Cursor 5 nl los by redactie Cursor

5 31 oktober 2013 | jaargang 56

@tuecursor

Tweewekelijks blad van de Technische Universiteit Eindhoven Voor het laatste nieuws: www.cursor.tue.nl en volg tuecursor op

14 | Maarten S.

Model S

Als groot pleitbezorger van elektrisch rijden was hoogleraar Maarten Steinbuch het eigenlijk wel aan zijn stand verplicht om een elektrische auto te kopen. Hij deed het meteen goed en kocht een Tesla Model S, ‘Signature Red’, waar hij twee jaar op moest wachten. Nu de eye-catching bolide in zijn bezit is, laat hij iedereen meegenieten.

6 Smart jackets en dekens van licht

Betere omstandigheden voor couveusebaby’s dankzij TU/e-promovenda

12 Faraday

naar Flux

Nieuw hoogspanningslab voor EE en TN

16 Quino-wat?

maaltijdsalade

Aanschuiven bij Heezerweg 52

Check out our English section on pages 18-24

2 | Vooraf

CURTOON

31 oktober 2013

Colofon Hoofdredacteur Han Konings

Eindredacteur Brigit Span

Redactie Judith van Gaal Tom Jeltes | Wetenschap Frits van Otterdijk Norbine Schalij Monique van de Ven

Medewerkers Enith Vlooswijk

Fotografie Bart van Overbeeke

Coverbeeld Bart van Overbeeke

Opmaak Natasha Franc

Vertalingen Annemarie van Limpt

Aangesloten bij Hoger Onderwijs Persbureau

Redactieraad prof.dr. Cees Midden (voorzitter) prof.dr. Marco de Baar Angela Stevens- van Gennip Thomas Reijnaerts (studentlid) Arold Roestenburg Anneliese Vermeulen-Adolfs (secretaris)

Redactieadres TU/e, Laplace 0.35 5600 MB Eindhoven tel. 040 - 2474020 e-mail: cursor@tue.nl

Cursor online www.cursor.tue.nl

Druk Janssen/Pers, Gennep

Advertenties Bureau Van Vliet BV tel. 023 - 5714745

Oud zeer vergaat niet Gisteren was er wat onrust op de werkvloer bij de collega’s van voorlichting. In het Eindhovens Dagblad stond een ingezonden brief van Marcoen Cabbolet met daarboven de kop: ‘Weigeren promotie blunder TU/e’. Het ED plaatst dat kopje ook nog even fijntjes op de voorpagina. Schandaaltjes in het academisch milieu doen het goed op dit moment, zal de eindredacteur gedacht hebben. Het blijkt de brief te zijn die Cabbolet me op 8 oktober al aanbood ter plaatsing in Cursor. Begin 2008 zag Cabbolet zijn promotie aan de TU/e op het laatste moment stranden, maar onlangs is het wiskundige deel van zijn afgewezen proefschrift geaccepteerd voor publicatie in een Belgisch vaktijdschrift. Voor hem aanleiding de hele affaire wederom op te rakelen en zijn kwade genius Gerard ’t Hooft, die toen een negatief advies had afgegeven, nogmaals te beschuldigen van elitarisme.

Poll

Han Koning s

Ik liet Cabbolet weten alleen geïnteresseerd te zijn in de publicatie en niet in een herhaling van zetten. Dat nieuwsfeit kwam op de site van Cursor met daarbij een reactie van de hoofdredacteur van het vaktijdschrift, die in 2011 de promotor van Cabbolet was bij diens promotie aan de Vrije Universiteit van Brussel. Voor de nog altijd gekwetste wetenschapper was dat blijkbaar niet genoeg en hij zocht en vond bij het ED een dankbaar podium voor al zijn oud zeer. Het zal niet de laatste keer zijn.

Schiet eens op!! Af en toe stuit je op een promovendus die iets heeft bedacht of gemaakt waarvan je zou willen dat het al decennia geleden was uitgevonden. De ontwerpen van Sibrecht Bouwstra, die het leven van te vroeg geboren kinderen en hun ouders aangenamer kunnen maken, verdienen wat mij betreft zo snel mogelijk een plekje in elk ziekenhuis. Helaas zit de wereld echter zo in elkaar dat er nog heel wat water door de Dommel zal vloeien voordat het zo ver is.

Precies honderd mensen reageerden op de vraag over veiligheid op de campus en de eigen verantwoordelijkheid daarbij. Blijkbaar niet echt een hot issue.

Negentig procent was het eens met de stelling, waarbij een groot deel (36 %) zegt zelf goed na te denken voordat men waardevolle spulletjes ergens achterlaat. Bijna een op de vijf respondenten (18 %) vindt dat de beveiliging aan de TU/e mag verbeteren.

90%

10% %

Slechts tien procent legt de bal qua veiligheid eenzijdig bij de TU/e, waarbij de meerderheid (9 %) vindt dat tegenover collegegeld een veilige leeromgeving moet staan.

Nu vragen we op www.cursor.tue.nl s Tom Jelte

Zie pagina 6-7

Betaald parkeren voor medewerkers lijkt onafwendbaar dichterbij te komen. Goede zaak, want alleen zo gaan mensen nadenken over hun mobiliteitsgedrag.

Nieuws | 3

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Meer nieuws vind je op www.cursor.tue.nl

Rockmusi in Hogestrcal zorgt voor gepu omenhal zzel Dinsdag 29 okto

ber 2013 - Ee liefde en pas n voorstellin g barstensvo sie - dat is w l at bezoeker makers kunn voorstelling s volgens de en verwachte past. Maar ei n van ‘Rent’. rockmusica genlijk is het ee n fabriekshal De Engelstalig l, uitgevoerd natuurlijk , helemaal n e door studen 27 november D iet gemaakt at m er te k n je bijvoorbee , gaat in première voor theate ld als het ga in de Hogest r. op het TU/e en de zichtlijn at om de ak romenhal -terrein. en. Dat is wel oestiek De locatie, d ee ze n g ge t Wouter van puzzel en ge e Hogestrom der Horst, in kunstel”, enh uitdagingen project en éé itiatiefnemer met zich mee al, brengt extra n van het va n d e h o . “We hebben o echt gekoze fd ‘Rent’ is een rolspelers. n vanwege d de ruimte samenwerki e sfeer; het ng tussen st heel ‘krakeri vereniging D heeft iets udententon gs’, iets ind oppio, Het N eelustrieels, dat ieuwe Theate Generale. goed bij de r en Studium

Landelijke studentenmusical voorlopig van de baan Vrijdag 25 oktober 2013 - ‘The Scarlet Pimpernel’, de eerste landelijke studentenmusical die in het voorjaar van 2014 zou gaan draaien, is voorlopig afgeblazen. De organisatie kreeg het laatste stukje financiering voor het project niet rond. “Het risico voor Scala Productiehuis was té groot”, stelt projectleider Rob Ritzen, alumnus van de TU/e-faculteit Wiskunde & Informatica.

ine al b r u t d n i w w Bou blazen e g f a 3 1 0 2 het n i beg steem IRWES op t jaar t windturbinesy

di he het begin van - De bouw van e, blijkt al aan oktober 2013 nd 24 ie over ku g at ic da uw er un Bo m n nd Do rkomen va ligt miscom a de m on t Su r he de o, an ig dr.ir. Alex roept vragen dak van Vert Die beslissing lgens bedenker g. Vo . la er en ds az on bl gr ge n eepte, waarond te zijn af t eraan te ijzen binnensl van het projec pr el e e, rs do nd ve ze ku di ie uw 12 ec het pr g van Bo WES in 20 r bedrijfsvoerin ar Suma met IR is lgens directeu Vo op, te meer da . gesteld. Daar n ijs pr se ei tie e va fels Inno le aanvullend ke en r uu st de Herman Wijf be t , zijn er door he dr. Paul Scholte et ni e to nu t volgens hem to en daarmee is rd ee ag re ge op t van het projec de voortgang . en kom tot stilstand ge ing Heijmans em rn de on Bouw turbine eind de s is voornemen dak van haar dit jaar op het in Rosmalen hoofdkantoor te plaatsen.

TU/e kiest Coursera als educatief platform Woensdag 23 oktober 2013 - De TU/e gaat gratis kennis verspreiden via Massive Open Online Courses (MOOC’s). Vorige week voegde het internationale educatieplatform Coursera de TU/e toe aan een lijst gerenommeerde universiteiten die met videocolleges de aandacht op zich willen vestigen. De eerste MOOC van de TU/e zal in april 2014 online verschijnen. Hij wordt gemaakt door prof.dr.ir. Bert Blocken van de faculteit Bouwkunde en draagt de titel ‘Sports and Building Aerodynamics’.

Cursor biedt overzicht met online agenda Dinsdag 29 oktober 2013 - Weten wanneer en waar leuke feestjes zijn, op de hoogte blijven van interessante lezingen of een gezellige studentenactiviteit bijwonen? Cursor is gestart met een overzichtelijke online agenda, met daarin activiteiten op de campus en in (het centrum van) Eindhoven. Uit onze gesprekken met lezers bleek dat veel TU/e’ers hieraan behoefte hebben. We bieden de mogelijkheid om zelf activiteiten aan te melden. Stuur daarvoor een mail naar cursor@tue.nl en je krijgt van ons inloggegevens.

Veel belangstelling bij opening pand E.S.C Zondag 27 oktober 2013 - Het pand van het Eindhovens Studenten Corps (E.S.C) aan de Ten Hagestraat 13 is vrijdag 25 oktober officieel geopend. Er was volop belangstelling voor de studentenvereniging die de Bunker verlaat voor de ruimte in de binnenstad. De opening is een voorbode van verschillende feesten en evenementen. Binnenkort mogen studenten, buren en kroegbazen van het Stratumseind komen kennismaken. Op 11 november vestigt de vereniging de aandacht op zichzelf door mee te lopen in een fakkeloptocht.

