Transfer 9, jaargang 17

t ransfer

vakblad over internationalisering in het hoger onderwijs

Slechts enkele ­

niet-EU-student vindt bijbaantje

9

jaargang 17 | juni/juli 2010

trude maas wil internationalisering niet afmeten aan vliegtickets | ongedwongen kennis uitwisselen tijdens summer school | fel debat in frankrijk over selectie | wat zijn nederlandse cijfers waard? | duitse toestroom noopt rug tot loting

9 Transfer is een onaf­hankelijk vakblad voor internationale samenwerking in het hoger onderwijs en onderzoek.

Transfer is ook online: www.transfermagazine.nl.

Transfer is een uitgave van de Nuffic, de Nederlandse organisatie voor internationale samenwerking in het hoger onderwijs. Verschijnt negen keer per jaar.

Redactie Els Heuts (hoofdredacteur), Annelieke Slappendel en Elleke Bal Aan dit nummer werkten mee Annemieke Bosman, Hans Dieleman, Marijn Kruk, Martine Postma, Robert Visscher, Martine Zeijlstra Beeld Bruno Barbey/HH, Guido Benschop/HH, Piet den Blanken/HH, Tim Bisschop/Uppa/ ANP, Caro Bonink, Michel de Groot/HH, Olivier Hoslet/EPA, Ton Koene/ANP, Jan Luursema, Bert Nienhuis, Pixtal/ ANP, Annina Romita/Twentsche Courant Tubantia, Thomas Schlijper/HH, Robin Utrecht/ANP, Paul Vreeker/ANP Redactieraad Riekele Bijleveld (ITC), David Bohmert (Nether), Patrick Cramers (Codarts), Madeleine Gardeur (Rijksuniversiteit Groningen), Frans Godfroy (TU Delft), Joep Huiskamp (TU Eindhoven) Redactieadres Nuffic, Postbus 29777, 2502 LT Den Haag, tel.: 070 – 4260126 / 4260144 / 4260122 fax: 070 – 4260399 e-mail: eheuts@nuffic.nl, aslappendel@nuffic.nl, ebal@nuffic.nl website: www.transfermagazine.nl Abonnementen Transfer is gratis verkrijgbaar.

Geïnteresseerden kunnen zich voor een gratis abonnement aanmelden via www.ikabonneermij.nl/transfer, bellen naar DUO-tijdschriftenservice 030 – 263 1089 of een e-mail sturen naar info@ikabonneermij.nl.

Abonnementenadministratie DUO-tijdschriftenservice Postbus 681 3500 AR Utrecht tel.: 030 – 263 1089 Vormgeving en lay-out Sabrina Luthjens BNO en Christina Schürmann (www.makingwaves.nl) Druk Drukkerij Deltahage, Den Haag Overname artikelen Het overnemen en vermenigvuldigen van artikelen uit Transfer is slechts geoorloofd na schriftelijke toestemming van de hoofdredactie.

Foto omslag Snijbloemen verzamelen in Aalsmeerse kas. Foto: Ton Koene/ANP Transfer 1, jaargang 18, verschijnt op 9 september 2010

transfer

Hopeloze zoektocht naar bijbaantje De zomervakantie breekt binnenkort aan en voor veel studenten is dat een goed moment om hun financiën weer wat op te krikken. Ook veel buitenlandse studenten willen graag wat bijverdienen. Maar dat is voor degenen die afkomstig zijn van buiten de Europese Unie niet eenvoudig. Een inventarisatie van de Nuffic wees twee jaar geleden al uit dat Nederland op dat punt een restrictief beleid voert. Niet-EU-studenten mogen maximaal tien uur per week werken of fulltime in de maanden juni, juli en augustus. In een aantal andere landen mogen studenten wekelijks zo’n 15 tot 20 uur aan de slag op basis van een studentenvisum. Ze hebben geen werkvergunning nodig. En juist die werkvergunning vormt in Nederland het grootste obstakel. Het duurt vaak lang voordat die wordt afgegeven, terwijl werkgevers snel iemand nodig hebben.

Transfer sprak met een aantal internationale studenten over hun zoektocht naar een bijbaan. “Ik was bereid alles aan te nemen. Dat ik na twee jaar zoeken nog niets zou hebben gevonden, had ik niet verwacht”, zegt een van hen. Anderen zoeken hun heil in illegaal werk. En een enkeling lukt het om iets te vinden. Dat het aantal werkuren aan een limiet is gebonden, daar hebben de meeste studenten niet zoveel moeite mee. Ze komen hier immers om te studeren. Maar dat het ook voor die uren niet lukt een bijbaantje te vinden vanwege bureaucratische rompslomp, stuit op onbegrip. Nederlandse onderwijsinstellingen zouden daar in hun voorlichting veel duidelijker over moeten zijn, vinden ze. Dan weten studenten waar ze aan toe zijn als ze besluiten in Nederland te gaan studeren.

Ook voor de overheid ligt hier een taak. Als zij serieus werk wil maken van een kenniseconomie, waarin hoogopgeleid buitenlands talent een cruciale rol speelt, zal zij zich moeten beraden op de nadelige gevolgen van het restrictieve beleid dat nu wordt gevoerd. Want als het buitenlandse studenten tijdens hun studie al moeilijk wordt gemaakt om bij te verdienen, zal hen dat zeker niet stimuleren om na het behalen van hun diploma in Nederland aan de slag te gaan. els heuts eheuts@nuffic.nl

r

i n hou d

8

24-42

12

20

28

‘Internationalisering is meer dan mobiliteit’ Internationalisering in het hoger onderwijs wordt nog te veel afgemeten aan vliegtickets. Daardoor blijft de ontwikkeling steken in het verplaatsen van mensen, vindt Trude Maas. De scheidend voorzitter van de Raad van Toezicht van de Nuffic wil dat docenten verantwoordelijkheid nemen. Zij moeten, met behulp van moderne technieken, hun eigen onderwijs internationaliseren.

Werkgever laat niet-EU-student links liggen Studenten van buiten de Europese Unie mogen maximaal tien uur per week werken. Door die limiet, plus het vele papierwerk voor de werkgever, lukt het ze vaak niet een bijbaantje te vinden. Transfer sprak studenten over hun vaak jarenlange zoektocht naar een legaal baantje. En over de oplossingen die ze uiteindelijk vinden.

Summer school is ideaal om talent te scouten In Amerika is summer school al tientallen jaren de normaalste zaak van de wereld. Nederlandse instellingen beginnen de voordelen van de zomercursussen ook steeds meer te zien. Summer school blijkt een ideale manier te zijn om buitenlands talent enthousiast te maken voor Nederland. ‘Het is efficiënter dan talent scouten op een beurs in Kuala Lumpur’, vinden deskundigen.

Op zoek naar een eerlijke selectiemethode Methodes om studenten te selecteren kunnen eerlijk lijken, maar zijn ze het ook?

Over die vraag woedt momenteel een fel debat in Frankrijk, waar de zogeheten Grandes écoles al sinds jaar en dag studenten selecteren. Nu de commissieVeerman selectie aan de poort ook in Nederland aanbeveelt, is de Franse discussie ook voor ons land actueel.

En verder 2 Colofon en redactioneel 4 Nieuwsberichten 11 Rek bijna uit budget Erasmusbeurzen 16 Duitse studenten nopen RUG tot loting 18 Vliegende Hollander 19 Wat zijn Nederlandse cijfers waard? 23 Duitstalige studies populair 24 De expat 26 Boek over belevenissen in Mexico 27 Column Hans Dieleman 31 Agenda

n i euwsb er ic hten

Foto: Thomas Schlijper/HH

‘Segregatie in Maastricht is probleem’

“Maastrichtse studenten integreren niet genoeg.”

De segregatie tussen groepen studenten van verschillende nationaliteiten zorgt op de Universiteit Maastricht voor problemen. Dat concludeert de werkgroep promoting diversity onder leiding van rector Gerard Mols. In het rapport genaamd Promoting a truly international learning environment at Maastricht University concludeert de werkgroep dat culturele verschillen en taalproblemen

soms een negatieve impact hebben op het probleemgestuurd onderwijs. De vele Duitse en Nederlandse studenten in Maastricht trekken weinig met elkaar op.

Dat leidt tot spanningen omdat studenten bij deze vorm van leren intensief met elkaar moeten samenwerken.

De clustervorming in de grote groepen Duitse en Nederlandse studenten maakt dat studenten van andere nationaliteiten zich buitengesloten voelen.

De werkgroep was ingesteld omdat de studentenfracties in de universiteitsraad vorig jaar aandacht vroegen voor het integratieprobleem. De werkgroep doet ook aanbevelingen. Zo zou elke faculteit een commissie in het leven moeten roepen om de situatie te analyseren.

Ook zou een gedragscode kunnen helpen, waarin onder meer zou moeten staan dat er Engels moet worden gesproken “binnen en buiten de onderwijssetting, als de situatie daarom vraagt”. Nu wordt er nog te vaak Nederlands of Duits gesproken. Nederlandse studentenverenigingen wordt gevraagd zich meer in te spannen om buitenlandse studenten bij de club te krijgen. (EB)

Overheid kan kennis­m igrant laten blijven De overheid zou een rol kunnen hebben in het behoud van onderzoekers en buitenlandse studenten voor de Nederlandse arbeidsmarkt.

Dat is een van de constateringen in het rapport Wat beweegt kennismigranten?.

Van de ondervraagde onderzoekers weet 40 procent nog niet of ze in Nederland willen blijven. Van de buitenlandse studenten is dat de helft. “Als met gericht beleid deze groep voor de Nederlandse arbeidsmarkt behouden kan blijven, zou dat een relatief efficiënte manier zijn om het aantal kennismigranten te vergroten”, zo staat in het rapport.

Uit ervaringen in andere landen blijkt dat meer studenten na hun studie blijven wanneer de overheid zich daarvoor actief inzet.

4 | juni/juli 2010 | transfer

Specifiek migratiebeleid en programma’s die buitenlandse afgestudeerden begeleiden bij het vinden van een baan, lijken te werken.

Nederland is relatief aantrekkelijk voor kennismigranten, concludeert het rapport.

In een vergelijking met tien andere landen, waaronder het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Australië, scoren alleen de Verenigde Staten en Zwitserland beter. Nederland dankt die sterke positie aan een gunstige arbeidsmarkt, een hoog inkomenspeil en de goede reputatie van universiteiten en onderzoeksinstellingen.

Zwakke punten van Nederland zijn de geringe omvang van R&D, weinig wetenschappelijk personeel, maar ook het lage aantal buitenlandse studenten. (AS)

Foto: Robin Utrecht/ANP

Het Nederlandse paviljoen op de World Expo in Shanghai.

Doek valt voor European University

Onderwijs presenteert zich op World Expo Met onder meer een presentatie van de Hanzehogeschool Groningen over gezond ouder worden is begin mei de VIP-lounge van het Nederlandse paviljoen op de World Expo in gebruik genomen door het ministerie van Onderwijs. De komende maanden geven meer hogeronderwijsinstellingen uit ons land acte de présence in Shanghai.

“Het Nederlandse paviljoen springt er echt uit”, zegt Nico Evers, die namens de Nuffic in Shanghai was. “Het is een van de weinige plekken op de Expo waar je uit de zon even kunt rusten. Het grasveld onder het paviljoen zit dan ook voortdurend vol met picknickende en slapende Chinezen.”

Via verschillende koepelorganisaties had het ministerie instellingen uitgenodigd om voorstellen in te dienen rond de thema’s water en gezondheid.

NWO en de KNAW grepen de mogelijkheid aan om de aandacht te vestigen op Nederlands-Chinese onderzoeksrelaties, de Hanzehogeschool Groningen legde contact met belangstellende Chinese instellingen. In augustus is het de beurt aan 3TU, TU Delft, UvA en wederom NWO-KNAW. De Universiteit Utrecht kreeg van de eigen stad en provincie de gelegenheid eind mei een alumnidag te organiseren in de VIP-lounge.

De World Expo duurt nog tot en met 31 oktober. (AS) Op www.transfermagazine.nl vertelt een student van de Haagse Hogeschool over zijn belevenissen als stagiair bij de World Expo.

De situatie bij de European University for Professional Education (EUPE) is onvoldoende verbeterd.

Staatssecretaris Van Bijsterveldt heeft daarom besloten dat de Haagse particuliere instelling, die zich vooral op buitenlandse studenten richt, dicht moet.

Toenmalig minister Plasterk gaf de EUPE in januari een laatste waarschuwing op basis van een negatief rapport van de Onderwijsinspectie.

De instelling kreeg nog drie maanden om orde op zaken te stellen.

Uit vervolgonderzoek blijkt echter dat er in de tussentijd weinig is verbeterd, aldus de staatssecretaris.

Er zijn ‘ernstige en langdurige tekortkomingen’ geconstateerd ten aanzien van de colleges, het studiemateriaal en de huisvesting. Daarnaast is er kritiek op de uitvoering van het onderwijsprogramma, het functioneren van de examencommissie, de registratie van en informatie aan studenten en de financiële administratie. Het bestuur zou niet in staat zijn deze problemen te verhelpen.

