Delta 14 by Delta en Delft Integraal/Delft Outlook

NR.14 2 MEI 2016

onafhankelijk universiteitsblad

Sprookjesfiguur of superheld

Ontwerpen door kinderen Ahd Hamidi

‘We willen polio volledig uitroeien’ Groengassubsidie

Goed idee of niet?

Bachelor Awards 2016

WERELDVERBETERAARS

2 mei 2016

08 COVER

BACHELOR AWARDS Medische apparatuur voor de armen, drinkwater voor vluchtelingen en autoâ&#x20AC;&#x2122;s met zonnepanelen. Aan de TU studeren wereldverbeteraars, zo bleek tijdens de uitreiking van de bachelor awards.

12 INTERVIEW

AHD HAMIDI Mede dankzij haar kunnen miljoenen kinderen in ontwikkelingslanden gevaccineerd worden. In maart promoveerde Ahd Hamidi op verder onderzoek naar betaalbare vaccins.

VERDER 04 06 15 16 17 22 25 25 27 31

Column Platzer Nieuws Master Sport Lifestyle Groengassubsidies Column De Roode Serie I go to Rio Desgevraagd Science

18 REPORTAGE

PIEPJONGE ONTWERPERS Kinderen zijn creatief, maar hoe kun je daar op inspelen in het onderwijs? Delftse onderzoekers ontwikkelen nieuwe werkvormen voor ontwerpen met kinderen.

Delta

TU Delft

COVER ‘Op de cover van deze Delta een los geposeerd groepsportret met een serieus randje. Ik heb ze bewust statig gepositioneerd, maar nonchalant genoeg om hun jeugdige ambitie te benadrukken. Deze vijf gedreven en creatieve studenten hebben een geldbedrag gewonnen tijdens de Damen Bachelor Awards 2016.’ (Fotograaf Marcel Krijger)

COLOFON REDACTIE Frank Nuijens (hoofdredacteur), Saskia Bonger, Tomas van Dijk, Dorine van Gorp, Connie van Uffelen, Jos Wassink, Katja Wijnands MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER Jorinde Benner, Ailie Conor, Brandon Hartley, Auke Herrema, Job Hogewoning, Thomas Platzer, Molly Quell, Boudewijn de Roode, Jimmy Tigges, Caroline Vermeulen, Marco Villares FOTO’S Marcel Krijger, Sam Rentmeester BLADCONCEPT EN VORMGEVING Maters & Hermsen, Leiden LAY-OUT Liesbeth van Dam, Saskia de Been REDACTIE-ADRES Universiteitsbibliotheek, Prometheuspleinw 1, 2628 ZC Delft, 015 278 4848, delta@tudelft.nl ADVERTENTIES H&J Uitgevers, 010 451 5510, delta@henjuitgevers.nl DRUK Quantes Grafimedia b.v. Oplage 4.500 Jaargang 48 ISSN 2213 8838 Meld je aan voor de wekelijkse nieuwsbrief op de website. MEER INFORMATIE OP www.delta.tudelft.nl/colofon.

Hoe ziet een ‘geëxplodeerde’ naaimachine eruit? In de hal van Industrieel Ontwerpen is nog tot woensdag 4 mei een ‘explositie’ van exploded views. Getoond worden alledaagse producten zoals een toetsenbord of een game controller, maar dan vanuit de binnenkant. Het is de jaarlijkse tentoonstelling van Actid, de activiteitencommissie van studievereniging i.d. (Foto: Sam Rentmeester)

Decaan TNW Syrië Hoogleraar beeldanalyse Lucas van

Vliet is tot waarnemend Voor debenoemd lezing ‘Hoezo: Syrië’ van decaan van de faculteit NRC-columnist Carolien Technische Roelants Natuurwetenschappen (TNW). Van moest Studium Generale woensdag Vliet (1965) treedt per 1collegemei, als uitwijken naar een aan grotere de huidige Tim van dereen Hagen zaal om alledecaan geïnteresseerden voorzittertewordt van het collegedat van zitplaats geven. Het verhaal zij bestuur. was weinig hoopvol. hoorden delta.tudelft.nl/31535

Wanbetalers De Nepdyslexie Dienst Uitvoering Onderwijs REAGEER!

(DUO) heeft wil 25 de duizend oud-studenHet kabinet stroom aan dysten in het buitenland opgespoord lexieverklaringen in het onderwijsdie hun studieschuld niet minister terugbetaalindammen, schrijven Busseden. Zeen lossen samen alsnog twaalf maker staatssecretaris Dekker aan miljoen euro af. Ze reageren hierde Tweede Kamer. delta.tudelft.nl/30521 mee op het tv-programma Rambam. delta.tudelft.nl/31531

Ontevreden Veel promovendi vinden dat ze niet Wildgroei

goed worden voorbereid opnemen hun onSteeds meer medewerkers hun eigen waterkoker koffiezetderwijstaak. Een derdeofvan hen beapparaat mee naartraining de TU. met Gevaarlijk, gint zonder enige lesgevindt de studenten. onderdeelcommissie (odc) ven aan van de universiteitsdienst. delta.tudelft.nl/31523 delta.tudelft.nl/30453

Robots Zuid-Korea Het nieuwste filmpje op TU Delft TV

gaatKorea over de minor robotics, Het Advanced Institutewaar of studenten hoe ze elektronica, Science andleren Technology (KAIST) wil mechanica, informatica en industrisamen met de faculteit Luchtvaarten en het NeeelRuimtevaarttechniek ontwerp kunnen combineren in het ontwerpen De aflederlandse Lucht-van en robots. Ruimtevaartcentrum een onderzoekscentrum vering laat zien hoe studenten veropzetten Zuid-Korea.oplossen, van schillendeinproblemen delta.tudelft.nl/30528 slapeloosheid tot de groeiende vraag naar geleidehonden. tudelft.tv

TekDelta Rectificatie Neelie Kroes en TNO-bestuursvoorzit-

In terde Paul infographic de Krom introduceerden bij het artikel ‘Bsa op omhoog: selecteren motiveren’ 21 april TekDelta, eenofinitiatief van (Delta staat een fout. dat TNO en3)StartupDelta om Er zijnstaat paten43% van de eerstejaars studenten ten, laboratoria en onderzoeksvan de faculteit Elektrotechniek, faciliteiten makkelijker beschikbaar te maken voor start-ups. Begonnen Wiskunde en Informatica (EWI) eenis met eenbindend proefproject voor start-ups positief studieadvies kreeg die innoveren met Internet of Things afgelopen studiejaar. Dat percentage en Bigechter Data. op één van de bachelorslaat Volgens de initiatiefnemers blijken opleidingen van EWI: elektrotechniek start-ups in de praktijk te weinig (ET). De andere twee opleidingen, technische wiskunde (TW)wat ener al aangesloten op datgene in Nederland is aan hightech ondertechnische informatica (TI), kwamen op percentages van binnen respectievelijk zoek. Daarom gaan TekDelta 54% en 47%. Dat brengt het gemidde technische universiteiten, de delde kennisinstellingen van de faculteit ECNop en48%. TNO, en delta.tudelft.nl/30468 bedrijven als Philips, KPN en NXP nauwer samenwerken.

Column Thomas Platzer Bright Bert Het wordt tijd dat we het eens hebben over Bert. De Bert in ons. Ik bedoel niet de Sesamstraat Er-zit-een-banaan-in-je-oor Bert, maar Bright Bert. Bright.nl is een website van RTL. De doelgroep van Bright zijn mannen van middelbare leeftijd die van gadgets houden. De naam ‘Bright’ zegt weinig over de geestestoestand van de lezers. Bright is de fantastische ‘Bright future’ die al die gadgets ons brengen. Op Bright las ik een bericht over Faraday Future. Een geheimzinnige startup in Nevada die niet alleen het wiel, maar de hele elektrische auto opnieuw wil uitvinden. Faraday Future is geen kleine startup van twee vrienden die in een garage een zelf bedacht printplaatje in elkaar solderen. Het is een bedrijf van meer dan zevenhonderd medewerkers gefinancierd door rijke Chinezen, dat nog vóór 2017 een complete fabriek uit de grond wil stampen. Je kunt er van vinden wat je wilt (en wie het nieuws rondom Faraday volgt weet dat men er nogal wat van vindt) maar het is een megaproject dat met lef en doorzettingsvermogen wordt uitgevoerd. En dan vraag je je natuurlijk af: “Wat zou Bert hier van vinden?” Bert is een van de vele Bright-lezers. En Bert maakt het verschil want Bert laat van zich horen. In het commentaar onder het nieuwsbericht schrijft hij: ‘Wel heel fout om ook een elektro-uitvinder als naam te gebruiken. Erg cheesy.’ Je bent een Chinese meneer met zakken vol geld die zijn financiële nek uitsteekt om de transitie naar schoon transport mogelijk te maken. En daar is Bert. Of je bent een ingenieur die is weggekocht bij Tesla. Die zijn carrière op het spel zet en zijn hoofd breekt over onoplosbare problemen. En daar is Bert. Je bent ceo en je gaat onverhuld de concurrentie aan met innovatiegiganten als Tesla en Apple. Daarbij leg jij je reputatie in de waagschaal en committeer je je aan een avontuur dat door de media met argusogen wordt verslagen. En daar is Bert. En Bert vindt de bedrijfsnaam niet oké. En laat ik duidelijk zijn. Dat mag Bert, want Bert heeft recht van spreken. En hij heeft gelijk. Want die naam is gewoon heel ‘cheesy’ en bijzonder fout. Ik dank Bert voor zijn leerrijke commentaar. Want hij houdt mij scherp. Door hem herken ik weer de Bert in mij. Een verveeld en jengelend mannetje. Gezeten op de voorste rij van mijn gedachten. Een onzeker alter ego dat met een schaal paprika ribbelchips op zijn buik, met vette chipsvingers surf zoekt naar de nieuwste snufjes die zijn ingekakte leven moeten oppiepen. Daarom zeg ik het niet maar denk het alleen als ik weer iemand ongelooflijk uit zijn nek hoor lullen: ”Ach man, hou je Bert.”

Thomas Platzer is alumnus werktuigbouwkunde en eigenaar van trainingsbureau Creactor. Hij probeert mensen te leren hoe ze vindingrijk, origineel en vernieuwend kunnen blijven in hun werk.

Studenten van de TU Eindhoven hebben het record bierkrattenbrug bouwen van Delftse studenten afgepakt. Met ongeveer zevenduizend kratjes en een lengte van 27 meter is hun brug over de rivier de Dommel bijna vijf meter langer én de eerste bierkratjesbrug over water. Mitchel Grund van Het Gezelschap ‘Practische Studie’ was vorig jaar projectleider van het team dat een lengte haalde van 22,15 meter. 1. Wij gaan dat record zo snel mogelijk verpulveren. NEE

3. Een lengte tot dertig meter is zo ongeveer het maximum voor een bierkrattenbrug NEE

2. De volgende bierkrattenbrug bouwen wij ook over water. NEE

4. De echte kunst is zo min mogelijk kratten te gebruiken. JA

Op welke stelling wil je terugkomen? “Op stelling 1. Wij gaan eerst rustig kijken of we er volgend collegejaar een team op gaan zetten. Je kunt niet zo maar een bierkrattenbrug bouwen. Dat is een logistieke uitdaging. We hebben eerder bij de Aula gestaan en op de Markt, maar er komt meer bij kijken dan alleen een brug bouwen. Het gaat ook om de omgeving en stakeholders: mensen hebben last van je brug. Vrachtwagens kunnen moeilijk op de Markt komen. Daar zoeken wij de uitdaging in en niet zozeer in het ontwerp. Maar die brug moet uiteindelijk wel dertig meter worden en met zo min mogelijk kratten.” (CvU)

Delta

Cijfer

TU Delft

De week van...

1.000.000.000 Zoveel euro’s wil de Europese Commissie besteden aan de ontwikkeling van de quantumcomputer. Het Delftse onderzoeksinstituut QuTech speelt daarin een hoofdrol. Professor Leo Kouwenhoven, een van de drijvende krachten achter Qutech: “Wij zijn nu nog een klein instituut ten opzichte van het probleem dat we willen aanpakken: het bouwen van een quantumcomputer. We hebben versterking nodig, en de partnerinstituten ook. Er is een wereldwijde wedloop om de eerste quantumcomputer te bouwen.” Het bedrag van een miljard euro is standaard voor vlaggenschip-projecten, zoals eerder toegekend werd aan grafeen en het brein.

TU-secretaresse van het jaar 2016, Debby van der Sande: “Vlak voor de ZieSodag (ZieSo is het secretaressenetwerk van de TU, red.) hoorde ik dat ik genomineerd was voor de verkiezing van secretaresse van het jaar. Ik dacht dat ik geen kans maakte, omdat de vijf andere genomineerden al heel lang bij de TU werken. Zelf ben ik acht jaar geleden begonnen bij de afdeling space systems engineering. Toen was het nog een basisfunctie, maar het onderhouden van websites en het organiseren van congressen kwamen erbij. Dat maakt de functie superleuk. Genomineerd worden is prachtig, maar als je je naam dan groot op de beamer ziet verschijnen als winnaar, word je wel een beetje warm van binnen. Ik heb een mooi beeld gekregen van een vrouw die de bal hoog houdt. Van de directeur van het hotel waar de verkiezing werd gehouden, heb ik een overnachting gekregen. Verder een paraplu, veel bloemen, kaarten en mails. Ik ben er heel blij mee.” (CvU)

Het aantal verkeersdoden op wegen met een snelheidslimiet van 130 kilometer per uur, is in 2015 verdrievoudigd. In 2014 vielen er nog tien slachtoffers op deze wegen, in 2015 waren het er 32. Dit staat in een brief die minister Schultz van Infrastructuur naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Die toename is volgens hoogleraar transportbeleid prof.dr. Bert van Wee (TBM) geen toeval. “Ik heb nog geen statistiek op de cijfers losgelaten, maar je kunt op je klompen aanvoelen dat de toename te groot is om door toeval te worden verklaard.” Van Wee had een bewogen week. Tal van media berichtten over dit onderwerp en citeerden hem. Hij vindt dat Rijkswaterstaat slecht werk levert. “Ik vind het schokkend dat Rijkswaterstaat geen onderzoek doet naar het gedrag van automobilisten op 130-kilometer-per-uur-wegen, en naar de ongevallen met en zonder dodelijk afloop. De verhoging van de snelheidslimiet was van begin af aan een omstreden onderwerp. Als je het dan toch invoert, moet je goed onderzoeken wat de gevolgen zijn.” (Foto: TU Delft) “Ik wil niet langs de zijlijn blijven staan”, tekende alumnimagazine Delft Integraal onlangs nog op uit zijn mond. Prof.dr. Peter Boelhouwer (OTB) vindt dat hij te allen tijde zijn mening moet geven. “Het gaat helemaal verkeerd met de woningmarkt. We krijgen enorme woningtekorten”, meent de hoogleraar volkshuisvesting. Zijn openhartigheid wordt hem niet altijd in dank afgenomen. Maar wel vorige week. Toen benoemde de burgemeester van Zoetermeer hem tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. “Professor Boelhouwer ontvangt deze onderscheiding voor zijn grote impact op talentontwikkeling en wetenschappelijke vooruitgang in zijn vakgebied en zijn inzet voor de samenleving”, aldus een persbericht van de gemeente. Professor Boelhouwer is sinds 1987 werkzaam aan de TU en sinds 2001 hoogleraar housing systems bij de faculteit Bouwkunde en voorzitter van de afdeling OTB - Research for the Built Environment. (Foto: Job Jansweijer)

'Het kan Sydney, Boulder of San Francisco worden' Bas Hensen bewees vorig jaar Einsteins ongelijk door verstrengeling op afstand aan te tonen met de zogenaamde Belltest. Vrijdag 29 april promoveerde hij bij de quantumtransportgroep van prof.dr.ir. Ronald Hanson (TNW). Je hebt binnen vier jaar drie opzienbarende publicaties gehad over teleportatie en over verstrengeling op afstand. Had je dat vier jaar geleden gedacht? “Ik had wel hoge verwachtingen. Ik kwam in een succesvolle groep terecht. Mijn proefschrift bestaat uit drie hoofdstukken. Het eerste is het maken van een verstrengeling tussen twee diamanten op dezelfde tafel, maar op drie meter afstand, dat was onder leiding van mijn toenmalige master-begeleider Hannes Bernien. Voor quantumbits in diamanten was dat een belangrijke mijlpaal. We zijn toen doorgegaan met teleportatie, wat met weinig andere systemen mogelijk was. Toen had ik niet kunnen bedenken dat we nog een Belltest zouden gaan doen.”

