Cursor 4 - jaargang 55

4 18 oktober 2012 | jaargang 55

Tweewekelijks blad van de Technische Universiteit Eindhoven Voor nieuws: www.cursor.tue.nl en volg tuecursor op Twitter en Facebook

14 | Rog in de remix

3 TUlip naar Mars?

6 De brug die wetenschappen verbindt

11 Step into a brave new world

Flip for English

2 | Vooraf

18 oktober 2012

Make some noise!

Colofon Hoofdredacteur Han Konings

Eindredacteur Brigit Span

Redactie Judith van Gaal Tom Jeltes | Wetenschap Frits van Otterdijk Norbine Schalij Monique van de Ven

Medewerkers Nicole Testerink Gerard Verhoogt

Fotografie Rien Meulman Bart van Overbeeke

Coverbeeld Nano Supermarket

Opmaak Natasha Franc

Het is eind september. In het weekend blader ik door ‘Het Grote Design Nummer’ van Volkskrant Magazine, met daarin ook aandacht voor Eindhoven als designstad. Ook bij de redactie van deze special is het niet onopgemerkt gebleven dat van 20 tot en met 28 oktober hier de Dutch Design Week plaatsvindt. Achterin het magazine is op twee pagina’s letterlijk een route door Eindhoven uitgestippeld voor de liefhebbers van design. Maar de TU/e ontbreekt bij alle pleisterplekken die hier worden opgesomd. Geen jubelende verwijzing naar de tentoonstelling Dutch United, waar de drie TU’s hun innovatieve ontwerpen presenteren, of naar de afstudeershow Built Environment van Bouwkunde. Wel volop aandacht voor de afstudeershow van de Design Academy en gratis reclame voor Piet Hein Eek, die zijn toko gevestigd heeft in een voormalig fabrieksgebouw van Philips.

Waarom wordt de TU/e nog steeds met grote regelmaat over het hoofd gezien als een plek waar ook ontzettend veel interessant industrieel ontwerp wordt

Rewwwind www.cursor.tue.nl Han Koning s

uitgevoerd? Ligt het aan gebrekkige communicatie, is de slagschaduw van de Design Academy te groot, of kan de buitenwacht nog steeds niet geloven dat een technische universiteit ook heel veel creatief talent herbergt? Zie het bewijs hiervan verderop in dit nummer.

Hoe veroveren we ons plekje op de designkaart? Mijn oplossing: zet onze onvolprezen Teslacoil in. Deze knetter- en bliksemmachine heeft nauwelijks iets te maken met design, maar het is een ongekende publieksmagneet. Zie de enorme bezoekers­ toeloop tijdens de laatste editie van Glow. Oftewel: lets make some noise!

Aangesloten bij Hoger Onderwijs Persbureau

Redactieraad prof.dr. Cees Midden (voorzitter) prof.dr. Hans Niemantsverdriet Angela Stevens- van Gennip Thomas Reijnaerts (studentlid) Arold Roestenburg Anneliese Vermeulen-Adolfs (secretaris)

Redactieadres TU/e, Laplace 0.40 5600 MB Eindhoven tel. 040 - 2474020 e-mail: cursor@tue.nl

Cursor online www.cursor.tue.nl

Spatieziekte Het bestuderen van proefschriften -mijn taak als wetenschapsredacteur- verloopt zelden zonder hindernissen. Aan de complexiteit van het onderzoek valt weinig te doen, maar er zit me nog iets dwars: onze Nederlandse promovendi gaan zich in hun moedertaal bijna zonder uitzondering te buiten aan een overvloedig gebruik van overbodige spaties. Talloze termen worden onder invloed van hun Engelse equivalenten zonder pardon uiteengereten in twee of drie delen - met als gevolg dat ik mij hortend en stotend, struikelend over al deze spaties, door de Nederlandse

TU/e-onderzoekers microfluidics bundelen krachten 15 oktober 2012 - Onderzoeksgroepen aan de TU/e op het gebied van microfluidics willen de krachten gaan bundelen. Hiermee hopen ze onder meer beter faciliteiten te kunnen delen

en tot nieuwe samenwerkingen te komen. Microfluidics houdt zich bezig met het analyseren en manipuleren van de stroming van vloeistoffen op microschaal, kleiner dan één millimeter.

TU/e bespaart 0,28 procent op energieverbruik 10 oktober 2012 - De TU/e heeft tijdens de campagneweek ‘Wat doe jij uit?’

0,28 procent bespaard op haar normale energieverbruik. De TU/e nam deel aan het klimaatinitiatief 10:10 en daagde campusbewoners uit om de stand op

de roze Elektriciteitsmeter in Meta­ forum omlaag te brengen. Thijs Meulen van Dienst Huisvesting is tevreden, temeer omdat het de eerste dagen van de campagneweek non-stop regende.

samenvatting moet worstelen. Van mijn kant het verzoek: weg met al dat wit. Dat bespaart nog ruimte ook.

ID-student zet design in voor veiligheid bij marathon Tom Jeltes

Druk Janssen/Pers, Gennep

Advertenties Bureau Van Vliet BV tel. 023 - 5714745

In Rewwwind ‘spoelen’ we kort terug naar de afgelopen weken.

Welk nieuws is na het verschijnen van de laatste papieren Cursor op de Cursor-site verschenen?

© 2012. Auteursrechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder voorafgaande toestemming van de hoofdredacteur.

De redactie behoudt zich het recht voor om aangeboden artikelen te wijzigen.

10 oktober 2012 - Wie zondag ergens in de stad was, kon met een paar klikken op een smartphone info krijgen over alles wat er gebeurde langs de marathonroute. Industrial Design-student Ruben Delil ontwikkelde een mobiele website

(www.marathoneindhovenlive.nl) die de locatie van gebruikers zelf ten opzichte van muziekbandjes, toiletten, EHBO-posten en meer interessante plaatsen toont.

De mens achter het nieuws Ruben Delil: “Heel tevreden met bezoek marathon-applicatie” Een webapplicatie om de circa 150.000 bezoekers van de Eindhovense marathon wegwijs te maken en zo indirect de veiligheid op drukke punten te verbeteren. Ruben Delil, student Industrial Design, ontwikkelde een eerste versie - in amper vijf weken.

Zondag was de grote test.

Ruben Delil. Foto | Rien Meulman

en middelen die er waren. Met deze statistieken ben ik dus heel tevreden, ook omdat de applicatie in de uitingen en via de site van de marathon zélf niet is gecommuniceerd. Daar is dus nog veel winst te behalen.

Ruim zeventienhonderd bezoekers trok www.marathoneindhovenlive.nl op zaterdag en zondag, het weekend van de marathon. Bezoekers bleven gemiddeld een kleine twee minuten op de mobiele site ‘hangen’.

De reacties, onder meer op Twitter, waren allemaal positief. De site hield het gelukkig ook goed vol. Wel waren de netwerken van enkele providers halverwege de zondagmiddag over­ belast, waarschijnlijk doordat rond die tijd veel lopers over de finish kwamen; die beginnen dan allemaal te twitteren.”

Tevreden?

“Vooraf had ik becijferd dat als we in het hele weekend zo’n duizend mensen zouden trekken, dat een heel goede start zou zijn - zeker kijkend naar de tijd

Ga je de applicatie verder ontwikkelen?

“Ik verwacht van wel. Eerst moeten we goed analyseren wat er gebeurd is en welke pagina’s bijvoorbeeld heel actief zijn gebruikt. Op basis daarvan kunnen

we een strategie opzetten om hiermee verder te gaan. Ik denk aan een soort template, een meer algemeen frame dat kan worden ingezet bij verschillende evenementen waarbij een groot deel van een stad, een hele stad of een ander groot gebied betrokken is. Een Engelse journalist die mij heeft geïnterviewd, zag het helemaal zitten; hij heeft in elk geval niks vergelijkbaars kunnen vinden.”

Hoe beviel dat, jezelf presenteren in de media?

“Het verraste me dat het me eigenlijk vrij goed afging. Je krijgt de vragen niet van tevoren, kunt jezelf niet echt voorbereiden. Ik had dan ook verwacht dat het moeilijker zou zijn, maar dat viel mee.” (MvdV)

Vooraf | 3

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Vox Academici

Dr.ir. René van de Molengraft, UHD Control Systems Technology, faculteit WTB

Kunnen robots overleven op Mars?

Robotica is booming business. Op steeds meer plekken worden robots ingezet: zorgrobots die het huis poetsen, industrierobots die gevaarlijke klusjes opknappen en militaire robots die oorlog voeren. Het Nederlandse bedrijf Mars One kwam deze week met een wel heel bijzondere robotmissie: in 2023 willen zij de eerste mensen naar Mars sturen om daar een permanente kolonie te stichten. Robots moeten hen voorgaan en voor woonruimte, elektriciteit en voldoende zuurstof zorgen. Maar kunnen robots zich wel aanpassen aan de variabele omstandigheden op Mars en wat voor soort robot stuur je daar eigenlijk heen? Kan TUlip zich gaan verheugen op een mooi reisje?

“Je hebt robots en robots”, zegt René van de Molengraft, universitair hoofddocent bij de vakgroep Control Systems Technology aan de faculteit Werktuigbouwkunde. Daarnaast is hij technisch directeur van robotvoetbalteam TechUnited. “Er zijn robots die geprogrammeerd zijn om één bepaalde zich herhalende handeling uit te voeren, een heel voorspelbare situatie dus.

In de industrie worden die heel succesvol ingezet voor allerlei smerige en gevaarlijke taken die nauwkeurig moeten worden uitgevoerd.

In de zorg bijvoorbeeld heb je te maken

met wisselende situaties en heb je een robot nodig die daarop kan inspelen.

Zo’n robot moet zich bewust zijn van zijn omgeving en moet zelf beslissingen kunnen nemen. Technologisch gezien een ingewikkeld vraagstuk, en hoewel we steeds een stap dichterbij komen, is de perfecte zorgrobot nog ver weg.

Je kunt je voorstellen dat op Mars de situaties ook niet echt voorspelbaar zijn.

Maar een autonome Marsrobot, daarvan durf ik wel te zeggen dat die er in elf jaar niet is.”

“Een autonome Marsrobot is er over elf jaar niet” “Wat ik eerder denk, is dat de woonunits zelf zo geprogrammeerd zijn dat ze een aantal handelingen kunnen uitvoeren volgens een vaststaand stappenplan.

Op zoek naar een geschikte plek, zich goed positioneren ten op zichte van elkaar en dan die zonnepanelen uitklappen. Een soort uitgebouwde Marsrover, zeg maar. Dat klinkt allemaal heel simpel, maar hier zit ook een technologisch hoogstandje achter.

Je moet heel wat aannames doen en aan de hand daarvan programmeren.

Loopt het dan niet zoals je verwacht

had, ben je meteen klaar. Dat is de grootste zwakte van zo’n type robot.

Maar een humanoïd als TUlip op reis sturen, daar heb je nu nog helemaal niets aan. Wil je daar lol van hebben, dan moet ‘ie eerst op cognitief gebied verder zijn. We zijn wel druk bezig met redeneerschema’s om de architectuur van bepaalde vaardigheden vast te leggen, maar zo snel gaat dat niet.”

“Het is een ambitieus project, binnen elf jaar mensen op Mars zetten. Natuurlijk is het altijd goed een doel te stellen.

Zo hebben we bij de oprichting van de RoboCup gezegd dat we in 2060 van menselijke voetballers gaan winnen.

