Biuletyn Jakości

BIULETYN JAKOÂCI T Ü V

R h e i n l a n d

P o l s k a

S p ó ∏ k a

z

o . o .

Wdro˝enie, certyfikacja i doskonalenie systemów zarzàdzania jakoÊcià w ochronie zdrowia.

Cz´Êç III Szkolenie umiej´tnoÊci mi´kkich Mikroprz´dsi´biorca te˝ mo˝e skorzystaç z funduszy Unijnych - ZPORR dzia∏anie 3.4.

Mikroprzedsi´biorstwa

e-mail: post@pl.tuv.com

•

www.pl.tuv.com

1 2005(13)

Szanowni Paƒstwo Pierwszy numer Biuletynu JakoÊci w 2005 roku, a trzynasty numer - na pewno nie pechowy - od poczàtku istnienia naszego periodyku, dotar∏ do Paƒstwa. Jak widaç, szata graficzna - zgodnie z naszà zapowiedzià - uleg∏a zmianie. Mamy nadziej´, ˝e zmiany jakie wprowadziliÊmy przypad∏y Paƒstwu do gustu.

TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o.

Zarzàd Janusz Grabka - Prezes Zarzàdu Marek Mucha - Wiceprezes Zarzàdu Siedziba 02-146 WARSZAWA ul. 17 stycznia 56 tel.: 022/ 846 79 99 tel.: 022/ 846 51 63 fax: 022/ 868 37 42 41-800 ZABRZE ul. M. Sk∏odowskiej-Curie 34 tel.: 032/ 271 64 89 tel.: 032/ 271 06 23 fax: 032/ 271 64 88 60-729 POZNA¡ ul. ¸ukaszewicza 43 tel./fax: 061/ 867 81 87 20-950 LUBLIN ul. Czechowska 4 tel.: 081/ 532 86 68 tel.: 081/ 532 86 87 tel. kom.: 0 607 057 028

W bie˝àcym numerze zamieszczamy trzecià - ostatnià cz´Êç cyklu artyku∏ów odnoÊnie wdro˝eƒ, certyfikacji i doskonalenia systemów zarzàdzania jakoÊcià w ochronie zdrowia.

Zgodnie z naszà obietnicà, krótko prezentujemy Paƒstwu zmiany organizacyjne jakie nastàpi∏y w TÜV Rheinland Polska oraz nowy schemat organizacyjny spó∏ki.

W zwiàzku z cz∏onkostwem Polski w Unii Europejskiej i dost´pnoÊcià Êrodków z funduszy strukturalnych staramy si´ Paƒstwu przybli˝aç tà tematyk´. W bie˝àcym numerze nasi konsultanci w tym zakresie przybli˝ajà dost´pnoÊç tych Êrodków dla mikroprzedsi´biorstw.

Jak Paƒstwo zapewne wiedzà wÊród spó∏ek TÜV Rheinland Group w Polsce jest firma szkoleniowa - TÜV Akademia Polska. W zwiàzku z tym, i˝ bierze ona udzia∏ w realizacji projektów szkoleniowych finansowanych z Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego - Dzia∏anie 2.3 - Rozwój Zasobów Ludzkich, a w takich projektach szkoli si´ pracowników firmy w ró˝nych obszarach, prezentujemy wi´c Paƒstwu artyku∏ trenera w zakresie tzw. szkoleƒ mi´kkich. ˚yczymy przyjemnej lektury!

10-434 OLSZTYN ul. Ko∏obrzeska 50 tel.: 089/ 533 14 80 tel.: 089/ 533 15 39 tel. kom.: 0 693 410 037 42-200 CZ¢STOCHOWA ul. Kuceliƒska 22 tel.: 034/ 323 50 54 70-370 SZCZECIN ul. Bohaterów Warszawy 15-16 tel./fax: 091/ 484 49 67 77-100 BYTÓW ul. L´borska 24 tel./fax: 059/ 822 79 53 tel.kom.: 0 695 888 838 85-825 BYDGOSZCZ ul. Wojska Polskiego 65 tel./fax: 052/ 374 73 87 tel.kom.: 0 607 464 786 87-800 W¸OC¸AWEK ul. Toruƒska 22 tel./fax: 054/ 237 28 60 32-020 WIELICZKA ul. Legionów 14 tel.: 012/ 291 53 00 tel.: 012/ 291 53 01

W zwiàzku z mo˝liwoÊcià zamieszczenia adresów internetowych Paƒstwa firm na naszej stronie internetowej, goràco prosimy zainteresowanych o kontakt (telefoniczny lub mailowy) w tej sprawie z nast´pujàcà osobà: Marek åwiok • tel.: 032/ 271 06 23 mcwiok@pl.tuv.com PrzeÊlemy Paƒstwu stosowny formularz oÊwiadczenia w którym wyrazicie Paƒstwo zgod´ na umieszczenie adresu internetowego na naszej stronie internetowej.

2

Zespó∏ redakcyjny

Spis treÊci 1. Kilka s∏ów od Redakcji

..............................................................

str. 2

2. Wdro˝enie, certyfikacja i doskonalenie systemów zarzàdzania jakoÊcià w ochronie zdrowia - Cz´Êç III

......................................

str. 4

3. Mikroprzedsi´biorca te˝ mo˝e skorzystaç z funduszy unijnych - ZPORR dzia∏anie 3.4 - Mikroprzedsi´biorstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 6 4. Szkolenie umiej´tnoÊci mi´kkich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 10 6. Szkolenia, konferencje, seminaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 11 5. Wydarzenia

..............................................................................

str. 13

7. Ró˝noÊci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 15

W nast´pnym numerze: Wyroby medyczne legalne wprowadzone do obrotu - jak je odró˝niç od tych, które nie spe∏niajà wymagaƒ prawnych?

BIULETYN JAKOÂCI

Prezentujemy numery identyfikacyjne ID naszych Klientów, które pos∏u˝à Paƒstwu do sprawdzania i uzyskania interesujàcych Was informacji odnoÊnie produktów i samych producentów.

Nazwa firmy ABG S.A.

Adres Pu∏awska 300

Kod

Miasto

TÜVdotCOM ID

02-819

Warszawa

ID: 9105017543

A.B.H. NOMOS Sp. z o.o.

K´pna 17a

03-730

Warszawa

ID: 9105017270

AGRICO S.A.

Lotnicza 7a

99-100

¸´czyca

ID: 9105017710

AGROMET ZEHS Sp. z. o.o.

Esperantystów 2

59-800

Lubaƒ

ID: 9105017584

ALMA INTERNET S.A.

Dàbrowskiego 189

60-594

Poznaƒ

ID: 9105017607

ALPIN Ryszard Âl´ga

Kowalska 1

64-600

Oborniki Wlkp.

ID: 9105021768

AMBR S.C. Przygotowalnia Poligraficzna B. Jezierski, R. Dzierla, A. Syller

Gdyƒska 22/1

61-016

Poznaƒ

ID: 9105021706

AMCOR PET PACKAGING Sp. z o.o.

Krasickiego 63/71

97-500

Radomsko

ID: 9105019865

ANTICOR PPH Sp. z o.o.

Wygoda 28

32-020

Wieliczka

ID: 9105019084

ANWIL S.A.

Toruƒska 222

87-805

W∏oc∏awek

ID: 1104010744

ASPEL S.A.

Os. H. Sienkiewicza 33

32-080

Zabierzów

ID: 1104000613

21-008

Tomaszowice k/Lublina

ID: 9105018158

AQUA Sp. z o.o.

ATMOTERM S.A.

¸angowskiego 4

45-031

Opole

ID: 9105021649

Australian Investment in Poland Sp. z o.o.

Bohaterów Getta Warszawskiego 21

41-102

Gliwice

ID: 9105017581

Auto Tools Warszawa Sp. z o.o.

Jagielloƒska 88

00-992

Warszawa

ID: 9105021065

Auto Watin Sp. J.

Obornicka 4

62-002

Jelonek k/Poznania

ID: 9105017597

Automotive Lighting Sp. z o.o.

Gen. Zaruskiego 11

41-200

Sosnowiec

ID: 9105020296

AWAS-SERWIS Sp. z o.o.

Egejska 1/34

02-764

Warszawa

ID: 9105019313

BAKS

Jagodne 5

05-480

Karczew

ID: 9105018104

BALTON Sp. z o.o.

Modliƒska 294

03-152

Warszawa

ID: 9105018087

BIULETYN JAKOÂCI

www.tuvdotcom.com

TUVdotCOM

3

OCHRONA ZDROWIA

Wdro˝enie, certyfikacja i doskonalenie systemów zarzàdzania jakoÊcià w ochronie zdrowia. Cz´Êç III. Daniel Âwiàtko Specjalista d.s. wyrobów medycznych TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o. dswiatko@pl.tuv.com

Wprowadzanie „w ˝ycie” stworzonej dokumentacji Tworzàc dokumentacj´ nale˝y pami´taç o tym, aby regulacje przez nià wprowadzane by∏y równoczeÊnie wdra˝ane w systemie. Oznacza to, ˝e w momencie, kiedy dokument jest ju˝ kompletny i okreÊlone sà wymagane w procesie zapisy, nale˝y go zatwierdziç, przeprowadziç szkolenia z jego zakresu dla zainteresowanych pracowników, a nast´pnie wdro˝yç.

