TU Delta

Delta nr. 7

3 december 2012

Een zwarte doos, maar dan voor de operatiekamer.

digitale dora reportage

interview

essay

stem op ideeËnman kennis voor willie wortel rob kooij iedereen

International pages inside see page 29

8 Delta nr. 7

3 december

2012

“Fotograferen in een operatiekamer is altijd een hoop geregel. Iedereen moet zijn goedkeuring geven over het maken van de foto, inclusief de patiënt zelf. Dan moet je uiteraard ook in steriele kleding in de OK verschijnen en in de ruimte zelf is vanwege alle apparatuur en slangen je bewegingsvrijheid zeer beperkt. Maar als je dan uiteindelijk daar staat en je een mooie cover heb gemaakt geeft dat een goed gevoel. Zeker als de dienstdoende chirurg mee staat te neuriën op de muziek die uit de speakers komt.” (Fotograaf Hans Stakelbeek)

REAGEER!

12

www.delta.tudelft.nl

colofon Delta is het informatie- en opinieblad van de TU Delft, verzorgd door een journalistiek onafhankelijke redactie.

Redactie Frank Nuijens (hoofdredacteur), Saskia Bonger, Tomas van Dijk, Dorine van Gorp, Connie van Uffelen, Jos Wassink, Katja Wijnands, Carlijn Remmelzwaal Medewerkers aan dit nummer Jorinde Benner, Jessica van den Doel, Dap Hartmann, Auke Herrema, Job Hogewoning, Martin Kers, Damini Purkayastha, Molly Quell, Raghuveer Ramesh, Jimmy Tigges, Robert Visscher Foto’s Sam Rentmeester, Hans Stakelbeek Bladconcept en vormgeving Maters & Hermsen, Leiden

Lay-Out Liesbeth van Dam, Saskia de Been Redactie-adres Universiteitsbibliotheek, Prometheusplein 1, 2628 ZC Delft, 015 278 4848, delta@tudelft.nl Advertenties H&J Uitgevers, 010 451 5510, delta@henjuitgevers.nl Druk Deltahage, Den Haag Oplage 8.000 Jaargang 45 ISSN 2213-8838 Meld je aan voor de wekelijkse nieuwsbrief op de website.

Meer informatie op: www.delta.tudelft.nl/colofon

reportage

interview

zwarte doos

performer

Een zwarte doos, maar dan voor de operatiekamer. Dat is de digitale operatieassistent Dora. De TU Delft ontwikkelt het systeem samen met Zuid-Hollandse ziekenhuizen en bedrijven.

Of het nu de Top 2000, het Nederlands elftal, de taalontwikkeling van zijn tweejarig zoontje of computervirussen zijn; netwerkprofessor Rob Kooij ziet overal complexe netwerken.

16

29

Delta 8 verschijnt op maandag 17 december.

reportage

international pages

entrepreneurial awards

collecting water

Acht TU-collega’s mogen ongegeneerd opscheppen over hun kandidaat voor de Delft Entrepeneurial Scientists Awards. Stemmen kan tot 10 december op yesdelft.nl/vote.

Water samples from all over the world, in personally created unique glass jars.

That’s Water Donation, an interactive art installation in the TU Library.

VERDER Column 04 KORT NIEUWS 05 SPORT 06 DESGEVRAAGD 07 PARTYCRASHERS 15 JOB DE KOK 15 BACHELOR 20 na delft 21 ESSAY 22 AGENDA 26 Column 27 HALFWAY 31 TALKING POINT 31

Delta Er wordt in mijn beleving veel te vaak cum laude uitgereikt. Cum laude is iets exceptioneels, voorbehouden aan briljante studenten die na hun afstuderen inderdaad ver boven de middelmaat verheven blijken te zijn. Zelf heb ik in de tien jaar die ik bij de TU Delft werk, slechts driemaal een cum laude uitgedeeld aan een afstudeerder. Een cum laude krijg je van mij dan ook niet zomaar. Het afstudeerwerk moet zó goed zijn, dat ik het gevoel heb dat ik het zelf niet beter had kunnen doen. Als iedereen dit criterium gebruikt, verklaart dat natuurlijk het grote aantal cum laudes dat ik waarneem (insert a smiley-face emoticon here).

Cum laude begint een ware epidemie te worden.

Studenten herkansen vakken waarvoor ze al een 7 behaalden, in de hoop op een nog hoger cijfer. De waanzin ten top. Hoewel er gelukkig nog faculteiten zijn waar het afstudeerwerk ten minste met een 9 moet zijn beoordeeld, volstaat op andere faculteiten een 8,5. Waar ik me echter het meest druk om maak, zijn de gevallen waarin cum laude opgelegd pandoer lijkt te zijn. Dat ik van tevoren te horen krijg dat student X gemiddeld een 8,5 heeft behaald voor zijn vakken, en als zijn afstudeerscriptie nu ook met een 8,5 wordt beoordeeld, dan studeert hij cum laude af! Heel leuk ook voor zijn ouders, die er stiekem al op rekenen. De vraag is dus of ik de boeman wil zijn die deze hoop de grond in boort. Ik wil niet in een dergelijke situatie worden gebracht. Vandaar mijn voorstel tot wijziging van de huidige praktijk.

Verleen cum laude louter en alleen op basis van het afstudeerwerk, want daarin komt alles samen wat een student geleerd heeft in zijn/haar opleiding. Als hij/zij overtuigend kan laten zien in staat te zijn om volledig zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te doen, dan is deze sublimatie van de opleiding als geheel voor mij maatgevend. So what als er twee jaar eerder slechts een 6 voor klassieke mechanica werd behaald. Als diezelfde student voor zijn afstuderen een methode heeft ontwikkeld waarmee voor het eerst het aangrijpingspunt kan worden bepaald van de resultante kracht voor een lichaam waarop drie verschillende krachten werken, dan is dat wat mij betreft doorslaggevend.

Ook moet de tijd dat iemand over zijn studie heeft gedaan niet langer een criterium voor cum laude zijn. Het is alleen het resultaat dat telt. De Nobelprijs voor natuurkunde komt doorgaans pas decennia na de noeste arbeid die daaraan ten grondslag lag. Je wint een Grand Slam tennisfinale pas als je drie sets hebt gewonnen. Er wordt niet gekeken wie er na anderhalf uur spelen op voorsprong staat. Sterker nog, je kunt drie sets winnen terwijl je in de gehele wedstrijd veel minder punten hebt gescoord dan je tegenstander – het sportieve equivalent van de 6 voor klassieke mechanica.

Dap Hartmann is astronoom. Hij werkt als onderzoeker bij de faculteit Techniek, Bestuur en Management.

TU Delft

1 Mijn taak als beschermvrouwe houdt in dat ik elke dag koffie en appeltaart naar de boorploeg breng.

nee

2 Met mijn deelname enthousiasmeer ik vrouwen voor techniek.

ja

3 Door mijn studie construction management and engineering weet ik beter dan de andere kandidaten wat tunnelboren inhoudt.

ja

TU-studente Anika Luteijn doet mee aan ‘Boor zoekt vrouw’, een wedstrijd waarbij een beschermvrouwe voor de Sluiskiltunnelboor in Zeeuws-Vlaanderen wordt gezocht. Elke tunnelboormachine krijgt een beschermvrouwe die de aardse variant van de heilige Sint Barbara vertegenwoordigt. Luteijn hoopt te winnen met haar spontaniteit, sterke band met Zeeuws-Vlaanderen en haar technische achtergrond.

4 De rol van beschermvrouwe is voor mij weg gelegd, want in mijn dagelijkse leven ben ik ook een verzorgend en beschermend type.

ja

5 Op welke vraag wil je terugkomen?

“Op vraag 2. Met mijn deelname aan ‘Boor zoekt vrouw’ maak ik me sterk voor twee zaken. Ten eerste dat de techniek niet alleen een mannenwereld is. Ik wil aangeven dat het belangrijk is dat meer vrouwen de techniek in gaan. Ook wil ik meer werkgelegenheid in Zeeuws-Vlaanderen creëren. Zeeuws-Vlaanderen is een krimpregio. Jongeren trekken er weg om elders te studeren en komen niet meer terug. Ik ben één van de weinigen die wel terug wil. De Sluiskiltunnel draagt bij aan meer werkgelegenheid in de regio.” (CR)

5000 Met zijn onderzoek naar quantumbits in diamant heeft natuurkundige ir.

Bas Hensen een van de Jong Talent Shell Afstudeerprijzen voor Natuurkunde gewonnen. Afgelopen vrijdag kreeg hij een cheque van vijfduizend euro. Als quantumbits dienden elektronen die gevangen zitten in een onregelmatigheid in de kristalstructuur van het diamant. Het zijn veelbelovende bouwstenen van een toekomstige quantumcomputer. Maar dan moeten die quantumbits eerst wel met elkaar kunnen communiceren.

Hensen leverde een bijdrage aan deze communicatie door bij de groep van prof.dr.ir. Ronald Hanson (faculteit TNW) mee te werken aan een techniek waarbij de quantumbits middels lichtstralen verstrengeld worden. (TvD)

Tweets

Foto: Mark Neelemans

columnDAPHARTMANNCUMlAUDE

4

Kort Brazilië

Foto: Sam Rentmeester

Na vier dependances in China heeft de TU Delft er nu ook een in Brazilië, bij de universiteit van Campinas, Unicamp. ‘TU Delft Brazil & BE-Basic Brazil’ is officieel een vestiging van de TU en BE-Basic, een consortium van bedrijven, universiteiten en onderzoeksinstituten op het gebied van biobased economy. www.delta.tudelft.nl/25962

Sinterklaas is weer in Delft. En dat betekent: (digitaal) lootjes trekken, cadeautjes kopen, surprises en – niet vergeten! - gedichten maken en natuurlijk héél veel pepernoten en chocoladeletters eten. De goedheiligman bezocht zaterdag traditioneel ook de campus, tijdens het jaarlijkse Sinterklaasfeest van personeelsvereniging Prometheus.

Pagina 25: Bèta met fêta, pagina 30: It’s the season.

Wetenschap top 3 De trambaan die over de Mekelweg wordt aangelegd, is de eerste ter wereld met een gepatenteerd compensatiesysteem tegen magnetische strooivelden. Normaal gesproken vormt de 1000 Ampère die heen door de bovenleiding vloeit en terug door de rails een storend magnetisch veld. Professoren Lou van der Sluis (EWI) en Pieter Kruit (TNW) bedachten daar iets op dat de overlast met een factor tien moet verminderen. delta.tudelft.nl/25947

Promovendus Yuan Ren heeft bij technische natuurkunde een nieuw type vastestoflaser gestabiliseerd. Daardoor is de terahertz laser-op-een-chip geschikt gemaakt voor astronomische waarnemingen. Ren promoveerde op 4 december bij prof.dr.ir. Teun Klapwijk. De kleine quantum cascade laser (QCL) is favoriet voor ballon- of satellietmissies. Rens copromotor dr.

Jian-Rong Gao ontwikkelt sensoren voor dat soort Nasa ruimtemissies op zoek naar de vorming van sterren en planeten. delta.tudelft.nl/25971

IO-student René Smeets maakt long boards van natuurlijke vezels (vlas en hennep) en een natuurlijke hars. ’s Avonds, als het oude mijnbouwkundegebouw waar hij kantoor houdt, nagenoeg verlaten is, test de student zijn creaties op de lange spiegelgladde gangen. “Het voordeel van composieten ten opzichte van triplex (het materiaal dat nu veel in de boards wordt verwerkt), is dat je de stijfheid van de plank veel meer in de hand hebt.” www.delta.tudelft.nl/25978

JOVD De liberale jongerenorganisatie JOVD Delft e.o. is niet blij met de actie waarbij de studentenvakbond VSSD de TU Delft ‘te koop’ zette. Volgens de VSSD zouden bètastudenten met een leenstelsel slechter af zijn omdat hun opleiding een jaar langer duurt en zwaarder is, maar de JOVD vindt dat een ‘verkeerd signaal’. www.delta.tudelft.nl/25955

Nerds Helaas, er gaat in juni 2013 geen Delfts team naar de finale van het Noordwest Europees Kampioenschap programmeren (NWERC) in Sint Petersburg. Dat bleek in het laatste weekend van november aan de Drebbelweg waar de driehonderd slimste programmeurs van universiteiten in teams vraagstukken oplosten met algoritmes. www.delta.tudelft.nl/25975

Erasmus Voor de Erasmusbeurzen is vanaf 2014 meer geld beschikbaar, maar volgend jaar ziet het er nog altijd somber uit. Er is te weinig geld voor 2012, waardoor het populaire uitwisselingsprogramma van de Europese Unie nu al inteert op het potje voor 2013. Als het zo doorgaat, is het geld halverwege volgend jaar op. www.delta.tudelft.nl/25983

Zorgen

Foto: Tomas van DIjk

Foto: Tomas van Dijk

Foto: Tomas van Dijk

De Tweede Kamer is bang dat niet alle Nederlandse studenten hun studiefinanciering meer mee kunnen nemen naar het buitenland. Door nieuwe regels valt een deel van hen mogelijk buiten de boot. www.delta.tudelft.nl/25970

Graafwerk voor de tramlijn.

Yuan Ren bij kryostaat.

René Smeets op zijn long board.

SPORT

Sporter van de week is Anna Kwekkeboom Specs

1.70 mtr Gewicht

70 kilo Geboortejaar 1988

kleine en grote verschillen

studie: Cultuurwetenschappen in Rotterdam. Net afgestudeerd als bachelor.

Deed ooit bouwkunde in Delft.

Niet op de foto, wel in het doel: een nekbeschermer.

Keeperspak. Of het lekker zit?

Je went er wel aan. Het is een heel gedoe. De tas is enorm vol en zwaar. Gelukkig mag ik die in een loods op het sportcentrum laten staan.

sport:

Hockey, bij SHC Scoop

andere sporten: Vroeger gesquasht en geschaatst in de winter.

Sterke punten “Bij het keepen de hoge ballen.

Als veldspeler heel actief: snel uitlopen, net iets feller op de bal zitten.”

Keepershelm

Zwakke punten: “Mijn voetenwerk. Ik ben nog niet zo snel als de bal.”

Niet zichtbare toque als kruisbeschermer in de broek.

Blessuregevoeligheid, lichamelijke zwakheden: “Heel lang geblesseerd geweest aan de binnenkant van mijn kuit. Eerst de ene, toen de andere. Speelt nog wel eens op, maar weinig last meer van.”

Hoogtepunten/prijzen?

“Zaalkampioen met Scoop in de afgelopen winter, als speelster.