In de academische wereld geeft zo’n doel de richting aan waar je heen wilt; en of we dan precies in 2060 overall wereldkampioen worden, of in 2065, dat maakt dan niet zo veel uit. Bij een commerciële ondernemening ligt dat anders. En er wordt veel geld in gepompt, alleen al door de technologische vooruitgang die hierdoor geboekt kan worden, is het waardevol. Je moet zo’n project zeker niet afdoen als een lachertje.

En toch, mensen op Mars? Ik hou wel van een uitdaging, maar mij zie je niet als Marspionier.” (NT)

René van de Molengraft. Foto | Bart van Overbeeke

Bezinning op vijf hoog 5

Op verdieping van het Hoofdgebouw zijn nieuwe gebedsruimtes geopend.

Studenten en medewerkers kunnen hier terecht voor een moment van rust of bezinning.

2

s .cur www

e.nl or.tu

s Lee er: e m

De ruimtes komen in de plaats van de Stilteruimte die voorheen in De Hal zat. Deze ruimte werd per gebed gebruikt door tot studenten van de meest uiteenlopende nationaliteiten. Onder hen veel moslims, die tenminste keer per dag moeten bidden.

Het verplichte deel van het gebedsritueel duurt maximaal minuten.

30 60

5

5

De stilteruimte ging 1 september dicht, omdat De Hal naar verwachting wordt gesloopt.

De universiteit moest het daarna dagen zónder stellen, totdat op oktober de twee nieuwe gebedsruimtes konden worden geopend.(MvdV)

37

8

Foto | Rien Meulman

4 | Gelinkt

18 oktober 2012

Een buddy als De TU/e: dagelijks het tweede thuis van zo’n tienduizend studenten en medewerkers. Een relatief kleine gemeenschap, met ontelbare banden tussen de leden - zakelijk en/of privé. In ‘Gelinkt’ laten we steeds twee van hen aan het woord over hun relatie met elkaar en de universiteit.

Een nieuwe baan in een vreemd land waar ze een onbekende taal spreken; voor buitenlandse medewerkers van de TU/e is de eerste periode na aankomst in Eindhoven vaak een zware tijd. Sinds enkele jaren probeert Dienst Personeel en Organisatie (DPO) daarom iedere nieuwe internationale medewerker, in het algemeen promovendi of postdoc-onderzoekers, aan een collega te koppelen, het liefst uit dezelfde groep. De Zuid-Afrikaanse promovendus David Dogon (25) kreeg zijn landgenote Carina van der Walt (29) als buddy.

Van der Walt kwam al zeven jaar geleden naar Eindhoven voor een PDEng in Mathematics for Industry en zit nu in het laatste jaar van een promotietraject bij Materials Technology (Werktuigbouw­ kunde), waar ze rekent aan het spinnen van draden uit vloeibare polymeren.

Dogon begon in maart van dit jaar aan een promotie in de groep Process Technology van diezelfde faculteit.

Van der Walt vertelt dat ze door DPO werd benaderd met de vraag of ze buddy wilde zijn. “In principe zoeken ze eerst in de eigen groep, maar daar wilde niemand die taak op zich nemen.

De meesten zijn onbekend met het buddysysteem en iedereen is druk met zijn eigen onderzoek.” Haar protegé snapt dat wel: “Ik zit in een groep met veel buitenlandse promo­ vendi die zelf ook nog maar kort geleden zijn begonnen.” Dat zijn buddy in een andere onderzoeksgroep werkt,

vindt Dogon geen probleem. “Dat ze net als ik uit Zuid-Afrika komt, is veel belangrijker.”

De twee hebben niet exact dezelfde ‘roots’. Van der Walt komt oorspronke­ lijk uit Pretoria en studeerde in Potchefstroom, zo’n 1.300 kilometer van Dogons thuis in Kaapstad. Bovendien is Dogon Engelstalig opgevoed en is Afrikaans de moedertaal van Van der Walt. Dogon: “Ik heb wel wat Afrikaans gehad op de middelbare school, maar dat is niet genoeg om snel Nederlands te kunnen spreken.”

“Nederlanders kunnen je vaak niet helpen met specifieke zaken” Die verschillende achtergrond neemt volgens Van der Walt niet weg dat ze als Zuid-Afrikanen een gemeenschappelijk referentiekader hebben. “Als David op zoek is naar een bepaald soort winkel, dan kan ik hem vertellen welke winkel vergelijkbaar is met de Zuid-Afrikaanse Woolworths of Makro bijvoorbeeld.

Zoals Nederlanders in het buitenland op zoek gaan naar het equivalent van de HEMA.” Om dat soort dingen draait het in het buddysysteem: waar kun je wat kopen, hoe werkt de woningmarkt en waar

Gelinkt | 5

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

gids in de mist moet je zijn voor bepaalde documenten.

Van der Walt: “Het is me opgevallen dat Nederlanders je vaak niet kunnen helpen met specifieke zaken die voor buitenlanders relevant zijn, zoals belastingregels en huisvestings­ kwesties.”

Toen Van der Walt naar Eindhoven kwam, was er nog geen buddysysteem.

“Maar ik had het voordeel dat ik hier voor een postmaster kwam. Dan kom je in een groep voornamelijk buitenlandse studenten die veel met elkaar optrekken.

Dat was een heel leuke groep waar er altijd wel iemand was die kon helpen of me kon doorverwijzen.”

Bovendien was het door haar Afrikaanse achtergrond relatief makkelijk om het Nederlands op te pikken. Toch ging in het begin ook voor haar niet alles van een leien dakje. In tegenstelling tot Dogon, die al twee jaar in New York had gewoond voor een master aan Columbia University alvorens hij zich aan een Nederlands avontuur waagde, was Van der Walt destijds voor het eerst alleen in het buitenland.

“Toen ik hier net was, vergat ik het adres van het hotel waar ik verbleef. Ik had de naam wel onthouden en ze wisten bij het busstation welke lijn ik moest hebben. Maar ik wist niet bij welke halte ik moest uitstappen en de buschauffeur sprak slecht Engels en verstond mijn Afrikaans niet. Gelukkig schoot een medepassagier toen te hulp.”

De eerste keer dat de twee elkaar ontmoetten was vlak na Dogons aankomst in maart. “Ik heb toen een

nacht in een hotel geslapen voordat ik terecht kon aan de Lismortel. Daarvoor moest ik naar Vestide, maar ik had geen idee wat of hoe. Carina is toen naar mijn hotel gekomen en heeft me de weg gewezen. Dat was heel fijn.

Als promovendus word je hier toch

fiets en denk dat ik wel gek moet zijn geweest om hier te komen. Ik kom uit Kaapstad en heb daarna in New York gestudeerd. Ik ben een echt grotestadsmens. Eindhoven is dan wel wennen.

Dit ben ik niet, denk ik dan. Zo’n moment had ik ook toen ik hier was voor mijn sollicitatiegesprek. Ik kwam op zondag aan. Er was dichte mist, ik zag geen hand voor ogen en het was volkomen uitgestorven op straat.”

“Maar het onderzoek dat ik hier doe, is geweldig. In samenwerking met Shell werk ik aan het beschikbaar maken van in gesteenten opgesloten olie en gas.

Je kunt deze gesteenten op drie tot vier meer op jezelf teruggeworpen. In de kilometer diepte openbreken door er een Angelsaksische wereld, waaronder vloeistof in te pompen. In Zuid-Afrika Zuid-Afrika, beginnen alle promovendi wordt maar weinig gas en olie gewonnet als studenten in september. nen, maar onder de Karoo, een groot Hier wordt het toch meer als een baan natuurgebied waar ik vaak ben geweest beschouwd, in plaats van een studie.”

Hoewel ze recent niet zo veel tijd met elkaar doorgebracht hebben -Dogon is in de zomer naar Zuid-Afrika teruggeweest en heeft zijn ouders hier op bezoek gehad, Van de Walt was druk met haar promotie- is duidelijk dat het klikt tussen de twee. “Carina is ‘nice and cool and helpful’”, zegt Dogon met een glimlach. In de eerste weken was het contact vooral heel praktisch, maar ook op sociaal vlak kunnen ze het goed met elkaar vinden. “Het is ook gewoon gezellig om samen te lunchen of naar een film te gaan.”

Ondanks zijn buddy geeft Dogon aan soms twijfels te hebben over zijn komst naar Eindhoven. “Dan zit ik op de

“De buschauffeur verstond mijn Afrikaans niet”

en waar ik erg van geniet, zijn grote voorraden. Er is nu veel discussie tussen milieubeschermers en voorstanders van gaswinning met de methoden waaraan ik werk. Het zou mooi zijn als ik met mijn expertise straks in Zuid-Afrika kan zorgen dat milieuvriendelijke winningsmethodes beschikbaar zijn.”

Want dat hij terugwil naar Zuid-Afrika, daar is Dogon, net als zijn buddy, wel van overtuigd. “I think we live the best life.”

Zelfs Van der Walt, die al jaren weg is, heeft haar belangrijkste vrienden nog in Zuid-Afrika zitten. “Dat zijn voornamelijk studievrienden. De cultuur is daar ook dat je contact houdt, ondanks dat mensen over het hele land uitvliegen.

De vriendschappen die ik hier sluit, vaak met andere promovendi, zijn toch tijdelijker.”

Voor Dogon was het contact met de thuisbasis een reden om in Europa te gaan promoveren, en niet in de VS. “Je zit in dezelfde tijdzone. Dat maakt het een stuk makkelijker. Dat merk ik wel aan collega’s uit India en China.”

Hij benadrukt dat hij het hier in het algemeen goed naar zijn zin heeft en heel bewust voor Nederland heeft gekozen. “Dit is het beschaafdste land waar ik ooit ben geweest. Alles is zo goed geregeld, het is hartstikke veilig en politiek stabiel. In ieder geval vergeleken bij Zuid-Afrika. Ik ben daar echt van onder de indruk.”

Interview | Tom Jeltes Foto | Bart van Overbeeke

6 | Onderzoek

18 oktober 2012

Harald van Brummelen en Mark Peletier. Foto | Bart van Overbeeke

Onderzoek | 7

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

De brug die wetenschappen verbindt Het Eindhoven Multiscale Institute (EMI) viert volgende week zijn officiële opening met een driedaags wetenschappelijk symposium en een SG-lezing door prof.dr. Alfio Quarteroni.

Hoogleraren Harald van Brummelen en Mark Peletier, respectievelijk directeur en vice-directeur van het EMI, over het hoe en waarom van dit ‘virtuele’ TU/e-instituut.

“Ik roep altijd dat driekwart van de onderzoekers van de TU/e zich met multiscale-onderzoek bezighoudt”, zegt Peletier. “Dat is misschien overdreven, maar veel zijn het er wel.”

Van Brummelen: “Bij de oprichting van het instituut hebben we zeker dertig hoogleraren benaderd voor wie multiscale een hoofdzaak is, en ook nog een tiental voor wie het een nevenaspect is.”

Volgens hem is multiscale binnen de faculteiten W, W&I, TN, ST en BMT een belangrijk thema. “Maar ook bij Bouwkunde en Elektrotechniek zitten onderzoekers die een breder forum zoeken voor dit onderwerp. Multiscale is een van de sterke punten van de TU/e.”

Doel van het instituut, waarvan de leden met enige regelmaat bijeen zullen komen in het Advanced Study Center in Ceres -het recent geopende onderkomen van het ICMS- is de grenzen tussen de faculteiten te slechten. Daartoe worden workshops en colloquia georganiseerd en in de toekomst gezamenlijke onderzoeksvoorstellen ingediend.

Daarnaast moet het EMI als een uithangbord naar buiten fungeren.

Peletier: “We hopen dat vooraanstaande sprekers sneller naar Eindhoven zullen komen als ze door het Multiscale Institute worden uitgenodigd dan wanneer dit vanuit een van de faculteiten gebeurt.”