Nie nale˝y czekaç do czasu, gdy b´dà ju˝ kompletne wszystkie dokumenty systemowe. Powodowa∏oby to ogromnà trudnoÊç we wdro˝eniu zbyt du˝ej dokumentacji, parali˝ w placówce i narastajàcà niech´ç do systemu. Dodatkowo zaletà wdra˝ania dokumentacji zaraz po jej stworzeniu jest to, ˝e istnieje d∏u˝szy czas na jej u˝ytkowanie, a stàd mo˝na korygowaç pewne rozwiàzania, z pewnych zrezygnowaç, a pewne regulacje jeszcze wprowadziç. Wa˝ne jest, aby w ca∏ym tym procesie bra∏y udzia∏ osoby zainteresowane, te których problem dotyczy. To w∏aÊnie te osoby b´dà stosowaç wprowadzone regulacje, stàd ich udzia∏ w ich tworzeniu b´dzie owocowa∏ tym, ˝e b´dà si´ one czu∏y odpowiedzialne za swojà dzia∏k´ w systemie. Efektem jest wi´ksza ÊwiadomoÊç potrzeby wprowadzenia Systemu Zarzàdzania JakoÊcià. Równie˝ w czasie tych dzia∏aƒ nie do przecenienia jest rola pe∏nomocnika.

Musi on, wspó∏pracujàc z firmà konsultingowà, zatwierdzaç dokumentacj´, nadzorowaç szkolenia i wdra˝anie rozwiàzaƒ. Ponadto konieczne jest rozliczanie osób odpowiedzialnych za realizacj´ poszczególnych dzia∏aƒ w ramach zaplanowanego wdra˝ania Systemu Zarzàdzania JakoÊcià. Taki ciàg∏y monitoring pozwala na podejmowanie pewnych koniecznych dzia∏aƒ, aby skorygowaç ewentualne niedociàgni´cia. Zaleca si´, aby do tego celu stosowaç tak˝e narz´dzia wprowadzane przez norm´ ISO 9001:2000. Sà to: audity wewn´trzne, dzia∏ania korygujàce i zapobiegawcze, analiza danych, monitorowanie i pomiary, planowanie, przeglàd zarzàdzania i inne. Wdro˝enie tych narz´dzi jest nieodzowne w systemie zgodnym z ISO 9001:2000. W procesie tym du˝a odpowiedzialnoÊç za skutecznoÊç wdro˝enia spoczywa na firmie konsultingowej.

W∏aÊciwe planowanie i egzekwowanie realizacji dzia∏aƒ daje informacj´ o zakresie zrealizowanej dokumentacji Systemu Zarzàdzania JakoÊcià. Na etapie koƒcowym przygotowywania i wdra˝ania dokumentacji istotna staje si´ analiza jej kompletnoÊci i zgodnoÊci z wymaganiami normy. Analiz´ takà nale˝y przeprowadzaç jako wynik monitorowania systemu i auditów wewn´trznych.

4

BIULETYN JAKOÂCI

OdpowiedzialnoÊç za to spoczywa na pe∏nomocniku S.Z.J. oraz konsultantach. W wyniku tych dzia∏aƒ dostaje si´ odpowiedê na pytanie: jakie regulacje nale˝y jeszcze wprowadziç lub co zmieniç, aby tworzony system by∏ przyjazny, a równoczeÊnie spe∏nia∏ wszystkie wymagania. Analizy tego typu mogà i powinny byç bardzo dobrym materia∏em dla przeglàdów kierowniczych.

Przeglàd kierowniczy jest narz´dziem, które daje mo˝liwoÊç zebrania danych z funkcjonowania systemu, wyników analiz i innych, dyskusj´ i podejmowanie decyzji oraz okreÊlanie celów na ich podstawie. Stosowanie przeglàdu w systemie jest obowiàzkowe zgodnie z zapisami normy i powinno byç przeprowadzane w zaplanowanych okresach czasowych. Przeglàd powinien byç poprzedzony auditami wewn´trznymi w placówce, aby zebraç informacj´ o funkcjonowaniu systemu.

Audity wewn´trzne sà podstawowym narz´dziem stosowanym w systemie dla monitorowania procesów i systemu. Firma powinna posiadaç lub wspó∏pracowaç z auditorami posiadajàcymi wystarczajàce kompetencje dla przeprowadzenia auditu. Zwykle zaleca si´, aby tacy auditorzy mieli ukoƒczony kurs „Auditor wewn´trzny ISO 9001:2000”. Realizacja auditów jest regulowana normà ISO / DIS 19011 - Wytyczne dotyczàce auditowania systemów zarzàdzania jakoÊcià i/lub zarzàdzania Êrodowiskowego. Wa˝ne jest, aby w firmie by∏o bardzo uwa˝ne podejÊcie do auditowania.

Dobrze planowane i prowadzone audity wewn´trzne dajà bardzo du˝o informacji o systemie, procesach i mo˝liwoÊciach doskonalenia.

Wynikiem przeprowadzonych auditów wewn´trznych sà wykryte niezgodnoÊci oraz sugestie do doskonalenia systemu. Na tej podstawie uruchamiane sà zwykle procesy dzia∏aƒ korygujàcych lub zapobiegawczych. Dzia∏ania te majà za zadanie skorygowaç przyczyn´ powsta∏ych lub potencjalnych problemów w systemie.

Jednym z ostatnich etapów tworzenia dokumentacji S.Z.J. jest przygotowanie Ksi´gi JakoÊci. Ksi´ga JakoÊci jest dokumentem, w którym jest opisany ca∏y istniejàcy w firmie System Zarzàdzania JakoÊcià. Powinna ona zawieraç zakres S.Z.J. wraz z opisem i uzasadnieniem wy∏àczeƒ, opis powiàzaƒ mi´dzy procesami w systemie oraz udokumentowane procedury ustanowione w systemie lub powo∏anie si´ na nie. Istniejà dwa ró˝ne podejÊcia do w∏àczania procedur do treÊci Ksi´gi. Gdy wszystkie procedury sà cz´Êcià Ksi´gi JakoÊci uzyskuje si´ to, ˝e wszystkie dokumenty sà ze-

OCHRONA ZDROWIA brane w jednà zwartà ca∏oÊç. Ma to jednak równie˝ ujemne strony, gdy˝ jest trudniejsze nadzorowanie procedur w ramach tak stworzonej dokumentacji. Typowo uk∏ad Ksi´gi JakoÊci zachowuje numeracj´ normy ISO 9001:2000. Zaletà takiego podejÊcia jest to, ˝e ∏atwo jest zidentyfikowaç, czy wszystkie wymagania zosta∏y spe∏nione. Tworzenie Ksi´gi jest zadaniem dla pe∏nomocnika i konsultantów. Wymaga to globalnego spojrzenia na system i zebrania wszelkich informacji o nim. Ksi´ga JakoÊci cz´sto stosowana jest jako wizytówka firmy i systemu. Mo˝e s∏u˝yç jako materia∏ uwiarygodniajàcy firm´ we wszelkiego rodzaju przetargach, konkursach ofert itp.

Stworzenie i wdro˝enie Ksi´gi JakoÊci powinno byç sygna∏em do przeprowadzenia auditów wewn´trznych ca∏ego systemu jakoÊci. Zwykle przeprowadza to firma konsultingowa. JeÊli placówka nie korzysta z konsultantów, warto na tym etapie skorzystaç z us∏ug doÊwiadczonego auditora, który w sposób niezale˝ny i kompletny przeprowadzi te dzia∏ania.

Po auditach wewn´trznych nale˝y przeprowadziç wynikajàce z nich dzia∏ania korygujàce i zapobiegawcze oraz wprowadziç ewentualne zmiany w dokumentacji systemowej. Nast´pnie pe∏nomocnik powinien zaplanowaç przeglàd zarzàdzania oraz zleciç przygotowanie do niego danych wejÊciowych. Przeprowadzenie przeglàdu zarzàdzania powinno daç odpowiedê na to, czy firma jest przygotowana do certyfikacji, czy te˝ powinno si´ podjàç jeszcze jakieÊ kroki doskonalàce.

Generalizujàc, nie powinno si´ podejmowaç decyzji o certyfikacji systemu, gdy nie wszystkie regulacje wymagane przez ISO 9001:2000 zosta∏y wdro˝one w placówce. Oznacza to, ˝e okres wdro˝enia powinien obejmowaç przynajmniej pó∏ roku do momentu certyfikowania systemu.

Proces certyfikacji Zg∏oszenie firmy do certyfikacji otwiera proces certyfikacji S.Z.J. Korzysta si´ z uzyskanej wczeÊniej oferty z jednostki certyfikujàcej. Nale˝y si´ upewniç, czy oferta ta jest ciàgle wa˝na, a jeÊli nie, wystàpiç do jednostki certyfikujàcej o nowà ofert´. Zwykle za∏àcznikiem do oferty jest zamówienie / zlecenie na certyfikacj´, które wystarczy podpisaç i odes∏aç do jednostki certyfikujàcej. OkreÊla si´ w nim, czy firma decyduje si´ na audit wst´pny lub seminarium informacyjne. Przeprowadzenie auditu wst´pnego przez jednostk´ certyfikujàcà bardzo u∏atwia ca∏y proces certyfikacji.

Daje odpowiedê na to, jak dobrze firma jest przygotowana do certyfikacji i u∏atwia przejÊcie przez audit certyfikujàcy.

Kolejny krok nale˝y do jednostki certyfikujàcej.

Jednostka certyfikujàca proponuje terminy auditów, sk∏ad auditorów oraz wyjaÊnia ewentualne niejasnoÊci.

Firma jest informowana o doÊwiadczeniu zawodowym auditorów i na tej podstawie podejmuje decyzj´ o zgodzie na audit certyfikujàcy.