Volgens Van Bijsterveldt is er sprake van een onverantwoorde situatie waar onmiddellijk een einde aan moet komen. Ze wil alles in het werk te stellen om voor de ongeveer 65 studenten van de EUPE vervangende opleidingen en andere huisvesting te regelen.

Het strafrechtelijk onderzoek naar de directeur van de instelling die in oktober 2009 op verdenking van mensenhandel en oplichting werd aangehouden, was bij het ter perse gaan van dit nummer, nog niet afgerond. (AS)

transfer | juni/juli 2010 | 5

Buitenlands nieuws

Voorzitter Barroso van de Europese Commissie.

Duitsland investeert in mobiliteit

Om mobiliteit onder Duitse studenten te bevorderen, heeft het Duitse onderwijsministerie 22 miljoen euro beschikprogramma Bologna macht Mobil, een initiatief van de

Deutsche Academische Austauschdienst DAAD. Op dit moment heeft een op de drie Duitse studenten buitenlandervaring,

als het aan de DAAD ligt wordt dat de helft. Er komen meer beurzen voor studenten die naar het buitenland willen en

Foto: Olivier Hoslet/EPA

baar gesteld. Dat geld is bedoeld voor het nieuwe actie­

de DAAD gaat hogescholen en universiteiten aansporen om curricula ‘mobiliteitsvriendelijk’ te maken. Mobiliteit is een van de belangrijkste Bologna-doelstellingen. (EB) Taiwan laat Chinese studenten toe

Taiwanese universiteiten gaan vanaf dit najaar Chinese

studenten toelaten. Na een slepend debat in het Taiwanese parlement heeft de dwarsliggende politieke partij

toe­gegeven dat het onhoudbaar is om Chinese studenten

te weren, meldt de Taipei Times. De relatie tussen China en Taiwan is slecht, China beschouwt het eiland als een

afvallige provincie. Maar de Taiwanese president probeert

de laatste jaren de band met China te verbeteren. Het besluit om Chinese studenten toe te laten is daarvan een voorbeeld.

Het Chinese hoger onderwijs heeft niet genoeg capaciteit.

Volgens University World News zouden maar liefst twee miljoen Chinese studenten in Taiwan willen studeren.

Die kunnen dat niet allemaal gaan doen: in de nieuwe

wet die de komst van Chinese studenten toestaat, komt een quotum van 1.000 of 2.000 studenten. Ook moeten de Chinezen na het afstuderen weer weg. (EB) Frankrijk streeft naar topuniversiteit

Vergeet Harvard, MIT en Cambridge – over zo’n tien jaar moet je in Frankrijk zijn voor een topuniversiteit. Dat is althans de bedoeling van president Sarkozy. Hij trekt 1

miljard euro uit voor de supercampus Paris-Saclay, meldt

persbureau AFP. Het geld komt bovenop de 850 miljoen euro vanuit het hervormingsprogramma voor universiteiten.

“We willen bij de toptien van de beste universiteiten ter

wereld horen”, zei Hervé le Riche, die het in totaal 4,4 miljard euro kostende project leidt. Nu staat de hoogst genoteerde Franse universiteit op veertig in de Shanghai Jiao Tong-

ranking. Campus Paris-Saclay gaat in 2015 open. De partners in het project, waaronder de École Polytechnique, tellen nu

samen 17.500 studenten. In 2020 moeten dat er 31.000 zijn.

Met nieuwe laboratoria, collegezalen, studentenhuisvesting maar ook winkels en transportfaciliteiten hoopt Frankrijk

talent te trekken dat nu voor Amerikaanse en Britse universiteiten kiest. (AS)

6 | juni/juli 2010 | transfer

EU-ministers willen meer hoogopgeleiden Over tien jaar moeten twee op de vijf Europese burgers hoogopgeleid zijn, tegen een op de drie nu.

Dat spraken de Europese onderwijsministers onlangs met elkaar af in het kader van de Europe 2020-strategie, opvolger van de Lissabon-agenda. Ze willen ook dat de Europese Commissie een internationaliseringsstrategie voor het hoger onderwijs opstelt.

Zo’n strategie moet internationalisering op nationaal en Europees niveau beter op elkaar laten aansluiten. Het Europese hoger onderwijs moet zo aantrekkelijker worden voor niet-EU-studenten en -onderzoekers. Ook moet de samenwerking tussen EU-lidstaten op dit gebied verbeteren.

De Europese ministers kwamen verder overeen dat het aantal jongeren dat de middelbare school voortijdig verlaat, in 2020 tot 10 procent moet zijn gereduceerd. Dat is nu in Europa gemiddeld 15 procent.

Onderwijs en onderzoek zijn belangrijk voor de Europe 2020-strategie. De doelstellingen die de ministers en de Europese Commissie zichzelf nu opleggen, lijken realistischer dan de Lissabondoelstellingen. ‘Lissabon’ moest van Europa de meest competitieve en dynamische kenniseconomie ter wereld maken. ‘Europe 2020’ moet Europa uit de crisis helpen en de Europese economie voorbereiden op de komende tien jaar. (EB)

n i e uwsb er i c hten

Weer ophef over Saoedische studenten Heeft de Rijksuniversiteit Groningen niet te veel hooi op de vork genomen met het opleiden van Saoedische geneeskundestudenten? Om antwoord te krijgen op die vraag wil de Groninger Studentenbond (Gsb) dat het programma wordt geëvalueerd.

Sinds 2007 volgen groepen Saoedische studenten een opleiding geneeskunde aan de RUG en de Universiteit Maastricht, gefinancierd door SaoediArabië. De Landelijke Commissie Gedragscode Internationale Student berispte beide instellingen anderhalf jaar geleden al over de werving en selectie voor dit programma en over het onderwijs, dat niet geaccrediteerd zou zijn.

RUG

Thomas Wagenaar, voorzitter van de GSb-fractie in de universiteitsraad, voegde daar in een tekst getiteld Er is geen Saoed die ertoe doet nog enkele kritiekpunten aan toe. Zo zouden roosters en curricula om de maand of zelfs om de twee weken veranderen en zou structurele huisvesting voor de Saoediërs ontbreken. Wagenaar zegt zich te baseren op gesprekken met de faculteitsraad van Medische Wetenschappen en getuigenissen van minstens 25 Saoedische studenten, van wie de meerderheid zijn geld terug zou willen.

De Universiteitskrant Groningen meldt dat het stuk van Wagenaar volgens RUG-bestuursvoorzitter Sibrand Poppema ‘bol staat van onjuistheden’. (AS)

Minister gelooft in

Foto: Paul Vreeker/ANP

naleving meldplicht

Demissionair minister van Justitie Hirsch Ballin bij een paspoortscanner op Schiphol.

In het onderwijs bestaat breed draagvlak voor de normering van de studievoortgang van buitenlandse studenten. Demissionair minister van Justitie Hirsch Ballin heeft daarom geen reden om aan te nemen dat instellingen zich niet aan de meldplicht bij de IND zullen houden,

schrijft hij aan de Eerste Kamer.

De meldplicht is gekoppeld aan het wetsvoorstel Modern Migratiebeleid, waarbij buitenlandse studenten hun verblijfsvergunning niet meer jaarlijks hoeven te verlengen. Daar staat tegenover dat zij elk jaar minimaal de helft van hun studiepunten moeten

halen. Lukt dat niet, dan moet hun onderwijsinstelling dat melden bij de IND. Die kan vervolgens de verblijfsvergunning intrekken.

De VVD in de Eerste Kamer wilde weten hoe realistisch de minister het acht dat instellingen zich aan die meldplicht houden. “Denkt hij werkelijk dat de instelling onvoldoende studievoortgang aan hem zal berichten?” Hirsch Ballin antwoordt dat de IND zal controleren of de instellingen de meldplicht naleven.

Blijkt dat niet zo te zijn, dan kan een boete worden uitgedeeld. Maar ook schorsing of intrekking van de erkenning als referent behoort tot de mogelijkheden, waardoor de instelling geen buitenlandse studenten meer kan aantrekken. Twaalf instellingen testen de maatregel voordat die ingaat. De proef wordt in december geëvalueerd. (AS)

transfer | juni/juli 2010 | 7

Foto: Bert Nienhuis

i ntervi ew

s c h e i den d

rv t

-vo

orzitter

tru d e

‘We blijven

ma as

-d

e

b ro uwe r

steken in het verplaatsen van mensen’ Trude Maas-de Brouwer draait mee in de top van het Nederlandse bedrijfsleven en bestuurde, op afstand, acht jaar lang de Nuffic. In augustus neemt ze afscheid als voorzitter van de Raad van Toezicht. Internationalisering wordt te veel afgemeten aan vliegtickets, vindt ze. Het wordt tijd dat docenten met moderne technieken hun onderwijs internationaliseren.

8 | juni/juli 2010 | transfer

De lijst met functies en vroegere nevenfuncties van niet in. Terwijl zij hierin een sleutelpositie hebben.

Trude Maas-de Brouwer (63) is lang en getuigt van De aandacht moet daarom meer op docenten worden een indrukwekkend carrièreverloop. Zo zat de onafgericht. Als zaken niet goed gaan in het onderwijs, hankelijk bestuurder en toezichthouder in de directie wordt er snel naar de studenten gewezen. Maar die van toetsingsinstituut Cito en automatiseerder zijn echt niet minder slim of minder ondernemend Origin, was ze president van de denktank Hay Group dan dertig jaar geleden. Je zou het onderwijs zo Vision Society en vertegenwoordigde ze de PvdA moeten inrichten dat het onvermijdelijk is om naar in de Eerste Kamer. Haar specialiteiten: onderwijs, het buitenland te gaan. En we moeten veel creatiever innovatie en talent. zijn in het stimuleren van studenten. Dat is een taak Ideeën heeft Maas dan ook genoeg, bijvoorbeeld over van docenten en instellingen.” waar de internationalisering van het hoger onderwijs Ook de commissie-Veerman roept, in haar rapport zich de komende tijd op zou moeten richten. “Nu is over de toekomstbestendigheid van het hoger onderinternationalisering Nederland en de wereld. Maar wijs, instellingen en overheid op actiever te zijn op ik ben ervoor om even de prioriteit internationaliseringsgebied. Maas bij Europa te leggen. We hebben ziet wel mogelijkheden daartoe. niet voor niets het bachelor-master“De overheid kan internationali“Achter mijn pc zit ik in stelsel ingevoerd. Die winst is nog sering hoger op de agenda plaatsen lang niet verzilverd”, vindt Maas. door docenten aan te jagen. zes klikken bij een college Achtergrond van die opvatting is Bijvoorbeeld door internationale het gekrakeel over de crisis van ervaring deel te laten uitmaken van op Harvard. Dat is de de euro. “Ik vind dat we daar in kwaliteitssystemen. En instellingen Nederland heel primitief en impulkunnen in hun human resourcetoekomst” sief op reageren. We lachen om beleid opnemen dat docenten die Grieken die hun begroting niet eens in de zoveel tijd de Sorbonne op orde hebben. Er wordt minachtend gedaan over bezoeken, of de hogeschool in Newcastle, bij wijze landen die het minder goed doen dan wij. Maar we van spreken. Het is heel interessant om te zien hoe zitten in hetzelfde schuitje en moeten als EU samen jouw vak in een ander land wordt gegeven.” verder. De Nuffic is destijds opgezet om wederzijds begrip tussen landen te bevorderen. Als we dat Grote broek op Europees niveau nog niet voor elkaar hebben, Maar, tekent ze aan, internationalisering is meer wat moeten we dan met landen die veel verder dan mobiliteit. “We meten internationalisering af van ons afstaan? Je moet niet van een driewielertje aan vliegtickets en blijven daardoor steken in het overstappen naar een Ferrari. Laten we eerst eens verplaatsen van mensen. De Nuffic doet dat ook leren fietsen.” te veel. Terwijl je het ruimer moet zien. Laatst zat ik achter mijn pc in zes klikken bij een college op Sleutelpositie Harvard. Dat is de toekomst. Je kunt met moderne Vindt ze dat er voldoende voortgang wordt geboekt hulpmiddelen top of the bill-docenten college laten met de internationalisering van ons hoger ondergeven. Als zoiets als het zwarte gat het best kan wijs? “De periode waarin buitenlandse studenten worden uitgelegd door een Indiër op Harvard, vooral als moneymaker werden gezien, heeft te lang waarom zouden we dat dan in Utrecht door een geduurd. Daarna drong het besef door dat interna­ student-assistent laten doen? Er wordt veel te weinig tionalisering goed is voor de kwaliteit van het ondergebruikgemaakt van moderne technieken.” wijs en voor de student. Maar het tempo is te laag.”

Met die constatering komt Maas weer terug bij de Dat heeft volgens Maas te maken met de taal die docent. Die moet volgens haar meer innoveren.