“We merken nu al dat mensen elkaar makkelijker vinden”, zegt Van Brummelen.

“Een ander tastbaar resultaat van het instituut is een coherent keuzepakket voor het Bachelor College rond dit onderwerp. Dat was er zonder het EMI niet geweest.”

Peletier (hoogleraar binnen het CASA-centrum van de faculteit Wiskunde & Informatica en mede-oprichter van het ICMS) en Van Brummelen (leider van de sectie Multiscale Engineering Fluid Mechanics van de faculteit Werktuig­ bouwkunde en daarnaast eveneens verbonden aan CASA) leggen in de werkkamer van laatstgenoemde uit wat we onder het zelden vertaalde begrip ‘multiscale’ moeten verstaan.

Een mooi voorbeeld komt volgens Peletier uit de biologie. “In het menselijk lichaam zijn de verschillende lengte-

schalen op een heel natuurlijke manier benoemd. Diverse eiwitten en andere moleculen vormen samen een cel, die cellen vormen samen weer weefsels.

Organen zijn opgebouwd uit verschillende weefsels. Samen vormen de organen een organisme, dat weer functioneert binnen een ecologische systeem van allerlei organismen.”

“Vooraanstaan­ de sprekers zullen voor het EMI sneller naar Eindhoven komen” Uiteindelijk zijn ecosystemen opgebouwd uit dezelfde moleculen die ook de cellen vormen. Toch kun je aan de hand van de moleculaire samenstelling van de cellen al met grote moeite iets zeggen over hoe een cel functioneert, laat staan dat je dit over een aantal lengteschalen kunt doortrekken naar een ecosysteem of samenleving.

Van Brummelen: “Deeltjesfysici pochen graag dat zij de echte fundamentele wetenschap bedrijven; dat alles in principe volgt uit hun bevindingen.

Maar in de praktijk zegt het gedrag van elementaire deeltjes natuurlijk heel weinig over bijvoorbeeld de menselijke psyche. Het verband leggen tussen fenomenen op verschillende schalen is een wetenschap op zich. Dat is multiscale.”

Een belangrijk begrip in dat verband is emergentie: systemen met grote aantallen relatief eenvoudige componenten blijken verrassend complex gedrag te vertonen. Het ontstaan van leven, bijvoorbeeld, zou je als een emergent verschijnsel kunnen beschouwen.

Dat multiscale-onderzoek een steeds prominentere plaats inneemt binnen de wetenschap, is volgens Peletier voor een groot deel te danken aan de rekenkracht van moderne computers. “Daarmee kun je systemen doorrekenen met steeds meer deeltjes - dat kunnen eiwitten zijn, of cellen, of individuen. Vaak blijkt dan dat die deeltjes samen interessante dingen doen. Je zit als wetenschapper bijvoorbeeld achter je computer en daar rolt iets uit dat je niet had verwacht.

En dan ga je je afvragen waarom dat gebeurt.”

“Anderzijds komt er ook steeds meer aandacht voor multiscale omdat we ons steeds bewuster worden van wat we níet kunnen berekenen”, zegt Van Brummelen. “Vroeger waren we al lang blij dat we überhaupt íets konden uitrekenen met computers en waren we ons minder bewust van de grenzen aan die mogelijkheden.”

Peletier beaamt dat: “Ik kan me nog goed herinneren dat een Franse professor, Olivier Pironneau, twintig jaar geleden al zei: we kunnen nu de luchtstroom rond een auto berekenen als hij met vijf kilometer per uur rijdt.

Om de luchtstroom bij zes kilometer per

uur te berekenen, heb je duizend keer zoveel rekenkracht nodig. Dan ben je dus jaren verder. Dat komt doordat je heel snel steeds meer datapunten nodig hebt omdat de luchtwervels kleiner worden bij hogere snelheid. Je hebt multiscale-technieken nodig om toch iets te kunnen zeggen over de wrijving bij realistische snelheden.”

“Het gedrag van elementaire deeltjes zegt weinig over de menselijke psyche” “Het komt er dus op neer dat we nooit in staat zullen zijn om het stromingsprofiel bij die realistische snelheden volledig te berekenen”, voegt Van Brummelen daaraan toe. “In een van mijn eigen onderzoekslijnen zoeken we nu naar een methode om de wrijvingsweerstand -het getal dat je eigenlijk uit het stromingsprofiel wilt afleiden- te vinden zonder het volledige profiel te hoeven berekenen.”

“Een vergelijkbaar probleem treedt op bij ijle gassen, gassen met zo weinig deeltjes dat de moleculaire structuur belangrijk wordt”, vervolgt hij.

“Dat speelt bijvoorbeeld een rol in de chipmachines van ASML. Je wilt de

warmtegeleiding in die machines weten.

Dat is eenvoudig voor hogere drukken, waarbij je het gas als een continuüm kunt beschouwen, maar zulke ijle gassen kun je niet volledig modelleren.

Dan moet je op zoek naar een manier om alleen de warmteoverdracht te bepalen.”

Ook Peletier geeft een concreet voorbeeld van zijn eigen multiscale-onderzoek: “Wij werken samen met Tata Steel (voorheen Hoogovens, red.) om een nieuwe generatie licht maar sterk staal te ontwikkelen. De crux zit hem daarbij in de korrelstructuur van het metaal - de gebiedjes met een bepaalde kristalstructuur. Hoe goed je het staal kunt buigen, hangt af van de precieze structuur van deze korrels, maar ook van hoe al deze korrels ten opzichte van elkaar kunnen bewegen, tot op het niveau van een plaat staal voor een auto. Het is dus een echt multiscale-probleem.”

Wanneer is het EMI volgens de oprichters geslaagd? “Wat mij betreft als het nieuwe wetenschap oplevert; als er nieuwe inzichten uit ontstaan”, zegt Van Brummelen. “Je zou ook kunnen stellen dat je de jaarlijkse kosten van vijftigduizend euro er al uit hebt als je met een samenwerkings­ project externe financiering voor één promovendus binnenhaalt.

Maar nieuwe wetenschap vind ik een mooier criterium.” (TJ)

De directeur van het nieuwe instituut formuleert het nog iets anders: “Traditioneel splitsen wetenschappers de systemen die ze beschrijven op in steeds kleinere componenten, totdat ze iets overhouden dat zo eenvoudig is dat ze het kunnen begrijpen. Maar op een gegeven moment verlies je grip op hoe het geheel in elkaar zat. Multiscale draait om die teruggaande beweging naar grotere lengteschalen; hoe werken die kleine componenten nu samen om tot een bepaald gedrag op grotere schaal te komen?”

Impressie van het multiscale-onderzoek van prof.dr.ir. Hans Kuipers. Van rechts naar links wordt steeds verder ingezoomd op een bellenkolom. Deze kolommen worden gebruikt voor de productie van onder meer synthetische brandstoffen.

8 | Onderzoek

18 oktober 2012

Wetenschappelijk onderzoek in de klas kan wél!

Stilzitten is niets voor prof.dr. Wim Jochems. De scheidend directeur van de Eindhoven School of Education (ESoE) is druk bezig met het opzetten van een lerarenuniversiteit. “Na mijn afscheid bij de Eindhoven School of Education ga ik daarmee door. Het is leuk om te doen en daar kan ik mijn ervaring en kennis goed benutten. En als ik nu al achter de geraniums ga zitten, word ik doodongelukkig.”

Jochems (1947) stond aan de wieg van de Eindhoven School of Education. Na zijn studie experimentele psychologie en methodologie aan de Universiteit Utrecht ging Jochems naar de TU Delft, waar hij in 1989 hoogleraar Didactiek en onderwijsontwikkeling werd en in 1993 decaan van de faculteit Wijsbegeerte en Technische Maatschappijwetenschappen.

In 1998 stapte hij over naar de Open Universiteit, in 2006 kwam hij bij de TU/e de Eindhoven School of Education (ESoE) opzetten. Jochems: “De samenwerking tussen een hogeschool

“Onderzoekers oriënteren zich steeds meer op de klas” en een universiteit in deze vorm was iets nieuws, dat wilde ik wel proberen. We hebben de lerarenopleiding heringericht en een stevig onderzoeksprogramma met een sterke band met de praktijk opgezet.”

Bij zijn intreerede stelde hij al dat relevant onderwijsonderzoek direct gerelateerd moet zijn aan de schoolpraktijk. Dat werd een van de drie peilers van de ESoE, want de onderwijsresearch in Nederland stond er wetenschappelijk weliswaar goed voor, maar was slechts zelden gerelateerd aan de praktijk en resultaten kwamen

nauwelijks in de klas terecht. Jochems: “Veel onderzoek was louter theorie­ gedreven en stond ver van de praktijk. Het adagium was lang: ‘Wetenschappelijk onderzoek in de klas kan helemaal niet’.”

De ESoE logenstrafte die opvatting, maar daar was wel wat voor nodig volgens Jochems: “Het vereist een bepaalde rolverdeling: de onderzoeker is dominant bij het inrichten van het onderzoek, het omgaan met de meetinstrumenten, het onderzoeksdesign, enzovoort. Dat werd onze onderzoeksaanpak. Ook bij publicaties zijn wij natuurlijk verantwoordelijk voor de kwaliteit. Momenteel hebben we 22 promoties gehad, allemaal gebaseerd op onderzoek in de onderwijs­ praktijk. Dat is in Nederland niet vaak vertoond. Het kost ook niet echt veel moeite om onderzoek te publiceren in (internationale) wetenschappelijke tijdschriften. Daar ben ik wel trots op.”

Maar waarom komen resultaten zo weinig in de praktijk? Jochems wijst op een samenstel van oorzaken. Onderzoekers communiceren niet zo makkelijk over de uitkomsten; Nederland kent ook geen organisatie die dat soort dingen doorgeeft.

Ook subsidies stimuleren een bepaald soort onderzoek. Als het ministerie waarde hecht aan hoogwaardige wetenschappelijke publicaties doen mensen meer theoretisch onderzoek, dat is makkelijker te publiceren, stelt hij.

En de praktijk staat er ook niet altijd

Wim Jochems. Foto | Bart van Overbeeke

voor open. Jochems geeft een voorbeeld: “Ik was betrokken bij een herstructurering van enkele opleidingen elders en advi­seerde eerst een ontwerp te maken. Het antwoord was: ‘Daar hebben we geen tijd voor’. Als een eenvoudige straat wordt vernieuwd, wordt er eerst een ontwerp gemaakt, dat gebeurt duizend keer per jaar. Maar als we drie opleidingen in elkaar schuiven, hoeft dat niet?”

Ook professionalisering van docenten is nog zwak georganiseerd, vindt de scheidend ESoE-directeur: “Een huisarts moet verplicht bijscholen. Een leraar die in 1992 bevoegd is verklaard, staat nu waarschijnlijk te stuntelen voor een

4 brandende vragen

smartbord; dat is toch raar?”

Desondanks vindt Jochems dat onderwijsonderzoekers eerst bij zichzelf te rade moeten gaan: “Ik ben geneigd om te zeggen: laten we eerst naar onze eigen groep kijken. Ook al ligt daar niet het hele probleem, daar kun je er iets aan doen. De laatste jaren zijn onderzoekers zich meer gaan oriënteren op de klas, dat is een stevige beweging die kant op, al betwijfel ik of we er al zijn.”

lerarenopleiding en pabo’s. Jochems: “We richten ons op vakinhoud en (vak-) didactiek, ict-training, toetsen enzovoort.

