Αγιος γεωργιος νεαπόλεως by Tovoion Voio

ΘΩΜΑΣ

ΖΗΣΗ

ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΝΕΑΠΟΛΗ 2002

Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΝΕΑΠΟΛΕΩΣ ΚΟΖΑΝΗΣ

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

_______________________________________________ Σελ. - 2 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Αφιερώνεται: στη σύζυγό μου Θεοδώρα και στα εγγόνια μας

Πέρη – Ρούλα – Ρούλα Θωμά – Κορίνα - Βιβή

_______________________________________________ Σελ. - 3 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Το βιβλίο εκδίδεται Με δαπάνη του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως Κοζάνης Ευχαριστώ θερμά το εκκλησιαστικό συμβούλιο Ιερέων: Σάββα Ξανθόπουλο Θωμά Καραμητόπουλο Και την Επιτροπή: 1. Θεόδωρο Σπυριδόπουλο 2. Γιαπουτζόπουλο Λάζαρο 3. Τσεσμετζή Σταύρο 4. Δεμερτζίδη Μιχαήλ 5. Κοτσώνη Νικόλαο

_______________________________________________ Σελ. - 4 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Ευχαριστίες Θεωρώ υποχρέωση να ευχαριστήσω θερμά, όλους αυτούς που στάθηκαν βοηθοί και με παρείχαν κάθε πολύτιμο προφορικό, γραπτό και φωτογραφικό υλικό. Ειδικότερα: • Τον αιδεσ. Ιερέα Σάββα Ξανθόπουλο, που με την προθυμία και ενδιαφέρον παραχώρησε στη διάθεσή μου για έρευνα (και ερεύνησή σας) το αρχείο ανέγερσης του ναού. Παράλληλα έγινε τροφοδότης πολυτίμου πληροφοριακού και φωτογραφικού υλικού. • Τον υιό μου Ζήση Λαμπρόπουλο, Μαθηματικό - καθηγητή Πληροφορικής για την εγγραφή του κειμένου, την επεξεργασία φωτογραφιών και την έντονη συμπαράστασή του στην εργασία. • Τις εγγονές μου Περιστέρα και Θεοδώρα Μπλέτσου, φοιτήτριες, για την συμβολή τους στο έργο. • Τον αγαπητό Αλκιβιάδη Νέττα, καθηγητή ανωτάτης Στρατιωτικής Ακαδημίας Γερμανίας και ΝΑΤΟ, για τα καλά του, αναφερόμενα στην 22-9-2002 επιστολή του, λόγια για την εργασία μου • Την Στέλλα Μιχαηλίδου-Χριστοφορίδου, μαθήτριά μου, μετέπειτα συνάδελφο εκπαιδευτικό, για τα συγκινητικά της σχόλια. • Τον Θεόδωρο Σπυριδόπουλο, εκκλησιαστικό επίτροπο, για το πλούσιο πληροφοριακό υλικό του ναού. • Τη Ζαχαρούλα σύζυγο Χριστόφορου Χρηματόπουλου, θυγατέρα του αείμνηστου ιερέα Θεόδωρου Πορτοκαλλίδη, για το συμβάν του παπά. Στην αποθανούσα Λίζα Ηλία Χατζηλία να είναι αιώνια η μνήμη της.

_______________________________________________ Σελ. - 5 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Η επιστολή του Αλκιβιάδη Νέττα:

_______________________________________________ Σελ. - 6 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Τα σχόλια της Στέλλας Μιχαηλίδου- Χριστοφορίδου

_______________________________________________ Σελ. - 7 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Περιεχόμενα ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ….…………………………… ........................................................................................ 16 ΕΙΣΑΓΩΓΗ - Η ΝΕΑΠΟΛΗ .........................16 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ................................................25 Νέος Ναός ..............................................................25 Θεμελίωση ναού ...................................................28 Προσφορές – Δωρεές ...................................................35 Εργασίες ............................................................................43 Ο εξωτερικός χώρος ......................................................54 Η αποθήκη του Λιάκου .......................................54 Ο φούρνος του Βενέτη .........................................61

Τα εγκαίνια του ναού..............................................63 Το εσωτερικό του ναού ..........................................68 Αγιογράφηση του ναού ..........................................87 Οι ιερείς...................................................................94 Ψάλτες ...................................................................101 Εκκλησιαστικές επιτροπές ...................................104

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΝΗΓΕΡΣΕΩΣ – ΑΠΟΠΕΡΑΤΩΣΕΩΣ .................................................................................................. 106 Β΄ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ..................................... 107

Αίθουσα δεξιώσεων ...............................................109 ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ………………...………... ….124 Άλλοι Ναοί …………………………………124 _______________________________________________ Σελ. - 8 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

τα εγκαίνια του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Νεάπολης, στις 11 Ιουνίου 1972, ο Μητροπολίτης Σισανίου-Σιατίστης ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ μου είχε αναθέσει να είμαι ο κύριος ομιλητής της τελετής αυτής. Σε κάποιο σημείο της ομιλίας μου είχα εκφράσει την ευχή λέγοντας τα εξής: «…Λεπτομέρειαι δε επί του θέματος τούτου, όπερ ενέχει τεραστίαν συναισθηματικήν αξίαν και σημασίαν, ευχόμεθα και ελπίζομεν ότι η βοήθεια του Θεού θα επιτρέψει να γραφώσι προσεχώς…» Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν μπόρεσα να πραγματοποιήσω, παρά τη θέλησή μου, τη δέσμευσή μου αυτή. Σήμερα, ύστερα από 30 χρόνια, βρίσκομαι στην ευχάριστη θέση να εκπληρώσω την υποχρέωση αυτή προς τον εαυτό μου, στο Ναό και στο λαό της πόλης. Είναι φυσικό ότι όσο περνούν τα χρόνια, σβήνονται σιγά-σιγά οι μνήμες και τα Ιστορικά δεδομένα των μεγάλων έργων των ανθρώπων, εάν δεν υπάρξουν γραπτές μαρτυρίες ή και διηγήσεις από παραδόσεις. Έτσι έρχεται κάποιος καιρός που οι απόγονοι θα έχουν πλήρη άγνοια, για τα δημιουργήματα που τους παραδόθηκαν. Και σήμερα ακόμη, παρόλο που δεν συμπληρώθηκε μισός αιώνας από την θεμελίωση του Ναού, ενέκυψαν δυσκολίες στη συλλογή ικανού ποιοτικού υλικού, που να εξιστορεί λεπτομέρειες του ναού. Πέρα από τις προσωπικές μου προσπάθειες και επίμονες έρευνες, βρήκα και τη θερμή συμπαράσταση πολλών εκ των κατοίκων της πόλης. Όλοι τους με το πλούσιο και ποικίλο προφορικό και γραπτό υλικό, μου έδωσαν τη δυνατότητα να ανταποκριθώ κατά το δυνατό στις προσδοκίες μου, για την συγγραφή αυτής της εργασίας. Προς όλους αυτούς εκφράζω τις ευχαριστίες και την ευγνωμοσύνη μου.

_______________________________________________ Σελ. - 9 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Ετσι το βιβλίο μου, στην αρχή διαπραγματεύεται τα γεγονότα των δεινοπαθούντων προγόνων μας Νεαπολιτών την τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας στη Νεάπολη και μέχρι την απελευθέρωση του 1912 από τον Τουρκικό ζυγό, τότε που οι Τούρκοι προσπάθησαν, άμεσα ή έμμεσα, να ξεριζώσουν και να σβήσουν την εθνική και θρησκευτική υπόσταση των κατοίκων της πόλης. Στη συνέχεια θα παρουσιαστούν στοιχεία και ντοκουμέντα, με έγγραφα και φωτογραφίες που αποτελούν τους αψευδείς μάρτυρες της πραγματικής ιστορίας του ναού, στοιχεία από την αρχή της ανέγερσης, την πρόοδο των εργασιών, μέχρι την αποπεράτωσή του. Ο αναγνώστης του βιβλίου θα γνωρίσει τους συντελεστές του ναού, κληρικούς και λαϊκούς, που εργάστηκαν και κουράστηκαν για να ανταποκριθούν στο μεγάλο και περίλαμπρο αυτό έργο. Επίσης θα γνωρίσει και άλλα πολλά πρόσωπα, ικανά και άξια, που αγωνίζονται και σήμερα με μεγαλύτερο ζήλο και απαράμιλλη θέληση και επιμονή, για να φανούν ανώτεροι των προκατόχων τους, εκπληρώνοντας στο ακέραιο την ιερή αποστολή τους. Τέλος θα αναφερθούν περιληπτικά στοιχεία και για τους υπόλοιπους ναούς της πόλης.

_______________________________________________ Σελ. - 10 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Μητροπολίτες που ποιμένευσαν στην Ιερά Μητρόπολη Σισανίου – Σιατίστης από τη θεμελίωση του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου μέχρι σήμερα

_______________________________________________ Σελ. - 11 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Σεβασμιότατος Μητροπολίτης κ.κ. Αντώνιος

Ο κ. Αντώνιος Κόμπος γεννήθηκε στο Άργος Αργολίδας στις

Δεκεμβρίου 1920. 25 Μαϊου 1974 έγινε η χειροτονία του Σεβασμιοτάτου Μητροπολίτου στον Ιερό Ναό «Ζωοδόχου πηγής» Αγρινίου. 12 Ιουνίου 1974 έγινε η ενθρόνισή του στη Μητρόπολη Σισανίου-Σιατίστης. Από τότε μέχρι σήμερα, ασκεί επαξίως και ευδοκίμως τα ποιμαντορικά του καθήκοντα, διακρινόμενος για την πνευματική και κοινωνική του δραστηριότητα.

_______________________________________________ Σελ. - 12 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Μητροπολίτης Ιάκωβος Ο μακαριστός Ιάκωβος Κλεόμβροτος γεννήθηκε στις Κυδωνιές της Μικράς Ασίας το έτος 1907. 19 Οκτωβρίου 1945 εκλέχτηκε Μητροπολίτης Σισανίου-Σιατίστης. 11 Νοεμβρίου 1945 χειροτονήθηκε στο Μητροπολιτικό ναό Αθηνών. 30 Δεκεμβρίου 1945 ανέλαβε τα ποιμαντορικά του καθήκοντα στην Μητρόπολη Σισανίου-Σιατίστης. 13 Ιουλίου 1958 μετατέθηκε στην Ιερά Μητρόπολη Μυτιλήνης.

_______________________________________________ Σελ. - 13 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Μητροπολίτης Πολύκαρπος Ο μακαριστός κατά κόσμον Παναγιώτης Λιώσης, γεννήθηκε στον Πειραιά στις 8 Σεπτεμβρίου το έτος 1900. 22 Σεπτεμβρίου 1958 εκλέχτηκε Μητροπολίτης για τη θέση της Μητροπόλεως Σισανίου-Σιατίστης. Το ίδιο έτος 1958 ανέλαβε τα ποιμαντορικά του καθήκοντα. Εποίμανε την Μητρόπολη ευδοκίμως επί 14 συναπτά έτη. 31 Δεκεμβρίου 1972 συνταξιοδοτήθηκε, λόγω ορίου ηλικίας, βάσει του τότε ισχύοντος νόμου.

_______________________________________________ Σελ. - 14 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Πρωτοσύγκελος Χρυσόστομος

Ο μακαριστός Χρυσόστομος, κατά κόσμο Ζαφείρης Ζαφειρόπουλος, γεννήθηκε στην Κερπενή Γορτυνίας του νομού Αρκαδίας το έτος 1921. 9 Αυγούστου 1953 χειροτονήθηκε διάκονος στο ναό Αγίας Τριάδος Σιάτιστας. 15 Αυγούστου 1953 χειροτονήθηκε ιερέας και του παραχωρήθηκε το οφφίκιο του Αρχιμανδρίτη. Με απόφαση της Ιεράς συνόδου της εκκλησίας και κατόπιν εισήγησης του Μητροπολίτη Πολύκαρπου, του απονεμήθηκε ο τίτλος του Πρωτοσύγκελου και εγκαταστάθηκε στο επισκοπείο Τσοτυλίου της Μητροπόλεως Σισανίου-Σιατίστης.

_______________________________________________ Σελ. - 15 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ΝΕΑΠΟΛΗ

Νεάπολη αποτελεί κωμόπολη της επαρχίας Βοΐου

του νομού

Κοζάνης με 2268 κατοίκους. Είναι ο ομώνυμος Δήμος με 26 οικισμούς και πληθυσμό 5097

(απογραφή 2001) Πριν από το 1912, χρονολογία απελευθέρωσής της και μέχρι το έτος 1928 έφερε το όνομα ΛΕΙΨΙΣΤΑ. 1 Η Λειψίστα μέχρι το 1881 ήταν το κέντρο του Καζά (επαρχία) ΑΝΑΣΕΛΙΤΣΑΣ και υπάγονταν στην Καστοριά, του Βαλαετιού των Μπετολίων (Μοναστηρίου). Μετά το 1881 με την προσάρτηση της Θεσσαλίας στην Ελλάδα και με τη διοικητική αναδιοργάνωση, η Ανασελίτσα προήχθηκε σε Καϊμακακλίκι (Υποδιοίκηση) και υπάγονταν στα Σέρβια. Έτσι η Λειψίστα έγινε ένα από τα Μουρδουλίκια με έδρα του Μουδούρη (τοπάρχη) σ΄ αυτή. (Λάζαρος Παπαϊωάννου «Βοϊακή Ζωή» Σεπτ. 1975)

Αναφέρεται και ως Λα(μ)ψίστη , Λιαψίστι ή Λαψίστι ή Λεψίστι, Lepsini (Λεψίνι) LEAKE Pouqeille

_______________________________________________ Σελ. - 16 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Λόγω της εξαιρετικής θέσης, του κλίματος και της ευφορίας του εδάφους, επόμενο ήταν, εκτός από το Μουδούρη και από τις απαραίτητες Δημόσιες Τουρκικές υπηρεσίες, να δεχθεί το μεγαλύτερο μέρος σε πληθυσμό και σε πλούτο του Τουρκικού στοιχείου. Ο Πουκεβίλ, ο Γάλλος περιηγητής, στην περιοδεία του στη Δυτική Μακεδονία, την άνοιξη του 1806, κάνει λόγο για τη Λειψίστα (στην οποία και διανυκτέρευσε), για τη σπουδαιότητά της και πιο συγκεκριμένα για τον πολυάριθμο τουρκικό πληθυσμό της. Εδώ συγκεντρώθηκαν και διέμεναν οι σημαντικότεροι, οι πιο πλούσιοι Πασάδες, Μπέηδες και Αγάδες του Καζά Ανασελίτσας. Ο ίδιος ο Πουκεβίλ (κατά μετάφραση Γιάννη Τσάρα) γράφει σχετικά: « Οι Μπέηδες (γιατί την κατοικούν ένα μεγάλο μέρος απ΄ αυτή τη στρατιωτική αριστοκρατία, που θυμίζει τους δικούς μας φεουδαρχικούς άρχοντες του δεκάτου πέμπτου αιώνα), είναι ακουστοί σαν σπάταλοι και καλοφαγάδες». Τον τίτλο του Μπέη τον έφερναν στην αρχή οι πρώτοι Οθωμανοί Τούρκοι που είχαν έλθει στην περιφέρεια. Αργότερα διορίζονταν και εξισλαμισθέντες Έλληνες (Βαλαάδες) της Μ. Ασίας και τέλος Τουρκαλβανοί του Αλή Πασά. Πολλοί απ΄ αυτούς ήταν σκληροί, τύραννοι, φανατισμένοι Μουσουλμάνοι καταδυνάστες των Χριστιανών. Ορισμένοι από αυτούς που πέρασαν από την Λειψίστα, παρουσίασαν αξιόλογο έργο για το καλό του τόπου.

_______________________________________________ Σελ. - 17 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Ενδεικτικά αναφέρεται: Ο Νεσάτ Πασάς (Στρατηγός), όταν ανέλαβε τη διοίκηση του Σώματος στρατού, που έδρευε στη Λειψίστα, έκανε δρόμους, δίκτυο ύδρευσης, το καλύτερο στρατιωτικό νοσοκομείο στα Βαλκάνια, στρατώνες και άλλα. Μα πιο πολύ συνέδεσε το όνομά του στο να χτισθεί ο ναός της Αγίας Τριάδας. Άλλος πάλι, ο πλούσιος Χαμζά Μπέης, Αλβανός στην καταγωγή, γνωστός από τον νερόμυλο Κεραμάρη, ήταν πράος και φιλέλληνας. Σύμφωνα με μαρτυρίες ο αδελφός του ο Βελής Μπέης, γλίτωσε Έλληνες χριστιανούς από τη θανατική ποινή, που τους επιβλήθηκε για την εθνική τους δράση. Τελευταία μάλιστα ανέχθηκε σιωπηρά τη δράση των Μακεδονομάχων και πιθανόν να διευκόλυνε το έργο τους . Από τα πρώτα χρόνια της τουρκοκρατίας οι Νεαπολίτες, Έλληνες χριστιανοί , δοκίμασαν ανελέητες συμφορές. Πολλοί σφάχτηκαν, άλλοι σύρθηκαν στα σκλαβοπάζαρα, άλλοι εξορίστηκαν από τη Λειψίστα, άλλοι διασκορπίστηκαν σε μακρινά ορεινά μέρη της πατρίδας, για να γλιτώσουν από τη μάχαιρα των αλλοπίστων. Και πολλοί τέλος, εξισλαμίστηκαν, κάτω από την πίεση των Τούρκων. Πολλοί ερευνητές που ασχολήθηκαν με το θέμα του εξισλαμισμού, έφεραν στο φως στοιχεία, που φανερώνουν την τότε επικρατούσα κατάσταση στα χωριά μας. _______________________________________________ Σελ. - 18 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Αναφέρω: Ο Φώτης Παπανικολάου στο βιβλίο του «Γλώσσα και Λαογραφία» μεταξύ των χωριών όπου ένα μέρος των κατοίκων τους, δέχθηκε τον εξισλαμισμό και τα οποία ονομάζει μικτά (Έλληνες – Τούρκοι) συμπεριλαμβάνει και τη Λειψίστα. Ο Βασίλειος Παπαδόπουλος, στο τεύχος 160 της «Βοϊακής Ζωής», τοποθετεί τους πρώτους «Βαλαάδες» που έστειλαν οι Σουλτάνοι στις δύο επαρχίες Βοΐου και Γρεβενών, γύρω στα 1390 όπου είχαν αδειάσει τα χωριά από τους Χριστιανούς κατοίκους τους, που έφυγαν για να γλιτώσουν από το σπαθί των Τούρκων. Και συνεχίζει ο ίδιος: Αυτά υποδηλώνει και ο Πουκεβίλ μιλώντας για το Λειψίστι. Οι Τούρκοι με την πάροδο του χρόνου επεδόθηκαν με μανία, μίσος και εκδίκηση στην καταστροφή και αφανισμό κάθε Ελληνοχριστιανικού δημιουργήματος. Κατέστρεψαν ολοσχερώς τους υπάρχοντες στη Λειψίστα χριστιανικούς ναούς. Έκτισαν τα δικά τους τζαμιά, γκρεμίζοντας και καίγοντας τους δικούς μας ναούς. Δεν ήταν δυνατό να υψώνονται καμπαναριά χριστιανών και να στερείται η πόλη από τους τούρκικους μιναρέδες. Φημολογείται πως υπήρχαν στη Νεάπολη δυο τζαμιά στα πλέον κεντρικά σημεία της. Ένα απ΄ αυτά βρίσκονταν στη θέση, που είναι σήμερα το ρολόι και ήταν άλλοτε τουρκικός

_______________________________________________ Σελ. - 19 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

μιναρές. Το άλλο, το μεγαλύτερο και το βασικότερο, ήταν αυτό που διατηρείται και σήμερα και φέρει το όνομα τζαμί.

Οι ολίγοι εναπομείναντες χριστιανοί έζησαν κάτω από το βαρύ τουρκικό ζυγό, κάτω από την καθημερινή μάχαιρα του τυχόντος Μπέη και υπό χίλιες τόσες δυσμενείς συνθήκες. Εν τούτοις δε λύγισαν. Κράτησαν αλώβητο το θρησκευτικό τους συναίσθημα και στάθηκαν αντάξιοι της ιστορίας και της πίστης τους. Από στοιχεία που είναι καταχωρημένα στους κώδικες της Μητρόπολης Σισανίου-Σιατίστης και συγκεκριμένα επί Μητροπολίτου ΝΕΟΦΥΤΟΥ (1792-1811) μαθαίνουμε πως το έτος 1797 υπήρχε στο Λειψίστι μικρός αριθμός Ελλήνων Χριστιανών. Οι έλληνες κάτοικοι, χρόνο με το χρόνο αυξάνονταν με ρυθμό ικανοποιητικό και σταθερό. Σε παλιό Μητρώο αρρένων, που φυλάσσεται στο Δήμο Νεάπολης, παρατηρείται πως από το έτος 1860 άρχισαν σ΄ αυτό να καταγράφονται οι γεννήσεις των Ελλήνων χριστιανών. Ενδεικτικά αναφέρεται εδώ το όνομα του Νικολάου Κεραμάρη του Παναγιώτου που η γέννησή του είναι καταχωρημένη το έτος 1867. Άρα οι πρόγονοί του, μόνιμοι κάτοικοι, ζούσαν εκεί πριν χρόνια.