Wedstrijd valt in het water door kapotte wip Dinsdag 22 oktober 2013 Al meer dan dertig jaar werkt de wip van studievereniging Simon Stevin prima. Tot vorige week dinsdag. Toen het derde groepje erop zat, begaf de wip het. Boosdoener: een kapotte lager. De eerstejaars konden toch hun constructies testen en sprongen alsnog en masse vrijwillig de Dommel in.

4 | Gelinkt

31 oktober 2013

Bepakt met tien De TU/e: dagelijks het tweede thuis van zo’n tienduizend studenten en medewerkers. Een relatief kleine gemeenschap, met ontelbare banden tussen de leden - zakelijk en/of privé. In ‘Gelinkt’ laten we steeds twee van hen aan het woord over hun relatie met elkaar en de universiteit.

De een kreeg al op zijn vijftiende zijn vwo-diploma uitgereikt, met onder meer vier tienen erop. De ander slaagde afgelopen zomer, ‘gewoon’ op zijn achttiende, maar met zéven tienen. Ronen Kroeze en Tim de Raadt -tot de dag van het interview onbekenden voor elkaar- zijn beiden student Technische Natuurkunde. En ja: best slim dus. Al was er onder meer wat media-aandacht voor nodig om hen dat zelf te doen beseffen.

Van zijn basisschooltijd kan derdejaars TU/e-student Ronen zich niet bijster veel meer herinneren. Twee groepen sloeg hij over: 3 en 8. Vooral het skippen van groep 3 -en daarmee een directe sprong van de kleuterklas naar groep vier- was voer voor discussie. Niet voor de familie Kroeze of de school trouwens, “vooral andere ouders vonden het maar raar”.

“De tafels ken ik nog steeds niet uit mijn hoofd” Ronen zegt zijn haast natuurlijke stek ‘boven het maaiveld’ nooit als last te hebben ervaren. Gepest is hij naar eigen zeggen niet, al bekent hij na enig aarzelen wel: “Natuurlijk was niet elke dag leuk”. Vooral het begin van de middelbare school, waar hij als nét tienjarige binnenstapte, was moeizaam:

Tim de Raadt

“Het contact met klasgenoten verliep eerst wat stroef”. Tims ouders maakten voor hun zoon bewust een andere afweging. “De school heeft een paar keer geopperd om mij een groep te laten overslaan, maar mijn ouders wilden dat niet, vanwege het leeftijds verschil met klasgenootjes dat zou ontstaan. Bovendien ben ik dyslectisch en daardoor heb ik het niet altijd gemakkelijk gehad. Ik heb bijvoorbeeld totaal geen gevoel voor spelling. Grootste probleem is het automatiseren. Ook de tafels ken ik bijvoorbeeld nog steeds niet uit mijn hoofd: ‘3 x 7’ reken ik nog steeds uit als ‘7 + 7 + 7’. Maar de logica ergens in zien, daar ben ik dan wél weer heel goed in”. Uiteindelijk rolde hij, mede dankzij remedial teaching, vlot door de basisschool heen. De daaropvolgende middelbare school ging hem zelfs ronduit makkelijk af, met niks dan hoge cijfers. Zijn eindexamenlijst (zeven tienen, drie negens en drie achten) maakte hem dan ook geen moment verdacht. Daar veranderde zelfs de grootschalige examenfraude, met Rotterdam als epicentrum, niks aan - al werden er richting Tim wel de nodige grappen over gemaakt. Tim (19) herinnert zich dat docenten het wel leuk vonden, die leerlustige know-it-all in de klas die na de les de discussie aanging of om verdieping kwam vragen. Ook kreeg hij, vooral in de hogere klassen, behoorlijk wat ruimte. Een keer te laat in de les of het huiswerk niet

Gelinkt | 5

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

nen naar de TU/e gemaakt? Docenten zagen het door de vingers. Scheve gezichten van klasgenoten waren er volgens hem niet, “die zagen ook wel in dat huiswerk maken voor mij niet zo zinvol was”. Sterker nog, ze liftten soms maar wat graag mee op Tims school successen. Zo maakte hij zo nu en dan huiswerk voor anderen en wilde hij best eens mee treuzelen met een klasgenoot die te laat dreigde te komen, omdat de docent met laatkomer Tim erbij vast wat milder zou zijn. Ook gaf hij bijles aan klasgenoten - iets waar hij ook zelf veel van heeft geleerd, zegt hij. “Hoe makkelijker de stof, hoe moeilijker het is om er bijles in te geven. Als je zelf nog middenin de materie zit, weet je veel beter waar de moeilijkheden zitten.”

“Examentijd vond ik juist wel relaxt” Al staat half puberend Nederland ieder voorjaar weer stijf van de eindexamenstress; Tim heeft zich er geen moment sappel om gemaakt. Geleerd voor zijn examens heeft hij niet, hij nam enkel wat oude examens door. “Eigenlijk vond ik het juist wel een relaxte periode, met veel vrije dagen.” Sowieso waren zenuwen volstrekt onnodig: zijn cijfergemiddelde lag al dusdanig hoog, dat hij het wel ontzettend bont moest maken om te zakken. “Maar als je het hele jaar voor een tien hebt gewerkt, wil je

het jaar natuurlijk ook met mooie cijfers áfmaken.” Wél een puntje van stress was toen, twee dagen voor de examenuitslag, bekend werd gemaakt welke examens wegens de Rotterdamse fraude mogelijk ongeldig zouden worden verklaard. “Want alle examens die ik had gemaakt, waren uitgelekt. Ik was toch even bang dat ik alles opnieuw zou moeten maken. Dat was wel heel vervelend geweest.” Ook Ronen ging met dank aan zijn eerder behaalde punten redelijk onbezorgd zijn examens in. “Maar ik heb er wel best hard voor gewerkt, harder dan Tim. Ik wil eruit halen wat erin zit.” Hij herkanste dan ook voor scheikunde, waar hij de eerste keer iets te snel was vertrokken zonder zijn antwoorden nog eens te checken. Zijn aanvankelijke negen zette hij met de herkansing om in een tien.

sneller en de stof die we krijgen, is best veel. Ook hebben we drie keer per week elektronische toetsen. Ik ben regelmatig wat later thuis.”

“Ik ben geen nerd, maar anderen zien me vast wél zo” Tim wil later -“zoals ik er nu in sta”- het onderzoek in; Ronen aast op een studie aan een topinstituut

De achttienjarige Ronen is inmiddels derdejaars bij Technische Natuur kunde en loopt op schema. Wel had hij wat “opstartproblemen” aan de universiteit, erkent hij: “Ik heb echt even moeten wennen aan het studeren en aan de andere omgeving”. Dat trok de student overigens snel recht: aan het einde van het eerste jaar benaderde een studieadviseur Ronen zelfs omdat hij dat jaar het hoogste gemiddelde had en ze hem wilde voordragen voor een aanmoedigingsprijs. Ook Tim moet nog wat wennen aan de academische setting. “Het gaat allemaal een stuk

Ronen Kroeze

over de grens. “Mijn oom heeft aan MIT gestudeerd en woont nog steeds daar. Na mijn eindexamen ben ik er vier weken geweest. Het lijkt me geweldig om daar verder te studeren.” Nerds vinden de twee zichzelf niet. “Het is sowieso lastig om te definiëren wat dat is”, vindt Tim. “Daarbij kun je je al helemaal niet baseren op alleen iemands cijferlijst. Het gaat er ook om hoe je met mensen omgaat, dat je regelmatig iets met vrienden doet of uitgaat. Bij mij is dat altijd goed gegaan.”

Ronen is iets minder stellig. “Ik vind mezélf geen nerd, maar er zijn vast mensen die me wél zo zien. Ik werk hard, doe het Honors Program en besteed veel tijd aan mijn studie. En daar voel ik me goed bij. Ik ben gewoon nieuwsgierig en leergierig.” Of die nieuwsgierigheid überhaupt te bevredigen is? Ronen glimlacht. “Dat is een goede vraag. Ik denk dat dat nog wel eens een tijdje kan duren.” Interview | Monique van de Ven Foto | Bart van Overbeeke

6 | Onderzoek

31 oktober 2013

Minder stress voor kind en ouders Sibrecht Bouwstra met een prototype van het concept ‘close-to-you’. Met dit zachte, handzame voorwerp kunnen ouders van couveusebaby’s de hartslag en ademhaling van hun kind letterlijk voelen. De ademhaling wordt gesimuleerd met een luidspreker in het brede deel van het voorwerp, waarvan de conus meebeweegt in het ritme van de ademhaling zoals die door de medische apparatuur wordt vastgelegd. Het smalle deel bevat een vergelijkbaar mechanisme voor de hartslag: een spoeltje met een metalen kern wordt bij elke hartslag tegen de bekleding aangeduwd, waardoor de ouder een kloppende sensatie gewaarwordt.

