Ondarroa
BIDEKO INFORMAZIOA
9
INFORMACIÓN DE RUTA Zubia Puente
12
14 Lurpeko pasabidea Paso subterraneo
Narrondo
Deba
ZUMAIA
Zumaia
Bidegurutze arriskutsua Cruce peligroso
9
Narrondo
AP-8 Arroa
Itziar
GI-631
N-634
Arroa ZUMAIArako LOTURA
AP-8
ZUMAIA
100 0
Zestoa
14
20,5
24
26
32
36
37,5
40,2 41,4
Km 44,3
42,3
37,8
30,3
23,8
20,3
18,3
12,3
8,3
6,8
4,1
2,9
Andoain
Lasao
N-I-445
KULTURA-ETA INDUSTRIA- ONDAREA PATRIMONIO CULTURAL E INDUSTRIAL
INTRODUCCIÓN
1920tik 1926ra bitarte Urolako trenbide elektriko desagerturako eraiki zen azpiegituran barrena doa Urolako bide berdea. 36 kilometroko trenbide horrek Zumarraga eta Zumaia lotzen zituen, Gipuzkoako haran malkartsu honetan barrena. Trenbidearen iraganaren lekuko, jatorrizko ibilbidea dugu, egun bide berde bihurtu dena, 29 tunelak eta 19 zubi eta zubibideak barne, haietako asko José Eugenio Ribera Dulaste ingeniariak diseinatuak, hormigoi armatuaren aitzindarietako bat izanik Gazumegure / Akotegi herrialdean. 1000 mUrolako trenbide historikoan barrena 13 geltoki dotore ageri dira, eta Ramón Cortázar Urruzola donostiar arkitektoak diseinatu zituen mugarri horiek, neoeuskal estiloan. Batzuk, Zumarraga, Iraeta edo Arroa adibidez, euskal baserriaren formetan oinarritu ziren. Beste batzuek, Azpeitiak edo Zestoa-Bainuetxeak adibidez, inguruetako dorretxeak dakartzate gogora. Azkenik, Loiolako geltokian begi-bistakoa da aldameneko Santutegiarekin duen lotura. Eraikin horiei behatuz ikuspegi bikaina lor dezakegu korronte arkitektoniko horren inguruan, Artzalluz baita trenaren iraganeko erabilera eta premien inguruan ere.
Aduna
La vía verde del Urola recorre la infraestructura construida entre 1920
Zizurkil y 1926 para el desaparecido ferrocarril eléctrico del Urola que, a lo
GI-2634
largo de sus 36 kilómetros a través de este agreste valle guipuzcoano, enlazaba las localidades de Zumarraga y Zumaia. Testimonio de su pasado es el trazado original, ahora vía verde, incluidos sus 29 túneles y sus 19 puentes y viaductos, muchos de ellos diseñados por uno de los pioneros del hormigón armado en nuestro país, el ingeniero José Eugenio Ribera Dulaste. El histórico trazado del ferrocarril del Urola se encuentra jalonado por 13 elegantes estaciones, diseñadas en estilo neovasco por el arquitecto ATN Ramón Cortázar Urruzola. Algunas, como Zumárraga, donostiarra Iraeta o Arroa, están inspiradas en las formas del caserío vasco. Otras, como Azpeitia o Zestoa-Balneario, en las casas-torre del entorno, mientras que en el caso de Loiola salta a la vista su vinculación con el vecino Santuario. Contemplar estos edificios nos ofrece una magnífica panorámica sobre esta corriente arquitectónica y, también, sobre los usos y necesidades del ferrocarril en el pasado.
Asteasu
Larraul
AP-1
8
Eibar
5
Azkoitia
AZKOITIA 4
LOIOLA 5
6 AZPEITIA
6
Soraluze / Placencia de las Armas
Loiola
Azpeitia
7
Villabona
Alkiza
Irura Anoeta
Hernialde Berrobi Elosua
Samiño 931 m
3 AIZPURUTXO
AP-1
Bidania Azpeitiako geltokia I Estación de Azpeitia Beizama
Albiztur
Leaburu Gaztelu Lurrun-trena I Tren de vapor
Izazpi 971 m
IBILBIDEA / SARBIDEAK
IKURRAK I SIMBOLOGÍA Alegia
GI-632
RECORRIDO / ACCESOS
Antzuola
Zuk aukeratuko duzu abiapuntua. Hainbat puntutatik sar zaitezke bide berdean, eta zuk aukeratutako tartea goza dezakezu. Ezagutu Urolako Bide Berdea zure aukeretara ondoen egokitzen den moduan.