Heeft het langer geduurd dan je dacht? “Ja. Eerst dachten we in de zomer van 2014 klaar te zijn. Toen dachten we december 2014. En toen werd het toch zomer 2015. Toen we in februari 2013 aan dit project begonnen had ik een planning gemaakt voor het project die uitkwam op zomer 2015. Maar Ronald Hanson vond dat niet ambitieus genoeg. Toch is het goed dat we de planning strakker gemaakt hebben, anders waren we misschien nog niet klaar.” Na de publicatie volgde een publiciteitsoffensief. Hoe kijk je daar op terug? “Ik vond dat wel interessant, en spannend. Ik had samen met Ronald mediatraining gedaan. Dan leer je dat het niet gaat om het beantwoorden van vra-

gen maar om je verhaal te vertellen. Je luistert dus niet naar de vraag, maar je praat zo snel mogelijk naar het eerste punt dat je wilt maken. Idealiter laat je de interviewer weten wat zijn volgende vraag moet zijn. Dat zijn de fijne kneepjes van het vak. Het is fijn om te weten hoe dat werkt.” Vrijdag was de promotie. Wat ga je daarna doen? “Ik blijf nog tot september hier als postdoc. Daarbij speelt mee dat mijn vrouw en ik in juni een kindje verwachten. Daarna wil ik een postdoc in het buitenland gaan doen. Daar liggen verschillende mogelijkheden open. Het kan Sydney worden, of ook Boulder, Colorado of San Francisco. Dat kan allemaal nog.” (JW)

Wat was het moeilijkste bij de Belltest? “Ik dacht dat de logistiek heel lastig zou zijn, met de opzet van een tweede lab bij het reactorinstituut. Maar dat liep heel soepel. Maar we waren veel tijd kwijt met het vinden van twee geschikte diamant samples. We moesten het beste van het beste tot dan toe hebben, en dan in tweevoud dat bij elkaar moest passen. Dat was lastig. Ook was het moeilijk om iedereen gemotiveerd te houden die bij het experiment betrokken was, zeker toen het langer ging duren.' Bas Hensen: “Ik had niet kunnen bedenken dat we nog een Belltest zouden doen.” (Foto: Sam Rentmeester)

Human Power Team stelt tweede coureur aan De Delftse en Amsterdamse studenten van het Human Power Team hebben naast oud-schaatser Jan Bos een tweede voormalig topsporter geselecteerd om de aerodynamische ligfiets VeloX naar een wereldrecord te racen. Wielrenner Rick Flens moet wel nog even leren om de fiets stabiel te houden. Flens beëindigde zijn professionele wielercarrière in 2015. Hij was gespecialiseerd in tijdrijden, voornamelijk korte tijdritten, zoals prologen. Hij fietste onder meer voor de Rabobankploeg. In een persbericht van het Human Power Team, een team Delftse en Amsterdamse studenten dat jaarlijks een nog snellere ligfiets probeert te bouwen, zegt hij dat het fietsen in de Velox iets heel nieuws voor hem is: “Het eerste doel is om te wennen aan de VeloX. Ik heb er nu twee keer in gezeten, maar om hem recht te houden vergt nog wat meer trainingsuren: dit is leren fietsen in het kwadraat.”

De Velox is niet zomaar een ligfiets. Hij heeft een stuurgraad van maar vijf graden links en rechts, wat stabiliseren erg complex maakt. Ook een raam heeft een fiets niet. Door de aerodynamische kap om de fiets moeten de rijders gebruik maken van camerasysteem en een beeldscherm. Dat scheelt luchtweerstand. Flens moet de kunst van het Velox-besturen in september in de vingers hebben. Dan reist het Human Power Team af naar de Amerikaanse Nevada-woestijn om mee te doen aan de jaarlijkse World Human Powered Speed Challenge. In januari maakten de studenten al bekend dat zij oud-schaatser Jan Bos voor de tweede keer hadden geselecteerd om in de Velox te rijden. Flens komt daar volgens teammanager Hugo Lambriex bij om de kansen te spreiden. Vorig jaar viel coureur Rik Houwers drie maanden voor de race uit met een knieblessure. In korte tijd moesten de studenten toen vervanging vinden. (SB)

Delta

TU Delft

Avondje zonder straling

Rekenen, programmeren en een robot een kaarsje laten uitblazen. Met die opdrachten gingen vrijdag 22 april zeventig meisjes uit 5 vwo aan de slag op de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica (EWI) tijdens Model in 1 Dag. De robot die de meisjes maakten, moest een kaarsje kunnen uitblazen. Dat evenement is bedoeld om techniek te promoten bij meisjes. Volgens organisator Trudy Middendorp lukt dat aardig. “Het aantal eerstejaars meisjes is de afgelopen jaren gestegen. Op dit moment bestaat bij technische wiskunde de instroom voor veertig procent uit meisjes.” (Foto: Sam Rentmeester)

Biertje verrekenen zonder gedoe Een app waarmee gebruikers onderling kleine bedragen kunnen verrekenen. Handig voor studenten, vinden de bouwers, TU-studenten Joris Oudejans en Hidde Lycklama. “Niemand heeft ooit cash bij zich.” Oudejans (20) en Lycklama (19) denken een gat in de markt gevonden te hebben met hun app Strape, die sinds kort te downloaden is in de appstores. Met de app kunnen gebruikers onderling kleine bedragen aan elkaar overmaken zonder tussenkomst van banken en Iban-nummers. Eenmaal ingelogd met een pincode, schudt de gebruiker met zijn telefoon, waarna er in beeld een munt verschijnt. Die munt kan hij groter en kleiner swipen, tot het gewenste bedrag. Daarna de vriend selecteren die net je biertje heeft betaald en de munt naar hem toe schuiven. Betaling geregeld. Of zoals Oudejans het zegt: “Strape eronder. Klaar.” De tweedejaars studenten hebben er anderhalf jaar over gedaan om de app te bouwen, Oudejans voor Android en Lycklama voor iPhone. Dat deden ze naast hun studie technische informatica, die ze combineren met een honours programme. Het idee voor de betaalapp kregen de twee vrienden op de middelbare school. Ervaring met programmeren doen ze al sinds hun veertiende voor verschillende opdrachtgevers. Nog voordat ze naar Delft kwamen, richtten ze de BV Vlinderstorm op. Twee medebedenkers van de online bankiertool iDeal zijn hun partners, wellicht niet helemaal toevallig

Lycklama’s vader met een collega. Momenteel gebruiken ruim tweehonderd mensen Strape, voornamelijk vrienden en bekenden van de twee initiatiefnemers. Zij hebben een paar tientjes gestort. Hun tegoed verschijnt in euro’s in de interface, waarvoor in de Verenigde Staten een patentaanvraag loopt. De app downloaden en onderling afrekenen is gratis. Voor geld storten en terugstorten naar de eigen Iban-rekening rekenen de studenten een percentage van twee procent. De gebruiker zal er weinig van merken, maar achter de app zit de bitcoin-rekening van Strape. De studenten geloven in de kracht van dat online betaalmiddel, dat vaak in verband wordt gebracht met duistere criminele transacties. Oudejans en Lycklama vinden bitcoins een stabiel betaalmiddel waarvan de wisselkoers weinig fluctueert. En ja, ook voor hen is het een voordeel dat het geen officiële munteenheid is. Want zo hebben ze geen last van de ingewikkelde regels en vergunningenverlening waar banken mee te maken hebben. Iedereen kan Strape downloaden en gebruiken. Geld versturen kan naar iedereen, mits ook de ontvanger de app heeft. Oudejans en Lycklama vinden studenten een ideale eerste doelgroep. Oudejans: “Studenten staan open voor nieuwe technologieën, hebben veel onderlinge betalingen en een paar euro is belangrijk voor ze. Nu gebruikt iedereen apps als wiebetaaltwat om bij te houden wie wie geld schuldig is, want niemand heeft ooit cash bij zich. Maar zo’n systeem wordt een hele boekhouding. Als je met je vrienden in het café zit, heb je daar geen zin in. Wij combineren de kracht van cash met de beschikbaarheid van mobiel.” (SB)

Wilt u uw mobiele telefoon even uitzetten? Fluitjes bij binnenkomende berichtjes of luidruchtige ringtones zijn ronduit storend bij lezingen, maar bij Studium Generale kwam het verzoek onlangs vanwege het onderwerp: ‘is mobiele straling gevaarlijk?’ Voordat de lezing van 21 april begon, vroeg hoofd Studium Generale Coen Vermeeren of er toehoorders waren met ‘hypersensitiviteit voor straling’. Drie mensen uit het voornamelijk oudere publiek staken hun vinger op. En ook de spreker in het Prinsenkwartier, dr. Leendert Vriens, was ‘ervaringsdeskundige’. En dus checkte menigeen zijn mobiel nog maar even. Natuurkundige Vriens werkte dertig jaar lang als onderzoeker bij het NatLab van Philips totdat hij ziek werd: hartritmestoornissen, hoofdpijn, kiespijn, darmklachten en nog zo wat. Er werd tegen hem gezegd dat hij ‘elektrogevoelig’ was. Drie dagen nadat hij de stekker uit zijn draadloze (Dect) telefoon had gehaald voelde hij zich al beter, vertelde hij. Sindsdien verzamelt hij alles over dit onderwerp op zijn website stopumts.nl, waarmee hij zijn Delftse toehoorders overstelpte. Want wat volgde was een tweeënhalf uur durende bloemlezing over onderzoeken met al dan niet weggelaten resultaten, belangenverstrengeling van onderzoekers, chemische processen, moleculaire verbindingen, ziekteverschijnselen, stralingsnormen, maatregelen en... bent u daar nog? Als toehoorder begon je je bijna af te vragen hoe je in deze tijden van alom aanwezige wifi en draadloze en mobiele telefoons je leven nog kunt leiden. Halverwege vroeg Vriens of er vragen waren. “U mag echt met oppositie komen. Ik had gehoopt op oppositie.” Vermeeren had echter geen extra spreker(s) met kennis van zaken uitgenodigd, want ‘er zou tijdens de lezing ruimte zijn voor vragen’. Die vragen kwamen echter maar mondjesmaat. Het publiek was waarschijnlijk murw en bestond voor het merendeel niet uit studenten en medewerkers van de TU. En dat was jammer, want zo werd dit een herhaling van een jaar geleden toen Studium Generale een avond hield over 'The 9/11 building collapse' met Richard Gage: een lange avond zonder debat. Connie van Uffelen

Het leven beter maken Medische apparatuur voor de armen, drinkwater voor vluchtelingen en auto’s met zonnepanelen. Aan de TU studeren wereldverbeteraars, zo bleek op 30 maart tijdens de uitreiking van de jaarlijkse Damen bachelor Awards.

at ze goed bezig waren, wisten de studenten al lang. De mannen – er was geen enkele vrouw geselecteerd - hadden negens en tienen gekregen voor hun bachelor eindver-

slagen. Nu konden ze ook nog wat geld binnen harken. Met korte presentaties van vijf minuten moesten ze de jury, onder leiding van conrector Peter Wieringa, er van zien te overtuigen dat hun onderzoek het beste was. Ruim vijftig studenten of studententeams stuurden hun af-

studeerverslag naar de jury. De hoofdprijs van vijfduizend euro werd gewonnen door Tim Cheung, Lars van Leeuwen, Alexander Jongeling, Paul Bakker, Gerard Hogenhout, en Kees Hogenhout van de faculteit EWI met hun bachelor eindverslag getiteld ‘BabyShell’.

Team Babyshell. V.l.n.r. Tim Cheung, Alexander Jongeling, Gerard Hogenhout, Kees Hogenhout, Paul Bakker en Lars van Leeuwen.

Tekst: Tomas van Dijk Foto's: Marcel Krijger

Delta

TU Delft

Laten we ervoor zorgen dat de kindersterfte in Afrika net zo laag wordt als in Nederland BABYSHELL, EEN MEDISCH APPARAAT VOOR MOEDERS IN DERDEWERELDLANDEN. EERSTE PRIJS, VIJFDUIZEND EURO EINDCIJFER: 9 Een apparaatje net iets groter dan je handpalm met slechts vijf knoppen en voorzien van batterijtjes die ruim zes jaar meegaan. Trots toont EWI-student Tim Cheung BabyShell aan het publiek, een uitvinding die veel levens moet gaan redden. Zes jonge ingenieurs maakten een apparaat dat zwangere vrouwen en moeders met kleine kinderen in afgelegen gebieden kan helpen bij het diagnosticeren van ziektes via een vraag-antwoord proces. Ook moet BabyShell in staat zijn om taken te verrichten zoals temperatuur opnemen en herinneringen versturen voor belangrijke gebeurtenissen zoals prenatale doktersbezoeken en vaccinaties. “BabyShell werkt compleet onafhankelijk van het stroomnet en de componentkosten bedragen minder dan zes dollar om

VASU MALARIA TEST TWEEDE PRIJS: DRIEDUIZEND EURO EINDCIJFER: 9,5 Vasu betekent 'transparant' in het Hindu. En lumineus is het gelijknamige ontwerp van Leroy Huikeshoven zeker. Voor zijn afstuderen maakte de industrieel ontwerper een opzetstuk voor smartphones waar je een druppeltje bloed in kunt pipeteren. Het bloed wordt in een chip in het opzetstuk gemengd met antigenen. Dit zijn moleculen die in het lichaam voor afweerreacties zorgen wanneer ziektekiemen zijn binnenge-

ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk mensen zich het apparaat kunnen veroorloven”, legt Cheung uit tijdens de presentatie. Hij weet de jury goed te overtuigen van de maatschappelijke relevantie van het onderzoek, een van de criteria bij de bachelor awards. Het idee om zwangere en jonge moeders te helpen met een soort digitale doktersassistent is niet nieuw. Een vergelijkbaar project bestaat al, dat maakt gebruik van smsdiensten. “Daar heb je dus een mobiele telefoon voor nodig en een betrouwbaar elektriciteitsnetwerk”, zegt Cheung. “Dat zijn nou net twee zaken die lang niet iedereen heeft in arme landen.” Het was een uitdagend project. Door het lage budget was er maar weinig geheugen beschikbaar. De studenten moesten daarom over het gebruik van elke byte goed nadenken. Belangrijke informatie over de moeder of de kinderen mocht niet verloren gaan bij het uitvallen van het apparaat of bij een reset. Ten slotte moest het programma zo worden gemaakt dat de microcontroller vrijwel de gehele tijd in een zeer energiezuinige modus kon blijven.

drongen. Als de malaria veroorzakende parasieten hechten aan de antigenen, kunnen ze door een speciale app worden herkend. Het lampje van het mobieltje belicht het bloed, de telefoon maakt een foto en de app analyseert het monster; hij telt hoeveel parasieten in het bloed zitten. “Ik heb het apparaat, een soort lab on a chip, gemaakt voor een bedrijf dat heldere plastics in 3D print, LUXeXcel”, vertelt Huikeshoven, die er de tweede prijs mee in de wacht sleepte. De uitvinding is vooral interessant voor artsen die in afgelegen gebieden werken en niet kunnen wachten op resultaten van bloedanalyses van laboratoria.