Interview | Tom Jeltes Foto’s | Bart van Overbeeke Het is een nachtmerrie voor aanstaande ouders: je kind wordt te vroeg geboren en moet nog weken in een couveuse doorbrengen, volgeplakt met elektroden en via een wirwar van draadjes verbonden met monitoren. Promovenda Sibrecht Bouwstra ontwierp creaties die deze ervaring minder stressvol maken voor kind én ouders. De overlevingskans van te vroeg geboren baby’s is de afgelopen decennia fors toegenomen. Dat is maar goed ook, want het aantal baby’s dat voortijdig ter wereld komt, neemt in Nederland eveneens significant toe. Dat komt onder meer doordat er steeds meer tweelingen worden geboren door

ivf-behandelingen en het feit dat vrouwen op latere leeftijd moeder worden. En tweelingen komen vaker te vroeg en met een laag geboortegewicht ter wereld. In Nederland behandelen we baby’s die vanaf de 24ste week geboren worden actief, vertelt ontwerpster Sibrecht Bouwstra. Vanaf dat

moment hebben ze, dankzij de huidige medische kennis en middelen, kans om te overleven. Maar zo’n vroege start blijft vaak niet zonder negatieve gevolgen. “Te vroeg geboren kinderen hebben later een grotere kans op onder andere leer- en gedragsproblemen.” Om problemen op de langere termijn te voorkomen, is het van groot belang dat de baby zich op de Neonatale Intensive Care Unit (NICU) zo goed mogelijk ontwikkelt. Dat is een probleem, want een couveusebaby begint niet alleen met een achterstand, maar in zijn eerste weken op de NICU wordt het troostende (lichamelijke) contact met zijn ouders ook nog eens bemoeilijkt door de omstandig

heden -zoals de plakelektrodes en draadjes waarmee zijn lichaamstemperatuur, hartslag, ademhaling en zuurstofgehalte in het bloed in de gaten worden gehouden. Dat alles levert stress op die een normale ontwikkeling van het kind in de weg zit.

Een volgeplakte baby biedt een traumatische aanblik “Lichaamscontact met een ouder neemt stress weg en heeft een positief effect op het kind”, zegt

Bouwstra. “Daarom wordt tegenwoordig ook aan buidelen gedaan: daarbij wordt de baby op de borst van een ouder gelegd voor huidop-huidcontact.” Alle plakkers en draadjes zitten daarbij uiteraard in de weg, nog afgezien van de traumatische aanblik die zo’n volgeplakte baby voor de ouders biedt. Een van Bouwstra’s promotoren, prof.dr. Sidarto Bambang Oetomo, is neonatoloog in het Máxima Medisch Centrum en deeltijdhoogleraar bij Industrial Design. “In zijn intreerede in 2008 stelde hij voor om de levensomgeving van de NICU te verbeteren door stressfactoren voor de baby’s weg te nemen, zoals het monitorsysteem

De ontwikkeling van het Smart Jacket in vijftien opeenvolgende prototypes. Het babypakje bevat ECG-sensoren van textiel om de hartslag van de baby te volgen, waardoor de elektroden niet op de gevoelige babyhuid geplakt hoeven te worden. Het Smart Jacket laat een deel van de buik en borst open voor huid-op-huidcontact met de ouder. In het bijhorende mutsje is ruimte voor sensoren om de temperatuur, ademhaling en het zuurstofgehalte in het bloed van de baby in de gaten te houden.

Onderzoek | 7

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

met plakkers”, vertelt Bouwstra. In die context ontwierp ze voor haar afstudeerproject de eerste versie van wat het ‘Smart Jacket’ zou gaan heten - een vrolijk en comfortabel babypakje waarin elektrodes voor draadloze elektrocardiografie zijn verwerkt (om de hartslag in de gaten te houden) en in de toekomst mogelijk nog andere sensoren.

De hartslag vergroot het gevoel van verbondenheid Als promovenda bij Industrial Design en het Máxima Medisch Centrum werkte ze dat concept verder uit. Terwijl Bouwstra bezig was met het Smart Jacket dacht ze ook na over hoe de hechting tussen ouder en kind verder bevorderd kan worden. Na interviews met ouders in het NICU besloot ze speciaal voor hen een monitordisplay te maken die de lichaamssignalen van het kind weergeeft. “Met name de hartslag en ademhaling hadden potentie om het gevoel van verbondenheid te vergroten en handvatten aan te reiken voor interactie. En omdat de display dichtbij ouder en kind gebruikt wordt, was comfort een belangrijk aspect bij het ontwerp-

proces. Net als bij het Smart Jacket.” De ontwerpster maakte vier prototypes die de hartslag en ademhaling van de baby zichtbaar of voelbaar maken voor de ouders: een dekentje met magnetisch aangedreven ronddraaiende kralen, een app voor de smartphone, een dekentje dat met pulserend ledlicht het ritme van hartslag en ademhaling aangeeft, en tot slot een soort kruising tussen een knuffel en een kussentje. Dat laatste voorwerp werkte Bouwstra later uit tot het ‘close-to-you’-concept. “Je kunt als ouder de hartslag en ademhaling van je kind voelen door het voorwerp in de hand te nemen of tegen je aan te houden. Het concept leent zich in principe ook voor het doorgeven van de lichaamstemperatuur van de baby.” Uit een evaluatie met proefpersonen -uitgevoerd bij Industrial Design zonder echte baby’s, maar met een pop in een couveuse en een elektronisch gesimuleerde hartslag en ademhaling- kwam volgens Bouwstra naar voren dat het lichtgevende dekentje minstens zoveel potentie had als het ‘close-to-you’-concept. Inclusief het Smart Jacket brengt dat het totaal op drie aansprekende ideeën, waarvan je zou hopen dat ze binnenkort ook daadwerkelijk op de NICU beschikbaar zijn. Zo ver is het echter nog niet en dat kan ook nog wel even duren,

vreest de ontwerpster. “Je moet ervan uitgaan dat het wel tien jaar duurt om zo’n vinding in een medische omgeving gerealiseerd te krijgen. Voor het Smart Jacket hebben we al wel een workshop

gehouden met allerlei belanghebbenden om te kijken hoe het concept op de markt gebracht kan worden. In ieder geval wordt deze onderzoekslijn binnen de TU/e voortgezet.” Zelf zal ze daar niet bij

zijn, zegt ze. “De volgende stappen liggen op het gebied van validatie en businessprocessen. Ik ga liever op zoek naar een nieuwe uitdaging als ontwerper.”

In de ‘deken met licht’ zijn twee kleuren ledlicht verwerkt. De witte stip in het midden pulseert met het ritme van de hartslag, terwijl de groene cirkel hieromheen zich synchroon met de ademhaling vloeiend uitbreidt en weer inkrimpt. De ouders krijgen zo op een prettig intuïtieve wijze informatie over de toestand van hun kind, die ze anders aan de hand van cijfers en graﬁeken op beeldschermen naast de couveuse moeten aﬂezen.

In de rubriek Sluitstuk vertellen afstudeerders over hun afstudeeronderzoek. Wil je ook in deze rubriek, mail dan naar cursor@tue.nl.

Sluitstuk

Hulpsysteem voor brusjes Ze heten brusjes: broers en zussen van kinderen die iets mankeren. Door de situatie komen zij soms aandacht te kort. Student Industrial Design Michiel Wolters ontwerpt speciaal voor hen een pakket dat het leven iets gemakkelijker maakt. “Mijn vriendin heeft een film gemaakt over broers en zussen van kankerpatiënten”, vertelt Wolters. “Die film maakte veel indruk op mij. Brusjes zijn enerzijds bang dat hun zieke broer of zus dood gaat, maar kampen tegelijkertijd met jaloezie vanwege alle aandacht voor de zieke. Dat zorgt weer voor schuldgevoelens.” Omdat er nog niet echt een product is voor deze doelgroep, besloot de student een pakket te ontwerpen dat helemaal gericht is op het welzijn van de brusjes. Het bestaat uit twee onderdelen: een boek en een soort prikbord voor herinneringen. Het boek biedt herkenbare verhalen, maar ook spelletjes waarmee de kinderen zich kunnen vermaken als ze bijvoorbeeld moeten wachten in het ziekenhuis. Oefeningen en opdrachten in het boek helpen de brusjes bovendien hun gevoelens te tonen. “De functie van het boek vergelijk ik graag met muziek”, zegt de student. “Je kunt in je eentje een

liedje op je gitaar bedenken, maar zodra je het laat horen aan je ouders, weten die meteen hoe jij je voelt. Zoiets zie ik ook bij de kinderpraktijk Happiness, waarmee ik samenwerk. Dan hebben ze het bijvoorbeeld niet over woede, maar gaan ze eerst wat tekenen.” Het prikbord is een balk aan de muur die werkt als een tijdklok. Met licht geeft deze aan wanneer het tijd is voor een gezellige activiteit tussen ouders en brus. De gezinsleden kunnen op houten blokjes schrijven wat ze samen gaan doen, bijvoorbeeld een spelletje of een dagje uit. De blokjes bevatten ook een verwijzing naar pagina’s in het boek met suggesties voor ‘leuke dingen’. En na aﬂoop functioneren ze als een tastbare herinnering aan de dingen die de gezinsleden samen hebben gedaan. Dat laatste kan in het ergste geval belangrijk zijn. “In de context waarvoor ik dit ontwerp maak, kan het gebeuren dat iemand sterft”, zegt Wolters. “Dat heb ik in mijn design verwerkt. Het zien van herinneringen aan iemand die er niet meer is, kan heel waardevol zijn.” Voor de praktische uitwerking van zijn ideeën werkt de student samen

Michiel Wolters. Foto | Bart van Overbeeke

met het Ronald McDonaldhuis, de V.O.K.K. (Vereniging Ouders Kinderen en Kanker) en met de kinderpraktijk Happiness. Daarnaast heeft hij contact met ouders van kinderen met kanker.

