πολύ κοντά στον επικό Μέμο, η αξία του οποίου έγκειται πλέον στα όρια του θρύλου και της ιστορίας» (σελ. 8). Φέτος, το 2016, ο κυρ-Βασίλης συμπλήρωσε έναν ολόκληρο αιώνα ζωής.
* * * *
Τεύχη
ΤΕΥΧΟΣ: 67 ΜΗΝΑΣ: Μάρτιος 2013 ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «Θεόδωρος Κολοκοτρώνης» του Πάνου Καπετανίδη ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 22 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: 28/3: Ο 4ος γιορτασμός της Παγκόσμιας Μέρας Θεάτρου Σκιών (2-3) *** Μουσείο Γιάνναρου; (4) *** «O “Καραγκιόζης” στον ελληνικό κινηματογράφο: Ζ) Πολυτεχνίτης και Ερημοσπίτης (1963) του Αλέκου Σακελλάριου» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (5-9) *** Ζητείται νέο λογότυπο, για την εφημερίδα μας: «Ο Καραγκιόζης μας» (10) Λειτουργεί η Ιστοσελίδα του Σωματείου (10) *** 170 χρόνια, από το θάνατο του «Γέρου του Μοριά» (11) *** «Η Ελληνική Πολιτεία περιφρονεί ιστορικά κειμήλια ηρώων της Επανάστασης του 1821, που διατηρεί, σπίτι της, απόγονός τους» του Μάκη
Σελίδα
31
Τεύχη
Τεύχη
Βραχιολίδη (11-13) *** Προφητική ομιλία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, στην Πνύκα, στις 7/10/1838 (1418) *** «Τα Όνειρα ενός Επαναστάτη»: Β) «Το πρώτο αντάρτικο» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (1921) *** Πολιτιστικός και Περιβαλλοντικός Σύλλογος «Ο ΟΙΒΩΤΑΣ» (22) ΣΧΟΛΙΟ: «Ύστερα από πολλά χρόνια, η ηλεκτρονική εφημερίδα σκέφτεται να αλλάξει λογότυπο» (σελ. 10). Δημοσιεύεται η σχετική πρόσκληση ενδιαφέροντος.
* * * * ΤΕΥΧΟΣ: 68 ΜΗΝΑΣ: Απρίλιος 2013 ΕΞΩΦΥΛΛΟ: «Οι κερασιές του Λουντέμη» του Πάνου Καπετανίδη ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 21 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Προς το «Πανευρωπαϊκό Σωματείο Θεάτρου Σκιών» (2-4) *** Εργαστήριο-Εντευκτήριο (4) *** «O “Καραγκιόζης” στον ελληνικό κινηματογράφο: Η) Ο Καραγκιόζης (1975) της Ελένης Βουδούρη» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (5-10) *** «Πού το πάει ο Καραγκιόζης…» του Λευτέρη Ξανθόπουλου (11) *** Αναπλιώτικο Καρναβάλι 2013 (12-13) *** «Πρέπει να σταματήσει» του Κωνσταντίνου Βαμβακάρη (14-15) *** «Τα Όνειρα ενός Επαναστάτη»: Γ) «Ο Πορφυρογέννητος Καραγκιοζοπαίχτης» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (16-19) *** Λειτουργεί η Ιστοσελίδα του Σωματείου (19) *** Παρατείνεται η αναζήτηση νέου λογότυπου, για την εφημερίδα (20) *** Ανακοίνωση της Π.Ο.Θ.Α. (21) ΣΧΟΛΙΟ: «Παρατείνεται, για το επόμενο τεύχος, η αναζήτηση νέου λογότυπου, για την εφημερίδα, ύστερα από παράκληση πολλών φίλων, που θέλουν να συμμετάσχουν στο σχεδιασμό του» (σελ. 20). Το 69ο τεύχος θα έχει καινούριο λογότυπο.
Σελίδα
32