_______________________________________________ Σελ. - 20 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Ο Γιάννης Τζημόπουλος στο βιβλίο του «Απελευθέρωση Δυτ. Μακεδονίας» σελ. 73 αναφέρει ότι: προ του 1881 σ΄αυτό (Λειαψίστι ή Λειψίστι) κατοικούσαν λίγοι μόνο Έλληνες, ενώ οι Τούρκοι ήταν πιο πολλοί. Σε φωτογραφία του 1902 κειμήλιο (μερικών) οικογενειών της πόλης, βλέπουμε σ΄ αυτήν άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών. Έτσι οι χριστιανοί αισθάνθηκαν την ανάγκη ν΄ ανεγείρουν δικό τους ναό για να προσεύχονται, ακόμα και αν αυτός θα βρίσκονταν έξω από την πόλη. Η υπομονή, η επιμονή και η βαθιά τους πίστη απέδωσαν καρπούς. Κτίστηκε ναός, που απείχε ενάμισι χιλιόμετρο από την πόλη. Ήταν ο ναός του Αγίου Νικολάου. Οι τούρκοι παρόλα τα θρησκευτικά – δήθεν - προνόμια, που παρεχώρησαν

στους

χριστιανούς,

απαγόρευαν να χτίζουν μέσα στα χωριά τους ναούς τους. Δεν είναι εξακριβωμένο πότε ακριβώς κτίστηκε ο ναός αυτός. Σε διασωθέν εκκλησιαστικό βιβλίο «ΜΗΝΙΑΙΟΝ Μηνός Μαΐου έκδοσης 1803» που ο ιερέας Σάββας Ξανθόπουλος είχε την ευγενή καλοσύνη να μας το διαθέσει, παρατηρούνται τα εξής:

_______________________________________________ Σελ. - 21 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Στο εσωτερικό του εξωφύλλου υπάρχουν αναγραφές που παρουσιάζουν εξαιρετικά ενδιαφέροντα για το ναό. Γράφτηκαν από τους τότε υπηρετούντες ιερείς και αναφέρονται στα έτη 1885 και 1888. Οι ιερείς και οι

ψάλτες

ακόμα, είχαν τη συνήθεια να γράφουν

στα

εκκλησιαστικά βιβλία, γεγονότα που σχετίζονταν με

την προσωπική

τους ζωή και με

τους

κατοίκους της πόλης.

_______________________________________________ Σελ. - 22 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Λέγοντας ο εφημέριος «ως εκπρόσωπος» του αρχιερέως Αγίου Αθανασίου, εννοεί το Μητροπολίτη Σιατίστης Αθανάσιο Μεγακλή. Ο Δημήτριος Αγγ. Παπάζης, στο συνοπτικό διάγραμμα του Μητροπολίτου Αθανασίου, αναφέρει ότι εξελέγη το 1882 Μητροπολίτης Σιατίστης και ποιμένευσε μέχρι το 1893. Επί αρχιερατείας του αναφέρει επίσης ότι έχουμε πληροφορίες παραχώρησης αδείας για την ανέγερση και οικοδόμηση εκκλησιών. Στη σελίδα 58 μεταξύ των άλλων εκκλησιών συμπεριλαμβάνει τα εξής: «και άλλη στο χωριό Λα(μ)ψίστη ή Λειψίστα». Συμπεραίνω πως πρόκειται για ναό στη θέση του Αγίου Πνεύματος. Τούτο επιβεβαιώνεται και από το δημοσίευμα του

αειμνήστου

Δημήτριου

Ζησόπουλου,

σε

εφημερίδα

«Ιστορικά

Νεαπόλεως». Σ΄ αυτό αναφέρεται επί πλέον, πως ο ναός Αγίου Νικολάου, προϋπήρχε αλλά ήταν μικρός και βρίσκονταν μακριά από την πόλη. Έτσι ο φιλόθρησκος λαός με το άσβεστο πυρ της ευσέβειας και της φιλοπατρίας, αργότερα το έτος 1906, ύστερα από πολλές και επίμονες προσπάθειες, έκτισε νέο ναό στο όνομα της Αγίας Τριάδος (φωτο). Ο ναός βρίσκεται στην άκρη της πόλης και μέσα σε λάκκο.

_______________________________________________ Σελ. - 23 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

(φωτογραφία: ο Ι.Ν. Αγίας Τριάδος)

Δεν θα γίνει λεπτομερής αναφορά για το ναό αυτό, γιατί δεν είναι θέμα της παρούσας εργασίας. Αρκεί μόνο να ειπωθεί, πως η ανέγερση ενός τέτοιου ναού, εντός της πόλης, έστω στην άκρη, θεωρήθηκε μεγάλο κατόρθωμα των χριστιανών.

_______________________________________________ Σελ. - 24 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

Νέος Ναός Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου

ο μέρος αυτό είναι το πιο σημαντικό της εργασίας μου. Αναφέρεται αποκλειστικά στην ανέγερση του εν λόγω ναού του Αγίου Γεωργίου. Ο αναγνώστης θα γνωρίσει την Ιστορική πραγματικότητα, με την οποία αποφασίστηκε και εκτελέστηκε η

ανέγερση του ναού. Θα γίνει προσπάθεια για αντικειμενική αναφορά, με κάθε δυνατή λεπτομέρεια, με βάση γραπτά στοιχεία και αξιόπιστες, τεκμηριωμένες πληροφορίες. Με την απελευθέρωση της Νεάπολης το 1912, ο πληθυσμός της ολοένα και αυξάνονταν. Ενώ το 1905, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του προξενείου Ελασσόνας, η Λειψίστα αριθμούσε 200 Χριστιανούς έναντι 2000 μωαμεθανών, το έτος 1920 οι Έλληνες ανήλθαν σ΄ αυτήν στον αριθμό 1401. Έτσι μας παρουσιάζει τον πληθυσμό των χωριών του Βοΐου, στην εργασία του ο Αναστάσιος Μπέλλος. _______________________________________________ Σελ. - 25 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως Πίνακας Απόσπασμα απογραφής1905 Αν.Μπέλλου

Καζάς Ανασελίτσης (οικισμοί)

α/α 1 2 3 4 5

1 Λειψίστα Σιάτιστα Κοντσκόν Πιπιλίστα Σισάνιον

16 17 18 19 20 21 22

Σουρδάνιον Σιγκόλιον Τσακνοχώρι Λουκόμι Τσοτύλιον Ρόκαστρον Φυτώκιον

Ελληνες

α 2 200 7.000 1.000 150 250 80 70 200 245 237 35 50

α=Ελληνόφωνοι

ΜωαμεΘανοί

β 3

γ 4

Σύνολο

δ 5 2.000

200 63

β=Βλαχόφωνοι

250

6 2.200 7.000 1.000 150 250 80 70 400 245 550 35 50

Νέο όνομα οικισμού

7 Νεάπολις Σιάτιστα Γαλατινή Νάματα Σισάνιον Αξιόκαστρο Παρόχθιον Ανθοχώρι Λουκόμι Τσοτύλιον Ρόκαστρο Φυτώκι

/ γ=Τουρκόφωνοι

Απογραφή 1920

8 1.401 4.643 1.353 129 387 108 65 354 188 959 89 51

/ δ=Ελληνόφωνοι

Η ανταλλαγή του πληθυσμού 1923 και η εγκατάσταση των προσφύγων στη Νεάπολη, είτε αυτοί προέρχονταν από τον Πόντο, είτε από την Θράκη, ή και από διάφορα μέρη της Μικράς Ασίας, συνετέλεσε όχι μόνο στην οικονομική ανάπτυξη, στα γράμματα και στις τέχνες, αλλά και στην αύξηση του πληθυσμού της. Το 1928 οι κάτοικοι ανέρχονταν σε 1592, υπερέχοντας, έναντι των άλλων κωμοπόλεων και χωριών της επαρχίας Βοΐου, εντεύθεν του ποταμού Αλιάκμονα. Μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο 1940-1944 εγκαταστάθηκαν στη Νεάπολη και πολλές άλλες οικογένειες από τα γύρω μέρη. Ιδιαίτερα δε, με τη _______________________________________________ Σελ. - 26 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

λήξη του εμφυλίου πολέμου 1949, πολλοί δεν επιθύμησαν να επιστρέψουν στα χωριά τους. Η απογραφή του 1951 ανεβάζει τον πληθυσμό της Νεάπολης σε 1987 κατοίκους. Από τότε και μετά φάνηκε, πως ο ναός της Αγίας Τριάδος και πάλι ήταν μικρός. Ευσεβής και διακαής πόθος όλων των κατοίκων της πόλης ήταν πως η Νεάπολη έπρεπε ν΄ αποκτήσει νέο ναό ευρύχωρο και το σημαντικότερο να βρίσκεται σε κεντρική και περίβλεπτη θέση. Ο πόθος αυτός παρέμεινε αλώβητος στις ψυχές των πιστών.

_______________________________________________ Σελ. - 27 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Θεμελίωση ναού

ταν η χώρα μας άρχισε να παίρνει το δρόμο της

ανασυγκρότησης και της προόδου και η Νεάπολη ν΄ αποκτά

την οικονομική της ευρωστία, τέθηκε και πάλι το μέγα θέμα

της ανέγερσης νέου ιερού ναού. Με ζωηρή επιθυμία και εξαιρετική δραστηριότητα η εκκλησιαστική επιτροπή και οι παράγοντες της πόλης, φρόντισαν και κινήθηκαν για την ανέγερση του νέου οικοδομήματος. Επιθυμούσαν το νέο οικοδόμημα, εκτός των άλλων, προτερημάτων, να υπερέχει από τα άλλα κτίσματα της πόλης τους. Ήθελαν να δώσουν σ΄ αυτή ωραιότερη όψη και λάμψη, πέρα και από το τότε υπάρχον μοναδικό στο είδος του κτίριο, που ήταν το Δημοτικό σχολείο. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι πρόσφυγες του Πόντου, άνθρωποι Το Δημοτικό Σχολείο

ως επί το πλείστον μορφωμένοι και ενεργητικοί, με τον ερχομό τους

στη Νεάπολη, μετέφεραν από την πατρίδα τους, εκτός από το βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα και πολλά εκκλησιαστικά είδη (θα γίνει λόγος παρακάτω γι΄

αυτό), με σκοπό το κτίσιμο μιας νέας εκκλησίας. Από

πληροφορίες, που είχαμε από τους ίδιους, η επιθυμία και ο διακαής πόθος _______________________________________________ Σελ. - 28 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

τους ήταν να κτισθεί ο ναός στο νέο τους χώρο στο «συνοικισμό»-χώρος όπου είχαν εγκατασταθεί- και να φέρει το όνομα του αγίου της πατρίδας τους «Παναγία». Λέγεται δε, πως πάντα μεριμνούσαν και εξοικονομούσαν χρήματα και υλικά για το σκοπό αυτόν, αλλά πάντοτε προσέκρουαν σε κάποιο εμπόδιο. Τελικά αποφασίστηκε να εργαστούν όλοι οι Νεαπολίτες μαζί. Πήραν την αμετάκλητη απόφαση, χωρίς άλλες αναβολές να κτιστεί νέος, μεγάλος ορατός και περικαλλής ναός. Ο ιερέας της ενορίας Παπαθόδωρος Πορτοκαλλίδης και τα μέλη της εκκλησιαστικής επιτροπής Ηλίας Χατζηλίας, Θωμάς Ουσταμάνης και Ιωάννης Γιαπουτζής, (ονόματα που τα βρήκαμε γραμμένα σε πρακτικά της επιτροπής) πρωτοστάτησαν για την υλοποίηση του θεάρεστου έργου. Το ίδιο ενδιαφέρον επέδειξαν και πολλοί άλλοι. Ο πρόεδρος της κοινότητας Ευστράτιος Αραμπατζής, με όλο το κοινοτικό συμβούλιο, οι πρόεδροι των Συλλόγων και των Σωματείων, οι έμποροι της πόλης, παράγοντες της πόλης (ενδεικτικά αναφέρονται οι δικηγόροι Ιωάννης Σκούρτης και Τριαντάφυλλος Βράκας, η συμβολαιογράφος Φανή Φόρη), και σύσσωμος ο λαός. Ύστερα από το υπ΄ αριθμό

24500/401/20-3-1957 έγγραφο του

Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, με το οποίο επιτράπηκε η ανέγερση του ναού, άρχισε ο προγραμματισμός των εργασιών. Κύριο και πρωταρχικό μέλημά τους ήταν η εξεύρεση καταλλήλου χώρου. Προς τούτο προτάθηκαν

_______________________________________________ Σελ. - 29 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

δύο οικόπεδα, που ήταν στο κέντρο της πόλης. Το πρώτο ήταν αυτό που είναι σήμερα το οίκημα της Αστυνομίας και το δεύτερο αυτό στο οποίο κτίστηκε ο ναός. Η επιτροπή προτίμησε το δεύτερο για τους εξής δύο λόγους: α) ήταν σχετικά μεγαλύτερο του πρώτου, και β) κατά κύριο λόγο, από εκεί διέρχεται ο δρόμος προς την Ήπειρο. Έτσι ο ναός γίνεται ορατός και πολλοί πιστοί διερχόμενοι από εκεί, είχαν την ευχέρεια να εκφράσουν τη θρησκευτική τους πίστη, όπως φυσικά και γίνεται. Στο πρώτο αυτό καυτό θέμα δόθηκε η πρέπουσα λύση. Η επιτροπή διατηρούσε συνεχή επαφή με το Μητροπολίτη Σιατίστης ΙΑΚΩΒΟ. Σε πρώτο βήμα αγοράστηκε ένα οικόπεδο 400 περίπου τετραγωνικών μέτρων, αντί είκοσι χιλιάδων (20.000) δρχ. Αυτό ανήκε στην Τράπεζα εποικισμού. Στο οικόπεδο αυτό υπήρχε μεγάλο οίκημα όπου, προ της πυρπόλησής του, από τα στρατεύματα κατοχής, στεγάζονταν οι οικονομικές υπηρεσίες της πόλης. Η εξόφλησή του έγινε από τον ταμία της επιτροπής Ηλία Χατζηλία, εξουσιοδοτούμενος απ΄ αυτή με το υπ΄ αριθ. 10/27-2-1962 πρακτικό της. Η αξία του οικοπέδου θεωρήθηκε μάλλον συμβολική, καθ΄ όσον η πραγματική πλησίαζε τότε την δεκαπλάσια τιμή. Το σχέδιο του ναού εκπονήθηκε από το μηχανικό Αριστοτέλη Τσαμπίρη, καταγόμενο από το Βυθό Βοΐου, προϊστάμενο της ΤΥΔΚ Νομαρχίας Κοζάνης, οικειοθελώς και αφιλοκερδώς. _______________________________________________ Σελ. - 30 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Είναι

ναός

τρίκλιτος

Βυζαντινού

ρυθμού,

σταυροειδής,

με

χαρακτηριστικό τον τρούλο. Οι διαστάσεις του είναι: μήκος 26 μ., πλάτος 18 μ και ύψος 19,80 μ. Οι διεργασίες οι οποίες χρειάστηκαν, για τη θεμελίωση του ναού είχαν τελειώσει, οπότε και ορίστηκε η ημερομηνία της κατάθεσης του θεμελίου λίθου.

Η ποθητή ημέρα είχε έλθει. Ήταν η 23 Απριλίου 1958. Οι καρδιές των Νεαπολιτών πλημμύρισαν από χαρά και ικανοποίηση. Για τη θεμελίωση του ναού έδωσαν μεγάλη δημοσιότητα και πανηγυρικό χαρακτήρα. Μετά την αρχιερατική λειτουργία στο ναό της Αγίας Τριάδας, όλοι μαζί, κλήρος και _______________________________________________ Σελ. - 31 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

πιστοί, συγκεντρώθηκαν στο χώρο της θεμελίωσης, για τον καθιερωμένο αγιασμό και την κατάθεση του θεμέλιου λίθου. Για το όνομα στο οποίο θ΄ αφιερώνονταν ο ναός, επειδή υπήρχαν διάφορες απόψεις και προτάσεις, μετά από εισήγηση του Μητροπολίτη Ιακώβου, αποφασίστηκε η επιλογή του ονόματος του αγίου να γίνει με κλήρωση μεταξύ τριών προταθέντων ονομάτων, τα οποία ήταν: ο Άγιος Γεώργιος, ο Άγιος Ιωάννης και ο Άγιος Χαράλαμπος. Ο Μητροπολίτης στη συνέχεια, κάλεσε ένα παιδί να τραβήξει τον κλήρο, το άνοιξε, το διάβασε και αντί να αναφέρει το όνομα του αγίου, κοίταξε το πλήθος των πιστών, που αγωνιούσαν για το ποιος άγιος θα κληρωθεί, χαμογέλασε και άρχισε να ψάλλει: «Ως των αιχμαλώτων ελευθερωτής και των φτωχών υπερασπιστής…» Ένα α!!! βγήκε από τα στόματα όλων των ανθρώπων. Ο Άγιος έκανε το θαύμα του. Η επιθυμία των περισσοτέρων Νεαπολιτών εκπληρώθηκε. Η χαρά ήταν απερίγραπτη. Ο ενθουσιασμός ασυγκράτητος. Η μέρα αυτή της θεμελίωσης συνέπεπτε με τη γιορτή του Αγίου, 23 Απριλίου.

Εικονοστάσι στο όνομα του Αγίου Γεωργίου προϋπήρχε στη Νεάπολη. Αυτά τα έλεγε ο υπερήλικας Δημήτριος Μερτζάνης, όπως τα είχε ακούσει κι εκείνος από τους προγόνους του.

_______________________________________________ Σελ. - 32 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Μετά καιρό, διερχόμενος ο Μητροπολίτης από τη Νεάπολη, σταμάτησε για λίγο, να δει και να θαυμάσει το έργο, που είχε θεμελιώσει προ ετών. Τότε δε, είχε πει στον εφημέριο παπα- Σάββα Ξανθόπουλο, τα εξής: « Εγώ δεν ήθελα να δοθεί το όνομα του Αγίου Γεωργίου. Διότι ναοί στο όνομα του Αγίου αυτού υπάρχουν πολλοί. Στη Σιάτιστα, στην Εράτυρα και αλλού. Θα προτιμούσα ένα άλλο όνομα. Παρατήρησα όμως τη δυσφορία και το παράπονο των κατοίκων. Έτσι ακολούθησα τον δρόμο της κλήρωσης». Λίγες μέρες, μόλις τρεις, από τη θεμελίωση του ναού, η Μητρόπολη Σιατίστης με το υπ΄ αριθμ. 687/25-4-1958 διοριστήριο έγγραφο, διόρισε την πρώτη πολυμελή επιτροπή. Την αποτελούσαν οι παρακάτω συμπολίτες: Αιδεσ. Θεόδωρος Πορτοκαλλίδης Ηλίας Χατζηλίας Βασίλειος Παπαϊωαννίδης Ζήσης Λάλας Ιωάννης Σιδερίδης Ιωάννης Γιαπουτζής Ευθύμιος Κεραμάρης Εκείνη με την σειρά της συνήλθε σε συνεδρίαση και συνέταξε το υπ.αριθμ.1/1958 πρακτικό της, που αναφέρεται στον καταμερισμό των ευθυνών σε ένα έκαστο μέλος της.

_______________________________________________ Σελ. - 33 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

_______________________________________________ Σελ. - 34 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Προσφορές – Δωρεές

Οι

πιστοί Νεαπολίτες, με το βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα που διακατέχονται, άρχισαν από την πρώτη κιόλας στιγμή, αθόρυβα και αβίαστα να εκδηλώνουν εμπράκτως τη συμμετοχή τους,

προσφέροντας οικειοθελώς κατά το μέτρο των δυνατοτήτων τους. Παράδειγμα προς μίμηση αποτέλεσε η φιλότιμη και ειλικρινής χειρονομία της φτωχής γριάς

γυναίκας

από

το

συνοικισμό,

που

ονομάζονταν

Κυριακή

Παπαδοπούλου. Αυτή, μόλις τέθηκε ο θεμέλιος λίθος, κατέθεσε στην επιτροπή και παρουσία όλων, ποσό δέκα χρυσών λιρών. Τις λίρες αυτές τις συγκέντρωνε από τα πενιχρά της εισοδήματα και τις φύλαγε σαν ιερή παρακαταθήκη για ένα και μόνο σκοπό. Να τις δωρίσει για ανέγερση εκκλησίας ή νοσοκομείου. Το τι επακολούθησε δεν περιγράφεται. Με αίσθημα ειλικρινούς αγάπης και πίστης, για το έργο, έκαστος οικογενειάρχης με το κόσμημα των χριστιανικών αρετών έδειχνε τη συμπαράστασή του. Οι προσφορές ήταν ενθουσιώδεις και αθρόες, είτε αυτές ήταν σε χρήματα, είτε σε διάφορα προϊόντα. Απλοί γεωργοί, κατά τρόπο λίαν συγκινητικό, δήλωναν ποσότητες από τα γεωργικά προϊόντα, καπνά, σιτάρια, κτλ με σκοπό, μετά τη συγκομιδή και την πώληση η αξία να παραδίνεται στην επιτροπή σε χρήμα. Ο τρόπος αυτός της εισφοράς εγκρίθηκε με το από 18 Οκτωβρίου 1962 έγγραφο της Ιεράς _______________________________________________ Σελ. - 35 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Μητροπόλεως Σιατίστης. Εργάτες και βιοτέχνες δήλωναν τη συμμετοχή τους, εκφραζόμενη σε αριθμό ημερομισθίων. Τεχνίτες αναλάμβαναν την κατασκευή διάφορων ειδών του ναού, αυτοκινητιστές (φορτηγών, αυτοκινήτων) τη μεταφορά διαφόρων υλικών, χώμα, πέτρες, άμμο κτλ. Η επιτροπή κρατούσε κατάσταση και σε κάθε παρουσιαζόμενη ανάγκη ειδοποιούσε τους ενδιαφερομένους να λάβουν μέρος. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι οι οποίοι με δική τους εξ ολοκλήρου δαπάνη αναλάμβαναν την κατασκευή ή την αγορά διαφόρων ειδών του ναού. Πόρτες, παράθυρα, πολυελαίους και άλλα πολλά. Τα περισσότερα απ΄ αυτά φέρουν στο πλάι τους τη σφραγίδα του δωρητή, απ΄ όπου και μπορούμε να μαθαίνουμε. Επίσης εκάστη προσφορά και δωρεά, ως απόρροια βαθιάς χριστιανικής πίστης και αγάπης, είναι καταχωρημένη σε ειδικό βιβλίο δωρεών, που τηρείται και σήμερα από την εκκλησιαστική επιτροπή. Προαιρετικοί έρανοι διενεργήθηκαν στη πόλη μας και στα περίχωρα και μάλιστα όχι μια φορά. Αυτοί γίνονταν κατόπιν αδείας από την Ιερά Μητρόπολη, βάση διπλοτύπων αποδείξεων, αρμοδίως θεωρημένες. Στους εράνους αυτούς, μαζί με την επιτροπή, συμμετείχαν και άτομα με περίσσια ευαισθησία, που είχαν κύρος και επιρροή στο κοινό της πόλης. Δεν είναι δυνατό να μη αναφερθούν: Ο δικηγόρος Ιωάννης Σκούρτης, ο οποίος βρίσκονταν παρόν τόσο σε εράνους, όσο και σε πληροφορίες και

