BIULETYN JAKOÂCI T Ü V
R h e i n l a n d
P o l s k a
S p ó ∏ k a
z
o . o .
3
2005 (15)
System Zarzàdzania Bezpieczeƒstwem Informacji
Mi´kkie projekty szansà na wzmocnienie oferty firm szkoleniowych
Szkolenia outdoor
e-mail: post@pl.tuv.com
•
www.pl.tuv.com
Szanowni Paƒstwo,
TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o. Zarzàd Janusz Grabka - Prezes Zarzàdu Marek Mucha - Wiceprezes Zarzàdu Siedziba 02-146 WARSZAWA ul. 17 Stycznia 56 tel.: 022/ 846 79 99 tel.: 022/ 846 51 63 fax: 022/ 868 37 42
Po zakoƒczonym ju˝ okresie urlopowym, wszyscy z pewnoÊcià zdà˝yli si´ ju˝ wdro˝yç w swoje codzienne obowiàzki s∏u˝bowe. W Êlad za tym przesy∏amy Paƒstwu trzeci w tym roku numer Biuletynu JakoÊci. W bie˝àcym numerze przybli˝amy Paƒstwu tematyk´ funduszy strukturalnych w zakresie tzw. „projektów mi´kkich”. W rubryce wydarzenia zamieszczamy informacje o uroczystej gali II edycji Programu „Gwarant CzystoÊci i Higieny”, wyró˝nieniu Polski Sukces przyznanym firmie TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o. oraz o platformie TUVdotCOM, która funkcjonuje ju˝ w j´zyku polskim. ˚yczymy przyjemnej lektury!
Zespó∏ redakcyjny
41-800 ZABRZE ul. M. Sk∏odowskiej-Curie 34 tel.: 032/ 271 64 89 tel.: 032/ 271 06 23 fax: 032/ 271 64 88 60-729 POZNA¡ ul. ¸ukaszewicza 43 tel./fax: 061/ 867 81 87 tel./fax: 061/ 864 22 58 20-950 LUBLIN ul. Czechowska 4 tel.: 081/ 532 86 68 tel.: 081/ 532 86 87 10-434 OLSZTYN ul. Ko∏obrzeska 50 tel.: 089/ 533 14 80 tel.: 089/ 533 15 39 tel. kom.: 0 609 579 433 42-200 CZ¢STOCHOWA ul. Kuceliƒska 22 tel.: 034/ 323 50 54 tel. kom.: 0 603 784 817 70-370 SZCZECIN ul. Bohaterów Warszawy 15/16 tel./fax: 091/ 484 49 67 77-100 BYTÓW ul. L´borska 24 tel./fax: 059/ 822 79 53 tel.kom.: 0 695 888 838
Spis treÊci
85-825 BYDGOSZCZ ul. Wojska Polskiego 65 tel./fax: 052/ 374 73 87 tel.kom.: 0 607 464 786
1. Kilka s∏ów od Redakcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 2
87-800 W¸OC¸AWEK ul. Toruƒska 222 tel./fax: 054/ 237 28 60 tel.kom.: 0 603 950 971
jednostki certyfikujàcej TÜV CERT w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 4
32-020 WIELICZKA ul. Legionów 14 tel.: 012/ 291 53 00 fax.: 012/ 291 53 01
W zwiàzku z mo˝liwoÊcià zamieszczenia adresów internetowych Paƒstwa firm na naszej stronie internetowej, goràco prosimy zainteresowanych o kontakt (telefoniczny lub mailowy) w tej sprawie z nast´pujàcà osobà:
2. Rozwój certyfikacji personelu badaƒ nieniszczàcych w praktyce 3. System Zarzàdzania Bezpieczeƒstwem Informacji. BS 7799-2:2002 / PN-I-07799-2:2005. Cz´Êç II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 5 4. Mi´kkie projekty szansà na wzmocnienie oferty firm szkoleniowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 8 6. Szkolenia outdoor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 11
Marek åwiok • tel.: 032/ 271 06 23 marek.cwiok@pl.tuv.com
5. Szkolenia, konferencje, seminaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 13
PrzeÊlemy Paƒstwu stosowny formularz oÊwiadczenia w którym wyrazicie Paƒstwo zgod´ na umieszczenie adresu internetowego na naszej stronie internetowej.
7. Ró˝noÊci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 15
2
BIULETYN JAKOÂCI
Prezentujemy numery identyfikacyjne ID naszych Klientów, które pos∏u˝à Paƒstwu do sprawdzania i uzyskania interesujàcych Was informacji odnoÊnie produktów i samych producentów. Nazwa firmy Drogowa Trasa Ârednicowa S.A.
Adres ul. Mieszka I 10
Kod
Miasto
TÜVdotCOM ID
40-877
Katowice
ID: 9105017790
DRO-KAN Sp. z o.o.
G∏uszyna 135
61-329
Poznaƒ
ID: 9105017674
Drukarnia „Multipress” Sp z o.o.
ul. Âlusarska 8
30-701
Kraków
ID: 9105021157
Drukarnia BAAD Sp. z o.o.
ul. Elektrodowa 45c
33-300
Nowy Sàcz
ID: 9105021009
EATON TRUCK COMPONENTS S.A.
ul. 30 Stycznia 55
83-110
Tczew
ID: 1104000611
ECO-INSTAL-BUD Sp. z o.o.
ul. T´czowa 23
41-500
Chorzów
ID: 9105017686
ELDA-ELTRA Elektrotechnika S.A.
ul. Glinki 146
85-861
Bydgoszcz
ID: 9105018819
ELECTRONIC POWER AND MARKET Sp. z o.o.
ul. Junacka 7
78-400
Szczecinek
ID: 9105017633
Elektromonter S.C. Zak∏ad Wykonawstwa Instalacji i Sieci Elektrycznych
ul. Zwyci´stwa 278
75-671
Koszalin
ID: 9105017652
Firma Produkcyjno-Handlowa MUSTAF S.C.
ul. ¸´czycka 46A
42-210
Cz´stochowa
ID: 9105029062
Elemarr Sp. z o.o.
ul. Mickiewicza 36
68-300
Lubsko
ID: 9105021178
EL-KAB Sp. z o.o.
Wawrów, Os. Bermudy 92
66-403
Gorzów Wlkp.
ID: 9105019014
ELKAM Sp. z o.o.
ul. JednoÊci Narodowej 45B
50-260
Wroc∏aw
ID: 9105017684
ELTRI Projektowanie i Realizacja Projektów Budowlanych Sp. z o.o.
ul. Pla˝owa 3
04-666
Warszawa Wawer
ID: 9105018119
ul. Cicha 45
ELTRIX Wielgus, Baraniak Sp. J.
05-090
Raszyn
ID: 9105020694
ENERGOMIAR Sp. z o.o.
ul. Strzeszyƒska 58
60-479
Poznaƒ
ID: 9105018229
Energomonta˝-Po∏udnie S.A.
ul. Mickiewicza 15
40-951
Katowice
ID: 0910072057
ENERGOSYSTEM Sp. z o.o.
ul. Nieszawska 10
61-021
Poznaƒ
ID: 9105021747
ENERGOTECHNIKAENERGOROZRUCH S.A.
ul. Kozielska 18
44-107
Gliwice
ID: 9105017681
ERA Sp. z o.o.
ul. Katowicka 16B
41-500
Chorzów
ID: 9105020408
ERGO Sp. z o.o.
ul. Romanowicza 2
30-702
Kraków
ID: 9105029818
ETISOFT Sp. z o.o.
ul. ¸u˝ycka 16
44-100
Gliwice
ID: 9105017667
EUREX Sp. z o.o.
ul. Derkacza 1
44-100
Gliwice
ID: 9105017657
EUROSAP LTD. S.C.
ul. Tarniny 28
70-763
Szczecin
ID: 9105025149
EXCELLENT S.A.
