GBTA BRUSSEL

Verslag GBTA Europe Conference 2022 Brussel

De zakenreisindustrie verenigt zich

De Global Business Travel Association (GBTA) – de branchevereniging van de wereldwijde zakenreisindustrie – en de Duitse vereniging van inkopers van zakenreizen, VDR – sloten onlangs hun achtste succesvolle gezamenlijke regionale conferentie in Europa af. Het evenement vond plaats op het Square - Brussels Convention Centre en bracht meer dan 800 deelnemers uit 22 landen samen voor inzichten, samenwerking, netwerken en educatie. Het was de eerste keer weer live na de pandemie, en dat bleek uit het enthousiasme!

‘De Europa-conferentie heeft altijd het beste weerspiegeld van wat GBTA levert op het gebied van gemeenschap, leren en belangenbehartiging om deelnemers, onze leden en de industrie te helpen weer te reizen en weer aan het werk te gaan. Het is belangrijker dan ooit dat we samenkomen om nieuwe strategieën te ontwerpen om een industrie te creëren die klaar is voor de toekomstige eisen van bedrijven, reizigers en de planeet’, stelde Catherine Logan, Regional Vice President, EMEA, GBTA.

‘We zijn verheugd om elkaar voor het eerst buiten Duitsland te ontmoeten sinds er een gezamenlijke conferentie van onze twee verenigingen is geweest. Het besluit om elkaar te ontmoeten in Brussel, het politieke centrum van Europa, illustreert de ambitie van GBTA en VDR om op te komen voor gemeenschappelijke eisen binnen Europa. De presentaties en educatiesessies dit jaar laten zien dat we allemaal samen moeten werken, vooral als het gaat om duurzaamheid in de zakenreisindustrie’, aldus Hans-Ingo Biehl, uitvoerend directeur van VDR.

INZICHTEN

In de openingskeynote van het evenement schetste Herald Ruijters, Director for Investment, Innovative and Sustainable Transport - DG Mobiliteit en Transport, hoe de Europese Commissie de basis legt voor een duurzame toekomst voor reizen in Europa, met name rond slimme mobiliteit, passagiersrechten en investeringen in infrastructuur. GBTA CEO Suzanne Neufang modereerde vervolgens een executive panel van Chris Galanty, CEO Flight Center Travel Group; Harry Hohmeister, lid van de raad van bestuur Global Markets & Network,

Lufthansa Group; en Charlie Sultan, voorzitter, Concur Travel, SAP Concur. Het panel deelde hun reflecties en toekomstige plannen bij het verkennen van de kansen en uitdagingen voor zakenreizen in een postpandemische wereld. Het kwam er vooral op neer dat het reizen anno nu vooral gestoeld is op een flexibele realistische houding, te ver vooruit plannen heeft weinig zin. Een ander hoogtepunt was de populaire, interactieve gefaciliteerde workshop - “The Big Idea: Travel and The Law of Attraction” - waar deelnemers debatteerden en opnieuw bedachten wat de reisindustrie kan en moet doen om talent te behouden en aan te trekken. Breakouttafeldiscussies onderzochten sleutelfactoren zoals diversiteit en inclusie, moderne technologieën, het welzijn van reizigers en duurzaamheid.

LEREN EN VERBINDEN LEIDEN DE WEG

Het onderwijsprogramma van dit jaar was een diepe duik in onderwerpen die klaar waren om deelnemers te helpen de toekomst van de industrie te begrijpen, te navigeren en vorm te geven. Meer dan 65 sprekers en 18 onderwijssessies kwamen aan bod. Ook was er een beursvloer van meer dan 40 leveranciers. In lijn met het evenement kondigden negen industriebedrijven hun nieuws-, onderzoeks- en brancheprimeurs aan, terwijl de GBTA Europe Broadcast Studio 36 executive interviews organiseerde met enkele van de toonaangevende en meest innovatieve bedrijven in het zakenreisecosysteem.

BOVEN: CEO panel

NIEUW EN OPMERKELIJK IN 2022

De conferentie eerde ook de bijdrage van een van de belangrijkste vrijwilligers in Europa. Stéphane Vallageas, Capgemini, ontving dit jaar de Luoma Award, opgericht in 2011 om vrijwilligers te erkennen die de ontwikkeling van GBTA en haar lokale marktpartners in Europa ondersteunen.