_______________________________________________ Σελ. - 36 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

συστάσεις για την νομιμότητα των διαδικασιών τους. Η Συμβολαιογράφος Φανή Φόρη έδειξε αμέριστο ενδιαφέρον για την ανέγερση του Ναού. Οι παλαιότεροι κάτοικοι διηγούνται πως πολλοί Νεαπολίτες, ανεξάρτητα με τη θέση που κατείχαν, επιθυμούσαν να συμμετέχουν στους εράνους. Ο συμπολίτης μας Γεώργιος Πασχάλης αφηγείται: «Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε. Μα όσα και αν περάσουν ακόμα, ποτέ δεν θα σβήσει από το μυαλό μου το περιστατικό εκείνο που είδαν τα μάτια μου. Οι δύο μάγειροι (εστιάτορες) της πόλης μας, ο Ιωάννης Νακόπουλος και ο Δημήτριος Παπαδημόπουλος, με ένα γαϊδουράκι και με δυό σακιά κρεμασμένα, δεξιά και αριστερά, στο σαμάρι του ζώου γύριζαν στις γειτονιές και μάζευαν σιτάρι για τον ΑηΓιώργη» Αλήθεια πόσο μεγάλοι σε ήθος υπήρξαν ορισμένοι άνθρωποι Δύο μάγειροι, ο κυρ-Γιάννης και ο κυρ-Μήτσος, αδελφωμένοι, αγαπημένοι, με πίστη για το έργο, αγάπη για τον τόπο τους, ήρεμοι ολιγομίλητοι, σεβαστοί, εκτός από τα άλλα που προσέφεραν για το ναό, κάνουν έρανο ο ένας πλάι στον άλλο. Το ίδιο συνέβαινε και με άλλους Νεαπολίτες. Ο Ηλίας Χατζηλίας, συνοδευόμενος από δύο και τρία άτομα, με το κάρο ξεχύνονταν τον καιρό του αλωνισμού από αλώνι σε αλώνι, συγκεντρώνοντας σιτάρι για την ανέγερση του Ναού. Ο Ηλίας Χατζηλίας, ομολογούν πολλοί κάτοικοι, προσέφερε μεγάλο έργο στο ναό. Από τη θεμελίωση, μέχρι και την τοποθέτηση του σταυρού στο τρούλο, δηλαδή σε όλο το κτίσιμο του ναού, βρίσκονταν ανελλιπώς από το

_______________________________________________ Σελ. - 37 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

πρωί μέχρι το βράδυ κοντά στους εργάτες. Σκαρφαλωμένος στις σκαλωσιές παρακολουθούσε και φρόντιζε για τα απαραίτητα υλικά, μη λείψει το παραμικρό. Από το πανηγύρι των εισφορών και δωρεών δεν έλειψαν και οι εκτός της πόλης συμπολίτες μας. Η επιτροπή με επιστολές και έγγραφα κινήθηκε προς πάσα κατεύθυνση, ζητώντας και τη δική τους συνδρομή στο έργο. Στους απανταχού Νεαπολίτες της διασποράς γνωστοποίησε την ανέγερση του ναού και εκείνοι με τη σειρά τους, άλλοι δια ιδίων πόρων και άλλοι ενεργήσαντες εράνους απέστειλαν ικανά ποσά χρημάτων. Οι δασκάλες Νέττα και Ατατάμη, σε εργασία τους «Ιστορικά Νεάπολης» και στο κεφάλαιο ο ναός του Αγίου Γεωργίου, μεταξύ άλλων αναφέρουν ονόματα Νεαπολιτών, που διέμειναν στο εξωτερικό και συνέδραμαν, ως εξής: «… και από δωρεά του κ. Τόγκα Βασιλείου εκ Νεαπόλεως, Χρήστου Βενέτη εκ Νεαπόλεως, Χατζοπούλου Δ. εκ Καλλιστρατείου και Νικολάου Κεραμάρη, όστις ενήργησε έρανον εις Αυστραλίαν ….» Και δεν ήταν μονάχα αυτοί. Ήταν και άλλοι πολλοί επώνυμοι και ανώνυμοι, από το εξωτερικό, Αμερική-Αυστραλία-Γερμανία, που από την πρώτη κιόλας στιγμή ανταποκρίθηκαν εμπράκτως στο κάλεσμα της επιτροπής.

_______________________________________________ Σελ. - 38 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Είναι αδύνατο να αναφερθούν τα εκατοντάδες ονόματα των δωρητών και ενισχυτών που, άλλοι από το πλεόνασμά των και άλλοι από το υστέρημά των, ενίσχυσαν το ναό. Θα χρειάζονταν πολυσέλιδο βιβλίο γι΄ αυτό. Το έτος 1967 το Υπουργείο Βορείου Ελλάδος ανταποκρίθηκε με το σεβαστό ποσό των εκατό χιλιάδων (100.000) δρχ. Το Υπουργείο Οικονομικών, ύστερα από αίτηση της επιτροπής, είχε συμπεριλάβει στο πρόγραμμα ενίσχυση ναών από κρατικά λαχεία και το ναό του Αγίου Γεωργίου. Η ενορία μας δέχθηκε πολλές φορές σεβαστά χρηματικά ποσά. Αφάνταστα ενισχύθηκε ο ναός του Αγίου Γεωργίου από το ταμείο του ναού Παναγίας Φανερωμένης από το έτος 1965 και μετά. Η συρροή των πιστών προσκυνητών σ΄αυτήν ήταν πολύ μεγάλη. Επόμενο ήταν και οι εισπράξεις να είναι απίστευτα πλούσιες. Λέγεται δε (υπερβολή φυσικά) πως ο ένας ναός έκτισε τον άλλον.

_______________________________________________ Σελ. - 39 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Ο μεγάλος δωρητής

κείνο που έχει ξεχωριστή σημασία και επιβάλλεται να γίνει ιδιαίτερη μνεία, είναι η μεγάλη δωρεά του Στέργιου Θωμόπουλου από την Βελανιδιά Βοΐου. Ο Θωμόπουλος διερχόμενος από την Νεάπολη τον επισκέφθηκε η

εκκλησιαστική επιτροπή και τον παρακάλεσε να συμβάλλει και αυτός στο Θεάρεστο έργο της. Φαίνεται πως είχαν μάθει ότι διακατέχονταν από αισθήματα Θεοσέβειας και φιλανθρωπίας. Τέτοιες πράξεις δωρεών και προσφορών έκαμνε συχνά, εκδηλώνοντας την αγάπη του προς την εκκλησία και στους ανθρώπους και πέρα μάλιστα από τη γενέτειρά του. Ήταν επιχειρηματίας στην Αφρική και πολύ πλούσιος. Ο Θωμόπουλος, χωρίς κανένα δισταγμό ή επιφύλαξη προσφέρει, σε πρώτη δόση, το ανέλπιστο ποσό των εκατόν είκοσι χιλιάδων (120.000) δρχ. (φθάνοντας αργότερα στο σύνολο των 275.000 δρχ). Η μεγάλη του δωρεά για την εποχή εκείνη χαρακτηρίζεται ευεργεσία. Δίκαια λοιπόν η επιτροπή, με το υπ΄αριθμ. 9/1-6-1961 πρακτικό της, τον ανακήρυξε ευεργέτη και δίκαια ο ναός του Αγίου Γεωργίου φέρει, προ της εισόδου του, τιμητική μαρμάρινη πλάκα με το όνομα Θωμάς Θωμόπουλος. Επιθυμούσε πάντοτε οι δωρεές του, να γίνονται στο όνομα του πατέρα του Θωμά.

_______________________________________________ Σελ. - 40 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

_______________________________________________ Σελ. - 41 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Θωμάς Θωμόπουλος

Στέργιος Θωμόπουλος (Αρχείο: Αριστείδη Παπανικολάου)

_______________________________________________ Σελ. - 42 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Κάνοντας ένα συσχετισμό της δωρεάς του Θωμόπουλου με άλλες δωρεές (ή προσφορές) πολιτών, είτε αυτές εκφράζονταν σε χρήμα, είτε σε εκκλησιαστικό είδος παρατηρείται ότι: μέσα στην πρώτη 10ετία από τη θεμελίωση του ναού, έκαστη προσφορά δεν έφθανε στο ποσό των είκοσι χιλιάδων (20.000) δρχ. Μια ακόμη πιο συγκεκριμένη εικόνα της αξίας των χρημάτων τότε με σήμερα, σημειώνουμε: το ημερομίσθιο του εργάτη ανέρχονταν τότε σε 80-100 δρχ. Το σημερινό ανέρχεται στο ποσό των 10.000 δρχ, εκτός των ασφαλιστικών ταμείων.

Ο Τσουκάλης (ανάμεσα στους Χατζηλία και Κουσουρή) Φωτογραφία από το αρχείο Ηλ. Χατζηλία

_______________________________________________ Σελ. - 43 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Εργασίες

ετά τη θεμελίωση του ναού και με τη συγκέντρωση ικανού αριθμού χρημάτων άρχισε η οικοδόμησή του. Η εκτέλεση των εργασιών στην πρώτη της φάση, ανατέθηκε στον εργολάβο Νικόλαο Κουκουτσίλη. Αυτός με το συνεργείο του

έκτισε το ήμισυ περίπου του ναού. Οι εργάτες στις σκαλωσιές (Φωτογραφία από το αρχείο Ηλ. Χατζηλία)

Το υπόλοιπο μέρος και ύστερα από μια μικρή διακοπή, το ανέλαβαν κτίστες από τον Πεντάλοφο. Η διακοπή αυτή αποσκοπούσε στο να μεριμνήσει η επιτροπή στην εξεύρεση και συγκέντρωση κι άλλων χρημάτων.

_______________________________________________ Σελ. - 44 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Παράληψη θα ήταν, αν δεν αναφέρονταν το όνομα του Στέργιου Τσουκάλη. Ο Τσουκάλης άριστος τεχνίτης ξυλοτύπων (καλούπια) εργάστηκε για καιρό σε μοναστήρια του Αγίου Όρους και διέθετε αρκετή γνώση και πείρα στο είδος αυτό. Άφησε για πάντα στο ναό τ΄ άριστα έργα του, να μιλούν για τέχνη, για ακρίβεια και για ομορφιά.

Χρειάστηκαν δέκα περίπου χρόνια, χρόνια αγωνίας και σκληρής δουλειάς, για να ολοκληρωθεί το κτίσιμο του ναού. Έτσι στο τέλος και στην κορυφή του επιβλητικού τρούλου, στήθηκε ο σταυρός, το σύμβολο της χριστιανικής θρησκείας. Γεμάτοι χαρά, τιμή και υπερηφάνεια για το συντελεσθέν έργο, ο ιερέας Δημήτριος Κουρτσόγλου, ο Ηλίας Χατζηλίας, μέλος της επιτροπής, τεχνίτες, πιστοί και η δωρήτρια του σταυρού, Ελένη Ντάγκα, αποθανατίζονται στην ευλογημένη μέρα της τοποθέτησής του, πάνω στον τρούλο.

_______________________________________________ Σελ. - 45 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Στον σταυρό

(Φωτογραφία από το αρχείο Ηλ. Χατζηλία)

Αργότερα, ο τρούλος του ναού καλύπτεται από φύλλα χαλκού. Ο Θεόδωρος Σπυριδόπουλος, μέλος της επιτροπής αποπερατώσεως, γυρίζοντας με το κάρο στις γειτονιές της πόλης, συγκέντρωσε ό,τι χάλκινο παλιό είδος του προσέφεραν οι πολίτες, για να αξιοποιηθεί και να πάρει τη σωστή και χρήσιμη θέση.

Η θύμηση με οδηγεί σε κάτι που συνέβη, στο χρόνο εκείνο, με τον Πρωτοσύγκελο Χρυσόστομο Ζαφειρόπουλο. Όταν γίνονταν η επιχάλκωση του τρούλου και οι τεχνίτες εργάζονταν στην κορυφή του, ο Χρυσόστομος, ο Σπυριδόπουλος και ο γράφων αποφασίσαμε ν΄ ανεβούμε εκεί ψηλά. Ο πατήρ _______________________________________________ Σελ. - 46 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Χρυσόστομος προπορεύονταν. Είχε ήδη περάσει την, κατά μήκος της σκεπής, πρόχειρη σκαλωσιά και ήταν έτοιμος να σκαρφαλώσει στη σκάλα του τρούλου. Γυρίζει το βλέμμα του πίσω και βλέπει τον Σπυριδόπουλο να έχει το μισό σώμα μέσα στο καμπαναριό. -

Άντε Θόδωρε προχώρα. Τι κάθεσαι; του λέει.

Α! Δεν μπορώ. Είναι πολύ ψηλά. Ζαλίζομαι, έχω οικογένεια εγώ πάτερ!!

Πολλές φορές τον έβλεπαν το Χρυσόστομο οι εργάτες και οι τεχνίτες να είναι μαζί τους. Παρακολουθούσε, επέβλεπε το έργο τους και με μεγάλη διακριτικότητα έλεγε και τη δική του γνώμη (για το έργο) Στη διάρκεια όλων περίπου των εργασιών του ναού, η επιτροπή είχε τη θερμή συμπαράσταση του διακεκριμένου κληρικού Χρυσόστομου. Κατόπιν επιθυμίας του Ιερέα Σάββα Ξανθόπουλου, να αφιερώσει λίγα λόγια, στη μνήμη του πνευματικού του πατέρα Χρυσόστομου, παραθέτουμε στην παρούσα εργασία μας, αυτούσιο το κείμενό του που έχει ως εξής:

«Στη μνήμη του αειμνήστου πατρός Χρυσοστόμου Ζαφειρόπουλου,

22 χρόνια μετά την κοίμησή του»

Το έτος 1953 μια δοκιμασία στη ζωή μου μ΄ έκανε να στρέψω το νου και την καρδιά μου στη θρησκεία. Έκανα μια σοβαρή εγχείρηση και καθώς έμεινα στο κρεβάτι

_______________________________________________ Σελ. - 47 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

6 μήνες, μου δόθηκε χρόνος να διαβάσω και έκανα προσευχή στο Θεό πως αν γίνω καλά θα γίνω ιερέας. Επειδή δυστυχώς δεν είχα τα τυπικά προσόντα, πήγα δυο χρόνια σε νυχτερινό Σχολείο στη Μολόχα και από το 1962 ήρθα στη Νεάπολη. Τότε γνώρισα τον πατέρα Χρυσόστομο και από τότε τον είχα πνευματικό πατέρα. Του είπα ότι θέλω να γίνω κληρικός και το 1963 με έστειλε στο Σεβασμιότατο ΠΟΛΥΚΑΡΠΟ. Ο μακαριστός μου απάντησε ότι αν ο πατήρ Χρυσόστομος σου δώσει συμμαρτυρία και σε θεωρεί άξιο θα σε χειροτονήσω διάκονο. Ο αείμνηστος αν και είχε δώσει μόνο σε έναν ακόμα συμμαρτυρία, μου την έδωσε δείχνοντας εμπιστοσύνη στο πρόσωπό μου. Έτσι με τη βοήθεια του Θεού χειροτονήθηκα διάκονος στην Αγία Μαρίνα Τσοτυλίου στις 10 Δεκεμβρίου 1967. Ο πατήρ Χρυσόστομος ήταν άνθρωπος που συνδύαζε την αυστηρότητα, την ευθύνη με ένα αίσθημα χιούμορ. Το έργο του ήταν μεγάλο και εγώ είμαι μάλλον μικρός για να το αναφέρω. Θέλω όμως να μνημονεύσω ένα από τα πολλά χαρακτηριστικά του χιούμορ που είχε όταν έπρεπε: Το 1970 εκδόθηκε διάταγμα σύμφωνα με το οποίο επιτρεπόταν η χειροτονία κληρικών με μειωμένα προσόντα. Ο νόμος επειδή θα ίσχυε μόνο για τρεις μήνες και τα κενά στις ακριτικές περιοχές ήταν πολλά, γινόταν σε γιορτές και Κυριακές διπλή χειροτονία, ενός ιερέα και ενός διακόνου. Μια Κυριακή στο χωριό Χορηγό, έγινε μια τέτοια χειροτονία. Η εκκλησία ήταν γεμάτη κόσμο. Εγώ πήρα το θυμιατό και το Τρικέρι και μαζί με το χειροτονούμενο διάκονο φτάσαμε στην Ωραία Πύλη. Έσκυψα _______________________________________________ Σελ. - 48 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

τότε να δώσω το θυμιατό στο Σεβασμιότατο, αλλά χωρίς να προσέξω με το Τρικέρι λίγο έλειψε να του κάψω την γενειάδα. Στο Ιερό μου έκανε παρατήρηση λέγοντά μου ότι θα τον κάνω πυροτέχνημα. Δεν θα ξεχάσω την παρέμβαση του πατρός Χρυσοστόμου. Του είπε ότι το έκανα σκοπίμως γιατί δεν με χειροτονεί ιερέα. «Χειροτόνησέ τον γιατί θα σε κάψει ολόκληρο». Την επόμενη μέρα πήγα στο Τσοτύλι και του είπα ότι ο Δεσπότης είναι πυρ και μανία. Η απάντησή του ήταν: «Εγώ το είπα αστειευόμενος, αλλά ας το πάρει όπως θέλει. Εσύ μην στεναχωριέσαι» Ο αείμνηστος ήταν μεγάλη εκκλησιαστική μορφή, απαιτούσε πειθαρχία, αλλά όπως φαίνεται είχε χιούμορ, μεγάλη επιείκεια και αγάπη προς τα πνευματικά του παιδιά. Την τελευταία μου κόρη τη βάπτισε ο ίδιος και της έδωσε το όνομα της μητέρας του Μαργαρίτας. Θεώρησα καθήκον αντί μνημοσύνου να αναφέρω τα παραπάνω σε ένδειξη ευγνωμοσύνης και σεβασμού στον πνευματικό μου πατέρα και κορυφαίο κληρικό.

_______________________________________________ Σελ. - 49 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Βάπτιση της Μαργαρίτας Ο πρωτοσύγκελος Χρυσόστομος και ο ιερέας Γεδεών Σουγκάρης

Κάτι παρόμοιο με τον Σπυριδόπουλο, είχε συμβεί και παλαιότερα με τον επίτροπο Ηλία Χατζηλία. Οι πιστοί παρέδωσαν τα χάλκινα και μη χρησιμοποιούμενα είδη των σπιτιών τους, για να γίνει η καμπάνα της εκκλησίας. _______________________________________________ Σελ. - 50 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Δεν είναι γνωστό εάν τα χάλκινα αυτά είδη μπήκαν σε χυτήριο ή εκτιμήθηκε η αξία τους και αγοράστηκε η καμπάνα. Τι σημασία όμως έχει! Είτε με τον ένα, είτε με τον άλλο τρόπο και αν έγινε, το βέβαιο είναι, πως ο γλυκός και δυνατός ήχος της καμπάνας, πάνω από τα δυο πανύψηλα και επιβλητικά καμπαναριά, σκορπά στην πόλη, από το ένα άκρο έως το άλλο, τη γλυκιά παρηγοριά και την ευλογία του Θεού. Ο ίδιος ήχος της καμπάνας, πότε με τον ένα κτύπο, πότε με τους περισσότερους, είναι δεμένος με τη ζωή των κατοίκων ρυθμίζοντας την πορεία του χρόνου. Η Αφροδίτη Αγγελίδου από τη Βελανιδιά, είχε την ευγενή καλοσύνη το έτος 1975 να δωρίσει στο ναό ποσό ογδόντα χιλιάδων (80.000) δρχ για την αγορά του ωρολογίου του ναού.

_______________________________________________ Σελ. - 51 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Μαρμάρινη πλάκα δωρεάς Αγγελίδου

Οι

λιθόκτιστοι

τοίχοι

του

ναού,

είναι

αρμολογημένοι

με

τσιμεντοκονίαμα, έτσι που να φαίνεται στο μεγαλύτερο μέρος της η πέτρα. Οι καλλιτέχνες, από τον Πεντάλοφο, κατέβαλαν όλη τους την τέχνη, για να παρουσιάσουν έργο υπέροχο και αξιοζήλευτο. Η εικόνα αυτή του ναού, στη γενική εξωτερική μορφή του, με το αρμολόγημα, παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον. Στον επισκέπτη παρατηρητή προκαλεί θαυμασμό, σε σύγκριση με τις άλλες γύρωθεν οικοδομές, οι οποίες καλύπτονται με άσπρα επιχρίσματα.

_______________________________________________ Σελ. - 52 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Πόση άχαρη όψη θα παρουσίαζε ο ναός, αν έλλειπε αυτή η αντίθεση, και ακολουθούσε κι αυτός το ίδιο μοτίβο με τα΄ άλλα κτίσματα. Οι επιτροπές (εκκλησιαστική και αποπερατώσεως) χρειάστηκαν να κάνουν πολλές άλλες εργασίες, που ήταν απαραίτητες στο εξωτερικό και στο εσωτερικό μέρος του ναού, μέχρι την ημέρα των εγκαινίων. Θα καταβληθεί προσπάθεια η εξιστόρηση και η περιγραφή των εργασιών, να έχει κατά το δυνατόν τη χρονική σειρά. Για τούτο αναφέρονται πρώτα οι εργασίες, που έγιναν στον εξωτερικό χώρο του ναού, καθότι παρουσιάζουν χρονική προτεραιότητα αφ΄ ενός και αφ΄ ετέρου διότι οι χώροι αυτοί παρουσιάζουν πολλές δυσχέρειες και πολλά προβλήματα.