Proces certyfikacji prowadzony przez jednostk´ certyfikujàcà obejmuje przeglàd dokumentacji S.Z.J., przeprowadzenie auditu certyfikujàcego oraz przygotowanie dokumentacji z auditu. Z regu∏y na dwa tygodnie przed planowanym auditem certyfikujàcym certyfikowana jednostka jest zobowiàzana do dostarczenia auditorowi wiodàcemu Ksi´gi JakoÊci i innych dokumentów (zwykle procedur S.Z.J.). Auditor wiodàcy dokonuje przeglàdu dokumentacji i na jego podstawie zg∏asza ewentualne uwagi do firmy. Wykryte niezgodnoÊci w dokumentacji powinny byç skorygowane jeszcze przed auditem na miejscu w firmie.

Audit certyfikujàcy jest przeprowadzany przez auditora wiodàcego i auditorów. Sk∏ad auditorski jest tak dobrany, aby auditorzy posiadali powo∏anie w bran˝ach, w których dzia∏a firma. Przed auditem auditor wiodàcy dostarcza do firmy plan auditu. Audit sk∏ada si´ z trzech g∏ównych etapów: spotkania otwierajàcego, badania auditowego i spotkania zamykajàcego. W trakcie auditu auditorzy zbierajà dowody spe∏nienia wymagaƒ normy ISO 9001:2000.

Ujawniane te˝ sà niezgodnoÊci w systemie, które sà zapisywane w raportach o niezgodnoÊciach.

JeÊli zespó∏ auditorski zbierze wystarczajàce dowody spe∏nienia wymagaƒ normy decyzjà auditora wiodàcego okreÊla si´ wynik auditu jako pozytywny.

Spotkanie zamykajàce s∏u˝y przekazaniu firmie wyników auditu i informacji o wykrytych niezgodnoÊciach.

Po audicie certyfikujàcym firma musi przeprowadziç dzia∏ania korygujàce wynikajàce z auditu i przekazaç auditorowi wewn´trznemu wymagane przez niego dokumenty dotyczàce dzia∏aƒ korygujàcych. Auditor wiodàcy przygotowuje dokumentacj´ dotyczàcà auditu i wysy∏a ca∏oÊç do jednostki certyfikujàcej. Kolejne etapy wià˝à si´ ze sprawdzeniem ca∏oÊci dokumentacji przez jednostk´ certyfikujàcà i nadaniem certyfikatu. Certyfikat jest wydawany na trzy lata.

Audity nadzorujàce i recertyfikujàce Utrzymywanie certyfikatu S.Z.J. zgodnego z ISO 9001:2000 wià˝e si´ z poddawaniem si´ przez firm´ auditom nadzorujàcym. Sà to audity przeprowadzane corocznie. Ich zakres jest zwykle w´˝szy ni˝ auditu certyfikujàcego. Pozytywny wynik auditu nadzorujàcego pozwala na podj´cie decyzji przez jednostk´ certyfikujàcà o utrzymaniu certyfikatu. Po up∏ywie trzech lat od wydania certyfikatu jego wa˝noÊç wygasa i firma musi poddaç si´ ponownej certyfikacji - auditowi recertyfikujàcemu. Audit ten ma charakter podobny do auditu certyfikujàcego. Pozytywny wynik takiego auditu pozwala na wystawienie firmie nowego certyfikatu wa˝nego na kolejne trzy lata.

BIULETYN JAKOÂCI

5

FUNDUSZE STRUKTURALNE

Mikroprzedsi´biorca tez mo˝e skorzystaç z funduszy unijnych - ZPORR dzia∏anie 3.4.

Mikroprzedsi´biorstwa.

Ewa Bagsik TÜV Consulting Polska - Unternehmensgruppe TÜV Rheinland Sp. z o.o.

Artyku∏ ukaza∏ si´ w dwumiesi´czniku „Fundusze Europejskie” numer 7(8) I/II.2005

Poprzedni rok up∏ynà∏ pod znakiem Unii Europejskiej - pierwsza po∏owa to ostatnie przygotowania, aby zdà˝yç z zatwierdzeniem niezb´dnych aktów prawnych oraz wszelkich dokumentów umo˝liwiajàcych po wejÊciu do Unii uruchomienie programów umo˝liwiajàcych dofinansowanie; w drugiej po∏owie roku rozpoczà∏ si´ wyÊcig po unijne pieniàdze. Poczàtkowo troch´ po omacku - nie wszystkie zasady by∏y jasne, zmienia∏y si´ treÊci dokumentów stanowiàcych o podstawowych regu∏ach korzystania z poszczególnych programów.

Koƒcówka roku to pierwsze listy zatwierdzonych projektów w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (w wi´kszoÊci projekty infrastrukturalne), zatwierdzone akty prawne, pierwsze próby sk∏adania wniosków przez przedsi´biorców.

Najbardziej popularnym i rozpoznawanym programem dla przedsi´biorców jest Sektorowy Program Operacyjny Wzrost KonkurencyjnoÊci Przedsi´biorstw i dzia∏anie skierowane na rozwój przedsi´biorczoÊci: 2.3 „Wzrost konkurencyjnoÊci ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw poprzez inwestycje”.

SPO WKP nie dla wszystkich przedsi´biorców Wi´kszoÊç z Paƒstwa, b´dàca w temacie funduszy unijnych, posiada wiedz´ nt. mo˝liwoÊci, jakie daje przedsi´biorcom SPO WKP. Przypomnijmy: • dofinansowaniu podlegajà dzia∏ania modernizacyjne w przedsi´biorstwach wykazujàce innowacyjnoÊç, • max. wysokoÊç dotacji: 1,25mln pln, • wysokoÊç dotacji jest uzale˝niona od umiejscowienia projektu (np. Warszawa - max. 30% wysokoÊci inwestycji), przy czym max. 50% wartoÊci inwestycji, • dzia∏aniami kwalifikowanymi do dotacji b´dà tylko te, które zosta∏y poniesione po dacie z∏o˝enia wniosku w danej rundzie aplikacyjnej, • inwestycja, której wartoÊç dotacji przekracza 125 tys. z∏ musi zostaç dofinansowana przy pomocy kredytu bankowego lub leasingu, • o dofinansowanie mogà ubiegaç si´ przesi´biorcy nale˝àcy do sektora ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw.

Ostatni warunek jest w∏aÊciwie najwa˝niejszy i od ustalenia, czy przedsi´biorca nale˝y do sektora MÂP, nale˝y rozpoczàç wszelkie rozmowy o dofinansowaniu inwestycji.

6

BIULETYN JAKOÂCI

Definicje - czyli kto mo˝e skorzystaç z SPO WKP? Ma∏e przedsi´biorstwo, które w poprzednim roku obrotowym: 1. zatrudnia∏o Êredniorocznie mniej ni˝ 50 pracowników, 2. osiàgn´∏o przychód netto ze sprzeda˝y towarów, wyrobów i us∏ug oraz operacji finansowych nie przekraczajàcy 7 mln euro lub suma aktywów jego bilansu sporzàdzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczy∏a 5 mln euro. Ârednie przedsi´biorstwo, które w poprzednim roku obrotowym: 1. zatrudnia∏o Êredniorocznie mniej ni˝ 250 pracowników, 2. osiàgn´∏o przychód netto ze sprzeda˝y towarów, wyrobów i us∏ug oraz operacji finansowych nie przekraczajàcy 40 milionów euro lub suma aktywów jego bilansu sporzàdzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczy∏a 27 mln euro.

Kolejnym wymogiem dotyczàcym zarówno ma∏ych, jak i Êrednich przedsi´biorstw jest ich niezale˝noÊç, co oznacza, ˝e firma nie nale˝àca do tych kategorii mo˝e posiadaç nie wi´cej jak 25% wk∏adów, akcji, udzia∏ów, udzia∏u w zysku lub g∏osów w zgromadzaniu wspólników (akcjonariuszy) w innej firmie zaliczanej do grupy ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw. Wyjàtek dla mikroprzedsi´biorstw, czyli zatrudniajàcych mniej ni˝ 10 osób - mikroprzedsi´biorca dzia∏ajàcy na rynku d∏u˝ej ni˝ 3 lata od momentu z∏o˝enia wniosku mo˝e skorzystaç z dzia∏ania 2.3 SPO WKP. Gdzie pieniàdze dla mikroprzedsi´biorców?

Wszystkie podmioty gospodarcze zatrudniajàce mniej ni˝ 10 osób i dzia∏ajàce krócej ni˝ 3 lata kalendarzowe, do momentu sk∏adania wniosku o dotacj´, mogà ubiegaç si´ o dofinansowanie w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego dzia∏anie 3.4 Mikroprzedsi´biorstwa.

Podstawowe warunki, które mikroprzedsi´biorca musi spe∏niaç: Mikroprzedsi´biorstwa, które rozpocz´∏y dzia∏alnoÊç gospodarczà nie wczeÊniej ni˝ trzy lata kalendarzowe przed momentem z∏o˝enia wniosku

FUNDUSZE STRUKTURALNE aplikacyjnego do dzia∏ania 3.4., a ponadto, w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: 1. zatrudnia∏y Êredniorocznie mniej ni˝ 10 pracowników, 2. osiàgn´∏y roczny obrót netto ze sprzeda˝y towarów, wyrobów i us∏ug oraz operacji finansowych nie przekraczajàcy równowartoÊci w z∏otych 2 mln euro, 3. wartoÊç aktywów przedsi´biorstw na koniec jednego z tych lat, nie przekroczy∏a równowartoÊci w z∏otych 2mln euro.

