Cursor 2 - jaargang 55

2

Tweewekelijks blad van de Technische Universiteit Eindhoven Voor nieuws: www.cursor.tue.nl en volg tuecursor op Twitter en Facebook

20 september 2012 | jaargang 55

19 | Allez Lisa 2 We hebben ‘m terug!

6 Waar is hier 14 Op stap in de nooduitgang? het lab

Flip fo r Englis h

2 | Vooraf

20 september 2012

Flexibel

Colofon Hoofdredacteur Han Konings

Eindredacteur Brigit Span

Redactie Judith van Gaal Tom Jeltes | Wetenschap Frits van Otterdijk Norbine Schalij Monique van de Ven

Medewerkers Nicole Testerink Gerard Verhoogt Enith Vlooswijk

Fotografie Rien Meulman Bart van Overbeeke

Coverbeeld Bart van Overbeeke

Opmaak Natasha Franc

Diederik Samsom knikkebollend bij het uitspreken van de troonrede door koningin Beatrix. Toen ik dat dinsdag voorbij zag komen op tv moest ik even denken aan de vergaderingen van de universiteitsraad waar het College van Bestuur elk kwartaal de leden up-to-date brengt over onze financiële stand van zaken.

Niet dat ik daar als trouw vertegenwoordiger van de pers de oogleden laat dichtzakken, maar de bespreking van die cijferbrij is doorgaans niet het meest opwindende moment van de middag.

Aan de hand van een lijvig document verschaft CvB-lid Jo van Ham waar nodig als een soort Jan Kees de Jager enige toelichting en wat me dan in de eerste vergadering van september altijd weer aangenaam verrast: we hadden eind juni nog poen over!

Dit jaar stonden we halverwege de rit nog voor 2,7 miljoen in het zwart. Maar steevast waarschuwt het CvB dan dat in de tweede helft van het jaar altijd meer wordt uitgegeven, dus dat we ons niet rijk moeten rekenen. Lees: kom niet langs voor extra geld!

Rewwwind www.cursor.tue.nl In Rewwwind ‘spoelen’ we kort terug naar de afgelopen weken.

Welk nieuws is na het verschijnen van de laatste papieren Cursor op de Cursor-site verschenen?

Han Koning s

Werkgroep tegen overvolle colleges Wat me ditmaal opviel en ook nadrukkelijk werd aangestipt in het stuk, is dat het totale aantal fte’s al twee jaar sterk aan teruglopen is.

Er zou zelfs sprake zijn van een trend.

Zaten we eind 2010 nog iets boven de 2.950 fte, in juni van dit jaar is dat aantal teruggelopen tot 2.800.

Een alinea verder is te lezen dat er wel meer mensen zijn ingehuurd via Euflex, onze eigen uitzendbureau.

Is dat dan de trend: meer mensen met een flexibel contract en minder vast personeel. Zien we hier de toekomst voor universitair personeel?

19 september 2012 - Naar aanleiding van de overvolle collegezalen in de eerste collegeweek is een speciale werkgroep in het leven geroepen om de problemen te analyseren. Dat laat

Lex Lemmens, dean van het Bache­ lor College, weten. Lemmens zal de werkgroep -met onder meer docenten, roosteraars en zaalbeheerders- zelf voorzitten.

Wereldrecord bierkrattenbrug terug in Eindhoven 13 september 2012 - Met hulp van bierbrouwer Bavaria uit Lieshout hebben bijna vijftig Eindhovense bouwkundestudenten donderdag­ middag het wereldrecord bierkratten­

brug bouwen heroverd. Met een aanvanke­lijke overspanning van 17,30 meter en even later zelfs 19.55 meter werd het oude record op naam van de TU Delft (15 meter) verpulverd.

Aangesloten bij Hoger Onderwijs Persbureau

Redactieraad prof.dr. Cees Midden (voorzitter) prof.dr. Hans Niemantsverdriet Angela Stevens- van Gennip Thomas Reijnaerts (studentlid) Arold Roestenburg Anneliese Vermeulen-Adolfs (secretaris)

Redactieadres TU/e, Laplace 0.40 5600 MB Eindhoven tel. 040 - 2474020 e-mail: cursor@tue.nl

Cursor online

Ontpoppen Of we bij het artikel over de sloop van N-laag een artist’s impression van het nieuwe faculteitsgebouw willen plaatsen? ‘Dan begrijpt de lezer beter waarom we dit doen’. Het verzoek van Dienst Huisvesting snap ik. Maar wekt ook verwondering. Het is algemeen bekend dat grijze rupsen zich ontpoppen tot prachtige vlinders. Een vaste cyclus in het leven. Datzelfde geldt voor de herrijzenis op de plek van N-laag. Toch?

Zie pagina 12-13.

Foto | Bart van Overbeeke Frits van O

tterdijk

Twee Europese onderzoeksbeurzen naar TU/e

www.cursor.tue.nl

Druk Janssen/Pers, Gennep

Advertenties Bureau Van Vliet BV tel. 023 - 5714745

© 2012. Auteursrechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder voorafgaande toestemming van de hoofdredacteur.

De redactie behoudt zich het recht voor om aangeboden artikelen te wijzigen.

12 september 2012 - De European Research Council (ERC) verdeelt dit jaar bijna 800 miljoen euro aan onderzoeks­subsidies onder honderden jonge topwetenschappers. Nederland doet met 51 van die zogeheten ‘starting

grants’ goede zaken. De TU/e ontvangt er ‘maar’ twee. Dr. Yves Bellouard van de faculteit Werktuig­ bouwkunde en dr. Patricia Dankers van de faculteit Biomedische Technologie ontvingen een beurs.

De mens achter het nieuws Douwe Stellingwerff: “Slopend geheel, fantastisch gevoel” Bouwkundestudent Douwe Stellingwerff is een van de organisatoren van de recordpoging ‘grootste overspanning maken met bierkratjes’. Hij heeft een bijzondere week achter de rug.

Hoe kijk je terug op de recordpoging?

“Het was toch wel een slopend geheel.

Je werkt er bijna een jaar naartoe.

We hebben ontzettend hard gewerkt om het evenement succesvol te maken.

Als het dan lukt, geeft dat een fantastisch gevoel. Het vergde bijzonder veel energie, de snelheid waarmee we konden bouwen viel tegen. De eerste poging op maandag mislukte en toen had ik echt zoiets van ‘potjandorie, dat moeten we niet hebben’.

Achteraf gezien was dat een slechte

Douwe Stellingwerff. Foto | Bart van Overbeeke

generale repetitie. Toen de andere boog donderdag vijf minuten bleef staan, was dat de grootste opluchting. Als ‘ie het vijf minuten houdt, dan ook wel een uur, dacht ik. En dat bleek ook zo te zijn.

Het was vermoeiend, maar we waren zeer voldaan.”

Wat was het verschil tussen theorie en praktijk?

“Met de drukbogen hebben we een nieuwe manier van bouwen ontwikkeld.

We hadden getest op een perfect vlakke ondergrond en daar ook berekeningen voor gemaakt. Buiten bleek dat stukken lastiger en is er meer ruimte tussen de kratjes ontstaan dan we aanvankelijk dachten.”

Hebben jullie nog iets vanuit Delft gehoord, wiens record nu is verbroken?

“Ze waren bij de recordpoging en ze hebben ons record goedgekeurd.

Volgend jaar gaan weer naar hen toe.

We hebben een goede afstand neergezet. Laat ze eerst maar eens twintig meter bouwen en dan kijken wij daarna wel verder.” (JvG)

tue.nl ursor. www.c

oor te v en i s web slag nze se ver rug. o Zie elijk de b dag ndom ro

Vooraf | 3

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Prof.dr. Gerard van Bussel, hoogleraar Wind Energy, faculteit Werktuigbouwkunde

Vox Academici

Kan de wind de hele wereld van energie voorzien?

Amerikaanse onderzoekers kwamen deze week met een model waaruit ze concludeerden dat maar liefst 250 terawatt aan windenergie geproduceerd kan worden voordat het zogenoemde ‘saturatiepunt’ bereikt wordt. Vanaf dit punt heeft het energietechnisch geen zin meer extra windturbines te bouwen.

Voor het idee: het wereldwijde energieverbruik ligt momenteel op 15 terawatt. Windturbines zouden dus ruimschoots aan deze vraag kunnen voldoen. Maar de Nederlandse provincies, Noord-Holland voorop, lijken dwars te gaan liggen en willen een verbod invoeren op de aanleg van nieuwe windmolens. Want: ‘grote, moderne windmolens passen niet in ons landschap’. Moeten we massaal aan de windenergie?

Prof.dr. Gerard van Bussel. Foto | Guus Schoonwille

“Er is nooit sprake van geweest dat de wind niet voldoende energie zou kunnen leveren om aan onze vraag te voldoen”, zegt prof.dr. Gerard van Bussel, hoogleraar Wind Energy aan de TU Delft.

In het kader van de 3TU masteropleiding Sustainable Energy Technology is hij als gasthoogleraar ook verbonden aan de TU/e. “Wubbo Ockels zegt altijd dat er helemaal geen energiecrisis is als we de energie die op ons afkomt daadwerkelijk gaan gebruiken, en daar ben ik het volkomen mee eens. De zon levert zoveel energie -zonne-energie maar ook windenergie- dat we daar enorm mee vooruit kunnen. Ik gebruik in mijn

colleges vaak een eerdere studie van bovengenoemde Amerikaanse groep.

Daarin tonen ze aan dat als er op alle realistische plaatsen ter aarde -gebieden met bijvoorbeeld oerwouden, permafrost of steden uitgesloten- windturbines geplaatst zouden worden, er acht keer de wereldvraag aan energie geleverd kan worden.

“Windenergie heeft de toekomst” Groot kritiekpunt op die studie was dat er niet gekeken werd naar de mogelijke invloed van grote windturbineparken op de onderste lagen van de atmosfeer.

Die zouden ‘uitgeput’ kunnen raken, waardoor het minder hard zou gaan waaien. Uit het huidige onderzoek blijkt dat de onderste laag weer aangevuld wordt door bovenliggende lagen waardoor er meer dan voldoende windenergie beschikbaar blijft. Maar dan moeten we die molens dus wél plaatsen.”

“En daar zit meteen het grote dilemma: de maatschappelijke acceptatie van windenergie. In landen als Denemarken en Duitsland timmeren ze hard aan de weg qua windenergie. De maatschappe­ lijke weerstand was daar veel kleiner.

Veel windmolenparken zijn zelfs tot stand gekomen door burgerinitiatieven.

Ik denk dat we voor het begrijpen van dit verschil in acceptatie terug moeten naar de zeventiger jaren. In Denemarken en Duitsland was de houding van de nutsbedrijven ten opzichte van particulier initiatief heel positief. De Nederlandse nutsbedrijven en overheid waren echter ronduit negatief over particuliere coöperatieve initiatieven. In plaats van in te zien dat we op een andere manier verder moesten, werd botweg gesteld dat duurzame bronnen het hele net en de leveringszekerheid zouden verstoren.

Van die negatieve trend zijn we nooit afgekomen: driekwart van het huidige nieuws over windenergie heeft een negatieve toon. En daar moet verandering in komen want windstroom is goedkoop, de prijs ligt voor de komende twintig jaar vast en het is bovendien betrouwbaar.”

