43 oudergesprekken via Teams. ‘Met trots zeggen we nu: we volgen de kinderen met Kleuter in beeld’

Ruim een jaar geleden spraken we voor het eerst met kleuterjuf Janine, die zich toen nog sterk afvroeg hoe ze al haar 40 kleuters in beeld ging krijgen, zonder te toetsen. Door mee te doen aan het kwaliteitsonderzoek naar Kleuter in beeld, werkten Janine en haar collega ib’er Carla als een van de eersten met het nieuwe observatie-instrument. Hoe gaat het nu, een jaar later? En hoe hebben ze Kleuter in beeld ingezet in de coronaperiode? Juf Janine geeft ons een uitgebreide update.

Wat waren ze vorig jaar al enthousiast over het nieuwe instrument: “Het voldoet aan íeders wensen, we kunnen straks járen vooruit!” De Adalbert Basisschool is in schooljaar 2019-2020 direct gaan werken met Kleuter in beeld. “Onze school gebruikte eerder een eigen observatielijst, en nu zitten we in een soort overgangsfase. We vervangen nu het ‘taal-stukje’ door Kleuter in beeld – Taal; en in 2020-2021 wordt dan ook het ‘rekendeel’ vervangen door Kleuter in beeld – Rekenen (de school deed ook mee aan het proefonderzoek Kleuter in beeld - Rekenen - “Ook weer heel goed bevallen. En de kleuters vinden de kindroute ook héél leuk!”, red.). Als Motoriek en Sociaal-emotioneel ook zijn toegevoegd aan het dashboard, kunnen we onze eigen observatielijst volledig laten vallen en hebben we enkel Kleuter in beeld nog nodig. Ik kijk uit naar één handig overzicht van onze kleuters op álle gebieden!”

In februari vertelt Janine: “We nemen Kleuter in beeld - Taal nu bij groep 2 af, 16 kleuters. Alleen dit jaar gebruiken we de taaltoetsen er nog náást. Voor de kleuters die ik zeker ken, vul ik de leerkrachtroute in. Enkele kleuters vallen uit of op, daarvoor zet ik de kindroute in. En dan is er nog de twijfelgroep, ook daarvoor zet ik de kindroute in. Fijn, want die wil je niet missen. Soms merk ik dat ik denk ‘Zij zal dat wel niet kunnen’ en bij de kindroute blijkt dan dat ze dat heel goed doet.”

Met de eerste coronamaatregelen, eind maart 2020: “Het is een verwarrende tijd. Geen kinderen op school, wel veel online. Ik had voor Kleuter in beeld veel kinderen op de kindroute gepland, en voor maar 5 de leerkrachtroute ingevuld. Ik denk uit nieuwigheid, nog niet kunnen loslaten, voor de zekerheid die maar afnemen. Maar nu de kinderen er voorlopig niet zijn, heb ik bij de meeste anderen de leerkrachtroute alsnog ingevuld. Als we weer open gaan, vul ik aan als er dingen nog vooruit zijn gegaan. Wel leuk dat, nu het zo gaat, ik al meer van de kinderen lijk te weten dan ik voorheen dacht.”

Aan het einde van het schooljaar had Janine uiteindelijk 43 kleuters onder haar hoede. Toen we haar weer spraken, rondde ze net de laatste van de 43 (!) oudergesprekken af. Via Teams. “We hebben een alternatief rapport voor de kleuters gemaakt en daarin ook Kleuter in beeld meegenomen. Heel mooi hoe je dat zo kunt uitleggen richting ouders. De kinderen hebben zelf aangegeven wat ze al kunnen en wat nog niet, en ook wij hebben hun sterke punten genoemd en punten om volgend jaar mee te nemen. En voor taal en rekenen hebben we dus aangegeven op welk niveau ze ongeveer zitten. Veelzeggender, en de nadruk ligt op de groei.”

Wat viel nog meer op bij de inzet van Kleuter in beeld?