Want docenten willen dingen waar ze in de klas mee vooruit kunnen: geen management- of innovatiebeleid of algemene onderwijskunde. Want dingen waar je als leraar niks aan hebt, doe je niet.” (GV)

Hij gaat zich nu richten op die professio­ nalisering van docenten met de leraren­universiteit, onder de vlag van de Open Universiteit en samen met de universitaire

Het afscheidscollege van Wim Jochems met de titel ‘Bescheidenheid past de onderwijsonderzoeker’ is op 26 oktober, 16.00 uur, Blauwe Zaal, Auditorium.

Stijn de Loos (ST) Microgolfbrekers voor snellere reacties

(Onder redactie van Tom Jeltes)

1 2 3 4

efschrift?

Wat zien we op de cover van je pro

Hoe leg je op feestjes uit waar je onderzoek over gaat?

2 | feestjes

Op de omslag van mijn proefschrift zien we een golfbreker voor de kust van Breskens, ZeeuwsVlaanderen. Daarvoor heb ik gekozen omdat deze houten paaltjes erg lijken op de paaltjes die voor mijn onderzoek zijn aangebracht in de kanaaltjes van een microreactor. Deze zijn geëtst in een silicium wafer, vergelijkbaar met hoe computerchips worden gemaakt.

Het is in microreactoren moeilijk om voldoende van de katalysator (een stof die ervoor zorgt dat de reactie tussen de reactanten sneller verloopt) aan te brengen. Daarom heb ik paaltjes aangebracht in de kanaaltjes, als een soort golfbrekers waarop je de katalysator kunt aanbrengen. Als laatste stap heb ik ook nog de invloed onderzocht van koolstofnanovezels aangebracht op de paaltjes, zodat je nog meer van de katalysator kwijt kunt.

3 | onmisbaar

at is Welke persoon, techniek of appara oek? onmisbaar geweest voor je onderz

Wat heeft de samenleving aan

1 | cover

jouw werk?

Om verschillende katalysatoren en structuren te testen, heb ik zelf een plug-and-play microreactor gemaakt. De kanalen hiervan, uitgefreesd in roestvrij staal, zijn tien keer zo groot als in de hierboven genoemde microreactor. Deze reactor is voorzien van een hogesnelheidscamera, is modulair en kun je eenvoudig openmaken.

4 | samenleving Dit soort microreactoren zijn vrij duur om te maken en daarom vooral geschikt om kleine hoeveelheden van specifieke stoffen met een hoge winstmarge mee te produceren. Omdat je relatief veel warmte kunt afvoeren, zijn ze ook handig om stoffen te maken via een reactie die normaal gesproken explosief is.

Onderzoek | 9

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Promoties

Donderdag 18 oktober 16:00 uur CZ4 Promotie ir. S.R.A. de Loos (ST) Promotor(en): prof.dr.ir. J.C. Schouten Titel proefschrift: “Smart micro reactors: carbon nano fibers and pillars in micro channels Reactor design, synthesis, and mass transfer”

Donderdag 18 oktober 16:00 uur CZ5 Promotie J. Hoekman MSc (IE & IS) Promotor(en): prof.dr. K. Frenken en prof.dr. R.A. Boschma Titel proefschrift: “Science in an age of globalization The Geography of Research Collaboration and its Effect on Scientific Publishing”

Maandag 22 oktober 16:00 uur CZ4 Promotie Y. Haseli MSc (W) Promotor(en): prof.dr. L.P.H. de Goey Titel proefschrift: “Modeling Combustion of a Single Biomass Particle”

Dinsdag 23 oktober 16:00 uur CZ4 Promotie ir. W.J. van Houtum (EE) Promotor(en): prof.dr.ir. J.W.M. Bergmans Titel proefschrift: “Two-Dimensional Block-Based Reception for Differentially Encoded OFDM Systems A study on improved reception techniques for digital audio broadcasting systems”

Woensdag 24 oktober 16:00 uur CZ4 Promotie drs. J.J. Doppenberg (ESoE) Promotor(en): prof.dr. P.J. den Brok Titel proefschrift: “Collaborative teacher learning: settings, foci and powerful moments”

Woensdag 24 oktober 16:00 uur CZ5 Promotie T. Geelen MSc (BMT) Promotor(en): prof.dr. K. Nicolay Titel proefschrift: “MRI of Myocardial infarction using lipid-based contrast agents”

Donderdag 25 oktober 16:00 uur CZ4 Promotie S.J. Bieganski MSc (EE) Promotor(en): prof.dr.ir. R.H.J.M. Otten Titel proefschrift: “Information-driven General Functional Decomposition targeted to Gate Libraries”

Donderdag 25 oktober 16:00 uur CZ5 Promotie ir. C.R. Vitasari (ST) Promotor(en): prof.dr.ir. A.B. de Haan Titel proefschrift: “Extraction of Bio-based Glycolaldehyde from Wood-derived Pyrolysis Oils”

Maandag 29 oktober 14:00 uur CZ4 Promotie ir. L.A.A. Beex (W) Promotor(en): prof.dr.ir. M.G.D. Geers Titel proefschrift: “Multiscale quasicontinuum modelling of fibrous materials”

Maandag 29 oktober 16:00 uur CZ4 Promotie A. Jeyakumar MTech (ST) Promotor(en): prof.dr. C.E. Koning Titel proefschrift: “Solid-state modification of Polyamide-6,6”

Maandag 29 oktober 16:00 uur CZ5 Promotie ir. M. Froeling (BMT) Promotor(en): prof.dr. K. Nicolaij Titel proefschrift: “Diffusion tensor imaging of skeletal muscle - from simulation to clinical implementation -”

Dinsdag 30 oktober 16.00 uur CZ4 Promotie T. Saidov MSc (TN) Promotor(en): prof.dr.ir. K. Kopinga en prof.dr. G.W. Scherer Titel proefschrift: “Sodium sulfate heptahydrate in weathering phenomena of porous materials”

Dinsdag 30 oktober 16:00 uur CZ5 Promotie J.S. Garnier MSc (ST) Promotor(en): prof.dr. A.M. van Herk Titel proefschrift: “Elaboration of poly(vinylidene chloride)- based nanostructured latexes by emulsion polymerization”

Woensdag 31 oktober 14:00 uur CZ4 Promotie ir. M.J.A. Berix (ST) Promotor(en): prof.dr. A.M. van Herk en prof.dr. G. de With Titel proefschrift: “Encapsulation of clay through non-aqueous dispersion polymerization”

Woensdag 31 oktober 16:00 uur CZ4 Promotie drs. J.O.E.H. van Laar (EE) Promotor(en): prof.dr. S.G. Oei en prof. dr.ir. P.F.F. Wijn Titel proefschrift: “Fetal autonomic cardiac response during pregnancy and labour”

Onder hoogleraren

vrijdag 26 oktober 16.00 uur BZ/SZ Afscheidscollege prof.dr. W.M.G. Jochems (ESoE) – hl Titel: “Bescheidenheid past de onderwijsonderzoeker”

Woensdag 31 oktober 16:00 uur CZ5 Promotie G. Tuzcu MSc (ST) Promotor(en): prof.dr.ir. L. Klumperman Titel proefschrift: “Thermoplastic Elastomers via Controlled Radical Graft Polymerization”

Caecilia Vitasari (ST) Belangrijke grondstoffen uit bosafval

Gemma Sanders (ST) Moleculaire kraaltjes tegen beslagen ruiten

1 | cover

2 | feestjes

1 | cover

2 | feestjes

De takken in het water representeren bosafval.

Dat is de grondstof voor pyrolyse-olie, waaruit weer bio-glycolaldehyde kan worden onttrokken.

Pyroyse-olie wordt gemaakt door hout (zonder aanwezigheid van zuurstof, red.) te verhitten tot vierhonderd tot vijfhonderd graden. Deze olie bestaat uit meer dan driehonderd componenten.

Een daarvan is glycolaldehyde, wat op zijn beurt weer gebruikt kan worden om ethyleenglycol van te maken (gebruikt als antivries en een belang­rijke grondstof voor plastics, red.). Mijn onderzoek draaide om het scheiden van glycolaldehyde van de olie via extractie.

Op de omslag van mijn proefschrift zie je een artistieke weergave van de structuur van een katalysator die ik veel heb gebruikt voor mijn promotieonderzoek. De structuur is op een zwarte achtergrond geplaatst met een witte schaduw, als weerklank van het ‘ruimtethema’ van mijn titel, ‘Exploring the Frontiers of Macromonomer Chemistry’.

Ik leg mijn werk altijd uit aan de hand van kralenkettingen. Als je een rode ketting hebt en een blauwe, maar een ketting wilt maken die half blauw en half rood is, dan moet je ervoor zorgen dat de verbindingsstukjes aan beide kanten op elkaar passen. Mijn onderzoek draaide om het aanpassen van het einde van de ‘rode ketting’, op zodanige wijze dat er een ‘blauwe ketting’ aan vast groeide.

3 | onmisbaar We hebben het extractieproces van nul opgebouwd tot op industriële schaal. Dat ontwikkelingsproces vereiste uitgebreide laboratoriumexperimenten, processimulaties en economische analyse om de ontwikkelde procestechnologie volledig in kaart te brengen.

4 | samenleving Het scheidingsproces van glycolaldehyde wordt geïntegreerd in een bioraffinaderij voor pyrolyse.

Deze raffinaderij zal ook warmte, elektriciteit, biobrandstoffen en bio-chemicaliën produceren en zo een belangrijke rol spelen in de overgang naar een duurzame economie en samenleving.

3 | onmisbaar De eenvoudige rondbodemkolf, roerstaaf en argon­spectraallijnen waren onmisbaar voor mijn onderzoek - vrijwel alle reacties heb ik kunnen uitvoeren met dit gereedschap.

4 | samenleving Als onderdeel van mijn werk heb ik een polymeer gemaakt dat kan worden gebruikt om het opper­ vlak van polycarbonaat van ‘anti-fog’-eigenschappen te voorzien. Dat kan handig zijn voor de deuren van vriesvakken in de supermarkt. Die beslaan gemakke­ lijk, waardoor de klant de opgeslagen producten niet goed meer kan zien.

10 | Universiteitsberichten

Algemeen Personeelvereniging | Kerstkienen gered Kerstkienen is gered! Na een dringende oproep vanuit het bestuur van de PV is Delphi van der Kaa met veel enthou­ siasme gestart om het Kerstkienen te organiseren. Dit jaar zal het Kerstkienen van de PV op 12 december 2012 plaats­vinden in het Paviljoen.

De voorverkoop van de kaarten begint binnenkort. We gaan hiervoor nog een extra nieuwsbrief uitbrengen. http://pvweb.campus.tue.nl/.

Ad van Rooij nieuwe beheerder PVOC Ons verenigingsgebouw het PVOC, wat ook zeer geschikt is voor jubilea en recepties, heeft sinds kort een nieuwe beheerder. Na velen jaren inzet heeft de vorige beheerder, onder dankzegging, zijn taken overgedragen. De nieuwe beheerder is Ad van Rooij. Bekend als oud-bestuurslid en werkzaam bij Dienst Huisvesting.

Ad wil als nieuwe beheerder recepties en bijeenkomsten op een frisse nieuwe wijze vormgeven. Hij kan niet op vaste tijden op het PVOC-gebouw aanwezig zijn en zal meer via e-mail communi­ ceren. Wilt u een feestje of jubileum afspreken? Dan graag de aanvraag en verdere correspondentie sturen aan PV@tue.nl

Faculteit Werktuigbouwkunde | Zelf een virtuele operatie doen?

Aan de TU/e onderzoeken we het gebruik van hightech robots in de chirurgie zodat chirurgen beter kunnen opereren. Om beter te begrijpen hoe we die robots kunnen inzetten, hebben we jouw hulp nodig. In een klein uurtje de komende maand kan jij een robotarm besturen om virtueel een onderdeel van een operatie uit te voeren.