De Vasu kan vooralsnog twee typen malaria parasieten herkennen; Plasmodium vivax en Plasmodium falciparum. Doordat de typen en de hoeveelheid van de parasieten nauwkeurig geanalyseerd worden, kunnen doktoren de juiste medicijnen en ook de juiste dosering voorschrijven. “Het opzetstuk past op één type smartphone”, onthult Huikeshoven. Welk type wil hij niet zeggen. “Maar het is een smartphone die erg populair is onder artsen”, weet hij toe te voegen. Met enkele kleine aanpassingen wordt de uitvinding ook geschikt voor andere telefoons.

Mijn uitvinding is de eerste goedkope draagbare malariatest >>

We gaan antikraak zitten in de zendruimte WIDEBAND SPECTRUM SENSING DERDE PRIJS: TWEEDUIZEND EURO EINDCIJFER: 9.5 – 10 “Je komt thuis, en ja hoor, het internet is weer extreem traag. Herkenbaar?” Een retorische vraag natuurlijk van Willem Melching. Hij valt bij zijn presentatie met de deur in huis. “Het wifi is overvol, en daar moet wat aan gebeuren.” Melching en zijn vijf studiegenoten van EWI ontwikkelden software waarmee internetgebruikers een groter deel van de bandbreedte van de radiofrequenties kunnen aanwenden voor hun wifi-verbinding dan alleen maar de smalle strookjes rond de 2,4 en 5,0 Gigahertz die voor hen gereserveerd zijn. “Het wordt steeds lastiger om nieuwe frequentiebanden in het spectrum – de zen-

druimte – te licenseren. Vrijwel alles is al in gebruik. TV, 4G of FM/AM-radio, ze nemen allemaal bandbreedte in gebruik. Maar wat als internetters van andere bandbreedtes gebruikmaken en weg gaan zodra de rechtmatige gebruikers van die frequenties er aan komen? We gaan antikraak zitten op een bepaalde frequenties.” Tot nu toe was het delen van bandbreedtes door verschillende type gebruikers lastig, omdat je daarvoor het radiospectrum continu in de gaten moet houden. En dat vergt energieverslindende apparatuur. Wideband Spectrum Sensing heet de technologie. De studenten uit dit team hebben software ontwikkeld die geen last heeft van dit probleem. “En het draait op alles”, zegt Melching. “Van supercomputers tot smartphones.” Oja: je kunt de software ook gebruiken voor iets heel anders: het uitschakelen van bermbommen.

Het is tijd voor maatschappelijke relevantie DE TWEEDE AUTO OP ZONNE-ENERGIE VIERDE PRIJS: 1500 EURO EINDCIJFER: 10 Zonnewagen Nuna werd vorig jaar voor de zesde maal wereldkampioen. De Delftse wagen met zonnepanelen reed weer het snelst van alle studententeams door de Australische woestijn. Reden voor een feestje? Niet echt, vindt Nyckle Sijtsma. De student Industrieel Ontwerpen houdt wel provoceren. “We zijn in Delft echt goed bezig”, zegt Sijtsma gekscherend. “Maar is het na vijftien

jaar geen tijd voor meer maatschappelijke relevantie? Want wat kunnen we nu eigenlijk? We hebben de mogelijkheid gecreëerd om een liggende coureur in een veel te hete cabine over asfalt te laten racen.” Sijtsma heeft een elektrische auto ontworpen met zonnepanelen. Die biedt plek aan vier mensen. De bestuurder zit in zijn eentje voorin. Direct achter de chauffeur kunnen twee mensen plaatsnemen en daar achter is nog een stoel. De wagen heeft zodoende een soort langgerekte diamantvorm, dat hem volgens de student zeer aerodynamisch maakt. De wagen heeft een actieradius van veertig kilometer. En dat zou meer dan

genoeg moeten zijn. Volgens Sijtsma gebruikt 95 procent van de mensen met een tweede auto deze wagen voor ritjes van minder dan vijfentwintig kilometer; voor de boodschappen bijvoorbeeld of om de kinderen van school te halen. Zijn vierzitter is ideaal voor deze mensen. “Marktonderzoek wijst uit dat driekwart van de tweede autobezitters desgevraagd zou overwegen om zo’n auto te kopen.”

Delta

TU Delft

Team Wideband Spectrum Sensing. V.l.n.r. Wessel Bruinsma, Kees Kroep, Tom aan de Wiel, Dorus Leliveld en Willem Melching.

WATER VOOR VLUCHTELINGEN VIJFDE PRIJS: DUIZEND EURO EINDCIJFER: 9 In het vluchtelingenkamp Za'atari in Jordanië leven tachtigduizend mensen. Het is een enorme uitdaging om die van voldoende drinkwater te voorzien. Op dit moment verdelen hulpverleners water met tankwagens. Dat leidt tot veel ongelijkheid en schermutselingen. De UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, legt daarom een waterleidingsysteem aan. Bart van der Lee verrichte onderzoek voor de VN. Welke klepafmetingen moet de VN gebruiken en welke pijpdiameters? Voor dergelijk variabelen ontwikkelde

hij numerieke modellen. “Het is geweldig om te zien dat ze mijn bevindingen overnemen”, vindt hij. “In eerste instantie wilde de UNHCR kleppen gebruiken die je met de hand moet stellen. Ik heb aangetoond, dat als je het waterleidingsysteem daarmee uitrust het water niet eerlijk over het kamp wordt verdeeld. In de laatste reservoirs komt dan geen druppeltje water. Ze gebruiken daarom nu kleppen die zich automatisch aanpassen aan de waterdruk. “Het ziet er niet naar uit dat de problemen in Syrië snel opgelost zijn. We moeten waterleidingsystemen maken die wel tien jaar standhouden. Water is de eerste levensbehoefte. Laten we het leven makkelijker maken voor deze mensen.”

Laten we het leven makkelijker maken voor deze mensen

DAMEN BACHELOR AWARDS Damen Shipyards en het Universiteitsfonds Delft belonen studenten die een uitmuntend bachelor eindverslag hebben geschreven. Aan de vijf Damen Bachelor Awards die elk jaar worden uitgereikt, is een geldbedrag tussen duizend en vijfduizend euro verbonden. Informatie over de prijs en hoe je hier kans op maakt, vind je op universiteitsfonds.tudelft.nl.

Hersenvliesontsteking en bloedvergiftiging: twee ziekten die worden veroorzaakt door de bacterie Haemophilus influenzae type B (Hib). Vaccins waren tot 2007 te duur voor ontwikkelingslanden. Ahd Hamidi stond aan de wieg van een veel goedkoper vaccin. Mede dankzij haar kunnen nu meer dan tweehonderd miljoen kinderen in ontwikkelingslanden gevaccineerd worden. In maart promoveerde zij aan de TU Delft op verder onderzoek naar prijsverlaging en kennisdeling.

â&#x20AC;&#x2DC;TOEGANG TOT TECHNOLOGIE IS HEEL BELANGRIJKâ&#x20AC;&#x2122;

Tekst: Saskia Bonger Foto's: Marcel Krijger

Delta

ntravacc, voorheen RIVM, is gevestigd op een campus in Bilthoven. Bezoekers komen alleen langs de bewaking nadat hun paspoort is gecheckt en hun afspraak is bevestigd. Tussen de hoge bomen op het terrein staan grijze kantoorkolossen. Een gebouw dat opvalt, is de laagbouw van de personeelsvereniging. Tijdens de middagpauze repeteert de zangclub er voor de deur. Dit is de thuisbasis van Ahd Hamidi, TU-alumna en ‘technology transfer expert’ bij Intravacc. Zij promoveerde in maart bij professors Luuk van der Wielen, Gideon Kersten en Marcel Ottens op het proefschrift ‘Towards a sustainable, quality and affordable Heamophilus influenzae type B vaccin for every child in the world’. Dat proefschrift beschrijft en verdiept het werk dat Hamidi rond de eeuwwisseling deed. Toen zij in 1998 bij het RIVM ging werken, hoorde ze dat collega’s een nieuw Hib-vaccin wilden maken voor ontwikkelingslanden. Ze meldde zich meteen aan als procestechnoloog.

Waarom wilde u bij het Hib-project betrokken zijn? “Omdat het een nobel doel had. Europa en Amerika hadden al meer dan tien jaar een vaccin. Ontwikkelingslanden niet, omdat de prijs te hoog was. In 2000 gingen er nog 400 duizend kinderen in de leeftijd van 1 tot 59 maanden dood aan Hib-ziektes als hersenvliesontsteking, longontsteking en bloedvergiftiging. Duizenden andere kinderen hielden er levenslange schade, zoals doofheid, aan over. De uitdaging was de kostprijs te verlagen, én de technologie te laten landen bij vaccinproducenten in ontwikkelende landen. Ik was net aangenomen om voor een ander project trainingen te ontwikkelen en te verzorgen voor the Global Training Network van de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie, red.). Dat was vooral gericht op de productie van een DKT-vaccin (tegen difterie, kinkhoest, tetanus). We zouden training geven. Het Hib-project was een heel andere opdracht, erg procesgericht. Ik heb gevraagd of ik het vaccin als procestechnoloog mocht ontwikkelen. Dat kon. Beide projecten heb ik tot het eind toe gecombineerd.”

Waarom moesten jullie het goedkope Hib-vaccin volgens een nieuw proces maken? “We moesten om patenten heen werken. Die zitten vaak op processtappen en niet op het eindproduct. We wilden een zogenoemd ‘me-tooproduct’ maken. Dat is kwalitatief gelijk aan een bestaand vaccin, maar tot stand gekomen volgens andere processtappen. In het geval van Hib kun je het proces verdelen in drie sub-processen: het kweken van de bacterie in een bioreactor, het zuiveren van het antigeen, de polysacharide, en het conjugeren van de polysacharide aan een eiwit. Bij elke stap checkten we of er al een patent op stond. Zo ja, dan kozen we een andere stap. Zo konden we goedkoper werken. Unicef heeft het vaccin vrij lang voor 3,5 dollar per dosis moeten kopen. Wij hebben die prijs met onze partners kunnen verlagen tot 1,19 dollar.”

TU Delft

als meningococcen A maken. Dat vaccin is nu via één van onze partners beschikbaar voor Afrikaanse kinderen, tegen een heel lage prijs. Het laat zien dat de toegang tot technologie erg belangrijk is.”

Waarom gebruiken Europa en de Verenigde Staten jullie goedkope vaccin niet? “Dat is een leuk onderwerp voor een politiek debat. Voor veel farmaceutische producten geldt: een contract met één van de Big Farma’s is lastig om los te laten. Kunnen we die contracten ontbinden? Als je het aan mij vraagt, zeg ik: waarom niet? Kijk naar kostprijs versus marktprijs, dat kan veel geld schelen. Bijvoorbeeld bij medicijnen tegen kanker. Daarvoor betalen we duizenden euro’s per patiënt, terwijl de kostprijs veel lager ligt. Deels zijn de prijzen hoog door de monopolypositie van producenten. Door technology transfer creëer je meer concurrentie en dus een prijsverlaging. Voor elk product geldt: zolang er genoeg mensen zijn die een bepaalde prijs willen betalen, wordt die prijs gehandhaafd. Ethisch gezien zou dat anders moeten.”

Hoe kun je die prijsontwikkeling veranderen? “Men zou moeten kijken naar wat het product werkelijk heeft gekost inclusief onderzoeks-, ontwikkel-, productie- en marketingkosten. Er kan eventueel een ruime marge, van bijvoorbeeld veertig procent, op die kostprijs komen om te kunnen investeren in verder onderzoek. Maar hoe de Big Farma’s echt werken, weten we niet. Hun kostenmodellen zijn onbekend. We zouden eraan kunnen rekenen als we willen, net als we dat met het Hibvaccin hebben gedaan, om tot een ethisch verantwoorde prijs te komen. De overheid zou dat natuurlijk moeten doen voordat ze prijsonderhandelingen ingaat met farmaceuten. Hoe kun je goed onderhandelen als je geen idee hebt wat de waarde is van het product wat je wilt kopen?”

Nederland is slecht in prijsonderhandelingen, bleek in maart in een uitzending van Zembla. We betalen de hoofd[rijs voor veel medicijnen. “Onze onderhandelingspositie is ongunstig, omdat we een klein land zijn. Dat maakt ons minder interessant voor de Big Farma’s. Nederland zou sterker staan als Europa als geheel medicijnen zou inkopen.”

En er is meer winst, schrijft u in uw proefschrift. “Tot eind jaren negentig hadden onze partners - de grootste producenten in landen als Indonesië, India en China - alleen toegang tot conventionele vaccins. De conjugatietechnologie is innovatief, een vak apart. Het was voor hen een brug te ver om dat zelf te ontwikkelen. Door het Hib-project hebben onze partners toegang gekregen tot deze technologie en daardoor kunnen ze nu ook andere conjugaatvaccins

‘We betalen duizenden euro's per patiënt terwijl de kostprijs laag is’

Waarom bent u pas jaren na de ontwikkeling van het Hib-vaccin op het onderwerp gepromoveerd? “Na het hib-project was ik toe aan een nieuwe uitdaging. Bijna drie jaar heb ik als consultant gewerkt, onder andere in India. Eind 2009 kreeg ik weer een baan bij Intravacc. Het was toen best een schok voor mij dat veel mensen, met wie ik aan het Hib-project had gewerkt, weg waren. Ik had behoefte aan waarborging van het werk dat we Lees verder op pagina 14

hadden gedaan. Ik ben met het idee voor een promotie naar Luuk van der Wielen en Marcel Ottens gegaan. Bij hen was ik afgestudeerd en had ik een PDEng gedaan (een ontwerp-traineeship-red.). We hebben besproken wat er moest gebeuren om hier een promotie van te maken. Zij zeiden: ‘ga eraan rekenen, maak een mathematisch model van het proces’. Dat is interessant, omdat we daarmee kunnen nagaan of de data kloppen die we in het lab hebben gegenereerd, of de kostprijs klopt en of die nog verder omlaag kan.”

Uit uw wiskundig model blijkt dat het Hib-vaccin nog goedkoper gemaakt kan worden. Zijn uw partners in India, China en Indonesië daarmee bezig? “Toen we met modelleren begonnen, wisten we niet of het mogelijk zou zijn de kostprijs verder te verlagen. Uitgaande van dit model zou de prijs met een derde verder omlaag kunnen. Het zijn geen grote stappen meer, maar kleine verlagingen van de vaste kosten. Elke optie kan een klein beetje bijdragen. Het zou mooi zijn als we onze bevindingen zouden voorleggen aan onze partners en zij de dingen eruit zouden pikken waar zij iets in zien. Maar belangrijker is dat je de door ons gebruikte software en tools kunt toepassen op andere vaccins waar men nog niet zo druk bezig is geweest met kostenreductie. Dat zou een groot succes kunnen zijn.”

U bent tussendoor een paar jaar in het buitenland geweest. Wat deed u besluiten terug naar Nederland te komen? “Mijn man en ik waren een consultancybedrijf begonnen. Daarvoor hadden we ons in Marokko gevestigd, waar we beiden vandaan komen. Mijn man is docent en heeft marketing en boekhouding gestudeerd. Hij werkte aan de marketingkant. Ik deed de technische kant en was daarvoor veel in India. Toen we begonnen, hadden we een tweeling van bijna drie. Drie jaar later moesten ze naar groep drie. We hebben gekozen voor stabiliteit op school. Voor die stabiele basis zijn we terug naar Nederland gegaan. Voor mij was dat de tweede keer.”

mens doen voor de TU Delft en de Wageningen Universiteit, omdat ik nog niet wist naar welke universiteit ik wilde gaan.”

Waarom bent u in Delft gaan studeren? “Vanwege de logistiek, moet ik toegeven. Ik woonde in Rotterdam. Daarom heb ik Delft gekozen. Achteraf ben ik daar blij mee, omdat Delft net wat meer technisch en toegepast is.”