Voor de eerste keer werd een GBTA Europe Lifetime Achievement Award uitgereikt – aan Lotten Fowler, General Manager van SBTA, de Swedish Business Travel Association. Lotten was een van de oprichters van de GBTA Europe Partnership Council en speelde een integrale rol bij de oprichting van de vereniging in Europa. Onlangs maakte ze bekend van plan te zijn om volgend jaar haar functie neer te leggen. Het evenement werd voorafgegaan door GBTA’s eerste Global Sustainability Summit, gehouden op 8 november in Brussel, met de nadruk op ‘Driving Action to Net Zero Business Travel’. De top bracht bijna 300 experts, industrie- en beleidsleiders samen om concrete oplossingen te schetsen om zakenreizen koolstofarmer te maken, in overeenstemming met de klimaatdoelstellingen van Parijs. In 2023 vindt de GBTA Europe Conference plaats in Hamburg, op 14-16 november.

ONKOSTENBEHEER

Uiteraard was er alle gelegenheid om het laatste nieuws te delen. Zoals SAP Concur. Uit nieuw onderzoek van SAP Concur blijkt dat meer dan de helft (58%)

van de werknemers in heel Europa zich zorgen maakt over de impact van vertraagde onkostenvergoedingen op hun persoonlijke financiën. Het rapport “Expense Management in Times of Inflation: How to Improve Employee Experience” gaat dieper in op het onderwerp inflatie en schetst de uitdagingen waarmee bedrijven worden geconfronteerd als het gaat om het bieden van een goede werknemerservaring, de gevolgen als het fout gaat en de digitale hulpmiddelen die Europese bedrijven implementeren om deze risico’s in de toekomst te helpen aanpakken.

Nu werknemers de financiële krapte voelen, kunnen suboptimale kostenprocessen die voorheen werden geaccepteerd, een belangrijk twistpunt worden tussen werkgevers en werknemers. Volgens het onderzoek maakt 58% van de werknemers zich ook zorgen dat ze financieel verlies lijden door niet-geclaimde uitgaven als gevolg van ontbrekende bonnetjes of het vergeten op tijd in te dienen. Bijna de helft van de werknemers (46%) zegt zelfs dat het terugvorderen van onkosten zo moeilijk is dat ze geen kleinere bedragen uitgeven.

Degenen die verantwoordelijk zijn voor onkostenbeheer zijn ook van mening dat de crisis van de kosten van levensonderhoud frictie veroorzaakt in het proces. Ongeveer 37% van de HR- en financiële besluitvormers verwacht dat werknemers frauduleuze uitgaven declareren om de impact van de hogere kosten van levensonderhoud tegen te gaan. Een 59% verwacht meer tijd te besteden aan het controleren van uitgaven om ervoor te zorgen dat ze voldoen aan hun beleid. Zo’n 60% verwacht steeds strengere controles op hun uitgaven om ervoor te zorgen dat ze voldoen aan het beleid dat is aangepast aan de inflatie. En 36% zegt dat de huidige economische situatie ertoe kan leiden dat personeelskosten te laat worden betaald, waardoor het personeel de eindjes niet aan elkaar kan knopen.

Bovendien bleek uit het onderzoek dat er duidelijk behoefte is aan een verandering in de processen en het beleid rond onkostenbeheer, om werknemers beter te ondersteunen in de turbulente economische situatie. Volgens de enquête: 51% van de besluitvormers op het gebied van financiën en HR vindt dat ze vertrouwen op te

veel handmatige processen die niet geschikt zijn voor de nieuwe hybride werkomgeving. Dit is een probleem dat erger wordt in middelgrote (55%) organisaties, maar toch noemt de helft (50%) van de grote organisaties (1000+ werknemers) het ook als een probleem. Het probleem doet zich slechts voor bij minder dan de helft van de kleine bedrijven (45%). Werknemers willen feedback over het onkostenbeheerproces, maar velen krijgen hier niet de kans toe. 47% van de besluitvormers op het gebied van financiën en HR zegt dat ze, om onkostenbeheer te vereenvoudigen, werknemers om suggesties moeten vragen over manieren om het proces te verbeteren. Terwijl 79% van de werknemers zegt dat hun bedrijf feedback-initiatieven neemt om de tevredenheid met processen zoals het terugvorderen van onkosten te meten, meldt slechts 27% dat dit regelmatig gebeurt.

BESTE DIENSTEN

Pierre-Emmanuel Tetaz, EMEA SVP & General Manager bij SAP Concur, legt uit: ‘Het is duidelijk dat de evoluerende economische situatie uitgavenbeheer in de schijnwerpers zet. Bedrijven proberen inefficiënties te verminderen om ervoor te zorgen dat ze de beste diensten aan werknemers bieden, terwijl werknemers zich zorgen maken over de snelheid waarmee bestaande processen hun nieuwe behoeften kunnen ondersteunen. De gevolgen voor financiële en HR-teams als dit niet goed gebeurt, mogen niet worden onderschat. Uit ons onderzoek bleek dat meer dan een derde van deze teams - 36% - van mening is dat hun organisatie geen realtime inzicht heeft in wat er wordt uitgegeven en dat ze een onaangename

BOVEN: Enterprise, onder CEO SAP Concur

verrassing zullen ervaren, zoals het overschrijden van het budget zodra alle onkosten zijn gedeclareerd. Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, moeten financiële en HRteams nieuwe technologieën implementeren, zoals AI en automatiseringstools om onkostenbeheer te helpen beheren. Tegelijkertijd is het van cruciaal belang om te zorgen voor transparantie en open communicatie, zodat werknemers het proces begrijpen en er doorheen kunnen navigeren, wat helpt om hun ervaring met hun werkgever te verbeteren in deze moeilijke tijden.’