Promotie naar de derde klasse op het veld moet het volgende hoogtepunt worden dit seizoen.”

Ambities?

“Promoveren met Scoop. Mijn persoonlijke ambitie is om als keepster zo goed te worden dat ik mee kan naar de derde klasse. Het lijkt mij leuk als we dan tegen Dopie (Virgiel) mogen spelen, vanwege de rivaliteit.”

Bijzonderheden?

“Scoop is de enige open studentenhockeyvereniging in Delft die ook nog eens zo gezellig is dat je toch wel blijft hangen na de wedstrijd zonder dat dat verplicht is.”

Met schuim gevulde legguards.

Keepersbroek. Lekker dik, met voor, achter en opzij overal plasticachtige platen die de klappen opvangen zodat je overal naartoe kunt vallen.

Foto: Sam Rentmeester

Hekel aan?

“Onsportiviteit. Daarom vind ik voetbal zo vervelend.”

Rechts een ‘stickhandschoen’, om de bal te kunnen spelen. Links een ‘blok-handschoen’ om de bal tegen te houden.

Winnen met één puntje verschil of met grote overmacht. Een tiende van een seconde tekort komen en toch perspectief zien. Sportende TUstudenten maken het allemaal mee.

Om te beginnen met de winnaars van de voorbije weken: op een aansprekend invitatietoernooi in Noordwijk zegevierde DFC-schermer Noud Werter op het onderdeel degen. Daarvoor moest de TUpromovendus in de eerste eliminatieronde wel zijn Delftse clubgenoot Florian Vandenberk verslaan.

Dat lukte maar net: 15-14. “Een dubbel gevoel om door een clubgenoot te worden uitgeschakeld”, aldus Vandenberk. “Zeker omdat het een close call was. Anderzijds wel mooi dat iemand van je club doorgaat naar de kwartfinale en daarna ook nog het toernooi wint.”

Op de L&R-faculteit lopen meer excellerende sporters rond. De 23-jarige Priscilla Speelman bijvoorbeeld. De autocoureur verzekerde zich in het slotweekend van de International Supercar Challenge op het circuit van Assen van de titel Nederlands kampioen in de Sport 1-divisie. In de eerste race nam Speelman bij de pitstop het stuur over van haar aan kop rijdende racepartner John van der Voort.

Door de resultaatseconden (een tijdstraf voor eerdere goede resultaten!) viel zij terug naar de tweede plaats, achter concurrent Eric van den Munckhof.

In de 27ste ronde nam zij de koppositie toch weer over en gaf die daarna niet meer uit handen. Het duo Speelman/Van der Voort kwam op een zodanig aantal punten uit dat de tweede race niet meer van belang was.

Ook snel, maar dan op de fiets, is baanwielrenner en werktuigbouwkundestudent Hylke van Grieken.

In zijn branche kan een verschil van 0,1 seconde dodelijk zijn. Dat merkte hij tijdens een wereldbekerwedstrijd in Glasgow bij het onderdeel teamsprint.

Een race in drietrapsraketvorm, waarbij drie teamgenoten tegelijk starten van wie er twee onderweg afvallen na als gangmakers voor de derde te hebben gefungeerd. Starter Van Grieken reed weliswaar een pr in zijn openingsronde, maar de eindtijd was als gezegd een tiende van een seconde te hoog om een finaleplaats te bemachtigen. Toch was Van Grieken tevreden: “We reden voor het eerst in deze opstelling. Er zit zeker groei in dit team, dus dat biedt perspectief voor het WK in Minsk, in februari.”

Op de tweede dag verknalde hij in eigen woorden de kwalificatie bij de individuele wedstrijden, waardoor hij vervroegd naar huis kon. (JT) Tips? jimmy.tigges@hetnet.nl

Delta

7

TU Delft

Desgevraagd Het elektronisch patiëntendossier komt er toch, meldde NRC Handelsblad op 24 november. Het is weliswaar afgewezen door de Eerste Kamer, maar zonder staatsbijdrage verder ontwikkeld door organisaties van artsen, apothekers, ziekenhuizen en patiënten.

Per 1 januari zal aan iedere patiënt gevraagd worden of die bezwaar heeft tegen de opname van zijn gegevens in het ‘Landelijk Schakelpunt’ – de nieuwe naam van het veelbesproken Elektronisch Patiëntendossier of EPD. Toestemming van de patiënt is een voorwaarde die de Eerste Kamer stelde naast de conditie dat het rijk niet meebetaalt.

Nu zijn het de verzekeringen die betalen, en wel aan de artsen wanneer die patiënten aanmelden. Naar verwachting zullen artsen de voordelen van het systeem benadrukken en dan vragen: geeft u toestemming?

Zeker niet, zegt dr. Martijn Warnier van de sectie systeemkunde (TBM), die tijdens zijn carrière betrokken is geweest bij onderzoeken naar diverse grootschalige informatiesystemen, waaronder een systeem voor de rechtbank en voor ziekenhuizen.

“Elke zorgverlener in Nederland heeft toegang tot het Landelijk Schakelpunt. Dat zijn 200 duizend mensen.

Dan kan ik net zo goed mijn gegevens op straat gooien.”

Warniers belangrijkste bezwaar is de schaal van het netwerk. “Op lokaal niveau werkt het systeem goed”, weet Warnier, “en in 99 procent van de gevallen wordt de zorg ook lokaal verleend.” Dat zou zo moeten blijven, vindt

hij, omdat er dan veel minder mensen toegang hebben tot de gegevens, en er bovendien een sociale controle is omdat je weet wie je gegevens raadple-

staan om te weigeren.

Hoogleraar informatie- en communicatietechnologie prof.dr. Yao-Hua Tan (TBM) zal wel toestemming geven aan zijn huisarts. Hij vindt het ‘EPD nieuwe stijl’ een goed idee, zegt hij desgevraagd. De reden: het kan levens redden. “Bij noodgevallen – bij een verkeersongeluk bijvoorbeeld – hebben artsen dankzij dit systeem straks direct toegang tot de medische gegevens.”

“De zorg wordt bovendien alsmaar ingewikkelder”, vervolgt Tan. “Er komen steeds meer handen aan het bed. Goede uitwisseling van gegevens is daarom van groot belang.”

De zorgen over privacy snapt Tan. “Je kunt natuurlijk nooit helemaal uitsluiten dat het systeem gehackt wordt.

‘Op lokaal niveau werkt het systeem goed en in 99 procent van de gevallen wordt de zorg ook lokaal verleend’ gen. Bij een landelijke koppeling ben je die controle kwijt.

Toch verwacht hij de verzekeraars hun target van negentig procent inschrijving wel zullen halen. Als voorbereiding op het EPD heeft destijds maar een paar procent van de bevolking bezwaar aangetekend, verklaart Warnier. En als het systeem nu door de arts wordt aanbevolen, moet je wel sterk in je schoenen

Maar er zijn wel degelijk verbeteringen doorgevoerd ten opzicht van het EPD. Zo kan men met dit nieuwe systeem altijd nagaan wie het dossier van een patiënt heeft opgevraagd.” Een arts die iets kwaads in de zin zou hebben, kan dus niet ongestraft aan de haal met patiëntgegevens, aldus de hoogleraar.

(TvD/JW)

Stel: Het bsa wordt verhoogd naar 60 ects.

Zou jij nog aan de TU Delft gaan studeren?

10%

Ja. Als die eis wordt gesteld, zal het ook wel haalbaar zijn.

85%

Nee. De studies aan de TU zijn te moeilijk om alles in één jaar te halen.

5% Ik weet het niet.

Strip: Auke Herrema

..

DORA SYSTEM DORA SYSTEM

DATE

TIME 12:22’2

DATE

TIME 12:22’2

Een camera stelt vast of er blauwe afdekdoeken liggen; dan is een operatie in gang.

Sensoren aan doorvoer herkennen instrumenten aan kleurcodes.

DORA SYSTEM

DATE

TIME 12:22’2

Actieve Rfid-chip meldt apparaat bij Dora aan en gaat knipperen bij storing.

DORA SYSTEM

DATE

TIME 12:22’2

Dankzij een Rfid-chip op polsband weet Dora steeds waar iedere patiënt verblijft.

Dora waakt over u DORA SYSTEM

DATE

9

TIME

iPad geeft met kleurcode aan of alle apparatuur aanwezig is en in goede staat.

Een zwarte doos, maar dan voor de operatiekamer.

Dat is de digitale operatieassistent Dora.

De TU Delft ontwikkelt het systeem samen met Zuid-Hollandse ziekenhuizen en bedrijven.

“We kunnen nog veel leren van de luchtvaart.”

12:22’2

V.l.n.r. doorvoer met kleurdetector; polsbandje met chip; Rfid-chip apparatuur; iPad.

D

ora is de ultieme Big Brothermachine op de operatiekamer. Ze volgt patiënten vanaf het moment dat ze binnen zijn. Ze filmt de operatie, registreert de gebruikte instrumenten en inventariseert de apparatuur. Niets ontgaat deze big sister. Maar hoe zit het met privacy van de patiënten?

Grappig genoeg wijzen de eerste proeven uit dat patiënten privacy minder interesseert dan een vlotte en veilige behandeling. Personeel daarentegen vreest de gevolgen van het vastleggen van medische missers.

Uit onderzoek blijkt dat in Nederlandse ziekenhuizen jaarlijks 1900 mensen overlijden als gevolg van ‘vermijdbare medische fouten’. Denk aan foute medicijnen, defecte apparatuur en hygiënefouten. Ruim tweehonderd gevallen van niet-natuurlijk overlijden

in het ziekenhuis belanden jaarlijks op het bureau van het openbaar ministerie.

De overige 1700 gevallen worden kennelijk niet opgegeven. “Dokters zijn niet geneigd fouten te melden uit angst voor justitie”, constateert Frans Hiddema, directeur van het Oogziekenhuis Rotterdam. Toch zou hij het liefst alle operaties op video vastleggen.

In tegenstelling tot de luchtvaartsector, waar na een ongeluk de onderste steen boven gehaald wordt om de oorzaak van het falen te achterhalen, worden fouten in de operatiekamer nog vaak toegedekt. In die tamelijk gesloten cultuur is men er aan gewend geraakt dat apparatuur soms niet optimaal werkt, en beschouwt men het feit dat operaties uit-

‘Dokters zijn niet geneigd fouten te melden uit angst voor justitie’

‘Is moeder al aan de beurt?’

In het Rotterdamse Oogziekenhuis is het niet de duur van de ingreep die sterk varieert, maar de wachttijd van patiënten. “De een wordt binnen vijf minuten geholpen en een ander wacht anderhalf uur op zijn welkomstgesprek”, vat adviseur veiligheid en kwaliteit dr. Dirk de Korne het probleem samen.

Omdat weten met meten begint, is het Oogziekenhuis begonnen met een patiëntenvolgsysteem. Iedere operatiepatiënt (het zijn er 14 duizend per jaar) krijgt bij binnenkomst een polsbandje met een Rfid-chip die zijn plek binnen het ziekenhuis

doorgeeft aan een computersysteem. Zo zien begeleiders waar hun familielid verblijft (in de operatiekamer of al klaar?), verplegend personeel kan patiënten op tijd voorbereiden voor hun volgende stap, en veel storende telefoontjes kunnen worden voorkomen. Analyse van de data van komende tijd door TU-onderzoekster dr.ir Linda Wauben moet duidelijk maken hoe de wachttijd uniformer en korter gemaakt kan worden.

Naast de hoop op verbetering van efficiëntie en patiëntveiligheid roept Dora vragen op over privacybescherming van zowel

patiënten als behandelaars. Dat bleek ook op de werkconferentie Verbetering van het operatieve proces, 27 september bij YesDelft. Daar werd gepleit voor meer transparantie door systematische dataverzameling, beter inzicht door analyse van die data en terugkoppeling van de bevindingen naar de behandelaars.

Directeur Hiddema (Oogziekenhuis) verwacht dat meer transparantie in de operatiekamer samenvalt met de opkomst van een ander type arts: meer teamspeler dan solist. Kwaliteitsadviseur De Korne ver-

wacht pas openheid als chirurgen niet meer hoeven te vrezen voor claims of strafrechtelijke vervolging. “Het openbaar ministerie wil iemand de schuld geven, maar voor ons is de vraag niet wie er fout was, maar wat er fout ging.” Hiddema vindt dat medici een voorbeeld moeten nemen aan de luchtvaartsector die bij ongevallen de Onderzoeksraad voor Veiligheid voorrang geeft, en niet het strafrecht.

Tekst: Jos Wassink Foto’s: Hans Stakelbeek

Delta

11

TU Delft

‘Meneer ligt al een uur in de gang’ Net als apparatuur met kuren, ziet veel ziekenhuispersoneel uitlopende planningen als een onvermijdelijk natuurverschijnsel. Dat geldt echter niet voor gynaecoloog prof.dr.

Frank Willem Jansen (LUMC) en voor de onlangs gepromoveerde informatica dr.ir.

Loubna Bouarfa. “De planningssystematiek in ziekenhuizen is zeer basaal”, constateert Bouarfa in haar proefschrift Recognizing surgical patterns.

“Er wordt geen gebruikgemaakt van praktijkgegevens om de systematiek bij te sturen en zo de efficiëntie vanuit de praktijk te verbeteren.”

Jansen verwoordt het iets an-

ders: “We willen een soort tomtom voor de operatiekamer, die automatisch bijhoudt hoe ver de operatie gevorderd is en die een dynamische voorspelling geeft van hoe lang het nog duurt.”

Zo’n systeem zou een zegen zijn voor verpleegafdelingen en patiënten die zelf op een bord kunnen zien wanneer ze aan de beurt zijn. Het zou de ingewikkelde planning kunnen verlichten en een eind kunnen maken aan die storende telefoontjes omdat iedereen kan zien wie waar moet zijn.

Maar eenvoudig is het niet om automatisch de fase van een operatie te bepalen. Arts-on-

lopen even onvermijdelijk als regen in de herfst. Dora is een poging tot verbetering door registratie en transparantie.

Checklist De bevindingen van toenmalig chirurg-inopleiding dr. Emiel Verdaasdonk waren het startpunt van het Dora-project. Hij had in 2006 een observatiestudie gedaan naar de praktijk van sleutelgatoperaties voor galblaasverwijdering. In 86 procent van de operaties waren er een of meer ‘incidenten’ met de medische apparatuur, en in 45 procent van de operaties was apparatuur niet aanwezig of niet goed opgesteld.