De informatie die jij produceert wordt verwerkt in een onderzoek naar force feedback in operatierobots.

Lijkt het je wat om bij te dragen aan dit onderzoek? Stuur dan een mailtje naar s.j.a.rutten@student.tue.nl en wie weet bedien jij binnenkort een robotarm. Onder de deelnemers wordt een waardebon verloot.

DPO / TEACH: teaching support for TU/e staff | Training ‘Course Design’ Engineers are familiar with the stepwise and iterative process of designing.

Designers work in a systematic way within inevitable boundary conditions toward the envisaged end result.

Creativity and divergent thinking are essential. In this workshop you will learn to use this approach in education.

The course will take place on 14 and 27 November 2012. More information can be obtained from Harry van de Wouw (phone 3126; email h.m.w.j.v.d.wouw @tue.nl ).

18 oktober 2012

will take place on 14 November and 5 December 2012. Information can be obtained from Esther Vinken (phone 3117; email e.vinken@tue.nl).

Training ‘Written Examinations’ Does my exam really assess what I want to assess? This training addresses assessment through written examination.

Attention is paid to the link between the exam and the learning objectives (validity), the reliability of the question and the level of difficulty of an exam.

The demands for developing an appropriate test will be discussed as well as your analysis of the exam results. The course will take place on 21 November and 6 December 2012.

Information: Carry van Weert (phone 5690; email c.j.w.v.weert@tue.nl).

Training ‘Voice training’ (Dutch version) Do you have a sore throat or a hoarse voice after giving a lecture or presentation? Would you like to improve your audibility in the lecture hall? In that case you might want to participate in the workshop ‘Voice training’. The workshop Advertentie

How do you make a lithography system that goes to the limit of what is physically possible?

At ASML we bring together the most creative minds in science and technology to develop lithography machines that are key to producing cheaper, faster, more energy-efficient microchips. Our machines need to image billions of structures in a few seconds with an accuracy of a few silicon atoms.

So if you’re a team player who enjoys the company of brilliant minds, who is passionate about solving complex technological problems, you’ll find working at ASML a highly rewarding experience.

Per employee we’re Europe’s largest private investor in R&D, giving you the freedom to experiment and a culture that will let you get things done.

Join ASML’s expanding multidisciplinary teams and help us to continue pushing the boundaries of what’s possible.

www.asml.com/careers

Training ‘Setting Up and Giving Lectures’ This course intends to support teachers in designing lectures and selecting activating teaching methods. This course will take place on 19 November 2012. More information can be obtained from Sonia Gómez Puente (phone 5292; e-mail s.m.gomez.puente@tue.nl).

Workshop ‘Supervising students in independent learning’ The workshop aims to systemize the way in which you help students in independent learning situations, also known as instructions or tutorials.

The training addresses the systematic problem approach, giving feedback and critical situations. This course will take place on 20 November 2012.

More information can be obtained from Esther Vinken (phone 3117; email e.vinken@tue.nl ).

For all DPO/ Teach training More information and registration at OASE: Education.tue.nl [select Education or training of employees at tab Activities] Participation by teaching staff of the TU/e is free of charge.

IEC | TU/e Open Access week 2012 Every year in October the Open Access Week takes place, this year from 22 till 26 October. It’s a global event now entering its 6th year. During this week higher education institutions around the world organize activities to give greater publicity to and raise awareness about open access publishing.

What can YOU do to publish your papers and data in open access, or OA=Me3? www.openaccess.me

MENS Technische Natuurkunde | Afscheid Frank van Hoof en Gerard Westerbeek Per 1 november 2012 gaan Frank van Hoof en Gerard Westerbeek, na een dienstverband van ruim 40 jaar, de faculteit verlaten.

Namens het bestuur van de faculteit Technische Natuurkunde nodig ik u hierbij uit om onder het genot van een hapje en een drankje afscheid van hen te nemen op: dinsdag 30 oktober 2012, van 16.00 - 19.00 uur.

De receptie zal plaatsvinden in de Salon van studievereniging van der Waals, locatie kantine Cascade.

Ook een bericht plaatsen op deze pagina? Mail het bericht (maximaal 100 woorden) dan naar universiteitsberichten@tue.nl.

Uitgelicht | 11

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Enter a brave new world: DDW’12 www.cursor.tue.nl

Zo’n vijftienhonderd designers. Meer dan driehonderd evenementen. En tachtig locaties met de nieuwste designproducten, de laatste trends en ontwikkelingen.

Het is het inmiddels beproefde recept van de Dutch Design Week, die eind deze maand haar elfde editie beleeft. Op deze en de volgende vier pagina’s een kleine greep uit het aanbod met de nadruk op activiteiten aan en vanuit de TU/e.

Industrieel ontwerp, ruimtelijk ontwerp, grafisch ontwerp, textiel, mode, architectuur, duurzaam ontwerp, designmanagement en trends: tijdens DDW komt design in de meest uiteen­ lopende vormen aan bod in exposities, lezingen, workshops, modeshows en seminars. Zowel gevestigde ontwerpers als talentvolle nieuwkomers hopen een breed publiek te prikkelen met hun werk, samengebracht onder het overkoepelende thema ‘Enter a brave new world’.

Universiteitsterrein Ook de TU/e laat tijdens DDW op diverse manieren en locaties van zich horen en vooral zien. In het Hoofdgebouw en Vertigo geven masterstudenten en afstudeerders van respectievelijk Industrial Design en Bouwkunde hun ontwerpvisie op de maatschappij van de toekomst (lees meer hierover op de pagina’s 12 en 13 in deze Cursor).

Bij Vertigo is verder de Trek-in te zien, een duurzame trekkershut ontworpen door Eindhovense Bouwkundestuden­ ten. In Vertigo is de tentoonstelling ‘Urbanisms of Inclusion’ te bezoeken, over de globale urbanisatie en de aanpassing van steden daaraan.

De expositie is onderdeel van een gezamenlijk programma van een netwerk van architectuuropleidingen, waaronder die van de TU/e.

Ook is in het onderkomen van Bouw­ kunde een expositie met werk van Jan Slothouber en William Graatsma te zien.

In de jaren zeventig werkten beiden aan de Eindhovense faculteit. De tentoonstelling gaat over de samenhang tussen vormleer en de ontwerpen van de twee in hun Centrum voor Cubistische Constructies. Onder deze naam onderzochten Slothouber en Graatsma de wiskundige regelmaat van de kubus.

Buiten bij het Auditorium van de TU/e strijkt de tentoonstelling ‘Design Changes’ van het platform Design United neer. Hier zijn diverse ontwerpen te zien vanuit de Industrial Designopleidingen van de TU’s van Eindhoven, Delft en Twente, ingedeeld naar de thema’s Health, Mobility, Work en Leisure.

In de stad Bezoekers van DDW’12 komen de TU/e ook buiten haar eigen terrein tegen. Zo is de universiteit mede-initiatiefnemer van het Smart Design Pavilion op het Stadhuisplein, waar ontwerpers onder meer het verhaal achter hun werken presenteren. Ook is hier een alumnipresentatie van de TU/e-faculteit Industrial Design. Het paviljoen is verbonden met de Dutch Design Awards-expositie in en voor het stadhuis. Bezoekers kunnen hier stemmen op hun favoriete ontwerp.

In het stadhuis wordt de tentoonstelling ‘Design Cares’ ingericht. Hier zijn werken te zien van TU/e-studenten Industrial Design, studenten van de

essie Impr 2011 W DD

Design Academy en van de Aalto University in Helsinki. Centraal staat de steeds groter wordende rol van technologie in de zorg, terwijl mensen die gebruikmaken van de zorg juist meer behoefte hebben aan persoonlijke aandacht en contact. ‘Design Cares’ laat hiervoor uiteenlopende oplossingen zien.

Eveneens te bezoeken in het stadhuis is ‘Designing Out Crime’, een project waarbinnen de gemeente en de TU/e samenwerken aan veiligheidsprojecten.

Op het 18 Septemberplein presenteert de NANO Supermarket zijn nieuwe collectie (zie de pagina’s 14 en 15).

Creative director van de mobiele shop-van-de-toekomst is Koert van Mensvoort, verbonden aan TU/e-faculteit Industrial Design.

Strijp-S Buiten de binnenstad, op Strijp-S, komt ConceptLab. Opgesloten in een glazen huis op het ‘Ketelhuisplein’ werken designstudenten drie dagen aan een ontwerpopdracht en brengen ze al doende het ontwerpproces (van analyse tot realisatie) in beeld. Bezoekers kunnen meedoen en meedenken.

ConceptLab, dat op maandag 22 oktober start, is een samenwerking tussen studievereniging Lucid (faculteit Industrial Design) en het bureau Studium Generale van de TU/e.

Ook op Strijp-S, onder het viaduct aan de Beukenlaan dat bekend staat als ‘Strijps Bultje’, wordt tijdens DDW een stadscamping ingericht. Bij Urban CampScape -een initiatief van Bouw­ kunde-alumni Manoe Ruhé, Kirsten Bekkers en André Cools - kunnen gasten en bezoekers niet alleen overnachten, maar ook deelnemen aan onder meer de workshop Guerilla Gardening en een fietsexcursie of onderuit zakken bij een film verzorgd door Plaza Futura. (MvdV)

In Vertigo is een expositie over het werk van Slothouder en Graatsma.

De Dutch Design Week is van 20 tot en met 28 oktober.

Kijk voor meer informatie, het complete programma en aanmelden voor bepaalde evenementen op www.ddw.nl.

Op de stadscamping kunnen gasten onder meer een workshop Guerilla Gardening volgen.

Don’t forget me ...yet, een project van ID-student Rens Brankaert, te zien op de expo Design Cares.

12 | Uitgelicht

18 oktober 2012

Design en de maatsch Dutch Design Week | Frits van Otterdijk Masterstudenten en afstudeerders van Industrial Design en Bouw­kunde laten in de Dutch Design Week hun werk zien op verschillende locaties aan de TU/e. Een greep uit de projecten.

Mark Thielen met ‘Michelle’. Foto | Bart van Overbeeke

Mark Thielen (Industrial Design) | Michelle biedt beter inzicht in reanimatie “Mijn project is een aantal jaren geleden gestart met een onderzoek naar de effectiviteit van hulpstukken voor het verbeteren van reanimatie ofwel CPR (CardioPulmonary Resuscitation). Hieruit kon ik opmaken dat simulatie in de zorg een steeds belangrijker onderdeel wordt voor de training van medici, als voorbereiding op de reali­ teit. Maar één ding was duidelijk niet helemaal op orde bij het trainen van CPR: de dummies. En als een dummy intern (buik- en borstholte) niet op een mens lijkt, hoe kun je dan oefenen voor de echte situatie? Het gevoel, noch de meetbare waarden uit bestaande dummies, kwamen overeen met wat menselijk is.”

“Uiteindelijk heeft het geleid tot mijn afstudeerwerk waarbij ik een nieuw

ontwerp heb gemaakt voor de huidige CPR-dummies. Ik heb dat zo dicht mogelijk bij de menselijke realiteit proberen te maken door het integreren van organen, weefsels en botstructuren.

En door de effecten van de handelingen van CPR meetbaar te maken via geïntegreerde sensoren.”

Na het afronden van de constructie is Michelle (het ontwerp, red.) door ervaren medici, ambulancepersoneel en BHV-trainers getest. Ze hebben gekeken naar de gevoelsmatige overeenkomst met de werkelijkheid, alsmede het nut van haar meetwaarden.

“De reacties waren allemaal positief.