Z pomocy nie mo˝e jednak skorzystaç przedsi´biorstwo, w którym inni przedsi´biorcy, Skarb Paƒstwa oraz jednostki samorzàdu terytorialnego posiadajà: 1. 25% i wi´cej wk∏adów, udzia∏ów lub akcji, 2. prawa do 25% i wi´cej udzia∏u w zysku, 3. 25% i wi´cej g∏osów w zgromadzeniu wspólników, albo walnym zgromadzeniu akcjonariuszy.

Jakiego rodzaju inwestycje mikroprzedsi´biorca mo˝e dofinansowaç?

Dzia∏anie 3.4 Mikroprzesi´biorstwa jest ukierunkowane na podniesienie jakoÊci i efektywnoÊci zarzàdzania, a tak˝e podniesienie zdolnoÊci inwestycyjnej nowopowsta∏ych przedsi´biorstw. Projekty obu typów dotyczà takich us∏ug i inwestycji, które przyczynià si´ do zwi´kszenia zdolnoÊci przetrwania i kontynuacji dzia∏ania nowopowsta∏ych Nazwa dzia∏ania

mikroprzedsi´biorstw, unowoczeÊnienia zarówno ich sposobu funkcjonowania jak i wyposa˝enia, a w konsekwencji dostosowania do konkurencji na jednolitym rynku europejskim.

W ramach Dzia∏ania 3.4 wnioskodawcy b´dà mogli uzyskaç wsparcie na dwa rodzaje projektów: 1. TYP I: Specjalistyczne us∏ugi doradcze dla mikroprzedsi´biorstw 2. Typ II: Dotacje inwestycyjne dla mikroprzedsi´biorstw.

Wa˝ne! Wykonawcami us∏ug doradczych mogà byç firmy, organizacje i instytucje, które uzyska∏y akredytacj´ Polskiej Agencji Rozwoju Przedsi´biorczoÊci (PARP) dla tego typu us∏ug w ramach Krajowego Systemu Us∏ug dla Ma∏ych i Ârednich Przedsi´biorstw oraz w ramach Dzia∏ania 2.1 „Wzrost konkurencyjnoÊci MÂP poprzez doradztwo” SPO „Wzrost KonkurencyjnoÊci Przedsi´biorstw, lata 2004-2006”.

Przy projektach „doradczych” nale˝y pami´taç, i˝ wsparcie nie mo˝e byç udzielone z przeznaczeniem na pokrycie wydatków na zakup us∏ug doradczych, które stanowià element sta∏ej lub okresowej dzia∏alnoÊci przedsi´biorstwa lub sà zwiàzane z bie˝àcymi wydatkami operacyjnymi przedsi´biorcy (np. obs∏uga prawna, ksi´gowa, reklamowa, czy doradztwo podatkowe, itp.).

Typy projektów

TYP I: Specjalistyczne us∏ugi doradcze dla mikroprzedsi´biorstw • opracowanie strategii umieszczania produktu na nowym rynku zbytu, • zdobycie nowej grupy klientów, • racjonalizacja przep∏ywów finansowych, towarów, materia∏ów, informacji wewnàtrz przedsi´biorstwa, • komputeryzacja, racjonalizacja logistyki sprzeda˝y towarów i us∏ug, • poprawa zarzàdzania wewnàtrz firmy.

Dzia∏anie 3.4.

Mikroprzedsi´biorstwa

TYP II: Dotacje inwestycyjne dla mikroprzedsi´biorstw • utworzenie, rozbudowa lub nabycie przedsi´biorstwa, • rozszerzenie zakresu dzia∏alnoÊci gospodarczej, • rozpocz´cie w przedsi´biorstwie dzia∏aƒ obejmujàcych dokonywanie zasadniczych zmian produkcji bàdê procesu produkcyjnego, • zmiana wyrobu lub us∏ugi, w tym tak˝e zmiana w zakresie sposobu Êwiadczenia us∏ug, • unowoczeÊnieniem wyposa˝enia niezb´dnego do prowadzenia dzia∏alnoÊci gospodarczej firmy, • modernizacja Êrodków

BIULETYN JAKOÂCI

7

FUNDUSZE STRUKTURALNE

Dotacja na projekty zwiàzane z us∏ugami doradczymi jest skierowana do wszystkich mikroprzedsi´biorców, którzy planujà wzmocnienie pozycji konkurencyjnej na rynku poprzez analiz´ konkurencji (budowanie biznes planów, planowanie strategii, wdra˝anie nowych produktów b´dàcych cz´Êcià strategii), wzmocnienie wewn´trznych zasobów (poprzez przeprowadzenie analiz przep∏ywów finansowych, towarów, materia∏ów, informacji wewnàtrz przedsi´biorstwa), komputeryzacj´ (przygotowanie do wdro˝enia nowych technologii informatycznych oraz bezpoÊrednie wdra˝anie), wzmocnienie zarzàdzania firmà (analiza zasad, procedur, norm, obowiàzujàcych przepisów i wymagaƒ koniecznych do prawid∏owego i efektywnego zarzàdzania firmà, projektowanie, wdra˝anie i doskonalenie systemów zarzàdzania: jakoÊcià, zasobami ludzkimi lub bezpieczeƒstwem i higienà pracy z wy∏àczeniem audytu certyfikujàcego) Projekty zwiàzane z inwestycjami nie wymagajà akredytowanego wykonawcy. Wydatki kwalifikujàce si´ do wsparcia dotacjà muszà odpowiadaç wymaganiom stawianym przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy: • nabycie lub wytworzenie Êrodków trwa∏ych ÊciÊle zwiàzanych z realizacjà projektu, takich jak budowle i budynki oraz ich wyposa˝enie zwiàzane z prowadzeniem dzia∏alnoÊci gospodarczej, w tym w szczególnoÊci maszyny i urzàdzenia, narz´dzia, przyrzàdy i aparatura, wyposa˝enie biurowe i infrastruktura techniczna; • nabycie wartoÊci niematerialnych i prawnych polegajàcych na uzyskaniu patentu, nabyciem licencji lub nieopatentowanego know-how, w tym wdro˝enie systemu zarzàdzania jakoÊcià; • nabycie Êrodków transportu drogowego, je˝eli przedsi´biorca nie nale˝y do sektora transportowego i zapewni, ˝e nabyty Êrodek transportu b´dzie s∏u˝y∏ wy∏àczenie celom zwiàzanym z realizacjà projektu; • nabycie niezabudowanej nieruchomoÊci bezpoÊrednio zwiàzanej z celami projektu obj´tego wsparciem; wydatki na nabycie tej nieruchomoÊci nie mogà stanowiç wi´cej ni˝ 10% wydatków kwalifikowanych projektu.

WysokoÊç dotacji dla mikroprzedsi´biorcy WielkoÊç wsparcia ze Êrodków publicznych (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz bud˝etu paƒstwa) na realizacj´ projektu doradczego: a) nie mo˝e byç wy˝sza ni˝ 5 000 euro (równowartoÊci w PLN) oraz b) nie mo˝e przekroczyç 50% wydatków kwalifikujàcych si´ do obj´cia wsparciem 8

BIULETYN JAKOÂCI

WielkoÊç wsparcia ze Êrodków publicznych (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz bud˝etu paƒstwa) na realizacj´ projektu inwestycyjnego: a) nie mo˝e byç wy˝sza ni˝ 50 000 euro (równowartoÊci w PLN) oraz b) intensywnoÊç pomocy, liczona jako stosunek ekwiwalentu dotacji netto do wydatków kwalifikowalnych, nie mo˝e przekroczyç: 1) 30% - w przypadku inwestycji realizowanych w podregionach oznaczonych numerami statystycznymi 22 (Warszawa) i 42 (Poznaƒ); 2) 40% - w przypadku inwestycji realizowanych w podregionach oznaczonych numerami statystycznymi 4 (Wroc∏aw), 17 (Kraków) i 30 (TrójmiastoGdaƒsk, Gdynia, Sopot); 3) 50% - w przypadku inwestycji realizowanych w pozosta∏ych podregionach.

Najwa˝niejsze : kiedy i gdzie mo˝na sk∏adaç wnioski?

Ze wzgl´du na fakt, i˝ dzia∏anie umo˝liwiajàce dotacje dla mikroprzedsi´biorców jest umiejscowione w ZPORR miejsce sk∏adania wniosków jest uzale˝nione od miejscowoÊci, w której przedsi´biorca ma zarejestrowanà dzia∏alnoÊç gospodarczà. ZPORR jest jedynym programem operacyjnym, którego finansowanie odbywa si´ na szczeblu wojewódzkim, tzn. Êrodki publiczne i z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego zosta∏y roz∏o˝one i zakontraktowane z podzia∏em na województwa w ca∏ym okresie programowania ( 2004-2006).

Jednak globalnie bud˝et Dzia∏ania nie jest podzielony na poszczególne województwa. Pomoc finansowa ze Êrodków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz bud˝etu paƒstwa udzielana w ramach Dzia∏ania dost´pna b´dzie na terenie ca∏ej Polski Instytucjà Wdra˝ajàcà dla Dzia∏ania 3.4 jest w∏aÊciwy ze wzgl´du na lokalizacj´ inwestycji Samorzàd Województwa. Samorzàd Województwa mo˝e powierzyç, w trybie przewidzianym w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004r. o Narodowym Planie Rozwoju realizacj´ dzia∏ania innej instytucji.