“Maar als je operatiekamerpersoneel ernaar vroeg, dan was ze niks opgevallen”, vertelt Dora-onderzoeksleider dr. John van den Dobbelsteen, van de afdeling biomechanical

derzoeker drs. Mathijs Blikkendaal (LUMC) vertelt hoe ze dat met camera, lichtsensoren en een microfoon willen doen. De camera neemt de blauwe afdekdoeken waar – een teken dat er een operatie aan de gang is.

Lichtsensoren registreren kleurenbandjes rond de steel van instrumenten voor de sleutelgatchirurgie; tang, naaldvoerder en schaar hebben allemaal hun eigen kleurcode. En de microfoon vangt piepjes op die specifiek zijn voor het gebruik van naaldvoerder of coagulatietang (laat het bloed stollen).

Alleen op basis van het type operatie en basisgegevens van

engineering van de faculteit Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek en Technische Materiaalwetenschappen (3mE). “Zo gewend zijn ze aan het gedoe met apparaten.”

Emiel Verdaasdonk stelde een checklist op om voor het begin van de operatie te controleren of alle apparatuur aanwezig is en in goede staat verkeert. Een beproefde methode in de luchtvaart. “Twee minuten werk voor vijftig procent minder storingen”, vat Van den Dobbelsteen de werking van de lijst samen.

Toch was er ook weerstand tegen de checklist. Sommigen vonden het iets voor dummy’s; anderen vonden het gehannes met een lijst en een potloodje weinig geavanceerd.

Kon dat niet anders? Jawel. Met een geautomatiseerde checklist, Dora dus.

de patiënt (leeftijd, gewicht, geslacht) weet een door Bouarfa ontwikkeld systeem de eindtijd van een operatie 12 tot 18 minuten nauwkeuriger te voorspellen ten opzichte van de gemiddelde duur. Voeg daar de signalen van de camera, lichtsensoren en microfoon aan toe, en de voorspelling wordt nog beter, verwacht Blikkendaal.

Midden volgend jaar begint een proef waarbij Dora simultaan naast de huidige operatiekamerplanning mee zal lopen.

Dan moet blijken of Dora betere voorspellingen geeft van de operatieduur dan nu het geval is.

Partners binnen het Dora-project zijn het LUMC, Reinier de Graaf Groep, Bronovo ziekenhuis, Oogziekenhuis Rotterdam, TU Delft, Ayton, Sense IT, Jalaco, NewCompliance, LogiSense, MediShield, Accenda, PRSD Studio, Cofely, LogiMedical en Repoint.

De totale begroting bedraagt 3,6 miljoen euro over twee jaar. De helft ervan wordt door de partners opgebracht, en de andere helft door de provincie Zuid-Holland.

www.misit.nl

‘Heb jij het coagulatieapparaat gezien?’

In het Delftse Reinier de Graaf ziekenhuis is een geautomatiseerde checklist in ontwikkeling. Klinisch fysicus dr. Joleen Blok ontwikkelt samen met TU-onderzoekster ir. Annetje Guedon (3mE) en het bedrijf Double Sense een op radiochips (Rfids) gebaseerd systeem dat controleert of alle benodigde apparatuur aanwezig is. In het kader van de proef zijn honderd apparaten waaronder anesthesieapparaten, laparoscopietorens, lasers en pompen voorzien van een actieve Rfid, zo groot als een pillendoosje.

Het bevat onder meer een

meldknop, een bewegingsensor en een rood ledlampje.

Als het apparaat is verplaatst, stuurt de Rfid een presentieboodschap rond, die door het centrale systeem wordt ontvangen. Zo weet Dora welke apparatuur waar staat. Als het goed is, weet Dora binnenkort ook welke ingreep op het programma staat, en wat voor apparatuur daarvoor nodig is. En ze kent de onderhoudsstatus van alle apparatuur. Pas als alle aanwezige apparatuur in correcte staat is, geeft Dora een groen scherm op de iPad aan de muur. “In naam is de opera-

teur verantwoordelijk voor een controle op de goede staat van de apparatuur”, vertelt Blok, “maar in de praktijk gaat hij echt niet zelf alle apparatuur en stickers controleren. Nu hoeft hij alleen maar te checken of Dora groen licht geeft.”

Ook het doorgeven van storingen is een stuk vereenvoudigd en gestandaardiseerd.

Het systeem is in oktober in een gedeelte van het ziekenhuis ingevoerd. “In het begin waren er honderd kleine probleempjes,” lacht Guedon, “maar er wordt tenminste mee gewerkt.” Op de vraag wanneer

de invoering succesvol is, antwoorden beiden: “Als we flink meer storingsmeldingen binnen krijgen.”

Of het nu de Top 2000, het Nederlands elftal, de taalontwikkeling van zijn tweejarig zoontje of computervirussen zijn; Rob Kooij ziet overal complexe netwerken.

Niet gek voor een hoogleraar robustness of complex networks. Maar Kooij is niet bang voor zijsporen: hij ontwikkelde games en leerde Chinees én jongleren in het circus.

‘ik volg mijn ideeËn, ook al lijken ze zinloos’

Tekst: Saskia Bonger Foto’s: Hans Stakelbeek

Delta

13

TU Delft

Verstoringen in netwerken kunnen grote maatschappelijke gevolgen hebben, zei u half oktober in uw intreerede. U noemde de brand in de Vodafone-centrale eerder dit jaar, waardoor dik één miljoen mensen een week lang niet konden bellen. Hoe kunt u ervoor zorgen dat zoiets niet meer gebeurt?

software draaien. Dat moeten we realistischer maken, door rekening te houden met echte gegevens. Zodat we een toegepast model krijgen waar je echt wat aan hebt.”

“Met onze rekenmethodieken kunnen we netwerken ontwerpen

Dus de bedrijven die meedoen in dit project hebben niks aan dat model?

die bijna niet kwetsbaar zijn, zodat je kunt uitsluiten wat er bij

“Nog niet, maar een antivirusbedrijf vindt het

Vodafone gebeurde. In de praktijk betekent dit dat je redundantie

ook niet erg als er veel computers zijn besmet. Als

aanbrengt in zo’n netwerk. Je zorgt dat sommige dingen in het net-

ik iets geniaals ontdek waardoor er nooit meer

werk twee keer voorkomen. Zodat je een back-up hebt.”

computervirussen zijn, dan hoef ik waarschijnlijk niet bij hen aan te komen.”

Nog een centrale bouwen is duur.

“Dat is precies de discussie. Het is helemaal niet moeilijk om ervoor

Waarom werken jullie dan samen?

te zorgen dat netwerken bestand zijn tegen calamiteiten. Dan moet

“Ik ga het malware-probleem in brede zin niet

je alles dubbel doen, of driedubbel, maar dat is inderdaad duur.

oplossen, ik ga onderzoeken hoe het contact-

Het aardige van het voorbeeld van Vodafone is: je kunt een ander

netwerk van invloed is op de verspreiding van

mobiel netwerk gebruiken. Je kunt zeggen: laten we met elkaar af-

virussen. Natuurlijk met als doel inzicht krijgen,

spreken dat als Vodafone eruit ligt, dat die dan even via KPN mag

zodat er wat er aan gedaan kan worden. Voor an-

en andersom. Om elkaars verkeer op te vangen, gaan ze allebei een

tivirusbedrijven is het interessant om te weten

beetje hun netwerken upgraden. In het tijdschrift van het ministe-

hoe ze bepaalde netwerkconnecties moeten in-

rie van Veiligheid en Justitie heb ik laatst een rekenvoorbeeld gege-

stellen om bepaalde effecten te bewerkstelligen.

ven van hoe beide netwerken zo robuuster worden.”

De twee bedrijven waar wij mee werken, vinden het bovendien bijzonder fijn om in één adem ge-

U rekent aan cybersecurity en zei in uw oratie dat er maar bar weinig bekend is over de effectiviteit van antivirussoftware. Is dat niet zorgwekkend?

noemd te worden met de TU. Voor ons is het leuk dat ze meedoen, want zij weten hoe malware werkt en zij hebben de data.”

“Cybercrime is een probleem dat zich heel ver uitstrekt. Hoe effec-

matie, maar het is geen heel hoog percentage. Dat vind ik gevaar-

U rekent ook aan smart grids. Binnen die toekomstige, complexe energienetwerken kan een heleboel misgaan, lijkt me.

lijk. Dat er geld van je rekening wordt gehaald, is relatief onschul-

“Er komen meer energiebronnen bij, mensen

dig. Tot nu toe krijg je dat wel weer terug van de bank. Maar ergere

gaan hun eigen energie produceren en de rol van

dingen kunnen ook. Je kunt hele landen en infrastructuren platleg-

ict wordt veel groter. Het wordt zeker een inge-

gen.”

wikkelder verhaal. Dus is het een interessante

tief antivirussoftware is, weten we niet. Hoeveel van de malware wordt tegengehouden? Bedrijven zijn karig in het delen van infor-

vraag hoe betrouwbaar dat netwerk wordt. Bin-

Bij de TU kon een op hol geslagen systeem het hele netwerk urenlang platleggen. Daar was niet eens kwade opzet in het spel.

nen het project Robusmart kijken we naar de

“Daaraan zag je dat we helemaal afhankelijk zijn van een systeem

studenten en ik in hoeverre wij door de structuur

waarvan we niet precies weten hoe het opereert en aan elkaar

van het netwerk te analyseren in staat zijn om

hangt. Gaat er een keer per ongeluk iets mis, dan kan het al uit de

de meest kwetsbare elementen in het netwerk te

hand lopen. Wij proberen digitale systemen te doorgronden. Wat

identificeren. En dan: wat kunnen we doen om

zijn de elementen in het systeem, hoe hangen ze samen, wat ge-

die kwetsbaarheid te verlagen?”

beschikbaarheid van het netwerk, afhankelijk van zijn structuur. Concreet analyseren mijn

beurt er als ik een deel uit zet?”

“Wij hebben nu een abstract model van hoe virussen zich versprei-

U houdt van samenwerken, met alle denkbare mensen en partijen. Kinderen, studenten, gepensioneerden, professionals uit allerlei richtingen.

den. Daar zitten veel niet-gevalideerde aannames is. Wij voor-

“De mensen maken het leven interessant, veel

onderstellen bijvoorbeeld dat alle computers dezelfde antivirus-

meer dan de technologie. Technologie raakt het

U hebt met twee antivirusbedrijven een projectvoorstel ingediend bij NWO. Wat behelst dat onderzoek?

14

Delta

TU Delft

World, waarbij internationale PhD’s hun familie filmden. Dat is een

Muziek is uw passie. U speelt zelf gitaar. Was het conservatorium iets voor u geweest?

waanzinnig document geworden. We hadden bijvoorbeeld een jongen

“Ik heb erover getwijfeld, maar besloot wiskunde te

uit Ethiopië. Dan zie je ineens een hut ergens op de hoogvlakte. En een

gaan studeren. Ik weet niet of ik het conservatorium had

moeder in een traditioneel gewaad. Wat is er allemaal veranderd in één

aangekund. Hoe dan ook blijft muziek samen met sport

generatie, zeg? Dat vind ik een mooi verhaal. Daarnaast is werken met

mijn passie. Liefst speel ik iedere dag. Met mijn vrouw,

jonge mensen het leukste wat er is. Ze hebben er zin in, werken hard,

die zingt tweede stem. Bij TNO ben ik programma-

zijn slim. En ze kunnen mij helpen met het uitwerken van mijn ideeën.”

manager ‘vitale ict’ en heb ik twintig projecten onder

hart niet. Voor de TU heb ik ooit eens een project bedacht, Sense your

me. Eens in het jaar maak ik een overzichtje van hoe die

Ideeën hebt u genoeg. U bedacht een game, die patiënten kunnen spelen in de tandartsstoel en een game die je speelt tijdens het zappen op een digitale tv.

projecten ervoor staan. Dit jaar wilde ik eens iets an-

“Ideeën heb ik constant, ja. Het idee voor de game in de tandartsstoel

make me lonesome when you go’ van Bob Dylan. Ik

ontstond toen ik zelf in zo’n stoel lag voor een wortelkanaalbehande-

houd van spelen met vorm.”

ders, dus heb ik het in liedvorm gedaan: van elk project een coupletje op rijm, op het nummer ‘You’re gonna

ling. Op het plafond boven me stond een zoekplaatje. Ik dacht: wow,

prototype ontworpen op de pc. Nadat Metro over dit project had ge-

U hebt ook het Nederlands elftal als complex netwerk onderzocht. U ziet overal complexe netwerken, lijkt het wel.

schreven, werd ik benaderd door twee tandartspraktijken die interesse

“Klopt. Mijn zoontje is bijna drie en leert woordjes. Die

hadden. Toen hebben we besloten hiermee in onze eigen tijd verder

staan eerst op zichzelf. Ineens kunnen peuters zinnen

te gaan. Vorige week heb ik het prototype gezien dat een gamebouwer

maken, woorden met elkaar verbinden, later zinnen

voor ons gemaakt heeft. Helemaal te gek, met een virtual reality-bril. Ik

met elkaar verbinden en verhalen vertellen. Zo ontstaat

volg mijn ideeën steeds meer, ook al lijken ze zinloos. Zoals met de Top

een netwerk. Ik heb inmiddels nagevraagd of al eens is

2000. Van alle titels uit de Top 2000 heb ik met een paar collega’s een

onderzocht hoe dat soort netwerken zich in de tijd ver-

netwerkje gemaakt, ik houd immers van netwerken. Noem eens een

groten, of we daar modellen voor hebben. Het mooie

songtitel.”

van hoogleraar zijn is dat mij zoveel middelen ter be-

dit biedt mij iets, dit helpt mij. Ongeveer anderhalf jaar geleden heb ik dit idee aangeboden aan een groep bachelorstudenten. Zij hebben een

schikking staan. Zo zijn er altijd studenten die projecten

Paradise by the dashboard light.

willen doen, vast ook met dit onderwerp.”

“Paradise by the dashboard light. Light my fire. Fire and rain. Rain in the morning. Morning has broken. Ik heb me de vraag gesteld: hoeveel

U hebt veel interesses. Wat is de gemene deler?

liedjes kan ik met de eerste en de laatste woorden aan elkaar plakken?

“Ogenschijnlijk is die er niet, ik ben de enige verbinding.

Ik moest dat weten. Het langste pad blijkt 29 titels lang. Het artikel

Na mijn promotie ben ik twee jaar in China geweest.

daarover verschijnt in december in de Wiskrant, vlak voordat de Top

Daar heb ik een opleiding tot jongleur gevolgd, in het

2000 op tv komt. Ik wil daarbij zijn, ik wil een keer met mijn snoet op tv.

circus. Dat heeft weinig te maken met wat ik nu doe. Het

Dat vind ik kicken. Waarom? I don’t know. Toepassing? Ik zie het niet di-

was een passie. Mensen waarschuwden me dat ik mijn

rect. Maar het is toch leuk?”

carrière weggooide, dat het een heel slechte zet was.