Waarvoor kwam u de eerste keer naar Nederland? “Ik was net geen achttien en klaar met de middelbare school. Mijn vader woonde al lang in Nederland, mijn moeder een paar jaar. Mijn oma woonde bij ons kinderen in huis. We zijn met zijn achten. Mijn ouders zeiden: als je gaat studeren, kom dan hierheen. En dus ben ik samen met twee broers naar Nederland gegaan. Ik sprak geen woord Nederlands en had geen idee of ik hier na mijn studie wilde blijven. Het enige waar ik het eerste jaar mee bezig was, was Nederlands leren. Ook moest ik toelatingsexa-

CV Ahd Hamidi (44), geboren en getogen in Marokko, voegde zich op haar achttiende bij haar ouders in Rotterdam om te gaan studeren. Ze koos voor chemische technologie aan de TU Delft. In 1995 studeerde ze af, in 1996 startte ze een twee jaar durende PDEng (biotechnologie ontwerp-traineeship) in Delft. Twee jaar later trad ze in dienst bij het RIVM, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Daar werkte ze aan verschillende projecten, waaronder het nieuwe

Hib-vaccin. Eind 2006 richtte ze met haar man een consultancybureau op en werkte ze onder meer in India en voor de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Drie jaar later keerde Hamidi terug naar Nederland. Ze ging weer aan de slag bij het RIVM. Dat heette toen NVI en nu Intravacc. Hamidi is er projectmanager en technology transfer expert. Hamidi is getrouwd en heeft drie zoons, twee van twaalf en één van vijf.

Was het Delftse studentenleven een cultuurschok? “Nee hoor. We zijn vrij zelfstandig opgevoed. Mijn ouders waren immers in Nederland. En nadat ik twee jaar in Nederland was, zijn mijn ouders teruggegaan naar Marokko. Ik wist niet beter, het moest gewoon.”

Uw promotie is achter de rug. Waaraan werkt u nu? “We hebben een nieuw poliovaccin ontwikkeld en we zitten middenin de overdrachtsfase daarvan. Over een paar jaar moeten onze partners ermee op de markt komen. Het is de bedoeling polio volledig uit te roeien, maar dat wordt lastig met de bestaande vaccins. Het geïnactiveerde en intramusculaire vaccin dat altijd in Nederland is gebruikt, is te duur. En met het orale vaccin, waarmee massaal is gevaccineerd, kun je de ziekte niet volledig eradiceren (uitroeien-red.).”

Waarom niet? “Het probleem van het orale vaccin is dat de stammen in de darmen van één op de miljoen kinderen terug kunnen muteren naar het wilde type. Deze kinderen krijgen polio. Dat is op zich niet erg als je het aantal gevallen wilt reduceren van miljoenen naar enkelen. Dat heeft heel goed gewerkt, sla de statistieken er maar op na. Maar kom je op een gegeven moment alleen maar gevallen tegen die zijn ontstaan door vaccinatie, dan is dat een probleem. Om de eradicatie af te ronden moet je dan wel overstappen naar het geïnactiveerde vaccin.”

Weer een nobel project. Hoe belangrijk is dat voor u? “Dat maatschappelijke, met een globale impact, trekt me heel erg aan. Daarom heb ik ooit gekozen voor bioprocestechnologie. Dit werk geeft mij veel voldoening.” <<

Delta

TU Delft

Master Bertus Bomhof

Wat leef je als hoogopgeleide ingenieur in Nederland in een suikerzoete wereld, constateerde architect Bertus Bomhof (29), toen hij voor zijn afstuderen uit de metro stapte in Garfield Park. In dit getto van Chicago vielen vorig jaar meer doden dan tijdens de oorlog in Irak dat jaar.

ONDERWERP: ‘HipHop: A New Perspective for Garfield Park, Chicago’

EINDCIJFER:

Foto: Sam Rentmeester

Hiphoppodia als ontmoetingsplek

Het klonk zo aanlokkelijk, in de afstudeeropdracht van zijn studio: ontwerp een architectonische interventie in een verwaarloosde wijk als Garfield Park, én knoop er een weekje Chicago aan vast. “Ik was altijd al gefascineerd door die stad”, zegt Bomhof. “Het is heel anders dan New York. Kleiner, met een rauw kantje. Heb je de film ‘Batman’ gezien? Zoals die zich afspeelt in de back alleys van die stad – zo is het echt.” Chicago staat bekend om zijn prachtige, high end centrum, maar heeft ook een bloeiende hiphopscene. Die ontstond in de jaren zeventig, als stem van het Afro-Amerikaanse volk. “Van Garfield Park dus, waar 99 procent van de bevolking Afro-Amerikaans is”, weet Bomhof. “Al komt niet alleen daar hiphop vandaan; rapper Kanye West bijvoorbeeld, komt uit een ander deel van de stad. Waar de jeugd uit Garfield Park rapt over moord, zijn zíjn teksten veel positiever.” Bomhof, zelf overigens geen uitgesproken hiphopfan, haalt ze aan in zijn afstudeeronderzoek. Zijn derde, na eerst een mbo- en hbo-opleiding bouwkunde, en het draait volledig om het inzetten van hiphop ter verbetering van de leefomstandigheden in de wijk. “Garfield Park is zijn identiteit kwijt, de bewoners hun toekomstperspectief. Gebouwen staan leeg, bendes domineren de straten - en niemand kan het stoppen.” Behalve die ene, idealistische architect dan, hoopt hij. “Als je ál die jongeren in de wijk, die zich nu vooral bezighouden met hun gang en hiphop maken in hun keldertjes, nu eens naar één publieke ruimte weet te trekken en met elkaar in gesprek brengt. Een hiphop centre als openbare ontmoetingsplek voor de cultuur die hen bindt. Met podia binnen én buiten het gebouw, en twee zalen waar bekende artiesten kunnen optreden, aan wie ze zich kunnen optrekken. Zeventig procent van de mannen in Garfield Park heeft namelijk ervaring met de gevangenis; jongeren hebben geen voorbeelden meer. Ik heb de hoop dat ze dan leren het beste uit zichzelf halen en misschien zelfs een bedrijfje durven beginnen. Een project van de lange adem, maar het zal uiteindelijk doorklinken in de hele wijk.” Als dat niet wordt overstemd door pistoolschoten, dan. Want die o zo goed bedoelde culturele ontmoetingsplaats, die homebase voor de jeugd, is natuurlijk ook een aantrekkelijke arena voor gangs om elkaar in één klap uit te roeien. “En dan staat mijn gebouw ook nog eens op de grens tussen de rivaliserende bendes in het gebied”, bekent Bomhof. Kortom: geen architectenbureau dat zich eraan waagt. Ach, het is een fictief project. “Chicago is bijna failliet, er is dus niet eens geld voor – tenzij een rijke rapper opeens geld schiet.” (JB)

SPORTZAKEN

UIT DE KUNST Joep Knepper

Niveau en gezelligheid

SPECS

Geboortejaar 1996

Studie:

Nanobiologie (TU/Erasmus), bachelor

Instrument: Saxofoon

Band:

Van Gasteren Quintet

Ruimte:

Oefent met band bij S&C

Vereniging: Groover

Waarom oefen je bij S&C? “Je kunt er voor een prima prijs een oefenruimte reserveren. Ideaal om 's middags met elkaar te oefenen.”

“Een Olds Ambassador tenorsax, voor een spotprijsje gekocht van een dorpsgenoot van mijn vader bij wie het ding lag te verstoffen. Een geweldig instrument met een ontzettend warm geluid. Bij mijn vorige saxofoon, uit China, was de klank veel metaliger. De kussentjes beginnen er nu wel vanaf te vallen, zodat ik plotseling altissimo sta te spelen als dat niet de bedoeling is. Hij moet gerepareerd worden.”

“Ik draag een polootje, overhemd of T-shirt, altijd goed. Als de hanger van mijn sax maar niet vervelend zit.”

“Als ik twee, drie uur achter elkaar speel, krijg ik last van mijn lippen. Dat moet minder worden naarmate je vaker speelt.”

Bandbezetting en genre? “Drums, piano, bas, trompet en sax. We kennen elkaar van Groover. Wij richten ons op de wat meer ‘stroeve’ jazz uit de jaren vijftig, van bebop-artiesten als Charlie Parker, John Coltrane en Charles Mingus.” Lukt dat? “Het klinkt prima. Soms denken we aan het eind van een jam: goh, dat was chill! Dat drijft je ook om zelf meer te gaan oefenen. Ik speel bijna dagelijks hier één tot anderhalf uur in mijn eentje.” Hebben jullie al opgetreden als band? “Ons eerste echte optreden was in maart in de Bouwpub. Kort daarna stonden we op Just Jazz, hét festival van Groover.” Ambities? “Maandelijks optreden om zo het geld voor de oefenruimte eruit te halen, maar dat is nog erg ambitieus op dit moment.”

Geen les meer nodig? “Ik denk er over om op les te gaan bij iemand die mij iets kan leren wat ik mijzelf niet kan leren.”

“Als je twee uur staat te spelen, zou je wel eens even willen zitten.”

Foto: Sam Rentmeester

Waarom sax? “Dat speelde ik toen ik een jaar of 8, 9 was. Op de middelbare school ben ik er een tijdje mee gestopt. Eerst speelde ik altsaxofoon, nu tenor. Nu heb ik er weer lol in, ik ga echt met sprongen vooruit. Bij de melodietjes van Charlie ‘Bird’ Parker moest ik vroeger twee dagen oefenen om er vier maten in te krijgen, nu kan ik ze na een uurtje spelen.”

“Goede longen ontwikkelen zich vanzelf, het enige dat je nodig hebt is een drive om te spelen.”

Waterpoloërs kampioen, hockeyers in cruciale fase, S.N.O.T.-team oppermachtig in Batavierenrace en diverse voorjaarsklassiekers staan voor de deur. ‘Wave 1 traint hard om een hoger niveau te behalen, terwijl daarbij niets van de gezelligheid verloren gaat.’ Geruststellende woorden op de website van Wave, over het hoogste herenwaterpoloteam van de studentenzwemclub. Met dat niveau zit het wel snor. Vorige week zondag werden de mannen kampioen in de tweede districtsklasse door Z&PC Rotterdam met 16-3 af te drogen, voor zover dat kan in het water. En gezellig werd het daarna vanzelf. Hoewel de cijfers indrukwekkend zijn (2 nederlagen, 1 remise, 19 overwinningen, doelsaldo +116), ging het binnenhalen van de titel toch niet zo gemakkelijk, volgens aanvoerder Stephan Rikkert. “We moesten het echt op de laatste dag doen, het was best spannend. We zijn met deze groep nu zo’n drie jaar samen. Drie jaar op rij zijn we voor de titel gegaan, maar steeds ging het mis als het er op aan kwam. Nu is het eindelijk gelukt.” Enkele TU-gerelateerde hockeyclubs staat eveneens een feestje te wachten, als de schijn niet bedriegt. De heren van DSHC bijvoorbeeld staan in 2B riant aan kop. Naaste concurrenten Ommoord en Barendrecht staan op gepaste afstand. De Virgilianen van Dopie azen op de tweede plaats in de derde klasse - goed voor promotiewedstrijden - , maar worden in de nek gehijgd door Prinsenbeek en Spijkenisse. Gisteren stond de TU-derby tegen Scoop Delft op het programma. De laatste vereniging strijdt voor lijfsbehoud in deze afdeling. Ook de dames van Scoop (derde klasse) moeten alle zeilen bijzetten om aan degradatie te ontkomen. Vorige week waagde zich voor het eerst sinds een paar jaar een officieel TU-team aan de Batavierenrace, de 175 kilometer lange estafetteloop van de universiteit in Nijmegen naar die in Enschede. In het elf deelnemers tellende universiteitsklassement werd een achtste plaats behaald in een tijd van 11:49:57 uur. Voor het 350 ploegen tellende algemeen klassement eindigde het nog altijd van veel Delfts TU-bloed voorziene team S.N.O.T., eerder winnaar in 2012, met grote overmacht als eerste in 10:38:48, liefst 48 minuten sneller dan de nummer 2. Er staan meer bijzondere evenementen op het menu. Mei is traditiegetrouw de maand van een aantal befaamde voorjaarsklassiekers op en rond de TU, zoals de door Laga georganiseerde Ringvaart Regatta (11 mei), de campusrun alias survivalstrijd van SBV Slopend (21 mei) en het internationale basketbaltoernooi van Punch, op 20, 21 en 22 mei. Tip voor de ingeschreven teams: ‘Don’t forget a funky name for your team!’ Tips? jimmy.tigges@hetnet.nl

WAT: Nachtblad WAAR: Beachclub De Karavaan, Scheveningen WANNEER: Zaterdag 7 mei, 20.00 uur PRIJS: Van €5 (early bird) tot €10 (deurverkoop)

Kroketten maken Als knipoog naar mijn held Johan Cruijff en zijn stad Amsterdam, hierbij een recept voor de kroketten zoals Van Dobben ze maakt. Het recept voor een kroket is van nature heel breed, dus je kunt er alle kanten mee op. Hoewel de originele croquet vroeger was gereserveerd voor koningen, is hij nu aan een nederiger publiek beschoren.

PARTYPROGNOSE

Nodig: sauspan; frituur; garde; mes; snijplank; schaal. Ingrediënten: 50 gram boter; 40 gram bloem + extra om te paneren; melk of bouillon; vulling naar keuze; zout en peper; broodkruim; ei

Strandfeest Weet je wat: we doen het gewoon. Een strandfeest. Tijdens het koudste voorjaar uit de geschiedenis, tarten we de weergoden en dromen we van onze tenen in het warme zand. Er zijn tenslotte nog kaartjes, voor Nachtblad bij Beachclub De Karavaan in Scheveningen. ‘Nachtblad brengt een overdosis aan warme house naar het strand van Scheveningen.’ Met de mindset van Beachclub De Karavaan zit het wel goed, dat moet je ze nageven. Het ís even een risicootje, dat ze nemen. Maar mocht het weer omslaan voor 7 mei, dan gaat Nachtblad de boeken in als het eerste echte strandfeest van 2016 – en knappe club die dát gevoel weet te evenaren, de rest van de zomer. Oké, het is niet het eerste feestje in de strandtent. Sinds het opbouwen van het paviljoen in maart, stonden maar liefst vijf party’s op het programma, waaronder de vaste Karavaan Fridays. Overdekt merk je immers niets van de kou, en na de nodige drankjes is een beetje verkoeling aan de kust juist een walhalla. Je moet er alleen wel even zien te komen vanaf het openbaar vervoer; te voet via strand of het Zwarte Pad. Geen feestbeest dat er een punt van maakt: zon, zee, strand en housemuziek klinken natuurlijk

als een fata morgana. In de line-up: Beesmunt Soundsystem, David Cornelissen, Dima Yassir en Sophia Moulay. Lekker, zeker na het Lustrumbevrijdingsfestival van studentenroeivereniging Laga, waar we ook al even konden genieten van Beesmunt Soundsystem. Al komen we natuurlijk echt voor het vertrouwde Ibiza-sfeertje van de beachclub, de zwoele nacht en dansen. Mocht dat weer nou echt tegenvallen, dan komt dj Michel de Hey ook nog draaien, tijdens het pinksterfeestje op 15 mei. Gratis entree. Als de hunkering naar zomer niet zo groot was, zou je Nachtblad er bijna voor skippen. Beide bezoeken kan natuurlijk ook; de mojito’s van 5 euro blijven alle avonden een koopje. (JB) beachclub-de-karavaan.nl

Smelt de boter in een pan zonder deze te kleuren. Zodra de boter gesmolten is, doe je de bloem erbij. Gaar de bloem in de boter tot het een beetje naar koekjes ruikt en het mengsel een bruine kleur heeft. Op Youtube is hier veel extra informatie over te vinden. Dit mengsel heet een roux. Het is de basis van veel sauzen, ook voor de kroket. Vanaf hier kun je alle kanten op. Klassiek is runderbouillon toevoegen en stukjes stoofvlees, misschien zelfs een gebakken uitje. Wil je een vegetarische kroket: groentebouillon en bijvoorbeeld erwtjes. Voor vis zijn garnalen en visbouillon een aanrader. De roux wordt dikker als je de bouillon toevoegt. Let op, het kan een beetje sputteren als je de bouillon erbij doet. Doe de vulling erbij, stort het mengsel in een schaal, laat afkoelen buiten de ijskast en zet vervolgens in de ijskast om echt goed koud te worden. Hierdoor is het mengsel beter te bewerken. Snijd en rol het afgekoelde mengsel in de gewenste vorm. Je kunt ze ook invriezen als het mengsel wat zacht is. Als laatste stap zet je de frituur op 180 graden. Paneer eerst in bloem, dan in een geklutst eitje en dan in het broodkruim. Voor dubbel paneer herhaal je de laatste twee stappen nog een keer. Afbakken tot goudbruin.