_______________________________________________ Σελ. - 53 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Ο εξωτερικός χώρος

επιλεγής χώρος, για το κτίσιμο του ναού, ήταν κατάλληλος, όπως

προαναφέραμε. Όμως ήταν μικρός για ένα τέτοιο μεγάλο έργο. Εκατέρωθεν του ναού (εκτός από την πλευρά του δρόμου)

υπήρχαν ιδιόκτητα κτίσματα και οικόπεδα. Αυτά πάση θυσία, έπρεπε ν΄ απαλλοτριωθούν. Στην αρχή παραχωρήθηκε, οικειοθελώς, μικρή έκταση, ολίγων τετραγωνικών μέτρων, από το οικόπεδο του Τσαγαλά Ξενοφώντα, ανατολικά του ναού.

Η αποθήκη του Λιάκου Η ανέγερση του ναού αποπερατώθηκε. Όμως υπήρχαν κτίσματα, νοτίως και βορειοδυτικά, στο μικρό σε έκταση χώρο της πλατείας. Το πρώτο ήταν η αποθήκη των κληρονόμων Λιάκου και Βαρβέρη. Μάλιστα μέρος της δεξιάς γωνίας του ναού από την κύρια είσοδο εισχωρούσε ελαφρά στο ξένο κτίσμα, το οποίο έμεινε άκτιστο τόσο, όσο το ύψος της αποθήκης. Αυτό συμπληρώθηκε αργότερα, αφού προηγουμένως έγινε η απαλλοτρίωση. Το δεύτερο βρισκόταν στο Βορειοδυτικό μέρος του και ήταν «ο φούρνος του Βενέτη» με έκταση αρκετών τετραγωνικών μέτρων. Για το πρώτο κρίθηκε αναμφισβήτητα απαραίτητη η άμεση αγορά του. Το κράτος και η Κοινότητα μέχρι τότε, δεν προέβαιναν σε καμία ενέργεια, για την _______________________________________________ Σελ. - 54 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

απαλλοτρίωσή του. Αν και η εκκλησία ωφελήθηκε, από το κτίσμα αυτό, στο μικρότερο μέρος, σε τετραγωνικά μέτρα. Τη μερίδα του λέοντος την κέρδισε το δημόσιο με την ευθυγράμμιση της εθνικής οδού, Κοζάνη-Ιωάννινα, η οποία οδός παρέκαμπτε το κτίσμα, και στη συνέχεια η Κοινότητα, με τη διεύρυνση της σημερινής πλατείας. Μάλιστα ύστερα από κάποιο θανατηφόρο αυτοκινητιστικό δυστύχημα, προ του ναού, λόγω έλλειψης ορατότητας έπρεπε πάση θυσία και προ των εγκαινίων να έχει τακτοποιηθεί.

Αποθήκη του Λιάκου (Αρχείο Ηλία Χατζηλία)

Η Ιερά Μητρόπολη Σισανίου-Σιατίστης, με το υπ΄ αριθμ. 126/2-4-1971 έγγραφο, διορίζει νέα επιτροπή «Αποπερατώσεως και εξωραϊσμού» για τη

_______________________________________________ Σελ. - 55 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

συνέχιση των εργασιών, στους ναούς του Αγίου Γεωργίου και Παναγίας Φανερωμένης. Την αποτελούσαν οι: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Ιερομ. Γεδεών Σουγκάρης Νικόλαος Παπανικολάου Θωμάς Λαμπρόπουλος Ελευθέριος Νικολαΐδης Παναγιώτης Παραλής Χαράλαμπος Κανδυλάπτης Θεόδωρος Σπυριδόπουλος Ζήσης Λάλας

Πρόεδρος Αντιπρόεδρος Γραμματέας Μέλος Μέλος Μέλος Ταμίας Μέλος

Η επιτροπή αυτή αποφάσισε να διενεργηθεί και πάλι άλλος προαιρετικός έρανος, για την αγορά του οικοπέδου. Διατηρούσε στενή επαφή με το Μητροπολίτη ΠΟΛΥΚΑΡΠΟ και τον ενημέρωνε για κάθε θέμα, παίρνοντας από τον ίδιο εντολές και πολύτιμες οδηγίες. Τις μέρες εκείνες βρίσκονταν στη Νεάπολη ο ευεργέτης του ναού ο Θωμόπουλος. Χρέος και καθήκον της θεώρησε η επιτροπή να τον επισκεφθεί. Ήθελε να τον καλωσορίσει και να τον χαιρετήσει. Μα πιο πολύ, ας μη κρυβόμαστε, ήθελε να εκθέσει σ΄ αυτόν τις νέες της προθέσεις για να τείνει και πάλι χείρα βοηθείας. Η επίσκεψη έγινε από τον ιερέα Γεδεών Σουγκάρη και από τον Σπυριδόπουλο Θεόδωρο.

_______________________________________________ Σελ. - 56 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Ο Θωμόπουλος αφού άκουσε με προσοχή τα λόγια της αντιπροσωπίας, ύστερα με αίσθημα υπευθυνότητας και τιμιότητας έδωσε την παρακάτω απάντηση: «κάνετε σεις πρώτα τον έρανο στους πολίτες, συγκεντρώστε τα χρήματα κι εγώ θα τα διπλασιάσω» Διερωτώμαι: Ειπώθηκαν πολλές φορές τέτοια λόγια που να φανερώνουν απόλυτη εμπιστοσύνη και εκτίμηση σε επιτροπή; Η απάντηση και ταυτόχρονα υπόσχεση του ευεργέτη Θωμόπουλου, αποδεικνύει σε όλη της την έκταση το ψυχικό μεγαλείο που τον κοσμούσε και την αγάπη «για την γενέθλια». Αμέσως και χωρίς καμία αναβολή και καθυστέρηση, έγινε γνωστό στους κατοίκους της πόλης και ορίστηκε η ημέρα του εράνου. Συνέταξε το υπ΄

_______________________________________________ Σελ. - 57 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

αριθμ. 4/1-6-1971 πρακτικό της που αναφέρεται για τις περαιτέρω ενέργειές της. Και τούτη πάλι τη φορά οι Νεαπολίτες ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα αυτό με το ίδιο πάθος, προσφέροντας ο καθένας ποσά ανάλογα με τις δυνατότητές του. Το συγκεντρωθέν ποσό του εράνου ανήλθε σε 126.468 δρχ. Πράγματι ο Θωμόπουλος ανταποκρίθηκε ακριβώς στο ποσό αυτό δείχνοντας ακόμη μια φορά αισθήματα ευσέβειας και πίστης προς την εκκλησία του Χριστού και το καλό της Νεαπόλεως. Στη συνέχεια συγκροτήθηκε επιτροπή, πέρα από τις δύο τις υπάρχουσες, αποτελούμενη

από

τους:

Πρόεδρο

της

Κοινότητας,

πρόεδρο

εμποροεπαγγελματικού συλλόγου και αγροτικού συνεταιρισμού και των δύο δικηγόρων της πόλης Ιωάννη Σκούρτη και Τριαντάφυλλου Βράκα. Ύστερα από πολλές διαπραγματεύσεις καθορίστηκε το ποσό της αποζημίωσης, όπως φαίνεται στο υπ΄ αριθμ. 11/29-9-1971 πρακτικό. O Κων/νος Βαρβέρης από το συνολικό ποσό των 75.000 δρχ άφησε υπέρ του ναού Αγίου Γεωργίου ποσό 10.000 δρχ.

_______________________________________________ Σελ. - 58 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

_______________________________________________ Σελ. - 59 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Ο Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ, τοποτηρητής στην Ιερά Μητρόπολη Σισανίου-Σιατίστης, μετά την αρχιερατική λειτουργία στο ναό του Αγίου Γεωργίου. Πλαισιώνεται από τους Πρωτοσύγκελο Χρυσόστομο Ζαφειρόπουλο, Γεδεών Σουγκάρη Ιερέα, Κων/νο Μελιδονιώτη Πρόεδρο Κοινότητας, Θωμά Λαμπρόπουλο (αριστερά) και ιερέα Σάββα Ξανθόπουλο, Ιωάννη Σκούρτη (δεξιά).

Υποσχεθήκαμε πιο πάνω ν΄ ακολουθήσουμε τη χρονική σειρά της εξέλιξης των γεγονότων, εδώ όμως θα γίνει μια εξαίρεση για να δοθεί η ολοκληρωμένη εικόνα στο θέμα του εξωτερικού χώρου του ναού.

_______________________________________________ Σελ. - 60 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Ο φούρνος του Βενέτη έρασαν 10 χρόνια και πλέον από τα εγκαίνια του ναού, όταν η επιτροπή με πρόεδρό της τον αιδεσ. Σάββα Ξανθόπουλο έφερε το θέμα της τακτοποίησης στον Πρόεδρο της Κοινότητας. Ο πρόεδρος Τριαντάφυλλος

Βράκας δεσμεύτηκε για την επίλυσή του. Έπειτα από μακρές και επίμονες προσπάθειες που έκανε με τον κληρονόμο Χρήστο Θωμά Βενέτη, διαμένοντα στην Αμερική, κατόρθωσε να αγοράσει το κτίσμα. Στη συνέχεια η διανοιχθείσα ήδη πλατεία του ναού, με τις ενέργειες του ίδιου ιερέα και με τις δωρεές των κατοίκων, πλακοστρώνεται ολόκληρη και το όνειρο δυόμισυ δεκαετιών γίνεται πλέον πραγματικότητα.

Ο φούρνος του Βενέτη.

_______________________________________________ Σελ. - 61 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Από το έτος 1965, φυσικά προ των εγκαινίων, άρχισαν να τελούνται οι Θείες λειτουργίες και τα άλλα Θεία μυστήρια, έστω και αν ο ναός εσωτερικά παρουσίαζε πολλές ελλείψεις. Εξαίρεση αποτελούσε η νεκρώσιμη ακολουθία, η οποία εξαίρεση συνεχίστηκε και πέρα από τα εγκαίνια του ναού. Αυτή άρχισε να γίνεται με το θάνατο του δικηγόρου και προέδρου της Κοινότητας, αειμνήστου Τριαντάφυλλου Βράκα. Επίσης δυο γεγονότα σημάδεψαν την περαιτέρω θρησκευτική και ιστορική πορεία της πόλης: 1. με το 568/18-5-1970 έγγραφο της Μητροπόλεως μετονομάζεται η ενορία Νεαπόλεως, από ενορία Ι. Ναού Αγίας Τριάδος σε ενορία Ι. Ναού Αγίου Γεωργίου. 2. με το από ημερομηνίας 19 Μαΐου 1970 έγγραφο της Ιεράς Μητροπόλεως Σισανίου-Σιατίστης, ορίζεται ο Άγιος Γεώργιος πολιούχος της πόλης αντί του μέχρι τούδε Αγίου Πνεύματος, με εξαίρεση την ημέρα αργίας των δημόσιων υπηρεσιών.

_______________________________________________ Σελ. - 62 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Τα εγκαίνια του ναού. α εγκαίνια του νεόκτιστου ναού, ορίστηκαν να γίνουν την Κυριακή 11 Ιουνίου 1972. Η ιερή αυτή τελετή έγινε με την πρέπουσα επισημότητα. Με προσκλήσεις, δημοσιεύσεις και

ανακοινώσεις κλίθηκαν οι επίσημοι του νομού και όλοι οι πιστοί της πόλης και των περιχώρων για να παραστούν στην τελετή. Σ΄ αυτήν χοροστάτησαν δυο Μητροπολίτες. Ο ΙΑΚΩΒΟΣ Μυτιλήνης και ο ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ Σιάτιστας. Ο Ιάκωβος, πρώην Μητροπολίτης Σιάτιστας, όταν έγινε η θεμελίωση του ναού είχε εκφράσει την επιθυμία να τελέσει και πάλι ο ίδιος τα εγκαίνια. Με τη λιτάνευση των αγίων λειψάνων πέριξ του ναού, σε τρεις κύκλους, ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης ανήγγειλε μπροστά στην κλειστή κυρία πύλη, το καθιερωμένο στα εγκαίνια των ναών: «Άρατε πύλας, οι άρχοντες υμών και επάρθητε πύλαι αιώνιοι και εισελεύσεται ο Βασιλεύς της δόξης». Στη συνέχεια ύστερα από ερωταποκρίσεις άνοιξαν οι πύλες και κατατέθηκαν τα άγια λείψανα στην αγία Τράπεζα.

_______________________________________________ Σελ. - 63 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Φωτογραφία από τη λιτάνευση των αγίων λειψάνων πέριξ του ναού (Αρχείο Αιδεσ.Σάββα Ξανθόπουλου)

Πλήρη περιγραφή της τελετής μας δίνει η εφημερίδα της Κοζάνης «Δυτική Μακεδονία», που αναφέρεται στη συνέχεια, ο διευθυντής της Ιωάννης Ζηκόπουλος με την γλαφυρότητα του λόγου του, αναλύει όλες τις πτυχές των εγκαινίων.

_______________________________________________ Σελ. - 64 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Το κείμενο από την εφημερίδα «Δυτική Μακεδονία»

_______________________________________________ Σελ. - 65 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

_______________________________________________ Σελ. - 66 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Η ευαρέσκεια του Πολύκαρπου για τα εγκαίνια. Ακολουθεί το κείμενο με ευανάγνωστη γραφή

_______________________________________________ Σελ. - 67 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΣΙΣΑΝΙΟΥ ΚΑΙ ΣΙΑΤΙΣΤΗΣ 1972

Εν Σιατίστη τη 5η Αυγούστου

Αριθμ. Πρωτ. 994 ΠΡΟΣ Τα Αξιότιμα Μέλη των Επιτροπών α. Εκκλησιαστικής Επιτροπής Νεαπόλεως Ιερομόναχον Γεδεών Σουγκάρην, Βασίλειον Γιαννουλούδην, Αναστάσιον Καλλίστρατον ιατρόν, Θεόδωρον Σπυριδόπουλον και Σταύρον Τσιούμαν. β. Επιτροπής Αποπερατώσεως Ι,Ναού Αγίου Γεωργίου Νικόλαον Παπανικολάου, Θωμάν Λαμπρόπουλον Διδάσκαλον, Ηλίαν Χατζηλίαν, Ελευθέριον Νικολαΐδην, Παναγιώτην Παραλήν, Ζήσην Λάλαν. γ. Επιτροπής διοργανώσεως Τελετής Εγκαινίων Κωνσταντίνον Μελιδονιώτην Πρόεδρον Κοινότητος, Ιωάννην Σκούρτην Δικηγόρον, Ιωάννην Τζάγιαν Καθηγητήν, Ζήσην Παπαχατζόπουλον Διδάσκαλον, Παύλον Φωτόπουλον Πρόεδρον Εμπορικού Συλλόγου, Κωνσταντίνον Παπογλου Πρόεδρον Γ.Π.Σ., Κωνσταντίνον Γιαπουτζόπουλον Γραμματέα Κοινότητος. Εις Νεάπολιν Βοΐου Διακατεχόμενοι υπό αισθημάτων συγκινήσεως και πλείστης χαράς και ικανοποιήσεως, τα οποία εχαρίσατο ημίν η ωραία τελετή των Εγκαινίων του περικαλλούς ιερού Ναού του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου του Τροπαιοφόρου της πόλεώς σας, δια του παρόντος Εκκλησιαστικού γράμματος, προς Υμάς τους συντελεστάς του εξαιρέτου μεγάλου έργου της ανοικοδομήσεως του περί ου ιερού Ναού, εκφράζομεν την ημετέραν Αρχιερατικήν ευαρέσκειαν μετά των πατρικών ημών ευχών υπέρ της υγείας και μακροημερεύσεως Υμών. Υγιαίνετε όθεν πάντες Υμείς και ευτυχήτε εν Κυρίω μετά των οικογενειών Υμών, υπό τας ευχάς και ευλογίας του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου του Τροπαιοφόρου. Μετά διαπύρων πατρικών ευχών Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ Πολύκαρπος (έπεται σφραγίδα της Μητροπόλεως) _______________________________________________ Σελ. - 68 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Το εσωτερικό του ναού

Εσωτερικός χώρος ισερχόμενος ο πιστός στο εσωτερικό του ναού, μένει έκθαμβος από το κάλλος και την έντονη, εντυπωσιακή αγιογράφησή του. Νιώθει ένα δέος, μια παράξενη σιωπή να απλώνεται σ΄ ολόκληρο το ναό.

Παρατηρεί τη μια μετά την άλλη τις εικόνες και αισθάνεται να διακατέχεται από ένα διαφορετικό συναίσθημα. Συναίσθημα γαλήνης και ηρεμίας καθώς εκεί είναι ζωντανή η παρουσία του Θεού και δέχεται ο πιστός την ευλογία του. Διαιρείται σε δύο μέρη: Στον κυρίως ναό και στο Άγιο Βήμα (Ιερό)

Το εσωτερικό του ναού

_______________________________________________ Σελ. - 69 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Κυρίως ναός κυρίως ναός έχει τρία κλίτη. Το μεσιανό είναι μεγαλύτερο και ψηλότερο. Παρατηρούνται σ΄ αυτόν τα εξής:

1. α) Τα προσκυνητάρια Στις άκρες του ναού, δεξιά και αριστερά βρίσκονται τα

δύο προσκυνητάρια, στα οποία είναι ανηρτημένες εικόνες αγίων. Δεξιά είναι ο Άγιος Γεώργιος και αριστερά ο Άγιος Δημήτριος.

β) ο Άμβωνας Στο αριστερό μέρος του μεσαίου κλίτους διακρίνουμε τον άμβωνα. Από κει ψηλά ο διάκονος αναγιγνώσκει το Θείο Ευαγγέλιο, στηρίζοντάς το πάνω σε περιστέρι, που έχει τις πτερούγες του ανοικτές. Στην κυκλική του επιφάνεια υπάρχουν εικόνες αγίων της Εκκλησίας μας.

γ) ο Δεσποτικός θρόνος Είναι υψωμένος σε βάθρο και στη βάση του δεξιά και αριστερά φέρει δύο λιοντάρια δείγμα δύναμης της χριστιανικής εκκλησίας. Επάνω είναι η εικόνα του Δεσπότη Χριστού. Είναι δωρεά του εμποροεπαγγελματικού Συλλόγου Νεάπολης από το έτος 1969.

_______________________________________________ Σελ. - 70 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

δ) ο Τρούλος Στο μέσο του ναού υψώνεται ο μεγαλοπρεπής τρούλος του ναού, στηριζόμενος πάνω σε τέσσερις μεγάλες και χοντρές κολώνες. Το ύψος του από το δάπεδο έως την κορυφή είναι 19,80 μέτρα. Η περιφέρεια στη βάση του είναι 18,30 μέτρα, το δε ύψος 9 μέτρα. Από κει πάνω ο παντοκράτορας θαρρείς και αγκαλιάζει με το βλέμμα του, όλο το εκκλησίασμα. Φέρει γύρωθεν δώδεκα (12) μεγάλα παράθυρα, σε σχήμα παραλληλόγραμμου, που μαζί με τ΄ άλλα πλευρικά του ναού ρίχνουν άπλετο φως, σε ολόκληρο το εκκλησιαστικό οικοδόμημα.

Άγιο Βήμα

ο Άγιο Βήμα, ή ιερό, βρίσκεται ψηλότερα από τον κυρίως ναό, τόσο όσο είναι το ύψος του σολέα. Χωρίζεται από το ναό με το τέμπλο ή εικονοστάσι.

Στη μεσαία μεγάλη κόγχη του ιερού είναι σε αγιογραφία η πλατυτέρα των ουρανών. Κάθεται επί θρόνου και έχει στην αγκαλιά της το μονάκριβο γιο, το Χριστό. Μαζί με την πλατυτέρα και οι δύο άλλες μεγάλες αγιογραφίες, χαρακτηριστικό γνώρισμα του ιερού, ελκύουν τα βλέμματα και το ενδιαφέρον στον εισερχόμενο πιστό.

_______________________________________________ Σελ. - 71 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Η πρώτη απεικονίζει το Χριστό με τους μαθητές του στο υπερώο, όπου ο Χριστός «έδωκεν τοις εαυτού μαθητές και Αποστόλοις ειπών». Το ίδιο γίνεται και σήμερα όταν ο δεσπότης κοινωνεί έναν έκαστον ιερέα στη θεία λειτουργία. Η άλλη απεικονίζει τους πατέρες της εκκλησίας. Το Βασίλειο το Μέγα, τον Ιωάννη το Χρυσόστομο, το Γρηγόριο το Θεολόγο, το Μέγα Αθανάσιο, το Γρηγόριο το Νίσσης και το Γρηγόριο τον Παλαμά. Όλο το άλλο μέρος του ιερού καλύπτεται με παραστάσεις αγίων της εκκλησίας μας. Η πλατυτέρα, ο Παντοκράτορας και άλλες μικρότερες αγιογραφίες του ναού είναι έργα του αγιογράφου Βουτσινά Θεοφάνη από τη Θεσσαλονίκη.

_______________________________________________ Σελ. - 72 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

_______________________________________________ Σελ. - 73 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Η αγία Τράπεζα καλλιμάρμαρη Αγία Τράπεζα, το θυσιαστήριο, σύμβολο του Τιμίου Τάφου του Χριστού, κτίστηκε με δαπάνη του Μητροπολίτη ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ, στη μνήμη των γονέων του.

Το τίμημα της δαπάνης το παρέδωσε ο ίδιος στον τότε διάκονο της Μητρόπολης Σάββα Ξανθόπουλο για να το δώσει στην εκκλησιαστική επιτροπή. Σε μαρμάρινη πλάκα, που βρίσκεται σε πλευρά της Αγίας Τράπεζας, αναγράφεται η δωρεά του, ως εξής: «Μνήσθητι κύριε των γονέων μου Νικολάου και Φλωρεντίας». Για την εκκλησία μας και γενικότερα για τη Νεάπολη η χειρονομία του αυτή του άξιου ιεράρχη, αποτελεί δείγμα του μεγάλου ενδιαφέροντός του. Ο Μητροπολίτης ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ κατά την δεκατετράχρονη (19581973) αρχιερατία του στη Μητρόπολη Σιάτιστας, στάθηκε με εκτίμηση και αγάπη κοντά στην επιτροπή και στο χριστεπώνυμο ποίμνιο και κοινό του Αγίου Γεωργίου. Το πλούσιο αποστολικό του έργο, με τις θείες λειτουργίες, η φιλανθρωπική και η κοινωνική του δραστηριότητα, τα σοφά του λόγια έμειναν αξέχαστα στις ψυχές όλων μας.