Maar zelf had ik geen zorgen. Ik zie het als een kracht om dit soort keuzes te maken en ik weet zeker dat ik nog steeds tot dat soort keuzes in staat ben. Dat is toch de vrijheid die we hebben als mensen? Als ik een raar idee heb, dan heb ik er vertrouwen in dat het past en dat het

CV Prof.dr.ir. Rob Kooij (Schiedam, 1963) hield op 17 oktober zijn intreerede ‘Overal netwerken? Reken maar!’. Hij studeerde wiskunde in Delft en in 1993 promoveerde hij bij de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica.

Daarna vertrok Kooij voor twee jaar naar China, onder meer voor een opleiding aan de circusschool van Nanjing. Kooij was tijdens zijn promotie begonnen met jongleren en wilde ‘gewoon heel goed worden’. Terugblikkend bekent hij dat

niet tegen me zal werken. Dat is geen logica, maar gevoel. Er komt ooit een situatie waarin die ervaring van zijn jaar in China hem niet veel beter had gemaakt. Wel leerde hij Chinees. Terug in Nederland ging Kooij aan de slag bij KPN Research, dat later opging in TNO ICT. In 1999 wilde hij iets naast zijn werk bij TNO doen. Hij ging werken voor het adviesbureau van een vriend.

Toen daar het werk opdroogde, keerde hij in 2005 als universitair hoofddocent in deeltijd terug bij de TU Delft. In 2009 werd hij benoemd tot professor.

pas komt. Ik was in 1994 in China, toen nog niemand er was. Nu heeft iedereen het over China en ik spreek Chinees. Dat komt vast een keer van pas. In China heb ik opgetreden voor drieduizend mensen. Dat komt nu goed uit. Op het podium staan vind ik lekker, daar heb ik het naar mijn zin. Wat dat betreft zie ik mezelf steeds minder als een bèta en steeds meer als een performer.”

Wat: College Walter Lewin Waar: Aula Wanneer: Dinsdag 27 november Drank en hapjes: 1 Publiek: 6 Dresscode: 5 Feestgehalte: 9 Eindcijfer:

8

15

party crashers

Winterse dranken De dagen worden korter en kouder. De temperaturen knallen naar beneden. Ik weet nog goed een paar jaar geleden, dat ik in de ochtend, haren nog nat van de douche, op de fiets sprong richting de TU. Eenmaal daar aangekomen dacht ik: ‘goh, wat voelt mijn haar raar’. Wat bleek: mijn haar was in de fietstocht van vijf minuten bevroren. Dit soort koud weer smeekt om lekkere warme dranken om bij thuis te komen.

Hierbij makkelijke tips voor twee klassiekers. Want, waarom zou je het kopen, als je het zelf lekkerder en goedkoper kan maken?

Glühwein voor 5 personen Fles rode wijn, kruidnagel,kaneel, suiker, sinaasappel (heel), laurier, steranijs

The nutty professor “Physics works, I’m telling you!” Wel als MIT-hoogleraar Walter Lewin het doceert, ja – de enige colleges die oprecht een feestje zijn.

Een beetje misleidend is het wel, röntgen-astronoom Walter Lewin voor een overvolle collegezaal middelbare scholieren zetten. De beroemde MIT-emeritushoogleraar weet op zo’n spectaculaire manier over natuurkunde te vertellen, dat de grootste alfa er nog warm van wordt. Kun je nagaan wat het doet met een scholier met een toch al kleine voorliefde voor de bèta. Inschrijfformulier voor de TU Delft onder zijn neus, en de universiteit is in een handomdraai weer wat zieltjes rijker.

Dat je Lewin op dat ene gastcollege per jaar na – vorig jaar was hij ook al te gast op de TU – nooit meer te zien krijgt tijdens je studie, is natuurlijk wel een beetje jammer. Maar hé, wij zijn hier voor het feestje, en dát is in elk geval meer dan geslaagd als je van een spektakel houdt.

Niet gek gedaan door De Vereniging voor Technische Physica (Vvtp), de studievereniging van technische natuurkunde die het gastcollege geregeld heeft. Oké, kleine kanttekening: Lewin draagt de vereniging een warm hart toe; hij was er zelf ooit bestuurslid van toen hij in Delft studeerde. Dat was in de jaren vijftig en zestig – na zijn promotie aan de TU in de kernfysica verkaste hij direct naar de Verenigde Staten om zich te ontwikkelen tot één van de pioniers op zijn vakgebied – en ondertussen is er veel veranderd. Lewin slingert zich aan een touw door de collegezaal, laat zich bijna te pletter slaan door een loodzware kogel, gaat op een rokende driewieler over het podium. Wat je noemt een nutty professor. Niet voor niets worden zijn colleges op internet jaarlijks door een slordige twee miljoen mensen bekeken.

“We laten de volgende generatie graag zien hoe boeiend natuurkunde is”, bekende vereniginglid Daan Achterbergh daar pas nog over. Door de onderwijshervormingen zou volgens hem de drempel voor scholieren hoger zijn om voor een technische studie zoals technische natuurkunde te kiezen. “Met deze lezing willen ze laten zien dat je best een beetje trots mag zijn wanneer je een studie als technische natuurkunde aankunt.”

Sterker nog: als je je na een natuurkundestudie weet te ontwikkelen tot een podiumact als die van Lewin, ben je niet gewoon hoog ontwikkeld, maar een aanwinst voor de wereld. Het enige wat nog ontbreekt aan dit technische feestje, zijn de slingers en muziek.

En een biertje, maar daar hebben we de kroeg voor. Slaan we dit hele feestje er nog één keer via de smartphone op Youtube op na. (JB)

Een grove misvatting over glühwein is dat het elk bocht kan omzetten in lekkere wijn. Dit is een illusie. Als je met slechte kwaliteit begint, dan eindig je daar ook mee.

Wat ook belangrijk is, is dat je de wijn niet aan de kook brengt, aangezien dan de alcohol verdampt. En dat wil je natuurlijk niet hebben. De rest is simpel. Steek een stuk of tien kruidnagels in de sinaasappel. Doe de sinaasappel en alle kruiden in een grote kookpan en breng het geheel op temperatuur. Naar smaak suiker toevoegen. Het lekkerste is om de dag van tevoren alles al bij elkaar te doen en de pan een nacht in de ijskast te zetten, om zo de smaken goed te laten ontwikkelen.

Chocolademelk Melk (halfvol of vol), chocolade (puur of melk, géén wit!), room, zout Chocolademelk maken is simpel. Breek of snij de chocolade in fijne stukjes en doe in een beker. Verhit in een aparte pan melk met een beetje room en giet, als het mengsel bijna kookt, dit bij de chocolade. Verhouding is ongeveer 1:5, dus 20 gr chocolade op 100 ml melkmengsel. Vergeet het belangrijke snufje zout niet om de echte chocoladesmaak los te krijgen. Serveertip: een grote dot slagroom, klein scheutje rum, een warme trui en een goede film!

Met geslepen messen, De Kokende Student

16

Delta

TU Delft

Tekst: Saskia Bonger Foto: ANP (bewerkt)

H

et is een grijze herfstdag in november. Het pand van YesDelft verraadt weinig van de bedrijvigheid binnen. De businesslounge midden in het gebouw, de plek waar gewoonlijk borrels worden gehouden en die een mooi uitzicht biedt op de broedplaats voor jonge ondernemers, is vandaag voor een paar uur veranderd in een opnamestudio. De cameraman, regisseur en interviewster die YesDelft heeft ingehuurd om de promotiefilmpjes voor de Delft entrepreneurial scientist awards te draaien, hebben een uur uitgetrokken voor iedere collega die vandaag zijn genomineerde mag aanprijzen.

Dat is met zo’n draaiende camera op je gericht nog best lastig. Want vertel maar eens in een paar Engelse volzinnen waarom iemand het verdient om de prijs voor de beste entrepreneurial scientist (twintigduizend euro) of beste entrepreneurial motivator (tienduizend euro) te winnen. Voor ieder van deze twee categorieën zijn er vier genomineerden. Tot en met 10 december kan gestemd worden op yesdelft.nl/vote. Op 11 december worden de winnaars bekend gemaakt.

Amerikaanse ondernemersgeest Morteza Alavi heeft moeite om in een vloeiende zin zijn punt te maken. Eindeloos vaak, zo lijkt het, moet hij herhalen waarom ‘zijn’ kandidaat voor de entrepreneurial scientist award, dr. Bogdan Staszweski, moet winnen.

Alavi, zittend op een kruk met alleen nog sokken aan zijn voeten vanwege de gevoelige geluidsopnameapparatuur, blijft er rustig onder.

Als de opnames klaar zijn, staat hij zichtbaar opgelucht en zichzelf verontschuldigend op. Nu hij weer losjes mag spreken, kost het minder moeite zijn verhaal te doen. “Bogdan wil met zijn wetenschappelijke kennis maatschappelijke behoeftes oplossen. Hij houdt van een uitdaging en dan bedenkt hij fantastische producten”, zegt hij, zoekend naar zijn schoenen. “De eerste mobieltjes waren heel groot en zwaar. Bogdan was één van de eersten die daar verandering in wilden brengen.

Hij maakte veel kleinere en betere chips. Een derde van de mobiele telefoons werkt daar nog steeds op. Bogdan is beroemd, hij brengt een heel netwerk met zich mee. Dat maakt het gemakkelijker om onderzoeksopdrachten binnen te halen.”

Alavi beschrijft zijn promotor en partner in het chipbedrijf Ditiq als gemakkelijk in de omgang. “Ik kan altijd bij hem terecht. We zijn close en ik voel me bij hem op mijn gemak.” Staszewski weet volgens Alavi veel te bereiken met ogenschijnlijk simpele ideeën.

De geboren Pool Staszewski, die de Amerikaanse nationaliteit heeft, werkte tot 2009 in het bedrijfsleven. Hij heeft 105 patenten op zijn naam. “Die Amerikaanse ondernemersgeest heeft hij meegenomen naar onze vakgroep. Het is motiverend te weten dat je ideeën het waard zijn om beschermd te worden.”

Willie W ontmoet Albe

Vraag collega’s om hun genomineerde awards te omschrijven en je hoort wo inspirerend. In deze verkiezingstijd mogen over hun kandidaat en mensen ov

Wortel ert Einstein

e voor de Delft entrepreneurial scientist oorden als gedreven, open, flexibel en n acht van hen ongegeneerd opscheppen verhalen om op hen te stemmen.

Cut the crap en to the point Alavi was niet de eerste die op deze opnamedag voor de camera moest. Verschillende mannen gingen hem voor. Zoals Michel Boerrigter die prof.mr.dr.ir. Sicco Santema mocht aanprijzen voor de motivator award. Hij loopt later op de dag met een dienblad vol lunchspullen door de hal van YesDelft. Ondanks zijn haast wil hij Santema best even beschrijven. “Ik werk nu twee jaar met Sicco”, zegt hij terwijl hij het dienblad weg zet. Boerrigter werkt voor het bedrijf Calendar42, dat ‘dynamische agendatechnologie ontwikkelt voor een agenda die met je meeleeft’.

“Sicco is goed in de combinatie academische wereld en praktijk. Hij kan ideeën snel vertalen naar wat je moet doen en wie je moet spreken. Zo kun je impact creëren. Zijn kennis en expertise zijn heel belangrijk voor ons. Hij is een goede sparringpartner en hij weet hoe het is om ondernemer te zijn.”

Dat betekent dat Santema volgens Boerrigter weet wanneer er rust moet zijn om de zakelijke kant van het bedrijf aandacht te geven. “Inhoudelijk is hij veel waard. Bij hem is het cut the crap en to the point. Hij houdt ons, en anderen, op het rechte pad en opent deuren voor ons. Maar hij pusht ons niet zijn kant op.”

Boerrigter pakt zijn dienblad op en snelt weg.

Voorbeeld voor promovendi Even verderop in de hal zit het bedrijf Medishield van ir. Tim Horeman, de enige promovendus onder de genomineerden.

Zijn partner en general manager Willem Nerkens, strak in het pak, springt op uit zijn stoel als hij hoort dat hij Horeman voor de tweede keer die dag mag aanprijzen. “Tim is de jongste genomineerde. Hij ontwikkelde niet alleen voor Medishield trainingssystemen voor chirurgen, maar ook een vochtdetectiesysteem voor luiers voor het bedrijf Salusion”, vertelt hij.

Horeman pleit in de woorden van Nerkens voor ‘het objectief meten van chirurgische skills bij keyhole-operaties in de buik’. Medishield levert trainingskisten waarmee chirurgen kunnen oefenen. “Belangrijk daarbij is niet alleen de sturing. Chirurgen kunnen ook voelen wat voor krachten ze moeten uitoefenen.”

Daarnaast is Horeman voor Medishield bezig met het uitontwikkelen van isolatorsystemen, die dienst doen als entreepoorten in de buikholte. Ze zorgen ervoor dat er tijdens een operatie geen gas weglekt uit de buikholte.

Volgens Nerkens moet zijn partner de entrepreneurial scientist award winnen, omdat hij ‘zijn wetenschappelijk onderzoek direct probeert te linken aan de marktvraag’. “Daarnaast is hij in deeltijd aan het promoveren. Hij heeft een passie voor het vinden van technische oplossingen voor praktische problemen. Ik vind dat hij een voorbeeld is voor andere >>

18 promovendi, omdat hij laat zien dat promoveren en ondernemen samen kunnen gaan.”

Divers en inspirerend Terug naar de businesslounge, waar de camera gericht is op Roel Meeuws, die vertelt over prof.dr.ir. Koen Bertels. Meeuws’ aanvankelijke zenuwen blijken onterecht als hij eenmaal aan het woord is. “Koen was de begeleider van mijn masterthesis en mijn promotieonderzoek. Hij is mijn mentor én mijn baas bij Bluebee Technologies.” Bluebee maakt hardware platformen voor Big Data.

“Waarom hij het verdient de motivator award te winnen? Hij is ondernemer op meerdere niveaus. Hij stelt altijd de vraag hoe we een idee kunnen gebruiken in de praktijk. Hij is de drijvende kracht achter ons bedrijf, maar hij heeft meer bedrijven. Waar andere professors dénken over ondernemen, daar doet Koen het gewoon. Hij kan goed uitleggen wat een ondernemer is.” Bertels geeft al jaren het vak high tech startups.

