de Bende van Nijvel
de Bende van Nijvel
B. Vlaeminck
1
de Bende van Nijvel
0. inhoud 0. inhoud...............................................................................................................................................2 1. inleiding............................................................................................................................................2 1. Bende van Nijvel?............................................................................................................................3 2. mysterie............................................................................................................................................5 3. het ABC van de Bende van Nijvel....................................................................................................9 4. woordrooster: Bende van Nijvel.....................................................................................................14 5. de loden jaren ‘80...........................................................................................................................15
1. inleiding ,,Broer, ik zat bij de Bende van Nijvel”. Deze mededeling van ex-rijkswachter Chris B. op zijn sterfbed heeft het het litteken dat de Bende van Nijvel heeft nagelaten weer opengereten. Maar wat was dat nu precies, die Bende van Nijvel? En waarom wordt daar nu, ruim dertig jaar later zo’n ophef over gemaakt? Wellicht stelde je die vraag in de loop van de voorbije weken bij het horen van het nieuws op tv of het lezen van de krant. De Bende van Nijvel houdt het land al meer dan 30 jaar in de ban. Sterker nog, de Bende is onlosmakelijk verbonden met een aantal duistere zaken uit de jaren ‘80. Zaken die het land op zijn grondvesten deden daveren. Daarover gaat deze bundel.
B. Vlaeminck
2
de Bende van Nijvel
1. Bende van Nijvel? De Bende van Nijvel liet voor het eerst van zich horen in op 31 december 1981 wanneer er wordt ingebroken in de rijkswachtkazerne van Etterbeek. Bij die diefstal worden automatische wapens, munitie en een auto buitgemaakt. In 1982 volgen al snel nieuwe feiten. Op 13 maart 1982 wordt bij in een wapenwinkel in Dinant een geweer met lange loop gestolen. Op 14 augustus 1982 volgt een overval op een kruidenierszaak in Maubeuge (Frankrijk), waarbij geen doden vallen en wat thee, wijn en champagne buit wordt gemaakt. Bij de overval op wapenhandelaar Dekaise in Waver op 30 september 1982 wordt een agent gedood en maakt de Bende een vijftiental wapens buit, waaronder machinepistolen. Op 23 december 1982 overvalt de Bende een restaurant in Beersel. Er valt een dode door foltering en er worden borden, koffie, wijn en champagne gestolen. Op 09 januari 1983 wordt in Bergen een dode taxichauffeur gevonden. De moord wordt aan de Bende toegeschreven. Al snel start een reeks overvallen op warenhuizen: op 11 februari 1983 wordt de Delhaize in Genval overvallen. Hier vallen geen doden; Op 25 februari 1983 volgt de Delhaize van Ukkel. Ook hier vallen geen doden. Bij de overval op de Colruyt van Halle op 03 maart 1983 valt 1 dode. Dan blijft het even stil, tot op 7 mei 1983 de GB Supermarkt van Houdeng-Goegnies wordt overvallen. Ook hier vallen geen doden. Op 10 september 1983 rooft de Bende 7 kogelwerende vesten uit textielbedrijf Wittock-Van Landeghem in Temse. Hierbij valt 1 dode. Kort daarop begint een tweede reeks warenhuisovervallen met de overval op de Colruyt van Nijvel op 17 september 1983. Hierbij vallen 3 doden. Op 2 oktober 1983 overvalt de Bende het restaurant Aux Trois Canards in Ohain. De uitbater