Nederland op achterstand zet vergeleken met “Docenten moeten kijken hoe en met welke bijvoorbeeld Angelsaksische landen. Bijkomend middelen het curriculum het best kan worden ingeprobleem is dat de beheersing van het Engels vaak richt.” Daarom is het tijd dat de rol van de docent in onder de maat is. het internationaliseringsproces aan de orde wordt Maar Maas ziet meer oorzaken. “Het huidige cohort gesteld, vindt ze. De Nuffic zou dat moeten initidocenten ziet de noodzaak van internationalisering ëren. “Dat is voorzichtig opereren. Vergeleken met

transfer | juni/juli 2010 | 9

Foto: Bert Nienhuis

de instellingen is de Nuffic een kleine nichespeler.

Dus je moet niet een te grote broek aantrekken en instellingen voor de voeten gaan lopen. Dat werkt averechts. Maar als internationaliseringsorganisatie heb je de plicht om zo’n verhaal te houden.”

Bovendien is de tijd er rijp voor, denkt ze. Want de afgelopen jaren heeft de Nuffic haar positie verstevigd. “Als je naar wapenfeiten vraagt over de afgelopen acht jaar, dan zeg ik: de sterk verbeterde relatie tussen de Nuffic en de instellingen. Vanuit die verbinding kun je hogescholen en universiteiten aanspreken. De Nuffic is professioneler geworden en op basis van de aanwezige expertise, kan en moet ze ruimte claimen om het debat aan te gaan.”

Huiswerk De commissie-Veerman beschouwt de Nuffic als een unieke troef om het Nederlandse hoger onderwijs samenhangender te maken. “Dat vereist wel dat instellingen en de Nuffic zich meer met elkaar verbinden en dat de dienstverlening van de Nuffic richting instellingen en studenten zodanig professionaliseert dat de instellingen zich erin herkennen”, schrijft zij in haar rapport.

“Dat is dus huiswerk voor de Nuffic”, reageert Maas laconiek. “Ik zie dat als een opdracht om naar de instellingen te gaan en te vragen hoe het beter kan.

Maar nogmaals: vergeleken met vijf jaar geleden is er een wereld veroverd in de relatie tussen Nuffic en instellingen.”

Door haar commissariaten bij multinationals als ABN Amro, Philips en Schiphol is Maas gewend groot te denken en complexe beslissingen te nemen.

Een heel verschil met het toezicht houden op een relatief kleine semi-overheidsorganisatie als de Nuffic. “Een aantal wettelijke taken is hetzelfde, de complexiteit is natuurlijk anders. En het is hier minder agressief. Dat is weldadig. Maar soms denk je: als we echt vaart willen maken met de internationalisering, dan moeten we een woest plan bedenken.

Fact of life is dan dat de Nuffic geen bedrijf is, maar vooral een uitvoeringsorganisatie. Maar wij, als Raad van Toezicht, geven graag ruimte om bijvoorbeeld op het gebied van marketing nieuwe wegen te bewandelen.”

10 | juni/juli 2010 | transfer

Maas blijft verbonden aan de wereld van internationalisering. Sinds dit jaar is ze voorzitter van de selectiecommissie van het Huygensprogramma, dat beurzen verstrekt aan talentvolle studenten om internationale studie-ervaring op te doen. “Het is een genoegen om die dossiers te lezen. Het maakt ook heel bescheiden om te zien welke interessante studiecarrières die studenten al hebben opgebouwd, jong als ze zijn. Wat mij fascineert – dat heeft te maken met mijn Cito-achtergrond – is hoe wij het begrip excellent definiëren. Zelf vind ik de maatschappelijke impact heel belangrijk. Je kunt heel knap zijn op de vierkante centimeter en dat is leuk voor een individu, maar ik ben benieuwd waar deze studenten uiteindelijk terechtkomen.”

Dat brengt Maas op een recent bezoek aan het Utrechtse University College. “De studenten hadden zich inhoudelijk zeer goed voorbereid op mijn komst.

Alles was keurig geregeld, maar de campus riep bij mij een sterk ivorentorengevoel op. Ik vroeg me af of ze wel eens in de stad komen. Waarom gaan ze niet op het Kanaleneiland wat aan leesvaardigheid doen of meedenken hoe je zo’n Vogelaarwijk opfrot. Prachtig, die expertise en excellentie, maar doe er iets mee!”

els heuts

actu eel

‘ Rek in budget Erasmus­­beurzen is er bijna uit’ Ondanks een verlaging van het maandbedrag naar 200 euro is het de vraag of iedereen die dat wil komend studiejaar met een Erasmusbeurs in het buitenland kan gaan studeren. Het Nationaal Agentschap Leven Lang Leren raadt instellingen aan alvast te bedenken hoe ze de beurzen willen

Foto: Pixtal/ANP

uitgeven als het plafond van het budget is bereikt.

De verlaging van de Erasmusbeurs voor studie van 250 naar 200 euro per maand volgt op een jaar van grote onrust onder hogeronderwijsinstellingen die al snel door hun budget heen waren. “Uit de tussenreportage bleek dat er in totaal een tekort was van twee miljoen euro”, vertelt Sabine Galjé, hoofd van het Nationaal Agentschap, Prent van Erasmus. dat het beursprogramma in Nederland coördineert. Zij kon de instellingen nog met vijf ton tegemoet komen.

Een aantal instellingen moest vervolgens studenten die een beurs aanvroegen teleurstellen, anderen legden zelf geld bij.

De groeiende belangstelling voor Erasmusbeurzen is een belangrijke factor in het ontstaan van de problemen. Dit jaar wilden 5.500 studenten met een Erasmusbeurs naar het buitenland. Een jaar eerder waren dat er 4.970, in 2007–2008 nog geen 4.700.

Door de verlaging van het maandbedrag met vijftig euro kunnen er komend studiejaar ruim 6.000 studenten met een Erasmusbeurs in het buitenland studeren, heeft het agentschap berekend. De instellingen hebben budgetten aangevraagd voor in totaal meer dan 7.000 beurzen, maar volgens Galjé zetten ze altijd ruim in.

Toch is de rek er nu bijna uit, waarschuwt het hoofd van het agentschap. “Het is nog wel mogelijk de bedragen voor studie en stage naar elkaar toe te laten groeien. Dat is de afgelopen jaren al gebeurd, maar het maandbedrag voor stages is nog steeds vijftig euro hoger. Daar gaan we het komende jaar naar kijken.” Het verder verlagen van de Erasmusbeurs voor studie is volgens haar geen optie. “De Europese Commissie stelt gemiddeld 200 euro als ondergrens.

En wij vinden ook dat het wel een substantieel bedrag moet blijven.”

Lootjes trekken Galjé kan niet precies verklaren waarom de animo voor Erasmusbeurzen zo toeneemt, na enkele magere jaren. Evenmin durft ze te voorspellen hoe het in de toekomst zal gaan. “Maar over het algemeen groeit studiemobiliteit natuurlijk. En ik hoor wel dat de hoogte van de beurs voor studenten niet zo van belang is. Waarschijnlijk vragen ze die ook aan als het maandbedrag 200 euro is. Daarom zou het goed zijn als instellingen bedenken hoe ze Erasmusbeurzen willen uitgeven. Want op een gegeven moment is het plafond bereikt.”

Tijdens een bijeenkomst van studentenvakbond LSVb over uitgaande mobiliteit zeiden verschillende instellingen het moeilijk te vinden om te bepalen wie een Erasmusbeurs ‘verdient’. Het voeren van motivatiegesprekken kost veel tijd en energie.

Daarom wordt ook wel gekozen voor lootjes trekken of selectie op basis van prestaties.

annelieke slappendel

transfer | juni/juli 2010 | 11

ac htergron d

zo ekto c ht

na ar

le ga a l

b i j ba a ntj e

d u u rt

va a k

ja r en

Foto: Jan Luursema

Niet-EU-student kan bijn

Muhammad Ali Khan verdient bij met pannenkoeken bakken.

Studenten van buiten de Europese Unie hebben grote moeite om in Nederland een bijbaan te vinden. Dat komt door de strenge regels en het papierwerk voor de werkgever. Het systeem moet veranderen, vinden zowel de studenten zelf, als de uitzendbureaus. Anders is ‘Nederland kennisland’ de dupe.

12 | juni/juli 2010 | transfer

a

nergens werken Studeren en een bijbaan gaan vaak hand in hand. werken (zie kader pag. 14). “Nederland staat Maar niet voor studenten van buiten de EU. Zij krijgen onder niet-EU-studenten bekend als zeer streng”, tijdens hun zoektocht naar een bijbaantje vrijwel zegt Motsyk. overal nul op het rekest.

Verreweg het grootste obstakel is de tewerkstellingsverNeem Olga Motsyk (26), vierdejaars Luchtvaart- en gunning. “Wij moeten daar vaak maanden op wachten, Ruimtevaarttechniek aan de TU Delft. De Oekraïense terwijl werkgevers snel iemand nodig hebben”, vertelt kwam vier jaar geleden naar Nederland. Pas na drie Jaap Dietz. Hij is directeur van uitzendbureau Recruit jaar vond ze eindelijk werk bij a Student, dat begon in Breda en inmideen callcenter, omdat ze Engels dels vestigingen heeft in heel Nederland.

“De overheid heeft en Russisch sprak. “Al die tijd Recruit a Student is een van de weinige wilde geen uitzendbureau mij uitzendbureaus die niet-EU-studenten geen interesse voor inschrijven en waren andere inschrijven. Maar niet voor lang meer. werkgevers, zoals cafés, “Wij gaan er volgend studiejaar mee dit probleem. niet geïnteresseerd.” stoppen”, zegt Dietz. “Het systeem De belangrijkste oorzaak zijn functioneert niet.”

Het is schandalig” de strenge Nederlandse regels.

Want ook als werkgevers wel kunnen Allereerst mogen studenten wachten op de tewerkstellingsvergunvan buiten de EU niet meer dan ning, zijn de problemen volgens Dietz tien uur per week werken – of fulltime in juni, juli nog niet voorbij. “Bij verlenging van de verblijfsvergunen augustus, als ze de rest van het jaar niet werken. ning moet ook de tewerkstellingsvergunning opnieuw Daarnaast moet de werkgever een tewerkstellingsworden aangevraagd. Volgens de ene instantie mag vergunning voor hen aanvragen. Tot slot moeten de een student in afwachting van de nieuwe vergunstudenten verplicht een zorgverzekering afsluiten. ning werken, volgens de andere niet. Dat betekent in Nederland is met deze regels beduidend strenger de praktijk kans op een fikse boete. En zo’n nieuwe dan veel omringende landen. Daar mogen de betrefvergunning duurt weer weken. Al die tijd is een werkfende studenten per week vaak vijftien tot twintig uur gever een goede, ingewerkte kracht kwijt.”

"zwa

rtwer ken

,

ze

l aten

o n s

g e e n

a n d e r e

k e u s

"

Omdat het voor niet-EU-studenten zo moei-

Levensmiddelengroothandelaar Deli XL in

Ook babysitten is populair als zwart werk.

lijk is om aan werk te komen, zoeken som-

Ede kreeg al een boete van 237.000 euro voor

Een niet-EU-student vertelt dat hij eerst via

mige hun heil in illegaal werk. Transfer sprak

het niet volgens de regels aanstellen van

de officiële weg probeerde oppaswerk te vin-

meerdere studenten die illegaal werken,

buitenlandse studenten. Twee bemiddelende

den. Maar hij kon niet voldoen aan de eisen.

maar geen van hen wil dat hun naam wordt

uitzendbureaus kregen boetes van vier en

Zo moest hij vloeiend Nederlands spreken en

afgedrukt. Deze studenten zien na al hun

twee ton.

moest zijn studentenkamer kindvriendelijk

pogingen om legaal werk te vinden, vaak

“Wij zijn uiteraard tegen illegaal werken,

zijn. “Daar kwam toen ook nog bij dat we

geen andere mogelijkheid. Ook de arbeids-

omdat het oneerlijke concurrentie is. Maar ik

een tewerkstellingsvergunning moesten

inspectie valt het aantal zwartwerkers op.

kan het me ergens wel voorstellen dat stu-

aanvragen. Dat was de druppel.” Nu past

De inspectie controleert dit jaar specifiek

denten het doen”, zegt Jaap Dietz, directeur

hij vijf uur per week op en krijgt hij zwart

of buitenlandse studenten zich wel aan de

van uitzendbureau Recruit a Student.

betaald. “Ik ken studenten die hetzelfde

regels houden.

doen. Ze laten ons geen andere keus.” (RV)

transfer | juni/juli 2010 | 13

Overzicht van de mogelijkheden voor studenten uit niet-EU/EER-landen om te werken op basis van hun studentenvisum in de EU, Noorwegen, IJsland, Zwitserland, Canada, Verenigde Staten, Japan en Australië, inclusief het aantal uren per week.

Dietz vindt dat de betrokken studenten als oud vuil worden behandeld en noemt dat zonde.

“Want ze zijn flexibel en willen alles aannemen.

Ook vervelende klussen zoals schoonmaakwerk, waar veel Nederlanders zich te goed voor voelen.”

Cultuurverschillen zijn volgens Dietz zelden een probleem. “Sterker nog, daar heb je vaak veel aan.

Ik wilde met Wubbo Ockels buitenlandse studenten aannemen om vraagstukken over klimaatverandering te bekijken. Vanwege hun andere blik. Maar door het papierwerk met de vergunningen kregen we het niet van de grond.”