“We kunnen wel blijven roepen dat windturbines ‘ons’ landschap verpesten, maar dat was ‘ons’ landschap van het vorige millennium. We staan in een nieuw millennium en daar hoort een ander landschap bij. Met meer moderne infrastructuur en dus ook met een lokale duurzame energievoorziening. In Nederland kunnen we makkelijk zo’n vijfentwintig procent van het jaarlijks elektriciteitsverbruik uit windenergie halen. Het wachten is op een regering die vooruit durft te kijken en burgers eindelijk enthousiast gaat maken. Ik blijf het tot die tijd van de daken schreeuwen: windenergie heeft de toekomst!” (NT)

Hollen in De Hal De openingsstunt van het

11de lustrumjaar van studie­ vereniging Japie (ST) bestond uit lasergamen voor mede­ werkers en studenten.

243 unieke deelnemers

meldden zich aan; zij werden in

13 groepen 12 minuten en 40 seconden lang losgelaten

in een verduisterde De Hal. De Hal was voor de gelegenheid

70 meter bouwhekken, 200 meter aluminiumfolie, en 75 voorzien van

fluorescerende breekstaafjes.

In totaal werden

95.732

schoten afgevuurd. De beste schutter vergaarde

5.425

punten, de slechtste eindigde op

-550.

87,5% van de deelnemers was student. (TJ)

Foto | Rien Meulman

4 | Gelinkt

20 september 2012

Als troubadours De TU/e: dagelijks het tweede thuis van zo’n tienduizend studenten en medewerkers. Een relatief kleine gemeenschap, met ontelbare banden tussen de leden - zakelijk en/of privé. In ‘Gelinkt’ laten we steeds twee van hen aan het woord over hun relatie met elkaar en de universiteit.

Hun eerste ontmoeting is bij het interview, maar Sina Kazemi en Camila Mosso ontdekken al snel dat ze naast hun studie Industrial Design nog veel meer gemeen hebben. Als tuno en tuniña delen ze hun liefde voor muziek, voor spontaniteit en het avontuurlijke.

“Hey, volgens mij zag ik jou laatst op dat feest!” “Jij studeert toch ook Industrial Design?” “Je lijkt op een vriend van me!”

Er is over en weer herkenning bij de twee enthousiaste studenten.

Gaandeweg het gesprek merken Sina (25, rechts op foto) en Camila (26) dat ze als tuno en tuniña verknocht zijn aan Tuna Ciudad de Luz -de vereniging van de mannelijke Spaanse muzikanten- en aan de vrouwelijke tegenhanger, La Tuniña.

Camila is nu een jaar actief lid. Ze kwam er eigenlijk pas in Nederland achter dat in haar thuisland Chili ook veel Spaanstalige muziekgroepen oftewel tuna zijn, veel meer nog dan in Nederland. “Blijkbaar

had ik er eerder geen oog voor. Toen ik vorig jaar vanuit Chili hier kwam, wilde ik ‘iets’ met zingen en kwam zo uit bij La Tuniña.”

Sina, die op zijn zestiende vanuit Iran naar Nederland kwam, speelde gitaar en kwam via een huisgenoot in contact met Tuna Ciudad de Luz. Sinds 2008 repeteert de jonge muzikant en treedt hij met de andere tuno’s op in binnenen buitenland.

De muziek is belangrijk, verbroedert, maar ook zonder muzikaal te zijn kun je je goed thuis voelen bij één van beide verenigingen, verklaren ze. Sina: “Het gaat om veel meer, het is een manier

van leven. Als tuno of tuniña ben je een troubadour. Je moet proberen geld te verdienen met je optredens, je verrast mensen, je vindt het leuk om te entertainen, gaat graag naar het buitenland, houdt van het onverwachte.”

“Een tuno houdt van het onverwachte” Dat is precies wat de Chileense Camila aanspreekt aan het ‘tuniña-zijn’.

Pretoogjes als ze denkt aan een recent

niet-gepland optreden: “Een man opende zijn deur toen hij onze muziek hoorde en vervolgens ben ik er snel naartoe gegaan om hem een serenade te brengen. Je had zijn gezicht moeten zien!”, geniet ze na.

Sina komt prompt met een ander voorbeeld van een ludieke actie.

“We wilden dat de burgemeester van Eindhoven een tekst voor ons jubileumboek zou schrijven. We hebben daarom achterhaald wanneer zijn vrouw jarig was en hebben die dag gewoon aangebeld. Iedereen op haar feest vroeg zich af wie van het gezelschap ons geboekt had, maar dat was dus niemand. De burgemeester kon onze

actie waarderen en heeft toegezegd om met ons af te spreken.”

Overigens gaat het niet altijd zo.

“We treden vaak op in restaurants en meestal wordt er wel enthousiast gereageerd, maar soms slaat het dood en kijken mensen voor zich uit.”

Gelukkig hebben de leuke reacties de overhand.

Sina en Camila voelen zich inmiddels aardig thuis bij hun verenigingen.

Sina: “Het is leuk om nieuwe vrienden te maken. Het is een hechte groep en de verschillende generaties gaan erg goed met elkaar om. Je leert jezelf ook goed kennen. Als novato ga je bijvoorbeeld zonder geld op zak een weekend weg en dan is het mooi om te zien dat je erin slaagt geld te verdienen.” Novatos, zo leggen de twee uit, zijn de beginnelingen, de groentjes zogezegd. Camila: “Je haalt ze er vaak wel uit. Ik moest laatst in Granada in een citroenpak rondlopen en dan krijg je al snel de vraag of je novato bent…”. Volgens de twee zijn de Eindhovense muziekgroepen nog vrij mild tegen de nieuwe leden. In Spanje en Portugal hebben de novatos het zwaarder.

In de praktijk komen de tuno’s en tuniña’s elkaar weinig tegen. Beide muziekgroepen repeteren in hetzelfde café aan de Aalsterweg, maar op een andere dag. Eigenlijk zien ze elkaar alleen bij het Tunafestival -dat om de twee jaar in Eindhoven wordt gehouden en waarbij vele tuna’s uit Spanje en Portugal rondlopen- en bij de Noche de

Gelinkt | 5

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

door het leven Tuna. Dit minifestival, dat in het jaar wordt gehouden dat er geen groot festival is, is komend weekend weer.

Tuna Ciudad de Luz en La Tuniña en vier Spaanse groepen treden vrijdagavond op in kroegen in Eindhoven en zaterdagmiddag in de Willem van Doorne muziekkiosk. Soms komen de leden van de twee groepen elkaar nog tegen op een buitenlands festival.

“Het is een manier van leven” De verschillen tussen de twee vereni­ gingen lijken met name te zitten in tradities. Als beloning krijgen de mannelijke zangers bijvoorbeeld een lint voor hun serenade, terwijl de vrouwen een stropdas krijgen. En waar de novatos bij Tuna Ciudad de Luz geld moeten zien te verdienen met een optreden, is het bij La Tuniña de bedoeling dat de beginnelingen een activiteit organiseren. Zo heeft Camila onlangs een workshop paaldansen geregeld. Maar de overeenkomsten voeren duidelijk de boventoon, merken Sina en Camila. Er is ook een liedje in het Chileens, zingen jullie dat ook?”, wil Sina weten. “Jaaa, Dos Puntas!

Dat is zo mooi!”

Interview l Judith van gaal Foto l Bart van Overbeeke

Noche de Tuna De Spaanse muziekgroepen Tuna de Medicina de Málaga, Tuna de Aparejadores de Granada, Tuna de Agricolas de Sevilla en Tuna Navales de Madrid treden vrijdag en zaterdag met Tuna Ciudad de Luz en La Tuniña op tijdens het minifestival Noche de Tuna. Vrijdag 21 september treden ze tussen 19.00 en 23.00 uur op in Café Dommel 18, Café Sowieso, Eetcafé Publiek en Café The Little One Bar. Zaterdag 22 september treden diezelfde groepen met daarbij nog sambaband Bloco Barulho op tussen 14.00 en 19.00 uur in de Wim van Doorne Muziekkiosk, dat bij het Parktheater in Eindhoven ligt.

Zie www.nochadetuna.nl

6 | Onderzoek

20 september 2012

Qunli Chen in MetaForum. Foto | Bart van Overbeeke

Onderzoek | 7

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Waar is hier de nooduitgang?

Dat je in het ene gebouw makkelijker je weg vindt dan in het andere, hoeft niet alleen aan de bewegwijzering te liggen. Ook de architectonische structuur van het gebouw -hoe verbinden gangen en deuren de ene ruimte met de andere- speelt met name in stresssituaties een belangrijke rol. De Chinees Qunli Chen promoveert volgende week op dit onderwerp bij de groep Design Systems van de faculteit Bouwkunde.

Je bent nerveus en bijna te laat voor je sollicitatiegesprek. Of erger: het brandalarm loeit en deze keer is het géén vals alarm. Door de rook is de bewegwijzering naar de nooduitgang slecht zichtbaar. Je bent nog niet vaak in dit kantoorgebouw geweest en hebt nog weinig inzicht in de indeling van het gebouw. Terwijl je je een weg baant door gangen en deuren, vertrouw je voornamelijk op je intuïtie: de eerste deur rechts, vervolgens die brede gang aan de overkant van de ruimte en maar hopen dat de architect de kantoorruimtes op een logische wijze aan elkaar heeft geknoopt.

Dat is heel vaak niet het geval, vertelt Qunli Chen. “Architecten streven vaak naar een gebouw met een unieke identi­teit en dat gaat regelmatig ten koste van de logica. Ze vergeten dat mensen een bepaalde structuur verwachten: achter een deur zit meestal een doodlopende kantoorruimte, maar een gang leidt in het algemeen ergens heen.”

Als voorbeeld noemt Chen Vertigo, het gebouw waar hij zelf de afgelopen vier jaar heeft gezeten. “Wanneer je uit de

lift stapt, zie je links en rechts twee identieke deuren. Er is geen overzichtskaart in zicht en je hebt op voorhand geen idee dat achter de rechterdeur de receptie van de afdeling te vinden is; dat valt slechts af te leiden uit de bordjes die je pas in tweede instantie ziet. Recht voor je kijk je echter wel direct uit op de toiletten in het trappenhuis. Dat vind ik eerlijk gezegd nogal vreemd.”

Streven naar uniciteit gaat ten koste van logica De consequenties van te laat komen op een sollicitatiegesprek kunnen al ernstig zijn, om van de gevolgen van een brand maar niet te spreken. Enige gefundeerde kennis van wat mensen verwachten van de indeling van een gebouw kan dus geen kwaad, zou je zeggen. Volgens Chen is in het verleden echter vooral onderzoek gedaan naar bewegwijzering: waar hang je bordjes op, hoe groot moeten ze zijn en welke kleur moeten ze

hebben? “De architectonische structuur van een gebouw wordt vaak als gegeven beschouwd, terwijl uit onderzoek blijkt dat mensen met haast veel moeite hebben de bordjes te vinden en zich net zozeer laten leiden door architectonische aanwijzingen.”

Reden voor Chen om middels een aantal zorgvuldig opgezette experimenten te testen of het navigatiegedrag van mensen in een (relatief) onbekend gebouw te vangen is in vaste patronen.

Kiezen ze bijvoorbeeld vaak de eerste deur rechts, of juist altijd de breedste gang in zicht? “We waren op zoek naar resultaten die onafhankelijk zijn van culturele achtergrond. De reacties op een bepaald kleurgebruik is bijvoorbeeld sterk cultuurafhankelijk.

Brievenbussen in Nederland zijn oranje, maar in China zijn ze blauw. En veel Nederlanders zullen een positieve associatie hebben met de kleur oranje.

In China is dat niet zo. Daar spelen goud en rood die rol. Daarom heb ik simulaties gemaakt in grijstinten, met alleen verschillen in licht en donker.”