wordt doodgeschoten en er wordt een auto gestolen. Daarna volgen de overval op de Delhaize van Beersel op 7 oktober 1983 (1 dode) en die op een juwelier in Anderlues op 1 december 1983 (2 doden). Al die feiten kenmerkten zich door het brute geweld waarmee de bende opereerde. Voor zover bekend was de bende in 1984 niet actief, maar in 1985 sloegen de leden harder toe dan ooit. Op vrijdag 27 september 1985, rond 20.10u, en later rond 20.30u, pleegde een bende twee overvallen op twee Delhaizefilialen waarbij in totaal acht doden vielen. Eerst werd het filiaal in Eigenbrakel overvallen (3 doden) en minder dan een half uur later dat in Overijse (5 doden). De B. Vlaeminck
3
de Bende van Nijvel laatste overval op een Delhaizefiliaal in Aalst op zaterdag 9 november 1985 was de bloedigste en kostte acht mensen het leven. In totaal maakte de Bende van Nijvel 28 doden, werden 40 mensen gewond en werd 6 Ă 7 miljoen BEF (= 150.000 Ă 175.000 euro) buitgemaakt. Een buit die niet in verhouding stond tot het buitensporige geweld. Volgens getuigen bestond de bende uit een harde kern van drie personen: een lange man (de 'reus') die de overvallen leidde, de moordenaar ('killer' in bendejargon) die de meeste moorden pleegde en een 'oudere man' die vooral als chauffeur fungeerde. Het wordt evenwel niet uitgesloten dat de bende bij de laatste overval in Aalst uit zes personen bestond. Er zijn getuigenissen die doen vermoeden dat de 'killer' om het leven is gekomen toen de bende na de laatste overval in Aalst op de vlucht sloeg. Een politieagent van de stad Aalst die op de vluchtauto schoot zou hem toen geraakt hebben. De 'killer' wordt verantwoordelijk gehouden voor 23 van de 28 doden. Feit is dat de bende daarna niet meer van zich liet horen. (ontleend en bewerkt)
Van wanneer tot wanneer pleegde de Bende van Nijvel haar overvallen?
Hoeveel overvallen pleegde de Bende in totaal?
Hoe groot was de buit die de Bende maakte?
Wat was het kenmerk van een overval door de Bende van Nijvel?
Uit hoeveel leden bestond de Bende van Nijvel?
Welke rol had elk lid?
B. Vlaeminck
4
de Bende van Nijvel
2. mysterie De Bende van Nijvel is altijd in een waas van mysterie gehuld gebleven. Wat dreef de daders? Wie waren de opdrachtgevers? Zelfs na 35 jaar onderzoek is daarover geen opheldering gekomen. Om je een beeld te kunnen vormen van wat de Bende van Nijvel nu precies was, bekijken we een Telefacts-reconstructie van de laatste aanslag. Opgelet, deze reportage bevat schokkende beelden! 1. Hoeveel slachtoffers vielen tijdens de aanslagen van de Bende van Nijvel? 2. Op welke datum pleegde de bende haar laatste aanslag? 3. De aanslag in Aalst gebeurde aan de vooravond van een kinderfeest. Welk feest? 4. Welke auto gebruikte de Bende van Nijvel bij haar aanslagen? 5. Waarom was deze avond ook voor het personeel van het warenhuis bijzonder? 6. Welke plaat vroeg de Bende aan bij een lokale radio? 7. Om hoe laat moest die plaat gedraaid worden? 8. Welke andere terreurorganisatie was op dat moment actief in ons land? 9. Door welk gelukkig toeval werd de zaakvoerder van de winkel niet gedood? 10. Welke nummerplaat had de auto van de Bende? 11. Waarom vermoedt de politie dat ze een van de bendeleden raakte?
12. Hoeveel jaar na de gebeurtenissen ontving de politie een anonieme brief van een getuige?
B. Vlaeminck
5
de Bende van Nijvel 13. Wat deed de Bende na de overval met hun auto? 14. Met welke term wordt het bos van La Houssière door de onderzoekers omschreven? 15. Twee overlevende getuigen zijn vandaag volwassen. Wat eindigde voor hen op de dag van de overval?