In zijn droomscenario is het systeem straks gratis verkrijgbaar voor gezinnen, zegt Wolters. “Het project strookt helemaal met mijn visie op design: de wereld zit vol ruwe randjes. Design kan

die een beetje gladder polijsten. De situatie waarin brusjes zich bevinden is lastig, maar ik kan helpen deze iets gemakkelijker voor ze te maken.” (EV)

8 | Onderzoek

31 oktober 2013

4 brandende vragen

Indu Babu | Scheikundige Technologie

Nieuwe piëzo-elektrische verbindingen

1 we op n e i z Wat er van v o c de hrift? c s f e je pro

2 Ho op f e leg j waa eestj e e r je ond s uit e ove r ga rzoek at? 1 | cover

3 Welke persoon, techniek of apparaat is onmisbaar geweest voor je onderzoek?

Op de omslag staat een topografische 3D-afbeelding, gemaakt met een ‘electrostatic force microscope’, van een nieuwe piëzo-elektrische verbinding die we in mijn onderzoek hebben ontwikkeld. We zien lokale uitzetting van domeintjes in dit piëzo-elektrische keramiek onder invloed van een elektrisch veld.

2 | feestjes Hoewel voor ons onzichtbaar, gebruiken we in het dagelijks leven voortdurend piëzo-elektrische materialen - ze zijn verborgen in allerlei apparaten om ons heen (wekkers, mobiele telefoons, parkeersensoren). Veel materialen hebben piëzo-elektrische eigenschappen (d.w.z. dat ze van vorm veranderen onder invloed van een elektrisch veld, of omgekeerd een elektrisch veld genereren als er een mechanische kracht op wordt uitgeoefend, red.), waaronder natuurlijke en kunstmatige kristallen, keramiek en polymeren. Er is echter nog behoefte aan zeer ﬂexibele, zachte en dunne materialen met goede piëzo-elektrische eigenschappen.

3 | onmisbaar

eft

e Wat h

g levin

m de sa

werk? w u o aan j

Het onderzoek beschreven in mijn proefschrift is het resultaat van de hulp en inspiratie van verschillende mensen, zowel professioneel als persoonlijk. Die steun en inspiratie beschouw ik als het meest essentieel voor het welslagen van mijn onderzoek.

4 | samenleving De voordelen van de nieuwe piëzo-elektrische materialen die we hebben gecreëerd zijn hun ﬂexibiliteit en vervormbaarheid, en de lage kosten. Dat biedt mogelijkheden voor nieuwe ‘soft touch’toepassingen in onder meer sensoren. (Onder redactie van Tom Jeltes)

Onderzoek | 9

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Joachim Arts | IE&IS

Reserveonderdelen voor treinen 1 | cover Op de voorkant rijdt een stoomlocomotief door het weiland en aan de achterkant een moderne intercity dubbeldekker. Dit symboliseert de overgang van oude naar nieuwe technieken.

2 | feestjes Kapitaalgoederen zoals treinen en railinfrastructuur vormen de ruggengraat van het openbaar vervoer en zijn een belangrijk deel van het dagelijkse leven. Onderhoudswerkzaamheden zijn nodig om deze goederen veilig en zonder onverwachte verstoringen te laten functioneren. Om onderhoudswerkzaamheden vlot te laten verlopen en zoveel mogelijk treinen op het spoor te houden, is het essentieel om de juiste reserveonderdelen in de juiste hoeveelheden voorhanden te hebben. In mijn onderzoek ontwikkel ik rekentechnieken om de toeleverketen van reserveonderdelen te optimaliseren.

3 | onmisbaar Dit onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met NedTrain, het onderhoudsbedrijf van de NS. De directe input van de praktijk is onmisbaar om praktisch toepasbare modellen te ontwikkelen.

4 | samenleving De maatschappelijke kosten van stilstand van kapitaalgoederen kunnen erg hoog zijn. Hierbij kun je denken aan stilstand van MRI-scanners (verlate diagnoses van patiënten), vliegtuigen en treinen (reizigers komen te laat op het werk of missen belangrijke afspraken). Tegelijkertijd kunnen de kosten om deze goederen altijd beschikbaar te maken erg groot zijn. De modellen in dit onderzoek helpen beslissers om een goede afweging tussen deze twee kosten te maken. Daardoor kunnen maatschappelijk relevante diensten betrouwbaar geleverd worden tegen redelijke kosten.

Feixiong Liao | Built Environment

Voorspellen van dagelijkse bewegingen 1 | cover Op de omslag is een abstract ‘supernetwerk’ afgebeeld, waarin een sociaal netwerk is gecombineerd met het transportnetwerk en een netwerk van dienstenlocaties. Een gepersonaliseerd supernetwerk, met al zijn mogelijke toestanden, komt overeen met de zogeheten actieruimte van de dagelijkse verplaatsingen van een individu.

2 | feestjes Door alle netwerkdiensten en de voorkeuren van individuen met elkaar te verbinden, biedt mijn onderzoek goede voorspellingen van het dagelijkse verplaatsingspatroon van een individu, zoals waar, wanneer, met wie, met welke vorm van vervoer en via welke route iemand zijn dagelijkse activiteiten uitvoert.

3 | onmisbaar Aangezien supernetwerken veel keuzemogelijkheden bevatten, kunnen ze erg groot zijn. Om deze aanpak hanteerbaar te houden, is het essentieel om een goede representatie te vinden van het netwerk en deze zo goed mogelijk te optimaliseren.

4 | samenleving Dit onderzoek kan door beleidsmakers worden gebruikt om inschattingen te maken voor ruimtelijke ordening en logistieke vraagstukken in het kader van toegankelijkheid van de gebouwde omgeving en stroomlijning van mobiliteit. Maar ook op individueel niveau kan mijn onderzoek worden gebruikt: als basis voor een aanbevelingssysteem voor dagelijkse verplaatsingen.

10 | Universiteitsberichten

STUDENT Industria | Congres ‘Big Data: Big Business of Big Brother’ De 30ste editie van het Industria Congres zal dit jaar op dinsdag 10 december 2013 plaatsvinden met als thema ‘Big Data: Big Business or Big Brother’. Gedurende het congres zullen studenten, bedrijfsdeelnemers en academici samenkomen in de Lichttoren te Eindhoven om zich te laten inspireren, met elkaar in contact te komen en inzichten uit te wisselen op het gebied van Big Data. Inschrijven kan van maandag 21 oktober tot en met dinsdag 26 november via www.industria congres.nl. De kosten voor deze dag bedragen �10 voor studenten, �25 voor academici en �100 voor bedrijfsdeelnemers.

MENS Bureau voor Promoties en Plechtigheden | Promoties Donderdag 31 oktober, 16:00 uur, CZ4: promotie M. Steine (EE) Promotor(en): prof.dr.ir. T. Basten Titel proefschrift: “Quality-of-Service Provisioning for Dynamic Heterogeneous Wireless Sensor Networks” Maandag 4 november, 16:00 uur, CZ4: promotie F. Liao MSc (B)

Promotor(en): prof.dr. H.J.P. Timmermans Titel proefschrift: “Synchronizing networks: the modeling of supernetworks for activity-travel behavior” Maandag 4 november, 16:00 uur, CZ5: promotie F. Irzal MSc PDEng (W) Promotor(en): prof.dr.ir. R. de Borst Titel proefschrift: “The role of ﬂuid in fractured porous media”

UNIVERSITEITSBERICHTEN

Dinsdag 5 november, 16:00 uur, CZ4: promotie E. de la Cruz Quijada Maldonado MSc (ST) Promotor(en): prof.dr.ir. A.B. de Haan Titel proefschrift: “On Mass Transfer in Extractive Distillation with Ionic Liquids” Dinsdag 5 november, 16:00 uur, CZ5: promotie ir. N.M. Hijnen MSc (BMT) Promotor(en): prof.dr. H. Grüll Titel proefschrift: “Preclinical evaluation of MR-HIFU based

31 oktober 2013

thermal cancer therapies” Woensdag 6 november, 16:00 uur, CZ4: promotie ir. M. Lont (EE) Promotor(en): prof.dr.ir. A.H.M. van Roermund Titel proefschrift: “Wake-up Receiver Based Ultra-Low-Power WBAN”

In memoriam Bert Hulshof

Donderdag 7 november, 16:00 uur, CZ4: promotie J. Nakatumba MSc (W&I) Promotor(en): prof.dr.ir. W.M.P. van der Aalst Titel proefschrift: “Resource-Aware Business Process Management: Analysis and Support” Maandag 11 november, 14:00 uur, CZ4: promotie A. Manteghi MSc (W) Promotor(en): prof.dr.ir. D.M.J. Smeulders Titel proefschrift: “Probing gases and ﬂames by Coherent Rayleigh Brillouin Scattering and Two Lines Atomic Fluorescence” Maandag 11 november, 16:00 uur, CZ4: promotie ir. J.J. Arts (IE & IS) Promotor(en): prof.dr.ir. G.J.J.A.N. van Houtum en prof.dr. A.G. de Kok Titel proefschrift: “Spare Parts Planning and Control for Maintenance Operations” Maandag 11 november, 16:00 uur, CZ5: promotie ir. I. Babu (ST)

Op 14 oktober 2013 is prof.dr. Bert Hulshof overleden. Bert was van november 1995 tot december 2012 als hoogleraar Toegepaste Organische Chemie verbonden aan de faculteit Scheikundige Technologie van de TU/e. Wij herinneren ons Bert als een vakkundige, gedreven en betrokken collega. Namens bestuur, medewerkers en studenten van de faculteit Scheikundige Technologie, Bert Meijer, Jan Meuldijk, Laurent Nelissen, Jaap Schouten, Jef Vekemans

Promotor(en): prof.dr. G. de With en prof.dr. R.A.T.M. van Benthem Titel proefschrift: “Piezoelectric composites Design, fabrication and performance analysis” Dinsdag 12 november, 16:00 uur, CZ4: promotie W.R. Michalek MSc (W) Promotor(en): prof.dr. J.G.M. Kuerten en prof.dr.ir. J.J.H. Brouwers Titel proefschrift: “Numerical simulation of droplet-laden

turbulent ﬂow with application to the Ranque-Hilsch vortex tube” Woensdag 13 november, 16:00 uur, CZ5: Promotie M. van Holland MA (IE & IS) Promotor(en): prof.dr.ir. A.W.M. Meijers Titel proefschrift: “Extended Cognition and the Mark of the Cognitive: prospects of a proper function-based approach”

Advertentie

Send data via teleportation? MASTER EVENT 21 NOVEMBER 2013

QR code generated on http://qrcode.littleidiot.be

Join us on Thursday November 21 for the Master Event, where you can find out everything you want to know about the Master’s programme of your choice. At this event all Master’s programmes will be presented in information sessions. You’ll also have the opportunity to have a personal chat at the information fair. Present are current students, academic counsellors and Master’s programme coordinators. The ideal opportunity for you to take a broad look into the Master’s programmes TU Delft has on offer. We kindly request that you register in advance and before November 18 at: www.masterevent.tudelft.nl

QR code generated on http://qrcode.littleidiot.be

Cursor_31-10.indd 1

22-10-13 17:39

Mens & Mening | 11

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

TUssen de oren In Cursor worden iedere twee weken studenten, docenten, labs, technische artefacten, de werkomgeving, het wetenschappelijk bedrijf, de campus, het onderwijs en websites onder een psychologische loep gelegd door de medewerkers van TU/e-opleiding Psychology & Technology.