De Bouwkundepromovendus ontwierp een fictief kantoorgebouw met achttien met elkaar verbonden ruimtes. Elke ruimte heeft twee of drie deuren of gangen die naar de volgende ruimte leiden. Proefpersonen moesten als in een soort computerspel door dit kantoorgebouw navigeren. Doel van de experimenten was om bij een gegeven configuratie de kans te kunnen voorspellen dat iemand een bepaalde uitgang kiest. Die kennis zouden

architecten vervolgens moeten meenemen in hun ontwerpproces.

De Chinese promovendus varieerde de hoek, afstand en breedte van de verschillende uitgangen uit elke ruimte en het contrast met de achtergrond en analyseerde de effecten hiervan op de keuzes van de proefpersonen. Die kregen onder meer de volgende opdracht mee: je bent op weg naar een sollicitatiegesprek en zoekt de ruimte waar je moet zijn. Je bent al aan de late kant en moet dus snel kiezen welke kant je opgaat.

Onder druk maken mensen andere keuzes Dat gevoel van tijdsdruk is belangrijk: hoewel Chen het nut van de brand­ oefeningen in Nederland niet ontkent, heeft hij daarbij wel een kanttekening.

“Ik heb daar vorig jaar ook aan meegedaan, maar iedereen is dan heel ontspannen. Onder druk maken mensen andere keuzes, dus zo’n oefening is niet representatief.”

In een ander experiment mocht elke proefpersoon de opdracht drie keer herhalen. “Dat is vaak genoeg om een gevoel te krijgen voor het gebouw, maar je kunt in drie keer geen ‘mental map’ maken van hoe alle ruimtes met elkaar verbonden zijn. Je moet dus op je intuïtie af blijven gaan.” Toch vonden de proefpersonen de bestemming sneller

tijdens de tweede en derde ronde.

“Waarmee je sowieso rekening moet houden, is dat mensen voornamelijk de dingen zien die zich binnen een hoek van veertig graden recht voor hen bevinden.” Uit de experimenten blijkt ook heel duidelijk dat vrouwen een sterkere neiging te hebben om voor de lichte en ruime gangen te kiezen.

“Al zijn er ook vrouwen die wat avontuurlijker zijn en kiezen voor de donkere gangen”, zegt Chen lachend.

Een kandidaat die in het leger had gezeten, koos altijd voor de eerste deur die hij zag. Blijkbaar wilde hij zo kort mogelijk in open ruimtes verblijven.

Uit de experimenten blijkt dat de uitgang recht voor de proefpersoon in het algemeen het populairst is. En een strategie die ook regelmatig wordt gevolgd is telkens de eerste deur rechts (of juist links) te kiezen: dat is een goede manier om je weg uit een doolhof te vinden.

Hij is nog niet in het nieuwe MetaForum geweest, zegt Chen als hij hoort dat de schrijver dezes daar zijn weg nog niet echt kan vinden. “Maar uit wat je me vertelt, maak ik op dat dit gebouw zwaar leunt op de bewegwijzering. En als de bordjes dan nog niet zijn opgehangen, heb je een probleem. En dan nog: het valt me op dat de bordjes altijd in donkere hoekjes worden opgehangen.

Als je daar beroepshalve op let, val je van de ene verbazing in de andere.” (TJ)

8 | Onderzoek

20 september 2012

Bruggenbouwers tussen ict en zorg De TU/e levert deze week de eerste klinisch informatici af, die een brug moeten slaan tussen de klinische praktijk, bedrijfskundige processen en ict. Op 21 september ontvangen de eerste zes het diploma van de tweejarige ontwerpersopleiding Qualified Medical Informatics professional (QMI). Onder hen Syreeta Jong-Van den Hoogen en Roelant Visser.

Roelant Visser kreeg een QMI-opleidings­ plaats bij de afdeling radiotherapie van de Isala klinieken in Zwolle. Nadat hij in 2000 als elektrotechnisch ingenieur afstudeerde in Twente werkte hij als wetenschapper bij de landelijke borstkankerscreening. Het raakvlak zorg en ict was voor hem, net als voor de andere trainees, niet nieuw.

Syreeta Jong is in 2007 afgestudeerd bij Biomedische Technologie aan de Universiteit Twente. Daarna heeft ze drie jaar gewerkt als consultant bij Siemens waar ze elektronische patiëntendossiers (EPD’s) implementeerde bij verschillende ziekenhuizen. Toen haar oog op de vacature voor de opleiding tot klinisch informaticus viel, sprak haar dat erg aan omdat ze hiermee in de rol van intern adviseur dichter bij de werkvloer van het ziekenhuis aan de slag kon.

“Er zijn geen gebaande paden” Zowel Visser als Jong kregen de opdracht om de ziekenhuisorganisatie voor te bereiden op een EPD-implementatie; Jong voor de verpleegkundigen van het Albert Schweitzer ziekenhuis in Dordrecht, Visser voor de radiotherapeuten van Isala.

Jong: “In het ASz werken twee vakgroepen al met een EPD, met name de specialisten.

De verpleegkundigen werken met een eigen, papieren, dossier waarin informatie staat die vooral voor hen van belang is. Heeft een patiënt goed geslapen, is hij onrustig, hoe gaat het met de fysiotherapie? Om die dossiers te kunnen digitaliseren wilden we eerst weten wat de visie van ons ziekenhuis op goede verpleging is, die het dossier zou moeten ondersteunen.

In Zwolle waren de radiotherapeuten al begonnen met de digitalisering. Vlak voor Visser aantrad was er bestralings­ apparatuur, met bijbehorende EPDsoftware, besteld. “Doordat de afdeling zelf veel expertise op het gebied van ict had, waren ze de ict-afdeling van de rest van het ziekenhuis wat ontgroeid.

“Ik heb ze laten zien dat het grote voordelen had om de patiëntenstatus op te bouwen in het ziekenhuis-EPD. Daarnaast heb ik ervoor gezorgd dat de patiëntenafspraken, die de afdeling in een eigen informatiesysteem maakt, nu ook beschikbaar zijn in de rest van het ziekenhuis. Door deze keuzen verloopt de communicatie met de rest van het ziekenhuis makkelijker. Die communicatie blijkt tegenwoordig steeds vaker een struikelblok te vormen voor het leveren van goede zorg.”

Foto | iStockphoto

Jongs verpleegkundig-EPD is niet ingevoerd vanwege budgettaire redenen.

“Jammer”, vindt ze. “Iedereen was enthousiast om het in gebruik te nemen.

Maar het werk is niet voor niets gedaan.

Uiteindelijk zal er toch een verpleeg­ kundig-EPD komen en we kunnen het werk dat nu gedaan is zeker gebruiken.”

De opleiding QMI wil tegemoet komen aan de snel voortschrijdende digitali­ sering in de zorg. Inmiddels zijn er tien nieuwe trainees en dit najaar zullen er weer negen starten.

4 brandende vragen

Jong: “De meerwaarde van de opleiding zat erin dat ik in de praktijk heb ervaren wat het betekent om zo’n groot project aan te pakken. Ik weet nu beter hoe een ziekenhuis reilt en zeilt. Vanuit deze ervaring heb ik ook een nieuwe functie aangeboden gekregen; vanaf 1 september mag ik me bezig houden met de visievorming rond patiëntenlogistiek in het Albert Schweitzer ziekenhuis.”

Visser ziet nog een verbeterpuntje: elk ziekenhuis heeft een andere organisatie­ structuur. Binnen die verschillende structuren zijn opleidingsplaatsen

gecreëerd door mensen op verschillende posities, die geloofden in de meerwaarde van een klinisch informaticus.

De opleiding is nieuw en de verwachtingen verschillen sterk. “Hierdoor is er geen vast recept voor succes, je moet in je eigen omgeving op zoek naar je meerwaarde. Er is dus geen gebaand pad. Dit maakt de opleiding extra zwaar.

De universiteit zou daar meer ondersteuning bij kunnen bieden.” (NS)

Koen Meessen (EE) Ontwerp van een bijzondere schroefboormachine

(Onder redactie van Tom Jeltes)

1 2

efschrift?

Wat zien we op de cover van je pro

Hoe leg je op feestjes uit waar je onderzoek over gaat?

3 4

at is Welke persoon, techniek of appara oek? onmisbaar geweest voor je onderz

Wat heeft de samenleving aan

jouw werk?

1 | cover

2 | feestjes

Op de voorkant zie je een vectorveld dat het elektromagnetisch veld weergeeft in de actuator die ik tijdens mijn promotie heb ontworpen en gepatenteerd. Dit elektromagnetisch veld is uitgerekend met behulp van de 3D-modelleringstechniek die is ontwikkeld gedurende mijn promotie. In de achtergrond zijn de sporen van een printplaat te zien die verwijzen naar de applicatie van de ontwikkelde actuator: een plaatsingskop voor een ‘pick en place’-machine om componenten op printplaten te plaatsen.

Mijn onderzoek is gericht op het modelleren en ontwerpen van een motortje dat een schroefbeweging kan maken waarbij je kunt instellen of hij hard moet draaien of juist snel de schroef in de muur moet duwen. Eigenlijk een boormachine die je niet meer naar de muur hoeft te duwen, hij beweegt de schroef zelf al naar de muur.

3 | onmisbaar De voetbalrobots van Tech United bleken onmisbaar. Tijdens mijn promotie heb ik in het team van Tech United meegewerkt aan de ontwikkeling van de voetbalrobots. Naast de nodige afwisseling heb ik hier erg veel van geleerd wat ik soms direct en soms indirect kon gebruiken in mijn onderzoek.

Ook heb ik veel contacten opgedaan die ik in verschillende fases van mijn project goed heb kunnen gebruiken.

4 | samenleving Het onderzoek heeft geleid tot een elektromagnetische actuator die nauwkeurig en snel kan roteren en transleren. Dit type actuator zou ook goed gebruikt kunnen worden in andere robotische toepassingen, bijvoorbeeld operatierobots die met deze actuator nauwkeuriger kunnen werken.