Dat de bloedigste misdaadgolf van de 20ste eeuw onopgelost is gebleven, heeft een in ons land trauma veroorzaakt dat nooit helemaal is verwerkt. Door het oprakelen ervan, zoals afgelopen week is gebeurd, is dat verdriet van België opnieuw in het collectieve geheugen geprent. De overvallen van de Bende van Nijvel zorgden voor een grimmige sfeer. Mensen hadden schrik om naar de Delhaize te gaan. Er lagen scherpschutters op de daken van de grootwarenhuizen. In het straatbeeld verschenen zwaarbewapende rijkswachters. En in tegenstelling tot de militairen die vandaag ook in de straten te zien zijn, boezemden de gewapende rijkswachters geen vertrouwen in. Het waren turbulente tijden, want in 1985 eindigden de aanslagen van de Bende van Nijvel wel, maar in datzelfde jaar vond het Heizeldrama plaats. Daarop volgden de aanslagen van de extreemlinkse CCC. België was een ‘failed state’ die de controle kwijt leek te zijn. Er werd gedacht aan complotten en gezocht naar grotere verbanden. We bekijken een Panorama-reportage uit 1990 over het onderzoek naar de Bende van Nijvel. Het zal je snel duidelijk worden dat de hele zaak rond de Bende van Nijvel verre van eenvoudig is. In het Bende-dossier zitten immers tal van linken naar andere dossiers die in de jaren ‘80 voor de nodige ophef zorgden. 1. Hoeveel doden vielen er bij een overval in Eigenbrakel door de Bende van Nijvel?
2. In welke gemeente pleegde de Bende op diezelfde dag nog een overval?
B. Vlaeminck
6
de Bende van Nijvel 3. Welk warenhuis werd overvallen?
4. Wanneer begonnen de overvallen van de Bende van Nijvel?
5. Welk warenhuis werd toen overvallen?
6. Wat was een typisch kenmerk voor de overvallen door de Bende van Nijvel?
7. Hoe heette de speciale interventie-eenheid van de Rijkswacht?
8. Wat maakte de Bende van Nijvel buit bij een overval op een kazerne van die eenheid? 9. Welk signaal gaf de Bende van Nijvel met de wapens die in het kanaal van Ronquières werden gedumpt?
10. Welke andere criminele bende werd eerst een tijdje verdacht van een aantal overvallen?
11. Wat is het grote verschil tussen aanslagen van de Bende van Nijvel en die van de CCC?
12. Wat gebeurde er met speurders die de link tussen de politiek en de overvallen van de Bende van Nijvel wilden onderzoeken?
13. Een aanslag op rijkswachtkolonel Herman Vernaillen brengt de link een andere vorm van criminaliteit in dit onderzoek. Welke criminaliteit?
B. Vlaeminck
7
de Bende van Nijvel
14. Welke politicus wordt in dat onderzoek vermeld?
15. Wat had Leon Finné, één van de slachtoffers van de Bende van Nijvel, aan rijkswachtkolonel Herman Vernaillen verteld?
16. Wat viel er, volgens de onderzoekers, op aan de manier waarop Leon Finné tijdens een aanslag van de Bende van Nijvel was omgekomen?
17. Wat is het verschil tussen precisieschieten en “practical shooting”?
18. De Bende van Nijvel liet heel wat sporen achter. Waarom?
19. Het onderzoek legt een erg ingewikkeld web van misdrijven en criminaliteit bloot. Welke politicus wordt steevast in verschillende onderzoeken genoemd?
20. Waarom werd die man niet gearresteerd of ondervraagd?
B. Vlaeminck
8
de Bende van Nijvel
3. het ABC van de Bende van Nijvel Omdat er nooit duidelijkheid is gekomen wie of wat er achter de Bende van Nijvel zat, zijn de complottheorieĂŤn welig blijven tieren. Het is een verwarrend dossier. Daarom zetten we enkele zaken op een rijtje. Aalst Op 9 november 1985 vond de laatste, maar ook bloedigste overval van de Bende van Nijvel plaats. De Bende overviel de Delhaize van Aalst, in Oost-Vlaanderen. Acht mensen kwamen daarbij om het leven. Na de overval in Aalst werd het volledig stil rond de Bende en het mysterie leeft tot op de dag van vandaag verder.