Prawie wszystkie województwa przekaza∏y uprawnienia do ca∏oÊciowej obs∏ugi dzia∏ania regionalnym agencjom rozwoju.

Ze wzgl´du na podzia∏ administracyjny podmiotów sk∏adajàcych projekty, zosta∏y wyznaczone ró˝ne terminy sk∏adania wniosków w poszczególnych województwach.

FUNDUSZE STRUKTURALNE

Województwo

Termin sk∏adania wniosków

dolnoÊlàskie

01.II - 16.II.2005 oraz 15.IV - 29.IV.2005

opolskie

25.XI - 03.XII.2004

Êlàskie

01.III - 30.III.2005 • 01.VI - 30.VI • 01.IX - 30.XI.2005

ma∏opolskie

24.XII.2004 - 13.I.2005

mazowieckie

31.XII.2004 - 21.I.2005

wielkopolskie

01.I - 15.II.2005 • 16.II - 16.V.2005 • 17.V. - 19.VIII.2005 • 20.VIII - 25.X.2005

∏ódzkie

21.I - 10.II.2005

Êwi´tokrzyskie

08.XI - 22.XI.2005

lubuskie

22.XII.2004 - 28.I.2005

podkarpackie

01 - 15.II • 1 -14.III.2005

lubelskie

06.XII - 29.XII.2004

kujawsko-pomorskie

01.XII - 30.XII.2004

pomorskie

23.XII - 30.XII.2004

warmiƒsko-mazurskie

do 29.XII.2004

zachodniopomorskie podlaskie

30.X - 30.XI.2004 od 22.XII.2004 do wyczerpania Êrodków

Jakie dokumenty nale˝y z∏o˝yç?

Sposób oceny wniosków.

stawione w okreÊlonym terminie, kopie dokumentów zosta∏y poÊwiadczone w prawid∏owy sposób.

Mikroprzedsi´biorca jest zobligowany do wype∏nienia wniosku w Generatorze Wniosków zgodnie z formularzem zatwierdzonym dla dzia∏ania 3.4 ZPORR. Podstawowym za∏àcznikiem, stanowiàcym czeÊç projektu, jest studium wykonalnoÊci/biznes plan - nazewnictwo i format w zale˝noÊci od województwa, w którym sk∏adany jest projekt. Ponadto wnioskodawc´ obowiàzuje lista za∏àczników wÊród których sà m.in. dokumenty rejestrowe firmy, poÊwiadczenia o niezaleganiu ze sk∏adakami ZUS oraz w Urz´dzie Skarbowym.

Ocena merytoryczna polega na przyznawaniu punktów w skali od 1 do 4 w oparciu o poni˝sze kryteria:

Przed przystàpieniem do przygotowania projektu nale˝y zapoznaç si´ z obowiàzujàcymi dokumentami i wytycznymi do dzia∏ania, które sà dost´pne na stronach poszczególnych urz´dów marsza∏kowskich wraz z informacjà, jakiej instytucji samorzàd województwa przekaza∏ uprawnienia do wdra˝ania dzia∏ania 3.4.

Zgodnie z przyj´tà punktacjà maksymalnie mo˝na uzyskaç 60 pkt. Lista rankingowa projektów b´dzie ustalana wed∏ug iloÊci przyznanych punktów, tzn. dofinansowanie uzyskajà projekty o najwy˝szej iloÊci punktów.

Przedsi´biorca sk∏ada wniosek w odpowiedzi na konkurs og∏oszony w danym województwie w 3 egzemplarzach (wraz z za∏àcznikami) w wersji papierowej i elektronicznej.

Ocena projektów odbywa si´ dwuetapowo: najpierw ocena formalna wniosków, póêniej ocena merytoryczna wniosków, które przesz∏y ocen´ formalnà.

Ocena formalna polega na potwierdzeniu, ˝e z∏o˝ony wniosek oraz za∏àczniki sà kompletne, wype∏nione zgodnie z wytycznymi, za∏àczniki sà wy-

• • • • •

trwa∏oÊç projektu, doÊwiadczenie, udzia∏ w∏asny beneficjenta, efektywnoÊç kosztowa, zgodnoÊç projektu ze zdefiniowanymi potrzebami, • poprawa konkurencyjnoÊci przedsi´biorstwa, • realizacja polityk horyzontalnych UE.

Zgodnie z ustalonymi zasadami projekty b´dà ocenione w ciàgu 60 dni kalendarzowych od daty ostatecznego z∏o˝enia wniosków. Wnioskodawcy zostanà poinformowani na piÊmie po zatwierdzeniu rekomendacji Komisji przez Marsza∏ka lub osob´ upowa˝nionà przez Marsza∏ka do podejmowania decyzji.

Wszystkim, którym si´ nie powiedzie w pierwszym podejÊciu, pozostaje ponowne z∏o˝enie projektu. Nie ma, niestety, mo˝liwoÊci odwo∏ania si´ od decyzji Instytucji Wdra˝ajàcej.

BIULETYN JAKOÂCI

9

SZKOLENIA

Szkolenie umiej´tnoÊci mi´kkich

Andrzej Trutkowski TÜV Akademia Polska Sp. z o.o.

Szkolenia pracowników ∏àczà si´ z dwoma bardzo wa˝nymi dla przedsi´biorców czynnikami.

Pierwszym z nich jest czynnik czasu, drugim koszt ponoszony w zwiàzku z uczestnictwem pracownika w szkoleniu. Inwestycja w kadry jest jednak jednym z najwa˝niejszych czynników nie tylko prawid∏owego funkcjonowania, ale przede wszystkim rozwoju organizacji. Szkolenia „mi´kkie” dajà pracownikom wiedz´ i umiej´tnoÊci zwi´kszajàc ich skutecznoÊç w codziennej pracy i zdolnoÊç wspó∏pracy. Mogà motywowaç pracowników do wi´kszego wysi∏ku, byç formà nagrody, czy wreszcie s∏u˝yç samodoskonaleniu osobistemu uczestników.

Pracodawca oferujàcy szkolenie podw∏adnym jest postrzegany jako profesjonalny, dbajàcy o rozwój pracowników oraz wartoÊciowy i atrakcyjny na rynku pracy.

Definicje Szkoleniami mi´kkimi nazywamy ca∏à grup´ ró˝norodnych szkoleƒ i treningów, które kszta∏tujà i rozwijajà osobiste umiej´tnoÊci psychologiczne.

Zalicza si´ do nich takie zagadnienia, jak: efektywna komunikacja, zdolnoÊci negocjacyjne, radzenie sobie w sytuacjach obcià˝onych stresem, zarzàdzanie zespo∏em i liderowanie, organizacja czasu i zarzàdzanie priorytetami, lepsza integracja zespo∏ów, wystàpienia publiczne, kszta∏towanie wizerunku czy wywieranie wp∏ywu na innych itp.

Zaj´cia opierajà si´ zwykle na osobistych doÊwiadczeniach uczestników, co daje doskona∏à baz´ do rozwijania i doskonalenia ju˝ posiadanych umiej´tnoÊci oraz przyswajania zupe∏nie nowej wiedzy, ale w odniesieniu do tego, co ka˝dy z nas ju˝ potrafi. Taka konstrukcja zaj´ç gwarantuje, i˝ nowe zachowania/umiej´tnoÊci mogà byç dla ka˝dego uczestnika ∏atwe do przyswojenia, a ca∏e zaj´cia - efektywne.

Dlaczego warto Niezwyk∏à popularnoÊç szkolenia psychoaktywne (tj. zwiàzane z zaanga˝owaniem uczestników w çwiczenia i ca∏oÊç zaj´ç - w odró˝nieniu od s∏uchania wyk∏adów) zawdzi´czajà swej relatywnie niskiej cenie, przy wysokim poziomie skutecznoÊci.

Kszta∏cenie grupy pracowników w tym samym czasie, wykorzystanie ich doÊwiadczenia i wymiana informacji sà zdecydowanie taƒsze ni˝ trening indywidualny. Sà równie˝ cz´sto bardziej efektywne. „S∏ysz´ i zapominam, widz´ i pami´tam, robi´ i rozumiem” . Konfucjusz Szanse Szkolenia „mi´kkie” poprzez praktyczne çwiczenia kszta∏cà umiej´tnoÊci niespecyficzne, tj. takie, które sà przydatne generalnie w kontaktach

10

BIULETYN JAKOÂCI

z ludêmi, a wi´c przydajà si´ w pracy na ró˝nych stanowiskach, w ró˝nych bran˝ach oraz w ˝yciu codziennym i prywatnym.

Doskonalàc umiej´tnoÊci psychologiczne nie tylko zwi´kszamy efektywnoÊç pracownika w wykonywaniu jego codziennych obowiàzków, ale dbamy te˝ o wzrost satysfakcji klientów w ca∏oÊci kontaktów z naszà firmà, lepszà obs∏ug´ czy przyjemniejszà atmosfer´.

Wreszcie - zmniejsza si´ iloÊç konfliktów i niejasnych sytuacji, tak w kontakcie z klientami, jak i wewnàtrz zespo∏ów pracowniczych.