Ook was er nieuws bij ATPI, Direct ATPI om specifiek te zijn. Direct ATPI introduceert Microsoft Teamstechnologie-integratie om de klantervaring een boost te geven. De bekende aanbieder van zakelijke reisoplossingen Direct ATPI werkt samen met Microsoft om de technisch onderlegde reiziger in staat te stellen. Door deze innovatie kunnen klanten zakenreizen bekijken, plannen, boeken en bespreken, allemaal op Microsoft Teams. Van het downloaden van een reisschema en vliegtickets tot het controleren van vluchttijden en het downloaden van factuurgegevens, Direct ATPI heeft opnieuw gedefinieerd hoe de wereldwijde communicatietool het reisproces kan vereenvoudigen door alle reisdocumentatie en vragen in één ruimte te bewaren. Katie Skitterall, Direct ATPI Group Commercial Director zegt: ‘Deze innovatie stelt ons in staat om te zijn waar onze klanten zijn. We geloven dat het verbinden van onze eigen technologie met Microsoft Teams alle reizigers zal ondersteunen om boeken, plannen en reizen eenvoudig te maken’. In verdere tech-innovatie heeft Trava, een reistechnologiebedrijf voor post-boekingsprocessen voor reisbureaus, het debuut aangekondigd van zijn nieuwe website, trava.co. Sinds de COVID-19-pandemie heeft Trava haar reeks post-boekingsoplossingen geherpositioneerd om reis- en vluchtwederverkopers te helpen het aanbod beter te begrijpen. De nieuwe website laat dit zien met een strak, fris ontwerp dat de eenvoud weerspiegelt die Trava op de markt brengt door middel van

automatisering en digitale transformatie. De services van Trava zijn nu georganiseerd in drie modules: Processen en gegevens, Winst en Klantenservice. Maxim Sevastianov, oprichter en CEO van Trava, vertelde: ‘Nu reizigers een persoonlijkere ervaring verwachten dan ooit tevoren en de hele reisindustrie met personeelsuitdagingen wordt geconfronteerd, zijn automatisering en zelfbediening de sleutelwoorden. Met Trava maken reisorganisaties tijd vrij voor werknemers, verbeteren ze hun klantervaring en verhogen ze tegelijkertijd de winstgevendheid.” Toch is het in de huidige krappe arbeidsmarkt opletten. TripStax waarschuwt voor haast bij het implementeren van nieuwe technologie om uitdagingen op het gebied van menselijk talent in 2023 op te lossen. In 2023 zullen meer startende technologiebedrijven de zakenreissector betreden met innovatieve oplossingen voor het automatiseren van delen van de zakenreisindustrie, voorspelt TripStax (www. tripstax.com). TMC’s moeten zich echter niet haasten om nieuwe technologie toe te passen, alleen maar om personeelsuitdagingen op te lossen, waarschuwt TripStax, aangezien overhaaste beslissingen kunnen leiden tot een ander niveau van chaos in termen van integratie van meerdere leveranciers. De technologieprovider die in maart van dit jaar zijn geïntegreerde reeks zakenreisapplicaties lanceerde, aangedreven door dataverwerkingskrachtpatser ‘The Core’, gelooft ook dat de kloof tussen offline en online verkooppunten zal blijven verkleinen. Dit zal leiden tot een sneeuwbaleffect waarbij reisbureaus en TMC’s tegen het einde van het jaar hun bedrijf en het gebruik van technologie heel anders gaan beheren. TripStax gelooft ook dat 2023 het jaar wordt waarin de zakenreisbranche grote vooruitgang ziet met NDC, met de opkomst van een genormaliseerd commercieel model. Tevens dat pocketinnovators en tech-start-ups zullen blijven worstelen met de hoeveelheid verbindingen die ze moeten opbouwen met andere gevestigde providers om hun propositie zinvol te maken voor TMC’s en corporates. En sommige technische start-ups die de afgelopen jaren zijn gelanceerd, zullen worden overgenomen omdat ze de kosten en complexiteit

BOVEN: Feestavond en onder CWT

van het ontwikkelen van hun product tot een commercieel levensvatbare oplossing hebben onderschat.