BOB De Bewakings- en opsporingsbrigade, vaak kortweg BOB genoemd, of in het Frans Brigade de Surveillance & de Recherche (BSR), was een onderdeel van de vroegere Belgische rijkswacht. Vandaag is dit de Gerechtelijke Politie. Christian De Valckeneer Christian De Valkeneer is procureur-generaal in Luik. Sinds 2013 is hij het hoofd van het onderzoek tegen de Bende van Nijvel. Diane De Groep Diane was het elitekorps van de rijkswacht, die destijds nog bestond naast de politie. De Groep Diane werd opgericht in 1972 als voorloper van de speciale eenheden van de politie. De naam "Diane" is een verwijzing naar de Griekse godin van de jacht. De groep werd opgericht na een reeks bloedige terreuraanslagen in Europa. Bij de hervorming van de rijkswacht in 1992 was de naam "Diane" voorgoed verleden tijd: van toen werd er gesproken over het Speciaal Interventie-Eskadron. Extreem-rechts Onderzoekers zijn nagegaan of er een verband was tussen de bende en extreemrechts. Een naam die hierbij vaak valt is die van de Brusselse politicus Paul Vanden Boeynants (zie verder). Er werd zelfs gedacht aan plannen voor een rechtse staatsgreep door de top van de rijkswacht en de entourage van VDB, maar de verdenkingen hierrond zijn nooit bewezen. B. Vlaeminck
9
de Bende van Nijvel Frankrijk De Bende van Nijvel pleegde 18 overvallen. 17 ervan op Belgisch grondgebied, één op Frans grondgebied. Op 14 augustus 1982 overviel de Bende kruidenierszaak Piot in Maubeuge. Voor wat thee, wijn en champagne, aarzelen de inbrekers niet het wapen te trekken en op de politie te vuren. Eén agent, Christian Delacourt, 36 jaar, gehuwd en vader van twee kinderen, wordt levensgevaarlijk verwond, maar overleeft de aanslag. De Bende slaat op de vlucht in een auto met Belgische nummerplaat. Pas veel later zal onderzoek van de kogels deze inbraak aan de Bende van Nijvel linken. Golf GTI De Bende van Nijvel had een voorliefde voor de Golf GTI. Die compacte auto had een voor die tijd een zeer hoge topsnelheid van 182 km/h en een acceleratie van 0 tot 100 in 9 sec. De Renaultjes en VW bestelbusjes van de rijkswacht waren geen partij voor die snelle auto. Als gevolg van de overvallen van de Bende werd ook de rijkswacht uitgerust met snelle GTI’s. Haemers Patrick Haemers maakte in de jaren 80 deel uit van het Brusselse misdaadmilieu, en was leider van de "bende Haemers", die verder bestond uit Philippe Lacroix, Marc Van Dam, Denise Tyack, Basri Bajrami en Kapllan Murat. Wegens zijn gewelddadige overvallen op verscheidene geldtransporten werd hij beschouwd als een Belgische topgangster. In 1989 werd hij internationaal bekend, nadat bleek dat hij oudpremier Paul Vanden Boeynants (voor wie hij eerder zwart geld naar Zwitserland had gesmokkeld) had ontvoerd. Fysiek viel Haemers op vanwege zijn grote lichaamslengte, opvallend blauwe ogen, en blonde haren. Hij kreeg dan ook soms de bijnaam Le Grand Blond. Lang werd aangenomen dat hij de Reus van de bende was. Dat werd echter nooit bewezen. In 1993 pleegde hij zelfmoord in zijn gevangeniscel. Tot op heden doen theorieën de ronde dat de zelfmoord in het voordeel was van belangrijke personen. Haemers wist namelijk veel over het zwarte geld van bekende figuren uit onder meer de politieke wereld. Hij kondigde aan dat hij zou praten op het proces omdat hij het gevangenisleed niet langer aankon. Inside job De theorie die nog steeds het meeste aanhang vindt, is dat het een inside job was. De Bende zou gewerkt hebben met de hulp en de bescherming van hoge rijkswachtofficieren en politici. Volgens deze theorie moesten de aanslagen van de Bende van Nijvel een klimaat van angst creëerden dat het pad moest effenen voor een staatsgreep van extreemrechts. Als mensen bang genoeg waren, zouden ze vanzelf vragen om sterke leiders en een sterk uitgebouwde ordedienst. B. Vlaeminck
10
de Bende van Nijvel Jaren ‘80 De jaren ‘80 waren voor Europa een donkere periode. Een tijdperk waarin rechtse en linkse terreur gepaard ging met een zware economische crisis. Killer De "Killer" is een van de figuren van de Bende van Nijvel. Hij kreeg deze bijnaam omdat hij het meeste aantal slachtoffers gedood zou hebben. Hij wordt gezien als de leider, gijzelnemer en doder van de Bende. Er zouden meerdere robotfoto's van de "Killer" circuleren - of toch alleszins tekeningen die er heel hard op lijken.