3
Urretxu
Tú eliges el punto de partida. Puedes acceder a la vía verde desde diferentes puntos y disfrutar del tramo que tú elijas. Descubre la Vía Verde del Urola como mejor se ajuste a tus posibilidades.
Arrola 904 m
BIDE BERDERAKO SARBIDEAK I ACCESOS A LA VÍA VERDE
Arrasate / Mondragón
2 URRETXU-ZUMARRAGA
•
43.087366, -2.319746
Gorostiaga 940 m
43.133059, -2.352039 Aizpurutxo auzoa / Barrio Aizpurutxo
• 4 AZKOITIA
43.177772, -2.315373 Jorge Oteiza Frontoiak / Frontones Jorge Oteiza
• 5 LOIOLA
43.174647, -2.279218 Loiolako geltokia / Estación de Loiola
Oñati
43.179473, -2.262862 Garmendia auzoa / Barrio de Garmendia
2
1
1
Iraeta
43.296168, -2.254034 Kirol portua / Puerto Deportivo
Eusko Jaurlaritza / Gobierno Vasco. geoEuskadi
Brinkola
A-1
Lazkao
Telleriarte
43.240352, -2.260547
Aizkorri-Aratz Iturria/Fuente:
Beasain
Ormaiztegi
Zestoa
43.256056, -2.259149
Ordizia
GI-632
Gabiria
Mutiloa
Segura
Idiazabal A-1
Autokarabanen eremua Área autocaravanas
Lizartza
Ikaztegieta VÍA VERDE TRAMO POR CARRETERA Precaución/Dificultad Orendain Jatetxea/Taberna Restaurante/Bar
Atsedenlekuak Áreas de esparcimiento
Gaintza Bizikletak alokatzekoa Amezketa Abaltzisketa Alquiler de bicicletas
Konponketa-puntua Punto de reparación Eraikin erlijiosoa Edificio religioso
Interes monumentala Interés monumental
Estación de tren
Museoak/Interpretazio-Zentroak Museos/Centros de interpretación
Zaldibia Tren geltokia
Osasun-etxea/Ospitalea Centro de salud/Hospital
Olaberria
Zerain
Altzo
Azkoitia 1981 Tren elektrikoa I Tren eléctrico
Baliarrain Itsasondo Ostatuak Kanpina Alojamientos Camping Altzaga Arama
Alegia
Legazpi
MIRANDAOLA
• 6 AZPEITIA
Informazioa Información
Itsaso
PRECAUCIÓN, ZONA INDUSTRIAL Entrada y salida de camiones
Legazpi
• 3 AIZPURUTXO
Kontuz/Zailtasuna
Ezkio
KONTUZ, INDUSTRIALDEA Kamioi sarrera/irteera
Pabiloien arteko eskuinerako bira
Geltoki intermodala / Estación Intermodal
• 9 ZUMAIA
Legorreta
Zumarraga
Giro a la derecha entre pabellones
43.036945, -2.337254 Mirandaola Parkea / Parque de Mirandaola (Legazpi)
• 8 IRAETA
ERREPIDE-TARTEA
URRETXU 2 ZUMÁRRAGA
GI-632
AP-1
• 7 ZESTOA
BIDE BERDEA
4
ZUMAIA
• 1 MIRANDAOLA
Eldua
Tolosa Belauntza Ibarra
Bergara
MIRANDAOLA
Km 0
ZUMAIA
ZUMAIA
BIDE BERDEA AMAIERA FÍN DE VÍA VERDE
Iraeta
Pagoeta PAGOETA PARKE NATURALA PARQUE NATURAL
Lasao
Km 44,3
ZUMAIA
Aia
Zestoako Bainuetxea Balneario de Zestoa
IRAETA
GI-2634
6,5
Zestoa
10
2
Lasao
ZESTOA 7
Km 0
Arroa
BIDE BERDEA AMAIERA FÍN DE VÍA VERDE
Narrondo
A-1
Azpeitia
GI-631
8
Aizarnazabal
Loiola
KONTUZ PRECAUCIÓN Lotunea GI-631 errepidearekin Incorporación a GI-631
Iraeta
-100
Azkoitia
IRAETA
Lastur
AP-8
La Vía Verde del Urola es un atractivo itinerario apto tanto para peatones como para ciclistas, que cuando esté finalizada en su totalidad unirá todo el valle, que debe su nombre al río Urola, desde su nacimiento en las faldas del Aizkorri hasta Zumaia, donde desemboca en el Mar Cantábrico. La información que aquí se muestra abarca una distancia mayor a la originaria del antiguo ferrocarril eléctrico del Urola que unía los municipios de Zumarraga y Zumaia, pues se señala el inicio en el parque de Mirandaola de Legazpia, y durante 37,5 kilómetros transcurre por tramos que intercala carril bici y vía verde en un trazado salpicado de túneles y puentes. La vía llega sin interrupción hasta el barrio de Iraeta en Zestoa. En este punto y durante 4 kilómetros el trazado solo puede ser realizado por carretera hasta el barrio Zumaiarra de Narrondo, donde vuelve a estar acondicionado para peatones y ciclistas. Los últimos kilómetros nos acercan hasta el antiguo muelle de carga de Zumaia que marca el final de este turístico recorrido. Sin duda un excelente recurso tanto de movilidad como de turismo que no debes perderte.
