Erraldoiak
Itzelezko indarra dute, mendi eta basoetan bizi eta, egun bakan batzuetan, haranera jaisten dira.
Oldarkorrak direnez, zenbait lekutan herritarrak horien beldur dira. Besteetan, ostera, izaki onbera eta atseginak dira... Halakoxeak dira euskal erraldoiak. Kristautasuna heldu aurretik gure lurretan bizi ziren jentilek garia landatzera erakutsi ziguten, ehotzeko harria erabiltzera eta tresnak egiteko burdina urtzera. Basajauni eta Basandereri esker, bai natura bai bertan bizi diren izaki guztiak errespetatzera ikasi genuen.
Gure lurralde osoan barreiatutako harrespil, tumulu, koba eta trikuharri anitzetan aurki ditzakezu horien guztien arrastoak.
131,6 km (2h14’)
173,1 km (2h54’)
97,3 km (1h23’)
138,8 km (2h3’)
24,6 km (42’)
Markina-Xemein
133,2 km (2h44’)
98,9 km (1h53’)
74,3 km (1h11’)
Oiartzun
193,5 km (3h42’)
159,2 km (2h51’)
134,6 km (2h9’)
60,3 km (58’)
Zuia
47,1 km (32’)
Alangua
Non lo egin
88,6 km (1h12’) 41,5 km (40)
Zegama
Ataun
50,2 km (51’)
Oiartzungo turismo-bulegoa (goi-denboraldian zabalik) Mendiburu, 5 • 943 494 521 turismo@oarsoaldea.net
Zuiako Kuadrillako turismo-bulegoa Domingo de Sautu, 20 (udaletxea, behea) 945 430 440 oficinadeturismo@cuadrillazuia.com
Lekeitioko turismo-bulegoa Independentzia plaza, z.g. 946 844 017 • turismo@lekeitio.eus Gernika-Lumoko turismo-bulegoa (Kortezubitik 10 minutura) Artekale, 8 • 946 253 212 turismo@gernika-lumo.net
Aguraingo turismo-bulegoa (Alanguatik 10 minutura) Kale nagusia, 8 • 945 302 931 turismo.cuadrillasalvatierra@gmail.com Zegamako turismo-bulegoa Anduetza baserria, z.g. • 943 802 187 anduetza@gipuzkoamendizmendi.net
Eta askoz gehiago...
84,5 km (1h42’)
Orozko. Informazio turistikorako gunea (Dimatik 35 minutura) Zubiaur plaza, z.g. • 946 122 695 turismo@gorbeialdea.com
ATAUNDIK ETA ZEGAMATIK HURBIL • Ordiziako azoka • Goierriko museoak • Mutiloa-Ormaiztegiko bide berdea (orientazio-jokoa) • San Adriango tunela (Zegama) • Aizpeako meategiak (Zerain) • • • • •
KORTEZUBITIK HURBIL • Gaztelugatxeko Doniene (Bermeo) • Gernikako arbola eta batzar-etxea • Omako basoa eta Santimamiñeko kobak (Kortezubi) • Bakearen Museoa (Gernika) • Urdaibaiko Biosferaren Erreserba • Bermeoko portua eta alde zaharra
DIMATIK HURBIL Museo Etnografikoa (Orozko) Sarriako parketxea (Gorbeiako P. N.) OIARTZUNDIK HURBIL Euskal Baserriaren Ekomuseoa (Artea) Aiako Harria Parke Naturala(Oiartzun) Arditurriko bide berdea eta meatzeak (Oiartzun) Saldropo hezegunea (Zeanuri) Victor Hugoren etxea (Pasai Donibane) ZUIATIK HURBIL Albaola, Itsas Kultur Faktoria • Oroko Andre Mariaren santutegia (Zuia) (Pasai San Pedro) • Goiuriko ur-jauzia (Goiuri) San Marko gotorlekua (Errenteria) • Sarriako parketxea (Gorbeiako P. N.) • Euskal Buztingintza Museoa (Legutio) MARKINATIK HURBIL
• Lekeitioko portua eta alde zaharra • Ziortzako monastegia (Ziortza-Bolibar)
• • • •
ALANGUATIK HURBIL • Sorginetxe eta Aizkomendiko trikuharriak (Agurain)
Turismo-bulegoak
84,5 km (1h42’)
34,3 km (51’)
Non jan
197,7 km (3h36’)
Kortezubi
Dima
156,2 km (2h56’)
Distantzien taula
97,3 km (1h23’)
50,2 km (51’)
Dima
34,3 km (51’)
109,1 km (2h24’)
Ataungo Barandiaran turismo-bulegoa Larruntza errota, San Gregorio auzoa 943 180 335 barandiaran@gipuzkoamendizmendi.net
KORTEZUBITIK HURBIL • Gaztelugatxeko Doniene (Bermeo) • Gernikako arbola eta batzar-etxea Omako basoa eta Santimamiñeko kobak (Kortezubi) Bakearen Museoa (Gernika) Urdaibaiko Biosferaren Erreserba Bermeoko portua eta alde zaharra
88,6 km (1h12’)
47,1 km (32’)
Zuia
58,9 km (1h33’)
109,1 km (2h24’) 183,4 km (3h35’) 243,7 km (4h33’)
131,6 km (2h14’)
138,8 km (2h3’)
173,1 km (2h54’)
156,2 km (2h56’)
230,5 km (4h07’)
197,7 km (3h36’) 272 km (4h47’)
bidezidorretatik
Kortezubi
Non jan
Erraldoien
24,6 km (42’)
272 km (4h47’)
Orozko. Informazio turistikorako gunea (Dimatik 35 minutura) Zubiaur plaza, z.g. • 946 122 695 turismo@gorbeialdea.com
58,9 km (1h33’)
41,5 km (40)
Markina-Xemein
230,5 km (4h07’)
Eta askoz gehiago...