Le Bal Masqué Film van Julien Vrebos uit 1998 waarin aan de hand van de misdaden van de Bende van Nijvel, de politiek-maatschappelijke crisis in België wordt uitgelegd. Hét verhaal van de Bende brengt Vrebos niet, maar hij snijdt onrechtstreeks wel de verschillende (complot)theorieën aan die in de jaren 90 gangbaar waren. De film won in 1998 de prijs van Beste Belgische film. Mythes Tot op de dag van vandaag is de Bende van Nijvel gehuld in een waas van mysterie en mist. Dat was meteen de aanleiding tot een hele resem mythes: van groot banditisme tot de staatsveiligheid die de overvallen gepleegd zou hebben om het land te ontwrichten: ze passeerden de afgelopen decennia allemaal de revue. Er wordt ook nog altijd beweerd dat het fijne van de Bende van Nijvel nooit geweten mag en zal worden: dat het een doofpotoperatie is. Nijvel Waarom de Bende van Nijvel? De Bende kreeg haar naam na de inbraak in een Colruyt in Nijvel op 17 september 1983. Daarbij worden twee getuigen neergeschoten, een rijkswachter wordt gedood. Aan deze overval ontleent de Bende van Nijvel haar naam. Een weetje? Als er in het Frans over de Bende van Nijvel gesproken wordt, heeft men het over "Les tueurs du Brabant Wallon".
B. Vlaeminck
11
de Bende van Nijvel Oude Ook de “Oude” is een van de figuren van de Bende van Nijvel. Getuigen beschreven hem als een 'oudere man' die vooral als chauffeur fungeerde.
Practical Shooting Practical shooting is een vorm van schietsport. In de jaren zeventig en tachtig waren de practical shooting clubs een verdacht trefpunt tussen aanhangers van extreemrechts, militairen en (ex-)rijkswachters. De leden van de Bende van Nijvel gebruiken soms schiettechnieken die aan practical shooting doen denken. In 2000 werd beslist dat er geen schietoefeningen meer mogen gehouden worden waarbij menselijke silhouetten als doel worden gebruikt of waarbij gewelddadige scenario’s worden toegepast. Rijkswacht Tot 1998 had België verschillende politiediensten: de rijkswacht, de gerechtelijke politie en de gemeentepolitie. Agenten van de gemeentepolitie werkten voor een bepaalde gemeente en hadden in andere gemeente niets te zeggen. De rijkswacht had een militaire structuur en voerde taken uit van het regelen van het verkeer tot het opsporen van misdadigers en het bevrijden van mensen die worden gegijzeld. Omdat de verschillende politiediensten elkaar soms tegenwerkten werd de politie hervormd in twee niveaus: de federale politie (de vroegere rijkswacht en de gerechtelijke politie) en de lokale politie (de vroegere gemeentepolitie en de lokale rijkswachtbrigade). Supermarkten De Bende van Nijvel had het vooral gemunt op de verschillende warenhuisketens. Zo onder meer de Delhaizes in Overijse, Eigenbrakel of Aalst. Maar er waren ook overvallen in winkels van Colruyt, B. Vlaeminck