ul. Nad Drwinà 10/B-3
30-841
Kraków
ID: 9105028977
F.P.H.U. POL-MET Kaszowski Kazimierz
Wrzàsowice 220
32-040
Âwiàtniki Górne
ID: 9105024233
Fabryka Elektrofiltrów „ELWO” S.A.
ul. Bielska 44
43-200
Pszczyna
ID: 9105017632
Fabryka Firanek i Koronek HAFT S.A.
ul. Z∏ota 40
62-800
Kalisz
ID: 9105018225
Fabryka Lin i Drutu „DRUMET” S.A.
ul. Polna 26/74
87-800
W∏oc∏awek
ID: 9105017638
Fabryka Maszyn Sp. z o.o.
ul. Lubelska 46
23-300
Janów Lubelski
ID: 9105021183
Fabryka Maszyn Górniczych NIWKA S.A.
ul. Wojska Polskiego 25/27
41-208
Sosnowiec
ID: 9105017697
Fabryka Maszyn i Urzàdzeƒ „OMAG” Sp. z o.o.
ul. Górnicza 8
32-610
OÊwi´cim
ID: 9105017709
Fabryka Maszyn i Urzàdzeƒ Gastronomicznych „KROMET” Sp. z o.o.
ul. Pocztowa 30
66-600
Krosno Odrzaƒskie
ID: 9105018303
Fabryka Maszyn i Urzàdzeƒ Przemys∏u Spo˝ywczego „SPOMASZ” S.A.
ul. Okrzei 104
68-200
˚ary
ID: 9105030029
Fabryka Mechanizmów Samochodowych „POLMO” S.A.
Al. Wojska Polskiego 186
71-347
Szczecin
ID: 0910186015
Fabryka Narz´dzi „KUèNIA” S.A.
ul. 1-go Maja 70
32-440
Su∏kowice
ID: 9105018279
BIULETYN JAKOÂCI
www.tuvdotcom.com
TUVdotCOM
3
CERTYFIKACJA PERSONELU
Rozwój certyfikacji personelu badaƒ nieniszczàcych w praktyce jednostki certyfikacyjnej TÜV CERT w Polsce Artur Donath Kierownik Sekcji Badaƒ Nieniszczàcych TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o. artur.donath@pl.tuv.com
4
System kwalifikacji i certyfikacji personelu badaƒ nieniszczàcych zosta∏ opisany w normie EN 473, która w naszym kraju ukaza∏a si´ pod koniec 2002 roku. Norma ta opisuje, jakie wymagania musi spe∏niaç personel wykonujàcy przemys∏owe badania nieniszczàce. Personel, który je spe∏nia legitymuje si´ certyfikatami, które sà wa˝ne przez okres pi´ciu lat przy spe∏nieniu warunku ciàg∏oÊci wykonywania badaƒ nieniszczàcych oraz posiadania aktualnego Êwiadectwa o zdolnoÊci widzenia (punkt 6.3 EN 473). Po up∏ywie pi´ciu lat konieczne jest odnowienie certyfikatu na okres nast´pnych 5-ciu lat. W naszym kraju mo˝na ju˝ spotkaç osoby, które posiadajà certyfikaty odnowione. Jest to efekt dzia∏alnoÊci TÜV Rheinland Group w Polsce, dzi´ki której od 1998 roku organizowane sà szkolenia i egzaminy kwalifikacyjne umo˝liwiajàce uzyskiwanie niezb´dnych uprawnieƒ w zakresie badaƒ nieniszczàcych. Norma EN 473 obowiàzuje bowiem w Europie od roku 1993. Od roku 2002 organizacjà i przeprowadzaniem szkoleƒ personelu badaƒ nieniszczàcych zajmuje si´ Sekcja Badaƒ Nieniszczàcych dzia∏ajàca w TÜV Akademia Polska Sp. z o.o. Celem zapewnienia wysokiego poziomu szkoleƒ od 1998 TÜV Akademia Polska wspó∏pracuje z Instytutem Spawalnictwa z Halle (SLV Halle - Niemcy) oraz Instytutem Spawalnictwa w Gliwicach, w salach którego realizowana jest wi´kszoÊç szkoleƒ. Profesjonalnie przygotowane sale umo˝liwiajà uczestnikom przyswajanie wiedzy przez ok. 10 godzin dziennie, gdy˝ szkolenia z zakresu badaƒ nieniszczàcych sà szkoleniami bardzo intensywnymi. Kadra wyk∏adowców posiada wieloletnie doÊwiadczenie nie tylko w szkoleniach, ale przede wszystkim w wykonywaniu badaƒ nieniszczàcych. Wyk∏adowcy dzielà si´ ch´tnie swoimi doÊwiadczeniami, czym uatrakcyjniajà przekazywanà wiedz´. Jest to szczególnie wa˝ne i przydatne w przypadkach interpretacji norm i przepisów zwiàzanych z ocenà wyrobów. W ostatnich dwóch latach rozszerzona zosta∏a wspó∏praca o zak∏ady przemys∏owe. Podczas szkoleƒ radiograficznych zaj´cia praktyczne odbywajà si´ w Laboratorium Spawalnictwa w Instytucie Spawalnictwa w Gliwicach oraz w Laboratorium Badaƒ Materia∏owych w Zak∏adach Azotowych „K´dzierzyn” S.A. Szkolenia ultradêwi´kowe realizowane sà w Laboratoriach Badaƒ Batory Sp. z o.o. w Chorzowie. Programy tych i innych szkoleƒ uzyska∏y akceptacj´ TÜV CERT Rheinland Group do stosowania. Personel prowadzàcy zaj´cia posiada nie tylko wieloletnie doÊwiadczenie, ale równie˝ certyfikaty m.in. stopnia 2 w wymienionych metodach. BIULETYN JAKOÂCI
Do ubieg∏ego roku egzaminy kwalifikacyjne odbierane by∏y przez egzaminatorów, którzy byli delegowani ka˝dorazowo przez TÜV CERT w Köln (Niemcy). Egzaminy przeprowadzane by∏y w j´zyku polskim na zestawach egzaminacyjnych (zarówno pytaƒ, jak i próbek egzaminacyjnych dla cz´Êci praktycznej), które sà zharmonizowane w ramach jednostki TÜV CERT dla ca∏ego koncernu TÜV Rheinland Group. W roku 2004 zrealizowane zosta∏y pierwsze szkolenia z zakresu badaƒ nieniszczàcych w stopniu 3 wg EN 473 zakoƒczone tak, jak i pozosta∏e szkolenia egzaminami kwalifikacyjnymi. Uzyskanie certyfikatów 3 stopnia w po∏àczeniu z nasilonymi pracami organizacyjnymi (m.in. stworzenie w∏asnych, ale zharmonizowanych w ramach jednostki certyfikacyjnej TÜV CERT Rheinland Group zestawów egzaminacyjnych) zaowocowa∏o powo∏aniem z dniem 01.01.2005 oÊrodka egzaminacyjnego, a tym samym usamodzielnieniem Jednostki Certyfikujàcej Personelu Badaƒ Nieniszczàcych TÜV CERT przy TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o. W dniu 21.01.2005 na zakoƒczenie szkolenia magnetyczno proszkowego przeprowadzony zosta∏ egzamin kwalifikacyjny, który po raz pierwszy odebra∏ polski egzaminator. Od tego czasu zrealizowane zosta∏y dalsze szkolenia, w efekcie których z poÊród 18 osób, które uzyska∏y certyfikaty 3 stopnia, wybrana zosta∏a grupa 6 kandydatów na egzaminatorów, którzy po specjalnym szkoleniu podejmà obowiàzki egzaminatorów Jednostki Certyfikujàcej Personelu Badaƒ Nieniszczàcych TÜV CERT Rheinland Group w Polsce. Wszystkie powy˝ej opisane dzia∏ania spowodowa∏y, ˝e proces certyfikacji, który realizowany jest w oparciu o zatwierdzone procedury uleg∏ znacznemu skróceniu. Obecnie czas oczekiwania na certyfikat wynosi do 6 tygodni od daty z∏o˝enia poprawnie wype∏nionego wniosku w Zabrzu. Poni˝ej przedstawiamy rozwój dzia∏alnoÊci Sekcji Badaƒ Nieniszczàcych w liczbach. Wykres prezentuje iloÊç przeszkolonych osób w poszczególnych latach.