_______________________________________________ Σελ. - 74 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Κατά την τελετή των εγκαινίων, σε ειδική κόγχη της Αγίας Τράπεζας, τέθηκαν από τον Μητροπολίτη, μέρος από τα άγια λείψανα τριών αγίων μας. Αυτοί είναι: Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος Ο Άγιος Χαράλαμπος και Ο Άγιος Μόδεστρος

Αρχείο Αιδεσ. Σάββα Ξανθόπουλου

_______________________________________________ Σελ. - 75 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Τέμπλο

ο τέμπλο (εικονοστάσι) αποτελεί κάτι το ιδιαίτερο, κάτι το ξεχωριστό. Η θαυμάσια καλλιτεχνική του μορφή με την άριστη ξυλογλυπτική τέχνη είναι αληθινό κόσμημα του ναού. Η σημερινή του μορφή διαφέρει τελείως από την αρχική

του κατάσταση. Πριν, όταν κτίστηκε ο ναός, ήταν με τούβλα και τα επιχρίσματα με μαρμαροκονίαμα. Ο σταυρός, σε αρκετό μέγεθος, είναι τοποθετημένος στο μέσο του τέμπλου, πάνω από την ωραία πύλη. Το τέμπλο, ο σταυρός μαζί και με την υπόλοιπη διακόσμηση του ναού, όπως είναι τα προσκυνητάρια, τα αναλόγια, το παγκάρι, τα στασίδια και τα καθίσματα (όλα ξυλόγλυπτα) προκαλούν θαυμασμό και δέος στον προσκυνητή.

_______________________________________________ Σελ. - 76 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

_______________________________________________ Σελ. - 77 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Τα περισσότερα και τα σημαντικότερα κατασκευάστηκαν με το υπ΄ αριθμ. 4/1975 πρακτικό της εκκλησιαστικής επιτροπής και είναι έργα των ξυλογλύπτων, Αφων Χαζάκη από τη Θεσσαλονίκη. Ένας άλλος αριθμός από 24 εικόνες μικρότερου σχήματος με μορφές αγίων της εκκλησίας μας, κοσμούν επίσης το εικονοστάσι.

Το ξυλόγλυπτο Τέμπλο

To μαρμάρινο Tέμπλο

_______________________________________________ Σελ. - 78 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Επί του τέμπλου είναι τοποθετημένες, οι ευμεγέθεις (1,25 x 0,75) άγιες Δεσποτικές εικόνες. Όλες είναι αριστουργήματα Βυζαντινής τέχνης και έχουν μια αδιαμφισβήτητη καλλιτεχνική και ιστορική αξία. Αξίζει να αναφερθούν εδώ περισσότερα ιστορικά δεδομένα, γνωστά για ολίγους, άγνωστα για πολλούς, για να νιώσει κανείς δέος, ευλάβεια και εθνική περηφάνια, για το Ελληνικό γένος. Οι εικόνες αυτές προέρχονται από την Τραπεζούντα του Πόντου και συγκεκριμένα από την ενορία της Ιμέρας. Έχουν αγιογραφηθεί με επιμέλεια και ακρίβεια, σε μοναστήρι του Αγίου Όρους και είναι έργα των αγιογράφων: «Αφων Ιωασαφαίων 1905» Έτσι είναι γραμμένο στο κάτω μέρος κάθε εικόνας. Η εκπληκτική φυσιογνωμία των αγιογράφων έχει αποδώσει μορφές τέτοιες που προϋποθέτουν καλλιτέχνες με μόρφωση, πείρα, δεξιότητα και βαθιά πίστη. Με τον άγριο και απάνθρωπο εκπατρισμό από τις προγονικές εστίες το έτος 1923, κάθε οικογενειάρχης φρόντισε να μεταφέρει στη νέα πατρίδα του ό,τι θεώρησε απαραίτητο, για το προς το ζην της φαμελιάς του. Η μεταφορά θα γίνονταν με κάρα και το χειρότερο με υποζύγια. Μετά τη θεία λειτουργία, εορτή των Θεοφανείων και όταν όλα ήταν έτοιμα για το πικρό και άγνωστο ταξίδι του ξεριζωμού, ο ιερέας του χωριού Τανιμανίδης με δάκρυα στα μάτια απευθύνεται στο πλήθος και λέει: «Αγαπητοί συγχωριανοί. Εμείς τώρα φεύγουμε. Που θα πάμε, μας είναι άγνωστο. Ξέρετε πως πίσω μας αφήνουμε τα ιερά και όσια των πατεράδων μας.

_______________________________________________ Σελ. - 79 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Αφήνουμε τις εκκλησιές μας, με τις άγιες εικόνες και τα ιερά σκεύη. Διαισθάνεστε το κακό που πάμε να κάνουμε; Πως ν΄ αφήσουμε την ιερή παρακαταθήκη των προγόνων μας, να καταπατείται και να λεηλατείται από τα χέρια των βέβηλων απίστων;» Ξύπνησε με μιας το βαθύ αίσθημα της πίστης τους, προς την ορθόδοξη θρησκεία του Χριστού. Ευσεβείς και ενάρετοι Χριστιανοί, γαλουχούμενοι, από τους γονείς τους με νάματα της πίστης, με βαθιά συγκίνηση πήραν την απόφαση, κατέβασαν μέρος από τα πράγματά τους τ΄ άφησαν εκεί, μοιράστηκαν και μετέφεραν τις εικόνες και τα ιερά σκεύη του ναού στη νέα τους πατρίδα. Ο αγαπητός μας συμπατριώτης, Κώστας Τσερμενίδης, 8 ετών παιδί στην ηλικία τότε, θυμάται αυτά που δεν ξεχνιούνται ποτέ. Σε ιδιόχειρη επιστολή του, αναφέρονται μερικά από τα ονόματα που συνέβαλλαν στην κατανομή των εικόνων στους κατοίκους, για την εδώ μεταφορά τους.

_______________________________________________ Σελ. - 80 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Φωτοτυπία της επιστολής Κώστα Τσερμενίδη

_______________________________________________ Σελ. - 81 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Ακολουθεί η επιστολή σε ευανάγνωστη γραφή: Θεσ/νίκη 21-5-2001 Αγαπητέ Θωμά Τις εικόνες που φέραμε στη Νεάπολη είναι της Ενορίας μας της Παναγίας. Μετά την τελευταία λειτουργία εορτής των Φώτων, από τον εξαίρετον ιερέα του χωριού μας, Γεώργιον Τανιμανίδην, παππού του Προέδρου της Παναγίας Σουμελά, άρχισε η αποκαθήλωση των εικόνων με κλάματα και συγκίνηση. Πρωτοστάτησαν στην αποκαθήλωση και μεταφορά των 1) ο Παναγιώτης Τανιμανίδης 2) Οφρύδης Ιωάννης 3) Μπαλτατζής Μιλτιάδης 4) Τσερμενίδης Γεώργιος 5) Μαυροματόπουλος Χαράλ. 6) Θωμαΐδης Γεώργιος 7) Τσαχουρίδης Δημήτρ. 8) Χρυσολίδης Γεώργιος Την επομένη ημέρα του ξεκληρωμού με πρωτοβουλία του Οφρύδη Ιωάννη, επέβλεψε πρώτα να φορτωθούν τα εικονίσματα, εξαπτέρυγα, επιτάφιος, Ευαγγέλια κτλ. στα υποζύγια, από το χωριό Ίμερα στην Τραπεζούντα. Θωμά, το χωριό Ίμερα, με 400 σπίτια, πήρε την ονομασία από το στρατηγό Ιμέριο, του Ξενοφώντος 4ο πΧ αιώνα, όταν επέστρεψαν από την Περσία και αντίκρισαν την θάλασσα στην Τραπεζούντα και φώναξαν Θάλαττα, θάλαττα . Όταν η Τραπεζούντα, Κωνσταντινούπολη κτλ. υδρεύονταν με πυλοσωλήνες, το χωριό μας Ίμερα υδρεύονταν με σιδηροσωλήνες, δωρεά του μεγάλου ευεργέτου Κορσαββίδου Γεωργίου, συγγενής του Κορσαββίδη Ηλία. Από την Τραπεζούντα, με επίβλεψη πάλι του ιδίου φορτώθηκαν στο Ελληνικό πλοίο «Αρχιπέλαγος» όπου μεταφερθήκαμε στη Θεσσαλονίκη και εν συνεχεία στην Λειψίστα-Νεάπολη και παραδόθηκαν στην εκκλησία Αγίας Τριάδος, στον Παπαχαραλαμπίδη και παπαπορτοκαλίδη, πατέρα του παπαθόδωρου. Οι Νεαπολίτες, άλλοι μας έβλεπαν με καλό μάτι και άλλοι με καχυποψία. Και όταν κατάλαβαν το ποιόν μας άλλαξαν γνώμη και προπαντός από τον Αριστοτέλη Κεραμάρη, ο οποίος έβλεπε τα ποντιόπουλα στο σχολείο να είναι πρώτοι μαθηταί. Για το σχολείο, Θωμά, υπήρχε σκέψις να μετατρέψουν το τζαμί σε σχολείο. Σ΄αυτήν τη σκέψη αντέδρασαν ο Ισίδωρος Σιδέρης, ο Κεραμάρης Αριστ., ο Χρυσόπουλος Χρηστ., ο Χρυσαφόπουλος και προπαντός ο Λαμπριανίδης Στυλιανός εργολάβος, ο οποίος τους είπε ότι η μετατροπή του Τζαμιού θαστοιχίσει διπλάσια. Υπογραφή

_______________________________________________ Σελ. - 82 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Οι εικόνες αυτές παρέμειναν στα σπίτια τους μέχρι το έτος 1937. Ύστερα παραδόθηκαν με πρωτόκολλο στο ναό της Αγίας Τριάδος για να τον λαμπρύνουν, για 30 χρόνια. Όταν πια κτίστηκε ο ναός του Αγίου Γεωργίου μεταφέρθηκαν και τοποθετήθηκαν στη νέα θέση, για προσκύνημα και κόσμημα του ναού. Είναι οι παρακάτω Δεσποτικές εικόνες που στο κάτω δεξιό μέρος εκάστης αναφέρεται το όνομα του δωρητή και δίπλα η εξής χαρακτηριστική επιγραφή: «Οἱ εξ Τραπεζούντος (Πόντου) σύν τῷ συνοικισμῷ Νεαπόλεως οἰκοῦντες τοῦ Ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου»

1. Άγιος Γεώργιος Αφιέρωμα Παναγοπούλου 2. Ο Παντοκράτωρ Αφιέρωμα: Γρηγορίου Πανίδου προσκυνητού και της συζύγου αυτού Σοφίας. 3. Αγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος. Αφιέρωμα: των αδελφών Συμεών και Κωνσταντίνου Ι. Στυλίδη 4. Οι τρεις Ιεράρχαι

Αφιέρωση: Σπυρίδωνος Μαυροματοπούλου

_______________________________________________ Σελ. - 83 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

3 4 _______________________________________________ Σελ. - 84 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

_______________________________________________ Σελ. - 85 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως 5. Οδηγήτρια αφιέρωμα: Δημητρίου Ποιμενίδου και της συζύγου αυτού Ανατολής 6. Κοίμησις Θεοτόκου Αφιέρωμα Σπυρίδωνος Δ. Λειβαδόπουλου και της συζύγου αυτού Σωτήρας. 7. Αγιος Ευγένειος ο Τραπεζούντιος (έργο) Αδελφών Ιωασαφαίων 1905 (χωρίς αφιέρωση) 8. ΑγιοςΧαράλαμπος Δωρεά Χαράλαμπου Κανδυλάπτη.

Εκτός από τις παραπάνω άγιες εικόνες, μετέφεραν από τον Πόντο και παρέδωσαν στην εκκλησία μας, τα παρακάτω ιερά είδη: 1)

Ένα ιερό επιτάφιο. Είναι έργο Ρώσικης κατασκευής

Δύο Ιερά Αποστολικά Ευαγγέλια ασημένια

Ένα ιερό Ευαγγέλιο επίχρυσο. Το εξώφυλλό του είναι κεντημένο με

παραστάσεις από την Καινή Διαθήκη. Φέρει δε την εξής επιγραφή: «Δια χειρός Γεωργίου Θεοδωρίδη 1849»

Δύο σειρές εξαπτέρυγα. Η μια σειρά είναι ασημένια. Η άλλη

μπρούτζινη. 5)

Δύο θυμιατά (θυμιατήρια) ασημένια.

O Iερός επιτάφιος

_______________________________________________ Σελ. - 86 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Άλλες εικόνες

κατά σειρά παρατήρηση των Αγίων εικόνων του ναού, μας οδήγησε και πέρα από αυτές που προαναφέραμε και σε άλλες πολλές

διαφορετικών

χρονολογιών.

Ιδιαίτερα

οι

τρείς

συγκέντρωσαν την προσοχή και το ενδιαφέρον γιατί έχουν ξεχωριστή θέση, βυζαντινή αγιογράφηση και αρχαιότητα. Προέρχονται και αυτές από εκκλησίες του ξεριζωμένου ελληνισμού του Πόντου. Είναι: 1. Ο Άγιος Γεώργιος. Φέρει την εξής μικρογράμματη επιγραφή. Την αντιγράφω όπως έχει: «χηρ κάμου γεωργίου ηστοριογράφου εκ χόρας κρομήνι / έτους 1829 μηνή σεπτεβρίου 2» 2. Η Παναγία η θρηνωδούσα Φέρει την εξής επιγραφή: «χειρ Διονυσίου Μοναχού έτι 1873 Δεκεμβρίου 15» Η εικόνα αυτή τη Μεγάλη Πέμπτη και ύστερα από το «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου ο εν ύδασι την γην κραμάσας» παίρνει θέση δίπλα στον Σταυρωμένο Χριστό.

_______________________________________________ Σελ. - 87 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

_______________________________________________ Σελ. - 88 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Ο Άγιος Θεόδωρος ο Στρατηλάτης

Για την εικόνα αυτή ο Θεόδωρος Σπυριδόπουλος, ο επί πολλά έτη εκκλησιαστικός επίτροπος, που γνωρίζει και εφαρμόζει τα ήθη και έθιμα και τις παραδόσεις της εκκλησίας, ο άνθρωπος που εργάζεται με θέληση, ζήλο και προθυμία, μας λέει: «Η Χαρίκλεια Μουμουλίδου την παρέδωσε στην εκκλησία μας το έτος 1970. Προέρχεται από τον ιερό ναό του Αγίου Θεοδώρου του χωρίου Κρώμνη του Πόντου, χωριό που βρίσκονταν κοντά στην Ίμερα.

_______________________________________________ Σελ. - 89 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Η μητέρα της Χαρίκλειας, η Σοφία Τσιπίδου, την έφερε από την πατρίδα της και την φύλαγε στο σπίτι της. Διηγούνταν πως η εικόνα αυτή έχει χρονολογία 300 ετών, όπως το είχε ακούσει από τους γονείς της. Η πληροφορία όμως αυτή, έχω την εντύπωση πως δεν μπορεί να αληθεύει. Αποτελεί παράδοση και μόνο, εφόσον δεν υπάρχει κάτι το συγκεκριμένο γραπτό στοιχείο. Χρονολογία, επιγραφή κτλ.» «Η Σοφία Τσιπίδου», συνεχίζει ο Σπυριδόπουλος, «διέμεινε κοντά στο ναό του χωριού και γίνονταν μάρτυρας μερικών επεισοδίων. Κάποτε τούρκοι στρατιώτες προσπάθησαν να παραβιάσουν τη θύρα του ναού, για να το λεηλατήσουν. Τους παρακολουθούσα, λέει η Σοφία, χωρίς να γίνομαι αντιληπτή. Η πόρτα του ναού όμως με κανέναν τρόπο δεν άνοιγε, όσο και αν προσπαθούσαν. Στην απόγνωση τότε άρχισαν να πυροβολούν, για να σπάσουν κάθε ασφάλειά της. Μα και πάλι χωρίς αποτέλεσμα. Η πόρτα του ναού έμεινε κλειστή. Οι τούρκοι έφυγαν άπρακτοι αφήνοντας πίσω τα ίχνη της βαρβαρότητας. Δύο σφαίρες τρύπησαν την εικόνα του Αγίου Θεοδώρου, τις οποίες οπές τις έκλεισαν αργότερα με κερί. Σήμερα με μια προσεκτική παρατήρηση, θα διακρίνουμε τα δύο σημάδια της πόλωσης. Το ένα από τη μέση και κάτω και το άλλο πιο δεξιά»

_______________________________________________ Σελ. - 90 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Αγιογράφηση του ναού ο σημαντικότερο μέρος για παρατήρηση και αξιολόγηση ενός ναού είναι η εσωτερική του διακόσμηση. Άξιο θαυμασμού αποτελεί η αγιογράφηση του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου. Αυτή υπερκαλύπτει την επιφάνειά του με

εικόνες απ΄ την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Η αγιογράφηση του ναού, άρχισε από το έτος 1975, επί της Αρχιερατείας του σημερινού Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου ΣισανίουΣιατίστης κ.κ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ, με φροντίδα και με κόπους του εκκλησιαστικού συμβουλίου ιερέων: 1. Σάββα Ξανθόπουλου 2. Θωμά Καραμητόπουλου και των εκάστοτε διοριζομένων μελών στις δύο επιτροπές (εκκλησιαστικής και αποπερατώσεως). Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ.κ. ΑΝΤΩΝΙΟΣ, προικισμένος με προσόντα, που κοσμούν κάθε καλό ποιμενάρχη, δηλαδή της θεοσέβειας, της σεμνότητας, της ταπεινοφροσύνης, συνεχίζει επάξια το έργο των προκατόχων του Μητροπολιτών. Εντυπωσιακή είναι η πλούσια ποιμαντορική και η κοινωνική του δράση. Δεν υπάρχει ενορία σ΄ ολόκληρη την επαρχία που οι πιστοί να μη έχουν παρακολουθήσει με ευλάβεια και κατάνυξη τις θείες

_______________________________________________ Σελ. - 91 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

λειτουργίες, που τελούνται από τον ίδιο και να μη έχουν ακούσει τα μεστά σοφίας κηρύγματά του. Όμως η εντατική και αποτελεσματική αγιογράφηση ολοκλήρου του ναού, έγινε από το έτος 1991 μέχρι σήμερα. Αυτό διαπιστώνεται διαβάζοντας στο κάτω μέρος εκάστης εικόνας το όνομα και το έτος των δωρητών.

Φωτογραφία από την πρώτη επίσκεψη του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ.κ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ στη Νεάπολη. Τον συνοδεύουν ο ιερέας Γεδεών Σουγκάρης, ο πρόεδρος της Κοινότητας Νικόλαος Κουκουτσίλης και πλήθος πιστών.

_______________________________________________ Σελ. - 92 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Στο σύνολό της η αγιογράφηση είναι έργο του αγιογράφου Αναστασίου Σιδεροπούλου από την Κατερίνη. Είναι όντως θαυμασμού και απορίας άξιον, το πώς επιτεύχθηκε η ολοκλήρωση της αγιογράφησης του ναού σε χρόνο σχετικά περιορισμένο και με ποσό τεράστιο, καθώς έφθασε τα 75 εκατομμύρια δρχ. μαζί και με άλλες επισκευές. Τούτο αναμφίβολα οφείλεται στην άοκνη προσπάθεια και στο αμέριστο ενδιαφέρον της επιτροπής και επίσης στους ευσεβείς χριστιανούς, οι οποίοι κατά το μέτρο των δυνατοτήτων τους κάνουν πάντοτε την ευγενή τους προσφορά. Σήμερα όλοι, επιτροπή και δωρητές, πανηγυρίζουν και περηφανεύονται για το μεγάλο τους αυτό επίτευγμα. Αξίζει να γίνει ιδιαίτερη μνεία στον ρέκτη παπα-Σάββα Ξανθόπουλο, ο οποίος με την ιδιότητα του Προέδρου της εκκλησιαστικής επιτροπής, αφιέρωσε όλο το διαθέσιμο χρόνο, όχι μόνο για την αγιογράφηση, αλλά και γενικά για τον ευπρεπισμό και εμπλουτισμό του ναού αυτού, όπως επίσης και των υπολοίπων ναών της πόλης. Ο ίδιος με επιστολές και με έγγραφα, ακόμα και με τις προσωπικές του παραστάσεις σε κρατικούς φορείς (Νομαρχία κτλ) παρακάλεσε και απέσπασε ικανά χρηματικά ποσά, για τις απαραίτητες ανακαινίσεις των ναών.

_______________________________________________ Σελ. - 93 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Οι ιερείς ολλοί είναι οι ιερείς που, από τη θεμελίωση του ναού μέχρι σήμερα, εργάστηκαν και διακόνησαν τον ιερό ναό του αγίου Γεωργίου, είτε ως μόνιμοι, είτε ως προσωρινοί. Ο καθένας απ΄ αυτούς ανάλογα με το χρόνο της

διακονίας και με τα ανατεθέντα σ΄ αυτόν καθήκοντα, εργάστηκε με συνειδητή πίστη, αφοσίωση και απαράμιλλη δραστηριότητα. Στη συνέχεια αναφέρονται τα ονόματα των ιερέων που υπηρέτησαν και διακόνησαν το ναό, με φωτογραφία του καθενός, ευγενική προσφορά αυτών των ιδίων ή συγγενών των. Αναφέρεται επίσης, ένα μέρος από τα ατομικά, υπηρεσιακά τους στοιχεία, όσα μπόρεσε να συγκεντρώσει η προσωπική μας προσπάθεια.

Επιθυμία μας είναι να ακολουθηθεί όσο το δυνατό η κατά χρονολογική σειρά της διακονίας των στη Νεάπολη.