12
de Bende van Nijvel onder meer in Halle en Nijvel. De rode lijn in het hele dossier? De buit was laag, de menselijke tol buitensporig hoog. Twee Golven / Twee Bendes Er is sprake van twee golven van misdrijven die de Bende van Nijvel pleegde. De eerste golf was van 1982 tot 1983. De feiten liepen toen sterk uiteen: roofovervallen, autokapingen, inbraken... De tweede golf vond plaats in het najaar van 1985 - met de overvallen in Eigenbrakel, Overijse en Aalst. Het was vooral in die laatste golf dat het geweld zwaar oplaaide. (Bekijk hier de tijdslijn van de Bende.) Een van de hypotheses van de speurders is dat er meerdere bendes waren - en dat we dus eigenlijk zouden moeten spreken van "de Bendes van Nijvel" in plaats van "de Bende van Nijvel". Vanden Boeynants Paul Vanden Boeynants – bijgenaamd ‘VDB’ – was de zoon van een slagersechtpaar uit Mechelen dat zich in Brussel gevestigd had. Van 1966 tot 1968 was hij eerste minister. Vanden Boeynants was minister van Landsverdediging van 1972 tot 1979. In die periode speelde België een actieve rol in de NAVO, de EEG en de Oost-Westverhoudingen. VDB wilde een legerhervorming doorvoerden, maar die kon niet doorgaan omdat er uitgebreid tegen geprotesteerd werd. Vanden Boeynants raakte in opspraak door fraude-affaires. In 1986 werd hij veroordeeld tot drie jaar voorwaardelijk en een geldboete wegens belastingontduiking. Drie jaar later werd hij ontvoerd door de Bende van Haemers en vastgehouden in een villa in Le Touquet in Noord-Frankrijk. Pas na een maand, na betaling van een losgeld, er is gesproken van 1,5 miljoen euro, werd hij weer vrijgelaten en gedropt in de nabijheid van Doornik. Regelmatig doken verhalen op in de pers over drugsmokkel en De Bende van Nijvel, criminele feiten waar VDB bij betrokken zou zijn. Er werd zelfs gewag gemaakt van plannen voor een rechtse staatsgreep door de entourage van VDB. Voor deze verschillende aantijgingen werden nooit méér dan loze geruchten geproduceerd. De manier waarop hij de Brusselse Noordwijk liet platleggen om plaats te maken voor torengebouwen, in samenspraak met Brusselse projectontwikkelaars, riep vragen op. In 1995 verliet hij de politiek. Hij overleed begin 2001 na een hartoperatie. Wapens Wapens staan centraal in het hele dossier van de Bende van Nijvel. Zo kunnen verschillende misdaden die op het eerste gezicht niets met elkaar te maken hebben, toch met elkaar gelinkt worden. Zucker De Belgische profiler Daniële Zucker stelt in 2012 dat de Bende van Nijvel niets met politiek te maken heeft. Hij komt tot de conclusie dat de daders psychopaten zijn, mogelijk drugsverslaafden, zonder politieke motieven en afkomstig uit het milieu van mecaniciens, garagisten, lassers, schroothandelaars en koks.