Onderzoek | 9

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Promoties

Donderdag 20 september 16:00 uur CZ5 Promotie A.J. Urbanczyk MSc (TN) Promotor(en): prof.dr. P.M. Koenraad Voorzitter: prof.dr.ir. K. Kopinga Titel proefschrift: “Epitaxial Metal Nanocrystal-Semiconductor Quantum Dot Hybrid Structures for Plasmonics” Maandag 24 september 16:00 uur CZ4 Promotie ir. M.M.C. Bastings (BMT) Promotor(en): prof.dr. E.W. Meijer Voorzitter: prof.dr. P.A.J. Hilbers Titel proefschrift: “Dynamic Reciprocity in Bio-Inspired Supramolecular Materials” Maandag 24 september 16:00 uur CZ5 Promotie X. Li MSc (ST) Promotor(en): prof.dr. D.J. Broer Voorzitter: prof.dr. J. Meuldijk Titel proefschrift: “Controlling Morphology and Molecular Order of Solution-Processed Organic Semiconductors for Transistors”

Dinsdag 25 september 16:00 uur CZ4 Promotie ir. K.J. Meessen (EE) Promotor(en): prof.dr. E.A. Lomonova Voorzitter: prof.dr.ir. A.C.P.M. Backx Titel proefschrift: “Electromagnetic Fields and Interactions in 3D Cylindrical Structures: Modeling and Application” Dinsdag 25 september 16:00 uur CZ5 Promotie ir. L.E.M. Paulis (BMT) Promotor(en): prof.dr. K. Nicolay Voorzitter: prof.dr. P.A.J. Hilbers Titel proefschrift: “Molecular and functional MRI of cardiac remodeling after myocardial infarction” Dinsdag 25 september 16.00 uur ZD Promotie ir. O. Horeni (B) Promotor(en): prof.dr. H.J.P. Timmermans en prof.dr.ir. B.G.C. Dellaert Voorzitter: prof.ir. E.S.M. Nelissen Titel proefschrift: “Measuring Mental Representations Underlying ActivityTravel Choices” Woensdag 26 september 14:00 uur CZ4 Promotie J.L. Goes Oliveira MSc (W) Promotor(en): prof.dr.ir. J.J.H. Brouwers Voorzitter: prof.dr. L.P.H. de Goey Titel proefschrift: “3D-PTV of particleladen turbulent pipe flows” Woensdag 26 september 16:00 uur CZ4 Promotie V. Ngo Dac MSc (W) Promotor(en): prof.dr.ir. M. Steinbuch Voorzitter: prof.dr. L.P.H. de Goey Titel proefschrift: “Gear Shift Strategies for Automotive Transmissions”

Dinsdag 25 september 14:00 uur CZ4 Promotie Z. Yan MSc (IE & IS) Promotor(en): prof.dr.ir. P.W.P.J. Grefen Voorzitter: prof.dr.ir. J.W.M. Bertrand Titel proefschrift: “Business Process Model Repositories - Efficient Process Retrieval”

Woensdag 26 september 16:00 uur CZ5 Promotie ir. N.G. Patil (ST) Promotor(en): prof.dr.ir. J.C. Schouten en prof.dr. J. Meuldijk Voorzitter: prof.dr.ir. R.A.J. Janssen Titel proefschrift: “Integration of microwave heating with continuously operated milli-reactors for fine chemical synthesis” Donderdag 27 september 16:00 uur CZ4 Promotie K.M. Kosinski MSc (W&I) Promotor(en): prof.dr.ir. O.J. Boxma en prof.dr. M.R.H. Mandjes Voorzitter: prof.dr. A.M. Cohen Titel proefschrift: “Gaussian and Lévy-driven queues” Donderdag 27 september 16:00 uur CZ5 Promotie M. Hanyak PDEng (TN) Promotor(en): prof.dr. A.A. Darhuber Voorzitter: prof.dr.ir. K. Kopinga Titel proefschrift: “Marangoni flows induced by non-uniform surfactant distributions” Maandag 1 oktober 16:00 uur CZ4 Promotie ir. B.J. Brasjen (TN) Promotor(en): prof.dr. A.A. Darhuber Voorzitter: prof.dr.ir. K. Kopinga Titel proefschrift: “Coating and stability of thin liquid films on chemically patterned substrates”

Dinsdag 2 oktober 16:00 uur CZ4 Promotie S. Celebi MSc (ST) Promotor(en): prof.dr.ir. J.C. Schouten en prof.dr. F.A. de Bruijn Voorzitter: prof.dr. G. de With Titel proefschrift: “Carbon Nanofiber Electrodes for PEM Fuel Cells” Dinsdag 2 oktober 16.00 uur CZ5 Promotie ir. P.J.M. Frijters (W) Promotor(en): prof.dr.ir. R.S.G. Baert Voorzitter: prof.dr. L.P.H. de Goey Titel proefschrift: “Fuel Composition Impact on Heavy Duty Engine Combustion & Emissions” Woensdag 3 oktober 16.00 uur CZ4 Promotie N.S. Büyükkaramikli MSc (IE & IS) Promotor(en): prof.dr.ir. J.W.M. Bertrand en prof.dr. A.G. de Kok Voorzitter: prof.dr. J. de Jonge Titel proefschrift: “Capacity Flexibility of a Maintenance Service Provider in Specialized and Commoditized System Environments”

Onder professoren

Vrijdag 21 september 16.00 uur BZ Intreerede prof.dr. E.M. Kingma (IE&IS) – hl Voorzitter: prof.dr.ir. C.J. van Duijn Titel: “Health and Health Promotion” Vrijdag 28 september 16.00 uur BZ Intreerede prof.dr.ir. C.C.M. Hummels (ID) – hl Voorzitter: prof.dr.ir. C.J. van Duijn Titel: “Matter of transformation Sculpting a valuable tomorrow

Woensdag 3 oktober 16.00 uur CZ5 Promotie ir. W. van der Borgh (IE & IS) Promotor(en): prof.dr. E.J. Nijssen Voorzitter: prof.dr. A.G.L. Romme Titel proefschrift: “Selling New Products”

Maandag 1 oktober 16.00 uur CZ5 Promotie Q. Chen MSc (B) Promotor(en): prof.dr.ir. B. de Vries Voorzitter: prof.ir. E.S.M. Nelissen Titel proefschrift: “A vision driven wayfinding simulation system based on the architectural features perceived in the office environment”

Dac Viet Ngo (W)

Narendra Patil (ST)

Lekker en zuinig rijden in de juiste versnelling

Reactor met ingebouwde magnetron werkt sneller

1 | cover

1 | cover

2 | feestjes

De onderste afbeelding is een microgolfopstelling die is ontworpen om continu in bedrijf te zijn.

Daar bovenop zie je een plaatje van een veelkanaals millireactor met ingebouwde microgolf (‘magnetron’)verwarming voor de continue fijn­ chemische synthese.

In mijn onderzoek heb ik de toepasbaarheid van microgolfverwarming voor de productie fijnchemische stoffen bekeken. Zulke reactoren met geïntegreerde magnetron kunnen wel vijftig procent zuiniger zijn en tienmaal zo snel materiaal produceren dan de bestaande reactoren.

Op de omslag staat een abstracte weergave van een voertuig, met de nadruk op de aandrijflijn het onderwerp van mijn onderzoek.

2 | feestjes Elk voertuig heeft een versnellingsbak nodig om verschillende omstandigheden aan te kunnen, zoals een helling op rijden, optrekken, of juist bij hoge snelheid te ‘cruisen’. De versnelling moet

aangepast worden om het motorvermogen te laten passen bij het vereiste rijvermogen. De keuze voor de versnelling moet hierbij niet ten koste gaan van het acceleratievermogen, maar ook het brandstof­ verbruik is belangrijk. De werking van de versnellingsbak is daarom essentieel voor zowel rijeigenschappen als brandstofverbruik. Mijn onderzoek draait om het vinden van de optimale balans tussen deze twee eigenschappen bij conventionele en hybride elektrische voertuigen.

3 | onmisbaar Voor dit onderzoek heb ik geavanceerde regel­ technieken gebruikt, zoals (Stochastic) Dynamic Program­ming, Optimal Control, Model Predictive Control e.d., in combinatie met statistische theorie en -analyse, om een optimale schakelstrategie te vinden.

4 | samenleving We hebben een methode ontwikkeld waarmee een optimale ‘schakelkaart’ kan worden gemaakt.

Fabrikanten van auto’s of versnellingsbakken kunnen deze methode gebruiken als ze het versnellings­ apparaat ontwerpen, met een zowel een gunstig brandstofverbruik als goede rijeigenschappen tot gevolg.

3 | onmisbaar De ontworpen microgolfopstelling was uiteraard onmisbaar. Het ontwerp en de functionaliteiten van deze opstelling zijn uniek. Het heeft ons niet alleen in staat gesteld de techniek te demonstreren, maar ook om de mogelijkheden en beperkingen te onderzoeken bij industriële productiehoeveelheden van een kilogram per dag.

4 | samenleving Als je de groeiende energievraag en het verwachte tekort aan brandstoffen in ogenschouw neemt, is het tijd voor de industrie om alternatieve technologieën te zoeken om productieprocessen te intensiveren, het zij om het energieverbruik te verlagen, of om de productiesnelheid te verhogen. Microgolfverwarming kan een van deze alternatieven zijn. Reactorsystemen met geïntegreerde magnetron zijn energiezuinig, snel en opschaalbaar.

10 | Universiteitsberichten

20 september 2012

CURTOON

In memoriam Professor Leo Rietjens Op 9 september jl. overleed op 83-jarige leeftijd emeritus hoogleraar Leo Rietjens.

Professor Rietjens was van 1965 tot 1994 verbonden aan de faculteit Elektrotechniek.

Leo Rietjens had de visie dat het belangrijk zou zijn om energie uit elektriciteitscentrales met een hoog rendement om te kunnen zetten in elektrische energie. Dat concept heet de Magnetohydrodynamische generator.

Toen Leo Rietjens in 1965 zijn leerstoel ‘Directe omzetting van warmte in elektrische energie’ ging bekleden, was dit vakgebied in Nederland onbekend. Hij initieerde een onderzoeklijn in Eindhoven die internationaal aan de top kwam te staan.

Het beste bewijs van zijn kwaliteiten is dat hij werd onderscheiden als doctor honoris causa van de Russische Academie van Wetenschappen, en voorzitter werd van de International Liaison Group of MHD. Toen in 1974 het voorstel voor het MHD blow-down experiment werd ingediend kende het ministerie van EZ aan Leo Rietjens een subsidie van 16 miljoen gulden toe. Dat was waarschijnlijk de eerste derde geldstroom die de TU/e mocht ontvangen.

Deze installatie werd gebouwd en in bedrijf gesteld door een team van vijfentwintig medewerkers, en vele promovendi en afstudeerders. Alles onder de inspirerende leiding van Leo Rietjens. Bewezen werd dat magnetohydrodynamische conversie op megawattschaal mogelijk is. Het beste bewijs van de waarde van deze installatie is wellicht dat hij minutieus is gekopieerd bij het Tokyo Institute of Technology in Japan.

Tegenwoordig is innovatie het modewoord. Leo Rietjens was een hoogleraar die een geheel nieuwe richting binnen de elektrotechniek en de elektrotechnische energietechniek creëerde!

Leo Rietjens was een innovator avant la lettre!

Oud-decaan Jan H. Blom

Algemeen Institute for Complex Molecular Systems | Interdisciplinary MSc project Looking for a graduation project at the interface between chemistry and physics?

Interested in polymers, self-assembly and statistical thermodynamics? We offer an interdisciplinary project on the folding of polymeric nanoparticles.

You will develop a theoretical model for the structure of such polymers that can be used as water-borne sensors and catalysts. The aim is to understand the relation between the conformation and chemical composition of the polymer, and the role of small ‘sticky’ molecules attached to the backbone.

More info: I.Voets@tue.nl, p.vanderschoot@phys.tue.nl.

Reproshop en dictatenverkoop | Openingstijden De selfservice van de Reproshop is geopend van maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 22.30 uur en op zaterdag en zondag van 10.00 tot 22.00 uur.

De openingstijden van de dictatenverkoop/kantoorartikelen is van maandag tot en met vrijdag van 8.00 tot 16.30 uur.

De Reproshop en dictatenverkoop zijn sinds 3 september te vinden in het gebouw MetaForum (MF 1.552 en MF 1.597).

Centraal Stembureau | Verkiezingen TU/e 2012 Dit jaar vinden verkiezingen plaats voor de verkiezing van de geleding studenten van de Universiteitsraad en de Facul­teitsraden. Deze verkiezingen geschieden door middel van elektronisch stemmen.

Op maandag 08 oktober t/m woensdag 10 oktober a.s. ‘liggen de kiezersregisters ter inzage’, schriftelijk èn elektronisch.

Kiesgerechtigden ontvangen hiervan een kennisgeving per e-mail.

De termijn van de kandidaatstelling is vastgesteld op maandag 22 oktober t/m woensdag 24 oktober ‘12.