Geen moer

Japan

Australië

Canada

USA

bron: werken tijdens de studie in het buitenland?, nuffic 2008

Op deze kaart is inzichtelijk gemaakt in welke landen studenten van buiten de EU/EER kunnen werken op basis van een studentenvisum. Er is een onderscheid gemaakt tussen:

landen waar niet kan worden gewerkt;

landen waar tussen de 0 en 20 uur mag worden gewerkt;

landen waar tussen de 20 en 40 uur mag worden gewerkt landen waar tevens in de zomer fulltime mag worden gewerkt;

landen waar geen informatie over gevonden is;

landen die niet zijn onderzocht.

14 | juni/juli 2010 | transfer

Dietz heeft de problemen aangekaart bij de overheid.

“Het interesseert ze niet. Ik ben hier jaren geleden ook al mee naar de Nuffic gegaan. Ze wisten van de problemen, maar ze doen geen moer. Ze durven hun mond niet open te doen. Het is schandalig.”

Door het afhaken van Recruit a Student blijft er voor niet-EU-studenten bijna geen uitzendbureau meer over. Studentenuitzendbureau ASA bijvoorbeeld schrijft de groep niet in. Zoals vrijwel alle uitzendbureaus stelt ASA als voorwaarde dat studenten een basisniveau Nederlands hebben. Daardoor valt een deel al af.

Maar daarnaast heeft ASA vaak dagjeswerk in de aan­bieding. Voordat een tewerkstellingsvergunning is aangevraagd, is de werkdag al voorbij.

Ook Bob van Putten ondervond hoe lastig het is om een niet-EU-student aan werk te helpen. Hij ontving een Young Wild Ideas Grant van tienduizend euro van het Delft Centre for Materials om onderzoek te doen naar het gebruik van algen als verpakkingsmateriaal.

“Ik wilde iemand via een uitzendbureau iemand inhuren om in het laboratorium proeven voor mij te doen. Dat leverde allerlei papierwerk op. Vervolgens moest ik wachten op toestemming van de overheid of ik de student wel mocht aannemen. Het kostte me ontzettend veel tijd om alles uit te zoeken en de uitkomst was onzeker. Dat durfde ik niet aan.”

Studente Motsyk vindt dat onderwijsinstellingen studenten zouden moeten adviseren bij het vinden van een baan. “Bijvoorbeeld door een boekje met tips te maken. Want er zijn best mogelijkheden.

Ik werk nu bijvoorbeeld als freelance journalist voor de Engelse pagina’s van universiteitskrant Delta. Het is werk waarvoor ik geen vloeiend Nederlands hoef te spreken. Bij internationale callcenters zijn meertalige

Foto: Caro Bonink

hoe is h et i n an der e l an den ger egeld?

niet-EU-studenten gewild. Het zou fijn zijn als de universiteit dat soort ervaringen verzamelde.”

Het verbaast Motsyk hoe weinig rekening haar universiteit soms houdt met niet-EU-studenten.

“Voor student-assistenten bestaan in Delft bijvoorbeeld alleen contracten van twaalf uur per week”, weet ze. Bij veel studenten ligt de regel dat ze maximaal tien uur per week mogen werken, overigens niet onder vuur. Over het algemeen zijn ze het eens met demissionair minister Donner (Sociale Zaken), die vindt dat studenten naar Nederland komen om te studeren, niet om te werken. “Om een masterdiploma in twee jaar te halen, moet je hard studeren.

Ik vind het op zich goed dat de regel studenten ertegen beschermt dat ze veel werken”, zegt de Argentijnse Inés Crespo (27), filosofie-promovenda aan de Universiteit van Amsterdam.

Toch komen de problemen rond de bijbaantjes de internationale reputatie van Nederland niet ten goede.

Onderzoeksbureau i-Graduate pleitte er aan het begin van dit studiejaar al voor dat onderwijsinstellingen vooraf aan niet-EU-studenten duidelijk maken hoe moeilijk het is om een bijbaan te vinden. Dat zou teleurstellingen voorkomen. Veel studenten zouden die informatie weten te waarderen, denkt Crespo.

“Ik zie het als zelfmoord om naar Nederland te komen

pakista an se p a n n e n ­­k o e k e n ­bakker pl eit vo or gelij kh ei d

zonder studiebeurs. Daarom is het belangrijk dat aankomende niet-EU-studenten weten dat werk vinden zo lastig is.”

Aantrekkingskracht De Russische Elena Semenova (28), studente aan de Hogeschool voor Economische Studies in Amsterdam, zou in elk geval graag voorbereid zijn geweest. Zij wist dat ze in Nederland tien uur per week mocht werken. “Ik was bereid alles aan te nemen. Dat ik na twee jaar zoeken nog niets zou hebben gevonden, had ik niet verwacht.”

Overigens zou die informatie haar er niet van weerhouden hebben om te komen. “Ik ben hier voor de goede opleiding.”

Wel gaat Semenova landgenoten waarschuwen voor de strenge regels in Nederland. En dat doen ook andere buitenlandse studenten. Volgens uitzend­ bureaudirecteur Dietz brokkelt de aantrekkingskracht van Nederland op buitenlandse studenten hierdoor af. “Nederland wil bekend staan als een kennis­ economie met innovatie hoog in het vaandel.

Ik hoop dat het beleid snel verandert, anders is Nederland kennisland de dupe.”

robert visscher

student international service management

met zijn baas. “Ik waardeer het zeer dat hij

gooit de pannenkoeken hoog de lucht in en

extra moeite heeft gedaan om een vergun-

laat ze als een volleerde kok weer netjes in

ning voor mij aan te vragen. Ook met mijn

de pan terechtkomen.

collega’s ga ik goed om, iedereen spreekt

“Het kostte me ruim een jaar om werk te

prima Engels.”

vinden”, vertelt Khan, die in het weekend

Dat hij als buitenlandse student verplicht

pannenkoeken bakt. “Ik wilde alles doen, ook

een verzekering moest afsluiten, vindt Khan

borden wassen. Meestal werd ik afgewezen

prima. “Ik betaal ongeveer vijftig euro per

omdat ik geen Nederlands sprak of omdat

maand, maar ik vind het uitstekend omdat

werkgevers niet op een tewerkstellingsver-

ik er iets voor terugkrijg.”

gunning wilden wachten. Ook de tien-uur-

Khan windt zich er wel over op dat voor

regel maakte het moeilijk om iets te vinden,

niet-EU-studenten andere regels gelden wat

vooral bij restaurants waar ik solliciteerde.

betreft werk. “Wij betalen meer collegegeld

Weinig restaurants zijn Hollandser dan een

Want als het druk is roepen ze je op en wil-

dan EU-studenten, maar hebben vrijwel

pannenkoekenschip. In de kombuis van zo’n

len ze niet om het aantal uren denken.”

geen mogelijkheden om te werken om die

schip in Leeuwarden staat Muhammad Ali

Bij het pannenkoekenschip was dat geen

hoge kosten te betalen. Dat vind ik oneerlijk.

Khan. De 26-jarige Pakistaanse master­

probleem. Khan maakte duidelijke afspraken

We zijn toch allemaal gelijk?” (RV)

transfer | juni/juli 2010 | 15

ac htergron d

Toestroom

Duitse studenten

Wie psychologie wil studeren in Nederland, loopt grote kans te moeten loten. Ook aan de Rijksuniversiteit Groningen geldt dit jaar een numerus fixus voor de opleiding, die erg populair is bij Duitsers. Gaan zij de plaats innemen van Friezen en Groningers? ‘Dat zou ik betreuren’, zegt de onderwijsdirecteur.

Hoorcolleges in bioscoopzalen, werkgroepen met in de universiteits­r aad, is niet overtuigd van de meervijftien in plaats van maximaal twaalf studenten. waarde van internationale studenten voor psychoDe populariteit van de opleiding psychologie leidt logie. “Het is een illusie te denken dat een internatot onwenselijke situaties, vindt de Rijksuniversiteit tionale studentenpopulatie tot een beter studiekliGroningen. Om te voorkomen dat er in september maat leidt. Dit werkt misschien in het kleinschalige weer te veel nieuwe studenten voor de deur staan, onderwijs van Harvard, maar in de hortustuin van de is besloten een numerus fixus van 750 in te stellen. faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen Ruim 1.100 belangstellenden hebben zich aangemeld, leven de Duitse en Nederlandse studenten volledig onder wie 567 Duitsers. langs elkaar heen.”

Een simpele rekensom lijkt uit Misschien moet de RUG stoppen te wijzen dat er zonder Duitse met internationale varianten “De eerste taak van de RUG van massale opleidingen, zoals studenten geen numerus fixus nodig zou zijn. Toch kun je niet het Engelstalige programma is toch om goed onderwijs zeggen dat de maatregel te wijten bij de bachelor psychologie, is aan de enorme toestroom van opperde Zwaan in de raad. te bieden aan Nederlandse Duitsers, vindt onderwijsdirecteur “Internationalisering moet Addie Johnson. “Van de meer dan toenemen, staat in het strategisch studenten” achthonderd nieuwe studenten plan van de universiteit. Ik ben bang dit jaar zijn er ruim vijfhonderd dat dit zelfdestructie tot gevolg Nederlands.” Maar ook zij kan niet heeft”, zegt het Lijst Calimeroontkennen dat het aantal buitenlandse psychologiefractielid. “Niet alleen de kwaliteit van opleidingen studenten in Groningen hoog is en toeneemt. Daarbij neemt af, bijvoorbeeld doordat studenten niet meer speelt een rol dat Duitsland een numerus clausus in dezelfde collegezaal zitten als de docent. Ook het kent voor psychologie, waardoor studenten hoge niveau wordt lager. Tentamens bij de Nederlandstalige cijfers nodig hebben om daar te worden toegelaten. bachelor psychologie bestaan volledig uit meerkeuze­ vragen, studenten hoeven niet meer kritisch na te Grensen aan de groei denken. Dat vind ik persoonlijk het grootste probleem.

In de Groningse universiteitsraad wordt keer op keer De eerste taak van de RUG is om goed onderwijs te gepraat over onderwerpen als grenzen aan de groei bieden aan Nederlandse studenten. Dan is internatiovan de instelling, de gevolgen van de massaliteit voor nalisering uiteindelijk toch minder belangrijk.” de kwaliteit en de wenselijkheid van een numerus Studenten Organisatie Groningen, de grootste fixus. “Het aantrekken van buitenlandse studenten studentenfractie in de universiteitsraad, heeft interzal niet worden stopgezet op het moment dat de nationalisering hoog in het vaandel. “Wij vinden 20 limiet is bereikt. De RUG wil namelijk een interesprocent inkomende mobiliteit een goed streven voor sante mix van studenten hebben, hier horen ook een universiteit in deze uithoek van Nederland”, zegt internationale studenten bij”, gaf rector Frans Zwarts Sandor Schokker. "We zijn dan ook tegen een fixus op desgevraagd al aan. Maar Michiel Zwaan, die met drie een bepaald aantal buitenlandse studenten. andere studenten de Lijst Calimero vertegenwoordigt Naar herkomst willen wij niet kijken.” Wat bij

16 | juni/juli 2010 | transfer

n noopt rug tot loting d u its e

i n s c h r i jvi n g e n

b i j

d e

bac h e lo r

psyc h o lo g i e

a a n

d e

r u g

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

5

6

11

15

28

25

48

67

183

234

bron: rijksuniversiteit groningen

psychologie wel zou kunnen, is kijken of er een splitsing mogelijk is tussen de Nederlandstalige en de Engelstalige opleiding, denkt Schokker, en op die laatste dan een deelfixus zetten.

Maar volgens Addie Johnson is dat niet aan de orde.

“Het is inhoudelijk dezelfde basisopleiding psychologie, met één CROHO-nummer. We kunnen geen aparte limiet stellen voor het Engelstalige programma, en überhaupt niet aan het aantal Duitsers. We zijn ook gewoon buren en hebben nu eenmaal mobiliteit in het onderwijs.” Toch moet het niet te gek worden, vindt ook de onderwijsdirecteur. “We zijn een Nederlandse universiteit en moeten dat ook blijven. Ik zou het betreuren als Groningers en Friezen hier geen plek meer kunnen krijgen. Misschien kunnen we iets verzinnen om dat te voorkomen, bijvoorbeeld een decentrale selectie. Maar dat is erg veel werk voor zo’n grote opleiding, en we willen eerst kijken hoe het met de fixus afloopt.”

De RUG had eigenlijk een afschrikwekkend effect verwacht van de numerus fixus bij psychologie, zoals enkele jaren geleden het geval was. “Voor die tijd hadden we iets meer dan vijfhonderd studenten”, vertelt Johnson. “In het eerste jaar van de fixus daalde dat tot driehonderd, en dat bleef het jaar daarna gelijk.

Daar waren we dit jaar ook een beetje bang voor.” Op de website van psychologie staat daarom te lezen dat de kans op toelating ondanks de numerus fixus ‘zeer groot’ is. Komt het echt aan op loten, nu er veel meer aanmeldingen zijn dan plekken?