Jack Ramsey, CEO van TripStax: ‘Er zal in 2023 onvermijdelijk worden geïnvesteerd door licht gefinancierde technische start-ups die iets anders en unieks proberen te doen rond zakenreisgegevens, of dat nu is om de ervaring van zakenreizigers te verbeteren, TMC’s te helpen omzet te laten groeien of voldoen aan de vraag naar duurzame reisoplossingen. Als branche moeten we ons ervan bewust zijn dat het introduceren van automatisering op specifieke gebieden van zakenreizen niet noodzakelijkerwijs het wondermiddel is voor het oplossen van de aanhoudende personeelstekorten bij TMC’s en leveranciers. Sterker nog, de drang om het talentgat op te vullen met technologie, zonder echt te begrijpen hoe die technologie het beste kan worden toegepast, zou kunnen leiden tot een geheel nieuw niveau van complexe integratievereisten, wat op meerdere niveaus zelfs nog zwaarder zou kunnen zijn voor TMC’s.’

Hij vervolgt: ‘Het is van vitaal belang dat TMC’s nieuwe technologie op de juiste manier benutten voor de levensduur van hun bedrijf, zonder overdreven reactief te zijn en wanhopig te proberen het personeelsprobleem op te lossen door technologie te gebruiken om het probleem te pleisteren. Het laatste wat onze industrie nodig heeft, is het creëren van een nog complexer technologielandschap, of een situatie waarin TMC’s over een jaar of twee de technologie die ze hebben overgenomen uitpakken omdat het geen enkel verschil heeft gemaakt voor hun klantenserviceniveau’.

De stand van zaken in de reiswereld

The good, the bad and the ugly

DOOR TIJN KRAMER

De luchtvaart is bezig aan een mooie comeback, Schiphol maakt fijne stappen, de hotels zitten vol en de wereld heropent zich langzaamaan. Anderzijds: inflatie, arbeidstekorten, ellende. We maken ons op voor 2023 met the good, bad en ugly uit de wereld van zakenreizen.

THE GOOD

1) Relax, man. Eindelijk heeft KLM ook Premium Economy. Het is een stoel die voor menig zakenreiziger ideaal is. Sommige airlines maken er zelfs een Businessclass Lite van. Eigenlijk een verplicht nummer voor elke airline op de lange afstand.

2) Papierloos. We zien steeds meer de papierloze reiservaring. Zo hoort het ook en kan het ook anno 2023.

3) Plasticvrij. De plastic items verdwijnen aan alle kanten. Goed zo. Nu nog iets vinden voor die overtollige en uiteindelijke weggegooide maaltijden aan boord. Dat moet beter kunnen.

4) De zakelijk reisagent. Deze heeft zijn of haar meerwaarde wel bewezen. Een stem is goud waard. Zie ook ‘Kill the Chatbots’.

5) De regionale airport. Schiphol viel en de kleinere airports demarreerden waar mogelijk. Ook zij hadden zo hun problemen, maar ook de zakenreiziger heeft de kleinere of grensairport ontdekt. Fair is fair.

6) Duurzaamheid for real. Het brede plan om in 2050 carbon-neutraal te zijn onderschrijven wij volledig. We zien een industrie die zich hier bijzonder voor inzet, bij elk van de betrokkenen. Hotels, TMC’s, Airlines etc. En de meeste serieus en oprecht. We gaan ervoor! Maar zie ook greenwashing.

7) Ridesharing. Wie gebruikt er nog een dure taxi zonder vooraf vastgestelde prijs? De Ubers en Lyfts van deze wereld hebben zich ook zakelijk bewezen.

8) Speedy of Priority boarding. We just love it. Kost bij lowcosters maar een beetje meer maar ideaal voor de zakenreiziger.

9) Live ontmoeten. Je kunt zeggen wat je wil, maar live is beter. We weten dit nu door alle ellende en laten we daarvan leren. Nog steeds! Reis waar kan op afstand en hygiënisch. (Dus airports en hotels, vul dus wel te allen tijde de handdesinfectie-pompjes bij!)

10) Wifi to go. De wifi is bijna overal. Top! Zorg wel gewoon voor snelle toegang zonder gedoe.

11) Aan het einde van de dag is er niets mooiers dan uit het raampje turen op weg naar een nieuw (zakelijk) avontuur of heerlijk terug naar huis, wetende dat het zonder het vliegtuig allemaal niet mogelijk was geweest. Idem dito, de gastvrijheid van de ware hotelier, die je een thuis weg van huis biedt. We zijn bevoorrecht dat we mogen reizen. Reis verantwoordelijk maar met plezier.