Ataungo Barandiaran turismo-bulegoa Larruntza errota, San Gregorio auzoa 943 180 335 barandiaran@gipuzkoamendizmendi.net
183,4 km (3h35’)
DIMATIK HURBIL Museo Etnografikoa (Orozko) Sarriako parketxea (Gorbeiako P. N.) Euskal Baserriaren Ekomuseoa (Artea) Saldropo hezegunea (Zeanuri)
133,2 km (2h44’)
Turismo-bulegoak
Zuiako Kuadrillako turismo-bulegoa Domingo de Sautu, 20 (udaletxea, behea) 945 430 440 oficinadeturismo@cuadrillazuia.com
98,9 km (1h53’)
Alangua
Distantzien taula
74,3 km (1h11’)
332,3 km (5h45’)
Oiartzungo turismo-bulegoa (goi-denboraldian zabalik) Mendiburu, 5 • 943 494 521 turismo@oarsoaldea.net
Zegama
Oiartzun
290,8 km (5h5’)
Erraldoien
243,7 km (4h33’)
DEPARTAMENTO DE DESARROLLO ECONÓMICO Y COMPETITIVIDAD
Lekeitioko turismo-bulegoa Independentzia plaza, z.g. 946 844 017 • turismo@lekeitio.eus
193,5 km (3h42’)
ZUIATIK HURBIL Oroko Andre Mariaren santutegia (Zuia) Goiuriko ur-jauzia (Goiuri) Sarriako parketxea (Gorbeiako P. N.) Euskal Buztingintza Museoa (Legutio)
159,2 km (2h51’)
• ATAUNDIK ETA ZEGAMATIK HURBIL • Ordiziako azoka • • Goierriko museoak • • Mutiloa-Ormaiztegiko bide berdea • (orientazio-jokoa) • San Adriango tunela (Zegama) • Aizpeako meategiak (Zerain) • • OIARTZUNDIK HURBIL • • Aiako Harria Parke Naturala(Oiartzun) • Arditurriko bide berdea eta meatzeak (Oiartzun) • • Victor Hugoren etxea (Pasai Donibane) • Albaola, Itsas Kultur Faktoria • (Pasai San Pedro) • • San Marko gotorlekua (Errenteria) • •
134,6 km (2h9’)
EKONOMIAREN GARAPEN ETA LEHIAKORTASUN SAILA
Aguraingo turismo-bulegoa (Alanguatik 10 minutura) Kale nagusia, 8 • 945 302 931 turismo.cuadrillasalvatierra@gmail.com
Non lo egin
60,3 km (58’)
TTARTTALO: Begi bakarra du kopetaren erdian eta hain indartsua da, Zegaman 14 pertsona artean ere mugitu ezingo luketen harri batekin esku-pilotan aritzen zela esaten zutela. Gogokoen dituen elikagaien artean, batez ere, giza-haragia nabarmentzen da.
bidezidorretatik
Ataun
www.euskaditurismo.eus
BASAJAUN: Baso sakonean bizi da. Tamaina izugarriko gizaki itxura du, belaunetarainoko adatsa eta ilez estalitako gorputza. Artzainei laguntzeko, ekaitzen berri ematen die eta otsoa uxatzen du. Ardiek Basajaun bertan dagoela atzematen dutenean, zintzarriei aldi berean eragiten diete.