Het elektronisch stemmen vindt plaats op dinsdag 04 december en woensdag 05 december ’12. De stemmodule staat gedurende betreffende periode continu open, van 00:00 uur op de eerste dag tot

24:00 uur op 05 december ’12 (Nederlandse tijd). www.tue.nl/verkiezingen.

DPO / TEACH: teaching support for TU/e staff | Training ‘Activating Teaching Methods’ (TRD12) In this course participants will practice several activating teaching methods.

A number of teaching methods will be discussed that ensure that students actively get on with their learning. The course will take place on 23 October 2012. More information can be obtained from Harry van de Wouw (phone 3126; email h.m.w.j.v.d.wouw@tue.nl).

Training ‘Evaluation and Reflection on Teaching’ (TRD40) How are you acting and evaluating as a teacher? This training helps you to collect, process, interpret and present information on your teaching activities. You will be introduced to appropriate instruments and tools to evaluate and reflect upon your teaching. The course will take place on 25 October, 2012. Information: Carry van Weert (email c.j.w.v.weert@tue.nl).

Advertentie

Ben jij

tot

de jonge ondernemer die een vliegende start wil maken?

Check www.liofyeah.nl

Yeah!

Performance skills for TUe lecturers (TRD60) - Dutch version Join this greatly valued master class to improve your performance skills for teaching and at conferences. Learn to truly address your audience. Practice with your own material and receive stage directions on posture, gestures and voice. The course will take place on 12 November and 3 December 2012 More information can be obtained from Harry van de Wouw (phone 3126; email h.m.w.j.v.d.wouw@tue.nl) Course ‘Teaching across cultures’ (TRD88) Learn about the different expectations about education and about interacting in class that teachers and students from different cultures may have.

The course will take place on 5 April 2012. More information can be obtained from Willem van Hoorn (phone 4327; email w.g.v.hoorn@tue.nl) For all DPO/ Teach training More information and registration at OASE: Education.tue.nl [select Education or training of employees at tab Activities] Participation by teaching staff of the TU/e is free of charge.

DPO | Training: Taak & Time Management (TR902) In 4 sessies maak je je onder individuele begeleiding op je werkplek een aantal nieuwe routines eigen, waardoor je in staat bent om: elke dag een lege inbox te hebben; een haalbare planning te maken; je werk op tijd af te hebben.

De cursus wordt gegeven op 25 oktober en 8 november 2012. Meer informatie DPO Training Support (tel. 2520; email: DPO.Trainingsupport@tue.nl ).

MENSEN

Aanmelden tot uiterlijk 30 september!

LIOF Yeah! is een jonge-ondernemerscompetitie van Industriebank LIOF met leadpartners Rabobank en Vodafone en mede mogelijk gemaakt door RSM Wehrens Mennen De Vries, DynaGroup, LIOF Business Centers, Infour, Schrijen-Lippertz, Misurati, Unilogic, Claassen Moolenbeek & Partners en Office Depot.

Dienst Algemene Zaken | Receptie Trees Klaver Op 26 april jl. was ir. Trees Klaver 25 jaar in dienst van de TU/e. Ter gelegenheid hiervan biedt de Dienst Algemene Zaken haar een receptie aan, waarvoor de

directeur Dienst Algemene Zaken dr.

Nicole Ummelen u van harte uitnodigt.

Graag zien wij u op: dinsdag 2 oktober a.s. vanaf 16:00 uur in de University Club van de TU/e.

DIVERSEN KIVI NIRIA Students Eindhoven | CEO Lecture Feike Sijbesma (DSM) After a first successful CEO series with inspiring speakers such as Gerard Kleisterlee, Martin van Pernis, Eric Meurice and Wim van der Leegte KIVI NIRIA Students Eindhoven starts a second CEO series. The purpose of this series is encouraging and motivating students and young engineers for successful careers.

On 9 October Feike Sijbesma, CEO of DSM will captivate us with an interesting speech. The lecture ends with a Q&A session and a drink afterwards.

Details: This activity of KIVI NIRIA Students will be in English and is specifically for students, graduates and professors / lecturers at the university and HBO. We expect a large attendance.

Therefore, it is recommended to register via www.ykns.nll, or by sending an email to t.c.m.prevoo@student.tue.nl.

Location: Auditorium - Blauwe Zaal Time: 19:30 - 21:30 Philips’ Philharmonisch Koor | Korting TU/e’ers jubileumconcert Op 30 september viert het Philips’ Philharmonisch Koor zijn 75-jarig jubileum met een concert in het Muziekgebouw te Eindhoven. Kaarten kunnen worden gekocht via www. muziekgebouweindhoven.nl of bij de kassa (30, 27,50 of 25 euro). TU/emedewerkers krijgen 2,50 euro korting met de actiecode PPKjub75. Studenten kunnen aan de kassa kaarten kopen voor 12,50 euro (1 p.p., met studenten-ID).

Ook een bericht plaatsen op deze pagina? Mail het bericht (maximaal 100 woorden) dan naar universiteitsberichten@tue.nl.

Mens & Mening | 11

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

TUssen de oren Psychologie wordt steeds belangrijker aan de TU/e. Technische systemen en artefacten, of het nu games, auto’s, robots, lichtsystemen of gebouwen betreft, zijn uiteindelijk bedoeld voor een menselijke eindgebruiker. Kennis over hoe die gebruiker waarneemt, denkt, voelt en handelt is onontbeerlijk. De nieuwe mensgerichte opleiding Psychology & Technology beschouwt elk technisch ontwerp in dat psychologisch perspectief. Vanaf nu worden in Cursor iedere twee weken ook studenten, docenten, labs, technische artefacten, de werkomgeving, het wetenschappelijk bedrijf, de campus, het onderwijs en websites onder een psychologische loep gelegd.

62 Legoblokjes

voor ieder mens

Voor ieder mens op de wereld zijn er zo’n 62 stukjes lego. Met vijf jongens in de lego-leeftijd -ik reken mezelf er gemakshalve even bij- hebben wij thuis meer dan ons deel. Psychologen roemen lego omdat het slim speelgoed is. Goed voor het probleemoplossend vermogen, het ruimtelijk inzicht, de constructieve vaardig­ heden, samenwerking, en -jawel- de fantasie. Dé ideale voorbereiding voor een carrière aan de TU/e.

Een deel van het succes van lego is te danken aan wat recentelijk, met verwijzing naar een andere Scandinavische grootmacht, het ‘IKEA-effect’ is genoemd: we hechten meer waarde aan iets dat we zelf in elkaar zetten (met bloed, zweet, tranen en wat krachttermen in het geval van IKEA), dan wanneer het kant-en-klaar komt aanwaaien. Liever je eigen amateuristische lego-vliegtuigje in elkaar prutsen dan een geprefabriceerde versie van de Death Star.

De Amerikaanse psycholoog Leon Festinger beschreef het onderliggende fenomeen al in de jaren vijftig: hoe meer moeite iets kost, hoe meer mensen het waarderen.

Dit vermindert de cognitieve dissonantie, want waarom zou je anders al die moeite hebben gedaan? Deze paradox verklaart ook het succes van initiatierites en ontgroeningen. Het pleit er ook voor om vakken die in studentenevaluaties ondergewaardeerd worden, in plaats van makkelijker juist moeilijker te maken.

Wijnand IJs selsteijn, ho ogleraar Co gnition an in Human-T d Affect echnology Interaction

Afgelopen zomer trok ik met mijn gezin naar Denemarken voor een bezoek aan Legoland. Het bleek een mengvorm te zijn van een soort hardplastic Madurodam met een attractiepark, waarbij vooral de gedachte lijkt te leven dat kinderplezier een directe afgeleide is van hoge g-krachten in combinatie met substantiële waterpartijen. Een wachttijd van gemiddeld 45 minuten per attractie (in de regen!) wordt beloond door twee minuten doodsangst en een grondige herschikking van alle inwendige organen. Ik dacht ondertussen aan de toegangskaartjes die meer dan het bnp van een klein ontwikkelingsland hadden gekost. En ik dacht aan Festinger.

Opeens voelde ik me intens en betekenisvol verbonden met die kist vrolijke, in felle Mondriaan-kleurtjes uitgevoerde plastic steentjes, die thuis op ons wachtte.

Twissue

@tuecursor

Ruim 1.360 volgers heeft Cursor op Twitter, allemaal met hun eigen bezigheden, interesses, frustraties en vragen. In maximaal honderdveertig tekens vullen ze er onze timeline mee, dag en nacht. Elke twee weken hengelt Cursor er een tweet uit om te horen wat er loos is en antwoord te geven op eventuele kwesties.

Buitengewoon storend, een grote groep mensen buiten je kantoor die het atrium van #metaforum staan te bediscussiëren (donderdag 13 september 15.07 uur) Twitteraar @jkeiren (Jeroen Keiren, promovendus in de groep Formal System Analysis bij W&I)

Twissue “De tweet was in eerste instantie geboren uit frustratie over het nieuwe gebouw.

Zaken zoals de airco die nog steeds niet lekker werkt, waardoor je het raam aan het atrium maar openzet om toch een beetje een aangename atmosfeer te krijgen.

Onder normale omstandigheden gaat dit prima.

Het lijkt erop dat op het bewuste moment een bezoekersdag was van het bedrijf dat de brandveiligheid van MetaForum heeft verzorgd. Op zeker moment stonden er 30 tot 40 mensen op de zevende verdieping, voor MF15 en daarmee ook voor mijn kantoor MF7.123. Hier hebben ze een minuut of tien uitgebreid het atrium staan bewonderen, en staan bespreken. Ik heb vrij snel het raam dichtgedaan Foto | Bart van Overb om het geluid wat te dempen, maar met dit soort groepen is daar geen eeke houden aan.

Ik vind het vooral vreemd dat dit soort activiteiten onder werktijd wordt georganiseerd.

Dit duidt erop dat er weinig rekening wordt gehouden met de bewoners van het nieuwe gebouw. Ik verwacht dat er niet direct behoefte is aan gedragsregels voor MetaForum. Laten we eens gewoon beginnen om gezond boerenverstand te gebruiken.”

En nu?

Mirjam Jahnke, gebouwbeheerder MetaForum: “Er zijn nu geen regels over het geluid. We hebben ook geen signalen dat die in de toekomst nodig zijn. De normale waarden en normen die in een publiek gebouw gelden, gelden daar ook. Het hele gebouw is toegankelijk voor publiek, waarbij de nadruk uiteraard ligt op de onderbouw en niet op de bovenbouw. De bovenbouw heeft meer een kantoorfunctie en nodigt minder uit om publiek doorheen te laten lopen. Op -1 is het een stilte- en concentratiegebied. Op de begane grond zijn studiewerkplekken. Op eerste etage zijn eveneens studiewerkplekken. Doordat dit een drukker gebied is, zal het hier ook onrustiger zijn. Echter nog steeds geldt; geen overlast veroorzaken.

We hebben wekelijks gebruikersoverleg met de contactpersonen van de verschillende groepen bewoners van MetaForum en we hebben nog geen klachten gehad over geluidsoverlast. (JvG/NS)

UR-podium Kinderziektes De eerste vergadering van de univer­si­ teitsraad ligt inmiddels achter ons, waarbij natuurlijk ervaringen uitgewisseld werden over het kersverse Bachelor College dat nu echt van start is gegaan. Voor iedereen spannend; zowel voor eerstejaarsstudenten als voor medewerkers. Zo is de toewijzing van collegeruimten een lastiger opgave dan voorheen, omdat de groepsomvang van te bedienen studenten sterker kan variëren dan vroeger. Er zijn groepen die groter zijn dan de maximale zitcapaciteit van de grootste college­ zaal (zaal 3 in het Auditorium met 300 plaatsen). De Blauwe Zaal is groter, maar die wordt niet ingezet voor reguliere colleges. Met enige improvisatie werden groepen opgesplitst en verdeeld over aangrenzende zalen, waarbij in één zaal de betreffende docent ‘live’ te volgen was, terwijl in de naburige zaal tegelijkertijd verrichtingen op een videoscherm te volgen waren.