SYSTEM ZARZÑDZANIA BEZPIECZE¡STWEM INFORMACJI
System Zarzàdzania Bezpieczeƒstwem Informacji. BS 7799-2:2002 / PN-I-07799-2:2005. Cz´Êç II. Przedsi´biorstwa XXI wieku sà wr´cz zalewane informacjami - jest ich coraz wi´cej, zarówno tych, które bezpoÊrednio wp∏ywajà na dzia∏alnoÊç firmy, jak i tych, które sà przys∏owiowym kuku∏czym jajkiem. Firmy powinny nauczyç si´ jak przechowywaç informacje, jak nimi zarzàdzaç, màdrze korzystaç i przesy∏aç. W przedsi´biorstwie nikt nie jest w stanie ogarnàç wszystkich pojawiajàcych si´ informacji. Tak naprawd´, nawet najwy˝sze kierownictwo nie ma pe∏nej wiedzy na temat wszystkiego, co dzieje si´ w firmie. Z przeprowadzonych analiz [1] wynika, i˝: - sprzàtaczka (20%) ma dost´p do prawie takiej samej iloÊci informacji, jak zarzàd (35%) - administrator czy informatyk (75%) wie albo mo˝e wiedzieç, jeÊli zechce, prawie tyle samo, co kierownik dzia∏u (85%) - kierownik dzia∏u (85%) nie zna wszystkich informacji zgromadzonych w dziale Dost´p do danych posiadanych przez dzia∏ w procentach. Liczne êród∏a zagro˝eƒ majàcych wp∏yw na bezpieczeƒstwo informacji powodujà wzrost prawdopodobieƒstwa wystàpienia sytuacji awaryjnych. Rozwiàzaniem mo˝e okazaç si´ wdro˝enie systemu umo˝liwiajàcego delegowanie pracowników do podejmowania okreÊlonych decyzji. Certyfikowany system zarzàdzania bezpieczeƒstwem informacji nie zabezpieczy firmy w 100% przed utratà informacji, ale z pewnoÊcià umo˝liwi identyfikacj´ ryzyka, okreÊli sposób post´powania w sytuacjach awaryjnych i w konsekwencji umo˝liwia minimalizacj´ poniesionych strat.
Przyczyny powstawania zagro˝eƒ Wynikajà one przede wszystkim z braku ugruntowanej wiedzy osób odpowiedzialnych za bezpieczeƒstwo informacji oraz braku stosownych Êrodków na zastosowanie optymalnych zabezpieczeƒ. Jednà z podstawowych przyczyn powstawania zagro˝eƒ jest brak ÊwiadomoÊci osób przetwarzajàcych informacje. Podszywanie si´ pod inne osoby, szpiedzy podst´pnie wprowadzani do firm, szanta˝, oszustwa na aukcjach internetowych - to codzienne sposoby zdobywania informacji. Cz´sto jednak utrata informacji spowodowana jest podstawowymi b∏´dami personelu i ich naiwnoÊcià: - biznesowa rozmowa telefoniczna wÊród nieznajomych na korytarzu, - pozostawione materia∏y na kserokopiarce, - otwarcie podejrzanego za∏àcznika w poczcie, - pozostawienie wydruku dokumentów finansowych firmy (np. lista p∏ac) na ogólnodost´pnej drukarce sieciowej, - nieÊwiadomie udzielona istotna informacja osobie podajàcej si´ za personel techniczny.
Zagro˝enia Lista zagro˝eƒ dla systemu zarzàdzania bezpieczeƒstwem informacji jest, niestety, d∏uga. Post´p techniczny z jednej strony pozwala na stosowanie coraz to lepszych rozwiàzaƒ, z drugiej zaÊ strony otwiera furtk´ dla „dzia∏aƒ alternatywnych”, powodujàcych sytuacje awaryjne (np. Wi-Fi, Bluetooth). èród∏a zagro˝eƒ dla systemów informacyjnych wynikajà min. z : - ataków (np. z∏oÊliwe oprogramowanie, spam, penetracja systemów, oszustwa, obraêliwa treÊç) - pope∏nianych b∏´dów technicznych (np. b∏´dy komunikacyjne, b∏´dy obs∏ugi) - zdarzeƒ losowych (np. po˝ar, powódê, wy∏adowania atmosferyczne).
KorzyÊci Zdefiniowany system zarzàdzania bezpieczeƒstwem informacji zapewni Paƒstwu korzyÊci zarówno czysto finansowe, jak i te, których wartoÊci tak naprawd´ nie sà policzalne. Stwierdzenie to jest troch´ paradoksalne mówiàc o systemie, w którym optymalizujemy i szacujemy nak∏ady finansowe w stosunku do ewentualnie poniesionych strat. Niemniej wizerunek i presti˝ firmy dla ka˝dego w∏aÊciciela sà dobrem najwy˝szym. Przyk∏adowymi korzyÊciami p∏ynàcymi z wdro˝onego systemu ISMS sà: - zapewnienie ciàg∏oÊci dzia∏ania, - wzrost bezpieczeƒstwa informacji, - ograniczenie strat wynikajàcych z utraty informacji,
Mariusz Koszeluk G∏ówny Informatyk Auditor wiodàcy TÜV CERT TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o. mariusz.koszeluk@pl.tuv.com
Konsekwencje Konsekwencje wynikajàce z utraty informacji wp∏ywajà w ró˝ny sposób na organizacj´ sà to np.: - straty finansowe, - utrata wizerunku firmy, - przejmowanie zasobów przez konkurencyjnà organizacj´, - kradzie˝e, - utrata tajemnic, - k∏opoty prawne, - utrata ciàg∏oÊci dzia∏ania organizacji.
BIULETYN JAKOÂCI
5
SYSTEM ZARZÑDZANIA BEZPIECZE¡STWEM INFORMACJI
- polepszenie wizerunku firmy, - wzrost presti˝u, - przewaga marketingowa na rynku, nowi klienci, - ograniczenie ryzyka, umiej´tnoÊç okreÊlania przyczyn, - umiej´tnoÊç reagowania w sytuacjach awaryjnych, - usprawnienie przep∏ywu informacji, - optymalne inwestowanie w systemy bezpieczeƒstwa informacji, - poprawa ÊwiadomoÊci pracowników w zakresie bezpieczeƒstwa, - mo˝liwoÊç certyfikowania wdro˝onego systemu. Integracja systemów zarzàdzania jakoÊcià i Êrodowiskiem z systemem zarzàdzania bezpieczeƒstwem informacji. System zarzàdzania bezpieczeƒstwem informacji zgodny z BS 7799-2 jest kompatybilny z innymi systemami zarzàdzania, np. jakoÊcià (ISO 9001: 2000) i Êrodowiskiem (ISO 14001:2004). PodejÊcie procesowe podczas ustanawiania, wdra˝ania, eksploatacji, monitorowania, utrzymywania i poprawy skutecznoÊci w organizacji znajduje odbicie we wszystkich funkcjonujàcych systemach zarzàdzania. Zarzàdzanie Bezpieczeƒstwem Informacji tworzy wartoÊç dodanà dla ju˝ istniejàcych oraz przysz∏ych procesów biznesowych. Do wszystkich procesów systemu zarzàdzania bezpieczeƒstwem informacji mo˝na zastosowaç znany ju˝ model PDCA (Planuj-Wykonaj-SprawdzajDzia∏aj).