Dat kan meevallen, zegt Johnson. “Volgens ons onderwijsbureau is het normaal dat eenderde nog afvalt.

Internationale studenten schrijven zich hier soms in als back-up of tweede keuze.”

‘Expectation management’ kan problemen in de toekomst helpen voorkomen, suggereert Schokker.

Het academiegebouw in Groningen.

Foto: Michel de Groot/HH

Afschrikwekkend effect

“Opleidingen als psychologie trekken veel mensen die niet goed weten welke studie ze moeten kiezen.

Met goede voorlichting kunnen we voorkomen dat studenten na het eerste jaar afhaken omdat bijvoorbeeld statistiek tegenvalt. Daarnaast valt wel wat te zeggen voor minder promotie in Duitsland.”

Dat laatste is al praktijk, vertelt Johnson. “Een paar jaar geleden hadden we een D-team van studenten en studieadviseurs die Duitsland afreisden, en plaatsten we advertenties in Duitse bladen. Dat doen we niet meer. Maar we zijn wel positief beoordeeld door het Centrum für Hochschulentwicklung, dat werkt ook als een advertentie.”

annelieke slappendel

transfer | juni/juli 2010 | 17

vl i egen de

holl an der

structuur gaan zien in Chinese chaos’ ‘Je moet

Niek Op ’t Ende (22) vertrok drie jaar geleden naar China om er handel en economie te gaan studeren.

Inmiddels is hij zo ingeburgerd in Beijing, dat hij overweegt er na zijn afstuderen te blijven.

Omdat ik een mbo-opleiding had gedaan en geen tijd wilde verspillen aan een jaar hbo voor ik aan de Universiteit Leiden sinologie zou mogen gaan doen, ging ik meteen naar de Beijing Language and Culture University. Daar hebben ze dergelijke toelatingseisen niet. Ik had geld om een half jaar van rond te komen.

Toen kwam China op de lijst van buitenlanden waar je met behoud van studiefinanciering kunt studeren en was mijn kostje gekocht.

Starheid "China is een chaos."

“Wat mij in China van meet af aan heeft aangetrokken is dat alles hier anders is dan in Nederland.

Niet een beetje, maar fundamenteel anders.

Nederland is schoon, comfortabel, goed geregeld.

China is een chaos. Al die door elkaar krioelende mensen! Het verkeer hier is gestoord. Taxi’s deinzen niet terug voor spookrijden als ze in hun eigen baan niet hard genoeg kunnen. In het begin werd ik daar zenuwachtig van, maar mettertijd heb ik gemerkt dat er in die wanorde toch structuur is. Je moet het alleen even gaan zien.

Op mijn vijftiende ben ik Chinese vechtsporten gaan doen. Ik had het geluk een geweldig inspirerende coach te treffen, op alle vlakken een ontwikkelde en wijze man. Je kunt merken dat hij door vele wateren gewassen is. Ik was onder de indruk van zijn levensverhalen, over zijn lotgevallen tijdens de Culturele Revolutie bijvoorbeeld. Die zou ik alleen goed kunnen volgen als ik zelf Chinees sprak. Na een reis met hem naar China te hebben gemaakt, hakte ik de knoop door: ik zou die taal gaan leren.

18 | juni/juli 2010 | transfer

Ik heb op het mbo webdesign en grafisch vormgeven gedaan. Nu studeer ik handel en economie. Mijn plan is om, als ik mijn studie heb afgerond, hier een eigen studiootje te beginnen. Af en toe heb ik al opdrachten. Het is soms wel lastig om voor Chinezen een website te bouwen. Mensen van mijn eigen leeftijd zijn soepel, maar vanaf de dertig willen ze van een broekie als ik niets aannemen. Ik mag alleen vastomlijnde plannen uitvoeren, waarin geen ruimte is voor mijn eigen creativiteit. Daar moest ik in het begin nogal aan wennen. Die starheid houdt vast niet stand, want alles verandert hier in hoog tempo. Het straatbeeld van vandaag is over een paar maanden compleet anders.

Ik voel me thuis in deze booming samenleving.

Ik spreek vloeiend Chinees, ik heb Chinese vrienden, een Chinese vriendin. Ik geniet, omdat ik me nog altijd verwonder. Met mijn creativiteit kan ik straks misschien ook echt bijdragen aan de ontwikkelingen hier.”

annemieke bosman

actu eel

Wat zijn Nederlandse cijfers waard?

Een diploma-uitreiking in Utrecht.

In het buitenland moet beter duidelijk worden wat Nederlandse cijfers waard zijn. De Werkgroep Conversie Studieresultaten denkt na over een landelijk systeem om cijfers van alle opleidingen vergelijkbaar te maken.

Veel te ingewikkeld, vinden critici. Zij hebben een

Foto: Piet den Blanken/HH

ander voorstel.

De Roemeen die aan zijn docent vraagt hoe hij van zijn 8,5 een 10 kan maken, omdat hij die nodig heeft voor zijn beurs. De universiteit van Leeds die een vwo-diploma met louter tienen eist voor toelating. Het zijn twee voorbeelden die aantonen dat er behoefte bestaat aan meer duidelijkheid over Nederlandse cijfers. Het Rectorencollege, onderdeel van de universiteitenvereniging VSNU, riep daarom in januari de Werkgroep Conversie Studieresultaten in het leven. Die buigt zich over de zaak en moet aanbevelingen doen om in Nederland tot een uniformere benadering te komen.

De werkgroep stelt voor om binnen- en buitenlandse cijfers niet in absolute zin met elkaar te vergelijken.

In plaats daarvan is het plan om te bekijken of elke instelling een overzicht kan maken waaruit blijkt hoe vaak elk cijfer wordt gegeven. Bijvoorbeeld: 0,5 procent van de studenten krijgt een tien, 2,5 procent

een negen, et cetera. Lukt het om de gegevens per instelling te verzamelen, dan wil het Rectorencollege proberen voor vergelijkbare opleidingen tot een landelijk gemiddelde van percentages te komen.

Zo moet duidelijk worden dat hoge cijfers in Nederland uitzonderlijk zijn. In het najaar wordt besloten of dit haalbaar is.

Kortzichtig vindt Bologna-expert Robert Wagenaar het plan voor landelijke gemiddelden, waaraan ook de HBO-raad wil meedoen. “Dit heeft grote consequenties en brengt enorme risico’s met zich mee”, zei hij onlangs op de studiemiddag ‘Een 10 voor transparantie’. “Alle opleidingen cijferen verschillend. Het hoge abstractieniveau doet geen recht aan de individuele prestatie. En een landelijk gemiddelde heeft volstrekt geen waarde.

We weten al lang dat er in Nederland weinig negens en tienen worden gegeven.”

Zeldzaam Een landelijk gemiddelde is inderdaad niet erg zuiver, erkent onderwijsvergelijker Robert Warmenhoven van de Nuffic. “Maar studenten en instellingen vragen erom. Zij willen weten wat hun cijfers waard zijn in het buitenland, waar nog niet zo bekend is dat negens en tienen hier zeldzaam zijn.”

Wagenaar is bij zijn eigen instelling, de Rijks­ universiteit Groningen, bezig de grading table uit de herziene ECTS Users’ Guide toe te passen.

Ook Wageningen Universiteit is daarmee bezig, vertelt collega-Bologna-expert Fred Jonker.

“Wij gaan elk jaar de cijferpercentages per opleiding vaststellen. Die worden toegevoegd aan het diploma­ supplement.” Instellingen binnen Europa kunnen hun grading tables naast elkaar leggen om te zien hoe hun cijfers zich tot elkaar verhouden. “Als de tabel zinvol blijkt, gaan we proberen die in de wet te krijgen”, belooft Wagenaar. “Dat is bij het diplomasupplement ook gelukt.”

annelieke slappendel

transfer | juni/juli 2010 | 19

ac htergron d

summer

sc ho ol

wor dt

all e e n

ma a r

po p u l a i r d e r

Ideaal gereedschap voor

Foto: Guido Benschop/HH

internationalisering

“Summerschool-studenten zijn onvermoeibaar enthousiast.”

Steeds meer universiteiten en hogescholen ontdekken de kracht van het fenomeen summer school.

Deze ongedwongen zomercursussen blijken een ideale manier te zijn om buitenlands talent enthousiast te maken voor Nederland.

Harvard ontdekte het nut van de summer school in 1871 en Cambridge was er in 1923 ook vroeg bij.

In Nederland ogen de meeste universiteits- en hogeschoolgebouwen in de zomer nog leeg. Maar wie beter kijkt, ziet ook hier tijdens de zomermaanden steeds meer collegezalen vol enthousiaste studenten van over de hele wereld.

De summer school is het ideale gereedschap voor internationalisering, zegt Jeroen Torenbeek, directeur van Utrecht Summer School. De Universiteit Utrecht (UU) begon in 1987 met een zomercursus,

20 | juni/juli 2010 | transfer

vooral uit praktische overwegingen. “We wilden internationaliseren, maar de buitenlandse studenten in Utrecht zorgden voor een nieuw probleem. Hun kamers stonden in de zomermaanden leeg”, vertelt Torenbeek. Een zomercursus moest de kamers tijdens die maanden bewoond houden. Dat lukte. De Utrecht Summer School groeide zelfs uit tot de grootste van Europa. Vorig jaar kwamen 1.500 studenten uit de hele wereld naar Utrecht voor een van de negentig zomercursussen, dit jaar komen er 1.700 internationale studenten.

Dat zij de leegstaande kamers vullen is mooi meegenomen. Evenals de fees die de studenten betalen – grofweg variërend van ongeveer 700 euro voor twee weken (inclusief accomodatie), tot 1.750 voor zes weken. Die voorkomen dat de universiteit moet toeleggen op de summer school. “We draaien quitte”, aldus Torenbeek.

om tijdens de summer school te vertellen over zijn wetenschappelijke ervaringen in Nederland.

De eerste reguliere summer school in Groningen ontstond in 1993, omdat een groepje geneeskunde­ studenten meer contact wilde met buitenlandse collega-studenten. In de daarop volgende jaren kwamen er drie summer school-cursussen bij.

Sinds 2005 werden de reguliere summer schools Onvermoeibaar enthousiast uitgebreid met drie clinical research schools.

De hoofdreden waarom onderwijsinstellingen Daarin werkt het Universitair Medisch Centrum summer schools organiseren, is dat die het internaGroningen (UMCG) samen met de universiteiten tionaliseringsbeleid ondersteunen. Zo wordt tijdens van Heidelberg en Cardiff. “Met de summer schools de zomercursussen op een heel ongedwongen manier zetten we het medisch onderwijs in Groningen internationaal kennis uitgewisseld. op de kaart”, zegt Cresje “Iedere student belicht een onderWachters-Kaufmann van de werp vanuit zijn of haar culturele “Tijdens een summer school UMCG-summer schools. achtergrond. Iemand uit Portugal De circa 450 euro die de cursisten kijkt anders tegen culturele of kun je veel efficiënter talent voor de reguliere variant betalen, æpolitieke ontwikkelingen in Europa zijn niet kostendekkend, vertelt ze. aan dan een Amerikaan”, legt “We moeten er veel geld bij doen.” scouten dan op een beurs Torenbeek uit.

Studenten die van ‘preferred partHij noemt internationale summer ners’ komen, betalen zelfs niets. in Kuala Lumpur” school-studenten een toegevoegde “Wij hebben een samenwerkingswaarde voor een universiteit én overeenkomst met topuniversiteiten voor de docenten. “Ze zijn niet slimmer dan de reguuit Brazilië, Mexico en Chili. De gratis deelname aan liere studenten in de rest van het jaar, maar ze zijn onze summer schools is onze bruidsschat. Als tegenwel onver­moeibaar enthousiast.” Dat maakt het werk prestatie mogen onze studenten daar bijvoorbeeld voor docenten ook leuk. Volgens Torenbeek is het een co-schap lopen.” lastig om docenten te werven voor een eerste zomercursus. “Maar als ze eenmaal voor deze klassen hebben Talent scouten gestaan, zijn ze om.”

Want naast internationale kennisuitwisseling Ook de summer school van de Rijksuniversiteit streeft het UMCG met de zomercursussen nog twee Groningen (RUG) heeft kennisuitwisseling hoog in belangrijke doelen na: uitbreiding van het eigen het vaandel. Bogdan Mazuruk uit Oekraïne, volgde een onderzoeksnetwerk en werving van studenten en aantal jaren geleden de summer school oncologie. onderzoekers. “Summer schools zijn een prachtig “Ik heb fantastische weken gehad”, zegt hij. middel om talent te scouten en binnen te halen”, “Ik ontmoette oncologiestudenten uit de hele wereld.” zegt Wachters-Kaufmann.