✓ “Tijdwinst! ik merk dat ik steeds meer kinderen in de leerkrachtroute heb, dat het invullen steeds makkelijker wordt en ik meer kan loslaten. Voorheen zetten we de kinderen in januari en juni bij elkaar. Dan kregen ze allemaal een boekje. Nu ben ik vooraf al veel meer bezig met ‘wie weet wat al’, ga ik al schiften. Eerder begon je pas wat te vinden als je de eerste toets klaar had, nu ben je in augustus al bezig als je dingen ziet om dat even vast te leggen, want je weet dat je straks de leerkrachtroute wilt invullen en dan moet je al wat weten. Dus je bent meer andersom bezig, veel meer preventief.”

✓ “De mooie doorvertaling naar de kinderen zelf en hun ouders. De nieuwe ouders zijn wars van toetsen, tegen het toetsen van kleuters. Eerst moesten we vertellen dat we dat twee keer per jaar deden, en dan lieten we ook de boekjes zien. Maar nu kun je met trots zeggen: we volgen de kinderen, en kijken wat een kind nódig heeft. En dan vertel ik ook over de leerkrachtroute en de kindroute. En dan staan ouders daar héél anders in. En ik vind zelf ook, als je tegen een ouder zegt ‘je kind zit wat dat onderdeel betreft op niveau eind groep 1’, dat klinkt toch veel vriendelijk dan ‘je kind heeft een V gescoord’? Ja toch?!”

✓ “Eerst was ik meer op de groep gericht, nu veel meer op het individu. Nu ga je echt kijken, ‘huppekee, dat kind zit op eind 1 in januari, daar moeten we nog even aan trekken’. Voor één kind heb ik heel bewust de kindroute afgenomen, en kon ik dit echt als bevestiging gebruiken van ‘Oké, ze blijft beter nog om wel te kijken: waar steek je in met een kind, en een jaar bij ons in groep 2, want zie je, daar is ze pas eind groep 1 etc. Ook voor Rekenen zag ik dat ze op veel onderdelen nog niet ver genoeg was.” Janine “Ze komen ook zo anders binnen dan tien jaar geleden, ze kennen soms al zoveel meer letters. Rekenen is wel echt het ondergeschoven kindje. Ook andere programma’s focussen zich allemaal zó op taal, wij willen ook echt dat rekenen promoten. Doen ook iedere dag een rekenactiviteit bijvoorbeeld.”

✓ Dat je heel veel al uit kinderen kunt halen, en zo ook veel gerichter kunt zijn. “Sommige kleuterleerkrachten zijn niet van het toetsen, gaan niet de diepte in, of analyseren. Ik vind die insteek wél belangrijk. Als een kind bijvoorbeeld zegt ‘ik wil graag de klok aanleren’ dan kun je zeggen ‘nee, dat is pas voor groep 4, dat gaan we niet doen’ of je kunt zeggen ‘oké, wie wil nog meer de hele uren leren? Nou hop, kom erbij, en dan gaan we daarmee aan de slag’, dat is heel anders. Er zijn leerkrachten die met kleuters werken en vooral veel willen vrij spelen, vooral lekker naar buiten. Maar er zit heel veel tussen vrij spelen en een hele lesgebonden dag. Ik vind het heel belangrijk merkt dat ouders vooral aandacht hebben voor taal. wat is de beginsituatie? Dat moet je ook ’s morgens in de kring of bij lesjes, dan kun je al verschillende aanbiedingen hebben. Want het is zonde als een kind het allemaal al kent, dat hij ja en amen zit te knikken, dan denk ik, nou zet die maar lekker aan het werk met iets anders.”

De basis van Kleuter in beeld is een online omgeving. Hier vul je de leerkrachtroute in voor Taal en Rekenen, Sociaal-Emotioneel en Motoriek (en vanaf oktober ook Rekenen), vind je de opdrachtjes van de kindroute van Taal (ook op papier mogelijk) en de kind- en groepsrapportages. In een leerkrachtmap vind je naast de handleiding en instructies ook de materialen voor de activiteiten van Taal en Rekenen in de kindroute. Kleuter in beeld is compleet!