Alice in MetaForum Illustratie | Sandor Paulus

Bij de faculteit Industrial Design heeft men een interessante ‘mixed reality’-opstelling onder de naam Project Alice (www.alice.id.tue.nl/). Geïnspireerd op Lewis Carroll’s Alice in Wonderland komt de bezoeker terecht in een magische, interactieve omgeving waar westerse logica en rationaliteit op de proef worden gesteld. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat men met de bouw van het MetaForum daar een schepje bovenop heeft willen doen. Soms is het best leuk om ergens te verdwalen, maar wanneer ik op bezoek wil bij een collega van Wiskunde & Informatica, of in één van de MF-collegezalen les moet geven, dan leeft er over het algemeen toch de verwachting dat ik daar op het vooraf overeengekomen tijdstip arriveer. Nu behoor ik tot een groep mensen die men met een gerust hart spatially challenged zou kunnen noemen, maar de ruimtelijke logica van dit gebouw ontgaat mij volkomen. De vele Escheriaanse gangen, hoeken en trappen, gescheiden door non-descripte glaspartijen, helpen mij daarbij niet. Eenmaal aangekomen in mijn half gevulde collegezaal (de overige studenten dolen nog rond, onder begeleiding van het Witte Konijn), valt het mij op dat de studenten nog in het donker zitten, en dat bedoel ik niet in intellectuele zin. De vierkante lichtschakelaar naast de deur doet het niet, want het is helemaal geen lichtschakelaar. Die rol is voorbehouden aan de thermostaat die er iets boven gemonteerd is. Daar kun je, met ‘driehoekje omhoog’ en ‘driehoekje omlaag’

UR-podium Stelling: Collegegeldvrij besturen is voordelig voor student én universiteit De aankomende UR-vergadering krijgen we een onderbouwde reactie van het College van Bestuur op het voorstel ‘Collegegeldvrij besturen’ van Groep-één. Dit houdt houdt in dat een student die zich een volledig collegejaar fulltime bezighoudt met een bestuursfunctie

het licht aan- of uitzetten. Mocht je het licht willen dimmen, dan moet je daarvoor niet het wieltje hebben dat daartoe lijkt uit te nodigen, maar, jawel, de eerder genoemde vierkante lichtschakelaar. Dit blijkt een dimmer te zijn, maar die werkt alleen als je al eens op ‘driehoekje omhoog’ hebt gedrukt. Het enige moment dat je het licht zou willen dimmen, is tijdens het college, en daarom is dit kleine juweeltje van Intelligent Lighting op de grootst mogelijke afstand van de docent gemonteerd, te weten achterin de collegezaal (dat houdt de docenten lekker fit, zullen we maar zeggen). Dat de bediening niet triviaal is, mag overigens ook blijken uit een geplastificeerd A4’tje dat erboven hangt en waarop alles nog eens stap-voor-stap uitgelegd staat. Je hebt natuurlijk wel licht nodig om het A4’tje te kunnen lezen, maar dat is het soort van paradox die ook in Alice in Wonderland niet zou misstaan.

Een klein juweeltje van Intelligent Lighting

Wijnand IJsselsteijn | hoogleraar Cognition and Affect in Human-Technology Interaction.

Win-win-model

of studentenproject, dat jaar geen collegegeld hoeft te betalen. De student schrijft zich uit bij de universiteit, maar kan nog wel aanspraak maken op een beurs uit het profileringsfonds en via een contract gebruikmaken van studentenhuisvesting. Hiermee verbeteren de rendementscijfers van de TU/e, ervaren studentbestuurders minder financiële druk en wordt het aantrekkelijker om een actief studentenleven te hebben. In onze ogen dé ideale oplossing om het huidige prestatiegebonden studentenleven een ﬂinke stimulans te geven en

tegelijkertijd de universiteit te voorzien van betere rendementscijfers. Of toch niet? Het CvB dacht er na het aanreiken van het Groepéén-voorstel anders over; hun ‘intrinsieke standpunt’ was om het collegegeldvrij besturen nog niet te faciliteren, voor de onderbouwing daarvan moesten we wachten. Gelukkig is het nu zover; op maandag 25 november krijgen we -om hierbij de woorden van collegevoorzitter Arno Peels te gebruiken- ‘de basisargumentatie waarom het (collegegeldvrij besturen, -RvdK) eigenlijk een

onwenselijke situatie is’. Wij zijn zeer benieuwd naar deze argumentatie en zullen ons stevig blijven inzetten om studenten de mogelijkheid te geven zich te ontwikkelen naast hun studie. Of dit nu fulltime of parttime is. Wie wil zien hoe we dat in de praktijk doen, is maandag 25 november vanaf 16.00 uur welkom in de Dorgelozaal in gebouw Traverse als de U-raad met het CvB vergadert. Rogier van

der Klauw

(Groep-één

)

12 | Focus

31 oktober 2013

Faraday

Tekst | Tom Jeltes Het nieuwe lab van capaciteitsgroep Electrical Energy Systems (EES) belooft een van de parels te worden van Flux, het nieuwe onderkomen van de faculteiten Electrical Engineering en Technische Natuurkunde. Aan het uiteinde van de lage vleugel van Flux (twee verdiepingen) verrijst een stalen doos van acht meter hoog en een vloeroppervlak van 250 vierkante meter, die het huidige hoogspanningslab in Corona moet doen vergeten. In deze Focus geven we een indruk van het nieuwe lab en het onderzoek dat er gaat plaatsvinden.

Opbouw en inrichting | Voor een optimaal resultaat wordt de kooi opgebouwd uit vier millimeter dikke roestvrijstalen platen die met speciale hoekstukken zijn verbonden voor optimaal (elektrisch) contact. De kooi krijgt ook stalen deuren die naadloos sluiten met speciale contactveren. Ventilatie vindt plaats via honingraatstructuren die wel lucht, maar geen elektromagnetische velden doorlaten. Alle leidingen lopen via zogeheten filterkasten om te voorkomen dat elektromagnetische storing via deze route het lab verlaat. Speciale hogedrukgasontladingslampen verlichten het geheel, vertelt Guus Pemen: “Normale tl-verlichting wordt te veel ontregeld door de velden.” Het lab wordt zo gebouwd dat het zeer ﬂexibel kan worden ingericht. Op willekeurige plekken langs de wand kunnen elektra, stikstof, argon, water, perslucht en afzuiging worden aangesloten. Via een holle ruimte onder de vloer zijn ook aansluitingen in het midden van de ruimte mogelijk. De vloer bevat daarnaast speciale putjes waarin verplaatsbare hekwerken kunnen worden verankerd om de gevaarlijke opstellingen mee af te schermen.

Kooi van Faraday | Doordat de ombouw van het lab volledig bestaat uit elektrisch geleidend materiaal, fungeert het als kooi van Faraday (genoemd naar Michael Faraday, een van de ‘ontdekkers’ van elektriciteit): in het lab opgewekte elektrische velden kunnen niet naar buiten en elektromagnetische verstoringen van buitenaf dringen niet in het lab door. Zo’n afschermend omhulsel is noodzakelijk, vertelt dr.ing. Guus Pemen van EES: “De gepulste velden die we in het lab opwekken, produceren elektrische storing die tot duizendmaal zo sterk is als bij bliksem. Als die storing uit het lab ontsnapt, kan dat funest zijn voor elektronische apparatuur elders op de campus, zoals computers, beeldschermen, gsm-zenders en dergelijke.” Onderzoekers kunnen in de kooi dus naar believen experimenteren met hoogspanning, bliksem, plasma’s en ultrakorte elektromagnetische pulsjes zonder dat de rest van de campus daar last van heeft. Omgekeerd is het lab ook geschikt voor zeer gevoelige metingen, zonder dat deze worden verstoord door velden van langsrijdende brommers of treinen. Michael Faraday

Disturbance Free Design | Deze groep houdt zich bezig met het beschermen van elektronica tegen elektrische verstoringen. Dat loopt uiteen van blikseminslag in vliegtuigen tot de invloed van straling van mobiele telefoons op medische apparatuur. Op dit vlak word onder meer samengewerkt met vliegtuigfabrikant Airbus en het kernfusieproject ITER.

Airbus S.A.S. 2009

Promovendus Pavlo Kochkin trotseert een kunstmatige bliksem in het lab.

Focus | 13

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

op z’n best in Flux

‘Surface plasma’ voor biomedische toepassingen zoals desinfectie en wondheling.