KONTUZ I PRECAUCIÓN Errepide bidezko tartea Tramo por carretera
Lasarte
200
9
Urolako Bide Berdea ibilbide erakargarria da, oinezkoentzako nahiz txirrindularientzako egokia. Guztiz amaitzen dutenean haran osoa lotuko du. Bere izena Urola ibaiari zor dio; ibaia Aizkorriko mendi-hegaletan sortu eta Zumaiaraino iristen da, eta hantxe isurtzen du daraman ura Kantauri Itsasora. Hemen azaltzen den informazioak Zumarraga eta Zumaiako udalerriak elkartzen zituen Urolako trenbide elektriko zaharraren jatorrizko distantzia baino ibilbide luzeagoa biltzen du, izan ere, hasiera Legazpiko Mirandaola parkean adierazten baita, eta 37,5 kilometrotan barrena bidegorria eta bide berdea tartekatzen ditu, tunel eta zubi ugari dituen ibilbidea eginez. Bidea Zestoako Iraeta auzoraino iristen da etenaldirik gabe. Puntu horretatik aurrera, 4 kilometroz, ibilbidea soilik errepidez egin daiteke Zumaiako Narrondo auzoraino, eta bertan berriz ere oinezkoentzako eta txirrindularientzako egokituta dago. Azken kilometroek Zumaiako zamalanetako kai zaharrera hurbiltzen gaituzte, eta kaiak ibilbide turistiko honen amaiera markatzen du. Mugikortasunari nahiz turismoari dagokionez baliabide bikaina da, inolako zalantzarik gabe, eta ezin zara geratu ibilbidea egin gabe.
BIDE BERDEA AMAIERA FIN DE VÍA VERDE
Usurbil
300
¡PRECAUCIÓN! TRAMO POR CARRETERA
Mendaro
SARRERA
AP-8
N-634-O
400
Behea
VITORIA GASTEIZ
Orio
Industrialdea Zona Industrial
500
11
Elgoibar
N-634-Z KONTUZ I PRECAUCIÓN
ENLACE A ZUMAIA
Biribilgunea Rotonda
AP-8
MIRANDAOLA
Arroa
KONTUZ! ERREPIDE BIDEZKO TARTEA
Erbera
Zarautz
Oikia
44,3km
MIRANDAOLA
Aizpurutxo
BIDE BERDEA VÍA VERDE
Getaria
13
Donostia / San Sebastián
Lineala I Lineal Ertaina I Media Lur trinkotua / asfaltoa I Tierra compactada / asfalto 4-5 horduak I horas +149 m. Mirandaola / Zumaia
Urretxu-Zumarraga
Mutriku
Legazpi
Erribera
Ibilbidea I Trayecto: Zailtasuna I Dificultad: Lurzorua I Firme: Denbora I Tiempo: Desnibela I Desnivel: Hasiera I Inicio:
MIRANDAOLA
UROLA
DONOSTIA SAN SEBASTIÁN
BILBAO
N-634
ZUMAIA
DESBIDERATZEA Bidegorri sarbidea DESVÍO Acceso a Bicicarril
ZUMAIA
Bainuetxea Balneario
Zenbait tunel zeharkatzen ditu bide berde honek, gehienak argiztatuak, baina argiak edo kopetakoak erabiltzea gomendatzen da. / Esta vía verde atraviesa túneles, la mayoría iluminados, pero se recomienda el uso de luces o frontales.
Aralar
Ataun
Ganboa Uarrain 1412 m
www.euskaditurismo.eus