8

2

THE BAD

1) Eh, blokade? We bieden graag onze creditcard aan voor de extra’s in hotels. En een bescheiden blokkade (200 euro is wel de max hoor) is ook prima. Maar haal die blokkade er dan ook meteen af na het verblijf, en niet vele weken later. Niet iedereen heeft een zeer ruime limiet of company card.

2) My kingdom voor een broodje. Nu Schiphol schoon schip maakt, is het misschien tijd om ook eens naar het verouderde F&B-aanbod te kijken. Nauwelijks vers, vega of zelfs lekker. Onder warmtelampen levend gehouden pananis, pre-fab ei-bacon-meuk, dure oesters, crappy junkfood. We snappen de hoge prijs vanwege marktwerking maar kom nu eens gewoon met een simpele Hollandse broodjeswinkel achter de douane. Een Van Dobbe (Amsterdam), een Dungelman (Den Haag) of een klassieker uit welke Nederlandse stad dan ook. Lekker, makkelijk en authentiek. En welke overstapper wil er nu niet een Nederlands broodje kroket proberen…al dan niet vega!

3) Greenwashing. Airlines en hotels doen heel veel aan duurzaamheid en dat is fantastisch. We zullen dat met plezier blijven melden. Maar enkele moeten wel oppassen met creatief boekhouden of onzinnige keurmerken – we noemen even geen namen – want dan schieten ze zichzelf in de voet. ‘Zie je wel’ zeggen de tegenstanders dan. Duurzaam is duurzaam als het ook echt duurzaam is.

4) Keep it simple. Nog altijd lopen we te zoeken naar lichtknopjes in de hotelkamers. Oh jee, verstopte stekker- of USB-punten, en de masterswitch die ook de telefoonoplader uitschakelt. Dit, een goed bed, stilte en de rest is bijzaak.

5) Spam. Zo moeilijk als het vaak is om contact te zoeken met een airline of hotel, zo makkelijk weten ze jou te vinden. Wil je upgraden? Wat vond je van de vlucht? Hoe was dit? Wil je dat? Zoek een balans in deze wederzijdse bereikbaarheid.

6) Vernieuw de lounges. De ene lounge is de andere niet.

3

1 5

7

Maar er zijn teveel lounges die niet meer aansluiten bij het Businessclass-product dat de airline aanbiedt. Te druk, te karig, te oud.

AND THE UGLY!

1) Kill the Chatbot! In deze rumoerige vliegtijden hebben we ervaren dat er nogal eens contact met de airline moet zijn. Maar alsjeblieft geen chatbot met geautomatiseerde antwoorden! We zijn volwassen reizigers, geen kinderen. ‘Hoeveel vertraging heb ik’. ‘***Wilt u een nieuwe boeking maken*** ‘Nee, hoeveel is de vertraging, op www. flightracker.nl zie ik al dat het vliegtuig verlaat is, hoe laat vertrekken we? ***Neem voor vertragingen contact op het contactcentrum***

2) Telefoonles. ‘Hallo, u bent verbonden met de servicelijn van Air Airplanes. Wist u dat u alle informatie ook online vindt. We geven u nu 23 keuzes, maar gaat u vooral online.’ De zakenreiziger kent zijn of haar ‘tech’ echt wel. Als we bellen is dat om iemand live te spreken. Laat de preek om alsnog naar internet te verwijzen achterwege.

3) Lelystad Airport. Just fix it.

4) De treindiscussie. KLM kende dit jaar een proef om de vijfde vlucht naar Parijs te vervangen door een combo met de Thalys. Ook nieuwe KLM CEO liet via Insta zien met de trein naar Parijs te reizen. Het is allemaal te snel of te laat. Er zijn nog bergen werk te verzetten om trein en vliegtuig goed op elkaar aan te laten stuiten. Wacht dan maar even met de publicitaire ‘photo opportunities’ totdat het zover is. Zoals de aansluiting van de Deutsche Bahn bij Star Alliance, dat is logischer.

5) Politici en reizen. Logischerwijs zijn politiek en met name luchtvaart met elkaar verbonden. Neemt niet weg dat er klimaatzaken spelen die bijzonder belangrijk zijn. Vorm u eigen mening, vinden wij. Maar om daarop terug te komen: we zien te veel politici en dus medebepalers – die dit doen op achterhaalde, deels of compleet onjuiste feiten. Het regent sprookjes en aannames. Dat mag niet. Met andere woorden: doe je huiswerk of houd je mond.

6) Respect. We hebben te veel verhalen gehoord over passagiers die crews lastig vallen. Handen thuis en blijf beleefd. Blijf anders thuis en neem daar nog een drankje.