Masterstudent civiele techniek en amateurkok Job Hogewoning was in 2011 verliezend finalist van het kookprogramma MasterChef Holland.

Jolanda ontwierp een apparaat dat brillenglazen schoonmaakt en Benjamin bouwde een rolstoel waarmee je kunt knikkeren.

Tekst: Connie van Uffelen Foto's: Marcel Krijger

Delta

TU Delft

Kind als ontwerper Kinderen zijn creatief, maar hoe kun je daar op inspelen in het onderwijs? Het Wetenschapsknooppunt van de TU Delft brengt leerlingen en leerkrachten met wetenschappers en ontwerpers in contact.

aalprogramma’s zijn zo saai, hoorde onderzoeker Remke Klapwijk verzuchten toen zij op een Haagse zomerschool voor taalontwikkeling kwam. “Kinderen gingen bijvoorbeeld lezen over robots, maar zagen geen enkele robot”, zegt ze. De school vroeg of er wat aan te doen was. Dat kon ‘enorm goed’, merkte Klapwijk. “Nu doen we een spelletje waarin kinderen doen alsof ze een robot zijn, laten we ze zelf robots maken en komen ze hier kijken op een lab.” Het is haar favoriete voorbeeld als Klapwijk wil uitleggen wat het Wetenschapsknooppunt doet. Veel universiteiten hebben zo’n knooppunt en dus ook de TU Delft. “Een jaar of vijf geleden werden die knooppunten in het leven geroepen omdat de overheid en veel ouders en scholen willen dat leerlingen meer op een onderzoekende en ontwerpende manier vakken gingen leren”, zegt Klapwijk. Neem vakken als natuur en techniek: wie kan daar nou beter bij helpen dan ingenieurs, is de gedachte. De TU-onderzoekers binnen het knooppunt richten zich vooral op leerkrachtprofessionalisering en ontwerpmethodes voor alle groepen in het basisonderwijs. Hoe pak je op de basisschool een ontwerpproces aan? Hoe

kun je leerlingen het beste begeleiden en met creatieve ideeën laten komen? “Ruim honderd basisscholen worden nu door ons gecoacht”, zegt Klapwijk.

VEERTIG IDEEËN Leerkrachten leren met een stappenplan op de website ontwerpenindeklas.nl hoe ze met leerlingen een probleem kunnen verkennen, ideeën verzinnen en uiteindelijk een prototype kunnen presenteren. Onderzoeker Klapwijk ontwikkelt er onderwijsprogramma’s voor. Ze wil uiteindelijk een makkelijke methode maken waarmee bedrijven en scholen, kinderen kunnen inzetten om ‘echte vraagstukken’ op te lossen. Het mes snijdt volgens haar aan twee kanten, want het idee is dat leerlingen gemotiveerder zijn en hun creatieve vaardigheden meer ontwikkelen. Ze herinnert zich een jongen die niets meer wilde leren. “Totdat we een raket gingen bouwen. Daar was hij heel eager in. Hij was trots dat zijn raket zo hoog was gekomen en ging naar huis met het gevoel: ‘ik doe er toe, ik mag meedoen.’ Door ontwerpend te leren vanuit een vraagstuk, verandert de positie van leerlingen. Die wordt gelijkwaardiger aan die van de leerkracht. Ze mogen deelnemen in plaats van dat ze van alles

moeten leren en dingen nog niet weten.” Leerkrachten moeten daar in het begin wel aan wennen, want het vereist andere vaardigheden. In het project Co-design with kids dat het knooppunt met de faculteit Industrieel Ontwerpen uitvoert, wordt de methode van creative problem solving gebruikt. Daarbij verzin je veel oplossingen, waarna je er eentje uitkiest die je uitwerkt. “Dan bellen leerkrachten mij wel eens op dat ze veertig ideeën hebben en niet weten hoe ze verder moeten”, zegt Klapwijk. “Ze denken dat ze elk idee moeten honoreren.” Binnen het project onderzoekt de TU nu vooral of leerlingen van een jaar of tien al zelf door hebben wanneer ze beter kunnen doorgaan met oplossingen bedenken en wanneer ze er beter eentje kunnen gaan uitwerken. Verder wordt gekeken naar communicatie. “In eerdere projecten kwamen ideeën van kinderen soms helemaal niet bij de opdrachtgever”, zegt Klapwijk. “Ook lastig: leerlingen hebben een idee, een ontwerper gaat er mee verder, twee jaar later komt het ontwerp op de markt en wordt er niet meer teruggekoppeld naar de kinderen. We hopen daar oplossingen voor te verzinnen.”

‘Bedrijven hebben er baat bij als ze kinderen actief in het ontwerpproces betrekken’ Tijdens het symposium ‘Design, Research & Kids' Education’, eind maart bij de faculteit Industrieel Ontwerpen, presenteerde onderzoeker Klapwijk onder meer het project biomedisch ontwerpen. In dit project, ontwikkeld met vijf scholen, konden kinderen een oplossing bedenken voor iemand met een beperking. “Heel veelzijdig, want je bent met biologie en spieren bezig”, vertelt Klapwijk. De kinderen bedachten onder meer ideeën voor een jongen in een rolstoel die mee wil doen met knikkeren. Het werd geen rolstoel laag bij de grond of knikkeren aan tafel, maar een rolstoel met daaraan een pijpje van gebogen pvc waardoor de knikkers naar de grond rollen. De achtjarige Benjamin uit groep 5 bedacht zelfs wat extra’s. Hij zette niet alleen een oude, witte kinderstoel met bijbehorend tafelblad op een houten plank met wieltjes. Aan het tafelblad met pvc-pijpje bevestigde hij ook een joystick en een slaghoutje, zodat de jongen in de rolstoel zelfs mee kan doen met hockey en voetbal.

BRILLENSCHOONMAKER Benjamin mocht zijn vinding tijdens het symposium laten zien aan een zaal met internationale sprekers. Licht voorover gebogen duwde hij zijn in elkaar geknutselde rolstoel naar voren. Met een smak zette hij hem op een tafeltje. “Zo die staat”, zei hij trots. Hilariteit in de zaal. Een tekening had hij niet echt gemaakt, vertelde hij. “Het idee dat ik het beste vond, heb ik met mijn vader gemaakt.” Hij had wel ‘veel veranderd’. “Het knikkergat was eerst te klein en zat in het midden. En ik heb een stoeltje op wielen gemaakt.” Wat hij het leukst vond? “Het zelf bedenken en in elkaar zetten.” Jolanda uit groep 8 vertelde daarna dat ze een ‘brillenschoonmaker’ had gemaakt voor haar gehandicapte familielid Roger. Ze toonde een plankje met daarop twee hendeltjes waaraan ze sponsjes had bevestigd. Door een bril tussen de sponsjes te zetten en aan de hendels te draaien werden de glazen aan beide kanten schoongepoetst. Had ze iets geleerd van het project? “Ja, veel”, zei ze. “Niet opgeven, je komt heus wel tot iets. Iedereen kan uitvinder zijn. Speel veel met Lego.” Er zijn veel van dergelijke projecten. Zo stortten kinderen van basisschool Het Talent in Den Hoorn zich op de Memo, een speeltoestel bestaande uit zeven paaltjes met gekleurde LED-

schermen en aanraaksensoren. Het bedrijf Yalp, ontwikkelaar van het speeltoestel, wil graag dat ze nieuwe varianten bedenken voor de lichtspelletjes die maken dat kinderen van paal naar paal hollen, er rondjes omheen rennen of rekensommen op maken.

TYPE BEWEGERS De Haagse Hogeschool kwam met het idee om kinderen ‘de gymzaal van de toekomst’ te laten bedenken voor de opleiding tot leraar lichamelijke opvoeding. Achterliggende vraag is hoe je gymnastiek leuk kunt maken voor ieder kind, ook als ze niet graag gymmen. Voor dit project, gesubsidieerd door NWO en NRO (Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek, red), werkt het wetenschapsknooppunt samen met Octant basisschool Ackerweide in Pijnacker. Daar hadden kinderen uit groep 7 interviews gehouden met leerlingen uit groep 6 om te kijken welk type ‘bewegers’ er eigenlijk zijn. Kinderen kunnen een waardevolle rol spelen als mede-onderzoekers in een ontwerpproces, concludeerde industrieel ontwerper Fenne van Doorn in haar promotieonderzoek. Daarin gaf ze kinderen een opnameapparaatje en een onderzoekboekje mee met gezamenlijk bedachte vragen voor interviews met andere kinderen, want: “kinderen zijn expert in het kind-zijn”, zegt Van Doorn. “Je hebt heel andere gesprekken als kinderen onderling zo’n interview doen.” Na een aantal casestudies met onder meer Yalp, het Rijksmuseum en Jantje Beton concludeerde Van Doorn dat kinderen de rol als co-researcher goed op zich kunnen nemen als ze het belang van het onderzoek zien en zelfvertrouwen en bepaalde interviewvaardigheden ontwikkelen. “Het helpt kinderen zich te uiten door hun gedeelde ervaringen en ze blijken verhalen gemakkelijk te kunnen samenvoegen en in context te kunnen plaatsen.”

SPROOKJESFIGUUR OF SUPERHELD Van Doorn en haar collega’s luisterden eind maart bij de Ackerweide naar wat hun jeugdige co-researchers hadden gehoord over gymmen. De 11-jarige Floris vertelt Van Doorn dat hij een jongen had geïnterviewd die vooral van gamen en schietspelletjes houdt. “Ik denk dat we een game moeten maken”, zegt hij. Zijn klasgenoot Michon had juist drie meisjes gesproken die het

liefst binnen touwtjespringen. Van Doorn pakt een bal. “Ik ga deze naar jullie gooien. Zodra iemand hem heeft gevangen, bedenkt hij hoe die jongen en meisjes samen zouden kunnen spelen. Je vertelt dat, gooit de bal verder en ik schrijf het idee op.” De 11-jarige Aryan vangt de bal en roept: “Een schietgame met touwtjespringen! Als je honderdmaal hebt gesprongen kun je een beter wapen krijgen.” Na nog wat ideeën pakt Van Doorn een ‘ideeëndoos’ voor een creatieve brainstorm. In de doos zitten kaartjes met daarop een sprookjesfiguur of een superheld. Elk kind mag van beide een kaart pakken. Aryan trekt een zeemeermin en Wolverine, die graag beweegt als een wolf maar bang is voor water. “Hoe kunnen ze samen iets doen?” vraagt Van Doorn. “Ze moeten samenwerken om over het water naar een ander eiland te komen”, zegt Aryan. Hoe? “Door drijvende obstakels in het water te zetten. Ariël bouwt en Wolverine springt er overheen”, zegt Aryan en hij tekent het op een kaartje.

MOTIVATIE Een belangrijke doelstelling voor de school was dat kinderen zich leren verplaatsen in een ander, aldus directrice Ingrid Schumacher. “Hoe maak je het leuk voor anderen die niet goed zijn in gym?” De leerlingen zijn volgens haar erg betrokken. “Het heeft een positieve uitwerking op hun motivatie om te leren. Ze willen dingen uitzoeken die ze nodig hebben voor hun onderzoek. Ze gaan ook anders presteren binnen de gymles: ze geven constructieve feedback over een activiteit aan de gymleerkracht. Die interactie verbetert en dat is leuk om te zien. Leerkrachten vinden het vooral leuk en leren over ontwerpen.” Nog voor de zomer krijgen zowel de Haagse Hogeschool als Yalp veel ideeën van kinderen. “We gaan dat in de gaten houden en de kwaliteit van die ideeën analyseren”, zegt Klapwijk. “Is het zo dat er originele en creatieve ideeën bijzitten die volwassenen niet zo snel bedenken en die er nog niet zijn? Dat is onze claim: bedrijven hebben er baat bij als ze kinderen actief in het >> ontwerpproces betrekken.”

De kinderen bedenken eerst een ontwerp. Vervolgens bouwen en testen ze hun vindingen.

Benjamin showt zijn knikkerrolstoel.

Kinderen van een basisschool in Den Hoorn storten zich op de Memo, een speeltoestel met LED-schermen en sensoren.

Delta

TU Delft

Subsidie op groen gas: ja of nee Nederland is een aardgasland, al meer dan vijftig jaar. Maar aardbevingen dwingen de NAM om de aardgaswinning uit Groninger velden terug te schroeven. Biomethaan kan een goede vervanger zijn, vindt dr. Sibel Eker, als dat tenminste langdurig gesubsidieerd wordt. Dr. Aad Correljé is het niet met haar eens.

ijna de helft (43 procent) van de primaire energie in Nederland komt uit aardgas. Welke opties heeft Nederland voor meer binnenlandse gasproductie nu er minder aardgas gewonnen wordt? Een ander Nederlands probleem, het mestoverschot, kan uitkomst bieden. Bij veel boerenbedrijven staan mestvergisters waarin biogas het groene zeildoek doet opbollen. Biogas dat na zuivering goed genoeg is om in het aardgasnet te injecteren heet biomethaan. Omstreeks 2060 zou veertig procent van ons gas uit biomethaan kunnen bestaan, stelt dr. Sibel Eker die onlangs promoveerde op haar proefschrift (*) over onzekerheden in de Nederlandse gassector. Het is de meest gunstige uitkomst bij een uitgekiend en consistent energiebeleid. Haar stelling is: 'subsidie over de lange termijn is cruciaal om de productie van biomethaan in Nederland concurrerend te maken.’ Een transitie van de Nederlandse gassector heeft de volgende randvoorwaarden: continuïteit van levering, vermindering van de CO2uitstoot en een gunstige energieprijs. Zo’n transitie gaat gepaard met conflicterende belangen en onzekerheden; conflicten tussen aardgasproducenten aan de ene kant en milieubewegingen en de overheid die zich gebonden weet aan afspraken over duurzame energie aan de andere kant. Onzekerheden zijn er volop: beschikbaarheid van aardgas en biomassa, technische ontwikkelingen en vraag naar gas. Maar ook prijsveranderingen en het gedrag van producenten. Eker wil met haar proefschrift beleidsaanbevelingen geven aan de Nederlandse overheid. Ze analyseerde daarvoor de effectiviteit van maatregelen in een breed scala van belangentegenstellingen en onzekerheden.

VOOR SUBSIDIE Dr.ir. Sibel Eker (29), na haar promotie in Delft werkzaam als onderzoeker aan de Bartlett School of Environment, Energy and Resources van het University College London, is voorstander van langetermijnsubsidie om biomethaan van de grond te krijgen. In haar proefschrift bepleit ze een subsidie die het verschil overbrugt tussen de productiekosten en de marktprijs.