Michelle biedt meer inzicht in de effecten van handelingen op het menselijk lichaam en toont hoe je die

kunt verbeteren. Ook de gevoelsmatige ervaring tijdens borstcompressies grenst dichter aan de werkelijkheid volgens de artsen en hulpverleners.

Hierdoor is het mogelijk om het gevoel te koppelen aan de meetwaardes en kan tijdens trainingen een betere gevoels­ervaring worden ontwikkeld.

Juist door deze ervaring zijn hulp­ver­leners beter in staat om echte slacht­offers helpen.”

Michelle is nu nog een prototype, maar al wel volledig functioneel.

Om het kwaliteitsniveau op te krikken, is een aantal ontwikkelingen en herontwerpen nodig voordat het ontwerp bruikbaar is voor het verbeteren van de kwaliteit van reanimatie of onderzoek hiernaar.

Niels Groeneveld (Bouwkunde) | Een lokale keuken voor een mondiale gemeenschap “In Friesland ligt de vruchtbaarste grond van Nederland. De zeekleibodem wordt al eeuwen gebruikt voor voedselproductie.

En dat levert een prachtig landschap op.

Maar het romantische decor verhult een serieuze bedreiging. De voedselmarkt is namelijk geen regionale of nationale aangelegenheid meer, maar wordt bepaald door mondiale concurrentie.

Het voortbestaan van Friese boeren komt hierdoor onder druk te staan”, vertelt Groeneveld.

Om te kunnen concurreren, worden de boeren gedwongen tot schaalvergroting en monocultuur. En dat heeft negatieve gevolgen voor de diversiteit en de veer-

kracht van het agrarische systeem in de provincie. Veel Friezen laten het platte­ land achter zich en vertrekken naar de stad. Groeneveld: “De gemeenschapszin en identiteit van deze krimpende gemeenschap staan hierdoor onder druk.”

Zoals in veel perifere gebieden kan toerisme een economische stimulans leveren. Maar toeristische initiatieven moeten dan wel bouwen op het karakter van het plattelandsleven. “Mijn project probeert een sterke, rurale identiteit te schetsen om zo bij te dragen aan een culturele verankering voor de lokale gemeenschap.”

De keuken is de plaats waar verande­ ringen in onze voedselkeuze uiteindelijk de hele voedselketen hebben beïnvloed.

Ik heb daarom een keuken ontworpen in een leegstaande boerderij, als metafoor voor deze veranderingen en als platform voor een structurele overgang naar een duurzaam voedingspatroon. Bezoekers leren koken met verse, vergeten ingrediënten uit de lokale omgeving.

Ze ervaren door een zorgvuldige architectonische ingreep het kwetsbare karakter van het agrarisch bestaan; leven met de elementen, afhankelijkheid van de seizoenen, weer en wind.”

Niels Groeneveld. Foto | Bart van Overbeeke

Tim van der Grinten, Kristel Hermans en Xaviera Burón Klose (Bouwkunde) | Duurzaam overnachten met Trek-in “De Trek-in komt voort uit een ontwerpprijsvraag van de Bouwkundewinkel in april 2010 die wij hebben gewonnen.

In een multidisciplinair team van zes studenten, waaronder de twee ontwerpers, is het concept uitgewerkt tot het ontwerp waarmee in december 2011 de Woodchallenge werd gewonnen. De ontwerpers zijn samen met Kristel Hermans en onder leiding van Faas Moonen namens de TU/e bij de realisatie van het prototype betrokken.

Het bouwteam bestaat uit Stichting Natuurkampeerterreinen (SNK), de TU/e, A. van Liempd Sloopbedrijven en 2Life-Art. We wilden een gebouw ontwerpen dat in verschillende natuurlijke landschappen zou passen. De kracht van dit ontwerp is niet alleen afhankelijk van comfort, maar juist ook van uitstraling, sfeer, herkenbaarheid en vertrouwdheid.

We zijn gaan kijken naar herkenbare vormen op natuurkampeerterreinen.

Die zoektocht naar een vormentaal bracht ons naar de bekende puntige tentstructuren; de bijna iconische tentvorm. De vorm van de hut heeft zich uiteindelijk geëvolueerd tot een herkenbaar profiel dat vanaf elke zijde net anders op de toeschouwer overkomt.

Het was belangrijk een leefruimte te ontwerpen waarin het interieur

samenwerkt met de omgeving; zowel een herfstbos en weidevelden als een sneeuwlandschap worden via de grote puien de ruimte ingetrokken. Ze vormen een ingekaderd landschap. De centrale leefruimte bevindt zich over de lengte van de Trek-in en verbindt de voor- en achterzijde. Aan de leefruimte gekoppelde nissen bieden plek voor slapen, wassen, koken en zitten. De hut is een overnachtingsplek voor vier volwassenen en twee kinderen, het hele jaar door.

Om een ruimte te ontwerpen die behalve een huiselijke en warme kwaliteit, ook een sterke relatie met de omringende natuur kan aangaan, hebben we gekozen voor het materiaal hout. Vrijwel al het hout in de Trek-in is hergebruikt uit sloopprojecten. Denk hierbij aan de gevelbekleding, maar ook aan oude houten honingraatdeuren in de constructie. Het is de bedoeling dat toekomstige hutten elk een eigen karakter hebben door het gebruik van verschillende houtsoorten en afwerkingen.

Mensen die overnachten in de Trek-in ervaren de omgeving op een nieuwe manier. Het is het ingekaderde landschap, het hergebruikte hout en de open, lichte binnenruimte die het tot een bijzondere ervaring maken; het is een ervaring die zeker een overnachting waard is!”

Uitgelicht | 13

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

happij van de toekomst

Floor Frings. Foto | Bart van Overbeeke

Floor Frings (Bouwkunde) | Beleefde Ruimte en Architectuur

Kristel Hermans, Tim van der Grinten, Xaviera Burón Klose en Arie van Liempt.

“De technologie ontwikkelt zich snel en rukt op in de architectuur. Je snijdt met lasers complete maquettes uit en met wiskundige formules genereer je op de computer architectonische ruimtes.

Maar ik ben me gaan afvragen of deze technologische verrijking niet tegelijker­tijd leidt tot verarming. Wat dreig je te verliezen door de technologie?

Kan een slimme, maar lichaamsloze computer iets beter creëren dan iemand van vlees en bloed?”, zo luidt de vraag die Floor Frings zich stelde.

“In mijn afstudeerproject ‘Beleefde ruimte en architectuur’ komen dat soort vragen aan de orde. Ik heb ongeveer twintig architecten en architectuurstudenten filmpjes, foto’s en driedimensionale computermodellen laten zien van een kartonnen installatie die ik had bedacht. Die was op zich niet zo bijzonder, maar ik wilde weten welke mening de mensen hadden over

het ontwerp aan de hand van deze ‘lichaamsloze’ beelden. Ze moesten daarvoor een vragenlijst invullen.”

“In de tweede fase heb ik in de leegstaande Schellensfabriek in Eindhoven mijn kartonnen constructie 1:1 nagebouwd. Dezelfde mensen die eerder beeldmateriaal van het ontwerp hadden gezien, werden nu uitgenodigd om daadwerkelijk door het bouwwerk te lopen. Daarna moesten ze opnieuw dezelfde vragenlijst invullen. Dat leverde opmerkelijke verschillen op.

Tijdens de eerste fase noemden veel mensen het ontwerp ‘heel erg wit’.

Maar toen ze ‘in het echt’ door de ruimte liepen, vonden ze het vooral ‘sereen’. Daar zit natuurlijk een verband tussen, maar het betekent toch iets anders. Ook frappant: na het zien van alleen het beeldmateriaal wezen veel deelnemers vooral op het ritme van de kartonnen platen. Op het

moment dat ze in levende lijve het bouwwerk betreden, vinden ze de kartonnen platen ‘omhullend’. En zo repte in de eerste fase niemand over het licht. Pas nadat ze werkelijk in het bouwwerk waren geweest, begon iedereen over het licht in het bouwwerk.”

“Het menselijk lichaam is veel specifieker in de ervaring van een ruimte dan lijkt uit de computerbeelden tijdens het architectonisch ontwerpproces. Materiaal heeft een grote invloed op de details en vooral op die specifieke lichamelijke beleving.

Met een computer kun je de meeste perfecte ontwerpen maken, maar het is de weerbarstigheid van het materiaal waardoor de architectuur gaat leven.

En juist daarvan wordt het ontwerp alleen maar beter. Ja hoor, deze contradictie met de technologie kan leiden tot betere architectuur als je jezelf ervan bewust bent.”

Kim van Iersel (Industrial Design) | Ontspannen achter het fornuis met CoCook “Mijn project ging van start toen ik van Philips Research een ‘gaarheidsensor’ kreeg als startpunt voor mijn afstudeer­ project. Ik kreeg de vrije hand om hiermee een innovatieve keukenhulp te maken”, zo vertelt Kim van Iersel.

“Omdat de gebruiker én zijn manier van leven voor mij de belangrijkste drijfveren zijn tijdens het ontwerpproces, heb ik eerst een aantal mensen geobserveerd tijdens het koken.

Ik ontdekte al snel dat het bijhouden van meerdere pannen op het fornuis een van de voornaamste bezigheden is. Het levert soms stressvolle momenten op.”

“Mijn ontwerp CoCook kan dit verhelpen.

Het houdt namelijk de gaarheid van Kim van Iersel. Foto | Bart van Overbeeke

het eten in de gaten en maakt zo het kookproces relaxter. Hoe dat werkt?

Eerst wordt het ingrediënt, bijvoorbeeld aardappels, boontjes of broccoli, her­ kend met behulp van image recognition software. Daarna kan de gewenste gaarheid worden ingesteld. Dat gebeurt door de sensor over het basisstation te bewegen. Omdat smaken verschillen, is het belangrijk dat de kok controle houdt of iets beetgaar of juist wat zachter moet zijn.”

Na het instellen kan de sensor op het deksel van de pan geklikt worden.

De sensor meet dan zelf wanneer het water kookt, wanneer het ingrediënt aan de pan wordt toegevoegd en wanneer het (bijna) de gewenste gaarheid heeft

bereikt. Als de aandacht van de kok nodig is, geeft het systeem een signaal met licht, variërend van subtiel tot opvallend.

Omdat het systeem bepaalde elementen van de maaltijdbereiding controleert, heeft de kok zijn handen vrij voor de meer creatieve aspecten zoals het op smaak brengen van een saus.

“Wanneer intelligente producten een rol gaan spelen in ons leven, is het belangrijk om de interactie zo natuurlijk en eenvoudig te houden. Ik heb er dan ook heel bewust voor gekozen om het gebruik van knoppen en displays te minimaliseren.”

14 | Focus

18 oktober 2012

Tekst | Han Konings De Nano Supermarket

Schoenen gemaakt van de huid van een rog die je vanachter je computer zelf genetisch hebt gemanipuleerd, of een condoom waarmee je het geslacht van je baby kunt bepalen. De producten die je tijdens de Dutch Design Week (DDW) aantreft in de omgebouwde SRV-wagen van ‘bedrijfsleider’ Koert van Mensvoort - docent en onderzoeker bij de faculteit Industrial Design - vind je niet in de schappen van een doorsnee AH-filiaal. Nog niet! Want in de Nano Supermarket willen Van Mensvoort en zijn ontwerpers op een speelse en laagdrempelige manier laten zien wat de impact van technologie op het alledaagse leven zou kunnen zijn. Ook moet het discussie oproepen: zijn dit wel producten die we moeten wíllen hebben? Speciaal voor deze editie van DDW is het assortiment ingrijpend vernieuwd.