Meeuws moet diep nadenken als de interviewster van YesDelft hem vraagt wat Bertels’ visie is. Geduldig wacht zij af terwijl Meeuws in zijn hoofd zijn antwoord formuleert. “Koen wil de maatschappij vooruit helpen en motiveert anderen op een natuurlijke manier om te ondernemen. Hij is

Delta

TU Delft

heel divers en dat is inspirerend. Hij heeft connecties met meerdere Europese bedrijven. En is diverse projecten begonnen in Afrika.”

Na afloop van het interview vertelt Meeuws dat Bertels met Bluebee een bedrijf heeft neergezet waarbinnen jonge geleerden hun ideeën kwijt kunnen. “Daarbij komt dat hij je niet het gevoel geeft boven je te staan. Hij bouwt op je zelfstandigheid. Hij is flexibel: je kunt hem altijd bereiken en hij is niet bang voor veranderingen.”

Hofnar van 3mE Het laatste interview van de dag in de businesslounge van YesDelft wordt het meest gesmeerde. Richard Holleman loopt binnen met in zijn tas het stuur van een auto. “Ik dacht: misschien kunnen we hier wat mee”, zegt hij glimlachend. Even later blijkt het inderdaad te werken. Het shot moet een paar keer over, maar Holleman lijkt niettemin op een volleerd presentator als hij met stuur in de hand zijn genomineerde voor de motivator award dr.ir. Wim Thijs aanprijst. Holleman noemt Thijs de ‘hofnar van 3mE’ (de faculteit Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek en Technische Materiaalwetenschappen, red.), ‘iedereen kent hem’. “Hij begint waar andere mensen stoppen.

Tekst: Saskia Bonger Foto’s: Hans Stakelbeek

Als het moeilijk wordt om iets te bereiken, dan zegt hij dat bijna niets onmogelijk is. Hij kan dingen voor elkaar krijgen.”

Holleman kan dat laatste illustreren met het verhaal van zijn eigen bedrijf Carice, dat lichtgewicht auto’s ontwikkelt. “Ik had een idee voor een nieuwe sportauto, maar overal ving ik bot. Wim was meteen enthousiast.

Het is heel belangrijk iemand te vinden die in je gelooft als je een bedrijf wilt beginnen.

Wim regelde een plek voor me in de DreamHall – waarvan hij één van de oprichters is – en bracht me in contact met de juiste mensen, zodat ik kon afstuderen op het chassis van die auto. Door Wim leren veel studenten hoe zij echt iets kunnen bereiken en hun dromen kunnen verwezenlijken.”

Vinger op de zere plek Intespring, een ontwerp- en adviesbureau op het gebied van bewegingstechniek en veermechanismen huist op de bovenste etage van YesDelft. Eén van de oprichters, Rogier Barents, was die dag één van de eersten om voor de YesDelft-camera te verschijnen. Nu zit hij in vergadering, maar de volgende dag schetst hij door de telefoon een goed beeld van ‘zijn’ genomineerde voor de motivator award dr.ir. Just Herder.

“Die titel is hem op het lijf geschreven”, steekt Barents van wal. “Een stel studenten bedenkt iets leuks. Horen zij van een docent die leidend is op zijn vakgebied dat hun idee goed is, dan is dat wat ze nodig hebben om

verder te gaan. Dat gebeurde mij en mijn partners en dat gebeurde bij andere studenten die bedrijven hebben opgericht. Just weet de pareltjes eruit te pikken.”

Herder heeft de jonge ondernemers nooit verteld hoe zij hun bedrijf moesten leiden, vertelt Barents. “Dat laat hij aan ons over.

Maar iedere keer als we een volgende stap maken, zorgt hij voor een win-win voor zowel Intespring als de TU. Hij heeft ons breed uitgedragen in zijn netwerk.”

Herder is in de ogen van Barents ‘open, eerlijk, toegankelijk, zeer gedreven, een expert, kritisch en in staat om de vinger op de zere plek te leggen’. “Tijdens de zes jaar dat we bestaan, hebben we iedere week contact met hem gehad, voor feedback op technischinhoudelijk uitdagingen. In die een-tweetjes met hem wordt vaak de kiem gelegd voor latere ideeën.”

Verder dan het wetenschappelijke tijdschrift Mark van Loosdrecht zit in de auto als hij zijn telefoon opneemt om wat vragen te beantwoorden over zijn collega prof.dr. Geert-Jan Witkamp, die door weer een andere collega is voorgedragen voor entrepreneurial scientist award.

Van Loosdrecht vertelt dat Witkamp niet alleen ‘uitstekende wetenschap’ bedrijft, maar dat hij daarbij steeds oog houdt voor de toepassingen daarvan. “Hij heeft een nieuwe technologie geïntroduceerd die chemische processen economischer en minder milieubelastend maakt. Denk aan het verven van kleding. Het was zijn idee dat niet op waterbasis, maar op basis van CO2 te gaan doen.

Geert-Jan is creatief en breed georiënteerd.”

Als persoon is Witkamp volgens zijn collega een ‘ontzettend vriendelijke en slimme persoon met een brede interesse. Hij is betrokken bij meerdere bedrijven, maar

blijft zelf het onderzoek doen.”

Witkamp heeft volgens zijn voordracht twintig patenten op zijn naam staan. Uit de bedrijven die uit zijn onderzoek zijn voortgekomen, blijkt de brede interesse die Van Loosdrecht beschrijft. Eén spin-off houdt zich bezig met de verkoop van de door Witkamp uitgevonden technologie voor eutectisch vriezen, een energiesparende zuivering door bevriezing van industriële oplossingen. Een ander bedrijf zit in het koelen van atleten na de wedstrijd en weer een andere met het verven van textiel op CO2-basis.

Volgens Van Loosdrecht is Witkamp zeer gedreven. “En niet alleen in het schrijven van goede publicaties. Nee, hij gaat verder dan het wetenschappelijke tijdschrift.”

Voeten in de modder ‘De beste combinatie tussen Willie Wortel en Albert Einstein’. Wat moet Rolf Hut nog meer zeggen over prof.dr.ir. Nick van de Giesen, genomineerde voor de entrepreneurial scientist award? Door de telefoon somt hij op waar Van de Giesen aan werkt: “Nick handelt over de hele breedte van de wetenschap en moedigt anderen aan dat ook te doen. Hij praat mee op regionaal niveau, in de digitale Delta, een platform waarop de hele keten van waterbeheer gebruik kan maken van dezelfde informatie. Hij was vertegenwoordiger voor het thema water binnen het topsectorenbeleid. Hij is op Europees niveau actief om met andere universiteiten en bedrijven de waterhuishouding in steden te verbeteren, hij is medeschrijver van het IPCC-rapport over climate change. Maar op vrijdagmiddag staat hij rustig een sensor in elkaar te solde-

ren. Met je voeten in de modder, zo is Nick.”

Hut zit samen met Van de Giesen in het start-up-bedrijf Disdrometrisc, dat een nieuw type regenmeter ontwikkelt. “Die meter werkt op basis van het geluid dat regen maakt als het valt. Die kost een fractie van de huidige regenmeter. Het basisidee is van Nick en het was in eerste instantie alleen bedoeld voor Afrika. De regenmeters moesten onderdeel worden van weerstations voor de Afrikaanse markt, die geïntegreerd konden worden in het scholingssysteem. Gedurende het traject kregen we zoveel positieve reacties dat we het nu ook voor de Europese markt ontwikkelen.”

Hut vindt dat het voor het winnen van de entrepreneurial scientist award niet genoeg om alleen een start up te hebben. “Nick is over de hele breedte actief: landelijk, Europees en op de wereldmarkt.” <<

Stemmen kan tot 10 december op yesdelft.nl/vote

De bachelor Lotte Engelen

Wij willen water Terwijl je loom wegzakt in je warme bad, kopje thee binnen handbereik, is het nauwelijks voor te stellen dat zo’n 900 miljoen mensen ter wereld geen schoon drinkwater hebben. Hoe mooi is het dat je daar als TUstudent gewoon een oplossing voor kunt bedenken?

Onderzoek: ‘The WindWell’ Foto: Sam Rentmeester

Eindcijfer:

8,7

The WindWell bijvoorbeeld, zoals Lotte Engelen die met haar groepje ontwierp voor haar bachelor-eindproject bij Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek – en er de prijs voor het beste eindproject van afgelopen zomer mee won.

Je bent jong, je ontwerpt wat, dus waarom maar niet meteen een oplossing voor de drinkwaterproblematiek in ontwikkelingslanden?

Niet dat de negenkoppige eindprojectgroep van Lotte Engelen (21) zelf nou zo idealistisch in het leven staat.

“We hebben die opdracht wel zelf uitgekozen, maar hij was al voorgeschetst. ‘Ontwerp een molen om met windenergie water uit de grond te halen én te zuiveren voor ontwikkelingslanden’, luidde hij.”

Ga er maar aan staan. Gelukkig maken vele handen licht werk. “We hebben onze design synthesis exercise – zoals die officieel heet bij L&R – dus meteen opgedeeld en verdeeld over groepjes”, vertelt Engelen. Zij nam met een paar studenten de constructie van de windmolen voor haar rekening, de overige studenten bogen zich over de rotor, de generator, de waterpomp en het zuiveringssysteem. Als je zo’n team al geolied kunt houden, zou een windmolen bedenken toch een peulenschilletje moeten zijn.

En dat leek het eigenlijk ook. Engelen: “Er bestaat namelijk al zo’n windmolen: de achttien meter hoge Winddrinker, in een onafhankelijk deel van Somalië. Het enige wat wij moesten doen, was ervoor zorgen dat onze molen op zestig procent van de kosten zou zitten, maar dezelfde baten zou produceren.” Alleen, van die Winddrinker is pas net een prototype verschenen, dus cijfers waren nog nauwelijks beschikbaar voor de studenten. Bovendien bleek de waterzuivering nog niet zo simpel. “Daarvoor moesten we per dag 60 duizend liter water zien te produceren.”

De toegevoegde waarde van The WindWell, zoals de molen van de studenten gedoopt werd, is dat de studenten de lokale bevolking bij het onderhoud van de molen wilden betrekken. “Als zij weten hoe je de molen moet onderhouden, repareren en er onderdelen voor kunt produceren, creëer je werkgelegenheid.” Maar ook daar kwamen wat extra struikelblokken om de hoek kijken, want in de Derde Wereld zijn nu eenmaal beperkte middelen beschikbaar, waarmee de studenten nu moesten zien te ontwerpen. “Daar hadden we van tevoren helemaal niet bij stilgestaan.” Net als met het feit dat de windsnelheden in Afrika doorgaans niet zo hoog zijn. “Dus hebben we na een paar concepten gekozen voor een rotor met meer dan de gebruikelijke drie bladen, en daar een elektrische generator op gezet. Dat bleek niet helemaal samen te gaan, waardoor we toch weer moesten teruggrijpen naar een exemplaar met drie bladen. Die moest vervolgens weer continu in en uit de wind gedraaid worden om optimaal te werken. De afstemming van afzonderlijke onderdelen is gewoon zo ontzettend belangrijk; dat is misschien wel de grootste les die we hieruit geleerd hebben. Het één werkt niet zonder het ander.”

Dat het idéé voor The WindWell weleens ideaal zou kunnen zijn voor ontwikkelingslanden, daar waren begeleider en studenten het over eens.

Of hij er daadwerkelijk komt, is nog maar de vraag. Engelen: “We hebben ons hele onderzoek gebaseerd op aannames. De diepte van het grondwater, de concentraties ervan, de windsterkte… Dus raden we eerst een prototype aan, dat getest moet worden op locatie. Daarná heb je een superproduct. Hoe geweldig zou het dan zijn om later, als ik 35 ben, te zeggen: ik werk bij The WindWell, die ik zelf heb ontworpen?” (JB)

Delta

NA DELFT

21

TU Delft 2012

Op de middelbare school wist Jan-Paul van Staalduinen het zeker: hij moest met alle geweld de titel ir. voor zijn naam hebben. Nu moet hij, inmiddels dr.ir., er wel om lachen. Als de gemeenteraad van Midden-Delfland ermee instemt, wordt hij per 11 december wethouder leefomgeving, economie

en financiën in die gemeente. “Kijk ik naar wat ik nu doe, dan had ik misschien beter economie in Rotterdam kunnen studeren. Maar ik wilde toen iets wat niet voor iedereen was weggelegd. Een beetje veren pronken zat er vast wel achter.”

Naam: Jan-Paul van Staalduinen (32) Woonplaats: Den Hoorn Burgerlijke staat: Ongehuwd Baan: Net gepromoveerd bij de faculteit TBM, voorgedragen als wethouder in de gemeente MiddenDelfland.

Bijbaan: Vrijwillig trainer en stuurgroeplid bij de Haya van Somerenstichting, het opleidingsinstituut van de VVD Werkweek: 50 tot 60 uur Salaris: Een wethouder in een gemeente zo groot als Midden-Delfland verdient standaard 5553 euro bruto bij een voltijds aanstelling Van Staalduinen koos voor technische bestuurskunde, richting ict en studeerde in 2004 af op het maken van een aantal toekomstscenario’s voor het gebruik van ict in het onderwijs. Daarna kon hij meteen aan de slag bij de TU, als ‘manusje-van-alles’ op het gebied van ict in het onderwijs bij de dienst technische ondersteuning (DTO).

Na anderhalf jaar vond Van Staalduinen het tijd voor een overstap. Hij werd consultant bij ict-bedrijf Unisys. Dat leek op zijn lijf geschreven: kortlopende projecten doen, iets maken en dan weer verder. Het pakte anders uit. “Na vijf maanden heb ik hals over kop ontslag genomen. Ze duwden me steeds meer in de richting van programmeerwerk, daar was ik niet mee binnen gehaald.”

Voordat Van Staalduinen in mei 2006 ict-strategie consultant werd bij Verdonk, Klooster en Associates had hij zo opeens zeeën van tijd voor de verkiezingscampagne. Dat kwam niet slecht uit, want hij was net VVD-lijsttrekker geworden in de gemeente MiddenDelfland. Van Staalduinen was in 2003 lid geworden van de VVD. Toen er in 2004 herindelingsverkiezin-

gen waren, kreeg hij net als alle andere leden de vraag of hij op de lijst wilde en of hij op een verkiesbare plaats wilde. “Ik dacht: put your money where your mouth is.”

Van Staalduinen kwam in 2004 nog niet in de gemeenteraad, maar nam wel zitting in de raadscommissie bestuur en financiën. Daarna ging het snel.

“Geef je de politiek één vinger, dan pakken ze je hele hand en ben je je agenda kwijt. Ik mocht overal bij zitten. Toen ik 2006 de reguliere verkiezingen waren en onze lijsttrekker ging verhuizen, vroeg de fractie mij om haar opvolger te worden. Het eerste half uur wist ik niet wat ik moest zeggen, maar de volgende dag heb ik ‘ja’ gezegd.”