Pulsed Power Technology | Intense korte elektrische pulsen van minder dan een miljardste van een seconde, met een vermogen van een Gigawatt (een grote elektriciteitscentrale) zijn heel geschikt om zogeheten transiente (kortlevende) plasma’s mee op te wekken. Binnen EES houdt de groep Pulsed Power Technology zich bezig met toepassingen van deze plasma’s op biomedisch- en milieutechnisch terrein. Daarnaast wordt gekeken naar de toepasbaarheid van plasma’s om schone brandstoffen te maken uit CO2 en water. Biomedisch In samenwerking met EPG, de plasmagroep van Technische Natuurkunde, wordt onderzoek gedaan naar het toepassen van dit soort plasma’s om wonden te desinfecteren, en de groei van huid- en stamcellen te stimuleren. Voor diabetespatiënten wordt gewerkt aan een systeem voor een dagelijkse plasmabehandeling die complicaties aan de voeten moet voorkomen. Milieu Met gepulste plasma’s kan lucht worden ontdaan van allerlei verontreinigingen, zoals stikstofoxiden, fijnstof en ammoniak. EES beschikt over een installatie voor grootschalige veldtests waarmee tot tienduizend kubieke meter lucht per uur kan worden gereinigd. Deze installatie is onder meer gebruikt voor tests in het Dommeltunneltje bij de TU/ecampus. Op vergelijkbare wijze kan ook water gezuiverd worden. Zo maakt het Rode Kruis gebruik van plasma’s om drinkwater te reinigen op ramplocaties.

Transient plasma voor de reiniging van lucht.

Smart Grids | Om grote hoeveelheden zonne- en windenergie in het elektriciteitsnet te kunnen opnemen, is een slimmer netwerk met nieuwe componenten nodig. Ook moet het effect van een dynamische belasting op de betrouwbaarheid en levensduur van de infrastructuur worden onderzocht. Smart Grids doet onder meer onderzoek aan ‘slimme kabels’ die waarschuwen als er kortsluiting dreigt te ontstaan. Voor deze experimenten is het cruciaal dat er zo min mogelijk storing van buiten komt.

Airbus S.A.S. 2009

Installatie van in het lab ontwikkelde sensoren voor detectie en lokalisatie van blikseminslag op een vliegtuig.

Een transient plasma in water.

14 | Uitgelicht

31 oktober 2013

“Ik doe waarschijnli mijn leve

Streamer

Op je 53ste een eye-catching bolide kopen die zo’n beetje duurder is dan alle voorgaande occasions bij elkaar - grappen over een midlifecrisis liggen voor het grijpen. Hoogleraar Maarten Steinbuch kan er wel om lachen - en met reden. Sinds een paar weken is hij de trotse bezitter van een elektrische Tesla Model S, ‘Signature Red’. De hoogleraar Systems and Control vindt het genieten. Een blik in de achteruitkijkspiegel voor een Brussels verkeerslicht en zien hoe je Belgische achterligger een foto van je bolide maakt. “Of je vrouw die thuiskomt en zegt dat ze er bij het stoplicht weer zo’n jongetje in een BMW uit heeft gereden.” Behalve beroepsmatig (automotive is één van de takken van onderzoek binnen Steinbuchs groep) is de interesse voor auto’s ook deels genetisch bepaald. Zijn overgrootvader George Frederik Steinbuch schreef onder meer de driedelige serie ‘De Automobiel’, voor het eerst uitgegeven rond 1914 en nog tot aan de millenniumwisseling op de leeslijst van opleidingen autotechniek. Een sleutelaar was hij zelf trouwens nooit, zegt de hoogleraar bij Werktuigbouwkunde.

Zo werd zijn eerste eigen Kever vooral liefdevol gepoetst en zo nodig eens uitgedeukt of wat geplamuurd, maar “motorisch heb ik ‘m nooit zelf onderhouden”.

Steinbuch was het aan zijn stand verplicht elektrisch te gaan rijden De Kever werd na wat jaren verruild voor een Volkswagen Jetta, gevolgd door een Opel Kadett, daarna (drie achterbankpassagiers verder) een trio Renault Espaces en de laatste zes jaar een Renault Kangoo, met een “lief” Twingootje voor erbij. Allemaal, vanzelfsprekend bijna,

tweedehands; hun geld staken Steinbuch en zijn vrouw liever in het opknappen en onderhouden van de oude boerderij die ze veertien jaar terug kochten. Verder was ‘praktisch’ steevast het uitgangspunt voor Steinbuch en zijn vrouw, met een klein oog voor de looks. Lachend: “Behalve bij de Kangoo, die was echt alleen praktisch.”

Amerikaanse autofabrikant Tesla. En dat eerste ritje in een Tesla Roadster. Steinbuch had nog nauwelijks ervaring met elektrisch rijden, “maar van nul naar honderd in 3,7 seconden, direct koppel bij een snelheid van nul - fenomenaal”.

Als één van ’s lands grootste pleitbezorgers van elektrisch rijden was hij het haast aan zijn stand verplicht om bij een volgende wissel voor elektrisch te gaan. Zo zit hij sinds een paar jaar in het Formule E-team om elektrisch rijden te promoten en Nederland op de kaart te zetten als ultieme proeftuin hiervoor. Sindsdien is Steinbuch zich naar eigen zeggen nóg meer in het onderwerp gaan verdiepen “en anderhalf jaar terug dacht ik: ‘Ik wil ook elektrisch gaan rijden. Als er een elektrische Kangoo komt, dan neem ik die’”.

De riantere en luxere Tesla Model S bestond op dat moment alleen nog op papier, maar Steinbuchs interesse was snel gewekt. Grijnzend: “Boven de vijftig, van baan gewisseld, een mooie oude boerderij gekocht, al achtendertig jaar samen met dezelfde vrouw wat moet je dán?” Ook echtgenote Inge was, na de eerdere ritjes met de Roadster, snel overstag en zo’n anderhalf jaar terug deden ze hun eerste aanbetaling. Aanvankelijk hadden ze overigens het instapmodel voor ogen, maar de luxe-uitvoering (de Signature Performance) lonkte. En met succes. “‘Ik doe waarschijnlijk maar één keer in mijn leven zo gek’, dacht ik.”

Maar toen was daar het bezoek aan de Eindhovense vestiging van de

Hij legt uit dat hij de auto via zijn BV -dankzij fiscaal voordeel- wel wat

gunstiger heeft kunnen aanschaffen en kan rijden. “Doel is ook om te laten zien dat deze auto natuurlijk niet bepaald meer het golfkarretje voor de binnenstad is waar veel mensen bij elektrisch rijden nog aan denken. Feitelijk is de Tesla Model S even duur als andere auto’s in hetzelfde segment, maar je ríjdt veel goedkoper; de total cost of ownership ligt veel lager”.

“Nog maar zoveel nachtjes slapen” Overigens wordt in 2018, na een SUV-uitvoering in 2015, het kleinere broertje van de Model S verwacht: de Model E. “Dat wordt het keerpunt”, voorspelt Steinbuch. “We zitten met elektrisch rijden nog maar aan het begin van de curve.” Lange tijd waren ze in gespannen afwachting van hun eerste nieuwe wagen, waarvan de levering meermaals werd uitgesteld.

Uitgelicht | 15

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

ijk maar één keer in en zo gek” Maar op 13 september was het zover en togen de Steinbuchs naar Tilburg om hún nummer 282 van de Signatures in Europa op te halen. “Vooral de laatste dagen waren wel spannend, ja. We hebben regelmatig tegen elkaar en anderen gezegd: ‘Nog maar zoveel nachtjes slapen’.” In Nederland rijden momenteel zo’n tweehonderd exemplaren van de Tesla Model S rond: “Ik denk dat ik de veertigste of vijftigste was”. Een “iPad op wielen’, noemt Steinbuch de auto, doelend op onder meer het hightech interieur

van de wagen. “Als je gaat zitten, wordt de hele auto wakker.” Zelf wordt hij vooral heel rustig van de auto, “hij is heerlijk stil. Sommige mensen vinden dat gevaarlijk, maar ik ben me in deze auto juist veel bewuster van iedere beweging in het verkeer. Ik ben minder afgeleid door geluiden van de motor”. Het móóist vindt hij “de wangetjes bij de wielen. Vanaf het portier richting de achterwielen loopt de vorm een beetje naar buiten. Het heeft zowel iets robuust mannelijks als iets vrouwelijks”.

Ook echtgenote Inge rijdt regelmatig en graag in de Model S, “hij is echt van ons sámen”. Zoon Yuri mag er eveneens graag in toeren, maar vooralsnog zit pa er liefst nog wel naast. “Laatst wilde hij ‘m meenemen naar zijn schoonouders, maar dat vind ik toch nog een beetje eng. ‘Pak de Twingo maar’, heb ik toen gezegd.”

Zitten op een twintig jaar oud bankstel waar ook de honden op slapen - er komt nu langzaam een gat in. Zó’n gezin zijn we. Maar eigenlijk vindt iedereen het bovenal heel leuk. Iemand anders zei: ‘Je verdient het gewoon, je werkt er keihard voor’. Dat vond ik wel lief. En als ik eerlijk ben: ik wérk er ook hard voor.”

Steinbuch vervolgt: “Iemand zei dat hij deze auto eigenlijk helemaal niet bij ons vindt passen. Ik snap dat wel. We hebben een oude boerderij, waar we lopen te sjouwen met hout.

Zijn vrouw staat hem thuis regelmatig op te wachten. “We hebben een vrij lange boerderij met een pad erlangs. Als ik thuiskom, staat ze soms al bij de voordeur - via een

Steinbuchs stekkersterren

Voor zijn top vijf beperkt Steinbuch zich tot de volledig elektrische auto’s, waarbij de range volgens hem sterk afhangt van rijgedrag en vooral de gemiddelde snelheid. Ook komen volgens hem komend jaar “interessante EV’s” op de markt, zoals de VW Up en de Mercedes B-klasse.