PLANUJ (Plan)
ustanowienie polityki bezpieczeƒstwa, celów, zakresu stosowania, procesów i procedur WYKONUJ (Do) wdro˝enie i eksploatacja polityki bezpieczeƒstwa, zabezpieczeƒ, procesów i procedur SPRAWDZAJ (Check) szacowanie, pomiar procesów, przekazywanie kierownictwu wyników do przeglàdu DZIA¸AJ (Act) podejmowanie dzia∏aƒ korygujàcych i zapobiegawczych.
Podobieƒstwa pomi´dzy BS 7799-2:2002 a ISO 9001:2000 i ISO 14001:2004 przedstawiono w tabeli na sàsiedniej stronie. 6
BIULETYN JAKOÂCI
Norma BS 7799-2 (PN-I-07799-2) zosta∏a zaprojektowana tak, aby umo˝liwiç organizacji dopasowanie lub zintegrowanie funkcjonujàcego systemu zarzàdzania. Zaletami zintegrowanego systemu zarzàdzania jakoÊcià i bezpieczeƒstwem informacji b´dà : - jednolita, prostsza dokumentacja i terminologia, - zwrócenie szczególnej uwagi na informacje, - opracowanie planów zapewnienia ciàg∏oÊci dzia∏ania, - prowadzenie analizy ryzyka i zarzàdzanie ryzykiem, - zastosowanie podejÊcia procesowego i ciàg∏ego doskonalenia tak˝e w bezpieczeƒstwie informacji, - zbli˝one zasady auditowania. Ka˝da organizacja posiada swój wewn´trzny system bezpieczeƒstwa informacji. Wdro˝enia systemu zgodnego ze standardem BS 7799-2 daje mo˝liwoÊç certyfikacji przez niezale˝nà jednostk´ certyfikujàcà. W lutym 2005 wprowadzono polskie wydanie normy BS, mianowicie PN-I-07799-2. Jednostka certyfikujàca TÜV Rheinland wydaje certyfikat uznawany na ca∏ym Êwiecie pod warunkiem efektywnego wdro˝enia Systemu Zarzàdzania Bezpieczeƒstwem Informacji i auditu zakoƒczonego ocenà pozytywnà. Dzi´ki certyfikacji firmy mogà uzyskaç niezale˝ne, obiektywne potwierdzenie wysokiego poziomu zarzàdzania informacjà. SZBI nie jest skierowany tylko do sektora bran˝y informatycznej, choç ok. 45% wszystkich wydanych certyfikatów przyznano firmom z bran˝y IT. System skierowany jest do wszystkich organizacji niezale˝nie od tego, czy przedsi´biorstwo jest ma∏e, czy du˝e. Ka˝dy powinien wiedzieç, jak chroniç najwa˝niejsze w dzisiejszych czasach aktywa, a mianowicie informacje. Decyzja o wdro˝eniu systemu zarzàdzania bezpieczeƒstwem informacji w Paƒstwa organizacji jest w Waszych r´kach. Zanim jednak klamka zapadnie i zostanà rozpocz´te dzia∏ania systemowe, proponuj´ stosowanie najprostszych, zdroworozsàdkowych metod. Licz´, ˝e propagowany „wirus albaƒski” pozostanie tylko w sferze dowcipów: „DROGI ODBIORCO, Otrzyma∏eÊ albaƒskiego wirusa. Poniewa˝ nie jesteÊmy w Albanii zbyt rozwini´ci technologicznie, jest to wirus r´czny. Prosz´ skasowaç wszystkie pliki na dysku twardym, ale przedtem rozes∏aç wirusa do wszystkich znajomych. Bardzo dzi´kujemy za wspó∏prac´.” *ISMS - Information security management systems *SZBI - System zarzàdzania bezpieczeƒstwem informacji Literatura: [1] Tadeusz Kifner „Polityka bezpieczeƒstwa i ochrony informacji” [2] PN-I-07799-2:2005 [3] PN-EN ISO 9001:2001 [4] BS 7799-2:2002
SYSTEM ZARZÑDZANIA BEZPIECZE¡STWEM INFORMACJI Podobieƒstwa pomi´dzy BS 7799-2:2002 a ISO 9001:2000 i ISO 14001:2004 BS 7799-2:2002 PN-I-07799-2:2005
ISO 9001:2000
ISO 14001:2004
0 Wprowadzenie
0 Wprowadzenie
0 Wprowadzenie
1 Zakres normy
1 Zakres normy
1 Zakres normy
2 Powo∏ania normatywne
2 Powo∏ania normatywne
2 Powo∏ania normatywne
3 Terminy i definicje
3 Terminy i definicje
3 Terminy i definicje
4 System zarzàdzania bezpieczeƒstwem informacji 4.1 Wymagania ogólne 4.2 Ustanowienie i zarzàdzanie ISMS* 4.3 Wymagania dotyczàce dokumentacji 4.3.2 Nadzór nad dokumentami 4.3.3 Nadzór nad zapisami
4 System zarzàdzania jakoÊcià 4.1 Wymagania ogólne
4 System zarzàdzania Êrodowiskowego 4.1 Wymagania ogólne 4.4 Wdra˝anie i funkcjonowanie 4.5.1 Monitorowanie i pomiar 4.5.2 NiezgodnoÊç oraz dzia∏ania korygujàce i zapobiegawcze 4.4.5 Nadzór nad dokumentami 4.5.4 Nadzór nad zapisami
5 OdpowiedzialnoÊç kierownictwa 5.1 Zaanga˝owanie kierownictwa
5 OdpowiedzialnoÊç kierownictwa 5.1 Zaanga˝owanie kierownictwa 5.2 Orientacja na klienta 5.3 Polityka jakoÊci 5.4 Planowanie 5.5 OdpowiedzialnoÊç, uprawnienia
5.2 Zapewnienie zasobów
6 Zarzàdzanie zasobami 6.1 Zapewnienie zasobów 6.2 Zasoby ludzkie 6.3 Infrastruktura 6.4 Ârodowisko pracy
4.4.2 Szkolenie
6 Przeglàd ISMS realizowany przez kierownictwo 6.1 Postanowienia ogólne 6.2 Dane wejÊciowe przeglàdu 6.3 Dane wyjÊciowe przeglàdu 6.4 Wewn´trzne audity
5.6 Przeglàd zarzàdzania
4.6 Przeglàd zarzàdzania
5.6.1 Wst´p 5.6.2 Dane wejÊciowe przeglàdu 5.6.3 Dane wyjÊciowe przeglàdu 8.2.2 Audity wewn´trzne
4.5.5 Audit wewn´trzny
7 Doskonalenie ISMS 7.1 Ciàg∏e doskonalenie 7.2 Dzia∏ania korygujàce 7.3 Dzia∏ania zapobiegawcze
8 Doskonalenie 8.1 Ciàg∏e doskonalenie 8.2 Dzia∏ania korygujàce 8.3 Dzia∏ania zapobiegawcze
4.5.3 NiezgodnoÊci, dzia∏ania korygujàce i zapobiegawcze
Za∏àcznik A Cele stosowania zabezpieczeƒ oraz zabezpieczenia Za∏àcznik B Wytyczne do stosowania normy Za∏àcznik C Powiàzania mi´dzy ró˝nymi normami systemów zarzàdzania
Za∏àcznik A Powiàzanie mi´dzy ISO 14001 a ISO 9001
Za∏àcznik A Wytyczne do stosowania niniejszej normy Za∏àcznik B Powiàzanie mi´dzy ISO 14001 a ISO 9001
4.2 Wymagania dotyczàce dokumentacji 4.2.3 Nadzór nad dokumentami 4.2.4 Nadzór nad zapisami
4.2 Polityka Êrodowiska 4.3 Planowanie
BIULETYN JAKOÂCI
7
FUNDUSZE STRUKTURALNE
Mi´kkie projekty szansà na wzmocnienie oferty firm szkoleniowych
Ewa Labus TÜV Consulting Polska Unternehmensgruppe TÜV Rheinland Sp. o.o. Artyku∏ ukaza∏ si´ w dwumiesi´czniku „Fundusze Europejskie” numer 3(10) V/VI.2005
8