Iedere student hield een presentatie over kanker­ Talent scouten is ook in Utrecht een van de problemen in eigen land. “In India blijkt bijvoorbeeld doelen van de summer school-cursussen. “Je ziet veel mondkanker voor te komen. Een Indiase student meteen wat voor vlees je in de kuip hebt”, zegt vertelde van alles over de spe­c ifieke verschijnselen en Torenbeek. “Het is veel efficiënter dan talent scouten oorzaken. Ikzelf heb verteld over kanker door de kernop een beurs in Kuala Lumpur.” Om meer buitenramp in Tsjernobyl.” landse studenten te werven, werkt de UU in het Mazuruk was zo enthousiast over het Nederlandse kader van de summer school ook samen met andere onderwijs en onderzoek, dat hij na de zomercursus instellingen. Vorig jaar al met de Hogeschool Utrecht, besloot in Nederland te blijven. Hij ging kankerdit jaar komt business-universiteit Nyenrode onderzoek doen in het VU medisch centrum en daarbij. “Zodat we nog meer studenten kunnen studeert momenteel geneeskunde aan de Universiteit trekken die geïnteresseerd zijn in business Maastricht. Deze zomer gaat hij weer naar Groningen, en marketing.”

transfer | juni/juli 2010 | 21

In die vijver vist ook de Universiteit Maastricht (UM), die deze zomer komt met een zomercursus voor MBA-studenten. “Buitenlandse partner­instituten informeerden steeds vaker naar een summer school”, zegt Sonja Zaar van de UM. “Blijkbaar is er een markt voor.”

Sinds de lancering van de website, in februari, heeft de universiteit in elk geval al zeshonderd extra informatieverzoeken over de zomercursus ontvangen.

De verzoeken – onder meer uit de Verenigde Staten, Duitsland en Azië – komen van buitenlandse partnerinstellingen, maar ook van individuele studenten.

De grote belangstelling is opmerkelijk, voor een cursus die één week duurt en met 3.500 euro vele malen duurder is dan andere summer schools.

Zaar vindt de prijs niet vreemd. “Bij MBA-­opleidingen zijn dit soort bedragen vrij gebruikelijk”, zegt ze.

“Extracurriculaire activiteiten zijn erg belangrijk voor deze studenten. Amerikanen kunnen bijvoorbeeld niet

s um m e rs c h o o ls

o p

n e d e r l a n d s e

u n ive rs ite ite n aantal zomer­­­­-

aantal

aantal

wageningen university

4

62

2

maastricht university

1

30

7

tu delft

1

600

60

rijksuniversiteit groningen

6

115

33

4

400

33

4

167

27

30

674

50

5

100

15

1

300

20

tu eindhoven

22

200

20

universiteit utrecht

90

1500

79

c­ursussen

vrije universiteit amsterdam

universiteit van amsterdam erasmus universiteit rotterdam

tilburg university radboud universiteit nijmegen

deelnemers

nationaliteiten

bron: dagblad trouw, 2009

zonder een Europa-ervaring in ons vakgebied.”

De UM verdient volgens Zaar niets aan de zomercursus. De cursus is volgens haar duurder dan andere summer schools door de individuele begeleiding die de studenten krijgen, de huisvesting en de catering.

“We werken samen met de studenten aan praktische casestudies bij plaatselijke bedrijven in het grens­ gebied rond Maastricht.”

Ondanks de enthousiaste verhalen uit Utrecht, Groningen en Maastricht zijn de mogelijkheden van summer schools op het gebied van kennisuitwisseling en studentenwerving nog lang niet bij alle instellingen doorgedrongen. Veel hogescholen bijvoorbeeld laten de summer school nog links liggen of organiseren alleen zomercursussen voor hun eigen studenten.

Een enkele hbo-instelling attendeert studenten op zomercursussen bij buitenlandse partner­instellingen.

Wilde ideeën Een uitzondering in het hbo is de Rotterdam Architecture Summer School. Daarvoor komt ieder jaar een kleine groep buitenlandse cursisten naar Rotterdam. Tijdens de zomercursus maken ze kennis met de Nederlandse architectuur. “Die is wereldberoemd”, zegt Jan Duursma van de Rotterdamse Academie van Bouwkunst.

Sathish Moses uit India, volgde de cursus zelfs twee keer. Hij roemt de openheid van de docenten in Rotterdam. Moses heeft vergelijkingsmateriaal: hij volgde ook zomercursussen in Shanghai en in Florence. “In Florence bleven de deelnemers allemaal in hun eigen culturele hokje zitten, waardoor er niets nieuws ontstond. In Rotterdam was het ontwerpproces open en vrij. Iedereen mocht wilde ideeën inbrengen. In India wordt ook gemixt tussen oude en nieuwe ideeën. Ik voelde me meteen thuis.”

Aangezien ook hogescholen zich steeds nadrukkelijker internationaal profileren, lijkt het waarschijnlijk dat ook veel andere hbo-instellingen de mogelijkheden van de summer school binnenkort ontdekken.

Want via een ongedwongen cursus aan gemotiveerde buitenlandse studenten laten zien wat je in huis hebt, vaak zonder hoge kosten te maken en in de wetenschap dat al die studenten hun enthousiasme mee terugnemen naar huis, wie wil dat nu niet?

Een rondgang langs een aantal hogescholen in Nederland levert het volgende beeld op: de Hogeschool Arnhem Nijmegen biedt dit jaar twee summer schools, Windesheim en Saxion hebben ieder een cursus beschikbaar. De Hogeschool van Rotterdam biedt 52 summer schools, vooral gericht op Nederlandse studenten.

22 | juni/juli 2010 | transfer

martine zeijlstra

actu eel

Massale belangstelling voor Duitstalige opleidingen Duitse studenten komen massaal af op Duitstalige opleidingen die speciaal voor hen zijn opgezet door Nederlandse grenshogescholen. In april hadden zich al 763 Duitsers aangemeld bij de opleiding

De vestiging Enschede van Saxion Hogescholen verzorgt al ruim tien jaar deze deeltijdvariant, die uitsluitend door Duitse studenten wordt gevolgd. “In Duitsland is een capaciteitsvraagstuk”, vertelt Wim Slingerland, directeur van de academie Mens & Maatschappij. “Het Nederlandse hoger onderwijs staat goed bekend en Duitse werkgevers op het terrein van sociaal-pedagogische hulpverlening zijn heel blij met onze opleiding. We hebben nu contact met 270 werkgevers. Zij sturen hun medewerkers naar ons toe.”

De Duitse studenten worden bekostigd door de Nederlandse overheid.

“Wij zijn geen Per student ontvangt Saxion jaardrie jaar op de wachtlijst”, vertelt lijks ongeveer 6.500 euro. hij. “Wellicht moet de opleiding grenshogeschool, Is het financieren van een opleigrootser worden opgezet, maar de ding, uitsluitend voor, Duitsers wel groei mag niet ten koste gaan van maar een hogeschool te verantwoorden in een tijd van de kwaliteit.” fikse bezuinigingen? “Ik begrijp die Ook over het huidige toelatings­ midden in Europa” vraag”, zegt Slingerland. “Maar die beleid is hij niet tevreden. Nu geldt komt voort uit het oude denken in het principe: wie het eerst komt, nationale staten. Je moet de euregihet eerst maalt. “We denken erover onale samen­leving als uitgangspunt nemen. Wij zijn om te gaan selecteren op cijfers. Dat sluit ook goed geen grens­hogeschool, maar een hogeschool midden aan bij het Duitse beleid. Een andere optie is om in Europa. We doen dit niet om onze studentenaansommige werkgevers recht te geven op een bepaald tallen te verhogen. Europa vraagt dit van ons.” aantal plaatsen.”

Slingerland denkt dat de arbeidsmarkten van Ook de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) is beide landen zich steeds meer zullen vermengen. actief op dit gebied. Deze instelling ziet zich “Wij gaan nu ook cursussen in Duitsland geven genoodzaakt om met ingang van september een en ik verwacht dat steeds meer Duitse afgestukleine driehonderd Duitse deeltijdstudenten een deerden in Nederland de arbeidsmarkt opgaan. extra bijdrage te laten betalen van 500 euro. Het gaat Wij werken ook aan vraagstukken uit de Duitse onder andere om studenten van de deeltijdopleiding gezondheidszorg en voelen ons verbonden met SozialPädagogik. Volgens bestuurder Ron Bormans die samenleving.” dekt de standaardvergoeding van de Nederlandse overheid niet de additionele begeleiding van de Selectie op cijfers Duitse studenten en de aangepaste leermaterialen.

Saxion heeft besloten komend studiejaar de opleidingscapaciteit uit te breiden van 192 naar 250 els heuts plaatsen. Directeur Slingerland betreurt het dat hij, ondanks die maatregel, zo veel geïnteresseerden moet teleurstellen. “Sommigen staan al twee tot

Foto: Annina Romita/Twentsche Courant/Tubantia

SozialPädagogik van Saxion. Er zijn 250 plaatsen beschikbaar.

transfer | juni/juli 2010 | 23

de

expat

‘ Een negen als toelatin Veel talentvolle wetenschappers zoeken hun heil in het buitenland. Wie zijn

Dat Jaap Denissen momenteel uiterst deze kenniswerkers? Transfer praat met negen van hen. Deze maand Jaap succesvol carrière maakt aan een Duitse universiDenissen (32), junior professor persoonlijkheidsontwikkeling aan de Humboldt teit, had hij als student niet voorzien. Het was Universiteit in de Duitse hoofdstad Berlijn. voornamelijk de liefde die ervoor zorgde dat hij in 2001 zijn wetenschappelijke loopbaan begon in Berlijn. “Ik was na mijn studie aan de slag gegaan bij een Duitse kliniek voor eetstoornissen”, zegt hij. “Terwijl ik patiënten met boulimia en anorexia hielp, werd ik heel nieuwsgierig naar wat er achter de stoornissen lag. Bij de kliniek was ik bezig met geval tot geval, maar ik wilde meer weten over de theorie. Daarom besloot ik voor de wetenschap te kiezen. Omdat ik destijds een Duitse vriendin had, zocht ik iets in Berlijn. Dat daar drie goede universiteiten zaten met uitstekende psychologie-afdelingen speelde ook een grote rol.

Maar verder kende ik de stad niet en wist ik niet wat me te wachten stond.”

Foto: Caro Bonink

Goede zet

Jaap Denissen is niet zo verknocht aan Duitsland dat hij er nooit meer weg wil.

24 | juni/juli 2010 | transfer

Het lukte Denissen een aanstelling als promovendus persoonlijkheidspsychologie te krijgen bij de Humboldt Universiteit. “Achteraf bezien was het een heel goede zet voor mijn carrière. Dat maakte mij veel aantrekkelijker als wetenschapper. Een onderzoeker met internationale ervaring is gewild, omdat die een andere manier van werken heeft ervaren.” Daarnaast leverde deze stap Denissen veel contacten op in Duitsland. Dat netwerk kwam goed van pas toen hij drie jaar geleden een nieuwe baan zocht. Na zijn promotie in Berlijn had Denissen inmiddels ook aan het prestigieuze Max Planck Instituut gewerkt en een postdocschap aan de Universiteit Utrecht voltooid.

“Ik kon in Nederland universitair docent worden, of junior professor persoonlijkheidsontwikkeling aan de Humboldt-Universiteit. Die laatste functie vind ik een prachtige constructie. Een junior hoogleraar heeft een eigen administratie en is onafhankelijk in het doen van onderzoek. In Utrecht had ik een fijne baas,

ngeis vind ik erg hoog’ die mij ook volledig vrij liet. Maar de kans om junior hun draai vinden en hard gaan werken. Zij vallen met prof te worden, kon ik niet laten schieten. Ik wilde een minder goede cijferlijst helaas buiten de boot. niet noodzakelijk terug naar Duitsland, maar koos Duitse scholieren zijn gemiddeld ambitieuzer dan voor de beste betrekking die mij werd aangeboden.”

Nederlandse. Ik hoor regelmatig over scholieren die al In Berlijn onderzoekt Denissen momenteel met een stages lopen.” nieuwe methode hoe proefpersonen zichzelf de afgeOok nieuw was voor Denissen de angst voor rechtslopen zesentwintig jaar zagen en hoe anderen tegen zaken. “Ik denk niet dat de regels in Duitsland ze aankeken. “We kijken naar ze van kind tot volwasstrenger zijn. Het is eerder zo dat mensen die sene. Op vragenlijsten geven strikter uitleggen. In Nederland is er de proefpersonen aan hoe ze consensus om sommige regels niet zo zichzelf zien, bijvoorbeeld hoe serieus te nemen. Hier zijn ze bang dat extravert op een schaal van “De kans om junior prof te mensen naar de rechter stappen.

1 tot 5 in. Hun ouders en partDat gebeurt in Duitsland voornamelijk ners vullen dat ook in. Zo krijg worden, kon ik niet laten rond de selectie aan de poort. Stel: er je verschillende perspectieven is een limiet van honderd studenten. op een persoon. Daarnaast schieten” Met een formule, mede gebaseerd kijken we naar de invloed van op het aantal docenten, is dat aantal de omgeving en ervaringen op bepaald. Afgewezen studenten en hun het gebied van relaties en werk.” advocaten rekenen alles na en komen soms tot de conclusie dat er vijf extra studenten mogen worden Diepgravende vragen aangenomen. Via een rechtszaak verschaffen jaarHoewel Nederland en Duitsland op elkaar lijken, lijks zo twee à drie studenten zich een plek aan vallen Denissen ook verschillen op. “Vooral bij mijn een universiteit.” studenten. Zij zijn in Duitsland over het algemeen interactiever, kritischer en meer geïnteresseerd.