Daar stond hij dan: onervaren tegenover lijsttrekkers die al jaren mee liepen. “In een paar debatten heb ik een paar flinke klappen voor mijn hoofd gehad.

Politiek is een vaardigheid. Dat vereist oefening en inzicht. Ik kwam er kakelvers in, en heb in twee maanden tijd gruwelijk veel geleerd.” Na de verkiezingen werd Van Staalduinen fractievoorzitter en dat is hij nu nog.

Naast de politiek ging het ‘gewone leven’ ook door.

Bij Verdonk, Klooster en Associates deed Van Staalduinen allerlei trainingen en werd hij ‘flink in het diepe gegooid’. “Ik heb bij alle ministeries en vele universiteiten gezeten voor beleids- en advieswerk.

Super leerzaam.” In 2008 was hij toevallig op de TU. “Toen ik even de kamer van mijn afstudeerprofessor binnen liep, was het eerste wat hij zei: ‘heb jij zin in een promotieplek?’. Dat zette me aan het denken. Na een paar gesprekken was het duidelijk dat ik bij systeemkunde het meest op mijn plek zou zijn, omdat ik iets wilde doen met gaming in het onderwijs.”

Die vage definiëring deed Van Staalduinen het eerste jaar flink zwemmen. “Geregeld dacht ik: waar ben ik

Foto: Sam Rentmeester

hysterisch lachend naar je werk

in godsnaam mee bezig? Ik wist niet waar te beginnen, maar na anderhalf jaar stond het onderzoek inhoudelijk op de rails en vond ik het zo leuk dat ik iedere dag bij wijze van spreken hysterisch lachend naar mijn werk ging, al ben ik blij dat ik de gemeenteraad altijd als afwisseling had.”

In oktober 2012 promoveerde Van Staalduinen en nu ligt het wethouderschap op hem te wachten. Het eerste wat hem te doen staat is het doorvoeren van flinke bezuinigingsplannen. “Het wordt extreem uitdagend om met steeds minder middelen wel kwaliteit in onze dienstverlening te blijven leveren.” Hij verwacht zeker dat daarbij alles wat hij bij TB geleerd heeft van pas zal komen. “Op het politiek-bestuurlijke deel van mijn opleiding teer ik al jaren.” (SB)

In oktober promoveerde Jan-Paul van Staalduinen op gaming in het onderwijs. Van Staalduinen op het vrijgezellenfeest van één van zijn beste vrienden. Met werkweken van vijftig of zestig uur moet er ook ontspanning zijn. Hier drinkt Van Staalduinen wat met de oud-afdelingsvoorzitter van de VVD MiddenDelfland.

22

Delta

TU Delft

essay

â&#x20AC;&#x2DC;Uitgevers vragen hoge bedragen voor abonnementen op hun tijdschriften en frustreren hiermee de vrije uitwisseling van kennisâ&#x20AC;&#x2122; (Tomas van Dijk, wetenschapsredacteur)

23

S

nelle en goedkope open access publicatie via in-

access vaktijdschriften en andere wetenschappelijke litera-

ternet is steeds vaker een alternatief voor de ge-

tuur heeft de wetenschapsgemeenschap echter al laten zien

vestigde bladen. Maar de uitgevers geven zich

dat ze deze taken ook zelf op zich kan nemen.

niet zomaar gewonnen. Ze verzinnen zelfs mo-

Het business model van de uitgevers leidt nogal eens tot onge-

dellen om extra te verdienen aan open publica-

loof bij mensen buiten de wetenschap, aldus hoogleraar eco-

ties. Wetenschappers op hun beurt pikken dat niet langer. De

nomie, prof.dr. John Groenewegen (faculteit Techniek,

strijd om het wetenschappelijke publiceren is ontbrand.

Bestuur en Management). “Als je dit op verjaardagsfeestjes zegt, dan verklaart iedereen je voor gek. Jullie doen al het werk

De vooruitgang; het verder optuigen van het Grand Design

en zij vullen hun zakken, wordt dan gezegd.”

of Natural Knowledge, daar was het de Duitse natuurfilosoof

Groenewegen zei dit eerder in Delta naar aanleiding van het

Henry Oldenburg om te doen toen hij in 1665 het Engelse tijd-

bericht dat duizenden wetenschappers weigeren nog langer

schrift Philosophical Transactions of the Royal Society op-

met Elsevier te werken. Bijna dertienduizend wetenschappers

richtte; ’s werelds eerste wetenschappelijke tijdschrift. Nieu-

hebben dat aangegeven via een petitie die afgelopen voorjaar

we ontdekkingen en experimenten moesten zo snel mogelijk

door de wiskundige Timothy Gowers van de universiteit van

de wereld over, dat was het idee. Het blad luidde een nieuw

Cambridge op internet werd gezet.

tijdperk in de wetenschap in.

Groenewegen zegt niets tegen gezonde marktwerking te heb-

Nu, drieënhalve eeuw later, staat er opnieuw iets groots te

ben. Het probleem is volgens hem dat uitgevers zoals Elsevier

gebeuren. De Royal Society of London schrijft in zijn rapport

wetenschappers in de tang nemen en zich monopolistisch

‘Science as an open enterprise’ (juni 2012) dat we op het punt

gedragen. “Wij staan als wetenschappers in de rij om te publi-

staan een tweede open wetenschapsrevolutie mee te maken.

ceren in bladen van Elsevier die een hoge ranking hebben. Wij

Als alle publicaties en daarnaast de onderzoeksdata online

worden namelijk onder meer op basis van die publicaties door

staan en voor iedereen toegankelijk zijn, krijgt de wetenschap

de universiteit afgerekend. Elsevier kan daarom van ons eisen

een enorme impuls. Door alles te delen en gebruik te maken

dat we onze artikelen helemaal printklaar aanleveren. We

van moderne computers die enorme datasets doornemen,

krijgen er niets voor.” Deze praktijken moeten stoppen, vindt

kunnen wetenschappers veel sneller nieuwe verbanden ont-

Groenewegen. Hij tekende de petitie.

dekken.

Prof.dr. Jan van Neerven van de afdeling toegepaste wiskunde (faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica) is ook

Blokkades

een van de ondertekenaars. De frustratie onder de weten-

Opmerkelijk genoeg wordt de vooruitgang nu gehinderd

schappers is volgens hem erg groot. “Elsevier wordt door veel

door dezelfde tijdschriften die de wetenschap zoveel heb-

mensen gezien als een parasiet die alleen maar geld uit de we-

ben gebracht, of beter gezegd, door de uitgevers ervan. Voor

tenschappelijke gemeenschap probeert te halen. Onze bud-

zakelijke belangen gooien ze blokkades op. Ze vragen hoge

getten worden afgeknepen.”

bedragen voor abonnementen op hun tijdschriften en frustreren hiermee de vrije uitwisseling van kennis. Dit tot grote

Impactfactor

ergernis van een alsmaar uitdijende groep wetenschappers

De reden dat specifiek Elsevier het moet ontgelden, is dat dit

en wetenschapsfinanciers die strijden voor vrije toegang tot

bedrijf volgens Gowers op veel meer terreinen zondigt. Zo

alle wetenschappelijke output die tot stand is gekomen dank-

heeft het jarenlang in opdracht van farmaceuten promotie-

zij publieke middelen; de open access beweging.

bladen gemaakt die moesten voorkomen als serieuze weten-

En geef ze eens ongelijk. Je kunt je afvragen wat de toegevoeg-

schappelijke peer-reviewed tijdschriften. Elsevier heeft zich

de waarde nog is van uitgevers als Elsevier, Wiley-Blackwell,

verder ook erg onpopulair gemaakt met het tijdschrift Chaos,

Springer, Nature Publishing Group en Taylor & Francis.

Solitons and Fractals. Het bedrijf krikte de impactfactor van

Vroeger verrichtten ze het zetwerk en de distributie. Maar te-

dat tijdschrift - een maat voor het belang van een weten-

genwoordig wordt alles digitaal aangeleverd en merendeels

schappelijk tijdschrift – kunstmatig op door artikelen binnen

digitaal verspreid. De inhoud wordt kosteloos door de weten-

die titel veel naar elkaar te laten verwijzen. Het is de vraag of

schappers zelf geproduceerd. Wetenschappers beoordelen en

de uitgevers hun huidige businessmodel nog lang kunnen

redigeren ook kosteloos elkaars werk. De academische wereld

volhouden. Er wordt al veel langer stevig aan hun poten ge-

betaalt voor abonnementen op tijdschriften die in feite door

zaagd.

zijn eigen mensen gemaakt zijn.

In 2000 tekenden bijna vierendertigduizend wetenschappers

Uitgevers op hun beurt stellen dat ze belangrijke functies ver-

een brief waarin ze pleitten voor een non-profit open access

vullen bij het organiseren van de peer review, het archiveren

bibliotheek. Dit heeft geleid tot de Public Library of Science

en vindbaar maken van artikelen, en de opmaak. Met de op-

(PLoS). PLoS geeft nu zeven tijdschriften uit gericht op biolo-

richting van de Public Library of Science (PLoS) voor open

gie en geneeskunde. Maar er zijn nog veel meer open >>

24

Delta

TU Delft

access tijdschriften die door wetenschappers zelf zijn opgericht.

feit dat de Britten met dit nobele streven de uitgevers met hun

En dan zijn er nog talloze archieven waarin wetenschappers hun

business model langer in het zadel helpen houden. Waarbij de

artikelen kunnen plaatsen, zoals de openbare preprintserver

wetenschappers het gros van het werk doen terwijl de uitge-

arXiv en honderden databases (repositories) van universiteiten

vers cashen en voorwaarden opleggen.

en onderzoeksfinanciers. Zo’n twintig procent van alle publica-

Op de TU Delft lijkt men er net zo over te denken. De universi-

ties over de hele wereld komt momenteel in openbare reposito-

teit stelt weliswaar de publicatie van artikelen in de TU Delft

ries terecht. Green open access heet deze methode. Het gaat dan

repository niet verplicht, maar als ondertekenaar van de zo-

meestal om de auteursversies van de artikelen, de versies zoals

genaamde Berlin Declaration on open access to knowledge in

de wetenschappers ze hebben opgestuurd naar een uitgever. De

the sciences and humanities, stimuleert ze dit wel. Zo’n twin-

opgemaakte tijdschriftversie blijft doorgaans eigendom van de

tig procent van de wetenschappelijke output van de TU komt

uitgever.

momenteel in de TU Delft repository terecht. De TU Delft Li-

Steeds meer onderzoeksfinanciers verplichten wetenschappers

brary streeft ernaar om dat percentage tegen 2015 op te krik-

om het door hen gefinancierde onderzoek openbaar te maken,

ken naar zeventig procent.

waaronder grote partijen zoals de EU, de Amerikaanse financier van geneeskundeonderzoek NIH (National Institutes of Health)

Eigen tijdschriften

en de Britse onderzoeksfinancier The Wellcome Trust. Maar de

Daarnaast is de TU Library in 2008 gestart met een fonds voor

uitgevers vechten terug. Zo ontwikkelen ze hybride verdienmo-

de financiering van open access publicaties. Tot vorig jaar

dellen die voor een deel open access zijn. Hiermee hopen ze nog

werd er helaas ook geld uitgekeerd aan onderzoekers die via

eens extra geld uit de wetenschapsgemeenschap te kunnen sle-

de golden open acces methode bij tijdschriften met hybride

pen.

modellen wilden publiceren. Maar vanaf dit jaar wordt er al-

De Britse overheid liet zich hiermee in de luren leggen. Ze nam

leen maar geld uitgekeerd voor publicaties waar de TU geen

van de zomer een wet aan die stelt dat alle met publiek geld be-

betaalde toegang toe heeft. Of aan uitgevers die open access

taalde onderzoeken per april 2013 open access gepubliceerd

als business model hanteren, doorgaans zijn dit bladen opge-

moeten worden. Als input voor deze wet diende het rapport

richt door wetenschappers zelf.

‘Accessibility, sustainability, excellence: how to expand access

Wilma van Wezenbeek, directeur van de TU Library, licht

to research publications’, dat mede door de uitgevers tot stand is

graag de beweegredenen van de bibliotheek toe. “Het is be-

gekomen.

drijfstechnisch en ethisch niet verantwoord dat TU Delft Library structureel een betaald abonnement heeft bij een

Vrijgekocht

commerciële uitgever en bij dezelfde uitgever een artikel ‘los’

Verplichte open access lijkt op het eerste gezicht goed nieuws,

koopt ten gunste van die wetenschappers die daar geen toe-

maar dat is het allerminst. De overgang naar een open weten-

gang toe hebben. Double dipping noemen we dit. Hiermee

schap kan hierdoor juist vertraagd worden. De uitgevers heb-

wordt het hybride model van de uitgevers ondersteund, ter-

ben de overheid er namelijk van weten te overtuigen dat deze de

wijl dit geen structurele oplossing biedt voor het aanbieden

voorkeur moest geven aan golden open access boven green open

van open access materiaal op grote schaal. Het model is voor-

access. Golden open access zal in de praktijk meestal betekenen

namelijk goed voor de inkomsten van de uitgevers en dat is

dat wetenschappers publiceren bij uitgevers die hybride mo-

uiteraard geen taak van de Library.”

dellen gebruiken. De uitgevers zetten individuele artikelen, die

De TU Library doet er goed aan het alternatieve green open

verschijnen binnen het raamwerk van een betaald abonnement,

access model verder te stimuleren en wetenschappers aan te

open nadat deze artikelen zijn ‘vrijgekocht’ door de auteurs. De

moedigen om zelf hun eigen open access tijdschriften op te

wetenschapper betaalt bij deze constructie dus om te publice-

richten; peer reviewed tijdschriften waarbij de wetenschap-

ren, in tegenstelling tot de gangbare publicatiemethode waarbij

pers uit het specifieke veld zelf alles in de hand houden. Zulke

de lezer betaalt voor het artikel.

bladen komen er steeds meer. Een voorbeeld van zo’n blad is

De Britse overheid hoopt dat deze aanpak wereldwijd navolging

Hydrology and Earth System Sciences (Hess), waarvan prof.

krijgt en dat op den duur vrijwel alle artikelen via golden open

dr.ir Huub Savenije (CiTG) de chief editor is. Hess wordt altijd

access gepubliceerd worden. Op een gegeven moment ontstaat

als schoolvoorbeeld genoemd als het gaat om open access die

er dan een omslagpunt waarbij het voor universiteiten niet meer

door wetenschappers zelf is georganiseerd. Zo kunnen on-

interessant is om er nog dure abonnementen op na te houden:

derzoekers en bibliotheken uitgevers onder druk zetten om

vrijwel alles is dan immers vrij toegankelijk. Tot die tijd moeten

afstand te doen van een verdienmodel dat parasiteert op de

de Britten dubbel betalen; ze betalen hun abonnementen en ze

auteurs. <<

betalen extra om hun artikelen voor iedereen vrij toegankelijk te maken. Naar schatting zijn ze vijftig à zestig miljoen pond per jaar extra kwijt. En dat jaren achtereen.