Zagro˝enia Szkolenia „mi´kkie”, aby by∏y skuteczne, powinny byç prowadzone profesjonalnie. Nale˝y dobrze nazwaç potrzeby szkoleniowe, dopasowaç program szkolenia do specyfiki organizacji i zadaƒ wykonywanych przez pracowników oraz zatrudniç doÊwiadczonych trenerów potrafiàcych nie tylko przekazaç wiedz´, ale równie˝ „zaraziç” entuzjazmem pokazujàc sens, cel i korzyÊci ze stosowania danych zachowaƒ w codziennej praktyce. Przypadkowo dobrane firmy szkoleniowe, ma∏o doÊwiadczeni trenerzy, albo te˝ Êwietni fachowcy, którzy nie potrafià panowaç nad energià grupy i procesem przyswajania wiedzy - to elementy, które mogà sprawiç, i˝ najlepiej dobrane szkolenie nie przyniesie po˝àdanych efektów, tj. zmian w codziennej praktyce. Takie szkolenia mo˝e byç marnowaniem czasu pracowników, Êrodków finansowych firmy oraz elementem zniech´cania pracowników do udzia∏u w przysz∏ych treningach.

DoÊwiadczenia w szkoleniach „mi´kkich” TÜV Akademia Polska.

Szkolenia umiej´tnoÊci mi´kkich sà wa˝nym obszarem w ofercie TÜV Akademii, poniewa˝ z potrzeby sta∏ego doskonalenia jakoÊci pracy i obs∏ugi klienta wynika bezpoÊrednio dbanie o doskonalenie kompetencji psychologicznych pracowników. TÜV Akademia funkcjonujàc od lat na mi´dzynarodowym rynku us∏ug szkoleniowych „bussines to bussines”, gwarantuje najwy˝szy poziom oferowanych us∏ug.

Dysponujemy zespo∏em wykszta∏conych fachowców posiadajàcych wieloletnie doÊwiadczenie w przekazywaniu wiedzy metodami psychoaktywnymi.

Nastawienie na zaspokojenie potrzeb klienta, dba∏oÊç o dostosowanie programów do potrzeb organizacji, dopasowywanie çwiczeƒ do mo˝liwoÊci grupy oraz dà˝enie do przekazywania wiedzy u˝ytecznej praktycznie, to czynniki gwarantujàce wysokà efektywnoÊç naszych us∏ug. Potwierdzajà to wysokie oceny szkoleƒ dokonywane przez ich uczestników oraz wybór TÜV Akademii jako sta∏ego partnera przez poszczególne firmy.

Z przyjemnoÊcià zapraszam Paƒstwa do sprawdzenia jakoÊci naszych us∏ug.

SZKOLENIA

Szkolenia TÜV Akademia Polska - rok 2005.

Informacje ogólne SZKOLENIA OTWARTE Szkolenia otwarte sà kierowane zarówno do pracowników ró˝nych firm i organizacji, jak i osób prywatnych pragnàcych zdobyç nowe kwalifikacje.

Miejsce realizacji szkoleƒ ustalane jest na podstawie zró˝nicowania geograficznego zg∏oszonych uczestników w jednym ze wspó∏pracujàcych z nami oÊrodków szkoleniowych.

Uczestnicy w cenie szkolenia otrzymujà: • Profesjonalny trening umiej´tnoÊci • ZaÊwiadczenie/ Certyfikat TÜV o nabytych kompetencjach • Materia∏y szkoleniowe • Materia∏y piÊmiennicze • Zakwaterowanie w pokojach jednoosobowych • Wy˝ywienie • Opiek´ rezydenta TÜV Akademia Polska L.P. Modu∏ 1

SZKOLENIA ZAMKNI¢TE Organizujemy tak˝e szkolenia tzw.: „szyte na miar´”, tzn. dostosowane do specyfiki firmy oraz potrzeb i oczekiwaƒ uczestników szkolenia.

Ceny szkoleƒ zamkni´tych sà ustalane indywidualnie dla ka˝dej firmy.

TRENERZY Wszystkie zaj´cia sà prowadzone nowoczesnymi metodami aktywizujàcymi przez doÊwiadczonych specjalistów: auditorów, trenerów i konsultantów TÜV Rheinland Group. Uzyskali oni akredytacj´ Polskiej Agencji Rozwoju Przedsi´biorczoÊci do realizacji Programów PHARE 2000 - SSG RZL oraz PHARE 2001 - PZ RZL. Docenieniem kompetencji i profesjonalizmu merytorycznego i organizacyjnego TÜV Akademia Polska Sp. z o.o. jest przyznanie tytu∏u oraz certyfikatu „Przedsi´biorstwo Fair Play 2004” przez Krajowà Izb´ Gospodarczà oraz Instytut Badaƒ nad Demokracjà i Przedsi´biorstwem Prywatnym.

Nazwa szkolenia

Data

Cena

Pe∏nomocnik JakoÊci w przemyÊle spo˝ywczym TÜV

04-12.04 03-10.10

4 000 PLN

2

I

Wst´p do systemu HACCP

21-23.03 12-14.10

1 600 PLN

3

II

Wst´p do systemu HACCP

12-14.05 07-09.11

1 600 PLN

21-23.03 12-14.10

1 600 PLN

4

(1)

5

Zintegrowane systemy zarzàdzania (ISO 9001 i HACCP)

13-16.06 05-08.12

2 000 PLN

6

Auditor wewn´trzny systemu HACCP

16-18.05

4 200 PLN 2 700 PLN*

7

STANDARD BRC (BRITISH RETAIL STANDARDS)

30.05 28.11

1 200 PLN

8

STANDARD EUREPGAP

9

I

10

II

11

III

Auditor wewn´trzny systemu HACCP

Wst´p do systemu zarzàdzania jakoÊcià (ISO 9001:2000) Auditor wewn´trzny systemu zarzàdzania jakoÊcià (ISO 9001:2000) (2)

Warsztaty doskonalàce dla auditorów wewn´trznych

21-23.03 12-14.10 21-23.03 12-14.10 01-03.03 20-22.06 28-30.09 27-29.04 12-14.12 15-17.06 05-07.09 28-30.11 16-18.03 28-30.06 07-09.11 25-27.04 14-16.11

600 PLN 1 600 PLN 1 600 PLN 1 750 PLN

12

Zarzàdzanie jakoÊcià

13

Zarzàdzanie procesowe w przedsi´biorstwie

14

Badanie satysfakcji Klienta pod wzgl´dem wymagaƒ normy ISO 9001:2000

15

Pe∏nomocnik JakoÊci TÜV

02-10.06 17-25.10

3 600 PLN

16

Auditor JakoÊci TÜV

02-10.06 17-16.11

1 600 PLN

30.03-01.04 07-09.04

1 600 PLN

17

I

Wst´p do Êrodowiskowego systemu zarzàdzania (ISO 14001)

1 450 PLN 1 450 PLN 1 600 PLN

BIULETYN JAKOÂCI

11

SZKOLENIA

L.P. Modu∏ 16 I

18

II

19

III

Wst´p do Êrodowiskowego systemu zarzàdzania (ISO 14001) (3)

Auditor wewn´trzny Êrodowiskowego systemu zarzàdzania (ISO 14001)

Warsztaty doskonalàce dla auditorów wewn´trznych

20

22

Data 02-10.06 17-16.11 30.03-01.04 07-09.04 12-14.04 26-28.10 04-06.05 02-04.11

Auditor JakoÊci TÜV

17

21

Nazwa szkolenia

Pe∏nomocnik i Auditor Êrodowiskowego systemu zarzàdzania I

09-13.05 18-20.04 01-03.09 30.05 28.11 21-23.03 12-14.10 21-23.03 12-14.10 01-03.03 20-22.06 28-30.09 27-29.04 12-14.12 15-17.06 28-30.11 28-30.06 07-09.11 25-27.04 14-16.11

Wst´p do systemu zarzàdzania jakoÊcià w przemyÊle motoryzacyjnym Auditor wewn´trzny systemu zarzàdzania jakoÊcià w przemyÊle motoryzacyjnym (ISO TS 16949:2002) (3)

II

23

Pe∏nomocnik JakoÊci w przemyÊle motoryzacyjnym (ISO TS 16949:2002)

24

I

25

II

Podstawy systemu zarzàdzania bezpieczeƒstwem i higienà pracy Auditor wewn´trzny systemu zarzàdzania bezpieczeƒstwem i higienà pracy (PN-N 18001) (5)

26

Oznaczenia CE

27

Oznaczenia CE wyrobów medycznych

28

Wprowadzenie do funduszy strukturalnych

29

Projektowanie oraz kwalifikowalnoÊç wydatków

Cena 1 600 PLN 1 600 PLN 1 600 PLN 1 750 PLN 1 750 PLN 4 000 PLN 1 200 PLN 600 PLN 1 600 PLN 1 600 PLN 1 750 PLN 1 450 PLN 1 450 PLN 1 600 PLN

*cena dla osób wspó∏pracujàcych z TÜV Rheinland Group (1) W przypadku osób nie posiadajàcych doÊwiadczenia zawodowego w bran˝y spo˝ywczej wymagany jest wczeÊniejszy udzia∏ w module I w/w szkolenia lub/i dobra znajomoÊç wymagaƒ GMP, GHP i HACCP (2) W przypadku osób nie posiadajàcych doÊwiadczenia zawodowego w systemach zarzàdzania jakoÊcià wymagany jest wczeÊniejszy udzia∏ w module I w/w szkolenia lub/i dobra znajomoÊç wymagaƒ normy ISO 9001:2000.

(3) W przypadku osób nie posiadajàcych doÊwiadczenia zawodowego w obszarze Êrodowiskowego systemu zarzàdzania wymagany jest wczeÊniejszy udzia∏ w module I w/w szkolenia lub/i dobra znajomoÊç wymagaƒ normy ISO 14001.