_______________________________________________ Σελ. - 94 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

1. Ο αείμνηστος παπα-Θόδωρος Πορτοκαλλίδης Συνεχιστής λειτουργός από τον ιερό ναό Αγίας Τριάδας. Βασικός παράγοντας της θεμελίωσης και ανέγερσης του ναού Αγίου Γεωργίου. Συνταξιοδοτήθηκε στις 17-10-1969

2. Αρχιμανδρίτης Ανάργυρος Οφθονίδης

Υπηρέτησε προσωρινά για μικρό διάστημα. Έπειτα έγινε στρατιωτικός ιερέας.

3. Ο αείμνηστος παπα-Γαβριήλ Νίτσος κατά κόσμο Ορέστης, από το Τσοτύλι. Υπηρέτησε από το έτος 1967 μέχρι το 1970.

4. Παπα-Δημήτρης Κουρτζόγλου Διορίστηκε με το ίδιο έγγραφο με τον παπα-Γαβριήλ Νίτσο και υπηρέτησε για ένα εξάμηνο. Μετά την συνταξιοδότησή του συλλειτουργεί, επί σειρά ετών, με τους σημερινούς ιερείς του ναού. _______________________________________________ Σελ. - 95 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Ο αείμνηστος Ιερομ. Γεδεών Σουγκάρης Τοποθετήθηκε στη Νεάπολη με το υπ΄ αριθμ. 892/18-8-1970

έγγραφο

του

Μητροπολίτη

ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ. Υπηρέτησε μέχρι 27-11-1974

Ο αείμνηστος παπα-Βασίλειος Καρανάσιος

Μετά τη συνταξιοδότησή του, ήταν συλλειτουργός με τους εδώ ιερείς.

_______________________________________________ Σελ. - 96 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Διάκονοι Εκτός από τους παραπάνω αναφερθέντες ιερείς, διακόνησαν στο ναό του Αγίου Γεωργίου και οι εξής διάκονοι, χωρίς να τηρηεί σειρά χειροτονίας. Αυτοί παρέμειναν στο ναό από δύο μέχρι και πέντε μήνες, κατά διάφορα χρονικά διαστήματα. Τριαντάφυλλος Ζηκόπουλος από το Καλλιστράτι. (Πτυχιούχος Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου)

Ελευθέριος Λιτόπουλος από την Ασπρούλα

Αθανάσιος Νασιόπουλος από το Κρυονέρι.

Ευδόκιμος Θεοδωρίδης από τη Σιάτιστα

_______________________________________________ Σελ. - 97 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Ευθύμιος Χρυσοχοΐδης από τη Μολόχα

Νικόλαος Αλιάτογλου από τη Νεάπολη. Σήμερα υπηρετούν στην ενορία του Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως και συλλειτουργούν οι εξής ιερείς: 1.

ο αιδεσ. Σάββας Ξανθόπουλος

ο αιδεσ. Θωμάς Καραμητόπουλος

Και οι δύο αυτοί άξιοι ιερείς, πιστοί στα ιερά τους καθήκοντα, υπηρετούν το ναό και πιστούς πρόθυμα, ακούραστα και υποδειγματικά. Αποτελούν λαμπρές μορφές ιερέων, εξυπηρετούν τις θρησκευτικές ανάγκες των ενοριτών και απολαμβάνουν την εκτίμηση και το σεβασμό όλων. Αμφότεροι και με τη σειρά κατά τακτά διαστήματα έχουν αναλάβει, με εντολή της Μητροπόλεως Σιατίστης, να εξυπηρετούν και την ενορία του Αγίου Νικολάου Αηδονοχωρίου. Με το υπ΄αριθμ. 332/24-4-1999 ενταλτήριο γράμμα ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης κ.κ. ΑΝΤΩΝΙΟΣ, όρισε εξομολογητές τους ιερείς: Δημήτριο Κουρτσόγλου Θωμά Καραμητόπουλο Σάββα Ξανθόπουλο. Από τους ατομικούς τους φακέλους προκύπτουν οι εξής μεταβολές: _______________________________________________ Σελ. - 98 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Ιερέας Σάββας Ξανθόπουλος

•

Διάκονος. Αριθμός εγγράφου 890/23-8-1968. Μητροπολίτης ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ

•

Πρεσβύτερος 6 Οκτωβρίου 1974 Μητροπολίτης ΑΝΤΩΝΙΟΣ. Χειροτονήθηκε στον ναό του Αγίου Γεωργίου

•

Εφημέριος Αγίου Γεωργίου. Αριθμός εγγράφου 674/8-10-1974. Μητροπολίτης ΑΝΤΩΝΙΟΣ.

•

Οφφίκιον του Πρωτοπρεσβυτέρου. Αριθμός εγγράφου 80/24-9-1989. Μητροπολίτης ΑΝΤΩΝΙΟΣ.

•

Πτυχίο: ανωτέρας Ιερατικής Σχολής Θεσ/νίκης διετούς φοιτήσεως.

_______________________________________________ Σελ. - 99 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Ιερέας Θωμάς Καραμητόπουλος

•

Διάκονος: 31-8-1967

•

Πρεσβύτερος 3-10-1967.Αρ.εγγράφου 1302/4-10-1967 Μητροπολίτης ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ

•

Διορισμός εις ενορία Αγίου Γεωργίου. Αριθμός εγγράφου 277/24-3-1978. Μητροπολίτης ΑΝΤΩΝΙΟΣ.

•

Οφφίκιον του Οικονόμου. Αριθμός εγγράφου 139/14-4-1982. Μητροπολίτης ΑΝΤΩΝΙΟΣ.

•

Οφφίκιον Πρωτοπρεσβυτέρου. Αριθμός εγγράφου 359/28-12-2000. Μητροπολίτης ΑΝΤΩΝΙΟΣ.

•

Πτυχίο:

Θεολογικής Σχολής Θεσ/νίκης Τμήματος Ποιμαντορικής.

_______________________________________________ Σελ. - 100 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Ψάλτες Νεάπολη με το συνεχώς αυξανόμενο πληθυσμό της, με την αγάπη και τη βαθιά πίστη των κατοίκων της για την εκκλησία, δικαιούται και της αξίζει να έχει καλούς ψάλτες. Αυτοί πρέπει να είναι έμπειροι, καλλίφωνοι και αν γίνεται να διαθέτουν και

μουσική παιδεία. Η παράδοση αναφέρει πως κατά καιρούς, από τη δεκαετία του 1930 τουλάχιστον μέχρι και σήμερα στάθηκαν δίπλα στο ψαλτήρι υπέροχοι και ικανοί ψάλτες. Δεν θα αναφέρω συγκεκριμένα ονόματα, γιατί φοβούμαι μήπως, παρά την θέλησή μου παραλείψω κανέναν. Όσοι πέρασαν από το ψαλτήρι είναι άξιοι επαίνου, διότι άλλοι με το χάρισμα της φωνής των, το Θείο αυτό δώρο και άλλοι ως αυτοδίδακτοι με μόνο όπλο την υπομονή και επιμονή στη ψαλτική και στην εκκλησία, βοήθησαν, συνέπραξαν και συμπράττουν στο λειτουργικό μέρος του ναού. Στη συνέχεια θα αναφερθούν οι ψάλτες που υπηρέτησαν στο ναό του Αγίου Γεωργίου, είτε αυτοί ήταν μόνιμοι, είτε προσωρινοί. Αν λησμονηθεί κανένας, δεν οφείλεται στη δική μας υπαιτιότητα. Κοσμάς Θεμιστοκλέους: συνεχιστής ψάλτης από το ναό της Αγίας Τριάδας. Ηρακλής Μυλόπουλος: από το Τσοτύλι (1962 – 1965) Δημήτριος Γκάγκας : από τη Νεάπολη. Υπηρέτησε για ένα χρόνο. Ψάλλει κάθε χρόνο στη γιορτή του Αγίου Πνεύματος. _______________________________________________ Σελ. - 101 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Νικόλαος Τριανταφύλλου: Εφ.Ανθ/γός από τη Λάρισα. Υπηρέτησε δύο χρόνια. Σωτήριος Γκάγκας και Θεμιστοκλής Παντελής: προσλήφθηκαν μαζί. Ο μεν πρώτος, για το δεξιό αναλόγιο, ο δε δεύτερος για το αριστερό. Μετατιθέντος του Γκάγκα, παρέμεινε ο Παντελής και εργάστηκε για 24 συνεχή χρόνια. Κυριάκος Χαραμψιάδης: κατέχει σήμερα τη θέση του ψάλτη. Ιωάννης Τσώλης: Υπολοχαγός. Κατέχει προσωρινή θέση στο ψαλτήρι. Εκτός από τους παραπάνω αναφερθέντες τακτικούς και μόνιμους ψάλτες συμμετείχαν και συμμετέχουν κατά χρονικά διαστήματα και όταν οι περιστάσεις επιτρέπουν και οι παρακάτω συμπολίτες μας: Ανέστης Γκοτζαθανάσης,

Βασίλειος Σκαμάγκας,

Παναγιώτης Αβραμίδης , Γεώργιος Εμμανουηλίδης, Νικόλαος Χαλβατζής,

Νικόλαος Χατζής.

Και εφ΄ όσον γίνεται λόγος για ψάλτες και ψαλτική, καθήκον επιβεβλημένο είναι να αναφερθεί και τούτο: Εδώ και μερικά χρόνια, παρουσιάστηκε μια πολύ καλή κίνηση. Έγινε μια αρχή για τη δημιουργία εκκλησιαστικής χορωδίας. Η Χρυσούλα Γόσια-Μελιδονιώτη, έφορος (Προϊσταμένη Δ.Ο.Υ Βοΐου) με τη συνεργασία και τη φροντίδα των ιερέων της ενορίας μας, αιδεσ. Σάββα Ξανθόπουλο και αιδεσ. Θωμά Καραμητόπουλο και τη συμμετοχή του _______________________________________________ Σελ. - 102 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

ψάλτη Βασίλη Σκαμάγκα, θέλησαν να δώσουν στην πόλη μια νότα ανάτασης στο πολιτιστικό και θρησκευτικό επίπεδο των πολιτών. Με την αγνότητα των προθεσιών τους και όχι για λόγους προσωπικούς, δημιούργησαν εκ των ενόντων εκκλησιαστική χορωδία. Αποτελείται από έναν αριθμό ανδρών και γυναικών της ενορίας μας, με σκοπό να ψάλλουν τα εγκώμια την ημέρα της Μεγάλης Παρασκευής. Η προσπάθεια αυτή έφερε καλά αποτελέσματα και συνεχίζεται και μέχρι σήμερα. Έχω την αίσθηση πως όλοι μαζί έδωσαν το έναυσμα, έκαναν μια καλή αρχή. Έθεσαν το θεμέλιο λίθο για τη σύσταση μιας μόνιμης εκκλησιαστικής χορωδίας για την πόλη μας. Από δω και πέρα καλούνται οι συμπολίτες μας που έχουν το θείο χάρισμα της καλής φωνής, να τρέξουν να πλαισιώσουν και να την κάνουν πράξη. Όσοι πάλι, έχουν μουσικές γνώσεις και προσόντα να διδάσκουν και να διευθύνουν χορωδίες, έχουν χρέος και καθήκον για το καλό και την πρόοδο της πόλης, με την εθελοντική τους προσφορά, να αξιοποιήσουν τις τέτοιες σπάνιες γνώσεις. Και τότε δεν θα ακούγεται στην εκκλησία μας μόνο «Η ζωή εν τάφω» και το «Άξιον εστί». Θα λαμπρύνουν με την παρουσία τους τη Θεία λειτουργία και αν είναι δυνατόν κάθε Κυριακή.

_______________________________________________ Σελ. - 103 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Εκκλησιαστικές επιτροπές

ε προηγούμενο μέρος της εργασίας μας αναφέρονται:

1. Τα ονόματα των μελών της εκκλησιαστικής επιτροπής, τα οποία απετέλεσαν το βασικό και θεμελιώδη πυρήνα για την ανέγερση του Ιερού ναού του Αγίου Γεωργίου. 2. Το από 25 Απριλίου 1958, έγγραφο της Ιεράς Μητροπόλεως Σιατίστης, με το οποίο διορίστηκε η πρώτη πολυμελής επιτροπή. Η επιτροπή αυτή, η δεύτερη, εργάστηκε ευσυνείδητα μέχρι το έτος 1963. Ο Μητροπολίτης ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ θέλοντας να δώσει και σ΄ άλλους ενορίτες την ευκαιρία να εργαστούν για το ναό, διόρισε και άλλη επιτροπή. Αυτή έφερε την επωνυμία «ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΠΟΠΕΡΑΤΩΣΕΩΣ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ» Έτσι είχαμε δύο διαφορετικές επιτροπές. Η μεν πρώτη, η εκκλησιαστική, είχε την ευθύνη για την εύρυθμο και καλή λειτουργία του ναού. Η δε δεύτερη πολυμελής ανέλαβε την ανέγερση και την παρακολούθηση των εργασιών του ναού.

_______________________________________________ Σελ. - 104 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Τα μέλη της επιτροπής, τόσο της μιας, όσο και της άλλης, αντικαθίσταντο από τη Μητρόπολη, όπως συμβαίνει πάντοτε με νέα άτομα. Δεν ήταν σπάνια η περίπτωση που ένα και το αυτό άτομο, να διορίζεται και να εργάζεται ταυτόχρονα και στις δύο επιτροπές. Από επίσημα στοιχεία (διοριστήρια, έγγραφα, πρακτικά επιτροπών), τα οποία μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε, θα αναφέρουμε όλα τα άτομα, που υπηρέτησαν στις επιτροπές και εργάσθηκαν «δια την ευπρέπεια του οίκου του Θεού» Η αρχή θα γίνει από την επιτροπή «Αποπερατώσεως του Ναού» αφού η διάρκειά της δεν ήταν για πολλά χρόνια. Όταν τελείωσε ο ναός, τελείωσε και η αποστολή της και διαλύθηκε.

_______________________________________________ Σελ. - 105 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΝΕΓΕΡΣΕΩΣ – ΑΠΟΠΕΡΑΤΩΣΕΩΣ • Επί Μητροπολίτου ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ 27 Μαΐου 1963 1. Αιδεσ. Θεόδωρος Πορτοκαλλίδης 2. Ηλίας Χατζηλίας 3. Βασίλειος Παπαϊωαννίδης 4. Ζήσης Λάλας 5. Ιωάννης Σιδερίδης 6. Ιωάννης Γιαπουτζής 7. Ευθύμιος Κεραμάρης 8. Εκπρόσωπος Υπ/σεως Χωροφυλακής Νεαπόλεως

26 Μαϊου 1969 1. Αιδεσ. Γαβριήλ Νίτσος 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Ηλίας Χατζηλίας Ιωάννης Κίτσος Παναγιώτης Παραλής Μιλτιάδης Κεραμάρης Ιωάννης Νακόπουλος Ιορδάνης Σανόπουλος Χρήστος Ατζάρης Χρήστος Παντόπικος

10. Αλέξανδρος Παπαμητσόπουλος 2 Απριλίου 1971 1. Ιερομ. Γεδεών Σουγκάρης 2. Νικόλαος Παπανικολάου 3. Θωμάς Λαμπρόπουλος 4. Ελευθέριος Νικολαΐδης 5. Παναγιώτης Παραλής 6. Χαράλαμπος Κανδυλάπτης 7. Θεόδωρος Σπυριδόπουλος 8. Ζήσης Λάλας

Επί Μητροπολίτου ΑΝΤΩΝΙΟΥ 25 Φεβρουαρίου 1981 1. Αιδεσ. Σάββας Ξανθόπουλος 2. Θωμάς Λαμπρόπουλος 3. Αναστάσιος Καλλίστρατος 4. Γεώργιος εμμανουηλίδης 5. Ιωάννης Λάμπρου

• Επιτροπή Ναού Αγίας Τριάδος 1 Ιουνίου 1973 1. Αιδεσ. Γεδεών Σουγκάρης 2. Θωμάς Λαμπρόπουλος 3. Παναγιώτης Παραλής 4. Κων/νος Πάπογλου 5. Χαράλαμπος Χριστόπικος

1. 2. 3. 4.

13 Δεκεμβρίου 1974 Αιδεσ. Σάββας Ξανθόπουλος Θωμάς Λαμπρόπουλος Παναγιώτης Παραλής Κων/νος Πάπογλου

_______________________________________________ Σελ. - 106 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Β΄ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ • Επι Μητροπολίτου ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ 23 Δεκεμβρίου 1963 1. Αιδεσ. Θεόδωρος Πορτοκαλλίδης

7 Σεπτεμβρίου 1967 1. Αιδεσ. Γαβριήλ Νίτσος

2. Ηλίας Χατζηλίας 3. Ιωάννης Γιαπουτζής 4. Θωμάς Ουσταμάνης 5. Αθανάσιος Παπατσαμπάσης

2. Απόστολος Πέγιος 3. Χρήστος Ατζάρης

1. 2. 3. 4. 5.

16 Ιανουαρίου 1968 Αιδεσ. Γαβριήλ Νίτσος Ηλίας Χατζηλίας Ιωάννης Σιδερίδης Ιωάννης Κίτσος Ιωάννης Κουσουρής

1971 1. Ιερομ. Γεδεών Σουγκάρης 2. Βασίλειος Γιαννουλούδης 3. Θεόδωρος Σπυριδόπουλος 4. Ζήκος Κεραμάρης 5. Σταύρος Τσιούμας

8 Ιανουαρίου 1970 1. Αιδεσ. Γαβριήλ Νίτσος 2. Ζήκος Κεραμάρης 3. Βασίλειος Γιαννουλούδης 4. Θεόδωρος Σπυριδόπουλος

8 Ιανουαρίου 1972 1. Αναστάσιος Καλλίστρατος 1973 1. Γεώργιος Γκάγκας 2. Παύλος Φωτόπουλος

_______________________________________________ Σελ. - 107 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

• Επι Μητροπολίτου ΑΝΤΩΝΙΟΥ 1. 2. 3. 4. 5.

1975 (από Πρακτικό) Αιδεσ. Σάββας Ξανθόπουλος Μιχαήλ Τζιβάνης Αναστάσιος Καλλίστρατος Χριστόφορος Χρηματόπουλος Νικόλαος Γεωργαλής

1. 2. 3. 4. 5.

1 Ιανουαρίου 1981 Αιδεσ. Σάββας Ξανθόπουλος Θεόδωρος Σπυριδόπουλος Γεώργιος Αλμπάνης Θεμιστοκλής Μιχαλόπουλος Παύλος Φωτόπουλος

1. 2. 3. 4. 5.

1 Ιανουαρίου 1987 Αιδεσ. Σάββας Ξανθόπουλος Θεόδωρος Σπυριδόπουλος Ιωάννης Λάμπρου Λάζαρος Γιαπουτζόπουλος Μιχαήλ Σεμερτζίδης

1. 2. 3. 4. 5.

29 Δεκεμβρίου 1983 Αιδεσ. Σάββας Ξανθόπουλος Θεόδωρος Σπυριδόπουλος Θεμιστοκλής Μιχαλόπουλος Ιωάννης Λάμπρου Λάζαρος Γιαπουτζόπουλος .

1 Ιανουαρίου 1990 1. Αιδεσ. Σάββας Ξανθόπουλος 2. Θεόδωρος Σπυριδόπουλος 3. Λάζαρος Γιαπουτζόπουλος 4. Μιχαήλ Σεμερτζίδης

1 Ιανουαρίου 1993 1. Αιδεσ. Σάββας Ξανθόπουλος 2. Θεόδωρος Σπυριδόπουλος 3. Λάζαρος Γιαπουτζόπουλος 4. Μιχαήλ Σεμερτζίδης 5. Ιωάννης Σιδερίδης

1 Ιανουαρίου 1998 1. Αιδεσ. Σάββας Ξανθόπουλος 2. Θεόδωρος Σπυριδόπουλος 3. Ιωάννης Σιδερίδης 4. Λάζαρος Γιαπουτζόπουλος 5. Σταύρος Τσεσμετζής

1 Ιανουαρίου 1999 1. Αιδεσ. Σάββας Ξανθόπουλος 2. Θεόδωρος Σπυριδόπουλος 3. Ιωάννης Σιδερίδης 4. Μιχαήλ Σεμερτζίδης 5. Αθανάσιος Σκαμάγκας 6. Λάζαρος Γιαπουτζόπουλος

Επιτροπή Ναού Αγίας Τριάδος

1. Μόνιμος Ιερέας Θεόδωρος Πορτοκαλλίδης Προσωρινός Αιδεσ. Γαβριήλ Νίτσος 2. Ιωάννης Γιαπουτζής 3. Ευγένιος Μπαλτατζής 4. Αθανάσιος Παπατσαμπάσης

_______________________________________________ Σελ. - 108 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Αίθουσα δεξιώσεων Ένα άλλο σημαντικό και απαραίτητο έργο, που παρουσίασε η εκκλησιαστική επιτροπή, ήταν η αγορά της αίθουσας δεξιώσεων του ναού. Έχω την αίσθηση, αν και μπορώ να πω τη βεβαιότητα, πως σπάνια θα συναντήσουμε ναούς μιας τέτοιας ενορίας, σαν τη δική μας, ή και μεγαλύτερης, που να διαθέτουν επιπλέον και ένα τέτοιο οίκημα, με τόσα πολλά πλεονεκτήματα. Πέρασαν 15 χρόνια από την αγορά της και πιστεύω πως σήμερα υπάρχει γενική διαπίστωση πως όλοι οι κάτοικοι τάσσονται ανεπιφύλακτα υπέρ της αγοράς της, σβήνοντας έτσι και την παραμικρή τότε δυσπιστία οποιουδήποτε συμπολίτη μας. Η επιτροπή, που αποτελούνταν από τους: 1. 2. 3. 4. 5.