.nl r.tue

is van 21 tot en met 28 oktober van 10.00 tot 18.00 uur te bezoeken op het 18 Septemberplein.

ier n h eer a Sc r m o vo info!

o .curs www

Nico Bear Dit beertje is voorzien van een nicotinegevoelige nanostof, waardoor hij verkleurt van bruin naar zwart als in de buurt van je kind gerookt wordt. Zo heeft je oppas ook geen baat meer bij het wapperen met de ramen.

Magic Meatballs Omdat we over enige tijd met negen miljard mensen rondlopen op deze aardkloot moeten we serieus aan de slag met het kweken van vlees.

Deze balletjes, gevuld met vitaminen en omega-3, laten kinderen daar vast aan wennen.

Flu Doc De persoonlijke grieptester die gebruikmaakt van genetisch gemodificeerde bacteriën die gevoelig zijn voor menselijke griepvirussen. Wordt geleverd met diverse laatste griepvarianten.

Keratin Ink

Menoé Baar aan het begin van de menopauze een uniek sieraad.

Vier je vruchtbaarheidsverleden door een parel ter wereld te brengen. Met het innemen van de Menoé anticonceptiepil is die parel inmiddels volgroeid.

Niet schrijven met je eigen bloed, maar met je eigen nagels en haar. Door die resten te droppen in een potje met genetisch gemodificeerde bacteriën wordt de daarin zittende keratine omgezet in een donkerbruine kleurstof.

Focus | 15

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Langs de deur met een vernieuwd

assortiment

Wallsmart Een nano-nachtmerrie voor Gamma en Praxis.

Met het op de muur schilderen van deze verf heb je met het bijgeleverde computer­ programma de mogelijkheid om via je pc de kleur aan te passen.

r.tue.nl www.curso

fo r in Mee fish!

Ray

Rayfish Shoes Je eigen unieke sneakers zijn binnen handbereik als je via de site www.rayfish.com aan de slag gaat met het online remixen van het dna van een rog.

In een Thaise viskwekerij worden deze diertjes opgekweekt van eitje tot volwassenheid om vervolgens aan jouw voeten te eindigen.

Nanosok De oplossing in veel verzorgings­ tehuizen: een steunkous die zichzelf optrekt omdat in de stof hoogwaardige nanodeeltjes zijn verwerkt.

Dat zal heel wat mensuren schelen die nu elke ochtend nog verloren gaan aan dit klusje.

Gender Choice Condom Wacht niet de eerste echo af, maar bepaal nú welk geslacht je kind krijgt.

Dit condoom is niet bedoeld om conceptie te voorkomen, maar om die te sturen. Kun je al ruim van tevoren de babykamer de goede kleur geven.

Latro Geurloos, makkelijk en milieubewust is deze lamp die zijn stroom onttrekt aan een papje van algen dat bovenin de lamp zit. Op een zonnige plek ontvangen die hun energie en in het donker geven ze die af.

Twitter implant Bellen voor een afspraak met de huisarts hoeft niet meer: via dit apparaatje in je kies blijft die drukbezette man of vrouw automatisch op de hoogte van jouw lichamelijk welbevinden.

De huisarts belt nu jou voor een afspraak.

16 | Mens & Mening

18 oktober 2012

CURTOON

In memoriam Theo Scharten Op 2 oktober jl. overleed oud-medewerker ir. Theo Scharten op 78-jarige leeftijd aan de gevolgen van een ongeneeslijke ziekte.

Na het behalen van het ir-diploma in Elektrotechniek aan de Technische Hogeschool Delft in 1963 trad Theo in dienst van de Technische Hogeschool Eindhoven bij de faculteit Elektrotechniek als wetenschappelijk medewerker. Hij was in diverse functies actief binnen de universiteit; onder andere in het faculteitsbestuur van Elektrotechniek. Vanaf oktober 1992 tot aan zijn pensioen in 1995, en ook tijdens de periode februari t/m juni 1998, was hij voorzitter van de universiteitsraad.

In 1995 werd Theo benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau vanwege zijn afscheid als wetenschappelijk medewerker en als voorzitter van de universiteitsraad.

Via de colleges Elektromagnetisme had Theo een uitstekend contact met de studenten. Theo was een zeer inspirerend docent en vele studenten besloten bij hem te gaan afstuderen. Vanwege zijn diepgaande kennis, uitgebreide ervaring en prettige luchthartige omgang met mensen was hij geliefd bij zijn studenten en medewerkers.

Theo bekleedde naast zijn werk allerlei maatschappelijke functies. Zo was hij van 1966 tot 1974 lid van de Bestse gemeenteraad en van 1977 tot 1985 voorzitter van de stichting Mobest (Maatschappelijk Opbouwwerk Best). Na zijn pensionering bleef hij actief als voorzitter van de Maxwell Stichting ter bevordering van onderwijs en onderzoek op het gebied van elektro­ magnetisme.

Wij gedenken Theo als een prominent docent, onderzoeker en bestuurder. Wij wensen zijn echtgenote Vera, (klein)kinderen en naaste familie en vrienden heel veel sterkte toe.

Peter Smulders EM-groep

Advertenties

techniekbedrijven Talents

16 november 2012 | Beurs-WTC te Rotterdam

Hét landelijke carrière-evenement voor de techniek- en bètastudent schrijf je in vóór 31 oktober op www.techniekbedrijven.nl

Heb je je bachelor afgerond? Kies dan voor een master in Leiden of Den Haag.

Masterdag 9 november Kom langs en maak kennis met de Universiteit Leiden: 70 masters en meer dan 200 specialisaties.

Meld je aan op unileidenmasters.nl

Bij ons leer je de wereld kennen.

Mens & Mening | 17

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

TUssen de oren Psychologie wordt steeds belangrijker aan de TU/e. Technische systemen en artefacten, of het nu games, auto’s, robots, lichtsystemen of gebouwen betreft, zijn uiteindelijk bedoeld voor een menselijke eindgebruiker. Kennis over hoe die gebruiker waarneemt, denkt, voelt en handelt is onontbeerlijk. De nieuwe mensgerichte opleiding Psychology & Technology beschouwt elk technisch ontwerp in dat psychologisch perspectief. In Cursor worden iedere twee weken studenten, docenten, labs, technische artefacten, de werkomgeving, het wetenschappelijk bedrijf, de campus, het onderwijs en websites onder een psychologische loep gelegd.

www.cursor.tu

e.nl

Artikel lezen?

Had ik maar…

Al bijna een maand is het het meest gelezen artikel op de website van Cursor: een stuk over de diefstal van een laptop met wetenschappelijke data uit de auto van een promovenda. Tegen de tijd dat deze column verschijnt, zal het artikel meer dan vijfduizend keer gelezen zijn. Wat maakt dit verhaal voor veel mensen zo aansprekend?

Daniel Kahneman en Dale Miller legden in 1986 uit waarom het vervelender is als je vijf minuten te laat op het vliegveld aankomt en je vlucht nét mist, dan wanneer je dertig minuten te laat aankomt en je vlucht ruimschoots mist.

Het verschil zit erin hoe makkelijk mensen over het alternatieve scenario kunnen nadenken. Als je vijf minuten te laat bent, kun je makkelijker bedenken wat je anders had kunnen doen om net op tijd te komen, dan wanneer die tijdsduur is opgelopen tot dertig minuten. Hoe makkelijker je over alternatieve scenario’s kunt nadenken (“Had toch een extra back-up gemaakt”), des te sterker is de emotionele reactie (“Wat erg dat die onderzoeksgegevens verloren zijn”).

En ik vind Gelul waarin niet gewoond kan worden “Het zal wel wennen”, zeggen sommigen, maar het went niet. Ik heb het over het metaforisch onderkomen van de faculteit Wiskunde & Informatica.

De glazen hokken, waar je drie deuren verder iemand in zijn kruis kunt zien krabben, de onvindbare wc’s, waar menigeen met een zwakke blaas het slachtoffer van geworden is, de deuren die onverwachts gesloten blijken te zijn: bloedneuzen en blauwe plekken. De spullen op je ‘kamer’ die onveilig zijn; iedereen kan door de achterdeur naar binnen.

Aanstaande maandag zal deze ‘mijlpaal’, dit ‘hart van de nieuwe TU/e-campus’, deze ‘stap naar onze compacte universiteitscampus’ feestelijk en officieel worden geopend door de voorzitter van het College van Bestuur, in aanwezigheid van, neem ik aan, de schuldige artiest. Sinds architecten geen gebouwen produceren maar kunstwerken, krijg je dit soort ‘gelul’ waarin, zoals bekend, niet gewoond kan worden.

Ik zal erbij zijn om een glaasje mee te drinken. In deze tijd van pensioencrisis kun je niets laten lopen dat gratis is. Daarna zal ik de metafoor weinig meer betreden.

Fred Steutel | oud-hoogleraar wiskunde

MetaForum met bovenop het onderkomen van W&I. Foto | Bart van Overbeeke

Daniel Lake

ns, univer sitair doce bij de afde nt Toegepas ling Human te Cognitiev Technology e Psycholo Interaction, gie faculteit IE & IS

Door het artikel te beginnen met de zin “Wat één van de mooiste dagen van haar leven had moeten worden”, zie je het alternatieve scenario waarin de promovenda met een champagneglas in de hand feest staat te vieren zo voor je.

Hierdoor wordt het daadwerkelijke scenario met “nachtelijke uren op het politiebureau” extra vervelend.

Om dezelfde reden is het vervelender om net te zakken met een 5, dan om ruimschoots te falen met een 2. Als vrienden je bellen met de vraag of je een biertje komt drinken, terwijl je de dag erna tentamen hebt, zou ik je aanraden om er goed over na te denken.

Een tentamen net niet halen wordt namelijk vooral vervelend als je je makkelijk kunt inbeelden hoe je het tentamen wel had gehaald, als je de avond daarvoor maar niet met je vrienden naar de kroeg was gegaan.

UR-podium Asociaal leenstelsel Iedereen die deze column leest, zal inmiddels wel op de hoogte zijn van de laatste ontwikkelingen op het gebied van studeren en de financiële consequenties daarvan. De langstudeerboete is van de baan en wordt nog voor eind 2012 teruggestort.

Daarvoor in de plaats komt een sociaal leenstelsel, dat in september 2014 van kracht wordt voor de studenten die dan beginnen.

Velen hebben hun mening gegeven over beide maatregelen en iedereen lijkt al een keuze te hebben gemaakt voor het beste alternatief. Persoonlijk ben ik van mening dat het woord ‘alternatief’ hier niet echt van toepassing is, en dat beide maat­ regelen hun doel voorbij schieten.

Bij de langstudeerboete werd ons voorgehouden dat het doel daarbij was om studenten gemiddeld sneller hun opleiding te laten afronden.

Wie er te lang over deed, kreeg een boete. Vanwege de manier waarop het werd ingevoerd -het veranderen van de spelregels tijdens het spel- en de wijze waarop het werd gepresenteerd door het kabinet, bleken veel studenten buiten hun eigen schuld om plotseling opgezadeld te worden met een extra belasting van drieduizend euro. En dat voor een bevolkingsgroep die het financieel sowieso al niet te breed heeft.

Het leenstelsel dat nu wordt gepresenteerd lijkt op het eerste gezicht een stuk eerlijker: iedereen draagt een beetje bij, en wie langer studeert leent meer en betaalt dus uiteindelijk meer.

Goed bekeken is deze maatregel Mats de Ro gewoon een nde, Eindho vense Stud entenraad ordinaire bezuiniging en treft het straks alleen studenten die nog moeten beginnen. De huidige generatie langstudeerders blijft buiten schot.