B. Vlaeminck
13
de Bende van Nijvel
4. woordrooster: Bende van Nijvel Je hoorde en las tot nu toe heel wat begrippen en termen in verband met de Bende van Nijvel. De kans bestaat al die namen en begrippen verwarrend zijn. We lijsten er enkele op:
B. Vlaeminck
14
de Bende van Nijvel
5. de loden jaren ‘80 Met de Bende van Nijvel zijn de jaren ‘80 plots weer springlevend. In de rekken van de platenzaak vind je misschien wel cd’s met het opschrift “80 was prachtig”, maar de werkelijkheid was helaas anders. De jaren ‘80 waren voor ons land een donkere periode. Een tijdperk waarin rechtse en linkse terreur gepaard ging met een zware economische crisis. De sombere jaren ‘80, inderdaad. Door het geweld spreken sommigen zelfs van de loden jaren ‘80 De ‘loden jaren’ sloegen niet alleen op de terreur en een dreigende politiestaat. Iedereen voelde de gevolgen van een wereldwijde economische crisis, de werkloosheid was hoog, door de Koude Oorlog vreesde iedereen een atoomoorlog en er dook een vreemde ziekte op waar niemand ooit van had gehoord. Kortom, er heerste begin jaren tachtig een uitzichtloosheid die als een loden mantel om de samenleving hing. We verkennen die jaren ‘80 met een groepsopdracht. Het is de bedoeling dat je met je groep de links hieronder verkent. Je stelt je onderwerp nadien voor aan de klas en gebruikt daarbij een PowerPoint. Al die presentaties samen zullen je een beeld geven van de sfeer van de jaren ‘80. De onderwerpen die we behandelen zijn: 1. terreur 2. raketten en oorlogsdreiging 3. rampen en drama’s ◦ Tsjernobyl ◦ 4. politiek 5. cultuur
B. Vlaeminck
15
de Bende van Nijvel vragen waarop je een antwoord geeft: 1. Terreur •
De jaren ‘80 waren een decennium vol geweld. Maak een duidelijke tijdlijn waarop je alle aanslagen en terreurdaden die ons land troffen tussen 1980 en 1989 oplijst.
•
Welke groeperingen waren in ons land actief? Stel elke groep kort voor. Zeg telkens waar ze voor stond en wat de bedoeling van de terreurdaden was.
•
Hoe liep het met elke groep af?
2. raketten en oorlogsdreiging •
Wie waren de grote politieke figuren van de jaren ‘80
•
Waarom waren mensen bang voor oorlog tijdens de jaren ‘80
•
Waar in ons land stonden kernraketten?
•
Waarom stonden die daar?
•
Staan die er nog?
•
Hoe zit het vandaag met atoomdreiging?
3. rampen en drama’s a. Tsjernobyl ▪ Wat was Tsjernobyl? ▪ Hoe kon die ramp gebeuren? ▪ Wat waren de gevolgen? ▪ Hoe zit het vandaag? b. Heizeldrama ▪ Wat was het Heizeldrama? ▪ Hoe kon dit gebeuren? ▪ Kan dit vandaag nog steeds?
B. Vlaeminck
16
de Bende van Nijvel c. Aids ▪ Wanneer maakten we kennis met Aids? ▪ Hoe werd gereageerd op mensen die seropositief waren? ▪ Bekende aidsdoden uit de jaren ‘80 ▪ Hoe zit het vandaag? d. Challenger ▪ Wat was de Challenger? ▪ Hoe kon deze ramp gebeuren? ▪ Waarom kreeg deze ramp zoveel aandacht? 4. politiek •
Wie waren de grote politieke leiders van de jaren ‘80 ◦ in België ◦ in Europa ◦ in de wereld
•
Welke grote gebeurtenissen bepaalden de politiek in de jaren ‘80
•
Wat was de politieke situatie in België in de jaren ‘80
5. cultuur •
Wat stel je je voor bij jong zijn in de jaren ‘80
•
Wat waren de grote rages van de jaren ‘80
•
Wie waren de toonaangevende artiesten?
•
Welke zaken uit de jaren ‘80 zijn vandaag nog in?
•
Welke zaken uit de jaren ‘80 bekijk je vandaag met vreemde ogen?