Αιδεσ. Σάββα Ξανθόπουλο Θεόδωρο Σπυριδόπουλο Θεμιστοκλή Μιχαλόπουλο Ιωάννη Λάμπρου Λάζαρο Γιαπουτζόπουλο

στο υπ΄ αριθμ. 3/1986 πρακτικό της τονίζει το σκοπό και τον τρόπο με τον οποίο έγινε η αγορά της αίθουσας. Εμείς θα περιοριστούμε να πούμε την πλεονεκτική θέση που έχει το κατάστημα (όπως ονομάζεται από την επιτροπή) για να δικαιολογήσω τον εαυτό μου, που είπα παραπάνω για πλεονεκτήματα του ναού. _______________________________________________ Σελ. - 109 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Η αίθουσα βρίσκεται σε ισόγειο πολυκατοικίας που κείται παράπλευρα του ναού και σε απόσταση ολίγων μόλις μέτρων. Σε κάθε εορταστική εκδήλωση του ναού, δεξιώσεις, συγκεντρώσεις, διαλέξεις, μνημόσυνα και σε κάθε άλλο είδος, οι πιστοί εκκλησιαζόμενοι μετά το πέρας της Θείας λειτουργίας, σε χρόνο ενός λεπτού και μόνο, περνούν το κατώφλι της αίθουσας. Όταν επικρατούν δύσκολες καιρικές συνθήκες, η άμεση μετάβαση από την εκκλησία στην αίθουσα γίνεται ιδιαίτερα αντιληπτή. Έχει εμβαδόν 150 τετρ. μέτρα και μπορεί με άνεση, να χωρέσει πλήθος πιστών. Είναι διαμορφωμένη κατάλληλα και διαθέτει τον πλέον κατάλληλο και σύγχρονο εξοπλισμό. Τραπέζια, καθίσματα, είδη κουζίνας και βιβλιοθήκη με ικανοποιητικό αριθμό βιβλίων.

_______________________________________________ Σελ. - 110 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Από πληροφορίες που είχαμε από σεβαστά και αξιόπιστα πρόσωπα, γνωρίζουμε ότι βασικοί παράγοντες που κινήθηκαν δραστήρια για την υλοποίηση της αγοράς της αίθουσας ήταν: Από μέρους της εκκλησίας οι ιερείς του ναού Σάββας Ξανθόπουλος και Θωμάς Καραμητόπουλος και ο ταμίας της εκκλησιαστικής επιτροπής Θεόδωρος Σπυριδόπουλος. Από μέρους της πολιτείας, η Συμβολαιογράφος Νεαπόλεως Φανή Φόρη, η έφορος (προϊσταμένη Δ.Ο.Υ) Βοΐου Χρυσούλα Γόσια-Μελιδονιώτη και ο εργολάβος και ιδιοκτήτης της αίθουσας Νικόλαος Δέλλας. Η επιμέλεια και η φροντίδα για την άψογη λειτουργία της, εναπόκειται σε ομάδα γυναικών της ενορίας. Οι γυναίκες αυτές πρόθυμες και ακούραστα εργάζονται οικειοθελώς, όχι με σκοπιμότητα και ιδιοτέλεια. Για το θέμα αυτό, με επιφύλαξη ότι θίγω τη δεδομένη μετριοφροσύνη, θεωρώ χρέος και καθήκον που επιβάλλεται, ν΄ αναφέρω τα ονόματα αυτών που εργάστηκαν από την αρχή της λειτουργίας μέχρι σήμερα: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Φανή Φόρη Αλεξάνδρα Καλλίστρατου Αμαλία Βουλγαρίδου Κασσιανή Εμμανουηλίδου Αναστασία Ζαχοπούλου Χρυσάνθη Αβραμίδου

7. Δήμητρα Γεωργίου 8. Αναστασία Τζαννίδου 9. Αλκινόη Ζηκοπούλου 10. Στυλιανή Κεραμάρη 11. Μαρίκα Ψείρρα 12. Ναούμα Δραγώνα

_______________________________________________ Σελ. - 111 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Ο Πατριάρχης στη Νεάπολη

Νεάπολη και ειδικότερα η πλατεία του Αγίου Γεωργίου, γνώρισε και δέχθηκε μια από τις πιο συγκινητικές και πολυάριθμες συγκεντρώσεις των πιστών. Στις 28 Μαϊου 1999, η πόλη υποδέχεται με ευλάβεια

και κατάνυξη τον αρχηγό της Χριστιανοσύνης, τον Οικουμενικό Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟ. Ο Πατριάρχης συνοδευόμενος από τους: Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟ, το σεβασμιότατο Μητροπολίτη Σισανίου και Σιατίστης κ.κ. ΑΝΤΩΝΙΟ, διήλθε από τη Νεάπολη και έτυχε θερμοτάτης υποδοχής από το λαό. Σύσσωμος ο ευσεβής και ενάρετος χριστιανικός κόσμος, όχι μόνο της Νεαπόλεως, αλλά και των περιχώρων, έτρεξαν να ιδούν από κοντά, να χαιρετήσουν και να εκδηλώσουν τα αισθήματα της πίστης τους και της λατρείας στο θρησκευτικό αρχηγό της Ορθοδοξίας. Προσήλθαν για να δεχθούν τις ευλογίες, τόσο του Πατριάρχη, όσο και του στυλοβάτη και υποστηρικτή της ορθόδοξης εκκλησίας της Ελλάδος ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ. Πράγματι η Νεάπολη παρουσίασε εικόνα μεγάλης γιορτής, όπως αυτές της Αναστάσεως του Κυρίου και της περιφοράς της Αγίας εικόνας του

_______________________________________________ Σελ. - 112 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

πολιούχου της Αγίου Γεωργίου, παρόλο που η μέρα ήταν σαν τις άλλες καθημερινή και εργάσιμος. Όταν ο Πατριάρχης έφθασε, με τη μεγάλη του ακολουθία, στην αρχή της μεγαλειώδους συγκεντρώσεως και εν μέσω κωδωνοκρουσιών, επευθυμιών, χειροκροτημάτων και παντοειδών άλλων εκδηλώσεων, έμεινε έκθαμβος προ του πλήθους που τον ανέμενε με τόση συγκίνηση, ένιωσε την ανάγκη να κατέλθει από το αυτοκίνητό του, παρόλο που δεν ήταν προγραμματισμένη η παραμονή του. Συνοδευόμενοι από τους ιερείς της ενορίας και το

Δήμαρχο,

οδηγούνται στην πλατεία, προ της εισόδου του (περικαλούς) ναού του Αγίου Γεωργίου, ραινόμενοι με άνθη από μαθήτριες Γυμνασίου και Λυκείου. Ευλογημένη στιγμή. Τα βλέμματα όλων ήταν στραμμένα προς τους δύο μεγάλους επισκέπτες, τον Πατριάρχη και τον Αρχιεπίσκοπο και με ευλάβεια, συγκίνηση και θαυμασμό παρακολουθούν αυτούς σε κάθε κίνηση.

_______________________________________________ Σελ. - 113 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Δήμαρχος

της

πόλης

κ.

Δημοσθένης

Μαυρίδης

με

εμπεριστατωμένη ομιλία προσφώνησε τον Παναγιότατο. Ο Πατριάρχης αντιφωνώντας το δήμαρχο τον ευχαρίστησε, για τη μεγαλειώδη υποδοχή, που του επιφυλάχθηκε, ευλόγησε τα πλήθη των πιστών, κάνοντας παραινέσεις και δίνοντας πατρικές συμβουλές.

Ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης κ.κ. Αντώνιος έλαμπε από χαρά και αγαλλίαση, βλέποντας την αυθόρμητη, την πηγαία και γεμάτη με αισθήματα ειλικρινούς επιδοκιμασίας του υπέροχου αυτού λαού του ποιμνίου του, προς το μεγαλύτερο ηγέτη της Ορθόδοξης εκκλησίας. _______________________________________________ Σελ. - 114 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Η προσφώνηση του Δημάρχου στον Πατριάρχη

Παναγιότατε Ως Δήμαρχος Νεάπολης σας καλωσορίζω εκ μέρους των κατοίκων του Δήμου μας. Είναι μεγίστη η τιμή που μας κάνατε. Με βαθύ σεβασμό σας εκφράζουμε την αφοσίωσή μας εις το πανιέριον Οικουμενικό Πατριαρχείο. Στον τόπο μας ζουν σήμερα απόγονοι δεύτερης και τρίτης γενιάς των Ελλήνων της Μικρασίας και του Πόντου που εγκαταστάθηκαν εδώ πριν από 8 δεκαετίες περίπου. Ενωμένοι και αγαπημένοι οι τότε πρόσφυγες με τον ντόπιο ελληνικό πληθυσμό, δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για οικονομική και κοινωνική ευημερία. Οι πρόγονοί μας διωγμένοι από τη γη τους, κυνηγημένοι, ανάμεσα στα λίγα υπάρχοντα που έφεραν μαζί τους ήταν οι Ιερές εικόνες και τα κειμήλια των εκκλησιών τους, σύμβολα πίστης και ελπίδας, σύμβολα της Ορθοδοξίας που ένωσε και ενώνει τους Έλληνες όπου γης. Παναγιότατε Εκ μέρους των κατοίκων της Νεάπολης και των 25 γύρω οικισμών που αποτελούν τον Δήμο μας, ζητώ την ευλογία σας και σας εύχομαι σωματική και πνευματική υγεία.

_______________________________________________ Σελ. - 115 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Η ομιλία που έγινε στα Εγκαίνια του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως από τον Θωμά Λαμπρόπουλο 11-6-1972

ψίστην, ἱερωτάτην και σπουδαιοτάτην τελετήν τελοῡμεν σήμερον

Σεβασμιώτατοι

Ἱεράρχαι

καί

εὐλαβές

ἐκκλησίασμα.

Τελετήν κατά την ὁποίαν ἐγκαινιάζεται καί ἁγιάζεται ἐν πνεύματι ἁγίῳ ὁ οἶκος οὗτος τοῡ Θεοῡ, ἀφιερωμένος εἰς τόν Μεγαλομάρτυρα καί Τροπαιοφόρον Ἅγιον ΓΕΩΡΓΙΟΝ. Θείᾳ χάριτι καί Θείᾳ εὐλογία ἠξιώθημεν, ὃπως ἀνυψώσωμεν μεγαλοπρεπῶς τόν περικαλέστατον τοῡτον Ἱερόν Ναόν, ὃστις τιμᾱ καί λαμπρύνει τήν Κωμόπολιν ἡμῶν, ἐρμηνεύοντας οὓτω τήν βαθυτάτην πίστιν εὐεργετῶν καί δωρητῶν, δεῑγμα τῆς ἀπεράντου εὐσεβείας καί προσηλώσεως αὐτῶν, εἰς ὃσα ἐκ παιδικῆς ἀκόμη ἡλικίας ἐδιδάχθησαν, τῆς υπομονῆς καί επιμονῆς, ἀλλά καί τῆς ἀγάπης πρός τήν τοῡ Ἰησοῡ Χριστοῡ ἀληθινήν θρησκείαν. Εὐσεβής καί διακαής πόθος ἁπάντων τῶν κατοίκων τῆς κωμοπόλεώς μας, πρό πολλῶν ἀκόμη ἐτῶν, ἦτο ἡ ἀνέγερσις νέου, εὐρυχώρου καί εἰς περίοπτον θέσιν ἱερού Ναού, εἰς ὃν ἀοράτως θά ἐνοικῆ ὁ Δημιουργός τοῡ Σύμπαντος, πανάγαθος Θεός καί θά συναθροίζονται οἱ πιστοί, ἐν πνεύματι ἀδελφικῆς ἐν Κυρίῳ ἀγάπης, _______________________________________________ Σελ. - 116 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________ συμπονοίας, ὁμονοίας, ἰσότητος, εὐλαβείας, ἀλλά καί ἐν πνεύματι ταπεινώσεως καί μετανοίας, ἳνα λατρεύσωσι τόν Τριαδικόν Θεόν καί ζητήσωσι παρ΄ Αὐτού τήν βοήθειάν Του καί τιμήσωσι τούς μάρτυρας τῆς πίστεώς μας, ὡς καί ἐκείνους οἳτινες ἒζησαν ἐν τῇ γῇ ταύτη μέ τό θέλημα Αὐτοῡ καί εἰργάσθησαν τά ἒργα τῆς ἀγάπης. Καί ὂντως πλούσιοι καί πένητες, πεπαιδευμένοι καί ἁπλοί εὑρίσκουν πάντα θέσιν εἰς αὐτήν ἐδῶ τήν ὁλόθερμην Χριστιανικήν φωλεάν. Μέσα εἰς αυτόν τόν ὑπήνεμον λιμένα τῆς ζωῆς μας, καταφεύγομεν πάντες οἱ χριστιανοί, πάντοτε μέν, ἀλλά ἰδιαιτέρως, ὡσάκις διάφοροι ἀτομικαί, οἰκογενειακαί καί ἐθνικαί περιπέτειαι μᾱς κτυποῡν ἀνηλεῶς. Εἰς τούς ἁγιασμένους τούτους τόπους τῶν ἱερῶν μας ναῶν τούς ὁποίους κατά θεϊκήν παραγγελίαν κατασκεύασεν ὁ ἂνθρωπος, ἀπομακρύνεται καί ἀποβάλλεται κάθε ἐσωτερικός καί ἐξωτερικός πειρασμός. Ἐντός τοῡ Ἱεροῡ Ναοῡ

ὁ ἂνθρωπος ἒχει περισσοτέραν

ἀντίληψην περί Θεοῡ καί ἡμερωτέραν τήν διάθεσιν δι΄ ἐπικοινωνίαν μετ΄ Αὐτοῡ δίχως νά μειώνεται ἡ πανταχοῡ παρουσία τοῡ Θεοῡ. Ὁ κουρασμένος διαβάτης τῆς γῆς, πλήν τῶν συγκινητικῶν καί κατανυκτικῶν ψαλμωδιῶν, παρακολουθεί τάς ἐκφραστικωτέρας ἱεράς τελετάς, μεταρσιώνει τήν ψυχήν καί τόν νοῡν του πρός τόν Θεόν πατέρα καί λεισμονεῑ τάς ἐπιγείους ἀσχολίας καί μερίμνας ὡς καί ἁπάσας τάς πικρίας τῆς ζωῆς του.

_______________________________________________ Σελ. - 117 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Θά ἑλκύῃ οὗτος τόν κουρασμένον από τόν καθημερινόν του μόχθον διαβάτη, διά νά προσκυνήσῃ εὐλαβικά καί νά ἀποθέσῃ δι΄ ὀλίγον «πάσαν τήν βιοτικήν μέριμναν» καί νά γαληνεύσῃ ψυχικά. Ἐδώ ἀντικρύζει μέ συγκίνησιν, εὐλάβειαν καί δέος τάς ἁγίας καί πανσέπτους μορφάς, τοῡ Κυρίου, τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καί τῶν λοιπῶν ἁγίων μαρτύρων καί προσκυνοῡντας αὐτάς ἀποδίδει τόν προσείκοντα σεβασμόν καί τήν ὀφειλομένην τιμήν εἰς τά εἰκονιζόμενα πρωτότυπα τούτων. Ἐδώ ὁ σαρκωθείς Υἱός καί λόγος τοῡ Θεού παρίσταται ἐπί τῆς Ἁγίας Τραπέζης καί ὁλόκληρος ἡ ἁγία αὓτη Τράπεζα μεταβάλλεται εἰς κατοικητήριον τοῡ παντάνακτος Θεοῡ. Οὓτω, δέκα καί ἓξ ἀκριβώς ἒτη διεκύλησεν ὁ χρόνος, ἀφ΄ ἧς ἐποχής εὐσεβής πόθος καί ζῆλος ἀπάντων τῶν κατοίκων τῆς Κωμοπόλεώς μας ἒλαβεν σάρκα καί οστά. Ὁ τότε Ἱεράρχης κ. ΙΑΚΩΒΟΣ ὁμοῡ μέ τήν ἐκκλησιαστικήν ἐπιτροπήν τῆς ἐνορίας, ὑπό τήν προεδρίαν τοῡ Θεοδώρου

Πορτοκαλίδου

καί

ὁμάδα

τινά

Αἰδ. ἱερέως

ἑτέρων

πολιτών,

αντιπροσωπευόντων τόν φιλόθρησκον λαόν μας προέβη εἰς τήν ἐξεύρεσιν ἑνός κατάλληλου οἰκοπέδου, διά τήν ἀνέγερσιν ἱερού ἐνοριακού ναού, ἰσαξίου τῆς εὐλαβείας τῆς θρησκευτικότητος καί τῆς ἀξιοπρεπείας γενικῶς, τῆς τε Κωμοπόλεως καί τῶν κατοίκων αὐτῆς. Ἡ ἀπεριόριστος πίστις, ἡ θέλησις καί ἡ ἐπιθυμία ὃλων τῶν κατοίκων, πτωχῶν και πλουσίων, ὑπερενίκησαν πᾱν ἀναφυέν

_______________________________________________ Σελ. - 118 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________ ἐμπόδιον καί μετά ἓν ἒτος περίπου, προεξάρχοντος τοῡ αὐτοῡ ὡς ἂνω Ἱεράρχου ἐτίθετο ὁ θεμέλιος λίθος εἰς τόν χῶρον τοῡτον. Συνεχιστήν, ἒνθερμον προστάτην καί ἀναπτερωτήν τῶν ἐλπίδων καί προσδοκιῶν, εὗρον αἱ ἐκάστοτε Ἐπιτροπαί τόν πνευματικόν Πατέρα καί θρησκευτικόν ἡγέτην, μή στερουμένου πάντων ἐκείνων ἃτινα περικοσμοῡσι οὐ μόνον τόν Ἐπίσκοπον, ἀλλά καί τόν ἂνθρωπον, τοῡ

ἱκανοῡ, ἀρτίως συγκροτημένου, τοῡ

ἐπισταμένου καλῶς πάντα τά ἐκ τοῡ ἀξιώματος αὐτοῡ ἀπορρέοντα καθήκοντα, τόν Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην τῆς Μητροπόλεως Σισανίου καί Σιατίστης κ. ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΝ.

ἱερᾱς

Διά τῆς ἠθικής καί ὑλικής συμπαραστάσεως αὐτοῡ ἢρθημεν εἰς τό σημεῑον τοῡ σημερινοῡ περιλάμπρου ἀποτελέσματος. Καίτοι προσκρούω εἰς τήν ἐγνωσμένην μετριοφροσύνην αὐτοῡ, ἐν τούτοις δέν δύναμαι νά παραλείψω ὃτι πλήν ἂλλων πολλῶν,

ἡ

προσφάτως

κατασκευασθεῑσα,

ἰδίοις

δαπάναις,

καλλιμάρμαρος Ἁγία Τράπεζα τοῡ ιεροῡ ναοῡ, θά ἀποτελῆ αἰσαεί, δεῑγμα τοῡ ἀπεράντου ἐνδιαφέροντος αὐτοῡ, ὑπέρ τῆς μικρᾱς μά ὡραίας πολίχνης, καί

ἡ ἒλευσίς του ἐκ τῆς Θεοσώστου ταύτης

Ἐπαρχίας ἀνεξίτηλον ἀνάμνησιν. Ἄξιον καί θερμόν ὑπερασπιστήν εὗρον αἱ ἑκάστοτε Ἐπιτροπαί τόν

ἀκούραστον

Πρωτοσύγκελλον

τῆς

Ἱερᾱς

Μητροπόλεως

Ἀρχιμανδρίτην Χρυσόστομον Ζαφειρόπουλον, ὃστις παρηκολούθη καί ἐσυντόνιζε τό ἒργον των.