Voor dit proefschrift rekende ze een groot aantal verschillende toekomstscenario’s door met bijbehorende subsidieregelingen. Ze hield drie doelen in het oog: stimuleren van de productie van biomethaan, beperken van de kosten van de subsidieregeling en een reductie in CO2-uitstoot. De twee beleidsvariabelen die ze bestudeerde waren de duur van de subsidieregeling en de totale hoeveelheid subsidie die aan producenten werd uitgekeerd. Uit de veelheid van analyses bleek dat zonder subsidieregeling biomethaanproductie nauwelijks van de grond zou komen en dat er ook geen enkel voordeel behaald werd in termen van CO2-reductie of verduurzaming van energiebronnen. Eker concludeerde daaruit dat subsidiering cruciaal is om biomethaanproductie te ontwikkelen. Blijft over de vraag: hoe? Volgens Eker is lange termijn het toverwoord. Niet alleen moet de subsidie gegarandeerd worden over een periode van 20 tot 25 jaar; ook moet de subsidie over lange termijn bereikbaar blijven voor aanvragen. Voor de stimulering duurzame energieproductie (SDE) was de aanvraagtermijn nog al eens het probleem. Niet zelden was kort na openstelling het plafond van de regeling alweer bereikt waarna latere aanvragen geen kans meer maakten.

‘Een lange termijn subsidieregeling biedt goede kans op verbetering’ Afgezien daarvan vindt Eker de nieuwe versie SDE+ een goede regeling die meerdere doelen dient waaronder een beperking van de kosten. De Duitse regeling EEG (Erneuerbare Energien Gesetz), die duurzame energie een vaste hoge prijs biedt, heeft een grote stimulerende werking op duurzame energie, maar tegen hogere kosten. Eker zegt over de telefoon: “Mijn conclusie is dat een subsidieregeling voor biomethaan een maatregel is die onder verschillende scenario’s en op verschillende fronten goed presteert. Ik heb onder meer gelet op de inkomsten voor de producenten van biomethaan, op het aandeel

Tekst: Jos Wassink Foto's: Sam Rentmeester (Aad Correljé) en Sibel Eker

Sibel Eker (links) en Aad Correljé (rechts) zijn het niet eens over de subsidie voor biomethaangas. Op de achtergrond een mestvergister bij een boerderij. (Grote foto: Siris Driessen)

van duurzame energie en op de importafhankelijkheid. Een langetermijn subsidieregeling voor biomethaan biedt een goede kans op verbetering in economisch, sociaal én milieu-opzicht.”

TEGEN SUBSIDIE Dr. Aad Correljé (56) is universitair hoofddocent economie van infrastructuren bij TBM en verbonden aan het Clingendael International Energy Programme. Hij heeft bezwaren tegen een subsidieregeling. “Mijn fundamentele bezwaar tegen het hanteren van langdurige subsidies is dat die per definitie onbetrouwbaar zijn. Een subsidie is iets dat door een overheid toegezegd wordt, maar overheden kunnen hun beleid veranderen. Een regering neemt een besluit voor een subsidie, en dat besluit kan een nakomende regering weer terugdraaien." Bij het huidige Energieakkoord is dat volgens hem ondervangen door de subsidie voor offshore wind direct aan het begin uit te keren. Daarna is er geen risico meer dat de regering zijn subsidiebeleid gaat veranderen. "Als je een startsubsidie instelt om biogasinstallaties neer te zetten, creëert dat geloofwaardigheid", zegt Correljé. "Maar iedere subsidie die zich uitstrekt over een periode van verschillende regeringen onder verschillende gesternten, en andere overheidsfinanciën, loopt een groot risico dat er aan gemorreld wordt." Investeerders weten dat ook, stelt hij, en die zullen dat risico incalculeren in hun besluit al dan niet te investeren. "Investeerders zullen hun twijfel hebben ten aanzien van wat wij kennen als regulatory risk, de betrouwbaarheid van de overheid in het blijven verstrekken van subsidies over termijnen van decennia. Neem bijvoorbeeld Spanje, waar de overheid een langdurige subsidie had ingesteld op zonne-energie. Tijdens de crisis werden de kosten daarvan te hoog, waarop de subsidie is teruggedraaid." De vorm van subsidie die Sibel Eker voorstelt - Correljé noemt dat contracting for differences - introduceert volgens hem nog een extra reden waarom de overheid af zou kunnen haken. "Dat is wanneer de stroomprijs, of de gasprijs, heel laag blijft, zoals momenteel aan de hand is. Daardoor wordt het gat dat de subsidie moet overbruggen erg groot, en mogelijk te groot. Op Nederlands niveau kan het lijken alsof het gas opraakt, maar op wereldniveau is er een enorm aan-

bod van gas uit omringende landen en via LNG-import. Een stijgende gasprijs zit er daarom voorlopig niet in." Correljé ziet daarom de noodzaak van een gastransitie niet in. Het enige voordeel van de overstap naar biomethaan zou volgens hem de verminderde CO2-uitstoot zijn. "Maar daar zijn wel andere manieren voor te bedenken. In eerste instantie zou je het gebruik van kolen moeten verminderen (die voor dezelfde verbrandingswarmte bijna twee maal meer CO2 uitstoten, red.). Daarnaast heb je het gebruik van olieproducten in de transportsector die een vrij forse bijdrage leveren. Je moet je afvragen of de subsidie die je uitgeeft aan het verminderen van gasgebruik niet effectiever en efficiënter kunt uitgeven aan andere maatregelen die meer CO2-uitstoot reduceren.

‘Langdurige subsidies zijn per definitie onbetrouwbaar’ Correljé noemt hierbij het sluiten van kolencentrales en het ontwikkelen van alternatieve brandstoffen voor het transport. Hij vraagt zich af of je zo zwaar op biogas wilt inzetten, "want de hoeveelheid beschikbare biomassa is relatief beperkt. Volgens de laatste schatting die ik heb gehoord kan biogas slechts in vijf procent van de Nederlandse gasconsumptie voorzien, gebaseerd op de hoeveelheid beschikbare mest en resten uit de voedselindustrie. Dat blijft een vrij marginaal aandeel.” (*) Sibel Eker, ‘Dealing with Uncertainties in the Dutch Gas Sector, An Exploratory Modelling and Analysis Approach’, 10 maart 2016, promotor prof.dr.ir. Wil Thissen, hoogleraar beleidsanalyse bij de faculteit Techniek, Bestuur en Management (TBM). <<

OPINIE Het artikel ‘Making room for religion’ (Delta 13) deed afgelopen week flink stof opwaaien. De JOVD is fel tegenstander van gebedsruimten op de universiteit, student Jasper Meijering denkt er anders over.

JOVD Delft tegen gebedsruimten op TU De JOVD Commissie Delft beargumenteert in onderstaand opinieartikel dat de TU geen ruimte vrij moet maken voor gebedsruimten. “Een universiteit behoort een seculiere plaats te zijn waar het vergaren van wetenschappelijke kennis het hoofddoel is.” Met ontsteltenis heeft de JOVD Commissie Delft kennis genomen van het initiatief om meer gebedsruimten aan te leggen op de TU Delft. Dit initiatief werd bekendgemaakt in universiteitsblad Delta, vanwege het zogenaamde gebrek aan religieuze faciliteiten op de universiteit. Er is zelfs een werkgroep opgericht om dit ‘probleem’ op te lossen.

De JOVD vindt dat op de TU Delft geen ruimte is voor een gebedsruimte. Een semi-overheidsinstelling hoort geen geld uit te geven aan het faciliteren van welke religie dan ook, maar aan de kerntaken onderwijs en onderzoek. Een universiteit behoort een seculiere plaats te zijn waar het vergaren van wetenschappelijke kennis het hoofddoel is en waar geen plaats is voor religieuze uitingen. We zijn dan ook geschokt dat in de reeds aanwezige ‘stilteruimte’ in het EWI-gebouw, islamitische uitingen aanwezig zijn. Omdat deze ruimte nooit als gebedsruimte bedoeld is, roepen we hierbij op om deze ruimte zo spoedig te ontdoen van religieuze uitingen. Beweerd wordt dat studenten beter kunnen studeren als zij regelmatig kunnen bidden. Ook wordt gezegd dat de TU Delft rekening moet houden met de toename van internationale studenten. Hoewel wij niet ontkennen dat mensen bidden als rustgevend kunnen ervaren, betekent dit niet dat de

universiteit kan toegeven aan de wensen van elke groep. Aan internationale studenten moet duidelijk gemaakt worden dat in Delft ruimte is voor elke levensovertuiging, maar dat dit niet betekent dat dit gefaciliteerd moet worden met gemeenschapsgeld. De Technische Universiteit Delft kampt al jaren met een tekort schietende capaciteit, daarom is het onvoorstelbaar dat ruimten beschikbaar gesteld worden voor religieuze doeleinden. Buiten colleges is er voor studenten voldoende tijd om thuis, in de kerk of in de moskee hun geloof te belijden. De JOVD Commissie Delft e.o. roept het College van Bestuur dan ook op om de TU Delft vrij te maken van gebedsruimten. Dennis Begheijn en Stijn de Vreede, leden van de JOVD Commissie Delft e.o.

‘Laat onderzoek naar stilteruimtes maar komen’ Student technische bestuurskunde Jasper Meijering juicht het toe dat een werkgroep onderzoekt of er behoefte is aan meer stilteruimtes op de campus. In onderstaand opiniestuk roept hij de JOVD Commissie Delft op ‘beter om zich heen te kijken’. De JOVD vindt dat er op de TU Delft geen ruimte is voor stilteruimtes. Naar mijn mening doet de universiteit er goed aan om zoveel mogelijk studenten en docenten met verschillende achtergronden bij elkaar te brengen. Een initiatief om diversiteit en behoeftes te onderzoeken en consistent beleid te ontwikkelen, juich ik toe. Het is mijn stellige overtuiging dat persoonlijke ontwikkeling en het vergaren van wetenschappelijke kennis alleen maar gebaat zijn bij een omgeving met studenten en docenten van verschillende achtergronden. De studentensubcultuur van de TU Delft is geen gelijke afspiegeling van de maatschap-

pij. Je moet goed zoeken naar een allochtoon lid bij de gemiddelde studie- of studentenvereniging. De master- en PhD-opleidingen van de universiteit kennen een meer diverse groep studenten. Als de TU wil blijven concurreren met de betere universiteiten ter wereld, moet zij studenten van over de hele wereld opleiden. De behoeftes van deze studenten in kaart brengen, is dan een logische zet. Moeten we voor elke student met een bepaalde religie of voor alle studenten zonder religie een eigen stilteruimte bouwen? De christen een altaar, de moslim gebedstijden en mekkawijzer en de humanist een yogabal? Dat lijkt me een slecht idee voor een universiteit. Twee jaar geleden opende Stanford University ‘Windhover contemplative center’, een architectonisch hoogstandje in het hart van de campus. Een plek waar studenten en medewerkers zich kunnen ontspannen, bezinnen en een geloof kunnen praktiseren. Deze plek heeft echter geen enkele referentie naar een religie. Eenzelfde bedrag als Stanford aangooien tegen de bouw van een dergelijk centrum is geen optie. Iets om wel over na te denken is het openstellen van de botanische tuinen voor mensen die behoefte hebben aan (religieuze) bezinning.

Delta-redacteur Molly Quell schreef op eigen titel een opiniestuk over dit onderwerp in DutchNews: dutchnews.nl/features/2016/04/89344

Een groep honours program-studenten heeft afgelopen jaar uit eigen initiatief onderzoek gedaan naar stilteruimtes. In dit onderzoek onder 365 studenten gaf 93 procent aan stress te ervaren. Als grootste veroorzaker hiervan worden studie en studiedeadlines genoemd. 65 Procent van de studenten zou gebruikmaken van een stilteruimte: een indicatie dat er onder een bredere studentenpopulatie behoefte is aan stilteruimtes. Ik vind het opmerkelijk dat enkel de aankondiging van een dergelijke werkgroep leidt tot nieuwsberichten in verschillende media en een lokale JOVDafdeling die onmiddellijk tegen is. Tegen de jonge VVD’ers zou ik willen zeggen: kijk om je heen voordat je het college van bestuur oproept om de TU stilteruimte vrij te maken en je de oprichting van een werkgroep bekritiseert. Jasper Meijering, vierdejaars student technische bestuurskunde aan de TU Delft. Dit is een ingekorte versie, lees hier het hele artikel: delta.tudelft.nl/31529 Het gewraakte artikel ‘Making room for religion’: delta.tudelft.nl/31496

Delta

I GO TO RIO

TU Delft

Marketinglife

In augustus 2016 zijn de Olympische Spelen in Rio de Janeiro. Delftse topsporters staan te trappelen om mee te doen.

Wie: Ellen Hogerwerf (27) Sport: Roeien Studie: Werktuigbouwkunde, master Vereniging: Proteus-Eretes Boot: Acht

Situatie “Tijdens het WK vorig jaar hebben we ons net niet gekwalificeerd voor de Spelen. We werden zesde, één plaats te laag. Dat was in de zomer, toen waren we nog te wisselvallig. In de winter hebben we met zijn allen goed door getraind, nu zijn we een stuk stabieler en sterker geworden. We moeten ons plaatsen tijdens het OKT (Olympisch Kwalificatietoernooi), eind mei in Luzern.” Kansen “Op het OKT zijn we in principe de best of the rest, maar je moet het wel waarmaken in die ene race. Dat hoort erbij, op de Spelen moet je het ook doen op dat ene moment. We geloven er allemaal in, eigenlijk is het geen optie dat we het niet halen. Wat de Spelen zelf betreft: de Amerikaanse vrouwenacht heeft de afgelopen tien jaar alles gewonnen. De Canadezen en de Nieuw-Zeelanders zijn ook heel sterk, maar ik geloof dat als we onze beste race varen er heel veel mogelijk is.” Positie “Ik zit op 5, het ‘motor’-gedeelte van de boot. Het deel dat de slagroeier ondersteunt in ritme en kracht. Op het WK van 2015 zat ik in de twee-zonder én in de acht. Dit jaar is gekozen voor de acht als prioriteitsboot, met de beste acht boordroeisters. In de twee zijn we negende geworden op het WK, waarmee we ons gekwalificeerd hebben voor Rio. De twee reserves van de acht varen daar

nu in en zullen starten in Brazilië, als wij ons met de acht kwalificeren. Halverwege april hebben we tijdens de eerste World Cup in Varese een gouden medaille gehaald en de Canadezen en Russen verslagen die op het WK nog boven ons eindigden. Dit geeft veel vertrouwen richting het OKT en Rio. Dit is de cyclus waarin het moet gebeuren.” Olympische ervaring “In Londen in 2012 zat ik in de dubbeltwee, we werden achtste. Het was een verrassing dat we ons plaatsten, we hadden toen een nieuwe, jonge ploeg. We zaten in de eerste week geïsoleerd in het roeiersdorp, wat wel goed was voor de focus. Toen het roeien was afgelopen, hebben we in de tweede week veel wedstrijden gezien. Dan gaan er als Olympisch deelnemer deuren voor je open. We hebben veel contact met andere sporters gehad.” Drijfveren “Mijn belangrijkste drijfveer om door te gaan is om het maximale uit mezelf te halen. Iedere keer weer beter worden motiveert heel erg en daarnaast is het ook heel leuk. Je bent veel buiten aan het roeien, we komen op mooie plekken en hebben een heel leuke groep.” Studie “Die staat even on hold, ik ben nu fulltime met roeien bezig.” (JT)

Foto: Sam Rentmeester

Geloof je het zelf? Met de juiste producten, blijkbaar, is het zo gepiept. Als ik de tv (al doet Youtube ook lekker mee met reclames tegenwoordig) mag geloven, moet ik nooit meer iets onbewerkts eten. De enige manier om normaal te kunnen poepen is met hippe yoghurt. De enige manier om een harde dag sporten te overleven is met de juiste ontbijtgranen en het beste avondeten is een beetje van mezelf en een beetje uit een pakje. Bovendien is iedereen altijd slank, en de enige manier om dat te bereiken is met vetten zonder vet en suikers zonder suiker, of pillen. Gek genoeg komt het grootste deel van de bevolking, de 50-plussers, nooit in positieve zin voor. Als 50-plusser heb je blijkbaar niks meer om voor te leven. Alleen Davitamon, de ANWB, Pampers en Advil kunnen je leven nog waardevol maken. Ik begrijp dat je als product een statement wilt maken en een gevoel wilt verkopen, maar ze roepen allemaal hetzelfde. Luchtjes voor mannen pretenderen dat alle mooie vrouwen met bosjes voor je zullen vallen en in de wereld van vrouwenparfum is alles poepchique en zijn mannen degelijk én stoer. Autoreclames trekken ook graag stigma’s uit de kast. Iedereen in een generieke lease-diesel is een succesvolle zakenman en iedereen met een opgepompte hatchback is enorm jeugdig en actief. Hoe minder het product daadwerkelijk te bieden heeft, hoe groter het verhaal dat ze er bij vertellen. Boudewijn de Roode is bachelorstudent werktuigbouwkunde.