Voor wie zich graag nog wat uitgebreider laat informeren: op anwb.nl is een overzicht van alle ‘auto’s met een stekker’ te vinden.

Interview | Monique van de Ven Foto | Bart van Overbeeke

Cursor vroeg Steinbuch naar zijn persoonlijke top vijf van elektrische auto’s (electric vehicles, EV’s). Hieronder worden alle auto’s met een stekker verstaan: volledig elektrische auto’s of zogenoemde plug-in hybrides (zoals de Opel Ampera, Mitsubishi Outlander, Toyota Prius Plug-In of Volvo Plug-In), die ook een verbrandingsmotor hebben.

app op haar telefoon kan ze zien waar ik rijd en dus ook dat ik bijna thuis ben. Dan stapt ze in en rijden we de laatste twintig meter samen. Dat is gewoon genieten.”

Steinbuch verwacht veel van de nieuwe BMW i3, “een mooie auto met veel nieuwe snufjes”. Prijs circa 35.000 euro, range circa 150 kilometer, ook te koop met een range extender. “Hij is snel en handig in de stad.”

Op de eerste plaats staat, niet verrassend, Steinbuchs eigen auto, de Tesla Model S: “Een elektrische auto in het topsegment, vergelijkbaar met de Audi A6 of de BMW 5-serie”. De range is zo’n 290 kilometer voor de goedkoopste variant (60 kWh, 73.000 euro) en circa 380 kilometer voor de duurdere (85 kWh, vanaf 83.000 euro).

De Renault Zoe staat voor Steinbuch op de derde plaats, “een erg leuke en pittige auto”. Te koop vanaf 20.000 euro plus circa 80 euro per maand voor het leasen van de batterij. Range eveneens zo’n 150 kilometer.

In Steinbuchs lijstje mag uiteraard de elektrische versie van zijn vertrouwde Renault Kangoo niet ontbreken. Prijs vanaf 27.000 euro plus 80 euro per maand lease. Bereik circa 130 kilometer, “ideaal voor als je een boerderij hebt”.

3 5

Hekkensluiter in Steinbuchs top vijf is de Nissan Leaf, “een van de eerste elektrische auto’s die in ons land te koop was”. De Leaf-2 is te koop vanaf 32.000 euro en heeft een range van zo’n 150 kilometer.

16 | Student

Clmn

31 oktober 2013

Aanschuiven bij

52 V.l.n.r.: Jetze Visser, Stefan Wolfs, Bram Valk, Renée Boesten en Frank Hogenelst. Niet op de foto: Dennis Claessens, die ’s maandagsavonds werkt, en Emiel van Strien, die vertraging heeft op de terugreis uit Denemarken, waar hij op bezoek is geweest bij zijn vriendin.

Jessica Burger Studente TN en BMT

Hoofdgerecht

Grote Boze Wolf Iedereen in het Bachelor College kan zich wel identificeren met een van de biggetjes van het sprookje ‘De wolf en de drie biggetjes’. Het eerste biggetje is lui en kiest makkelijke vakken in zijn keuzeruimte. Het tweede biggetje is iets ijveriger en kiest verbredende vakken. En het derde biggetje werkt zich kapot aan de verdiepende vakken die hij gekozen heeft. Terwijl het derde biggetje ijverig aan de studie werkt, zitten de andere twee te luieren. Zo gaat dat gedurende hun hele studie. En toch halen ze allemaal eenzelfde diploma en lijken ze hetzelfde lot tegemoet te gaan. Tot plots de grote boze wolf op hun diploma-uitreiking verschijnt. De wolf kijkt het eerste biggetje aan en vraagt om zijn diploma. De cijfers zijn niet slecht, maar wat moet de wolf nou met een fysicus die de wetten van Maxwell niet kan toepassen, of een biomedicus zonder wiskundebasiskennis? En hij verslindt het diploma met één hap, alsof het niets is. Vervolgens loopt de wolf naar het tweede biggetje en vraagt ook om zijn diploma. Dit biggetje weet van alles een beetje af, wát een unieke ingenieur! Maar de wolf is op zoek naar een expert. Desondanks biedt de wolf hem een baantje aan, je weet maar nooit waar zo’n unieke ingenieur goed voor is. Het biggetje accepteert dit, uit angst dat hem hetzelfde lot overkomt als het eerste biggetje. Als laatste wordt het derde biggetje gevraagd zijn diploma te laten zien. Het derde biggetje, inmiddels angstig geworden voor de reactie van de wolf, overhandigt met zwetende pootjes zijn diploma. De wolf werpt een kritische blik op het diploma, maar ziet aan de vakkenlijst dat dit biggetje de expert is die hij zoekt en biedt hem een welbetaalde starterpositie aan. De grote boze wolf, oftewel de arbeidsmarkt, is streng. En alhoewel het leuke van het Bachelor College is dat het unieke ingenieurs kweekt die een brede achtergrond hebben, zijn er ook nog altijd bedrijven die mensen zoeken die zich in één onderwerp hebben verdiept. Wat mij betreft verlagen al die basisvakken het niveau drastisch, is de useleerlijn volkomen useless en gaat verbreding van de ingenieur wel erg ver. Doe mij het oude bachelor systeem maar weer…

Quinoa-salade Kook de quinoa, een proteïnerijke graansoort uit Zuid-Amerika. Door het koken ontkiemt het en zet het uit. Laat het afkoelen en doe er rucola, gebakken champignons, sherrytomaatjes, komkommer en een gesneden lenteuitje bij. Roer er groene pesto door en klaar! Toet Een bekertje yoghurt, in diverse smaken.

TU es

Waarmee hoop jij ooit een Nobelprijs te winnen? Met het medicijn tegen kanker de Nobelprijs voor Geneeskunde winnen lijkt me ultiem, al is dat behoorlijk onrealistisch, helaas. Wat moet je als student in Eindhoven zeker hebben gedaan? Met elektro-mafkezen Stan, Tim en Arno op stap, gegarandeerd een dolle avond. Als je jezelf een keer kon -laten- teleporteren, waar zou je dan naartoe gaan? Naar Chicago omstreeks 1880. Tja, ik had graag de eerste wolkenkrabber uitgevonden. Wat zou je na je bachelor of master willen doen? Een groot kasteel ontwerpen waar ik samen met al mijn vrienden van ridder Worstenbrood ga wonen. Samen richten we ons eigen bedrijf op, waarin ieder zijn talenten optimaal kan ontplooien. En als dat niet lukt, vind ik na mijn afstuderen een gaaf bouwproduct uit, waarmee ik de markt verover. Welk onderwerp/probleem zou je als eerste aanpakken als je op de stoel van de minister-president zit? De hele bouwsector en huizenmarkt ligt op zijn gat. Hier zou ik graag verandering in brengen zodat ik na mijn presidentschap sneller aan een baan kan komen. Of hoeft dat dan niet meer? Met wie zou je graag een biertje willen drinken? Met Dave Grohl en Quentin Tarantino, lekker eindeloos praten over goede muziek, films en sterke verhalen.

Thijs van de Nieuwenhof (23 jaar) Masterstudent Building Technology

Foto | Bart van Overbeeke

Waardoor word jij geïnspireerd? Door de werkmentaliteit die hier in de buurt heerst. Het gezonde boerenverstand staat bij mij hoog in het vaandel. Zoals we op het werk zeggen: vlug, goed en geen afval.

Thijs verv angt de v raag ‘Waardoo r word jij geïnspire erd ‘Wat is he ?’ voor: t gekste d at je tijdens je studente nleven hebt mee gemaakt? ’ (FvO)

Student | 17

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Koken Specialist is Bouwkundestudent Frank Hogenelst. Koken is zijn hobby en hij werkt in de keuken bij het Natlab, de opvolger van Plaza Futura op Strijp-S. De quinoamaaltijdsalade maakten hij en Renée Boesten (studente Technische Bedrijfskunde) in verband met de tentamenweek: het is lekker, voedzaam en snel klaar. Wie kookt, wordt dagelijks afgesproken via WhatsApp, ook wie er mee-eet. Gemiddeld kookt iedereen één keer in de week. Er is geen maximumbedrag, maar de gemiddelde prijs ligt tussen de 3 en 4 euro. Met andere eetwensen wordt rekening gehouden. Boesten eet vegetarisch en als er met vlees wordt gekookt, wordt dat apart geserveerd. Al mislukt dat soms. Na het eten volgt de koffie, een enkele keer samen bij de nabijgelegen Albert Heijn.