Genieten van de stad Als postdoc heb ik in Nederland geprobeerd om Denissen vertrok niet naar Berlijn om er de rest van studenten diepgravende vragen te laten stellen. zijn leven te blijven. “Ik ben niet zo verknocht aan Ik benadrukte dat zij niet alleen alles uit hun Duitsland dat ik er nooit meer weg wil. Maar ik vind hoofd moesten leren, maar ook kritisch moesten mijn baan momenteel geweldig en geniet ook van de discussiëren.” stad. Dat speelt voor mij een belangrijke rol in waar Dat de Duitse studenten een hoger niveau hebben, ik wil werken. Ik werk veel en in mijn spaarzame komt onder meer door de numerus clausus die bij vrije tijd wil ik graag genieten van de omgeving en de opleiding psychologie geldt. “In Nederland is cultuur. Waar ik ook zou werken, in Nederland, psychologie een massastudie. Hier worden alleen Amerika, Duitsland of Scandinavië, dat weegt voor studenten toegelaten die hoge cijfers halen.” mij zwaar. Onlangs was ik bij de Universiteit van Omgerekend moeten studenten gemiddeld ongeveer Virginia en daar was vrijwel niets te doen. Daar zou een negen halen op hun cijferlijst. “Daarmee kweek ik niet graag werken. Daarna kwam ik in Chicago en je studenten die kritisch denken en zeer gefocust dat was weer zeer inspirerend. Naast de keuze voor zijn, zelfs als ze nog op school zitten. Maar een negen een interessante baan en interessant onderzoek is ook gemiddeld vind ik erg hoog. Er zijn ook studenten die de locatie voor mij van groot belang.” op de middelbare school nog niet gemotiveerd zijn en zich interesseren voor andere, creatieve dingen, zoals robert visscher muziek maken of lezen. En pas op de universiteit

transfer | juni/juli 2010 | 25

Foto: Tim Bisschop/UPPA

Columns in Transfer leiden tot boek “Al een tijdje liep ik rond met het idee om de vele opvallende, verrassende en verbazingwekkende gebeurtenissen van de afgelopen jaren in Mexico op papier te zetten.” Toen Transfer Hans Dieleman in april 2009 benaderde om een blog te schrijven over de gevolgen van de Mexicaanse griep, rolden de anekdotes uit zijn pen. Het leidde zelfs tot een boek.

Maskers, macho’s, mañana – over de Mexicaanse werkelijkheid die altijd anders is, verschijnt komende maand bij uitgeverij Scriptum.

Dieleman verhuisde in 2005 naar het LatijnsAmerikaanse land. De eerste twee jaar werkte hij er als gasthoogleraar op de Autonome Stedelijke Universiteit van Mexico-Stad (UAM), niet te

jou r nal

of

stu di es

i n

verwarren met de Autonome Universiteit van Mexico-Stad (UACM) waar hij sinds 2007 een vaste aanstelling heeft als hoogleraar. Hij is ook nog steeds verbonden aan de UAM, waar hij verschillende projecten uitvoert op het gebied van duurzaamheid.

Zijn boek gaat over het Mexicaanse leven, variërend van liefde en geloof tot de drugsoorlog en het koloniale verleden. “En het gaat over de Mexicaanse werkelijkheid die zo enorm verwarrend is, omdat Mexico niet is wat het lijkt te zijn”, aldus Dieleman.

“Mexico oogt modern, maar de Mexicaanse dromen en drijfveren zijn dat niet. Mexico geeft daarmee een heel eigen invulling aan het begrip moderniteit.”

In het laatste hoofdstuk komen zijn leven als migrant, en de aanpassingen die dat vergt, aan de orde.

Maskers, macho’s en mañana - over de Mexicaanse werkelijkheid die altijd anders is. Dieleman, H. Uitgever Scriptum, ISBN 9789055947454

i nte r n ati o n a l

e d u cati o n

m e i

2010

Het wetenschappelijke tijdschrift over de internationale dimensie van hoger onderwijs. Vijf keer per jaar zet Transfer de highlights uit dit tijdschrift voor u op een rij. kwaliteitsbeoordeling. Als India meer kijkt

buitenlandse collega’s artikelen publiceren,

naar student support en kwaliteitsbeoorde-

en dat hun netwerken steeds internationa-

ling in Amerika en Europa, zouden de Indiase

ler worden. Ook wordt Portugal steeds aan-

universiteiten beter aansluiting kunnen

trekkelijker voor buitenlandse studenten.

vinden bij het Westen en meer buitenlandse studenten kunnen aantrekken. Slechts

Overige artikelen

enkele private universiteiten in India krijgen

- Universities’ Responses to Globalisation:

Raj Chakrabarti, Augustine Bartning, and

het volgens de auteurs op dit moment voor

The Influence of Organisational Culture,

Shiladitya Sengupta

elkaar om zich aan te passen aan ‘Westerse’

Sally-Ann Burnett and Jeroen Huisman

Developing Globally Compatible

standaarden op deze gebieden.

- Diffusion of Internationalization in Turkish

Higher Education

Maria Teresa Patricio

- Compatibility Between Internationalizing

Er is meer aandacht nodig voor student

Science Policy and the Internationalisation

and Africanizing Higher Education in South

support services op Indische universiteiten,

of Research in Portugal

Africa, Maria Magdalena Botha

concluderen de auteurs van dit artikel.

In Portugal is in de afgelopen jaren veel

Hiermee doelen ze onder meer op de bege-

gericht beleid ontwikkeld om de academi-

leiding van studenten, goede faciliteiten

sche gemeenschap te internationaliseren.

en het organiseren van extracurriculaire

De auteur van dit artikel laat zien dat dit

Abonnees van Transfer kunnen nu voor

activiteiten. Volgens de auteurs hindert het

zijn vruchten heeft afgeworpen. In R&D-

€ 10 per jaar een online abonnement nemen

gebrek aan deze services de ontwikkeling

beleid werden bijvoorbeeld internationale

op het Journal of Studies in International

van het Indiase hoger onderwijs. Dit geldt

samenwerking en uitwisseling tot prioriteit

Education. Meer informatie en aanmelden

ook voor het gebrek aan aandacht voor

gesteld. Data laten nu zien dat Portugese

via www.nuffic.nl/asie

internationaal erkende methodes van

onderzoekers steeds vaker samen met

Institutional Infrastructures for Indian

26 | juni/juli 2010 | transfer

Higher Education, Cheryl A. Bostrom

elleke bal

C

O

L

U

M

Culturele diversiteit in academische uitwisseling De afgelopen maanden was ik betrokken bij de organisatie van het internationale forum “Duurzaam ontwerpen in opkomende economieën”. In de stedelijke universiteit van Mexico-Stad (UAM) verzamelden zich sprekers uit Nederland, Italië, Brazilië, China, India en natuurlijk Mexico. Centrale vragen waren hoe je duurzaam kan ontwerpen voor de armen, en hoe ontwerpen een bijdrage kan leveren aan de ontwikkeling van opkomende economieën.

Ik wil het niet over de inhoud hebben, maar iets vertellen over de culturele stereotypen die ik achter de schermen tegenkwam. Uit Brazilië kwam Aguinaldo. Het duurde even voordat hij reageerde op de uitnodiging. Na twee weken kwam er toch een positief antwoord en leek hij te gaan breken met de bekende vooroordelen over de ‘latinos’. In één e-mail antwoordde hij op al mijn vragen. Hij stuurde een abstract, een CV en een pasfoto. Hij schreef erbij: “In Japan heb ik geleerd werk altijd direct af te maken, en dat pas ik graag toe.”

Maar ook Aguinaldo kon niet ontsnappen aan zijn culturele wortels. De foto die hij stuurde was niet goed en nooit kwam er een antwoord op de vraag om een betere versie. Om dezelfde reden was het moeilijk zijn vlucht te regelen. Ontzettend aardig was hij, maar wel erg ongrijpbaar. Eén dag voor aanvang van het forum kwam er een e-mail vanaf het vliegveld van São Paolo: ik ben vergeten een visum aan te vragen en ik kan niet boarden. Maar geen paniek, morgen regel ik alles. Inderdaad, de volgende dag loste Aguinaldo het probleem in Latijns-Amerikaanse stijl op. Improviserend en op het laatste moment.

Benny uit Hongkong reageerde altijd direct op mijn mails. Vaak werkte ik ‘s avonds aan de voorbereidingen en dan zat Benny al weer aan zijn bureau.

Het was als chatten, heel aangenaam en heel gemakkelijk.

Hij stuurde precies op tijd zijn abstract en van hem ontving ik ook als eerste zijn full paper. Met een excuus omdat hij één dag te laat was. Ik heb hem bedankt en eerlijk verteld dat hij de eerste was en dat de excuses niet nodig waren.

Praveen uit India bevestigde het beeld dat ik al lang van Indiërs heb: heel voorkomend en altijd beleefd.

De enige keer dat hij een e-mail stuurde waar een zekere twijfel uit sprak, schreef hij: “Ik heb veel over het Mexicaanse eten gehoord en zie er naar uit. Alleen, ik ben strikt vegetarisch. Geen vlees en ook geen eieren. Als jullie daar rekening mee kunnen houden, dan stel ik dat zeer op prijs.” Het lukte, Praveen kreeg een aangepast menu.

Carlo uit Italië bedankte tijdens zijn lezing uitbundig de organisatoren van het forum: “Wat een eer, hoe interessant en alles zo goed georganiseerd!” Slijmen, dat kunnen die Italianen wel! Jan-Carel uit Nederland ten slotte? Hij heeft me enorm geholpen bij de organisatie. Altijd direct een antwoord, altijd aardig.

En in zijn lezing stak hij direct van wal. Geen formele dankbetuigingen ten overstaan van het gehoor.

Ter zake, geen tijd te verliezen!

Culturen verloochenen zich niet.

hans dieleman Hans Dieleman werkt in Mexico als (gast)hoogleraar aan de Universidad Autónoma de la Ciudad de México en de Universidad Autónoma Metropolitana en is tevens verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Meer columns van hem zijn te lezen op www.transfermagazine.nl in de rubriek Onze m/v in... waarvoor hij maandelijks bericht.

transfer | juni/juli 2010 | 27

N

ac htergron d De grande ĂŠcole normale superieure in Parijs.

frans

selecti esysteem

zou

e l ite

b evo o r d e l e n

Foto: Bruno Barbey/HH

Eerlijk selecteren, hoe doe je dat?

De Commissie-Veerman wil Nederlandse hogeronderwijsinstellingen de mogelijkheid geven om te selecteren aan de poort. Maar hoe richt je een eerlijk selectiesysteem in? Als Nederland daarover iets wil leren, kan het nuttig zijn te kijken naar Frankrijk. Daar woedt momenteel een fel debat over het selectiesysteem van de elitaire Grandes ĂŠcoles.

28 | juni/juli 2010 | transfer

De collegezaal heeft het mooiste uitzicht van Parijs.

Als de commissie-Veerman daarmee doelt op De École des mines aan de boulevard Saint Michel ligt kinderen uit achterstandswijken, immigranten­ recht tegenover de Jardin du Luxembourg. Maar geen kinderen met name, dan is de situatie in Frankrijk van de studenten die vandaag college volgen, lijkt interessant om te bekijken. Daar wordt op dit belangstelling te hebben voor de moment fel gedebatteerd over de kastanjebomen die daar staan. manier van selecteren. Centraal staan Geconcentreerd turen ze naar de “Middelbare scholen stuwen vragen als: hoe zorg je dat selectie er wiskundeformules die de docent niet op uitdraait dat de zittende elite op het bord kalkt. zich reproduceert? En: hoe geef je talenten uit arbeiders- en De École des mines is een zogetalentvolle kinderen uit sociaal heten Grande école. Frankrijk telt zwakkere milieus een eerlijke kans? immigrantengezinnen er daarvan ongeveer tweehonderd De discussie begon met een uitspraak en ‘Mines’ behoort tot de meest van hogeronderwijsminister Valérie onvoldoende op” prestigieuze. Grandes écoles, met Pécresse. Die zei begin dit jaar dat ieder hun eigen specialisme, zijn Grandes écoles minstens 30 procent bedoeld om de natie van een elite te voorzien. boursiers binnen de poorten zouden moeten krijgen.

Dat mag best wat kosten, meent de Franse overheid.