Dit is een opzet die toch beperkingen kent. Zo zijn de mogelijkheden tot een interactief samenzijn onwenselijk beperkt. Van de kant van het College van Bestuur werden de onvolkomenheden betiteld als ‘kinderziekten’, waaraan impliciet de verwachting kleeft dat die weldra overwonnen zullen zijn. Voor docenten zal in de toekomst meer onzekerheid ontstaan over het aantal aanmeldingen voor een vak. De aantallen kunnen sterker

fluctueren. Mag een docent, zo vraag ik mij dan als docent en UR-lid af, een limiet stellen aan het aantal deel­ nemers? Kan een student deelname aan een vak, waarvoor hij ingeschreven is en waarvoor collegegeld is betaald, ontzegd worden? Dergelijke vragen en gedachten komen op, maar de spelregels daaromtrent zijn allerminst duidelijk. Het zal overigens niet voor het eerst zijn dat de optie om bijvoorbeeld colleges in dubbel ‘shift’ te gaan geven in beeld komt.

Kortom, het proces van omgaan met grotere groepen en het faciliteren daarvan met passende organisatorische en ruimtelijke voorzieningen heeft de aandacht van de UR. De raad zal zich met het CvB sterk maken de ‘kinder­ ziekten’ snel te overwinnen.

Allard Kast elein, Frac tie

lid PUR

12 | Focus

20 september 2012

N-laag | Frits van Otterdijk Foto’s | Bart van Overbeeke N-laag, het gebouw van de faculteit Technische Natuurkunde (TN), wordt gesloopt. Op dezelfde plek verrijst straks een nieuw onderkomen voor TN en de faculteit Electrical Engineering. Nu werken op hoogtijdagen bijna veertig slopers in N-laag.

Twee Milieukundig Begeleiders (MKB’ers) controleren visueel de bodemsanering rondom N-laag. Door de jaren heen is kit van de raamgevels afgebrokkeld en op de grond gevallen. Het kit bevat een zeer geringe concentratie hechtgebonden asbest. De verontreinigde kiezel en aarde wordt opgeslagen in depot en later gereinigd. De afgraving wordt gevuld met zuivere grond die na de bouw van MetaForum (de oude W-hal) is overgebleven.

Na het verwijderen van alle asbest en het strippen van andere materialen, verwerken ze 20.000 ton puin. Dat gaat in vrachtwagens door de poort bij TNO naar de puinbreker. Daar wordt het ijzer eruit gehaald en blijft 19.000 ton schone puin en 1000 ton knipstaal over.

Half juni begon de sloop. Binnen zes maanden moet het karwei zijn geklaard, vertelt uitvoerder Jan Tiecken van Dusseldorp infra-, sloop en milieutechniek.

Een gestripte G-vleugel. Lichtarmaturen,kabels en leidingen zijn van de plafonds en muren verwijderd.

De ruimte is ontdaan van alle asbesthoudende materialen en grondig gepoetst. Stofzuigen en afnemen met natte doeken. Geen stofje blijft liggen.

Na uitvoerige metingen wordt de ruimte vrijgeven.

Brandschoon, bijna te netjes, is het wachten op het grovere sloopwerk.

Twee medewerkers van Dusseldorp zijn op de tweede etage asbest aan het verwijderen. De ruimte is hermetisch afgesloten en een grote luchtpomp met filters zorgt dat er onderdruk ontstaat. Zo kunnen er geen schadelijke stoffen ontsnappen. De werklui dragen beschermende kleding en, afhankelijk van de risico­ klasse, maskers met filters of perslucht. Het werk is bijzonder zwaar. Na twee uur mogen de werklui telkens een uur pauzeren.

Milieuvriendelijk slopen gaat bepaald niet met de botte bijl. Het is eerder een kwestie van geduldig sorteren. Ontelbare tl-buizen zijn uit het gebouw gehaald. En een gigantische massa koperdraad. Alle materialen, plastic, ijzer en hout inbegrepen, worden gescheiden afgevoerd en waar mogelijk hergebruikt.

Een lege ‘wasstraat’ voor asbestsaneerders. Na hun shift verlaten ze in drie stappen de afgesloten asbestruimte. Eerste cabine: werkkleding uit en achterlaten in afgesloten zakken. Tweede cabine: afspoelen onder de douche.

Derde cabine: schone kleren aan.

Wie opnieuw aan het werk gaat, trekt iedere keer nieuwe bescherming aan.

Dat gebeurt drie keer op een dag.

Het spoelwater van de douche wordt opgevangen en intensief gefilterd.

Ook voor het materieel is een soortgelijke wasstraat.

Focus | 13

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Sloop N-laag De loopbrug die met een wijde bocht de faculteiten Werktuigbouwkunde en Technische Natuurkunde verbindt, wordt gesloopt.

Daarvoor in de plaats komt een nieuwe loopbrug. Kaarsrecht, met de kortste verbinding.

“Hergebruik van de bestaande loopbrug is uitgesloten omdat hij niet demontabel is”, zegt projectleider Ward Derix van Dienst Huisvesting.

Een medewerker van Dusseldorp staat op een rolsteiger en hanteert een hydraulische knipschaar. Hij maakt korte metten met de helium- en stikstofleidingen die overal door de lange gangen van N-laag lopen.

“Loodzwaar werk”, verzekert uitvoerder Tiecken.

Gerrit Hamburger is Deskundig Toezichthouder Asbestsanering bij Dusseldorp. Doet hij al sinds 1990.

Met een walkietalkie houdt hij voortdurend contact met zijn mensen in de afgesloten ruimte. De sanering is een intensieve, tijdrovende klus. Vooral de kruip­ ruimte zal het nodige vergen. Er wordt met zeven mensen in ‘containment’ gewerkt. “Een vrijgavemeting is altijd een spannend moment”, bekent de ervaren toezichthouder. Per vleugel kost het ongeveer vier tot vijf weken om alle asbest te verwijderen. N-laag telt zes vleugels. De TU/e laat rondom het slooppand geregeld luchtmetingen verrichten om ieder risico op verontreiniging uit te sluiten.

Een lichtarmatuur met gloeilampen hangt verlaten in de vergaderruimte van de faculteit. Een treffend stijlicoon van het gebouw dat veertig jaar geleden werd gebouwd.

Op de laboratoriumwanden elementen van een natuurkundige historie: zuurstof, methaan, acetyleen, stikstof, waterstof (vlnr).

De stikstoftanks, gehuurd van Linde Gas, blijven voorlopig staan. Ze verhuizen op termijn naar de oostzijde van Cascade/ Spectrum. Een oude 10.000 liter tank van de TU/e, bij de gevel van de D-vleugel, is opgekocht en wordt ontmanteld door een ijzerboer. Veel levert dat niet op. “Je zou van de opbrengst misschien een feestje kunnen geven”, meent Johan Meulensteen.

“Maar dan wel echt een heel klein feestje”, voegt de TU/e-beheerder van N-laag daar lachend aan toe.

14 | Uitgelicht

20 september 2012

Op stap Discovery Festival | Monique van de Ven De kick van nieuwe dingen ontdekken. Dat is volgens de organisatie de kern van het Discovery Festival: een avond vol spannende experimenten, optredens en kunstwerken. Op 28 september voor het eerst in Eindhoven met daarop een stevig TU/e-stempel.

De wortels van het evenement liggen in Amsterdam, waar het Discovery Festival al zes jaar een begrip is en gemiddeld zo’n vijftienhonderd nieuwsgierige bezoekers trekt. De organisatie wilde graag uitbreiden, zonder dat het ten koste zou gaan van de intieme feel van het evenement. De vleugels uitslaan naar enkele andere steden was een logische zet. Dit jaar zijn er, op dezelfde avond als in Amsterdam, voor het eerst ook Discovery Festivals in Eindhoven en Rotterdam; Nijmegen en Groningen waren eveneens geïnteresseerd, maar kregen de organisatie en financiering voor het evenement niet op tijd rond om dit jaar al aan te haken, weet Marieke Kruithof, die de Eindhovense versie mede heeft opgezet.

Het Discovery Festival in Eindhoven wordt georganiseerd door STRP -en heet voluit dan ook ‘STRP meets… Discovery Festival’- in nauwe samenwerking met de TU/e en haar bureau Studium Generale (SG). De voorbereidingen begonnen zo’n driekwart jaar terug, vertelt Kruithof, programmamaker bij SG en verantwoordelijk voor het wetenschappelijk deel van het Eindhovense Discovery-aanbod. “Dit is de eerste keer dat drie steden samen het festival organiseren, dan moet er onderling het nodige worden afgestemd.

Denk maar aan zoiets praktisch als de huisstijl.”

Elk van de drie steden heeft vrijdag 28 september, tevens de European Researchers Night, een eigen thema: ‘Do-It-Yourself’ is de kapstok waaraan

het Amsterdamse programma is opgehangen, ‘2012 and beyond’ staat centraal in Rotterdam. ‘Smart Science’ is die avond de rode draad in het Eindhovense Klokgebouw, waar allerlei slimme technologieën en ontwerpen te zien zijn en bezoekers kunnen ontdekken wat en wie erachter schuilen. Volgens Kruithof is het eigenlijk niet meer dan logisch dat er nu ook een Eindhovense versie van het Discovery Festival is: “Eindhoven is een stad waar veel nieuws gebeurt en waar veel gaande is op het grensvlak van kunst en wetenschap”.

Uitgaansavond met muziek, biertje én inhoud Kruithof bezocht zelf twee keer het Amsterdamse ‘origineel’, volgens haar vooral in trek bij twintigers en dertigers.

Wat het Discovery Festival nadrukkelijk anders maakt dan andere initiatieven op het grensvlak van kunst en wetenschap, zo vindt de programmamaakster, is “dat bezoekers hier zelf experimenten kunnen ervaren en er zelfs onderdeel van zijn”. Als voorbeeld noemt ze de experimenten die Gert-Jan van Heijst (Technische Natuurkunde), Mark de Graaf en Berry Eggen (beiden van Industrial Design) in het Klokgebouw gaan doen op het gebied van zwerm­ dynamiek, waarmee wordt onderzocht hoe groepen mensen zich in een bepaalde omgeving en situatie bewegen.

Bovendien, zo zegt ze: “Je kunt op dit festival met wetenschappers in gesprek gaan net zoals je aan de praat raakt met iemand aan de bar in het café.

‘Wat houdt het onderzoek in? ‘Waarom doe je dit onderzoek?’ ‘Ik snap het niet.’

Het is geen conferentie, maar een echte uitgaansavond met muziek en een biertje erbij - maar dan met inhoud”.

Volgens Kruithof is het festival niet alleen een mooi podium voor de universiteit om te laten zien wat er zoal op de campus gebeurt “en dat dat méér is dan mannetjes die in een kamertje door een microscoop zitten te turen”. Ook is het volgens haar een mooie gelegenheid voor bijvoorbeeld wetenschappers om inspiratie op te doen, nieuwe kansen voor samenwerking te spotten “en om misschien eens anders naar hun eigen onderzoek te kijken”.