Zgodnie z za∏o˝eniami polityki strukturalnej w obszarze zwalczania bezrobocia i wspierania ró˝norodnych form zatrudnienia w ramach funduszy strukturalnych funkcjonuje Europejski Fundusz Spo∏eczny (EFS). EFS jest g∏ównym instrumentem wspierajàcym dzia∏ania podejmowane w ramach Europejskiej Strategii Zatrudnienia oraz rocznych Wytycznych w sprawie zatrudnienia. Ârodki EFS przeznaczone sà tak˝e na realizacj´ Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL ukierunkowanej na przeciwdzia∏anie dyskryminacji i zwalczanie nierównoÊci szans na rynku pracy. Bioràc pod uwag´ rozdzielenie Êrodków finansowych w ramach EFS, wi´ksza czeÊç jest przeznaczona na dostosowanie systemu edukacji i szkoleƒ do wymagaƒ spo∏eczeƒstwa opartego na wiedzy i poprawy jakoÊci zatrudnienia - jedno z za∏o˝eƒ Europejskiej Strategii Zatrudnienia. Projekty realizowane w ramach EFS noszà miano projektów mi´kkich, jednak za jak najbardziej konkretne, „twarde” pieniàdze. Alokacja Êrodków Unii w ramach EFS dla Polski na lata 2004 - 2006 wynosi ponad 1,9 mld EUR. Poczàwszy od III kwarta∏u 2004 r. sporym zainteresowaniem cieszà si´ szkolenia dofinansowane z EFS - zarówno ze strony potencjalnych uczestników, jak i firm szkoleniowych. Firmy szkoleniowe dzia∏ajàce na polskim rynku us∏ug szkoleniowych i doradczych posiadajà doÊwiadczenie zdobyte podczas kilku edycji programów unijnych z funduszu przedakcesyjengo PHARE ( m.in. SpójnoÊç Spo∏eczno - Gospodarcza). Podobnie jak w przypadku dofinansowanych szkoleƒ z funduszu PHARE, szkolenia dofinansowane z EFS muszà byç realizowane poprzez wybrane w drodze przetargu publicznego firmy/instytucje szkoleniowe. Dzia∏ania, w ramach których firmy szkoleniowe mogà sk∏adaç „projekty na szkolenia dofinansowane” sà zawarte w Sektorowym Programie Operacyjnym Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL). Niezale˝nie od szczegó∏owej tematyki oferty szkoleniowej projektodawcy musza pami´taç o za∏o˝onych celach SPO RZL: przyczynianie si´ mi´dzy innymi do podniesienia poziomu wykszta∏cenia spo∏eczeƒstwa, zindywidualizowanie Êcie˝ek edukacyjnych w celu wyrównywania poziomu wykszta∏cenia i doÊwiadczenia zawodowego uczestników. Wa˝nym aspektem jest równie˝ promocja edukacji w zakresie przedsi´biorczoÊci, samozatrudnienia i wykorzystania nowoczesnych rozwiàzaƒ BIULETYN JAKOÂCI
technologicznych. Jednym z celów szczegó∏owych EFS (odzwierciedlajàcych za∏o˝enia polityki spo∏ecznej i edukacyjnej Rzàdu oraz polityki UE) jest „Poprawa zdolnoÊci adaptacyjnych przedsi´biorstw i ich pracowników do warunków zmieniajàcego si´ rynku pracy”. Poprawa zdolnoÊci adaptacyjnych przedsi´biorstw i ich pracowników jest warunkiem koniecznym wzrostu konkurencyjnoÊci gospodarki. W ramach Priorytetu 2 SPO RZL Rozwój spo∏eczeƒstwa opartego na wiedzy zak∏ada si´ wspieranie projektów, majàcych na celu zwi´kszanie konkurencyjnoÊci przedsi´biorstw, przede wszystkim poprzez szkolenia kadr oraz promocj´ wspó∏pracy mi´dzy Êwiatem nauki i edukacji a gospodarkà. Mo˝liwoÊci dla przedsi´biorców, jako beneficjentów sk∏adajàcych projekty sà przede wszystkim w dzia∏aniu 2.3 SPO RZL „Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki”. W ramach dzia∏ania 2.3 finansowane b´dà nast´pujàce typy form wspierania rozwoju kadr: • szkolenia ogólne i specjalistyczne, • kursy zawodowe w zakresie j´zyków obcych, • studia podyplomowe, • sta˝e, • us∏ugi doradcze, • typowe formy pracy (np. rotacja pracy, telepraca). KTO MO˚E SK¸ADAå PROJEKTY NA REALIZACJ¢ SZKOLE¡ W RAMACH EFS? Projektodawcami mogà byç: • instytucje szkoleniowe • szko∏y wy˝sze • organ prowadzàcy szko∏´ lub innà placówk´ dzia∏ajàcà w systemie oÊwiaty • jednostki naukowe • organizacje pracodawców i przedsi´biorców oraz zwiàzki zawodowe Zgodnie z przyj´tymi zasadami sk∏adania wniosków do SPO RZL projekty b´dà rozpatrywane w 2 trybach: konkursowym i pozakonkursowym. JAKIEGO TYPU FORMY DOKSZTA¸CANIA ZOSTANÑ OBJ¢TE DOFINANSOWANIEM? Projekty na kompleksowe programy szkoleniowe mogà byç sk∏adane w ramach schematu a), który obejmuje: • szkolenia i pomoc doradczà dla kadr zarzàdzajàcych i pracowników przedsi´biorstw (podwy˝szenie kwalifikacji, nabycie nowych kwalifikacji i umiej´tnoÊci) - ogólne, jak i zwiàzane ze zmianami technologicz-
FUNDUSZE STRUKTURALNE nymi (w tym w systemie edukacji na odleg∏oÊç, kursy zawodowe w zakresie j´zyków obcych, zastosowanie IT), • studia podyplomowe dla pracowników przedsi´biorstw i kadry zarzàdzajàcej majàce na celu podwy˝szenie lub zdobycie nowych kwalifikacji, • praktyczne szkolenia i sta˝e dla pracowników przedsi´biorstw odbywane w jednostkach naukowych, • szkolenia i pomoc doradczà dla kadr zarzàdzajàcych i pracowników przedsi´biorstw w zakresie usprawnienia zarzàdzania (zw∏aszcza zasobami ludzkimi), identyfikacji potrzeb w zakresie kwalifikacji pracowników, poprawy organizacji pracy, zarzàdzania bezpieczeƒstwem i higienà pracy oraz uelastycznienia form Êwiadczenia pracy, • podwy˝szanie umiej´tnoÊci i kwalifikacji pracowników o niskim poziomie przygotowania do pracy (np. o niskich kwalifikacjach). Rozpatrujàc mo˝liwoÊci odnalezienia dla siebie miejsca na powy˝szej liÊcie nale˝y wziàç pod uwag´ : • profil i kierunek dzia∏aƒ firmy (w jakim sektorze firma szkoleniowa Êwiadczy us∏ugi, jakiego typu szkolenia oferuje - czyli w jakim obszarze tematycznym jest najlepsza), • zaplecze w postaci kadry doÊwiadczonych wyk∏adowców/trenerów/szkoleniowców, • doÊwiadczenie w realizacji projektów szkoleniowych skierowanych do wi´kszej grupy odbiorców, • kondycj´ finansowà firmy - udzia∏ w projektach unijnych jest mo˝liwy dla firm o silnej „kondycji finansowej”, • posiadane doÊwiadczenie w realizacji projektów UE finansowanych z programu PHARE (jako partner, podwykonawca), • pomys∏ programu szkoleƒ oferowanych w ramach projektu powinien byç spójny z podstawowymi za∏o˝eniami i celami SPO RZL oraz skierowany do konkretnej grupy odbiorców, WSKAZÓWKI POZWALAJÑCE NA PRZYGOTOWANIE POPRAWNEGO PROJEKTU Przygotowujàc projekt warto pami´taç o nast´pujàcych kluczowych kwestiach: • projekt musi odpowiadaç celom og∏oszonym przez organizatora konkursu (beneficjenta koƒcowego), • projekt musi odpowiadaç na zidentyfikowane (i udokumentowane) potrzeby, • projekt musi wskazywaç ÊciÊle okreÊlonà grup´ odbiorców (beneficjentów ostatecznych), • projekt powinien byç przygotowany przy udziale wszystkich zainteresowanych partnerów, • cele projektu muszà byç przejrzyste, realne i specyficzne dla danego projektu, • projekt musi precyzyjnie okreÊlaç rodzaje zadaƒ, ich harmonogram, odpowiedzialnoÊç wykonawców, sposób realizacji, • niezb´dne jest wykazanie realnych oczekiwanych rezultatów projektu,