(4) W przypadku osób nie posiadajàcych doÊwiadczenia zawodowego w obszarze systemu zarzàdzania jakoÊcià w przemyÊle motoryzacyjnym wymagany jest wczeÊniejszy udzia∏ w module I w/w szkolenia lub/i dobra znajomoÊç wymagaƒ normy ISO 9001:2000.

(5) W przypadku osób nie posiadajàcych doÊwiadczenia zawodowego w obszarze systemu zarzàdzania BHP wymagany jest wczeÊniejszy udzia∏ w module I w/w szkolenia lub/i dobra znajomoÊç wymagaƒ normy PN-N 18001.

L.p. Nazwa szkolenia

Czas trwania

Tematyka

Szkolenia z zakresu badaƒ nieniszczàcych na (1 i 2) oraz 2 stopieƒ kwalifikacji wg EN 473 1

MT (1+2)

17.01-21.01.2005 19.09-23.09.2005

Badania magnetyczno-proszkowe

2

VT (1+2)

31.01-04.02.2005 24.10-28.10.2005

Badania wizualne

3

UT 2

07.03-18.03.2005 05.09-16.09.2005

Badania ultradzwi´kowe

4

RT 2 FER

30.05-04.06.2005 05.12-10.12.2005

Badania radiograficzne - kurs uzupe∏niajàcy do RT2 FAS

5

PT (1+2)

28.02-04.03.2005 14.11-18.11.2005

Badania penetracyjne

6

RT 2 FAS

16.05-20.05.2005 28.11-02.12.2005

Ocena zdj´ç radiograficznych po∏àczeƒ spawanych

Szkolenia z zakresu badaƒ nieniszczàcych na 3 stopieƒ kwalifikacji wg EN 473

12

7

Basic

18.04-29.04.2005

Kurs podstawowy 3-go stopnia dla wszystkich metod

8

PT3

29.08-31.08.2005

Metoda g∏ówna - badania penetracyjne

9

MT3

01.09-03.09.2005

Metoda g∏ówna - badania magnetyczno-proszkowe

10

VT3

10.10-14.10.2005

Metoda g∏ówna - badania wizualne

11

RT3

czerwiec 2005

Metoda g∏ówna - badania radiograficzne

12

UT3

04.04-09.04.2005

Metoda g∏ówna - badania ultradêwi´kowe

BIULETYN JAKOÂCI

WYDARZENIA

TÜV Rheinland Polska po zmianach organizacyjnych W drugim pó∏roczu 2004 roku zarzàd TÜV Rheinland Polska podjà∏ decyzj´ o reorganizacji struktur spó∏ki. Podstawowym celem, który zarzàd wyznaczy∏ w trakcie prac, by∏a specjalizacja poszczególnych komórek organizacyjnych - tzw. centra kompetencyjne, celem lepszej obs∏ugi Klientów oraz dostosowaniem si´ do wymogów rynku.

Co do generalnych zasad to nadal funkcjonujemy w oparciu o trzy podstawowe dzia∏y operacyjne: • QMS - certyfikacja systemów zarzàdzania, • AT - us∏ugi dla przemys∏u, • PS - certyfikacja wyrobów.

Dzia∏em Zarzàdza Dyrektor. NowoÊcià jest wyodr´bnienie w ramach struktur Dzia∏ów wspominanych centrów kompetencyjnych w postaci Sekcji. Ka˝da Sekcja zarzàdzana jest przez Kierownika, który jest odpowiedzialny za swój obszar biznesowy przed Dyrektorem Dzia∏u.

Dzia∏y operacyjne wspomagane sà przez: • Biuro Zarzàdu, • Biuro Ekonomiczno-Finansowe W kontakcie z Klientami Spó∏ka nadal wykorzystuje swoje 11 biur terenowych w kraju. Nowà struktur´ organizacyjnà prezentuje za∏àczony schemat organizacyjny.

TÜV Rheinland Polska po raz trzeci, a TÜV Akademia Polska po raz pierwszy uhonorowane tytu∏em „PRZEDSI¢BIORSTWO FAIR PLAY” TÜV Rheinland Polska oraz TÜV Akademia Polska przystàpi∏y w 2004 roku do VII edycji programu „PRZEDSI¢BIORSTWO FAIR PLAY”.

W wyniku post´powania kwalifikacyjnego oraz auditu przeprowadzonego w obu firmach otrzyma∏y one tytu∏: „PRZEDSI¢BIORSTWO FAIR PLAY 2004” Certyfikaty z ràk przedstawicieli Kapitu∏y Programu „Przedsi´biorstwo Fair Play” oraz Krajowej Izby Gospodarczej w imieniu TÜV Rheinland Polska odebra∏ Wiceprezes Zarzàdu - Marek Mucha, natomiast w imieniu TÜV Akademia Polska - Prezes Zarzàdu - Janusz Grabka.

Schemat organizacyjny TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o.

BIULETYN JAKOÂCI

13

WYDARZENIA

TÜV Rheinland na Âwiecie Poczàwszy od tego numeru b´dziemy Paƒstwu prezentowaç lokalizacje spó∏ek TÜV Rheinland Group na Êwiecie. Z racji tej, i˝ centrala naszego koncernu ma siedzib´ w Niemczech, wi´c zaczynamy od Kolonii. Kolonia to najwi´ksze miasto w Nadrenii Pó∏nocnej - Westfalii. Liczàca ponad milion mieszkaƒców jest czwartym co do wielkoÊci miastem w Niemczech.

Historia miasta zwiàzana jest bardzo mocno z cesarstwem rzymskim. Kolonia powsta∏a w 50 roku, kiedy cesarz Klaudiusz nada∏ miejscowoÊci status kolonii rzymskiej z pe∏nymi prawami miasta rzymskiego. DoÊç szybko Kolonia sta∏a si´ stolicà prowincji i jednym z wa˝niejszych centrów handlowo-produkcyjnych Imperium Rzymskiego. Prawdziwy rozkwit Kolonii nastàpi∏ jednak w Êredniowieczu.

Jako siedziba arcybiskupów by∏a znana jako „Êwi´te miasto”. Bardzo dynamicznie rozwija∏ si´ handel.

Kolonia by∏a wtedy najwi´kszym i najbogatszym miastem niemieckoj´zycznym.

Na skutek odkrycia Nowego Âwiata oraz zmian w gospodarce europejskiej w XV wieku nastàpi∏ upadek ÊwietnoÊci Koloni, po którym miasto od˝y∏o dopiero pod koniec XVIII wieku. Wtedy w∏aÊnie powsta∏a s∏awna fabryka perfum Johanna Marii Fariny, która rozpocz´∏a produkcj´ wody koloƒskiej.

Jej zapach Farina opisywa∏ jako „w∏oski, wiosenny poranek po deszczu; pomaraƒcze, cytryny, grejpfru-

ty, bergamot´, cytron oraz kwiaty i zio∏a”. Kosmetyk szybko zdoby∏ wielu zwolenników, a Kolonia zyska∏a miano miasta perfum.

Kolonia jest miastem niezwyk∏ym, gdzie tradycja ∏àczy si´ z nowoczesnoÊcià. Miasto to, jak mówià turyÊci, emanuje ciep∏em i tolerancjà, a Koloƒczycy s∏ynà z radosnego usposobienia. Miejscowym posi∏kiem jest Halve Hahn: ˝ytnia bu∏ka z plastrem sera Gouda z musztardà oraz Kälsch: cienkie, kwaÊne piwo, które pije si´ w charakterystycznych szklankach Kälner Stangen.

Budowlà, która najbardziej kojarzy si´ z Kolonià jest przepi´kna gotycka katedra pod wezwaniem Âw. Piotra i Panny Marii. Ka˝dego roku katedr´ odwiedza 6,5 miliona turystów - jest to najcz´Êciej odwiedzany zabytek w Niemczech. Katedra góruje nad miastem dwiema wie˝ami o wysokoÊci 157 metrów.

Budowana przez ponad 600 lat obecnie uznawana jest za Êwiatowy zabytek najwy˝szej klasy. Znajduje si´ na liÊcie zagro˝onych skarbów Êwiatowego dziedzictwa kultury UNESCO. W katedrze znajdujà si´ cenne dzie∏a sztuki, m. in. pochodzàcy z 970 roku najstarszy zachowany wizerunek Chrystusa na krzy˝u, relikwiarz Trzech Króli (najwi´ksze dzie∏o z∏otnicze Êwiata), czternastowieczne witra˝e, trzycz´Êciowy o∏tarz p´dzla Stephana Lochnera. W katedrze znajduje si´ równie˝ jeden z najwi´kszych dzwonów koÊcielnych na Êwiecie - dzwon Êw. Piotra, zwany przez miejscowych „grubym Piotrem”. Polskim akcentem w koloƒskiej katedrze jest grób polskiej królowej Rychezy, ˝ony Mieszka II. Katedr´ warto odwiedziç po zmroku. Jej oÊwietlenie robi wra˝enie - katedra wyglàda wtedy jak pa∏ac z bajki.

Do atrakcji turystycznych nale˝y równie˝ Muzeum Czekolady. Jego w∏aÊcicielem jest producent czekolady Stollwerck. W muzeum mo˝na dok∏adnie poznaç, skàd bierze si´ czekolada, jak wyglàda∏a przed wiekami i jak wyglàda obecnie jej produkcja, a tak˝e mo˝na nacieszyç podniebienie pysznymi czekoladowymi batonikami rozdawanymi przez hostessy.

Warte odwiedzenia jest równie˝ koloƒskie zoo, jedno z najwi´kszych w Europie. Znajduje si´ w nim ponad cztery tysiàce zwierzàt. Ponadto w Kolonii na zwiedzajàcych czeka ponad 30 muzeów, 120 galerii sztuki, podró˝ ∏odzià po Renie oraz niezliczona iloÊç pubów, kawiarni i restauracji.