Naast diverse experimenten die festivalgangers kunnen zien en ervaren, zijn er ‘Microtalks’: korte presentaties over ‘onalledaagse onderwerpen’ van kunstenaars en wetenschappers.

Sprekers vanuit de TU/e zijn Carlo van de Weijer (over slimme auto’s), Kees van Overveld (over beeldtaal), Masi Mohammadi (domotica), Gerrit Kroesen (over de mogelijkheden van plasma’s in de geneeskunde), Remco van de Hofstad (over kansrekening en beïnvloeding via social media) en Roos van Berkel (filmpresentatie over de dansende humanoid-robot TUlip).

De meeste experimenten zijn te zien en beleven tot ongeveer middernacht, maar het festival gaat door tot in de vroege

Impressie van een eerdere ‘Discovery’ in Amsterdam. Foto | Julie Hrudrova

Foto | Bas Haring

uurtjes, tot vijf uur in de ochtend om precies te zijn. Naast de experimenten en presentaties is er muziek van onder anderen de Eindhovense Broke Crew, zanger, producer en dj BrEaCh en dj’s Rustie en Martyn. Je drankje bestel je intussen aan de bar die, met dank aan een zelfontworpen lichtinstallatie van studievereniging Lucid (Industrial Design), op jouw aanwezigheid reageert.

Volgens Kruithof mikt de organisatie met het Eindhovense festival op 1.250 tot 1.500 bezoekers, inclusief de scholieren die via een op hen afgestemd programma overdag langskomen.

Een kleine greep uit het programma vind je op pagina 15. Kijk voor het hele aanbod op discoveryfestival.nl/ Eindhoven.

Foto | Julie Hrudrova

Uitgelicht | 15

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

in het lab ‘Compo sing Life ’ va

n BioArt

Laborato

ries.

Foto | Bas Haring

TU/e-stuff op Discovery Festival Een volgens Kruithof spannende primeur tijdens het Eindhovense Discovery Festival is ‘Composing Life’. Kunstenaar Jalila Essaïdi van BioArt Laboratories probeert er -in samenwerking met TU/e-hoogleraar Carlijn Bouten- achter te komen of je leven kunt componeren met behulp van muziek. Heeft muziek invloed op de manier waarop celweefsel zich ontwikkelt? Muziek van DJ Jameszoo wordt hiervoor omgezet in pulserende laserstralen die worden losgelaten op een petrischaaltje met cellen.

De experimenten worden uitgevoerd bij BioArt Laboratories; de TU/e draagt vooral bij in de vorm van kennis en cellen, aldus Bouten over haar aandeel.

Tijdens het Discovery Festival geeft ook de Tesla Coil van TU/e-faculteit Electrical Engineering een paar demonstraties, onder meer bij de opening van het evenement om 20.30 uur. Een paar gelukkige bezoekers (winnaars van een prijsvraag) mogen die avond met de muzikale bliksem­installatie ‘in gevecht’ zoals presen­tator Rob van Hattum van de Nationale Wetenschapsquiz afgelopen december op tv al deed.

TU/e-hoogleraar Gerrit Kroesen demonstreert in het Klokgebouw de helende werking van plasma’s.

“Ik ga er exotische gasontladingen

laten zien: een collectie antieke glazen buizen met fantastische plasma­ verschijnselen erin, die niet alleen mooi zijn om te zien, maar zich ook lenen om een stukje natuurkunde uit te leggen. Daarbij geef ik demonstraties met plasma’s voor wondgenezing waarbij mensen iets te zien krijgen en zelf een plasma op hun huid kunnen houden.” Kroesen heeft zin in het festival: “Het interesseren van het grote publiek voor natuurkunde is altijd één van mijn passies geweest”.

Ook de Nanosupermarket opent op 28 september in het Klokgebouw zijn deuren. Deze mobiele supermarkt van de toekomst (vermomd als omgebouwde SRV-wagen) verkoopt ‘speculatieve producten’ die dankzij nanotechno­logie ons leven zouden kunnen binnen­sluipen.

Te zien zijn onder meer een ‘nanostick’ waarmee je je eigen gezicht kunt photo­shoppen en een verf waarvan je na aanbrengen de kleur nog kunt aan­passen. Creative director van de Nanosupermarkt is Koert van Mensvoort, onderzoeker en docent bij Industrial Design.

Bezoekers kunnen op STRP meets Discovery Festival als onderdeel van de ‘zwerm’ deelnemen aan drie TU/e-experimenten op dit gebied.

Zo kun je ervaren hoe een spookfile

ontstaat en hoe ‘adaptive cruise control’ werkt, hoe ‘Mexican waves’, zoals die op de tribunes bij sportwedstrijden, ontstaan en zich gedragen en hoe zelforganisatie werkt. De experimenten zijn een samenwerking tussen de faculteiten Technische Natuurkunde en Industrial Design.

Twee TU/e-studenten Industrial Design mogen tijdens het Discovery Festival prototypes van hun ontwerpen demonstreren. “Ze maakten allebei heel gave ontwerpen, die al vergevorderd zijn en waarmee bezoekers zelf kunnen experimenteren”, verklaart Kruithof de keuze voor de twee.

Rhys Duindam ontwikkelde een nieuwe versie van een bekend stuk speelgoed: het plankje met dunne metalen pinnetjes waarin je een afdruk van bijvoorbeeld je hand of gezicht achterlaat.

De ‘Tingle’ van Duindam is echter een muziekinstrument geworden; door met ‘Tingle’ te spelen, produceer je geluid.

Ook ID-genoot Thomas van Lankveld laat een bijzonder muziekinstrument zien. Zijn ‘Kasmin’ is een houten instrument, met één elektronische snaar, dat heel veel meer muzikale mogelijk­ heden biedt dan zijn minimalistische voorkomen doet vermoeden.

.

Rhys Duindam

De ‘Tingle’ van

Gerrit Kroesen.

Archieffoto | Ba rt

van Overbeek e.

ken met

a s!

U/e blij m mailtje rijkaartje medewerker van de T stival. Stuur ons een n tot v e e tw Win ry Fe nt of en ka t Discove én stude ’. Inzend e ry ag é jes voor h g Discove Cursor m bericht. e vrijkaart ‘prijsvraa e n tw va mogelijk n l g e va in n s ld e zo t rm e jg een set v ri der naar k tue.nl) on er; de win (cursor@ septemb 4 2 g a d n aa en met m

l en TUlip.

Roos van Berke

16 | Student

Clmn

20 september 2012

Activiteitenkalender Zaterdag 15 september t/m zondag 7 oktober, Hal Hoofdgebouw TU/e en Hal Kennispoort | World Press Photo 12 Schokkend, gruwelijk, mooi en adembenemend. De World Press Photo tentoonstelling toont de meest bijzondere en indringende persfoto’s van het jaar. De World

Press Photo is zoals elk jaar weer een moment van bezinning over hoe goed je eigen leven eigenlijk is. Het confronteert je, intrigeert je en daagt je uit te blijven kijken.

Alain Starke | E erstejaars maste rstudent Innovation Scien ces

Bètavrouwen tussen alfamannetjes We zijn gegroeid: het nieuwe Bachelor College leidde tot maar liefst 14 procent meer aanmeldingen, de grootste percentuele groei onder de 3TU. Daarbovenop blies het ook een frisse wind over de campus met een vleugje oestrogeen: maar liefst 53 procent meer eerstejaarsvrouwen meldden zich aan. Ik ben blij voor de TU/e-man: eindelijk hoeft hij niet meer op zoek naar een partner bij PABO- en verpleegkundefeestjes, of 5318008 in te typen op zijn rekenmachine om boobies te zien. #ikbenblij.

NOS op 3 was ook blij en maakte een reportage over vrouwen op de TU/e.

Lex Lemmens (dean Bachelor College) reageerde verheugd tegen de reporter dat Eindhoven geen mannenstad meer is en dat hij streeft naar 50 procent vrouwen. Een beetje optimistisch, want niet iedereen deelt in de euforie: sommige technische studenten keuren multidisciplinaire majors als Psychology & Technology (P&T) af, en dopen die tot ‘techniek-light’. Deze buiksnorren zien de vrouwen enkel komen omdat P&T veel makkelijker is, het techniek voor dummy’s is of ze het psychologie voor doe-het-zelvers vinden. Ik denk haast dat deze TU-alfamannetjes de nieuwe stroom vrouwelijk schoon zien als de belichaming van het failliet van bèta-opleidingen.

Come on lads, als jullie ‘allergisch’ zijn voor user & society, doe dan lekker technische vakken in die keuzeruimte. Majors als P&T hebben nog steeds alles met techniek te maken: het slaan van bruggen met andere disciplines verbreedt je horizon, maakt je kritischer en maakt technische toepassingen succesvol.

Hun bestaansrecht is net zo evident als e.g. fusion research.

Bedenk wat er voor jullie in het vat zit: door deze majors zullen meer vrouwen aangetrokken worden voor alle TU-opleidingen en komen er op lange termijn bij alle opleidingen meer vrouwen, goed voor de prestaties en het sociale leven. Het vrouwelijk vestigingsklimaat wordt nu geschept, zonder het MetaForum roze te verven.

En kom op, jullie moeten het Lex Lemmens nageven, het Bachelor College heeft inderdaad gezorgd voor een grotere keuzeruimte.

Op www.cursor.tue.nl vind je meer columns.

Foto | Samuel Aranda

Woensdag 3 oktober, 19.00 uur, Gaslab | Aan Tafel Met: zien zonder te kijken Super Aan Tafel Met… een avond over anders kijken, met 3 korte lezingen en een diner. Ontmoet voormalig fotograaf Hannes Wallrafen, die blind werd en sindsdien ontdekte hoe een beeld kan ontstaan uit geluid.

Fotograaf Susan van Hengstum laat je foto’s zien die je aan het denken zetten.

En kijk door de ogen

van Femke Lutgerink, zij vertelt over verschillende manieren van fotografisch kijken.

Foto | Brent Stirton

Foto | Susan van Hengstum

Donderdag 20 september, 20.30 - 21.30 uur, Filmhuis De Zwarte Doos | Stand-up Superhero

Donderdag 4 oktober, 20.30 uur, Gaslab | Hauschka

Thijs van Domburg is cabaretier, Comedy Train-member en trouw bezoeker van het Imagine Film Festival waar hij dit jaar voor het eerst zelf op het programma stond als Stand-up Superhero. Hij vertelde in dat speciale optreden op vermakelijke wijze over zijn liefde (en haat) voor de superheld.

Deze unieke show is nog een keer te zien in de Zwarte Doos.

Innovatief, puur, ontspannend, spannend. Ja, dat is Hauschka.

Als klassiek geschoold pianist exploreert hij volop de mogelijkheden van de ‘prepared piano’. Hij plaatst bijvoorbeeld leer of rubber tussen de snaren of bewerkt de hamers van de piano met aluminiumfolie

en voegt er elektronica aan toe.

Tijdens zijn concert kom je oren en ogen tekort!

Illustratie | Eric Kriek

Wanneer was je voor het laatst nerveus?

Vorige week donderdagmiddag, gaat die bierkrattenbrug wel of niet overleven?

TU es

Slechtste gewoonte?

Elke maand bij de Rabobank zitten om een nieuwe pinpas aan te moeten vragen.

Op wie of wat ben je het meest trots?

De keuze dat ik volgend half jaar naar de andere kant van de wereld ga ondanks dat ik niet weet wat me te wachten staat en ik helemaal alleen ga. Verder ben ik trots op mijn vader, moeder, broer en dispuut omdat zij er altijd voor me zijn, no matter what.

Wat heb je afgelopen week geleerd?