COLUMNBOUDEWIJNDEROODE

Stel je voor: ’s ochtends sta je op, na een fenomenaal weekend met appelcider en spritz, met alle energie van de wereld. Je haar zit nog perfect en de spiegel lacht je toe. Met alle vrouwen (of mannen…) achter je aan bedwing je met je stoere eco-jeep de stadsjungle onderweg naar je werk. Met een droom van een stoelgang en magische vitaminen is de maandag een eitje. ’s Avonds staat er, binnen notime, dankzij een ovenzak met magische poedermix en een beetje van jezelf een perfect voedzaam diner op tafel. Als vibrerende kers op de taart wordt met knetters en aardbeiensmaak de nacht perfect ingeluid en kun je niet wachten tot dinsdag…

Delta

TU Delft

SUDOKU VARIATION Solution Delta Sudoku 13

Delta Magazine Lees ’m online www.delta.tudelft.nl

Voor advertenties bel met:

In a regular Sudoku, every row, column and block of 3x3 cells must contain the digits 1 through 9 exactly once. In this PrimeDoku, there are fifteen further items to solve. These are the five groups of the three pink, blue and yellow marked cells. Each group contains a three digit prime number. Vertical number start from the top.

H & J Uitgevers Postbus 101 2900 AC Capelle aan den IJssel

T (010) 451 55 10 F (010) 451 53 80 E delta@henjuitgevers.nl Neem contact op met Hennie de Ruyter of Mireille van Ginkel voor nadere informatie.

The biggest techfestival in the world

5 days & nights, 5.000 students, 250 speakers, 150 start-ups, 6 stages, massive indoor campsite, hackathons, challenges & workshops

Join us!

25 – 29 May 2016 Jaarbeurs, Utrecht www.campusparty.nl

If you like to receive a possible partly solution of this puzzle in Dutch please send an email to folkert@sudoku-variations.com, with the number of the puzzle you want. If you love to solve more of these challenging Sudoku variations please visit www.sudoku-variations.com.

Why is the Architecture faculty called BK? What is sugar called in Dutch? What does a person do for a midnight snack in Delft? Why is the food at the Aula so bad? Okay, we can't help with the last one, but TU Delta has answers for the rest and more. We are proud to announce the launch of our very first e-book – Delft Survival Guide. Free to download and accessible on any online reader, this is a compilation of the hugely popular Survival Guide series published in TU Delta. The book is your handy reference guide to Delft. From eating out and public transport, to understanding Dutchisms. So grab your copy today at delta.tudelft.nl/ebooks.

ken ze een ommetje langs de schrotbak en slakpan die op het Hoogovensterrein staan, als relicten uit verre tijden. De voormalige vakbondsman ver wacht dat de staalproductie in IJmuiden zal blijven. ‘Het is niet voor niets dat Tata juist het Britse deel wil verkopen.’ Vrins zegt hetzelfde. ‘Tuurlijk blijft IJmuiden bestaan. Waarom niet? Dat is de meest efficiënte site waar in Europa staal wordt gemaakt. Als er capaciteit moet verdwij nen, komt IJmuiden pas als allerlaatste.’ ‘De eigendomsstructuur heeft het bedrijf niet veranderd’, zegt Wim de Wit, die dertig jaar werkzaam was bij Hoogovens en nu vrijwilliger is in het Hoogovens Museum. (‘Twintig jaar gele den kwam 98% van alle batterijhulzen ter wereld hier uit IJmuiden.’) Of het Neder lands is, Brits of Indiaas: de staalproduc tie in IJmuiden dendert wel door, zegt De Wit. ‘Maar de milieueisen, die zijn zó fors hier. Het zal niemand verbazen wanneer het hier over twintig jaar geen Hoogovens meer zijn.’ Dát is wel een twijfel die breder leeft. De staalfabrieken zullen niet uit IJmui den verdwijnen wegens lankmoedige bedrijfsvoering. Tata werkt in IJmuiden aan de revolutionaire Hisarnatechnolo gie, die de CO2 uitstoot bij het maken van staal met minstens 20% moet vermin deren. Maar milieu, wereldstaalprijs, energieprijzen? Het bedrijf heeft er geen enkele invloed op, maar ze kunnen wel een allesbepalende invloed hebben. Vrins vraagt zich af of het nog ‘van deze tijd is’ om een staalbedrijf te hebben. ‘Als de staalfabrieken in IJmuiden niet al hadden bestaan, dan had niemand ze er nu nog neergezet.’ Mondialisering betekent dat er op plek ken wordt geproduceerd waar dat het efficiëntst is. ‘Ertsen en kolen aanvoeren uit Australië, Canada of ZuidAfrika, dat is zeker niet efficiënt.’ Ooit zal het weer een duingebied wor den, vermoedt de voormalige bestuur der. ‘Al zal ik dat niet meer meemaken. En jij waarschijnlijk ook niet.’

samenpakken, trekt een hoogleraar in Cambridge de aandacht met een rapport over hoe zonnig de toekomst juist kan zijn. In het rapport ‘A bright future for UK steel’ schrijft Julian Allwood, die tien jaar heeft gewerkt voor de Amerikaanse staalgigant Alcoa, dat de Britten moeten ophouden met het vervaardigen van nieuw staal. Dat kunnen de Aziaten toch veel goedkoper. Allwood, gespecialiseerd in CO2-reductie in energieverslindende sectoren, vindt dat de Britten zich in plaats daarvan moeten storten op het recyclen van oude staalproducten, oftewel schroot. Het voordeel van recyclen is dat het relatief energiezuinig is. Als hergebruik grootschalig wordt aangepakt, zijn er bovendien aanzienlijke efficiencyvoordelen te behalen om toch te kunnen concurreren met bijvoorbeeld de Chinezen. Maar zo’n transformatie gaat niet van de ene op de andere dag. Er zal geïnvesteerd moeten worden — ongeveer £ 1,5 mrd — waarbij de Britse overheid moet overwegen bij te springen. Het alternatief: de staalfabrieken gaan dicht en tienduizenden banen verdwijnen.

Delta

DESGEVRAAGD

geen plan klaar liggen. De industrie zelf heeft zich hier ook niet goed op voorbereid. Ze hebben geen antwoord gegeven op de problemen die op hen af zijn gekomen.’

Je mag toch een vooruitziende blik verwachten? ‘De marges in de sector zijn altijd erg laag geweest. Daar door blijft er weinig ruimte om te innoveren. Of de gro te fusies die we in de sector hebben gezien en waarmee schaalgrootte is gecreëerd, dus voor niets blijken te zijn geweest? Goeie vraag. Ze zijn in ieder geval niet trans formerend gebleken.’

Hebben we het niet over een puur Brits probleem? ‘Nee, wat er gebeurt in het Verenigd Koninkrijk komt ook naar Nederland. Het is een Europees probleem. Er zijn meer hoogovens dan we nodig hebben. De vraag naar staal zal blijven toenemen. Door meer te recyclen kan daarin worden voorzien.’

Drone-hobbyisten mogen minder hoog en minder ver vliegen, meldde het Financieele Dagblad (FD). Aanleiding voor de verscherpte5regels is een recent incident bij Schiphol.

Drones zijn een steeds groter probleem voor luchthavens. Bij de Britse luchthaven Heathrow knalde een drone onlangs tegen een toestel van British AirVERKEER ways. En de afgelopen maand kreeg de inder geld luchtverkeersleiding voor versteviging op Schiphol webij lagere gasproductie kelijks meldingen binnen van drones in Olie en gasconcern te kunnen betalen’, aldus Nijboer buurt landingsbanen. litiegenoten PvdAdeop de radio.van ‘Nou, dat is een bela geïrriteerd met een chelijke redenering. Het aantal nt dat naar KamerSinds Shell bevestigt dat er gelden enkele de zomer er al nieuwe reverkeersdoden urd. weken geleden gesproken is met t daarin dat de Nijboer, maar wil niet ingaan op op wegen gels voor het hobbymatig gebruikwaar van basis onder het de aantijgingen. ‘Shell spreekt de maximumeigt weg te vallen met regelmaat met allerlei partij Toestellen tot 25 kilo moeten viging van huizen,drones. en in de samenleving — ook met snelheid op 130 sproductie in Gro vertegenwoordigers van politieke 120 naar meter blijven, ze omlaag moet. Hetonder partijende in aanloop verkie hoogte kilometer ligt, ond voor het Gro zingen. fd is vorig jaar toeat nu op 27 miljard mogen niet in de buurt van vliegvelden aardgas per jaar, genomen van 10 rtijen die dat ver komen en niet boven ‘aaneengesloten naar 32. len brengen. ben lobbyisten van pen weken Kamerbebouwing’, wegen en mensenmassa's brief gesproken. rlid Henk Nijboer vliegen. Dat wordt mogelijk aan het dag op RTV Noord. hebben het geld eind van dit jaar aangescherpt, meldt Henk Nijboer die versterkingen het FD. Drone-gebruikers mogen dan

FOTO: HH

‘Mensen die kwaad willen kun je niet tegenhouden’

inancieele Dagblad

maximaal vijftig meter hoog en honderd meter ver vliegen. Staatssecretaris Dijksma wil bekijken of de straffen die opgelegd kunnen worden bij een overtreding hoog genoeg zijn.

Heeft de staalindustrie al gereageerd?

Kan men rekenen op steun van Londen? ‘De Deense overheid besloot in de jaren zeventig de opkomende windmolen industrie in het land te sti muleren. Die industrie is nu leidend in de wereld. Een proactieve Britse overheid kan hetzelfde doen met het recyclen van staal. Dat Tata eruit wil stappen, laat zien dat de transformatie niet alleen met privaat geld voor elkaar te krijgen is.’

‘Ik heb veel reacties gehad flinterdunne plakjes.” In een drone zitLuchtvaartdeskundige ir. Joris Melkert vanuit de private sector en Britse overheid heeft mijn ten meer harde delen, dus of die ook (L&R) juicht de verscherptede regels toe. rapport ook, ik weet dat ze ernaar kijken.’ “Het is niet de vraag of, maar wanin nette plakjes wordt gesneden is volneer een vliegtuig neerstort door rare gens Melkert de vraag. “Als een drone VLIEGEN AFVAL in een motor terechtkomt, kan hij een Gebruik van drones eind dit jaar aan Lastige voor Dat geeft al gauw ravagemarkt aanrichten. strengere regels gebonden Van Gansewinkel een schade van een miljoen euro of Amsterdam Het ministerie van Amsterdam Van Gansewinkel, meer. Gelukkig Infrastructuur en Milieu wil de het grootste afvalbedrijf van zit er wel aardig wat regels voor dronegebruik eind dit Nederland, heeft last van de jaar aanscherpen. Hobbymatige aanhoudend moeilijke markt. redundantie in een vliegtuig. Hij kan gebruikers van drones mogen Daardoor zijn de omzet en het straks maximaal 50 meter hoog brutobedrijfsresultaat over 2015 met een motor minder nog verder vliegen in plaats van 120 meter lager dan het jaar ervoor. Dat en niet verder dan 100 meter. Dat bleek vrijdag uit de jaarcijfers van veilig landen.” schreef staatssecretaris Sharon devliegen ondernemingen uit Eindhoven. Dijksma vrijdag in een brief aan De omzet daalde met € 17 mln Lucas van Oostrum, van de Tweede Kamer. Aanleiding is totTU-alumnus € 945 mln. Het brutobedrijfs een recent incident waarbij een resultaat kromp met € 17 mln landingsbaan op Schiphol moest naar € 82bedrijf mln. Van Gansewinkel het Delft Aerial Robotics, vindt worden gesloten omdat piloten is gespecialiseerd in het inza melen en recyclen van afval. De melding maakten van onbeman de ophef over drones overdreven. de toestellen in de buurt van hun onderneming heeft een onrustige vliegtuig. Het is verboden om periode achter de rug waarin zij “Wereldwijd zijn al miljoenen drones rond een luchthaven te vliegen gebukt ging onder hoge schul met drones. Dijksma wil nu in den. De grootste schuldeisers overleg met het ministerie van hebben inmiddelsen een deel verkocht er van is nog geen enkel capriolen van drones”, zegt hij desVeiligheid en Justitie bekijken of die schuld omgezet in aandelen. de straffen die staan op een over strenger gestraft Zododelijk is de schuld van Van Ganse gebeurd.” gevraagd. “Er moet ongeluk treding hoog genoeg zijn. fd winkel verlaagd tot € 320 mln. fd worden, beter gehandhaafd en meer Overheidsbemoeienis ziet Van voorlichting komen.” Oostrum dan ook niet zitten. “Ik vraag Melkert maakt zich vooral zorgen om me af of de overheid de juiste partij is de schrikreactie van piloten. “Als een om regels op te stellen voor drone-gepiloot vlak voor de landing een drone bruik”, zegt hij. “De markt is zelfreguvoorbij ziet schieten, kan hij rare dinlerend. Fabrikanten nemen veiligheid heel serieus. De grootste producenten, gen doen. Drones komen altijd onverDJI en Parrot, voorzien hun drones al wachts. Ze zijn zo klein dat radars ze van een systeem waardoor ze niet kunniet detecteren.” Over de vliegtuigmotoren maakt de nen opstijgen in de buurt van vliegvelonderzoeker zich ook zorgen. “Vliegden. Geofencing heet dat. Natuurlijk tuigmotoren zijn ontworpen om vogels is dat systeem te omzeilen. Het gaat erom dat je de mensen die zich van van tussen de 1,85 en 3,65 kilogram (afhankelijk van de grootte van de mo- geen kwaad bewust zijn, belet stomtor) te kunnen vermalen zonder kapot miteiten te begaan. Mensen die kwaad te gaan. Een motor snijdt die vogels in willen kun je niet tegenhouden.” (TvD) FOTO: HOLLANDSE HOOGTE

TU Delft

Stelling ‘Het is beter om een promotieonderzoek te doen bij een onderzoeksinstituut dat niet afhankelijk is van de financiering van grote bedrijven.’ TIM BAART quantummechanicus

Uit proefschrift: ‘CCD operation and long-range coupling of spins in quantum dot arrays’ “Tijdens mijn promotieonderzoek heb ik een transitie meegemaakt van financiering door overheidsbeurzen naar financiering door grote bedrijven. Het goede nieuws is dat je daardoor altijd apparatuur kunt kopen voor baanbrekende experimenten en dat je gebruik kunt maken van de kennis van deze bedrijven. De keerzijde is dat het onderwerp van je onderzoek veel meer wordt gestuurd door de doelen die zijn afgesproken met het bedrijf. Je kunt niet zomaar tijd besteden aan een mogelijk interessant zijspoor. Een promotie doe je echter om zelf te ontdekken en te beslissen wat op dat moment belangrijke onderzoeksonderwerpen zijn. Anders kun je bijna net zo goed direct als reguliere werknemer bij de onderzoeksafdeling van het bedrijf gaan werken.”

Verdediging: 23 mei

News

English pages

You may like reading the next few pages of Delta in English, but did you know that there is a lot more English-language content on our website? You can check out delta.tudelft.nl for new stories every day. You can also follow us on Facebook (facebook.com/tudelta), Twitter (@tudelta) and Instagram (@tudelta).

Text: Ailie Conor Photo: Marcel Krijger

The new visa rules give international students more flexibility.