14

BIULETYN JAKOÂCI

NASZE PODRÓ˚E

GOLUB-DOBRZY¡ Oblegano jà tak˝e w 1410 i 1422 (podczas tzw. wojny golubskiej). Po zdobyciu zamku Jagie∏∏o rozkaza∏ zburzyç cz´Êç umocnieƒ.

Krzy˝acki zamek w mieÊcie Golub-Dobrzyƒ le˝y w jego golubskiej cz´Êci na wysokim wzgórzu na prawym brzegu Drw´cy. Wzd∏u˝ tej rzeki, oddzielajàcej z∏àczone po II wojnie Êw. dwie miejscowoÊci przebiega∏a niegdyÊ granica kraju. Warownia wspaniale góruje nad okolicà.4 lipca 1228 Konrad mazowiecki nada∏ ziemi´ dobrzyƒskà od∏amowi zakonu kawalerów mieczowych. Tak zwani dobrzyƒcy uzyskali zatwierdzenie papieskie, a ich zadaniem mia∏a byç walka z Prusami.

Jednak rych∏o okaza∏o si´, ˝e z powodu ma∏ej liczebnoÊci z trudem bronili przed poganami samego Dobrzynia. Ich miejsce zaj´li silniejsi. Pot´ga wyros∏a blisko - po drugiej stronie Drw´cy. Majàcy tam swe stra˝nice zakon krzy˝acki nawiàza∏ kontakt z Konradem, który w zamian za obietnic´ obrony Mazowsza przed atakami Prusów nada∏ im ziemi´ che∏miƒskà.

Darowizna sta∏a si´ zaczàtkiem przysz∏ego paƒstwa zakonnego i êród∏em polskich k∏opotów w Prusach, na Pomorzu i Warmii. Na poczàtku XIV w. komtur Konrad Sack zbudowa∏ w Golubiu gotycki zamek.

Warownia nad przeprawà rzecznà by∏a wielokrotnie oblegana. W latach 1329-1333 szturmowa∏y jà wojska polsko-litewskie, atakujàce ziemi´ che∏miƒskà.

W 1460 r. podczas wojny trzynastoletniej, Golub zdobywali i jednoczeÊnie Golubia bronili Czesi, a dok∏adniej czescy najemnicy Krzy˝aków i polskiego króla. W latach 1611-1625 przebudowany, ozdobiony spokojnà manierystycznà attykà, gmach by∏ rezydencjà Anny Wazówny. Po pierwszym rozbiorze umieszczono w nim urz´dy domeny golubskiej, potem wojskowy szpital. W 1867 r. budowla zosta∏a zniszczona przez huragan, od tej pory pozostawa∏a w ruinie. Dopiero w latach 1959-1969 odrestaurowano jà i cz´Êciowo zrekonstruowano.

DziÊ mo˝emy podziwiaç zamek w pe∏nej krasie.

Zamek zbudowany jest z ceg∏y na planie prostokàta.

Mury zwieƒczone sà renesansowà attykà. W naro˝ach znajdujà si´ niewielkie wie˝yczki, a przed naro˝nikiem p∏d.-zach. cylindryczna baszta - pozosta∏oÊç po zamku krzy˝ackim. Druga od strony p∏n.-zach nie zachowa∏a si´. Przy bramie wjazdowej, do której kiedyÊ prowadzi∏ most zwodzony ∏àczàcy zamek z obszernym warownym przedzamczem stoi przybudówka, tak˝e posiadajàca wie˝yczk´.

W otoczeniu zamku postawiono kilka armat (docelowo ma ich byç 120), a na skraju wzgórza usytuowany jest bardzo ∏adny taras widokowy. Wewnàtrz zamku znajduje si´ dziedziniec z kru˝gankami, jest tam te˝ zejÊcie do kawiarni „Rycerskiej” w piwnicach oraz hotel. W skrzydle mo˝na obejrzeç datowanà na oko∏o 1310 r. kaplic´ ze sklepieniem gwiêdzistym oraz kapitularz. Wspó∏czeÊnie na zamku w Golubiu-Dobrzyniu odbywajà si´ g∏oÊne w kraju turnieje rycerskie.

BIULETYN JAKOÂCI

15

KULINARIA

HUMOR Policjanci zatrzymujà dresiarza: - Imie?

- Jan. - Nazwisko?

- Kowalski.

- Adresik?

- Nówka Adidasa!

Sa∏atka z kalafiora na plastrach pomidorów Sk∏adniki na 4 porcje: • 1 kalafior • sól • p´czek natki pietruszki o g∏adkich listkach • 4 aromatyczne pomidory Dressing: • 150 g kwaÊnej Êmietany • 3 ∏y˝ki jogurtu • 2 ∏y˝ki soku z cytryny • sól zio∏owa • Êwie˝o zmielony bia∏y pieprz • 4 ∏y˝ki oleju lnianego Czas przygotowania: 20 minut Kalafiora w∏o˝yç na 10 minut do zimnej osolonej wody, umyç. Porozdzielaç ró˝yczki od g∏àba. G∏àb obraç ze skórki, pokroiç na kawa∏ki. Rozdrobniç kalafiora mikserem.

Natk´ pietruszki posiekaç, wymieszaç z kalafiorem. Pomidory umyç i pokroiç w plastry, u∏o˝yç na 4 talerzach. KwaÊnà Êmietan´ utrzeç z jogurtem i sokiem z cytryny, przyprawiç solà zio∏owà i pieprzem. Domieszaç do kalafiora. Sa∏atk´ u∏o˝yç na plastrach pomidorów. Ka˝dà porcj´ skropiç ∏y˝eczkà oleju lnianego.

Studentka historii odpowiada na egzaminie: - No to niech nam pani powie: jaka by∏a pierwsza stolica Polski?

Po d∏ugim namyÊle i podpowiedziach egzaminatorów wreszcie wyksztusi∏a: - Gniezno.

Dosta∏a trójk´. Kiedy wysz∏a kole˝anki obstàpi∏y jà z zapytaniem: o co pytajà?

Studentka opowiedzia∏a ca∏e zajÊcie, a jedna ze zdajàcych zapisa∏a sobie odpowiedê na karteczce i wsadzi∏a do buta.

Przysz∏a i jej kolej.

Po d∏ugich m´czarniach przed egzaminatorami znowu pad∏o pytanie o pierwszà stolic´ Polski.

Zadowolona studentka si´gn´∏a dyskretnie do buta wyj´∏a karteczk´, z uÊmiechem i pewnoÊcià siebie przeczyta∏a - RADOSKÓR.

Winnetou i Old Sutherhand zab∏àdzili na pustyni.

Zm´czony Old Sutherhand mówi do swego przyjaciela: - Wystrzel, mo˝e nas ktoÊ us∏yszy.

Winnetou wystrzeli∏, jednak nikt si´ nie zjawi∏. Po chwili Old Sutherhand mówi znów: - Wystrzel jeszcze raz.

Mo˝e teraz ktoÊ us∏yszy.

Winnetou znów wystrzeli∏.

Czekajà d∏u˝szà chwil´ i znów nikt si´ nie pojawia.

- Wystrzel jeszcze raz!

- Dobrze, ale to ju˝ ostatnia strza∏a!

Dwaj mali ch∏opcy stojà przed koÊcio∏em, z którego wychodzà w∏aÊnie nowo˝eƒcy.

Jeden z ch∏opców mówi: - Patrz jaki teraz b´dzie czad!

Po czym biegnie do pana m∏odego i wola: - Tato, tato!

G∏ówny Urzàd Ce∏ postanowi∏ przeprowadziç ankiet´ wÊród celników na temat ∏apówkarstwa.

Jedno z pytaƒ zadawanych przez komisj´ brzmia∏o: - Ile potrzebujesz czasu aby za ∏apówki kupiç BMW? Celnik na polsko-niemieckiej granicy odpowiada: - Dwa, trzy miesiàce.

Celnik na polsko-czeskiej granicy: - No, z pó∏ roku.

Celnik ze „Êciany wschodniej” po d∏u˝szym zastanowieniu: - Dwa, trzy lata.

Komisja zdziwiona: - Tak d∏ugo?

Celnik ze „Êciany wschodniej”: - Ch∏opaki, nie przesadzajcie, BMW to w koƒcu du˝a firma...

Rozmowa dwóch szefów: - Dlaczego twoi pracownicy sà zawsze tak punktualni?

- Prosty trick! 30 pracowników a tylko 20 miejsc na parkingu...

Idzie kurczak z papierosem po lewej stronie ulicy, po drugiej stronie idzie kogut i tak do niego mówi: - Hej, ty ma∏y, czekaj powiem twoim rodzicom ˝e palisz papierosy!

Na to kurczak: - A sobie mów...

Ja jestem z wyl´garni.

Ludzie siedzà w samolocie na lotnisku i czekajà na pilotów.

Przychodzà z godzinnym opóênieniem. Jeden z psemprzewodnikiem, drugi z bia∏à laskà.

Ludzie przera˝eni - no ale nic.

Samolot ko∏uje na pas startowy, rozp´dza si´. 500m do koƒca pasa...

400... 300... 200m. Ludzie krzyczà: „Startujcie! Startujcie !!!!!”

Samolot wystartowa∏, podwozie si´ schowa∏o.

Jeden pilot mówi do drugiego: - Jak kiedyÊ nie krzyknà to si´ rozpieprzymy!