Huisregels Die zijn er niet, het is een goede democratie. Iemand roept ‘Hoe duurder hoe beter’, maar dat blijkt vooral voor het eten te gelden, minder voor de bierprijs. Wie niet op tijd poetst, krijgt een boete en moet drie euro in de pot doen. Als die vol (genoeg) is, wordt er gezamenlijk gestapt in de buurtkroegen, genaamd ‘Heezfeest’. Maar de huidige bewoners hebben dat nog maar één keer meegemaakt. En verder zijn ze reuzetrots dat Peter Koelewijn in dezelfde straat heeft gewoond, wellicht reden om hem uit te nodigen voor het volgende huisfeest. Maar ook het Stukafest van vorig jaar vormde een hoogtepunt, met goede optredens, veel bezoek en sfeer. De belangrijkste gebeurtenis van dit jaar? Unaniem wordt er geroepen, op één stem na: de komst van Renée Boesten.

je Wil jij ook met genoten culinaire huis k? in deze rubrie Mail dan naar l cursor@tue.n

Huisspecifiek Renée Boesten is de enige niet-Bouwkundestudent. De overige bewoners zijn: Dennis Claessens, Stefan Wolfs, Frank Hogenelst, Jetze Visser, Emiel van Strien en Bram Valk. Toch heeft het huis geen typisch Bouw kunde-karakter, aan tafel wordt over van alles gepraat. Een officiële naam is er niet voor de Heezerweg 52, wel circuleren titels als ‘HeerenderHeezerweg’ en ‘De CHEOPSdependance’, omdat er veel bestuursleden van CHEOPS hebben gewoond of wonen. Huisspecifiek is de glijbaan. Ooit is die op Marktplaats gekocht zodat een bewoner van de tweede verdieping snel beneden kon zijn. Bij de -lichte- brand van driekwart jaar geleden op de derde verdieping konden bewoners snel wegkomen. Getroffenen werden opgevangen door de buurvrouw, met wie ze een goede relatie hebben: ze komt ook op de huisfeesten en mag haar auto achter het huis parkeren. Interview | Gerard Verhoogt Foto’s | Bart van Overbeeke

En hoe is het in Lausanne? Studenten van de TU/e gaan steeds vaker voor hun studie naar het buitenland. Voor stage of voor het verrichten van onderzoek, omdat het verplicht is of omdat ze het leuk vinden. Cursorlezers kunnen iedere twee weken over de schouder van een TU/e-student in het buitenland meekijken.

Een buitenlandsemester in Zwitserland betekent natuurlijk drie dingen: cheese, chocolate and chairlifts. Hoewel ik geen kaasconnaisseur ben, was mijn bon-ton chocoladeverslaving genoeg aanleiding om een half jaar lang de faculteit ‘Management de la Technologie’ aan de ‘École Polytechnique Fédèrale Lausanne’ (EPFL) onveilig te maken. Nou ja, ‘onveilig’. In het veilige Zwitserland ontkomt niks en niemand aan de regeltjes, bureaucratie en heersende normen en waarden. Bij gemeentelijke formulieren drie paspoortfoto’s inleveren is tot daar aan toe, maar het gras niet mogen maaien op zondag en alleen maar de wasmachine overdag gebruiken in het kader van ‘thou shalt not disturb thy neighbor’ gaat best ver. Zwitsers zijn echte regelneven: Treinen rijden op tijd, je vindt nauwelijks afval waar het niet hoort en op straat is het veilig. Helaas zijn de Zwitsers door deze planmatigheden niet zo spontaan: op vrijdagavond in mijn anglo-Français iets afspreken voor het weekend is haast onmogelijk. Ik mis een beetje de gekheid van de Nederlandse student tegenover de degelijkheid van de Zwitserse. Maar zelfs zonder deze volledige integratie geniet ik met volle teugen van Zwitserland. Ik denk dat ik nooit meer zal wennen aan het platte Nederland, aangezien in Lausanne geen centimeter plat is. Bovendien trek ik er elk weekend op uit richting de Alpenweiden, steenbokrotsen en marmotten gletsjers. Met bergschoenen aan mijn voeten heb ik al talloze Beaufort-bergbriesjes opgesnoven en tienduizenden hoogtemeters afgelegd. A Swiss day out met een groene weide, puntachtige bergen en een vriendelijke zon is voor mij immer superieur aan een Erasmus-feestje. Zwitsersland is zeer prijzig, omdat het land één grote Alpen-ansichtkaart is. Tussen die bergen ligt bovendien de world-class École Polytechnique Fédèrale Lausanne (EPFL) met bruisende ingenieursvakken en management-masterclasses. Verder is Lausanne een bruisende jongerenstad waarin veel georganiseerd wordt voor de exchange-student.

Alain Sta ke, m Innoavsterstudren ation S t ciences Vind jij het ook leuk om een bijdrage te leveren aan deze rubriek en ben jij dit collegejaar in het buitenland? Stuur dan een mailtje naar cursor@tue.nl.

Venez ici et profiter; à bientôt! Lees alle buitenlandervaringen online op www.cursor.tue.nl

Maandag

4 november, 20.30 uur Gaslab

De Leslies: soundtrack voor een

imaginaire film nr.2

Zwevende klanken fascineren. Een sirene die na passeren opeens zaktnaderende Bijna een eeuw lang zijn er muzieklikent iedereen. wegzwijmelen bij het magische geluefhebbers die id van de Lesliebox. Net als de passerende siren de Lesliebox omdat het geluid voor e boeit brengt dat beweegt varieert in toonhoogte, klan Geluidskunstenaars Horst Rickels kkleur en volume. hebben een kleine week in het Gasen Robert Pravda met deze fenomenen geëxperimen lab op de TU/e geluidsexperiment te komen dat jeteerd om tot een akoestisch moet ondergaan. Dit concert kwam tot stand als sam Axesjazzpower en Studium Generalenwerking tussen e TU/e. Entree: studenten gratis, niet-studen ten betalen 5 euro, reserveren www.tue.nl/sg

don’t TU/e and Eindhoven so you Cursor collects all events at , and nts eve ic dem aca , athletic and have to. Symposiums, ﬁlms can notify You nl. ue. or.t urs w.c ww at parties: you can ﬁnd them all ail to website, please send an em us of new events through our here will ine gaz Ma sor Cur so. do cursor@tue.nl if you want to ing happenings. publish a selection of upcom

Tuesday November, 20 .00hrs, TINT, Kanaalstraat 6 , Eindhoven OM

G!: ‘What do

day and Wednes ) x (2 y a d ues Doos Monday 4, T zaal Zwarte m il F , rs h 0 20.0 d the pines

The place

6 November,

beyon

plores powerfully exAward ce an fr n ia C y cadem r Derek his child. from directootorcycle rider Luke’s (Amit a crime to support Award a m ra d is Th ences of m ision to com olden Globe the consequ n Gosling) fateful dec by policeman Avery (G on a tense collision ed ya R ck ed lo et ee e targ om in the nomin eir families two men bec t renders him The inciden dley Cooper), and the ng impact on both of th nominee Brah will have a devastati course whic ing. years follow es utch subtitl glish with DTuesday at 17.30 hrs 50 euro on n dents pay 3, Language: En o u g st in ), en lid re va sc Note: extra e: 7,50 euro (Plazapas isdentcard. Entrance fe presentation of a stu tedoos.nl/en www.dezwar

Donderd ag

Secrets

14 november

of girl

you do with

ur life?’ OMG!: ‘What do musical Rent w you do with your life?’ Th in November anill be produced 20 times ate Broadway Theater and St d December 2013 by Dopp the TU/e campus (evenings abouudium Generale. At this OMio, Het Nieuwe will present so t subjects that matter) a pa G!evening think about th ngs from the musical and chrt of the cast A sparkling ev e question: ‘What do you do allenge you to ening about lif e and choices!with your life?’ Sign up at: info Language: Engl@tint-eindhoven.nl Entrance fee: (Pish hD)students 3 euro, ot http://tint-ein hers 6 euro dhoven.nl

, 17.30uu

r, Zw

s in scie arte Doo Tijdens h s, TU/e-c n c e e t e v e n e ampus ment leer technisch e je a m c h e te destuden rgrond be (in de we te Tenslotte tenschap) zal bespter kennen. Je zult s van andere stud ies en rolm zal er een succesve roken wo rha rd netwerk-b o ingo-spel en en je bent natu len horen, het stedellen met een Voertaal: urlijk in d reotype v gespeeld N e d e rouw e w rl g o e ands rden ond Entree: g er het genlegenheid vragen ra ti s te http://tin ot van gra yurl.com/ tis pizza. stellen. oaw4ed3 Thursday

uwe Zaal, Auditorium 14 November, 10.30-17.00hrs, Blalst Symposium 2013

d Ho

Holst Memorial Lecture 2013 an

by Prof. Cherry A. Murray, This year’s Holst Lecture will be held ing and Applied neer Engi of ol Scho ard Harv Dean of the All’. for ring inee Sciences. Title: ‘Eng ther scientists, The Holst Symposium will bring toge Philips, TU/e and from s onal essi prof and nts tude D)-s (Ph. et various aspects of other institutions. The theme will targ stry) when it comes Indu (and emia challenges facing Acad re’. Speakers: Tim to educating ’the engineers of the futu, Peter-Paul Verbeek nce’ Scie a ‘Dat ica) ritm (Algo ans Salim and brain’, Thomas (U Twente) ‘Enhancing the human body Dekker (TU Delft) Cees en ics’ imet Speck (Freiburg) ‘Biom ‘BioNanoScience’. Language: English y Entrance fee: none, but it’s obligator to register http://tinyurl.com/qhl73n3

Monday

18-21 November, 9.00-17.00hrs, de Zwarte Doos, TU/e campus

Skill Sessions

This november, the Eindhoven University of Technology organises The Career Events (Wervingsdagen) again. The first event, the Skill Sessions, will take place from November 18th to During the Skill Sessions you can attend a week’s worth of interesting worksho November 21st , 2013. during and after your study. So after participating you can make use of inside ps that will help you information! The workshops take place in De Zwarte Doos and are free for all students of the TU/e, you just have to register online. This year also 9 workshops in English are scheduled. Entrance fee: none http://www.wervingsdagen.nl

ur, mber, 16.00 u ve o n g a jd Vri uditorium Blauwe Zaal, A Aarts

rof.dr. Emile

Intreerede p

tot 2012 benoemd aan rts is per 1 mei an Prof.dr. Emile Aaar en per 1 april 2013 tot decaTU/e. voltijdhooglera kunde en Informatica van deet de titel de faculteit Wis r houdt hij zijn intreerede m Op 15 novembe ‘Always-on’. rlands Voertaal: Neden.v.t. n: te Entreekos com/ptoarqn http://tinyurl.