7) Koffergate. Wie o wie heeft de gouden oplossing? Iedere short haul weer. Het is zo irritant als je karig pakt om enkel een rolkoffertje mee te nemen en alsnog je koffer bij instappen moet afgeven. Nu is het dringen bij de gate om je koffertje kwijt te kunnen, en als het even kan, niet bij rij 12 als je rij 2 zit. Regel dit: rij 2 legt zijn koffer in de bagageruimte boven rij 2. Klaar.

52

56

52 I JAMAICA Relax, relax, relax...

56 I KERSTCADEAUS Geven is leuk, krijgen ook

62 I BALI Luxe en heerlijk eten

62

Jamaica is een bestemming waar je zeker tweeënhalf tot drie weken voor nodig hebt, wil je het een beetje leren kennen.

Het eiland van Appleton (rum),

Red Stripe (bier), jerk chicken, poolbars, reggae en waar James Bond werd geschreven door Ian Fleming, is een goed alternatief voor de voor Nederlanders zo bekende andere Caribische eilanden.

Jamaica is shining, the island is sweet

DOOR ARJEN LUTGENDORFF

EERLIJK, DUURZAAM EN PUUR

Bij Island Village, waar de cruiseschepen aanmeren en waar je kan proeven van Jablum Coffee en Appleton (rum), vind je de winkel Pure (purechocolatecompany.com) van de Nederlander Wouter Tjeertes. ‘Bij elke beslissing die we nemen, houden we altijd één ding in gedachten: ‘Is wat we doen eerlijk, duurzaam en puur?’ Dat is ook waar onze naam voor staat. Wij verkopen geen Verkade, maar chocolade van een stuk betere kwaliteit. Allemaal handgemaakt, iedereen krijgt z’n fair share en we maken repen die competitief zijn in de wereld. Het kan, en het komt erop neer dat je iets minder hebberig moet zijn.’ Tjeertes en zijn Jamaicaanse vrouw Rennae Johnson wonnen menig prijs met de chocolade die ze maken en die ook in Nederland te koop is. Studenten van de kunstacademie ontwierpen de wikkels en ontvangen commissie per verkochte reep.

SMOKEY MAN

Montego Bay is een van de grotere steden van Jamaica, waar ook veel toeristen aankomen met het vliegtuig. Wandel over de ‘hip strip’ waar je om de haverklap marihuana wordt aangeboden door mannen met bijnamen als Smokey Man, maar die bij geen interesse ook weer snel verdwijnen. Gedurende het jaar is er van alles in de stad te doen. Van het reggaefestival waarvoor je maanden van tevoren je tickets moet reserveren, tot shoppen en uit eten gaan, bijvoorbeeld in Pier1 met prachtig uitzicht op de baai of het restaurant Tracks & Records van sprinter Usain Bolt, van wie ook een restaurant is te vinden in Kingston.

NEGRIL, EEN EINDELOOS STRAND

Dit stadje heeft een zeer unieke, ontspannen en comfortabele sfeer. Gedurende de dag is het heerlijk vertoeven bij het hotel of een van de strandtenten aan ‘Seven Miles Beach’. Of misschien maak je liever een wandeling langs het elf kilometer lange zandstrand. Ook ’s avonds is het ontspanning troef. Bij het wereldberoemde Rick’s Café geniet je van live muziek, kijk je naar de stunts van de Jamaicaanse rotsduikers en sip je aan je cocktail bij zonsondergang. Elke avond is er wel ergens een reggaebeachparty. In de directe omgeving kun je bij Rhodes Hall Plantation paardrijden, waarbij je eindigt met een verkoelende tocht in de zee. Ook voor de watersporter zijn er genoeg mogelijkheden zoals (catamaran)zeilen, snorkelen en duiken.

OCHO RIOS IN DE BLOEMENREGIO

In oostelijke richting via Falmouth en Runaway Bay ligt op twee uur rijden Ocho Rios, in het groene hart van Jamaica. De tropisch groene heuvels rijken hier tot aan stralende witte stranden. Door de komst van cruiseschepen is het een plaats vol beweging en activiteit. Er zijn zo veel attracties dat je eigenlijk dagen te kort hebt. Via een moderne kabelbaan bereik je Mystic Mountain en heb je een prachtig uitzicht op de kust. Je geniet er van zwembaden en bars, scheert al zip-linend van boom naar boom en tot slot ga je per achtbaan naar beneden in een Jamaica-bobsle. Een unieke ervaring wacht op je bij het zwemmen met dolfijnen in Dolphins Cove en direct ernaast beklim je de beroemde Dunn’s River Falls – afkoeling gegarandeerd! Als reggaefan ga je op zoek naar de begraafplek van Bob Marley bij Nine Miles. Paardrijden, grotten bekijken, quadrijden, river tubing ... saai is het beslist niet in Ocho Rios!