Maar dat is nog tot daar aan toe. Wat werkelijk schadelijk is, is het

Tomas van Dijk is wetenschapsredacteur bij Delta

25

Doe één ding goed

Bèta met fêta

‘Jeetje zeg, het is geen rocket science’.

Sommige dingen zijn zo simpel dat je er niet moeilijk over kunt doen. Maar hier gaat het niet op. Want bij L&R is het dus wél rocket science! Op flipovers in vergaderruimten staan ingewikkeld ogende formules en tekeningen. En de meeste mensen die hier rondlopen, begrijpen ze niet alleen, maar verzinnen de nieuwe uitvindingen zelf.

Wat mij daarbij nog het meest verbaast, is hoe deze mensen met troebele blik bij het kopieerapparaat staan of tevergeefs koud water uit de koffieautomaat proberen te krijgen. Terwijl er een aanrecht met kraan naast staat.

Wanneer je je geheel toelegt op één ding dat voor velen onbegrijpelijk is, word je gewaardeerd en bewonderd. Daarmee gepaard gaat dat je echt alleen dat ene doet, en je totaal comfortabel voelt in het feit dat je niet weet hoe kopieerapparaat werkt. Jij hebt je nut namelijk al bewezen en niemand kan je vervangen.

Als trainee is dat moeilijk, want je kopieert je stukken zelf, maakt je eigen presentaties en coördineert de hele dag wat af. Het gaat half over inhoud en half over organiseren en doen. Je studieachtergrond zorgt er vaak voor dat je niet automatisch op een interessante positie terechtkomt. Je moet multi-inzetbaar zijn en je vooral snel aanpassen aan wat er van je gevraagd wordt. Je ziet de specialisten je rechts en links inhalen, ook degenen met minder ervaring en nog geen briljante prestaties op hun CV. Doe één ding, maar doe het uitzonderlijk goed (en waarschijnlijk is het dan slimmer om je toe te leggen op rocket science in plaats van kopiëren). Toch is dat precies wat managementgoeroes als tip meegeven voor een glansrijke carrière.

Het traineeship van de TU leent zich daar echter absoluut niet voor. Je moet drie jaar elk jaar wisselen van project en ook de vage omschrijvingen waarmee de trainee-aanvragers mogen wegkomen, helpen niet echt. In die drie jaar is er geen samenhangend geheel van trainingen. Dit zorgt ervoor dat jij een supercoördinator wordt. Je ziet dat de trainees die blijven hangen op hun plek of in hun achtergrond een specifiekere kunde of vaardigheid hebben ontwikkeld, vaak sneller hun draai vinden en doorgroeien naar betere functies.

Volgens mij knelt er iets tussen de wens voor snel lerende, van project wisselende, multifunctioneel inzetbare trainees en de waardering van de TU voor de starre professional die slechts één ding doet.

Alfa en bèta, het is net zoiets als water en vuur. Als honden en katten. Als rekenen en rijmen. Maar dat laatste is voor de gemiddelde bèta op te lossen!

Sinterklaas. Dacht je er na de surprises op school eindelijk van verlost te zijn, gaat je vereniging er doodleuk mee verder. Of beginnen je broers en zussen aan hun eerste leg en zit je op 5 december vertrouwd bij je ouders op de bank, nu tussen digitale spelletjes van de Teletubbies in plaats van de Knex waar je vroeger zelf mee speelde. En dan verwachten ze er nog een gedicht bij ook.

Sommige dingen zijn gewoon teveel gevraagd voor een TU-student. Maar gelukkig is er nu het Sinterklaas Rijmwoordenboek, de allergrootste rijmwoordenapp uit de geschiedenis. Je kunt het woord zo gek niet bedenken, zelfs eisen stellen aan het aantal lettergrepen dat erop moet rijmen, of de app bedenkt het voor je. Je hebt er nauwelijks nog creativiteit voor nodig, het gedicht schrijft zich vanzelf. Lieve Sint, als ik nóg zoiets vind, stop ik gauw met studeren, want hoef niets meer te leren. Dan zal ik mijn studie verwerpen, mijn pen nu eens scherpen, en nooit meer ontwerpen. Lang leve de apps, ik schaar me onder het plebs! Geen technische taal, maar een simpel verhaal, ik fiks alles vanaf nu nog volledig digitaal. O, of je maakt je studie veilig af en leert hoe je zulke geinige apps gewoon zelf kunt bouwen. (JB)

SInterklaas rijmwoordenboek Ontwikkelaar Bell Pepper Edutainment Platform iPhone, Android, iPod Touch, tablet en iPad

Prijs: € 0,89 jjjjj leuk jjjjj handig jjjjj bediening

Hersenkrakend ontwaken

Apps

Oké, sommige apps zul je nooit gebruiken, maar zijn zo leuk, dat je ze gewoon eens moet bekijken. iSleepin bijvoorbeeld, voor iedereen die graag iets harder nadenkt.

7.00 uur. Hoe vaak druk jij op snooze voordat je je de deur uit haast voor je eerste college?

Onderweg vervloek je jezelf: weer geen tijd voor een normale boterham, en je haren worden veel te koud, zo nog nat van het douchen. Waar Philips jaren onderzoek aan besteedde voor zijn Wake Up Light, wordt nu gevat in één simpel app’je. Niks natuurlijk wakker worden op opkomend daglicht; word op natuurlijk wijze wakker door je hersens te wekken! Zodra je wekker afgaat, is er met iSleepin nog maar één manier om hem uit te krijgen: een som of puzzel oplossen. Als je het goed doet, mag je nog even snoozen, tot het volgende oorverdovende wekalarm je weer wakker blèrt – en de hele riedel opnieuw begint. Geen zorgen: de sommetjes zijn van het laagste niveau. Toch is dat lastiger dan je vermoedt, met je hoofd nog in slaapstand. Eén voordeel: de app vréét batterijen. Kun je met een beetje mazzel gewoon uitslapen de volgende ochtend. Tenzij je je telefoon aan de lader legt, en je met afzien je eerste overwinning die dag al te pakken hebt: niemand zo sharp as a knife bij college als jij. (JB)

isleepin Ontwikkelaar Chris O’Connor platform iPhone, iPod Touch en iPad

Prijs: € 0,89 leuk jjjjj handig jjjjj bediening jjjjj

Jessica van den Doel

columnJESSICAVANDENDOEL

media

26

Advertenties

MET AL JE VRIENDEN IN ACTIE KOMEN

Sports & Culture

lOVE IT...

KOM OOK IN ACTIE ChECK fIghTCANCEr.Nl

12/12

Voor advertenties bel met:

H & J Uitgevers Postbus 101 2900 AC Capelle aan den IJssel T (010) 451 55 10 F (010) 451 53 80 E delta@henjuitgevers.nl Neem contact op met Hennie de Ruyter of Mireille van Ginkel voor nadere informatie.

Delta

27

TU Delft 2012

agenda december do 6 Ladies night: carrière, techniek en wijnproeven 18.00 uur - Een avond waarop het onderwerp ‘vrouwen, carrière & techniek’ besproken en bediscussieerd zal worden onder het genot van verschillende hapjes en drankjes. Hoe overleven vrouwen in een wereld vol mannelijke ondernemers en ingenieurs?

Vrouwen die actief zijn in het bedrijfsleven, zoals Margot Nijkamp-Diesfeldt, managing director van de Red Bluejay Foundation, zullen hun ervaring delen. Locatie: Cultuurcentrum van de TU Delft. Inschrijving kan via www. sc.tudelft.nl. De kosten zijn 10 euro.

di 2 Global Meeting Point 18.30 hrs – TU students make a difference worldwide: hear about sustainable projects of TU students in developing countries and ask your questions. We start with a free meal

tedxdelftsalon_advertentiedelta20121219.indd 1

at Voorstraat 60, Delft. This event is organized by the International Student Chaplaincy. www.iscnetherlands.nl

zo 9 International Student Church 11.30 hrs - Students of all denominations are invited to our ecumenical service every Sunday at Raamstraat 78, followed by tea/coffee. The services are led by the chaplains Reverend W. Stroh and Father Avin, and are supported by student leaders. More information on www.iscnetherlands.nl.

di 11 The Newspaper; Meeting the Rector 20.00-22.00 hrs - TU Delft organizes four meetings between the Rector and students according to the formula ‘Closer to students’. In different informal evening sessions debates on current subjects selected from newspapers, weekly magazines and the Internet.

Both Rector and students will select

items from the daily news they feel are relevant for education, research and TU Delft’s future. Sign up at least two weekdays before the meeting and mention ‘Meeting the Rector’ and the date: library@tudelft.nl. This session will be held at E. du Perronlaan 856, Delft.

Delta Inleveren kopij Bijdragen van faculteiten, diensten en overigen voor de rubriek ‘Agenda’ in Delta ontvangt de redactie graag per e-mail: delta@tudelft.nl. Bijdragen dienen zo beknopt mogelijk te zijn. De redactie behoudt zich het recht voor om in te korten. Aanleveren uiterlijk vrijdag één week voor verschijningsdatum vóór 14.00 uur.

Het best bewaarde supermarktgeheim Biologische kip 930 gram

Plofkip 2.350 gram

95% van alle kip in de supermarkt is plofkip.

Zo’n dier kan soms nauwelijks meer lopen.

www.wakkerdier.nl

19-11-12 16:54

28

Delta

TU Delft

uitgelicht december di 4 Traders Trophy 10.00-17.30 uur – This competition is situated in a virtual dealing room created by connecting computers into a network. The Traders Trophy competition is open to students from all faculties and will take place at the faculty Technology, Policy and Management. During this qualification session you will trade one equity. The top TU Delft traders will earn a spot in the Dutch finale. See ch.tudelft. nl/vereniging/agenda/2012/ traders-trophy for more information.

vr 7 Architectural exchange between Italy and the Low Countries 9.30-17.30 hrs – The annual

Dutch Institute of Art History conference will take place in the Berlage Zalen of the faculty of Architecture, Delft University of Technology, Julianalaan 134, Delft and will encompass the Italian-Dutch interaction and exchange in medieval architecture. Please register before December 1 through info@onderzoekschoolkunstgeschiedenis. nl. Admission is 13 euro (10 euro for students).

ma 10 College Strategic Value of Information 17.00-19.00 uur – Neem gratis deel aan het interactieve college ‘Strategic Value of Information’ door dr.ir. Gerard Wijers.

Tijdens dit minicollege zal hij ingaan op de waarde en kwaliteit van data en hoe informatie gebruikt kan worden in innovatieve business modellen. Het college vindt plaats in college-

zaal E (Robert Hooke) van de faculteit Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek en Materiaalwetenschappen. Opgave van te voren is verplicht via g.m.vanderbeek@tudelft.nl. Zie www.delfttoptech.nl voor meer informatie.

do 13 Lezing: Innovation or Mechanical Doping?

16.30-19.00 uur – Kivi Niria Students Delft organiseert in samenwerking met Kivi Niria afdeling Sports Engineering en het Sport en Cultuurcentrum van de TU Delft de lezing ‘Innovation or mechanical doping?’

Twee sprekers, Steven Haake en Arnoud Greidanus zullen de moderne technieken en ontwikkelingen in de wereld van sport engineering behandelen en het hebben over de consequenties die deze technieken hebben voor de athleten, coaches en on-

derzoekers. Gratis borrel na afloop. Aanmelden via snc.tudelft. nl/ of via jesperschoen@lid.kiviniria.nl.

ma 17 Kerst met St. John’s 20.00 uur - Het wereldberoemde St John’s College Choir uit Cambridge, één van Engelands meest vermaarde koren treedt op in de Maria van Jessekerk, Burgwal 20, Delft. Engeland is het land van de tradities. De twee overgebleven jongenskoren uit Cambridge, die van King’s en van St John’s worden gezien als de beste jongenskoren ter wereld. Het koor bestaat vanaf 1670 en zingt voor de hoge stemmen nog altijd met jongens. Voor meer informatie en kaarten zie kerstmetstjohns.nl.

mededelingen Prof. Kooy-prijs 2013 Het Prof. Kooy fonds van de afdeling Defensie en Veiligheid van Kivi Niria kent jaarlijks een prijs toe aan de beste afstudeerder in Defensie en Veiligheidstechnologie. Voordrachten kunnen tot en met 31 december 2012 worden ingediend via dv@kiviniria.nl. Het volgende dient minimaal opgestuurd te worden: de volledige afstudeerscriptie; het CV van de afstudeerder; naam, functie en adresgegevens van de afstudeerdocent; en motivatie of ondersteuning van de voordracht door de aftstudeerdocent. www.kiviniria.nl/dv

Student and Career Support Student and Career Support is een onderdeel van de dienst Onderwijs en Studentenzaken.

Het omvat de diensten van de studentendecanen, de studentenpsychologen, en het Career Centre met studiekeuzeadviseurs en loopbaanadviseurs en het informatiecentrum. Het

informatiecentrum in de hal op de begane grond is geopend op werkdagen van 9.00–17.00 uur.

Er is documentatie beschikbaar over onder andere WO- en HBOopleidingen, arbeidsmarkt, studie- en beroepskeuze, buitenlandse studies, en promoveren.

Ook is er een vacaturewand. Bij de balie of telefonisch kun je afspraken maken met een van de medewerkers.

Voor de psychologen geldt dat je je als student of promovendus online kunt aanmelden op studentenpsychologen.tudelft.nl.

Een eerste contact kan ook via het inloopspreekuur op dinsdagen van 11.30-12.30.

De studentendecanen houden een inloopspreekuur op dinsdag van 11.30-12.30 uur, de loopbaanadviseurs en de studiekeuzeadviseur houden een inloopspreekuur op dinsdag en donderdag van 11.30-12.30 uur.

Zie voor het aanbod aan workshops en trainingen van Student & Career Support zie smartstudie.tudelft.nl.

Bezoekadres: Jaffalaan 9a (gebouw 30A); tel. 015-2788004.

E-mail: studentandcareersupport@tudelft.nl; careercentre@ tudelft.nl; jn studiekeuze@tudelft.nl.