De keuze waar we nu voor lijken te staan, is dus tussen een systeem dat in de vorm van een belasting een groep studenten oneerlijk straft en niet kijkt naar omstandigheden, of een ‘sociaal’ systeem dat iedereen eigenlijk straft met een bezuiniging, maar wel in gelijke mate. Is er dan geen gulden middenweg te bedenken: een ‘socialere’ variant van de langstudeerboete, ingevoerd voor de generaties vanaf 2014? Met waar nodig uitzonde­ ringen en alleen boetes voor degenen die ze ook echt verdienen.

18 | Student

Clmn

18 oktober 2012

Activiteitenkalender Donderdag 18 oktober, 20.30 uur, Gaslab | Sef + band Dakar benefiet “En ik weet dat dit de leven is, en ik weet niet of het nog lang duurt, maar zolang het er nog even is, geniet ik ervan, elke dag” En vanavond kun je tijdens de benefietavond meegenieten met rapper Sef die vorig jaar een hit scoorde met ‘De leven’.

De opbrengst van deze avond gaat naar het goede doel van de Amsterdam-Dakar rijders: de Foundation Adult Education The Gambia.

Bor de Kock Student Softw are Science & Web Science

Dinsdag 23 oktober, 20.30 - 23.00 uur, Blauwe Zaal Auditorium | Cameretten Het is al jaren een traditie dat aanstormend cabarettalent in de Blauwe Zaal van het Auditorium optreedt, in de aanloop naar de finale van Cameretten. Cameretten

is inmiddels uitgegroeid tot hét onafhankelijke podium waar nieuw aanstormend cabarettalent zich presenteert voor publiek, jury en pers. Met winnaars als Brigitte Kaandorp, Hans Teeuwen, Theo Maassen en Marc-Marie Huijbregts.

Welk toekomstig bekend talent kunnen we op 23 oktober bewonderen?

mainbuilding “Oh mijn god”, tweette ik, “droom ik?”

Verbazing alom: het moment waar we al weken, maanden op gewacht hadden was daar: een karretje vol grijze en blauwe bordjes. Beweg­ wijzering voor in het MetaForum!

Mijn euforie maakte plaats voor teleurstelling. En dat vrij snel.

Toiletten. Een geweldig nieuw gebouw, we richten ons volledig op Engels en hangen vervolgens een bordje op met de tekst Toiletten. Toen ik vervolgens zag dat de pijlen naar het heren- en damestoilet ook nog eens verkeerd­ om zijn opgehangen, had ik al helemaal mijn twijfels.

Mijn eerste ervaring blijkt helaas symbolisch voor de manier waarop het gehele gebouw is voorzien van bewegwijzering. Bordjes missen: naar sómmige collegezalen is een looproute, maar een drukbezochte studievereniging als GEWIS is nog steeds alleen te vinden voor wie de getapete A4’tjes op de muren volgt.

Wie naar bureau computerfaciliteiten moet, kan het beste vooraf thuis het kamernummer opzoeken, want ook een instantie als die was blijkbaar niet belangrijk genoeg.

Op verschillende plekken wordt -nog geen week later- al met post-its en printjes verduidelijking aangebracht.

Dat de spelling nu consequent in het Engels zou moeten zijn, is een vooruitgang te noemen, maar dat de Engelse teksten vol domme fouten als het niet-bestaande woord mainbuilding zitten, is lelijk en beschamend.

Beneden hebben wegwijzers de verkeerde kleur of richting: de kroon spant toch wel het bordje dat lijkt aan te geven dat je gewoon over de reling de bieb in moet duiken om op vloer nul te komen. Wiens idee is dat precies?

Helaas wachten we al lang: we zitten al maanden trots in een fantastisch gebouw, maar het is wel een gebouw waarin een groot van de bezoekers de weg kwijtraakt. Niet onlogisch en niet per se een drama: wat niet intuïtief is, kán met bordjes worden opgelost, maar dat moet dan wel gebeuren. En maandag is de opening al. Oeps.

Op www.cursor.tue.nl vind je meer columns.

De volgens de redactie beste column plaatsen we hier.

Maandag 22 t/m donderdag 25 oktober | DDW ConceptLab , Klokgebouw Strijp-S Zes designers, drie dagen opgesloten in een glazen huis, met één opdracht: ontwerp het huis van de toekomst.

Dat is het ConceptLab. Op maandag 22 oktober start het lab met een spanend openingsprogramma met korte interviews met wetenschappers en ontwerpers, muziek en filmpjes gepresenteerd door Isolde Hallensleben.

Woensdag 24 oktober, 11.45 - 13.00 uur, Blauwe Zaal Auditorium | The challenge of complexity De numerieke oplossing van complexe fysische problemen vereist passende wiskundige modellen en nauwkeurige numerieke methoden. Vaak is het numeriek probleem zo groot dat het onhandelbaar wordt.

Prof.dr. Alfio Quarteroni introduceert een gecombineerde strategie om een onmogelijke berekening mogelijk te maken.

Wat is de meest bijzondere gebeurtenis sinds je in Eindhoven studeert?

Dat is moeilijk kiezen, de introweek was heel gaaf. Ik was verrast dat het zo groot opgezet was en dat er zo’n goede sfeer was. Maar ik ben dit jaar gaan samenwonen en dat is ook heel bijzonder.

TU es

Slechtste gewoonte?

Ik kan -soms- lastig uit bed komen.

Op wie of wat ben je het meest trots?

Dat ik voor het vak ‘Inleiding Architectuur’ een 9 heb gehaald, dat was een enorm compliment.

Wat heb je afgelopen week geleerd?

Dat het handig zou zijn als we over alledaagse dingen filosoferen, dat heeft voordelen voor later. Dat naar aanleiding van het vak ‘Architecture and Philosophy’, daar zie je dat alles raakvlakken heeft met andere dingen.

Wat ontbreekt er aan de universiteit?

Genoeg studieplekken. Ik zit vaak in het Auditorium en er is ruimte genoeg om te eten, niet om te werken.

Over wie of wat wil je voorlopig even niets meer horen?

Over de architect Rem Koolhaas, die naam hoor ik bij Bouwkunde te vaak.

Net een plaat die grijs is gedraaid.

Wat wil je worden als je groot bent?

Volwassen.

Laatste whattsapp?

Hey lieverd, ik stap net in de trein naar huis xxxxxx Tot zo!!!

Dave van Goch (26) studeert Bouwkunde/architectuur, is tweedejaars en gaat switchen van de schakelklas naar de masteropleiding.

Foto | Bart van Overbeeke

Ultieme kijk-, lees-, web-, luister-, of doe of laat tip?

Volg een college van docent Jacob Voorthuis of ga alleen al naast hem in de trein zitten!

Voor de v olgende kandidaa deze rub t in riek schra pt Dave d vraag ‘Ove e r wie of w at wil je voorlopig even niets meer horen?’ In plaats da arvan wil hij graag weten: ‘H oe of waa zie jij jeze r lf over 10 jaar?’ (GV )

Student | 19

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

In the picture

Dispuut GELIMBO organiseerde voor studievereniging GEWIS afgelopen maandag een verkleed- en schmink feestje bij Café Santé: de Pre Halloween Party. De circa honderddertig bezoekers kwamen verkleed en soms zelfs geschminkt.

Zo ook alumnus en oud-bestuurslid van GEWIS Rob Ritzen (links). Rechts van hem staat Edwin van Endhoven, pr-functionaris van GEWIS. Ritzen vindt het een geslaagd feest, dat om 15.30 uur al begon met schminken bij GEWIS. Opvallend noemt Ritzen de vele eerstejaars (tussen de 20-25) en de aanwezigheid van bestuurders van Thor en Van der Waals. Grap van de avond was de ‘versiering’ op Ritzens gezicht: “Ritzen, je gulp staat open!” (GV)

Je gulp staat open!

?

Volgende keer jouw foto op deze plek l ue.n or@t curs naar ‘m Mail

En hoe is het in Göteborg en Lund?

Studenten van de TU/e gaan steeds vaker voor hun studie naar het het buitenland. Voor stage of voor het verrichten van onderzoek, omdat weken twee iedere kunnen ers Cursorlez verplicht is of omdat ze het leuk vinden. n. meekijke d buitenlan het in dent TU/e-stu over de schouder van een

Al enkele jaren wilde ik mijn afstudeerstage op het gebied van elektromobili­ teit bij Volvo in Zweden doen en op 5 december 2011 ben ik in Göteborg begonnen. Een beter cadeau van de Sint kan bijna niet! Volvo produceert onder meer bussen, scheeps- en vliegtuig­ motoren, maar is vooral bekend vanwege de vrachtwagens en personenauto’s - al is de laatste tak afgesplitst.

Mijn opdracht is het ontwikkelen van een geïntegreerde snellader voor de batterij van Volvo’s hybride voertuigen waaronder stadsbussen en vracht­ wagens. Geïntegreerd betekent dat de hardware in het elektrische deel van de aandrijflijn (elektromotor en vermogenselektronica) opnieuw geconfigureerd wordt om te dienen

als oplaadcircuit. Enkele grote voordelen van geïntegreerd laden ten opzichte van een klassiek laadstation (dat zowel aan boord als op het vasteland kan zijn) is dat er een veel geringere investering in laadstations nodig is en dat laden virtueel overal mogelijk is. Immers kan het bestaande elektriciteitsnet worden uitgebreid met een eenvoudige stoppenkast en een betaalsysteem dat vele malen goedkoper is dan de investering in een snellaadstation met vele dure componenten die al in het voertuig zitten, wat al gauw een investering van tienduizenden euro’s bespaart.

Naast bestaande methoden, die volgden uit het vooronderzoek, heb ik een nieuwe methode voor geïntegreerd

nl

e. ursor.tu www.c

er Me gen l sa ver

opladen ontwikkeld en daar ook patent op aangevraagd. Inmiddels heb ik een prototype van deze methode gebouwd en uitgebreid getest. Dit onderdeel van mijn afstudeeropdracht heb ik aan de Universiteit van Lund uitgevoerd en zodoende kon ik kennismaken met een andere regio van Zweden: Skåne, een regio die lang deel uitmaakte van Denemarken en daardoor nog een aparte cultuur heeft.

Naast de enorm uitdagende opdracht en de goede en relaxte sfeer bij Volvo is Zweden een prachtig land en zijn Göteborg en Lund echte studenten­ steden. Beide hebben veel internationale studenten waardoor er altijd wel een goed feestje te beleven is.

Daarnaast heeft Zweden prachtige natuur met een breed scala aan buitenactiviteiten waaronder vele meren en in het hoge noorden steile bergen afgewisseld met uitgestrekte landschappen. Steden als Stockholm, Oslo en Kopenhagen liggen om de hoek

en vormden zo een mooie basis voor citytrips.

Gedurende de winter waren de dagen kort en grijs: het werd rond 9 uur licht en was om half 4 alweer donker.

De lange zomerdagen daarentegen gaven volop energie: het is immers alleen tussen middernacht en 3 uur redelijk schemerig, maar echt donker werd het nauwelijks.

De levensstandaard ligt hier net iets hoger dan in Nederland en dat merk je aan alles. Zo kost een biertje in de kroeg

- ruim 6 euro - al drinken de mensen alleen maar meer-, vlees is onbetaalbaar. Dat neemt echter niet weg dat het een prachtig land is om als student te mogen beleven en vele geweldige ervaringen op te doen!

Zelf naar het buitenland?

Ik zeg: “Zeker doen!”

Erik Hoevenaars, student Electrical Engineering

Vind jij het ook leuk om een bijdrage te leveren aan deze rubriek en ben jij dit najaar of komende winter in het buitenland?

Stuur dan een mailtje naar cursor@tue.nl.

Lees alle buitenlandervaringen online op www.cursor.tue.nl