DUIK, DANS, ONTSPAN

Ontspan tijdens een catamarantocht, maar check van tevoren goed wat voor type catamarantocht er wordt aangeboden. Harde muziek of een fijn, bij Jamaica passend achtergrondmuziekje. Aanrader; sluit een dagje op de catamaran af bij Rick’s Cafe en aanschouw de duikkapriolen en danskunsten van de Jamaicanen bij zonsondergang. Zoek vervolgens in de buurt een lokaal restaurantje op.

LINKS: Met een bamboevlot de Martha Brae af RECHTS: Jamaica heeft heerlijke stranden

PORT ANTONIO, DE ONONTDEKTE PAREL VAN JAMAICA

Steeds verder rijdend naar het oosten wordt de omgeving sprookjesachtig groen. Het is uniek, ongerept en betoverend. Bij je verblijf in Port Antonio wil je vooral deze omgeving bezoeken en daarna nog even op het strand aan een idyllische baai nagenieten. Dompel jezelf onder in de indrukwekkende omgeving van de Blue Mountains - of in het rustige water van de Blue Lagoon. Maak een bamboevlottocht over de Rio Grande, leer op een van de vele plantages over de koffieproductie of bezoek de door het tropische regenwoud omgeven Somerset Falls en Reach Falls. De meest idyllische baai is Frenchmans Cove.

HUURAUTO

Een groot deel van de toeristen bezoekt Jamaica voor het strand, maar een steeds hoger percentage maakt een rondreis per auto. Sinds vijf jaar is het ook absoluut mogelijk om rond te rijden over het eiland in een huurauto, wat zo’n 15% van de vakantiegangers op dit moment ook doet. Er zijn inmiddels ook op Jamaica luxe boutique hotels die laadpalen hebben. Autohuur biedt flexibiliteit en je bent goedkoper uit met een huurauto dan wanneer je een georganiseerde excursie boekt, want die zijn vrij prijzig. Door rond te rijden op het eiland investeer je als reiziger direct in het toerisme. De toerist die met een auto zelf rijdt of zich met een busje laat rondrijden, gaat naar lokale markten, attracties en kunst- en fruitmarkten.

ONTWIKKELING TOERISME

Op Jamaica zien ze dat ook de Nederlandse toerist steeds meer kijkt naar community based tourism waarmee je als toerist lokale projecten kan steunen. De ontwikkeling door toerisme heeft een enorm positief effect, ook in Trenchtown/Kingston. Er wordt geld verdiend door toerisme en mensen krijgen het er beter door. Steeds meer Jamaicanen gaan het belang van toerisme inzien. Vroeger was Kingston bijvoorbeeld een no go-area, maar dat is ontzettend veranderd. Vijf jaar geleden kregen toeristen nog niet zo snel het advies om naar Trenchtown/Kingston te gaan, maar alles wordt gerenoveerd en steeds meer Jamaicanen verdienen aan community based tourism. Ze zijn zich er heel erg van bewust dat als er verkeerde dingen gebeuren, dat van invloed is op het toerisme.

BOVEN: Strand bij Negril

PIRATENSTAD

Aan de voet van de zuidelijke Blue Mountains ligt Kingston, de hoofdstad van Jamaica. Het is het culturele centrum van het eiland, het ware mekka voor de muziekliefhebber. Na je bezoek aan het eenvoudige en toch indrukwekkende Bob Marley Museum weet je hoe belangrijk deze reggaekoning voor Jamaica is geweest. Bezoek ook een van de opnamestudio’s en maak je eigen reggaeplaat. Naast de vele andere prachtige koloniale gebouwen zijn Devon House en het museum Nationaal Gallery zeker een bezoek waard. Wist je dat de belangrijkste piratenstad Het echte van het Caribische gebied op de landtong voor Kingston lag? Bezoek Port Royal Jamaicaanse en bekijk de resten van deze voormalige leven vind je in piratenschuilplaats. Sinds kort is er ook de bergen; dorps, rustig, een easy een wandeling te maken vanuit Cultural Yard in de getto Trenchtown onder begeleiding van een way of life lokale gids.

GOLF

Dankzij de Britse erfenis zijn er maar liefst twaalf prachtige golfbanen in en bij Negril, Montego Bay, Ocho Rios, Runaway Bay, Kingston en Mandeville. Wat te denken van banen met illustere namen als ‘Cinnamon Hill’ en ‘The White Witch’. Er zijn zowel zee- als parkbanen, een el dorado voor de golfer. Ook andere recreatiesporters komen prima aan hun trekken. Jamaica biedt tal van sportieve mogelijkheden: vissen (big game), paardrijden, mountainbiken, golfen, zeilen, tennis,

waterskiën, windsurfen, cricket, polo, hockey en duiken/ snorkelen.