Website: www.studentandcareersupport.tudelft.nl; careercentre.tudelft.nl.

Online huurprijs check Is jouw huurprijs redelijk? Check www.huurcommissie.nl voor meer informatie en om helderheid te krijgen over huren en geschillen tussen huurder en verhuurder.

International Office Het International Office, Jaffalaan 9a, is op werkdagen geopend van 9.00-17.00 uur. Je kunt ook vragen stellen via internationaloffice@tudelft.nl of telefonisch (015-2788012) een afspraak maken.

Studium Generale Studium Generale (SG) is geopend van maandag t/m don-

derdag van 9.00-17.00 uur. SG is gevestigd in de TU Delft Library, Prometheusplein 1, Delft. Je kunt vragen stellen via studiumgenerale@tudelft.nl of telefonisch een afspraak maken via 015-2785235.

Inleveren kopij Bijdragen van faculteiten, diensten en overigen voor de rubriek ‘Aankondigingen’ in Delta ontvangt de redactie graag per e-mail: delta@tudelft.nl. Bijdragen dienen zo beknopt mogelijk te zijn. De redactie behoudt zich het recht voor om in te korten.

Aanleveren vóór vrijdag 14.00 uur.

Text: Damini Purkayastha Photo: Hans Stakelbeek

Two years ago, a job opportunity with TU Delft brought my partner and me to the Netherlands. Delta’s English-language content made the transition from the United States much easier. I’m looking forward to bringing you interesting and varied stories about international life at TU - and with your help - expanding and innovating that content.

I welcome your suggestions and you can contact me at delta@tudelft.nl

international pages

Molly Quell

Delta

29

TU Delft

South Korean artist Myungsu Seo: “Each cupboard has a key, which I keep with me. Because I am keeping their memories safe.”

TU Delft water exhibition One of the most unlikely things you can see at the TU Delft library is a quaint old wooden cupboard full of curious looking glass jars.

However, it’s precisely what you’ll find there for the next two months.

Water Donation, an interactive art installation by South Korean artist Myungsu Seo, is on display at the library until January 3. “I believe that the library should create an atmosphere that encourages students to think beyond the obvious.

We host several activities, courses and exhibitions to foster such an environment,” says Marion Vredeling, Program manager Library Learning Centre. The latest addition to the series of art exhibitions hosted by the library, Water Donation presents an aesthetic and artistic dimension to a subject being studied technically across the university.

Vredeling came across Seo’s work at the graduate students’ exhibition of the Gerrit Rietveld Academie, which Vredeling visits every year to discover art that will resonate with TU Delft.

Given that Water has been the theme for the anniversary year celebrations, Seo’s exhibition seemed like the perfect note to end the year on.

Seo, who studied at the department of glass at the Academie, has been

in the Netherlands for the past five years. Over the years, she has worked on several experimental projects which play with the illusion of glass and water. Her last exhibition involved creating giant raindrops of glass filled with clear water.

Preserving memories This project, Water Donation - Building up a Water Library, began a couple of years ago. Seo collected water samples from wherever she travelled and personally created unique glass jars for each new sample.

“According to me, water carries the memories of a place and its people. I am collecting water, and preserving people’s memories,” she says. An interactive installation, the exhibition invites international students of TU Delft to bring back samples of water from their home towns and become part of the initiative. “I would love for people to share their stories with me. In this library of books, this will be a library of water,” says Seo. Around the installation (two antique cupboards with glass jars with samples of water from far flung lands) in the library, Seo has kept vials for students to collect samples in. There

is a wall full of images of empty jars, where students can sign their names as a promise for the sample.

“The day we were putting up the exhibition people who were in the library were so fascinated they came and discussed the concept and their own stories with us. One gentleman spoke to us about Delta Works too,” says Seo. Seo, an accomplished glass blower, will make unique jars for each water sample. Even the cupboards with jars have been chosen at antique shops around the world. “Each cupboard has a key, which I keep with me. Because I am keeping their memories safe,” she adds.

“When I saw this project, I knew immediately it would be something that would resonate with the students at TU. Not only does it get the students working on water studies to see their subject in a new environment, it also gives international students a chance to share something of their homes,” adds Vredeling.

This project gives international students a chance to share something of their homes

30

Delta

TU Delft

Text: Damini Purkayastha Photo: Sam Rentmeester

delft survival guide It’s the season Our guide to celebrating Sinterklaas in Delft When in Delft, do as the Dutch. That means celebrating the winter holiday of Sinterklaas, celebrated on December 5th. Sinterklaas is an elderly man in stately robes who arrives in the Netherlands from Spain every year by boat and tells children if they’ve been naughty or nice. As with any family holiday, food and quirky customs are a big part of the fun. Here’s what you need to know to become a part of the action.

Chocoladeletter Literally translated to chocolate letter, the tradition dates back to the 16th century, when convents carved bread in the shape of letters to teach children the alphabet. Today, chocolate letters in the shape of their initials are given to children on Sinterklaas. Reportedly, over 20 million letters are produced each year in the Netherlands. At the Leonidas chocolate shop on Choorstraat you can get your initials in rich Belgian chocolate (dark, milk and white) for €6.50. They also have chocolate Sinterklaas statues (€2 - €6). If you’re looking for chocolate letters that are a little more pocket friendly, try Kruidvat (€1.09) or C1000 (€0.50). “Traditionally, mothers or grandmothers buy the letters for children to eat on the morning of December 5,” explains Els Hoogendjk, who works at Leonidas.

Kruidnoten, pepernoten and speculaas If Delft has been smelling like heaven of late, it’s probably because of these confectionary delights. Speculaas are

The arrival of Sinterklaas in Delft.

traditional biscuits made with a heady cocktail of spices – nutmeg, cloves, ginger, cinnamon and cardamom. Kruidnoten are smaller, bite sized speculaas.

Nowadays, chocolate kruidnoten are also popular, and available at chocolate shops and supermarkets across Delft. For the more traditional ones, try Bakker Jaap, a bakery behind the Markt. A packet costs €2.25 and you’ll be heading back for more. In fact, bakeries across the city and even Albert Heijn have a variety of cookies in stock right now.

A sip of the spirit Through Glühwein may be the order of the season, Simon Levelt, a quaint tea shop on the Markt has some Sinterklaas specials to offer. Their Sinterklaas tea (€3.95) is flavoured with cinnamon

and the Zwarte Pieten tea (€4.95) tastes like a hot sip of speculaas. “These are our most popular teas at this time of the year. We order about 20 kilos of both teas and by December 4th, we have only two or three packets left,” explains Helen Taylor, who was managing the store when we visited.

Mandarijntjes Oranges, especially mandarin oranges are a big part of the season. It is said that Sinterklaas brings a batch of the sweetest oranges when he comes from Spain. Don’t worry if you miss his boat though, because fruit shops here will be importing special oranges just for the holiday. “We will be importing oranges from Morrocco, the finest, sweetest oranges you can find,” says Abdoel Hillali, of ’t Fruithuisje.

‘As with any family holiday, food and quirky customs are a big part of the fun’

Gifts and gifting Gifts are a big part of the holiday as well. Children leave their shoes next to the fireplace in the hope that Sinterklaas will leave them some presents.

“Children put some things inside their shoes. It could be a little hay for Sinterklaas’s horse, maybe a gift or a poem for him as well,” says Elline De Jong of Dozijn, a gift shop tucked into a tiny corner at Papenstraat. They also sell seasonal wrapping paper and decorations. De Winkel, on Vrouw Juttenland, which calls itself the ‘most entertaining gift shop in Delft’ has hand crafted decorations for the seasons – from gorgeous tiny ballerinas to gawking frogs and crazy clowns (€12.50). Don’t worry about stretching your budget though, you can find great decorations and gifts at the Museum Shop of the Botanical Garden of TU Delft, where TU students get a 10% discount.

So start stocking up and have a happy Sinterklaas!

Delta

31

TU Delft

Talking point

HALFWAY

Let’s go Dutch

“Corrosion affects materials daily and this could lead to severe damage.

For example damage to parts of a car or plane could have grave consequences. Application of protective coatings is one of the most efficient methods for preventing corrosion of metallic substrates. However just like other engineering materials, coatings fail to fulfil their functionalities over time due to damage or degradation.

Therefore development of coatings capable of repairing the damage is highly valuable. Currently, I am developing a self-healing anti-corrosion coating.

Generally there are two classes of self-healing materials: extrinsic and intrinsic systems. In extrinsic systems, such as capsule based systems, the healing agents are added as a separate phase. However, intrinsic systems, such as hydrogen-bonded systems, possess a latent self-healing functionality due to the architecture of the molecules themselves.

I have focused on intrinsic healing approaches as they work multiple times and can be triggered by various stimuli such as moisture or temperature to recover their main functionality.

In the 1.5 years that I spent in the laboratory, I have developed the first family of intrinsic healing coating for

Photo: Hans Stake

lbeek

nostalgia

metallic substrates using sol-gel chemistry. This is a wet-chemical technique that is often used in the field of material science.

Apart from synthesis, I characterized the thermal and mechanical properties of developed systems using different techniques. For example I examined the adhesive healing of the coatings by gluing two metal plates together using my coating system and then sliding the samples until they fail. Then I glued them back and re-did the experiment at least five times. So far, I am happy with the results and feel my work is heading in the right direction.

I also do an experiment to test cohesive healing. I cut the coating into two pieces and put them, 500 micrometres apart, between two glass plates in the oven. For the developed system the gap closes and the coating repairs itself most efficiently at a temperature of 70 degrees.

I do not only want to find a coating that repairs itself but I would also like to understand how the mechanism of self-healing works. Hopefully my research could help significantly to make self-healing coating work as well as making airplanes and cars safer and reducing maintenance costs.”

(RV)

Name: Mina Abdolahzadeh (29) Nationality: Iran Supervisors: Dr. Santiago Garcia and prof.dr.ir.

Sybrand van der Zwaag (Aerospace Engineering, Novel Aerospace Materials Group) Subject: Development of intrinsic healing sol-gel based on anti-corrosion coatings Thesis Defence: In 2.5 years

Photo: Tomas van Dijk

Coating against corrosion

Jing Zhang (27, Hohhot, China) is halfway through the time he plans to be here.

In two years he hopes to get his PhD at the faculty of Electrical Engineering, Mathematics and Computer Science. Jing comes from Inner Mongolia, one of the largest provinces of China. It is located next to Mongolia and their culture has a lot of Mongolian influences. The country consists of endless steppe with lots of horses and even more sheep. The painting, made from leather, depicts a few tents, horses and a man playing a traditional instrument.

Jing Zhang received it from his mother when he moved to Delft. It has a prominent place in his apartment, so he feels at home in this faraway country.

The Netherlands, built on canals, dykes and ports, has traditionally had strong external trade. This has allowed Dutch society to be very international, which is reflected in its ‘soft power’ - multiple world institutions, a strongly progressive culture, egalitarian society and a highly individualistic one at that. From an international standpoint, this helps with the easy availability of international food, music and entertainment in the English language. The Dutch themselves are more than enthusiastic to socialize and engage in English.

Given such a scenario, an international student at TU Delft would be, like many of us were, thrilled to live and study in the Netherlands. It appears to be a perfect environment to assimilate into a culture that is blended internationally while retaining traditional roots.

However, reality doesn’t live up to those expectations.

It starts with the language - since English is so widely spoken, international students don’t learn Dutch. It isn’t a requirement for living or working here. In the end, after a lot of socializing and chats and studying, do we really know the Dutch people, culture and society the way we could have? Relatively, one would wager that an international student in Germany or Spain would be far greater involved and included in the local societies and activities, i.e. more ‘localized’. This is also true of the US or a UK university, but there the situation is helped with prevalence of English.

While a lot of international students in the US or UK even get involved with local political and current affairs, in the Netherlands, international students are insulated – how many of us knew that the Dutch national elections were held on Sep 12, 2012?

While international students need to take an interest, there’s a reciprocity required from Dutch folks. Living in a highly individualistic setup, they remain largely away from international gatherings – from dinner events and house parties to festive celebrations – almost to the extent that the TU Delft social calendar runs along parallel lines – one Dutch, and the other ‘internationals’.

A factor here could be housing allocation, where most of the international students live away from the city centre, and away from all the Dutch social activities. It may not be intended, but this adds-on to further this gap and prevents an opportunity for developing deeper relationships between locals and internationals.

Of course, this is only one aspect of the situation and there are more questions and criterions at play here.

There is a large responsibility, and initiative, required from the international students as well – to meet them more than halfway. Say, how about a dinner invite 8 weeks prior for a non-spicy (read: bland!) meal of potatoes and bread?

Dutch humor, now that we love.

Raghuveer Ramesh

Do you agree or disagree with the points raised in this week’s Talking Point? Let us hear your opinion: start or join the discussion in the website’s Comments section at www.delta.tudelft.nl

Contents International

29

TU Delft water exhibition

30

Celebrating Sinterklaas

The bike of Tong Ling

Text: Damini Purtkayastha Photo: Sam Rentmeester

31

Halfway - Nostalgia - Talking point

Tony Ling’s current bike is not his favourite machine in the world. In fact, he’s really looking forward to buying a new bike next year. “It’s my first bike; a friend of mine gave it to me for free. I plan to sell it next year and get a better bike because this is not really comfortable for cycling,” says Ling.

But that doesn’t stop him from getting nostalgic about this mountain bike. “My favourite memory is of the day I cycled down to Den Haag to visit the Escher Museum,” says Ling. He even has a ‘worst’ memory to share. “This one time, the tail board of the bike dropped off right in the middle of a heavy downpour and I was completely splattered with mud and water,” he says.

Though he uses the bike daily, mostly to get to work and home, he’s still not really into the maintenance

See www.delta.tudelft.nl for the translation of page 16: ‘Willie Wortel meets Albert EInstein’

aspect of cycling. “I have no idea how to fix the bike when it’s broken and getting it repaired at a shop is expensive in the Netherlands. Come to think of it, if my bike is ever broken, I would have no idea where to go. Maybe I’d go ask some senior students where to go,” says Ling, adding, “So far though, I haven’t needed to get my bike repaired.”

Interestingly, when we spotted Ling he was cycling around with a loose front wheel, which can be quite dangerous. “I was quite comfortable while cycling. I wasn’t even aware that my front wheel was loose, or that it could cause serious consequences. It’s always been like that,” he laughs. Our photographer stopped him to point out the problem and, thankfully, showed him how to push the wheel back in place, so Ling needn’t rush to replace his trusty steed.

Name: Tong Ling (China, Strategic Product Design) Price: A senior gave it to him for free Brand: It’s a black and yellow mountain bike Striking feature: The colour