New visa option for internationals There is a new type of visa up for grabs for internationals hoping to find work in the Netherlands after graduating. The Dutch government hopes that this visa, made available since March 1, will attract and retain more highly educated internationals, encouraging them to join the Dutch workforce. Part of the ‘Make it in the Netherlands!’ action plan launched by the Minister for Education, Culture and Science two years ago, the revamped ‘orientation year for highly educated persons’ is a combination of two fairly similar permits. One was formerly for internationals who graduated in the Netherlands and the other for ‘highly skilled persons’ hoping to move here to find work. Both these groups now apply for the same search year visa, which allows them to stay in the country for one year looking for long-term employment.

Graduates from a Dutch university need only have a bachelor’s degree, but internationals must have a master’s degree or more from a top 200 university, or have completed scientific research. Although largely similar to the old search year visas, there are several major changes which the government hopes will stem the outflow of international graduates. According to Guus Staats from the Netherlands Universities Foundation for International Cooperation (EP-Nuffic), the criteria have been relaxed and internationals may now work during their search year. Previously the orientation year did not come with a work-permit, however living and searching for work in the Netherlands without income or a way to develop experience can be an expensive and risky business.

VERY ATTRACTIVE Harish Krishnappa is an international master’s student in the TU Delft faculty of Electrical Engineering, Mathematics and Computer Science, specializing in electrical sustainable energy, and he considers the prospect of a visa with a work permit very attractive. He hopes to remain in the Netherlands after graduating, and he told Delta, “It is very much necessary to have visas with

After graduating it can be ‘very tedious work’

flexible policies, to attract more graduates to stay, and not go back.” Graduates from Dutch universities were previously only eligible in the year after they graduate; now all applicants can wait up to three years. Additionally, individuals may now also apply for this year multiple times, if they have obtained new qualifications. While the Netherlands has proven adept at attracting international students there is a huge problem keeping them here after graduation. Visas and residence permits are certainly part of the reason for this, Krishnappa said. He believes many more students would stay if they could, adding that that while his visa application as a student was very smooth, his impression is that after graduating it can be “very tedious work”. Staats said, “EP-Nuffic is very enthusiastic about the possibilities the new search year offers. The regulations have been simplified, so we hope more students will choose to stay in the Netherlands.” However, he believes the price of the visa may still act as an obstacle for some students hoping to stay. Though far from the Netherlands’ most pricey visa, the search year application costs €622 with potential extra costs, if you graduated outside the Netherlands you may need to get your degree verified, for example. And as with most applications there is no way to recoup your money if the application is rejected.

Delta

Finding the right balance Driving a solar boat isn’t for the faint of heart, especially if the weather isn’t behaving. They can reach speeds of 50 km/h and keeping them upright is often difficult. It’s sort of like trying to ride a bicycle on water. “Because it’s only resting on two pillars it’s really unstable on its own,” Tijmen Bregt said. “The pilots have to keep the boat stable at all times.” Bregt currently serves as the team manager of the TU Delft Solar Boat Team, which was established back in 2006 and will be involved in five competitions later this year. He and his colleagues are now entering the testing phase with the latest addition to their fleet of hydrofoil boats that run on solar energy. Their newly constructed 2016 edition features a more buoyant hull, an adjustable rear wing and an electrical system that was built entirely by the team.

'They don’t close off the water at all so we have to race around ordinary' They’ll be taking the boat for a few trips down the Schie in Delft this spring before they transport it to a group of lakes outside of the city. In those waters, which will provide them with plenty of room for more advanced manoeuvres, they’ll conduct tests that involve faster speeds and tighter cornering. Four of the team’s five competitions this year will take place in the Netherlands so they’ll need to be prepared if the skies turn dark. Fortunately, they’ve come up with several strategic ways to handle crazy weather conditions. Members of the team serve as scouts along the route during these competitions to help make sure the driver has enough power to keep racing. During the Dutch Solar Challenge this July, their boat will zoom through Amsterdam before tackling the ‘Elfstedenroute’ in Frisia. Along the way, the driver will have to contend with low bridges, crowded canals and other obstacles. “They don’t close off the water at all so we have to race around ordinary boats,” Bregt said. “Sometimes it can be difficult and we have to slalom around them.” (BH) Read the longer version of this article online: delta.tudelft.nl/31448

TU Delft

From lab to worldchanging solution The Hello Tomorrow Challenge 2016 is where science and technology meet entrepreneurship to build our tomorrow. International non-profit organisation, Hello Tomorrow, launched the third edition of their global competition on April 19. Tom Schoehuijs, Hello Tomorrow curator and TU Delft student, explained that their goal is to, “empower early-stage science entrepreneurs who want to solve societal and industrial problems by commercialising technologies coming from labs.” The deadline for applications is June 17, and the winners will be announced at a global summit on October 13 and 14 in Paris. Hello Tomorrow wants to bridge the gap between science entrepreneurs, investors and corporations in all major scientific and technological fields. By creating the right connections they want to accelerate the transformation of disruptive technologies into new products that can solve the world’s most pressing issues. Eligible start-ups must have raised less than €400,000, be less than two years old, and be based on a new technology or an innovative application of an existing one. Competitors will be judged by their innovation and team leadership capabilities, and the potential impact and economic viability of

their projects. The grand prize is a no strings attached €100,000 in funding, plus each track finalist will be awarded €15,000. There are a total of ten tracks: aeronautics, air quality, beauty and wellbeing, data, energy, food and agriculture, healthcare, industry 4.0, transportation and mobility, plus water and waste. The top 100 start-ups from each continent will be invited to the global summit. “Hello Tomorrow provides a platform for people to test their ideas in front of an audience, and the prizes help to transform those ideas into reality,” said last year’s winner, BioCarbon Engineering, who scooped the grand prize with their automated mass reforestation project using drones. At the 2015 summit there were 2,500 innovators from 67 countries including the director of Google [X], the CTO of NASA and the CEO of Hyperloop. To date, more than €60 million has been raised by semi-finalists of the competition. “Start-ups could strongly benefit from the exposure, the connections and the awards,” said Schoehuijs. (CV) For more details, to apply or to nominate a start-up visit challenge.hellotomorrow.org.

Text: Caroline Vermeulen

DELFT SURVIVAL GUIDE Surviving your rights When you’re in a foreign country and something goes wrong, it can be frustrating not knowing where you stand legally, and who you can turn to for help in asserting your rights. HET JURIDISCH LOKET The legal counter provides all sorts of free legal advice on a variety of topics, from criminal and civil law to financial guidance and residency and immigration issues. They have a handy online database of template legal letters in Dutch that you can utilise. You can get advice in English over the phone, or visit one of 30 branches nationwide, the nearest ones are in The Hague and Rotterdam. juridischloket.nl

WETSWINKEL DELFLAND The law shop offers legal advice at Van Bleyswijckstraat 91 in Delft on Monday and Wednesday evenings between 18:30 and 20:30. “Our services are completely free. Everybody can visit us without an appointment, thus also TU students,” said Yaser Aziz, vice president and board member. It’s run by a team of law students and graduates voluntarily. wetswinkeldelfland.nl

RECHTWIJZER This is an online legal guidance website, good for getting a general idea of the solutions available to your problem. rechtwijzer.nl

NATIONAL STUDENT UNION The Dutch student union has a legal line for free advice on issues such as study finance, landlord issues and the negative binding study advice (BSA). lsvb.nl

RIGHTS AT TU DELFT The Student Charter is a good starting point; it details all rights and duties of students to TU Delft and vice versa, including how the BSA is implemented. The Code of Ethics and the Teaching and Examination Regulations outline further rights and responsibilities. The Central Complaints Desk for students is managed by a team of student counsellors, and they’ll submit any complaints to those concerned requesting cooperation in finding a solution. If you’re unhappy with the result, you can contact the student ombudsman to act as an independent intermediary. Complaints involving inappropriate conduct, discrimination or intimidation are handled by confidential advisors. studenten.tudelft.nl/en/students/ legal-position

RENTAL ISSUES Unreasonable rent increases? Landlord refusing to fix the leaky roof? “The Rent Committee is an independent, national organisation, that

‘A ruling by The Rent Committee is binding’

deals with disputes between landlord and tenant over rent price, maintenance and costs for services and utilities,” they stated. “A ruling by The Rent Committee is binding.” This government organisation can help resolve issues, and maybe even arrange a rent reduction for you. huurcommissie.nl

CONSUMER RIGHTS ConsuWijzer provides free information and advice on consumer related issues. Misleading and aggressive sales, guarantees, bills and payment, online purchases, and unwanted contracts and subscriptions are the five most common topics of complaint. “ConsuWijzer won’t solve your problem for you, but will give you clear advice to enable you to deal with it yourself,” they stated. consuwijzer.nl

the public administration. If this happens, you have the right to seek help (free of charge) from the Nationale Ombudsmen,” said the independent and impartial organisation. nationaleombudsman.nl/international

NUISANCES You can report noisy neighbours, for example, or nuisances in public spaces to either the municipality or the police to deal with. delft.nl politie.nl

SOCIAAL RAADSLIEDEN

Social advisers provide free advice on laws and regulations relating to socio-legal or financial problems. They can assist you in submitting applications and appeals and filling out complicated forms. sociaalraadslieden.nl

PUBLIC ADMINISTRATION

CONSULTING A LAW FIRM

Do you have a red tape complaint? “Public administration is here to serve all citizens of the Netherlands. One of its tasks is to make sure that legislation, regulations and administrative procedures are correctly implemented and applied. When this is not properly managed, however, conflicts may arise between you and

Plenty of law firms specialise in expats, and many offer a free initial consultation. Bear in mind that amongst one of the many insurance policies you hold in the Netherlands may be legal cover; it’s worth checking what you’ve already paid for.

TU Delft

SCIENCE Building from waste

SHORT

Delta

It’s not your typical graduation project, constructing your own self-built future home made from reused building materials, but Florian Beukeboom, MSc architecture student, is doing it. Beukeboom wants the home to be adaptable and transportable too and he won’t be building it alone. He will collaborate with others, working with his hands and engaging with the materials. He will build his low-budget prototype house between April and June. It will be part of the temporary FabCity campus at the head of Amsterdam’s Java Island. An off-grid test bed for innovative urban solutions, FabCity is part of the official Arts & Design programme of the six month Dutch presidency of the Council of Europe. You can follow his progress online at facebook. com/flo3co. Tinkerer Beukeboom’s exploratory approach is hands-on and open ended. He designs using hand sketches, models, and 3D computer software, but not overly detailed. He agrees with the Architecture

More news on delta.tudelft.nl/science

Poop into Gas

Although made from waste, the house should look like normal architecture. (Illustration: Florian Beukeboom)

faculty’s slogan that everything is possible, but believes that to find solutions you have to experiment and try things out at 1:1 scale. “Stop thinking. Just do,” he said. Beukeboom plans to make his house’s demountable modules from wooden planks salvaged from a school being demolished in Rotterdam. “The outside will look like normal architecture,” he said. “It should look like people expect, not looking reused, to have an element of surprise when you enter. The in-

terior will look reused. You will see reused doors.” The dwelling will have two modules. A wet one with the kitchen and the bathroom and a dry one with closets, a table and bed in the floor. “I would like to exhibit my prototype at the International Festival of Technology in June,” said Beukeboom. “Then to install my prototype at the Green Village on campus, live there, keep adapting it and teach students about reuse and sustainability.” (MV)

The math behind Big Data Big Data is a big issue, especially when the amount of data available to us is larger than ever before. To delve into this topic the 3TU Applied Mathematics Institute (3TU.AMI) organised a meeting, in conjunction with the Netherlands Institute for Research on ICT (NIRICT). The intent of the meeting, held April 8, was to discuss the challenges and opportunities Big Data presents, as well as how to extract the most sensible information using hardware,

software and mathematics. There were diverse attendees from both universities and industry, representing different disciplines. The annual meetings organised by 3TU. AMI each touch on a different sector of their research. According to Dr. Alessandro di Bucchianico, one of the coordinators of big data research at 3TU.AMI from the Eindhoven University of Technology, the meeting was focused on this sector due primarily to the fact it is such a ‘hot topic’. Though the event centred on mathematics and ICT, the coordinators were keen to emphasise the broad and interdisciplinary nature of Big Data which was reflected in the keynote speakers, from mathema-

ticians and computer scientists to physicists. Particularly interesting was the presentation ‘Ice Sheets and Climate: from hindcast to forecast’ by Dr. Michiel van den Broeke, professor of physics at the University of Utrecht, investigating how to obtain data by looking at the past which can reliably project the melting of ice sheets. There was also a presentation by Prabhakar Raghavan, Vice-President of Engineering at Google, looking at how to mathematically model the influence of recommendation systems on the market. The presentations were followed by a talk and discussion around the Dutch COMMIT2DATA initiative. (AC)

Humans poop a lot. With the world’s population now surpassing 7.4 billion people, dealing with all of this waste is a growing concern. Fortunately, biogas production could one day help offset the resources required to dispose of it. Civil Engineering and Geosciences PhD graduate Dara S.M. Ghasimi, who received his doctorate on April 13th, has spent the past four years researching ways to improve the process, during which a nasty incident occurred. “There was a bottle inside the incubator,” Ghasimi said. “I closed the door and suddenly a really big explosion happened.” Oh, shit! (BH) delta.tudelft.nl/31509

Prototype of the new detector for PET-scanners. (Photo: Jos Wassink)

Chip for PET-scans

PET-scans can detect early tumours. A new detector module, co-developed by Dr Veerappan, makes PET-scanners cheaper, better and faster. Dr Chockalingam Veerappan, PhD student with Professor Charbon, has “killed three birds with one stone.” Charbon counts on his fingers while summing up the achievements. Veerappan increased the chip’s sensitivity; he reduced the noise and designed and built a network into which modular detector units can be plugged. These modules contain an array of sensors on top of a processing unit and network card. (JW) delta.tudelft.nl/31503

Robot arm

Researchers from TU Delft, University of Twente, VUmc and the Radboud umc, have developed a robotic arm for of people suffering the muscular disease Duchenne Muscular Dystrophy. The researchers developed a discreet, body-connected support aid to be worn under the clothing. It can support independent operation of the arm during important daily activities. PhD candidate Gerard Dunning (3mE) was one of the participating researchers. He defended his PhD thesis on April 22, 2016. (TvD)

Visa options internationals

...your rights

Building from waste

MAIN

Contents International

SURVIVING

SCIENCE

WHAT'S HIDING IN DELFT Tobacco History Museum

ouis Bracco Gartner is the owner of Delft’s Tobacco History Museum, and the collection of tobacco related paraphernalia that he’s accumulated has been years in the making. “My parents-in-law had a tobacco shop that they started here in 1941, and after the war it also functioned as a post office,” he said. He and his wife took over the shop in 1969, and still reside upstairs. Bracco Gartner was always interested in history, and in the 1970s was offered a bucket of clay pipes excavated in Delft. “That’s how my collection started. I’m now chairman of Stichting Nederlandse Tabakshistorie and an authority on pipes. I advise archaeologists since I’m able to date and identify them,” he said. In 2004 the shop was closed and the museum was opened. The range of items Bracco Gartner has relating to the con-

sumption and production of tobacco is vast. From pipes, spittoons, tools and snuff boxes to packaging, ads and literature. One of his clay pipes dates back to 1590. “I have 20,000 objects and 1,200 books in my library,” he said. “The collection is never complete.” There are not only items showing the history of tobacco in Delft and the Netherlands, but from places all over the world such as Africa, Burma and Thailand. Just a portion of the private collection is displayed. Bracco Gartner’s favourite piece is a white stone pipe embellished with gold leaf from pipe makers Sparnaay. “The biggest pipe collection in the world is in Amsterdam, and they don’t have this, but I do!” he grinned. Visits are by appointment only at Van Bossestraat 4 – see tabaksmuseum.nl for details.

Text: Caroline Vermeulen Photo: Marcel Krijger