ALANGUATIK HURBIL • Sorginetxe eta Aizkomendiko trikuharriak (Agurain)
bidezidorretatik
JENTILAK: Aurreneko lanbideen maisuak izan ziren batez ere. Isolaturik bizi ziren euren ohiturei eusteko, eta ez ziren batere ondo moldatzen kristauekin. Itzelezko indarra lortzeko, gogokoen zutena praktikatzen zuten: bola-jokoan aritzen ziren, eta izugarrizko harriak botatzen zituzten mendi batetik bestera.
MARKINATIK HURBIL • Lekeitioko portua eta alde zaharra • Ziortzako monastegia (Ziortza-Bolibar)
Erraldoien
Nola bereiztu?
Zegamako turismo-bulegoa Anduetza baserria, z.g. • 943 802 187 anduetza@gipuzkoamendizmendi.net
3higa
Eta Ttarttalorekin –begi bakarreko jeinu gaiztoa– gure buruargitasuna hobetzera ikasi genuen, haren indarrari eta gaiztakeriari aurre egiteko.
Izaki magikoak bizi diren herria
Gernika-Lumoko turismo-bulegoa (Kortezubitik 10 minutura) Artekale, 8 • 946 253 212 turismo@gernika-lumo.net
Erraldoiak
290,8 km (5h5’)
332,3 km (5h45’)
Museo mitologikoa
JENTILZUBIKO KOBA. Izenak dena esaten du euskal erraldoien neurrira eginda omen dagoen haranean. Ausartenek espeleologia, eskalada edo troken jaitsiera egin ahalko dute, eta ikusnahienek mitologiari buruzko bisitaldi gidatuak egin ditzakete haranean barrena.
Urdaibai
Bermeo Mundaka
Sopela
Lekeitio
Mungia
Kortezubi
Gernika
mitologikoa
mañón
BILBAO
Ar
Markina-Xemein Basauri
BI-635
BI-2224
Getaria Deba
Zarautz
Artea Areatza
Artziniega
Dima
Sarria
Zuia AP-68
jo
VITORIA-GASTEIZ
Ttipia (erreserbatu behar da) T. 945 243 828
Salinas de Añana/ Gesaltza Añana
GI-2637
Izki
Alangua
Araia A-1
AIAKO HARRIA
A-1
Ataun
Oieleku, Aiako Harria Parke Naturalean, panoramika zirraragarriak gordetzen dituen leku magikoa da. Mendi-magaletatik barreiatuta dauden harrespilak Burdin Aroan eraiki zituzten pertsonek horixe bera pentsatuko zuten. Sekulako txangoa etxeko guztiontzat. 20 minutuko paseo erraza. Oiartzundik Artikutzara doan errepidean utz dezakezu autoa.
Aralar Museo mitologikoa Barandiaran Museoa Larruntza Errota, San Gregorio auzoa T. 943 180 335
BARANDIARAN MUSEOA Euskal mitologia ulertzeko ezinbesteko bisitaldia. Joxe Miel Barandiaran antropologo eta etnografoa da, beharbada, euskal kulturaren ikertzailerik garrantzitsuena.
Maeztu/ Maestu Antoñana
Santa Cruz de Campezo/ Santikurutze Kanpezu
PROPOSATZEN DIZUGUN BISITALDIAK ZURE IRUDIMENA ASKATUKO DU... Gorbeiako Parke Naturalaren bihotzean magiaz beteriko inguru zoragarriak aurkitu ez ezik, ilusioaren tailerrean parte hartzeko aukera ere izango duzu. Hemen ezagutuko dituzu eskualdea zipriztintzen duten alegia eta kondairarik sinestezinenetariko asko.
Zegama
Salvatierra/ Agurain
Alegria-Dulantzi
Sorginetxe eta Aizkomendiko trikuharriak
A-1
Oñati
Aizkorri-Aratz
AP-1
Murgia
Tolosa
Ordizia
Otxandio
Urduña/ Orduña
Espejo
Anduetza parketxea Anduetza Baserria, San Bartolome s/n T. 943 802 187
Elorrio
Urkiola
Amurrio
arria H ako
Andoain Villabona
Azpeitia
Laudio/Llodio
Vald ere
Hernani
Elgoibar
AP-68
Oieleku
Oiartzun
Zumaia
Balmaseda
Inguru Abentura (erreserbatu behar da) T. 635 748 948
DONOSTIA/ SAN SEBASTIÁN
AP-8
BI-2636
Amorebieta
DIMA
Erraldoiak
Ondarroa Mutriku
Hondarribia
Euskal Kostaldeko Geoparkea
Ai
Bisita
Oiartzungo turismo-bulegoa Mendiburu, 5 T. 943 494 521
Izenaduba Basoa (Mungia) T. 946 740 061
Bisita
Laguardia
mitologikoa ZUIA
Barandiaran museoa ATAUN