Dat de stand van je voeten vaak meer zegt over wat je echt denkt dan je gezichts­ uitdrukkingen. En dat mannen in boxen denken en hun favoriete box ‘the nothing box’ is. (Mark Gungor - Men’s Brain Women’s Brain) Wat vind je het mooiste (terugkomende) studentenfeest van het jaar in Eindhoven?

De opening van het academisch jaar: gratis bier en hapjes genoeg voor een student.

Over wie of wat wil je voorlopig niets meer horen?

Jasjes, dasjes, bloesjes en chokers, al met al gepaste kledij.

Wat wil je worden als je groot bent?

Architect. Het liefst bij mijn eigen kleinschalige architectenbureau.

Laatste whatsapp?

Lowlands 2013, vragen of mijn steekwagen nog ergens staat en even vastleggen dat we volgend jaar zeker weer gaan.

Moniek Kamphuis (22) Vierdejaars Bouwkunde, bezig met afronden van bachelor met multidisciplinair project in de discipline Architectuur en Context.

Volgend half jaar stage in Australië.

Foto | Bart van Overbeeke

Ultieme kijk-, lees-, web-, luister-, doe-, of laat-tip?

Je kunt beter spijt hebben van de dingen die je gedaan hebt, dan spijt hebben van de dingen die je niet gedaan hebt.

Voor de v olgende kandidaa deze rub t in riek schra pt Monie de vraag k : ‘Wanne er was je het laats voor t nerveus ?’ . In plaats daarvan wil zij gra ag weten Wat is de : meest bij zondere gebeurte nis sinds je in EIndhove n studee rt? (FvO)

Student | 17

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

In the picture

penningmeester bij Thor, stuurde Jasper van der Zandt, aankomend van diborrel’ bij studievereniging Thor ‘kan de verschillende foto’s in van tie, tradi ijkse jaarl de voor exemplarisch Electrical Engineering. Deze foto is en tsled idaa kand “Als er: Jasp d. tsvon die afgelopen donderdag weer plaa g het Walhalla opnemen tegen moeten we het in onze faculteitskroe om bij de bestuurstafel te komen.” oud-bestuursleden. Het is ons doel r werden daarbij volop tegengewerkt Jasper, Sjoerd, Harold, Dennis en Piete kwamen er -letterlijk- niet zonder door meer dan twintig oud-leden en giletjes werden van het lijf gerukt. en kleerscheuren vanaf. Overhemden goed zijn vrij duur”, lacht Jasper. Als het De broeken bleven aan. “Want die (JvG) n. lede uurs best volwaardige is, zijn de vijf ‘kandi’s’ begin oktober ?

Volgende keer jouw foto op deze plek Mail ‘m naar cursor@tue.nl

Binnenvechten

En hoe is het in Florida?

Studenten van de TU/e gaan steeds vaker voor hun studie naar het het buitenland. Voor stage of voor het verrichten van onderzoek, omdat weken twee iedere kunnen ers Cursorlez verplicht is of omdat ze het leuk vinden. n. meekijke d buitenlan het in dent TU/e-stu over de schouder van een

Verbaasd en blij, dat was mijn reactie eind mei toen ik hoorde dat ik hier, bij het Florida Institute of Technology, stage mocht lopen. Verbaasd doordat andere opties moeizaam verliepen, terwijl deze stage al na enkele mailtjes was beklonken en blij omdat ik toch naar mijn land van voorkeur kon gaan. Verbaasd én blij was ik toen dit ook nog in samenwerking met NASA was.

Twee maanden en een papierwinkel aan documenten later ben ik eind juli vetrokken naar Melbourne, Florida.

Hier woon ik nu met twee Amerikaanse twintigers in een condo dichtbij de universiteit waar ik voor een TU/ealumnus werk die hier momenteel promoveert.

Door de verslechterde economie zijn er op veel vlakken bezuinigingen doorgevoerd. Zo ook bij NASA, waar dit

jaar het budget 648 miljoen dollar lager is dan afgelopen jaar. Hierdoor worden raketten van een dunner en lichter materiaal steeds interessanter, omdat ze simpelweg minder brandstof vereisen.

Het probleem is dat door de kracht tijdens een lancering bij deze raketten vervorming, resonantie en uiteindelijk metaalmoeheid optreden.

Om dit probleem te tackelen zijn ze bij het Florida Institute of Technology bezig met een nieuwe, ‘lichte’ techniek. Door het bevestigen van een twintigtal ‘Fiber Bragg Grating’-sensoren aan een lange dunne staaf (de raket), kan de vervorming hiervan gemeten worden. Dit komt doordat de frequentie van het licht dat in de glasvezel gereflecteerd wordt afhangt van de mechanische spanning op de sensor. Aan de hand van deze informatie kunnen ‘air-thrusters’ aan weerszijde van deze staaf op de juiste manier

aangestuurd worden. De regeltechniek die hiervoor nodig is, heeft als doel de raket stil te houden voor zowel eenmalige als continue verstoringen. Mijn begeleider is bezig om moderne regeltechniek hiervan te ontwikkelen, terwijl ik me bezighoud met klassiekere vormen.

Hierna zal ik samen met mijn begeleider werken aan de implementatie van een nieuwere regeltechniek, L1 adaptive control.

Naast het werken op de universiteit is er uiteraard ook tijd voor ontspanning.

Zo ben ik twee weekenden in Orlando geweest en heb ik het lange ‘labor day’-weekend in Miami doorgebracht.

Het uitgaan daar, met strenge kleding­ voorschriften, excessieve prijzen en

volop luxe, is een verschil met het uitgaan hier in downtown Melbourne, wat overigens ook niet verkeerd is.

Barack Obama’s speech, die hij 9 september op deze universiteit gaf, is ook een van de hoogtepunten van mijn tijd hier. Een shock om enerzijds zo’n charismatische politicus te zien en anderzijds een publiek zó enthousiast hiervoor. De eerste ‘fans’ hadden hun slaapzak al twintig uur van tevoren voor de deur uitgerold en hadden alsnog energie om helemaal uit hun dak te

gaan toen Obama er eenmaal was.

De komende tijd wil ik zeker nog een van de grote pretparken in Orlando bezoeken. Daarnaast zal ik de laatste paar dagen van mijn bezoek aan de VS in New York doorbrengen, waarna ik eind oktober weer kan genieten van goede koffie en lekker brood in Nederland. Groeten vanuit the US of A! Leon van Barschot, masterstudent Electrical Engineering en Automotive Technology

Vind jij het ook leuk om een bijdrage te leveren aan deze rubriek en ben jij dit najaar of komende winter in het buitenland?

Stuur dan een mailtje naar cursor@tue.nl.

Lees alle buitenlandervaringen online op www.cursor.tue.nl

121652_FHI_IE_266x390 (Cursor).indd 1

11-09-12 12:16

Mens | 19

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Lisa Scheenaard | “Je kunt het alleen zélf goed of fout doen”

Twee jaar geleden stapte Bouwkunde­ studente Lisa Scheenaard voor het eerst in een skiff. Dit jaar werd ze over de twee kilometer, de standaardlengte, in de skiff tweede op het NK en derde bij de Ladies Trophy op de Holland Beker.

“Ik wilde de finale halen en werd uiteindelijk derde. Dit was voor de bond reden om mij uit te zenden naar het studenten WK in Rusland.”

Daar behaalde ze vorig weekend de zilveren medaille.

Helemaal onverwachts kwam het goede resultaat niet. “In de voorwedstrijd in Rusland won ik van mensen die ik heel hoog had ingeschat, daarmee was de top-3 binnen bereik. Het volgende doel is het ‘echte’ WK in 2013”, zegt Scheenaard. Ze kijkt nog niet echt vooruit naar de Olympische Spelen.

“Zolang het een haalbaar idee blijft, zal ik naar Rio trainen. Als dit niet zo is, zal ik voor de maatschappelijke carrière kiezen. Maar ik ga het zeker proberen.”

“Het moeilijkste in de skiff is dat je alles zelf moet doen: je bent je eigen coach, eigen stuurvrouw. Als je te veel controle verliest, sla je om, dus je moet je techniek behouden en zo veel mogelijk vermogen leveren. Als je moe wordt, is er niemand die zegt dat je harder moet, meer je best moet doen. Eigenlijk kun je het alleen zélf goed of fout doen. Je moet er het type voor zijn, maar het past blijkbaar bij me.”

Dat ziet ze ook in andere dingen terug.

Als kind wilde ze alles graag goed doen, ze noemt zichzelf dan ook een echte doener: “Als ik mezelf een opdracht geef of die krijg, dan kan ik me daar helemaal op storten en erin verzuipen.

Niet dat alles zo zwart-wit is; ik zie ook wel grijstinten hoor.”

Ze moet er veel voor doen -en latenom topsporter te zijn. Het kost haar minimaal dertig uur per week: effectief twintig uur trainen, maar er is ook reistijd, het omkleden, oefeningen en

de krachttrainingen. Scheenaard: “Als ik er zoveel tijd in stop en er in de race of trainingen toch niet helemaal voor ga, verdoe ik mijn tijd. Dan kan ik beter voor de lol gaan roeien. Trainen is niet altijd leuk, het is ‘uitgesteld genieten’: ik weet dat ik er beter van word.”

Ze let ook op haar voeding voor een goede conditie. “Als je aan de start ligt wil je dat je álles wat je hebt kunnen beïnvloeden goed hebt gedaan, daar hoort eten ook bij.”

“Trainen is uitgesteld genieten” Topsport bedrijven en aan haar master Bouwfysica werken gaan niet altijd even goed samen. “Ik lig niet op schema met mijn studie. ’s Winters kan ik heel gestructureerd studeren. ’s Zomers, tijdens het seizoen, is dat veel

moeilijker.” Er zijn wel mogelijkheden om bijvoorbeeld tentamens te verzetten, maar ze roept niet door de faculteit dat ze ook een topsportcarrière heeft.

“Uiteindelijk ben ik daar student Bouwkunde en niet Lisa de roeister.”

Intussen zit ze wél met de langstudeer­ dersregeling, zij het met wat kantteke­ ningen: “Leden van de regering staan vaak vooraan om topsporters op de Olympische Spelen of zo aan te moedigen en zeggen ‘Dat ‘we’ het zo geweldig doen’. Intussen sturen ze wel een boete van drieduizend euro.

Anderzijds, als ik die boete niet had gewild, had ik niet op dit niveau moeten gaan roeien. Het vervelendste is dat ze de spelregels veranderen tijdens het spelletje, dat is niet netjes. Je dupeert nu mensen die er niets aan kunnen doen. Het had ook ingevoerd kunnen worden voor nieuwe studenten.”

ervaring! Rusland was mijn eerste echt grote toernooi. Als je om je heen keek zag je mensen die op de Olympische Spelen zijn gestart verderop aan tafel zitten of naast je aan de start. We sliepen in een Universiade dorp, heel anders dan bij een gewone wedstrijd. En het gaat ergens over, dat voel je aan alles.

Je maakt het samen met je coach mee, maar tijdens de wedstrijd ben je in je eentje en kun je nergens op terugvallen.

Daarom was het ook heel fijn dat iedereen me ondersteunde: thuis, familie, vrienden en Thêta. Tijdens het introweekend, de dag voor de wedstrijd, hadden honderdvijftig introkids voor me gezongen ‘ Allez Thêta, Allez Lisa’ en dat filmpje opgestuurd. Geweldig!”

Dan het zilver op het studenten-WK in Rusland. “Het was een geweldige

Interview | Gerard Verhoogt Foto | Bart van Overbeekee