YARIŞMA
KOLLEKTİF DUYARLILIKLAR ve MİMARİ PROJE YARIŞMALARI
KAMUSALLIK VE İZMİR KALKINMA AJANSI HİZMET BİNASI PROJE YARIŞMASI
“Kamusallık talebinin mimarlık yarışmalarında kolektif bilinç olarak görünümü...”
Doç. Dr. Şeniz Çıkış
Ödül alsın ya da almasın teslim edilen tüm projelerin önemli bir deneyim olanağı sağladığı mimari proje yarışmaları, yeni düşüncelerin keşfedilmesi adına yapılan birer yatırım olarak kabul edilir (Lipstadt). Kültür ürünü olarak değerlendirildiklerinde ise yarışmalar ve onlardan elde edilen sonuç ürünler o anda hem toplumda hem de meslek adamları arasında oluşan duyarlılıkları, öncelikleri sergilemesi açısından önemlidir (Adamczyk, vd.). Ortak öncelikler aynı zamanda altı kalın çizgilerle vurgulanmış birer mesajdır. Bu mesajlar yalnızca katılımcılar yani proje müellifleri tarafından oluşturulmazlar. Yarışmaların birçok aktörün rol aldığı bir süreç olduğu hatırlanacak olursa, sonuçta ortaya çıkan duyarlılıkların ve vurguların ya da temaların yarışmaya katılan proje müelliflerinin yanı sıra, jüri üyeleri ve yarışmayı düzenleyen kurumlar tarafından hep birlikte oluşturulduğu söylenebilir. Jüriler mesajlarını şartnameyi hazırlayarak ve ödül alan projeleri seçerek belirlerler. Yarışmaya katılan proje müellifleri ise hazırladıkları projelerle kısmen kolektif, kısmen de bireysel olarak belli konulara vurgu yaparlar. Yarışmayı düzenleyen kurumlar çoğu zaman daha alçak bir tonda, yalnızca ihtiyaç ve önceliklerini belirterek dolaylı mesajlar oluştururlar (Kreiner). Yarışma bitip sonuçlar duyurulduğunda beliren ortak vurgu ve öncelikler kolektif bilincin çeşitlemeleridir. Bu yüzden de mimari proje yarışmaları Lipstadt’ın vurguladığının aksine yalnızca karşıt fikirlerin ve uzlaşmaz çözümlerin çarpıştığı savaş alanları ve fikir arenaları değil, aynı zamanda kolektif bilincin de sergilendiği ortak düşünce platformlarıdır. Karşıt fikirler kadar benzer fikirlerin çeşitlemeleridir yarışanlar… Ülkemizde Cumhuriyet’in kuruluşundan itibaren özellikle kamu kurumlarınca yaygın bir proje elde etme aracı olarak değerlendirilen mimari proje yarışmaları politik duruşların, ideolojik öncelik ve duyarlılıkların ifade edilmesi, mimari yaklaşım biçimlerinin sergilenmesi ve de meslek alanında öncelikli temaların açığa çıkarılması açısından önemli birer arşiv oluştururlar (Sayar). Örneğin 1930’lu yıllarda yapılan yarışmalardaki modernlik vurgusu, 1940’lı yılların savaş ortamında beliren kültürel öz arayışları, 1980’lerin toplumsal ortamında öne çıkan tarih42 ▲ YARIŞMA