LOVE & MARRIAGE

Verliefd worden is op Jamaica geen kunst, want alle ingrediënten voor een romantische vakantie zijn ruim aanwezig: stille stranden, watervallen, tweepersoonshangmatten aan de vloedlijn, idyllische hotelletjes... Jamaica is ook het honeymoon-eiland bij uitstek. Eerst trouwen en daarna op huwelijksreis naar het meest romantische eiland, of een Caribische bruiloft met aansluitend wittebroodsweken. Veel hotels hebben speciale trouwarrangementen en sommigen bieden gasten bij een verblijf van vijf nachten of langer een gratis trouwarrangement.

DE ‘SOUTH COAST’, HET ZUIDWESTEN VAN JAMAICA

Na verschillende uren rijden in westelijke richting bereik je via Bamboo Avenue, ver weg van de belangrijkste toeristische locaties, een ander paradijs. Hier vind je kleine hotels en pensions met een persoonlijke flair, maar vooral ook zeer gevarieerde landschappen. In de mangrovegebieden in Black River spot je krokodillen tijdens een bootsafari. De YS Falls zijn rustig gelegen watervallen, waar als Tarzan aan lianen een sprong kunt wagen. Enorme kliffen en bergen, afgelegen baaien en stranden en heerlijke visgerechten zoals ‘Peppered Shrimps’ zijn slechts enkele van de troeven van de Zuidkust. En als we het nu toch hebben over de culinaire hoogstandjes ... bezoek ook Appleton Estate, een beroemde rumdistilleerderij, waar meer dan 15 verschillende rums worden gemaakt. Uniek is de Pelican Bar, een bar midden op zee en alleen per boot bereikbaar. Het is een uit bamboe en hout gevlochten bar op palen, waar je geniet van een lokaal drankje of het biertje Red Stripe.

GESCHIEDENIS VANDAAG DE DAG

De geschiedenis speelt, ruim 526 jaar nadat Columbus arriveerde (3 mei 1494, red.) bij Discovery Bay, nog steeds een belangrijke rol op het eiland dat van 1494 tot 1655 werd bezet door de Spanjaarden en vervolgens door de Engelsen (die de Spanjaarden bij Runaway Bay van het eiland verjoegen). Nadat in 1838 de slavernij werd afgeschaft, werd Jamaica in 1962 onafhankelijk en dat wordt dit jaar groots gevierd. De nakomelingen van de slaven (de Maroons) van weleer leven nog steeds in (onder andere) Cockpit Country, waar veel slaven in het verleden naartoe vluchten. Je vindt er nog de Afrikaanse cultuur, de van Jamaica bekende barbecuesaus ‘jerk’ komt er vandaan en er wordt door de overheid altijd overleg gevoerd met de gouverneur van de Maroons.

MIDDEN: De Purechocoladerepen

NAUGHTY HOTELS

Op Jamaica zijn enkele hoge hotels te vinden in Kingston, Montego Bay en Ocho Rios, maar in Negril is het bij wet verboden om hoger dan de palmbomen te bouwen. Op het eiland kom je alle bekende ketens tegen, van Secrets, RIU, Iberostar, Palladium, Sandals, Hyatt tot het Hard Rock dat momenteel wordt gebouwd. Op het eiland vind je ook de zogenaamde ‘naughty hotels’. Hedonism is een hotel dat bijvoorbeeld altijd voor 97% vol zit. Jamaicakenners adviseren om te verblijven in kleinschalige accommodaties, maar ook in luxe hotels. En blijf niet alleen bij de stranden hangen, maar ga ook de bergen in. In de bergen vind je namelijk het echte Jamaicaanse leven. Het is er dorps, rustig, een easy way of life. De Rastafari’s (het geloof deed in 1930 zijn intrede op Jamaica), maken 5% van de bevolking uit. Ze geloven in de goedheid van de innerlijke mens, zijn heel vrij en familiair.

HET EILAND BIEDT EEN VERRASSENDE VERSCHEIDENHEID AAN LANDSCHAPPEN:

• de Blue & John Crow Mountains (natuur en cultuur UNESCO Werelderfgoed) in het oosten • Kilometers lange witte stranden aan de westkust • Een aaneenschakeling van kleine baaien aan de noordkust • Een groen heuvellandschap met fruit- en groenteboerderijen in het achterland • Tropisch regenwoud centraal gelegen • Meer dan 120 rivieren en diverse natuurlijke bronnen • Tochten per bamboevlot op de Rio Grande en Martha Brae en doucheplezier bij de watervallen van Dunn’s River Falls of Reach Falls