Boursiers zijn talentvolle kinderen uit sociaal En dus kunnen deze instellingen – anders dan de zwakkere milieus wier ouders het collegegeld niet meeste universiteiten – beschikken over uitstekende kunnen betalen. onderwijsfaciliteiten. Het niveau op de Grandes écoles is bovengemiddeld hoog, afgestudeerden Anoniem vinden probleemloos een goedbetaalde baan en de Pécresse deed haar uitspraak niet voor niets: selectie is streng. het aantal beursstudenten op de Grandes écoles “Per jaar worden hier slechts honderd nieuwe vertoont al decennia een dalende lijn. Desondanks studenten aangenomen”, vertelt Sofia Berrada (20) begon de koepelorganisatie van Grandes écoles na na afloop van het wiskundecollege in de kantine. de verklaring van Pécresse te steigeren. Naar eigen Die nieuwe studenten komen niet rechtstreeks van zeggen niet omdat zij de poort gesloten wil houden de middelbare school: het toelatingsexamen van de voor kinderen uit de banlieue, maar vanwege de Grandes écoles is zo zwaar, dat een speciale vooropimplicatie van het quotum dat Pécresse suggereerde. leiding (‘prépa’) noodzakelijk is. Berrada werd na haar Zo’n quotum zou namelijk een aantasting beteeindexamen in twee jaar tijd op een gespecialiseerde kenen van het traditionele selectie-instrument van prépa klaargestoomd voor het toelatingsexamen van de Grandes écoles, het concours. Dat is een zwaar, de École des mines. schriftelijk toelatingsexamen, dat anoniem wordt afgenomen om objectiviteit te garanderen en alle Geen studenten uitsluiten deelnemers gelijke kansen te geven. Als de aard van De werkwijze van de Grandes écoles zou de het concours wordt geschonden, komt de kwaliteit commissie-Veerman moeten aanspreken. Deze van de opleiding serieus in gevaar, stellen de commissie kwam in april met een spraakmakend Grandes écoles. rapport over de toekomst van het Nederlandse hoger Toch is lang niet iedereen voorstander van de nu onderwijs. Ze deed een serie aanbevelingen, met als gebruikte selectiemethode. Richard Descoings, eerste de mogelijkheid van selectie aan de poort. directeur van Sciences Po, de school die de Franse Dit middel moet instellingen “helpen om verschilpolitieke en bestuurlijke elite kweekt, meent dat het lend te zijn” – lees: een eigen profiel te ontwikkelen. concours juist de kern van het probleem is. In een Hoe die selectie precies zou moeten plaatsvinden, boos opiniestuk in dagblad Le Monde verweet hij zijn daarover rept het rapport-Veerman niet. Wél stelt collegadirecteuren bijziendheid. Het concours biedt het een aantal “stevige randvoorwaarden”. Zo mag volgens Descoings slechts in theorie gelijke kansen. selectie “op stelselniveau” geen studenten uitsluiten Dit omdat, behalve op lesstof, ook wordt getest op en moeten instellingen hun best doen om het algemene ontwikkeling. Dat zet kinderen van ouders hoger onderwijs toegankelijk te maken voor uit de maatschappelijke elite op een niet meer in te “bepaalde groepen”. halen voorsprong. Het maakt immers nogal wat uit

transfer | juni/juli 2010 | 29

of je je jeugd doorbrengt temidden van goedgevulde boekenkasten in een chique buurt of dat je opgroeit in een grauwe woonkazerne in een Parijse voorstad.

Daarom startte Descoings een paar jaar geleden een klas speciaal bedoeld voor kinderen uit achterstandswijken. Bij de aangepaste selectie ligt de nadruk minder op parate kennis en meer op individuele motivatie en doorgroeipotentieel.

Bij gebleken geschiktheid kunnen de leerlingen na één jaar instromen in het tweede jaar van de reguliere opleiding.

Mickael Merlange heeft wel enige sympathie voor dit experiment. Toch meent de 32-jarige headhunter dat de Grandes écoles het volste recht hebben om vast te houden aan het concours. “Sciences Po is een zeer breed geörienteerde opleiding, dus is het logisch dat daar op algemene ontwikkeling wordt getest”, zegt Merlange in een Parijse brasserie. Op meer bèta-gerichte scholen ligt dat volgens hem anders.

“Ook daar wordt op algemene ontwikkeling getest, maar in veel mindere mate. Of je daar het toelatingsexamen haalt, valt of staat met je kennis van wis- en natuurkunde. Daarbij kan een boekenkast met Franse literatuur je niet helpen.”

Wiskundeknobbel Merlange weet waarover hij spreekt. Hij groeide op in een arbeidersgezin in de Bourgognestreek, bleek een wiskundeknobbel te hebben en werd na zijn eindexamen door zijn wiskundelerares gewezen op het systeem van Grandes écoles. Hij meldde zich aan op een goed aangeschreven prépa en slaagde uiteindelijk voor het concours van de École polytechnique.

“In mijn werk heb ik regelmatig te maken met mensen die eenzelfde parcours als ik hebben afgelegd”, vertelt Merlange. “Allemaal zeggen ze dat ze zich dankzij het concours van hun sociale achtergrond hebben kunnen losmaken, juist omdat het aan hen dezelfde eisen stelt als aan kinderen uit de gevestigde elite.” Het concours, onderstreept de headhunter, verschaft een identiteit op zich.

“Zodra ik vertel dat ik ‘X’ (de bijnaam van de Ecole polytechnique, red.) heb gedaan, vraagt niemand me nog waar ik vandaan kom.”

30 | juni/juli 2010 | transfer

Juist die identiteit staat op het spel door positieve discriminatie, zoals op Sciences Po, menen de tegenstanders van verandering. Zoals Alain Finkielkraut.

“Ik sta versteld van de inconsequentie van degenen die voor aanpassing van het concours pleiten”, zegt de beroemde filosoof op de bank van zijn Parijse appartement. “Uit naam van gelijke kansen willen zij het instrument afschaffen dat die gelijkheid als enige echt kan garanderen!”

Volgens Finkielkraut – een kind van berooide Poolse immigranten dat het schopte tot hoogleraar aan de Ecole polytechnique – ligt het voornaamste probleem bij de Franse middelbare scholen. Die hebben volgens hem niet langer het vermogen om talentvolle kinderen uit arbeiders- en immigrantengezinnen tot grote hoogte op te stuwen.

Finkielkraut mengde zich kort geleden op verrassende wijze in de discussie. Onlangs pleitte president Sarkozy ervoor de schrijver Albert Camus op te nemen in het Panthéon. In deze tempel in het Quartier Latin liggen de helden van de République française begraven. “Ik heb er toen voor gepleit om niet Camus deze grote eer te gunnen, maar zijn leraar, Louis Germain”, vertelt Finkielkraut. “Want deze man heeft een essentiële rol gespeeld bij de ontwikkeling van de immense schrijver die Camus was.”

Symbolische kracht Volgens Finkielkraut zou van een ‘panthéonisation’ van Germain een grote symbolische kracht uitgaan.

“Onder zijn blik zouden we anders antwoorden op de vragen die nu spelen. We zouden niet zeggen: ‘pas het concours aan’, of ‘schaf het af'’, maar we zouden immigrantenkinderen op het bestaan van het concours wijzen en ze erop voorbereiden, precies zoals monsieur Germain destijds deed bij Camus.”

Dat dergelijke symboliek in het Nederlandse debat over selectiemethoden een rol gaat spelen, is niet heel waarschijnlijk. Maar de kernvragen die het Franse debat opwerpt zeker wel: hoe voorkom je dat de zittende elite zich slechts reproduceert zodra je gaat selecteren aan de poort? Door pragmatisch te zijn, of juist principieel?

marijn kruk

A G E N D A

De International Conference on Higher Education, Partnership and Innovation (IHEPI) 2010 vindt van 6 t/m 8 september plaats in Budapest. Onderwerpen die aan bod komen zijn onder meer mobiliteit en internationale/Europese joint programmes. Meer informatie en aanmelden (tot 30 juni) op www.ihepi.net

september

2010

Nantes biedt dit jaar van 15 t/m 18 september onderdak aan de EAIE-conferentie met als thema Making knowledge work. Met diverse workshops en sessies over de laatste trends en ontwikkelingen in internationalisering, en volop gelegenheid om te netwerken. Meer informatie en aanmelden (tot 27 augustus) op www.eaie.org/nantes De eerste International Conference on European Transnational Education (ICEUTE) is bedoeld als ontmoetingsplaats voor mensen die zich bezighouden met transnationaal hoger onderwijs in Europa.

Op 24 september in Burgos komt onder meer e-learning aan de orde. Meer informatie en aanmelden op http://gicap.ubu.es/iceute2010/main/home.shtml Voor de vijfde maal komen ‘rankers’ met andere betrokkenen bij en geïnteresseerden in rankings bijeen om onderwerpen te bespreken die hiermee te maken hebben op de IREG-conferentie, deze keer van 6 t/m 8 oktober in Berlijn. Meer informatie en aanmelden op www.ireg-observatory.org

oktober

2010

World-class: the brave new world of global higher education and research is het thema van een ACAseminar op 15 oktober in Brussel. Sprekers zijn Dirk van Damme (OESO), Gero Federkeil (CHE), Peter van der Hijden (Europese Commissie, DG Research) en Philip Altbach (CIHE, Boston College).

Meer informatie en aanmelden op www.aca-secretariat.be Zie ook www.transfermagazine.nl/nieuws/agenda

Fairs Holland Education Fair, Vietnam Hanoi 25 sep Can Tho 28 sep Ho Chi Minh-stad 2 okt

International Education Fair, Rusland Moskou 9 okt Sint-Petersburg 10 okt www.iciep.ru

Korea Study Abroad and Language fair Busan Seoul www.yuhak2min.com

China Education Expo (CEE) Beijing 16–17 okt Dalian 19 okt Xián 1 okt Shanghai 23–24 okt Chengdu 27 okt Kunming 30 okt www.chinaeducationexpo.com

30 sep 2–3 okt

Holland Education Fair, Indonesië Yogjakarta 5 okt Bandung 7 okt Jakarta 9–10 okt (European Higher Education Fair) Surabaya 12 okt Makassar 14 okt

IEFT, Turkije Ankara Izmir Bursa Istanbul Kayseri Antalya www.ieft.net

17 okt 19 okt 21 okt 23–24 okt 26 okt 28 okt

Expo Estudiante, Colombia Barranquilla 21 okt Bogotá 23–24 okt Medellin 28 okt Cali 30 okt www.bmimedia.net Meer informatie via fairs@nuffic.nl

Transfer zoekt nieuwe columnisten Charles Hoedt, Eun-mi Postma en Hans Dieleman blijven vanuit Rusland, Zuid-Korea en Mexico berichten op www.transfermagazine.nl. Maar het blad Transfer biedt de komende jaargang ruimte aan nieuwe columnisten die schrijven over eigen ervaringen met internationalisering, of hun mening geven over (inter)nationale ontwikke­lingen in het hoger onderwijs.

Belangstelling? Stuur dan voor 1 juli een proefcolumn van ongeveer 500 woorden naar eheuts@nuffic.nl.

transfer | juni/juli 2010 | 31

t ransfer

al zeventien jaar dé bron van informatie over internationalisering in het hoger onderwijs

Neem nu een gratis abonnement op hét vakblad over internationale samenwerking in hoger onderwijs en onderzoek

transfer

transfer

transfer

vakblad over internationalisering in het hoger onderwijs

vakblad over internationalisering in het hoger onderwijs

vakblad over internationalisering in het hoger onderwijs

transfer

transfer

vakblad over internationalisering in het hoger onderwijs

vakblad over internationalisering in het hoger onderwijs

Op welke brains kan Nederland in de toekomst bouwen?

Vangnet voor internationale studenten

2

jaargang 17 | oktober 2009

3

jaargang 17 | november 2009

Zuid-Afrika?

in Nederlandse

ontbreekt

Studeren in

little Germany

Wat brengt het WK

Toekomst Afghaans landbouwonderwijs

6

jaargang 17 | maart 2010

7

handen jaargang 17 | april 2010

8

jaargang 17 | mei 2010

yvonne van rooy luidt noodklok | succesvol beurzenprogramma ifp nadert

ontsporingen in australische onderwijsindustrie | mensensmokkel in den haag |

annette nijs stelt china als voorbeeld | nieuw marketinginstrument: gratis

wotro-voorzitter over toponderzoek in ontwikkelingslanden | in het rood door

ton nijhuis verwacht verdubbeling aantal duitse studenten | universiteiten kwets-

internationaal | twinning stimuleert capaciteitsopbouw in suriname

huisvestingsbeleid nekt instellingen | neso’s hebben meer in hun mars

degrees | nuffic reageert op wrr-rapport | hippe internationalisering in maleisië

kritisch beschouwd | britse universiteiten gaan voor nog meer chinezen

pleit voor opwaardering hbo | studenten veroveren europese studiekeuzemarkt

einde | eerste lector internationale samenwerking | helft studenten codarts is

internationale kenniswerkers onder dak | topdrukte op eaie-congres | gebrekkig

colleges via internet | academisch jaar in haïti voorbij | scepsis over joint

erasmusbeurzen | status promovendi verdeelt universitaire wereld | bologna

baar voor spionage | ideale international office bestaat niet | commissie veerman

VO OR WI E?

• Beslissers, beleidsmakers en uitvoerders van internationaliseringsbeleid bij hogescholen, universiteiten, ministeries en aanverwante organisaties • Docenten, onderzoekers en studenten die betrokken of geïnteresseerd zijn in internationale samenwerking Transfer is een uitgave van de Nuffic, de Nederlandse organisatie voor internationale samenwerking in het hoger onderwijs en verschijnt negen keer per jaar.

Interesse in een gratis abonnement, surf dan naar www.transfermagazine.nl/transfer