• regu∏y zarzàdzania muszà byç klarowne i zaakceptowane przez wszystkich partnerów, • wydatki projektu muszà byç wyliczone rzetelnie, na bazie rzeczywistych wydatków - nie jest mo˝liwe aplikowanie o zwi´kszenie przyznanych kwot w trakcie realizacji projektu, a ponadto wydatki projektu sà jednym z elementów jego oceny ATRAKCYJNOÂå OFERTY SZKOLENIOWEJ - WYSOKOÂå DOFINANSOWANIA DLA PRZEDSI¢BIORCÓW WysokoÊç pomocy w ramach zasady Pomocy udzielanej na szkolenia zale˝na jest od: • wielkoÊci przedsi´biorstwa, • rodzaju szkolenia (ogólne czy specyficzne), • udzia∏u pracowników w gorszym po∏o˝eniu. Poziomy pomocy sà nast´pujàce: Szkolenie specyficzne
Szkolenie ogólne
Du˝e przedsi´biorstwa
35%
60%
Ma∏e i Êrednie przedsi´biorstwa
45%
80%
Poziomy pomocy
Szkolenie specyficzne to szkolenie zwiàzane z umiej´tnoÊciami przydatnymi wy∏àcznie na danym stanowisku pracy u danego pracodawcy, szkolenie ogólne dotyczy podniesienia kwalifikacji pracownika w takim stopniu, ˝e jest to u˝yteczne w ka˝dym innym potencjalnym miejscu pracy. Maksymalna intensywnoÊç pomocy mo˝e byç zwi´kszona o 10 punktów procentowych je˝eli szkolenie jest przeznaczone dla pracowników w gorszym po∏o˝eniu. W przypadku, gdy projekt zawiera elementy szkolenia ogólnego i specyficznego lub gdy trudno jest ustaliç charakter szkolenia nale˝y stosowaç pu∏apy pomocy przewidziane na szkolenia specyficzne. PRZYZNANO PIERWSZE DOTACJE NA OFERTY FIRM SZKOLENIOWYCH W roku 2004 zosta∏y og∏oszone pierwsze konkursy dla firm instytucji szkoleniowych (XI i XII.2004), w których projekty na dofinansowane szkolenia i kursy j´zykowe oraz studia podyplomowe z∏o˝y∏o ponad 1,5 tys. projektodawców. Polska Agencja Rozwoju Przedsi´biorczoÊci w styczniu 2005 zamkn´∏a pierwszy termin sk∏adania projektów do dzia∏ania 2.3 SPO RZL schemat a). Dofinansowanie w ∏àcznej kwocie ponad 65 mln PLN uzyska∏o 23 projektów. Projektodawcami, którzy uzyskali wsparcie na zg∏oszone projekty sà m.in. firmy oferujàce szkolenia z zakresu finansów, szko∏y j´zyków obcych, uczelnie wy˝sze oferujàce dofinansowane studia podyplomowe. Indywidualnie odbiorcy pomocy to pracownicy, którzy powinni zg∏osiç si´ do pracodawcy i poprosiç o skierowanie na dofinansowane szkolenia i/lub studia podyplomowe. 18 kwietnia br, zosta∏a og∏oszona lista projektów, którym przyznano dotacje (projekty sk∏adane do 31.XII.2004). BIULETYN JAKOÂCI
9
FUNDUSZE STRUKTURALNE ¸àczna kwota przyznanych dotacji na projekty szkoleniowe sk∏adane w II terminie wynosi ponad 68 mln PLN dla 71 firm i instytucji szkoleniowych. Listy projektów, którym zosta∏y przyznane dotacje sà dost´pne na stronie PARP-u. W 2005 kolejna szansa dla firm szkoleniowych na z∏o˝enie autorskich projektów, stanowiàcych atrakcyjnà ofert´ dla klientów. Polska Agencja Rozwoju Przedsi´biorczoÊci og∏osi∏a nast´pujàce terminy sk∏adania wniosków: 11.III., 11.V., 11.VII., 12.IX., 14.XI.2005. PRZYK¸AD PROJEKTU EDUKACYJNEGO DOFINANSOWANEGO ZE ÂRODKÓW UE Najwi´kszym pod wzgl´dem swojego zasi´gu i obszaru dzia∏ania programem edukacyjnym jest program Sokrates. SOCRATES to najwi´kszy program edukacyjno-m∏odzie˝owy dotyczàcy doskonalenia procesu kszta∏cenia i jednoczeÊnie najwi´kszy program wspólnotowy otwarty dla krajów Europy Ârodkowej. Zadaniem programu SOCRATES jest rozszerzanie wspó∏pracy europejskiej w dziedzinie edukacji. Jej ró˝ne formy obejmujà dzieci, m∏odzie˝ i doros∏ych - od przedszkola po uniwersytet. Celem programu jest kreowanie europejskiego wymiaru w nauczaniu, powi´kszanie kr´gu osobistych doÊwiadczeƒ o wiedz´ na temat innych krajów Europy, rozwijanie poczucia jednoÊci w Europie oraz wspomaganie procesów przystosowania si´ do nowych warunków spo∏ecznych i ekonomicznych w perspektywie zjednoczonej Europy. Program edukacyjny SOCRATES jest inicjatywà Wspólnoty Europejskiej przyj´tà do realizacji w latach 1995-1999 (I faza programu) oraz 2000-2006 (II faza programu). Polska i inne kraje stowarzyszone z Unià Europejskà bra∏y w nim udzia∏ ju˝ od roku szkolnego 1996/97 - w ramach dzia∏aƒ przygotowawczych. Formalne przystàpienie Polski do programu SOCRATES nastàpi∏o w marcu 1998r. Struktura i komponenty programu W strukturze programu SOCRATES - w ramach poszczególnych komponentów - zosta∏y przewidziane mo˝liwoÊci wspó∏pracy na wszystkich poziomach i ró˝nych obszarach dzia∏alnoÊci edukacyjnej:
ERASMUS - adresowany jest do szkolnictwa wy˝szego; ma na celu rozwój wspó∏pracy pomi´dzy uczelniami oraz promowanie europejskiego wymiaru w szkolnictwie wy˝szym poprzez: wymian´ nauczycieli akademickich, wymian´ studentów, wspó∏prac´ w zakresie programów nauczania, tworzenie europejskiej sieci wspó∏pracy mi´dzyuczelnianej. COMENIUS - przyczynia si´ do poprawy jakoÊci kszta∏cenia i wzmocnienia europejskiego wymiaru edukacji szkolnej poprzez: wspieranie mi´dzynarodowej wspó∏pracy oraz wymiany mi´dzy szko∏ami, placówkami kszta∏cenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli, a tak˝e promowanie nauki j´zyków obcych i wzrost ÊwiadomoÊci interkulturowej. LINGUA - ma na celu promowanie nauki j´zyków obcych poprzez podnoszenie poziomu nauczania i uczenia si´ j´zyków obcych oraz rozszerzanie dost´pu do ró˝nych form nauki j´zyków obcych w perspektywie uczenia si´ przez ca∏e ˝ycie. MINERVA - ma na celu wspieranie europejskiej wspó∏pracy w zakresie kszta∏cenia otwartego i na odleg∏oÊç oraz stosowania technologii informatyczno-komunikacyjnych (ICT) w edukacji. GRUNDTVIG - ma na celu podnoszenie poziomu i wzmocnienie europejskiego wymiaru kszta∏cenia doros∏ych poprzez promowanie europejskiej wspó∏pracy mi´dzy placówkami edukacji doros∏ych, podnoszenie kwalifikacji kadry kszta∏càcej doros∏ych, promowanie idei „uczenia si´ przez ca∏e ˝ycie”. ARION - ma na celu organizowanie wizyt studyjnych dla przedstawicieli administracji oÊwiatowej ró˝nych szczebli zarzàdzania, które umo˝liwiajà poznawanie systemów edukacyjnych w innych krajach europejskich. NARIC - ma na celu tworzenie sieci informacyjnej na temat porównywalnoÊci i uznawania wykszta∏cenia, w celu okreÊlenia równowa˝noÊci dokumentów. EURYDICE - ma na celu tworzenie sieci informacyjnej o systemach edukacyjnych, wdra˝anych innowacjach, przeprowadzanych reformach oraz g∏ównych kierunkach polityki edukacyjnej w krajach europejskich.1 èród∏o: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, www.socrates.org.pl
Schemat obiegu projektu w trybie konkursowym • Dzia∏ania 2.3 SPO RZL Projektodawca 5. Podpisanie umowy finansowania projektu