_______________________________________________ Σελ. - 119 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Ἡ καρδία μας μεστή παλμῶν χαρᾱς καί εὐγνωμοσύνης στρέφεται πρός πάντας τούς εὐεργέτας καί δωρητάς, οἳτινες καί ἂλλοτε καί ἐπ’ ἐσχάτων πρό παντός, ἀναδείχθησαν διά τῆς γενναιοδωρίας των, τῆς ἀγάπης καί τῆς φιλοπατρίας των, οἱ ἀληθεῑς εὐεργέται τοῡ ἱεροῡ ναοῡ . Εἰδικώτερον ἀναφέρομεν: Τό

Ὑπουργεῑον Βορείου

Ἑλλάδος,

τό

οποῑον

κατόπιν

ἐγκρίσεως τοῡ κ. Νικολάου Γκαντώνα, διέθεσε τό ποσόν τῶν ἑκατῶν χιλιάδων δραχμῶν (100.000) ἐκ πιστώσεως παραμεθορίων περιοχῶν. Τούς ἐκ Βελανιδιᾱς Βοΐου ἀειμνήστους Θωμᾱν καί Στέργιον Θωμόπουλοι, οἳτινες ἐμφορούμενοι ἀπό τά ὑψηλά διδάγματα του Ἑλληνοχριστιανικοῡ πολιτισμοῡ συνεδίασαν τήν δημιουργικότητά των μέ τήν καλωσύνην, τήν ἀγάπην καί τήν εὐποιίαν, κατέβαλον τό ὑπέρογκον ποσόν τῶν διακοσίων πενήντα χιλιάδων (250.000) δραχμῶν καί ἀνεδείχθησαν μεγάλοι εὐεργέται τοῡ Ἱεροῡ Ναοῡ καί τοῡ τόπου γενικῶς. Τήν

ἐν

τῇ

Αὐστραλία

«Ἀδελφότητα

Νεαπόλεως

καί

περιχώρων» διά σημαντικοῡ ποσοῡ δραχμῶν ὡς καί πάντων τῶν ἀπανταχοῡ προσφιλῶν συμπατριωτῶν. Τέλος σύμπας ὁ λαός τῆς φιλοθρήσκου Κωμοπόλεως, ὃστις μέ τό ἂσβεστον πῡρ τῆς ἀγάπης, μέ τό κόσμημα τῶν Χριστιανικῶν καί Κοινωνικῶν αρετῶν, τῆς εὐσεβείας καί τῆς φιλοπατρίας καί κατά τρόπον λίαν συγκινητικόν, εἲτε ἐκ τοῡ περισσεύματός των, εἲτε ἐκ τοῡ στερήματός των, ἀνεδείχθησαν εὐεργέται και δωρηταί τοῡ ναοῡ αυτοῡ. _______________________________________________ Σελ. - 120 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________ Χαρακτηριστική καί συγκινητική ὑπῆρξεν ἡ αὐθόρμητος προσφορά πρός τήν ἐπιτροπήν, ἱκανός ἀριθμός χρυσῶν λιρῶν, ὑπό πτωχῶν ὑπερηλίκων γυναικῶν, εὐθείς ἃμα κατετέθη

ὁ θεμέλιος

λίθος. Ἡ πράξις αὓτη ἀπετέλεσεν παράδειγμα πρός μίμησιν. Λεπτομέρειαι δε ἐπί τοῡ θέματος τούτου, ὃπερ ἐνέχει τεραστίαν συναισθηματικήν ἀξίαν καί σημασίαν, εὐχόμεθα καί ἐλπίζομεν ὃτι ἡ βοήθεια τοῡ Θεοῡ θά ἐπιτρέψει νά γραφῶσι προσεχῶς. Ἐπί προσθέτως χάριτας ὀφείλομεν και εἰς τόν ἐκπονίσαντα τό σχέδιον τοῡ Ναοῡ, ἂνευ ἀμοιβῆς, κ. Ἀριστοτέλην Τσαμπίρην, τάς πολιτικάς καί στρατιωτικάς ἀρχάς τῆς Κωμοπόλεώς μας, διά τήν διά παντίου τρόπου συμπαράστασιν καί συμβολήν των, τάς ὀργανώσεις καί τά σωματεῑα αὐτῆς καί τέλος ἃπαντα τά μέλη τά διατελέσαντα εἰς τάς

ἑκάστοτε

Ἐπιτροπάς

Ἀνηγέρσεως

αὐτοῡ,

ἃτινα

ἀόκνως,

προθύμως καί εὐσυνειδήτως προσέφερον τάς ὑπηρεσίας των εἰς τήν ἐπιτυχίαν τοῡ σκοποῡ των. Οὒτω,

ἐπόμενον

ἦτο

ἡ

γιγαντιαία

αὓτη

προσπάθεια,

δαπανηθέντος ποσοῡ 1.600.000 δραχμῶν νά στεφθῆ ὑπό ἐπιτυχίας καί μέ τήν πάροδον τοῡ χρόνου, ὁ περικαλής οὗτος οἶκος τοῡ Θεοῡ ὀρθώνεται καί στέκει στερεά, δεῑγμα τῆς ἀνθρώπινης δυνάμεως καί εὐσεβείας, ἳνα φανερώνει τήν παρουσία τοῡ Ὑψίστου. Μέσα εἰς αὐτόν τόν Ἱερόν Ναόν, εἰς αἰῶνας αἰώνων, θά τελεῑται ἡ θεία μυσταγωγία καί θά ἀναπέμπωνται εὐχαί, ὑπέρ τῆς εἰρήνης σύμπαντος κόσμου, ὑπέρ τῆς εὐσταθείας τῶν Ἁγίων τοῡ Θεοῡ _______________________________________________ Σελ. - 121 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

ἐκκλησιῶν πάντων τῶν ἀγαπόντων τήν εὐπρέπειαν τοῡ οἲκου τούτου καί ὃλων Ὑμών ἑπομένως οἳτινες ἐν τῷ μέτρῳ τῷ δυνατῷ προσεφέραμεν ἓκαστος τό δεῑγμα τῆς ἀγάπης. Τέλος

εὐχαριστούμεν

ἐκ

βάθους

ψυχῆς

ὃλους

ὃσοι

ἐλάμπρυναν μέ τήν παρουσίαν των τήν Ἱεράν τελετήν τῶν ἐγκαινίων, τόν Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην Μυτιλήνης κ.κ. Ἰάκωβον, ὃστις μή φειδόμενος κόπων καί μόχθων, προσῆλθεν ἐκπληρώνων δοθεῑσαν ὑπόσχεσιν κατά τήν θεμελίωσιν, ὃπως παραστῆ καί κατά τήν τέλεσιν τῶν ἐγκαινίων. Τόν Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην Μητροπόλεως Σιατίστης κ.κ. Πολύκαρπον, τό Σεπτόν πρεσβυτέριον, τάς ἀξιοτίμους πολιτικάς καί στρατιωτικάς ἀρχάς καί πάντας τούς πιστούς. Τήν ἡμέραν αὐτήν τῆς τιμῆς σας καί τῆς εὐγνωμοσύνης μας πρός Σᾱς, ὁλόκληρος ὁ λαός τῆς Νεαπόλεως, μέ μίαν ψυχήν, μέ μίαν καρδίαν καί μέ μίαν φωνήν, εὔχεται καί παρακαλεῑ τόν Θεόν νά ζῆτε καί νά μακροημερεύετε διά τό καλόν τῆς Πατρίδος μας.

_______________________________________________ Σελ. - 122 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

_______________________________________________ Σελ. - 123 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

Άλλοι Ναοί

τη Νεάπολη, εκτός από το ναό του Αγίου Γεωργίου που αναφέραμε, υπάρχουν και άλλοι ναοί και εξωκλήσια. Είναι οι κατά σειρά κτίσεως ναοί, που αποτελούν θρησκευτικά

μνημεία της ευσέβειας και της λατρείας των Νεαπολιτών και ανήκουν στην

περίοδο, από το τέλος της τουρκοκρατίας στη Μακεδονία, μέχρι σήμερα. Αυτοί είναι: 1.

η Αγία Τριάδα

το Άγιο Πνεύμα

η Παναγία η Φανερωμένη

ο Άγιος Νικόλαος και

ο Προφήτης Ηλίας

Αγία Τριάδα Είναι ο πιο παλιός ναός της Νεάπολης, ύστερα από τον καταστραφέντα και φυσικά μη υπάρχοντα ναό του Αγίου Νικολάου. Κτίστηκε το έτος 1906. Είναι αρκετά μεγάλος σε μέγεθος και έχει ρυθμό βασιλικό. _______________________________________________ Σελ. - 124 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Βρίσκεται στην άκρη της πόλης και μέσα σε βαθύ ρέμα, σε τρόπο ώστε να γίνεται ορατός μόνο όταν πλησιάσει κανείς σε απόσταση εκατό περίπου μέτρα.

Ο ναός «Αγία Τριάδα»

Η ανέγερση του ναού αυτού, στην περίοδο της Τουρκοκρατίας έστω και αν κτίστηκε στην άκρη της πόλης και σε βαθιά χαράδρα έχει μεγάλη θρησκευτική και ιστορική αξία για την Νεάπολη. Θεωρήθηκε επίτευγμα των διακοσίων και μόνο χριστιανών έναντι του δεκαπλασίου αριθμού (2000) Τούρκων μωαμεθανών τον καιρό εκείνο.

Να λάβει κανείς υπόψη ότι

απαγορεύονταν αυστηρά το κτίσιμο εκκλησίας εντός της πόλης.

_______________________________________________ Σελ. - 125 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Η Φιλεκπαιδευτική Μακεδονική Αδελφότητα και πολλοί Έλληνες της περιοχής μας, που εργάζονταν ως καλφάδες (μάστοροι) στην Κων/πολη και είχαν κύρος και επιρροή στο Σουλτάνο, με πολύχρονες, επίμονες παραστάσεις και παρακλήσεις, κατόρθωσαν να πετύχουν τη σχετική άδεια. Αλλά και πάλι και το φοβερότερο – οι εδώ χριστιανοί είχαν ν΄ αντιμετωπίσουν την άρνηση των Χοτζάδων και των τουρκικών αρχών. Ο Ρεζέπ-πασάς (στρατηγός) πιεζόμενος από τους αδίστακτους χοτζάδες της πόλης, αρνούνταν να επιτρέψει την ανέγερση ναού εντός της πόλης. Τέλος κάτω από τις μακρόχρονες και κουραστικές προσπάθειες των κατοίκων, λύγισε και επέτρεψε να κτιστεί, με την προϋπόθεση πως αυτός ο ίδιος θα υποδείξει το μέρος για την ανέγερση. Έτσι κτίστηκε η Αγία Τριάδα στο μέρος αυτό, για να μη φαίνεται μα ούτε και να ακούγεται η καμπάνα της. Η παράδοση αναφέρει πως για το κτίσιμο του ναού συνετέλεσε πολύ και η σύζυγος του πασά, η οποία άλλοτε ήταν χριστιανή.

Τα γεγονότα αυτά τα γνώριζε καλά, τα είχε ζήσει από παιδί, ο Αριστοτέλης Κεραμάρης, δάσκαλος και Δ/ντης του σχολείου από το 1920.

_______________________________________________ Σελ. - 126 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Με έγγραφη διαμαρτυρία επιτίθεται δριμύτατα κατά ανταποκριτή εφημερίδας, για ανεπαίσχυντη συκοφάντηση των πολιτών. Παρακάτω βλέπουμε αποσπάσματα από τη χειρόγραφη επιστολή, που δημοσιεύτηκε στην ίδια την εφημερίδα.

Η επιστολή Αρ. Κεραμάρη _______________________________________________ Σελ. - 127 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Ο Ναός της Αγίας Τριάδας για εξήντα χρόνια κόσμησε την πόλη μας. Απετέλεσε το λίκνο, κέντρο της λατρείας των Χριστιανών. Γνώρισε ημέρες δόξας, χαράς μα και λύπης. Ακούστηκαν Θείες λειτουργίες και δοξολογίες. Τελέστηκαν Θεία μυστήρια. Η επί εκατό χρόνια ζωής του ναού και ο σεισμός του 1995, ανάγκασαν την επιτροπή να κάνει πολλές απαραίτητες και αξιόλογες ανακαινίσεις.

_______________________________________________ Σελ. - 128 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Άγιο Πνεύμα

O ναός «Άγιο Πνεύμα» (Φωτογραφία 1978)

Από την Αγία Τριάδα, προχωρώντας βόρεια τον ανηφορικό δρόμο, ανάμεσα από ωραία σπιτάκια του μικρού συνοικισμού, θα βρεθούμε σ΄ έναν γραφικό και ειδυλλιακό λοφίσκο. Από εδώ πάνω, ο επισκέπτης μαγεύεται σαν ατενίσει τη γύρω περιοχή, με όλων των ειδών τις παραστάσεις. Βουνά, όμορφα χωριουδάκια, δάση, κάμποι με τον ποταμό Αλιάκμονα. Εδώ πάνω υπάρχει μικρή και όμορφη εκκλησούλα, που είναι αφιερωμένη στο Άγιο Πνεύμα.

_______________________________________________ Σελ. - 129 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Κτίστηκε το 1920 μαζί με το μικρό ξεχωριστό κτίσμα, έξω και πίσω από το Ιερό, στο οποίο είναι τοποθετημένη η «Μεγάλη Πέτρα» Στη γιορτή του Αγίου Πνεύματος γίνεται μεγάλη θρησκευτική πανήγυρη, με τη συμμετοχή εκατοντάδων πιστών από τη Νεάπολη και από τη γύρω περιοχή. Ο τόπος αυτός συνδέεται με πολλούς θρύλους και έχει πλούσια παράδοση. Αυτό μας

το

«Ιστορικά Δημήτριος

περιγράφει

στο

δημοσίευμα

αείμνηστος

Νεαπόλεως» Ζησόπουλος,

Υφυπουργός

Συγκοινωνιών επί κυβερνήσεως Παπάγου 1952. Αξίζει να το προσέξουμε ιδιαίτερα.

_______________________________________________ Σελ. - 130 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

_______________________________________________ Σελ. - 131 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Άγιος Νικόλαος

O ναός «Άγιος Νικόλαος» (Φωτογραφία Ζήση Λαμπρόπουλου-2001)

Βόρεια της Νεάπολης και σε απόσταση ενάμισι περίπου χιλιομέτρου, πάνω σε ένα λόφο, βρίσκεται το κοιμητήριο της πόλης. Εκεί υπάρχει ναΐσκος τιμώμενος στο όνομα του Αγίου Νικολάου. Κτίστηκε πρόσφατα από το ζεύγος Χρήστου και Ευστρατίας Παντόπικου. Οι εξαίρετοι αυτοί Χριστιανοί, με εξ΄ ολοκλήρου δική τους δαπάνη και το σημαντικότερο με τα δικά τους χέρια μετέφεραν τα υλικά και έκτισαν οι ίδιοι το ναό.

_______________________________________________ Σελ. - 132 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Αργότερα το έτος 1997, αναμορφώνεται το εσωτερικό του ναού (οροφή, τέμπλο, στασίδια) με ξυλόγλυπτη θαυμαστή επένδυση. Έργο των αδελφών Χαζάκη από τη Θεσσαλονίκη. Ο ναός αυτός εγκαινιάστηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 1980, από το Σεβασμιότατο Μητροπολίτη κ. ΑΝΤΩΝΙΟ. Στη γιορτή του Αγίου Νικολάου -6 Δεκεμβρίου- γίνεται εκεί πανηγυρικός εσπερινός. Ο νέος αυτός ναός κτίστηκε σε αντικατάσταση του επί τουρκοκρατίας μοναδικού ναού των Χριστιανών της Λειψίστας (Νεάπολης), για τον οποίο αναφέραμε στην αρχή. Ο παλαιός ναός του Αγίου Νικολάου καταστράφηκε το 1912, όταν ο Μπεκήρ-Αγάς ξανακατέλαβε την πόλη, την οποία είχε ελευθερώσει ο Ελληνικός στρατός. Οι χριστιανοί Νεαπολίτες τον ξανάκτισαν μετά την απελευθέρωση. Αλλά και πάλι δεν έμελλε να διασωθεί και να διατηρηθεί το θρησκευτικό και ιστορικό αυτό μουσείο. Ο εμφύλιος πόλεμος (1946-1949) έγινε αιτία η γύρω περιοχή από το ναό, να μεταβληθεί σε ένα μεγάλο θανατηφόρο ναρκοπέδιο. Έγινε τόπος άκρως επικίνδυνος για πάσα προσέγγιση στο ναό, με αποτέλεσμα σιγά-σιγά και για καιρό αργότερα, να ερειπώνεται και να καταστρέφεται, χωρίς να μπορεί να δεχθεί καμία συντήρηση.

_______________________________________________ Σελ. - 133 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Από τον ναό αυτόν σώζεται σήμερα η παρακάτω εικόνα του Αγίου Νικολάου, την οποία ο ιερέας της ενορίας Θεόδωρος Πορτοκαλλίδης οραματίζονταν την παρουσία της.

Η εικόνα του Αγ.Νικολάου (Φωτογραφία Ζήση Λαμπρόπουλου)

Η θυγατέρα του παπαΘόδωρου, Ζαχαρώ και ο σύζυγός της Χριστόφορος Χρηματόπουλος (αμφότεροι άνω των 70 ετών σήμερα), μας _______________________________________________ Σελ. - 134 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

διηγήθηκαν με λεπτομέρεια όσα συνέβησαν με τον παπά. Εμείς εδώ θα τα αναφέρουμε περιληπτικά. Έβλεπε στον ύπνο του έναν άνδρα με μορφή ιερέα να του λέει: - Έλα να με πάρεις. Γιατί με αφήσατε εδώ πάνω και βρέχομαι; Ήταν μια άγνωστη φωνή που άκουσε ο παπάς. Την πρώτη, ίσως και τη δεύτερη φορά, δεν το έλαβε σοβαρά υπόψη. Επαναλήφθηκε και την άλλη βραδιά. Το πρωί διηγήθηκε το συμβάν αυτό στην οικογένειά του και στην εκκλησιαστική επιτροπή. Η σύζυγός του, η παπαδιά, με κανέναν τρόπο δεν τον άφηνε να πάει. -

Που θα πας παπά! Εκεί είναι ναρκοπέδιο. Σκοτώθηκαν στρατιώτες, που

ήξεραν από αυτά (ήταν ναρκοσυλλέκτες και στην προσπάθειά τους να καθαρίσουν το ναρκοπέδιο, σκοτώθηκε ο επικεφαλής αξιωματικός και ένας στρατιώτης) Την τελευταία βραδιά, η άγνωστη φωνή ήταν πιο αυστηρή και περισσότερο πειστική. -

Πώς να έλθω, λέει ο παπάς, υπάρχει ναρκοπέδιο. Θα σκοτωθώ.

Μη φοβάσαι. Εγώ θα σε φυλάγω. Ακολούθησε τα βήματά μου. Το πρωί πήρε τη μεγάλη απόφαση. Έκανε το σταυρό του και ξεκίνησε.

Φθάνοντας στο Άγιο Πνεύμα, είδε ότι τα γύρω υψώματα καλύπτονταν από ένα ψιλό στρώμα χιονιού. Ήταν η εποχή του χειμώνα. Προχώρησε τον ανηφορικό δρόμο. Μπρος του υπήρχαν ανθρώπινα ίχνη στο χιόνι. Κάποιος πρωί-πρωί θα

_______________________________________________ Σελ. - 135 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

έφυγε για το Χειμερινό, σκέφτηκε. Φτάνει στο ναρκοπέδιο. Μυστήριο, βήματα στο δρόμο δεν υπάρχουν. Χάνονται. Σταματά, παρατηρεί δεξιά-αριστερά. Όχι υπάρχουν. Τα ίχνη οδηγούν τώρα δεξιά, μέσα στο ναρκοπέδιο. Δεν χάνει το θάρρος. Τ΄ ακολουθεί χωρίς να λοξοδρομήσει καν. Μπαίνει μέσα, αρπάζει με δέος την εικόνα,την ασπάζεται και ακολουθώντας ακριβώς τα ίδια πατήματα, βγαίνει από το ναρκοπέδιο. Του φάνηκε πως ήταν πολύ ελαφριά. Ας ήταν και μεγάλη.

_______________________________________________ Σελ. - 136 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

Παναγία Φανερωμένη

O ναός «Παναγία Φανερωμένη» (Φωτογραφία 1976)

Ο ναός αυτός βρίσκεται επί της οδού Νεάπολης-Καστοριάς και απέχει από τη Νεάπολη ένα περίπου χιλιόμετρο. Κτίστηκε το έτος 1965 και εγκαινιάστηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 1975 από το Μητροπολίτη κ. ΑΝΤΩΝΙΟ. Είναι ναός μικρός σε σχήμα και είναι ρυθμού Βυζαντινού, σταυροειδής με τρούλο. Φέρει το όνομα «Παναγία Φανερωμένη».

_______________________________________________ Σελ. - 137 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Πέρα από τα γραπτά στοιχεία, τα οποία μας μιλούν για την ύπαρξη των ναών και τον τρόπο ανέγερσης αυτών, έχουμε και την πλούσια προφορική παράδοση, που μας παρέχει πληροφορίες για το ιστορικό κάθε ναού. Συμπολίτης μας (Γκοντέλης) έβλεπε τακτικά στον ύπνο του την Παναγία, να του υποδεικνύει που έπρεπε να κτιστεί εκκλησία. Υπήρχε μάλιστα κάποτε και αγίασμα. Έτσι πήρε το όνομα «Φανερωμένη». Στην αρχή κτίστηκε μικρό εικονοστάσι (όπως διακρίνεται παραπλεύρως του ναού). Η μεγάλη συρροή των προσκυνητών από όλα τα μέρη ανάγκασαν την επιτροπή να κτίσει ένα δωμάτιο για να προστατεύονται οι πιστοί από τις καιρικές συνθήκες. Από τα τεράστια ποσά χρημάτων που εισέπραττε η επιτροπή οικοδομήθηκε ο ναός αυτός. Μάλιστα βοήθησε κατά πολύ στην αποπεράτωση του ναού του Αγίου Γεωργίου. Την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου τελείται πανηγυρικός εσπερινός, μετά παρακλήσεως. Γίνονται συχνά και ιδιωτικές λειτουργίες. Στα

εγκαίνια

του

ιερού

ναού

(9-9-1975)

Σεβασμιότατος

Μητροπολίτης, βάσει πρακτικού, μετονόμασε το ναό από «Παναγία Φανερωμένη» σε «Γενέθλιον της Θεοτόκου». Εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου.

_______________________________________________ Σελ. - 138 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

_______________________________________________ Σελ. - 139 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Προφήτης Ηλίας

Είναι ο τελευταίος ναΐσκος που κτίστηκε από εισφορές των φιλόθρησκων κατοίκων της πόλης. Περισσότερο συνετέλεσαν οι εισφορές των γυναικών, οι οποίες για πολλαπλή φορά απέδειξαν τα βαθιά θρησκευτικά τους συναισθήματα. Κτίστηκε το έτος 1981. Βρίσκεται νότια και έξω από το συνοικισμό «Πόντια», πάνω σε λόφο με μεγάλη ορατότητα, όπως το θέλει η θρησκεία μας και η Ελληνική παράδοση. Το οικόπεδο, που είναι κτισμένος ο ναός, παραχωρήθηκε οικειοθελώς από τον αείμνηστο Κων/νο Εμμανουηλίδη. Ο μικρός και απλός αυτός ναός εγκαινιάστηκε από το Μητροπολίτη Σιάτιστας κ. ΑΝΤΩΝΙΟ στις 22 Οκτωβρίου 1984. Πανηγυρίζει στη γιορτή του Προφήτη Ηλία, στις 20 Ιουλίου. _______________________________________________ Σελ. - 140 -

Θωμάς Ζ. Λαμπρόπουλος _____________________________________________________________

_______________________________________________ Σελ. - 141 -

Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Νεαπόλεως

Βιβλιογραφία 1. Άγιος κώδικας Μητροπόλεως Σισανίου-Σιατίστης (Μητροπολίτης ΝΕΟΦΥΤΟΣ 1797) 2. Μπέλλος Αναστάσιος (Απογραφή χωριών Βοΐου 1905) 3. Πουκεβίλ Φραγκίσκος (Ταξίδια στη Δυτική Μακεδονία – Άνοιξη 1806 Μετάφραση Γιάννης Τσάρας σελ.36) 4. Παπαδόπουλος Βασίλειος (Βοϊακή Ζωή τεύχος 160) 5. Παπάζης Αγγ. Δημήτριος (Διάγραμμα του Μητροπολίτου Μεγακλή) 6. Παπαϊωάννου Λάζαρος (Βοϊακή Ζωή Σεπτέμβριος 1975) 7. Παπανικολάου Φώτης (Γλώσσα και λαογραφία Βοΐου 1973 σελ.246) 8. Τζημόπουλος Ιωάννης (Απελευθέρωση Δυτικής Μακεδονίας σελ. 73)

_______________________________________________ Σελ. - 142 -