B. Vlaeminck
17
de Bende van Nijvel internetbronnen: terreur https://nieuws.vtm.be/binnenland/124442-deze-terreur-trof-belgie-sinds-jaren-80 http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/binnenland/1.2609157 http://www.knack.be/nieuws/belgie/10-terreuraanslagen-in-belgie-sinds-de-jaren-80/article-normal526101.html http://www.standaard.be/cnt/dmf20150116_01477530 http://www.tijdvoor80.be/ccc/ https://nl.wikipedia.org/wiki/Cellules_Communistes_Combattantes https://www.vier.be/de-bende-haemers/tijdslijn raketten en oorlogsdreiging https://isgeschiedenis.nl/nieuws/nucleaire-wapenwedloop-tijdens-de-koude-oorlog https://isgeschiedenis.nl/nieuws/ontsnapt-aan-derde-wereldoorlog-in-1983 https://verhaal140.wordpress.com/2012/04/23/de-bom-doe-maar-de-koude-oorlog-in-de-jaren-80/ https://historiek.net/kruisraketten-in-duitsland-en-belgie/67071/ http://www.tijdvoor80.be/tot-dat-de-bom-valt/ http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/binnenland/1.1737302 https://nl.wikipedia.org/wiki/Russians http://www.degeschiedenisles.com/geschiedenis-tips/muziektips-muziek-met-een-historisch-kantje http://www.nieuwsblad.be/cnt/1i2mf58m diverse rampen en drama's Tsjernobyl http://www.tijdvoor80.be/tsjernobyl/ http://www.knack.be/nieuws/planet-earth/tsjernobyl-7-gevolgen-van-een-30-jarigekernramp/article-normal-692851.html https://nl.wikipedia.org/wiki/Kernramp_van_Tsjernobyl https://www.hln.be/nieuws/buitenland/foto-s-onthullen-hoe-vervallen-spookstad-er-30-jaarna-ramp-tsjernobyl-bijligt~a458e26b/ https://www.youtube.com/watch?v=bkEuH3_OmGw Heizeldrama http://www.tijdvoor80.be/het-heizeldrama/ https://nl.wikipedia.org/wiki/Heizeldrama https://nieuws.vtm.be/binnenland/143308-heizeldrama-vandaag-30-jaar-geleden http://sporza.be/cm/sporza/videozone/archief/MG_sportnieuws/MG_voetbal/1.787676
B. Vlaeminck
18
de Bende van Nijvel Aids http://www.tijdvoor80.be/aids/ https://aidsfonds.nl/hiv-aids/over-hiv-en-aids/geschiedenis https://nl.wikipedia.org/wiki/Aids https://anderetijden.nl/aflevering/527/Aids-bereikt-Nederland http://www.sensoa.be/feiten-en-cijfers/hiv-belgie-feiten-en-cijfers https://www.allesoverseks.be/themas/soas-hiv/hiv-positief-zijn/hoeveel-mensen-hebben-hivin-belgi%C3%AB Challenger https://www.spacepage.be/artikelen/ruimtevaart/bemande-ruimtevaartprojecten/de-spaceshuttle/space-shuttle-ongevallen/de-ramp-met-het-ruimteveer-challenger http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.948903 https://nl.wikipedia.org/wiki/Challenger_(ruimteveer) https://www.youtube.com/watch?v=bkEuH3_OmGw politiek https://nl.wikipedia.org/wiki/1980-1989 https://t80s.wordpress.com/belangrijk-nieuws-jaren-80/ http://www.tijdvoor80.be/wilfried-martens/ http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/economie/1.1744197 http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/politiek/1.1527162 http://www.dewereldmorgen.be/artikel/2017/10/24/bende-van-nijvel-onlosmakelijk-verbonden-metwoelig-sociale-en-economische-klimaat-jaren-80 cultuur http://www.tijdvoor80.be/category/muziek/ http://www.tijdvoor80.be/category/mode-en-lifestyle/ http://www.tijdvoor80.be/category/fun-en-games/ http://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20131122_044 http://houbi.com/belpop/eightiesn.htm https://nl.wikipedia.org/wiki/Jeugdcultuur http://www.rtvoost.nl/back-to-the-80s/2012/118316/80s-jeugdcultuur http://www.nieuwsblad.be/cnt/dma20042005_052 http://www.degeschiedenisles.com/geschiedenis-tips/muziektips-muziek-met-een-historisch-kantje
B. Vlaeminck
19