4. Akceptacja projektu
10
BIULETYN JAKOÂCI
1. Z∏o˝enie wniosku
PARP (reprezentowanym przez RIF)
2. Weryfikacja kompletnoÊci i poprawnoÊci formalnej
PARP Komisja Oceny Projektów
3. Ocena merytoryczna i uszeregowanie listy rankingowej
SZKOLENIA
Szkolenia outdoor
Outdoor, czyli szkolenia terenowe w ciàgu ostatnich lat sta∏y si´ niezwykle popularnym i modnym sposobem szkolenia oraz integracji grup. Bez wàtpienia sà to zaj´cia bardzo efektowne i ciekawe dla uczestników, wielu decydentów zastanawia si´ jednak czy równie˝ efektywne? Czym sà szkolenia typu outdoor, jakie cele mo˝na przed nimi stawiaç i co mogà przynieÊç organizacji wysy∏ajàcej na nie swych pracowników? Szkolenia outdoor sk∏adajà si´ z mniej lub bardziej spójnych zadaƒ stawianych zespo∏owi, które realizowane sà w otwartym terenie, np. w lesie, w parku, w górach, nad brzegiem rzeki czy wr´cz w rzece. Zadania sà specjalnie dobrane tak, by anga˝owa∏y wszystkich uczestników szkolenia, wymaga∏y wspó∏pracy i koordynacji dzia∏aƒ oraz by stanowi∏y wyzwanie dla cz∏onków zespo∏u. Mogà to byç wyzwania fizyczne (zjazd na linie nad przepaÊcià, wspinaczka na ska∏´, budowanie wysokiej wie˝y ze skrzynek, przejÊcie bagien) oraz intelektualne (rozwiàzywanie terenowych zadaƒ logicznych, np. zbudowanie dzia∏ajàcej maszyny obl´˝niczej czy akweduktu w okreÊlonym czasie, opracowanie strategii przeniesienia ∏adunku po torze przeszkód, itp.) Zadania dotyczà rozwiàzania problemu stawianego przed grupà przez trenera. Stopieƒ trudnoÊci zadaƒ zwykle jest tak dobrany, by grupa mog∏a rozwiàzaç zadanie przy maksymalnym poziomie mobilizacji i du˝ym zaanga˝owaniu. Wyzwala to ducha zespo∏owej wspó∏pracy i uczy poszanowania dla ka˝dego cz∏onka zespo∏u. Tego typu doÊwiadczenia oddzia∏ujà na dwóch poziomach: a) indywidualnym - pokazujà uczestnikom ich osobiste sposoby reagowania w sytuacjach obcià˝enia psychicznego, uczà metod zwi´kszania efektywnoÊci dzia∏aƒ w takich sytuacjach, umo˝liwiajà prze∏amanie narzucanych sobie (nie do koƒca wczeÊniej uÊwiadamianych) ograniczeƒ zwi´kszajàc przy tym pewnoÊç, zaradnoÊç i zdecydowanie w codziennym ˝yciu. b) zespo∏owym - uczà planowania i koordynacji dzia∏aƒ, pokazujà wag´ jasnej i jednoznacznej komunikacji, torujà wspó∏prac´ w zespole, zwi´kszajà spójnoÊç i integracj´ grupy. Niezwykle istotna jest sta∏a obecnoÊç trenera, obserwacja dzia∏aƒ podejmowanych przez uczestników, zapami´tywanie wybieranych rozwiàzaƒ i sposobu organizacji pracy, komunikacji itp. Warto rejestrowaç na video dzia∏ania grupy, by móc potem przeanalizowaç je i dok∏adnie omówiç. Sesja analizy umo˝liwia uczestnikom ∏atwe prze∏o˝enie doÊwiadczeƒ z gry terenowej na codzienne ˝ycie i
prac´ oraz lepszà integracj´ odkrytych umiej´tnoÊci w taki sposób by móc z nich korzystaç na co dzieƒ. G∏ównym celem organizacji szkoleƒ typu outdoor jest integracja zespo∏u przy równoczesnym rozwoju kompetencji pracowników. Pomagajà one kszta∏towaç kompetencje pracowników w nast´pujàcych obszarach: • tworzenia i stosowania zasad efektywnej wspó∏pracy, • jasnego i skutecznego komunikowania si´, • integracji dzia∏aƒ zespo∏u wokó∏ celu (tworzenie zespo∏u zadaniowego), • zarzàdzania zespo∏em (rozwój umiej´tnoÊci liderskich), • planowania i zarzàdzania czasem, • podejmowania trafnych decyzji w warunkach stresu • diagnozowania i rozwiàzywania konfliktów, • dzia∏ania w warunkach nietypowych i zaskakujàcych, • poszukiwania twórczych rozwiàzaƒ problemów, • wzmocnienie obrazu osobistego uczestników (wiara w siebie i zespó∏). Dzi´ki przeprowadzeniu treningu w terenie, cz´sto w trudnych warunkach oraz uczeniu si´ poprzez osobiste doÊwiadczenie i realne uczestnictwo - mo˝liwa jest maksymalizacja efektywnoÊci szkolenia. Jednak nie ka˝de szkolenie outdoor przynosi spodziewane efekty. Przypadkowo dobrane zabawy mogà sprawiç du˝o radoÊci uczestnikom, ale nie koniecznie prze∏o˝yç si´ na ich sprawniejsze funkcjonowanie w pracy. Kluczem do sukcesu szkolenia outdoor jest staranne zaplanowanie zadaƒ stawianych zespo∏owi. Powinny one byç zgodne z oczekiwaniami i potrzebami organizacji, odpowiednio trudne, ale mo˝liwe do wykonania oraz stanowiàce integralnà ca∏oÊç. Szkolenie musi mieç jasno okreÊlony cel, a zabawy sà jedynie Êrodkiem do jego realizacji. Wa˝ny jest te˝ element omówienia zadaƒ i transferu wiedzy zdobytej podczas gier terenowych na codziennà praktyk´. Najpopularniejsze odmiany treningu outdor to: Gry integracyjne, decyzyjne i edukacyjne Trening oparty o zadania, w których grupy budujà z dostarczonego materia∏u okreÊlone przez trenera konstrukcje, albo pokonujà okreÊlone przeszkody (mo˝liwe do pokonania tylko wtedy, gdy grupa wspó∏pracuje). Cz´Êç zadaƒ polegaç mo˝e na rozwiàzywaniu z∏o˝onego problemu w sytuacji, gdy ka˝dy z uczestników ma inny fragment potrzebnych informacji. Biegi na orientacje åwiczenia polegajàce na odnalezieniu drogi do celu, skarbu itp. Grupa wyrusza z punktu A, by wspólBIULETYN JAKOÂCI
Andrzej Trutkowski Trener TÜV Akademia Polska Sp. z o.o. andrzej.trutkowski@pl.tuv.com
11
WYDARZENIA nie odnaleêç punkt B. W trakcie zabawy uczestnicy zbierajà niezb´dne elementy uk∏adanki np. cz´Êci mapy, rozwiàzujà zadania i zagadki. Gry scenariuszowe Gry, które sk∏adajà si´ z kilku niezale˝nych zadaƒ wplecionych w jeden spójny scenariusz. Np. cz∏onkowie grupy odgrywajà role komandosów wyzwalajàcych osoby porwane. Uczestnicy muszà przedostaç si´ przez most linowy (wspinaczka), unieszkodliwiç zasadzki (rozwijanie kreatywnoÊci), odnaleêç ukrytà broƒ za pomocà wykrywacza min (zadanie na orientacj´), odbiç uwi´zione osoby. åwiczenia linowe i wspinaczkowe Typowe zadania to mosty linowe i zjazdy, wspinaczka na Êciank´ lub ∏atwe ska∏ki, przeprawy nad przepaÊciami, çwiczenia w jaskiniach. Dostarczajà silnych wra˝eƒ i sà dost´pne dla osób bez specjalistycznego przygotowania wspinaczkowego. åwiczenia na wodzie, na Êniegu Dzieƒ zabaw w okreÊlonym Êrodowisku, np. latem: organizacja przeprawy rzecznej, poszukiwanie skarbu pod wodà, wyÊcigi na skuterach wodnych, zimà: zabawy narciarskie, gry strategiczno-wojenne z budowaniem Ênie˝nych fortyfikacji, zadania z u˝yciem skuterów Ênie˝nych.
Wyprawy ekstremalne Najcz´Êciej sà to kilkudniowe wyjazdy wype∏nione ró˝nymi zadaniami, np.: biegi na orientacj´, wspinaczka, survival, sp∏yw pontonami itp., które grupa napotyka na trasie swojej podró˝y. Specyficzny jest teren: zwykle obcy kraj, stawiajàcy grup´ przed dodatkowymi trudnoÊciami takimi jak: ró˝nice kulturowe, k∏opoty z porozumiewaniem, brak ∏àcznoÊci z pracà i domem (konfiskata komórek lub brak zasi´gu w przypadku wypraw w egzotyczne kraje), ograniczona iloÊç funduszy. OczywiÊcie powy˝sze formy szkoleƒ outdoor mogà byç mieszane ze sobà w ró˝nych konfiguracjach. TÜV Akademia Polska Sp z o.o. organizuje szkolenia outdoor wspó∏pracujàc z wysoce kwalifikowanà kadrà doÊwiadczonych instruktorów GOPR i psychologów. W przeciàgu ostatniego roku obserwujemy wyraêny wzrost zainteresowania klientów szkoleniami zawierajàcymi silne komponenty treningu terenowego, zw∏aszcza dla grup handlowców i kadry menad˝erskiej. Trening outdoor sprawdza si´ równie˝ w przypadku spotkaƒ integracyjnych dla ca∏ych firm i to zarówno wtedy, gdy liczà one do 20 pracowników, jak i powy˝ej kilkuset. Wszystkie osoby zainteresowane wspó∏pracà i naszymi us∏ugami zapraszamy do kontaktu.
Wr´czenie wyró˝nienia konkursu „Polski Sukces” dla TÜV Rheinland Polska
PRAKON Sp. z o.o. - specjalnoÊç ogólna, 4. Zak∏ad Us∏ugowo-Handlowy Eksport - Import „BODY” Botwid Chmarzyƒski - specjalnoÊç ogólna, 5. IMPEL S.A. - specjalnoÊç ogólna, 6. Przedsi´biorstwo Zwiàzkowe „SOLIFAR” Sp. z o.o. - specjalnoÊç ogólna, 7. ASPEN Sp. z o.o. - specjalnoÊç ogólna. Wszelkie niezb´dne dokumenty znajdziecie Paƒstwo na stronach internetowych www.pl.tuv.com oraz www.czystosc-psc.org.pl Zach´camy do wspó∏pracy!
W roku bie˝àcym TÜV Rheinland Polska przystàpi∏ do ogólnopolskiego konkursu promujàcego polskie firmy sukcesu gospodarczego „POLSKI SUKCES” pod honorowym patronatem Ministerstwa Gospodarki i Pracy. W wyniku post´powania kwalifikacyjnego oraz auditu przeprowadzonego w firmie TÜV Rheinland Polska otrzyma∏ wyró˝nienie: „POLSKI SUKCES 2004”. Certyfikat z ràk przedstawicieli Kapitu∏y konkursu oraz Ministerstwa Gospodarki i Pracy odebra∏ Prezes Zarzàdu - Janusz Grabka w dniu 3 czerwca 2005 roku w Warszawie w Pa∏acu Prymasowskim.
Wr´czenie certyfikatów programu „Gwarant CzystoÊci i Higieny” W dniu 1 lipca 2005 roku w trakcie uroczystej gali Mi´dzynarodowych Targów CzystoÊci i Konserwacji „ISSA Interclean Central&Eastern Europe” odby∏o si´ wr´czenie certyfikatów II Edycji programu „Gwarant CzystoÊci i Higieny”. Kapitu∏a Programu „GWARANT CZYSTOÂCI I HIGIENY” nominowa∏a nast´pujàce firmy do wyró˝nienia Certyfikatem „Gwarant CzystoÊci i Higieny” oraz przyznania znaku „Trójkàt CzystoÊci”: 1. EVERCLEAN Sp. z o.o. Zak∏ad Pracy Chronionej - specjalnoÊç ogólna, 2. Zak∏ady Us∏ugowe EZT Sp. z o.o. - specjalnoÊç ogólna, 3. Przedsi´biorstwo Wielobran˝owe 12
BIULETYN JAKOÂCI
TUVdotCOM w j´zyku polskim W zwiàzku z licznymi zapytaniami naszych Klientów przygotowaliÊmy dla Paƒstwa platform´ TUVdotCOM w j´zyku polskim. Projekt wprowadzenia j´zyka polskiego jest projektem roz∏o˝onym w czasie i podzielonym na etapy. W ramach I etapu przygotowano w j´zyku polskim sta∏e elementy platformy, czyli stron´ g∏ównà platformy oraz opisy dotyczàce Klientów. W ramach II etapu przygotowane zostanà opis dynamicznych elementów platformy, czyli opisy certyfikowanych produktów Klienta, dane techniczne oraz certyfikaty dla tych produktów. W II etapie powstanà równie˝ opisy wszystkich systemów zarzàdzania oraz us∏ug jakie Êwiadczy TÜV Rheinland Group na Êwiecie. W chwili obecnej mo˝ecie Paƒstwo sprawdziç, ˝e wszystko co dotyczy Waszej firmy jest ju˝ na platformie w j´zyku polskim.
SZKOLENIA
Szkolenia TÜV Akademia Polska Informacje ogólne SZKOLENIA OTWARTE Szkolenia otwarte sà kierowane zarówno do pracowników ró˝nych firm i organizacji, jak i osób prywatnych, pragnàcych zdobyç nowe kwalifikacje. Miejsce realizacji szkoleƒ ustalane jest na podstawie zró˝nicowania geograficznego zg∏oszonych uczestników w jednym ze wspó∏pracujàcych z nami oÊrodków szkoleniowych. Uczestnicy w cenie szkolenia otrzymujà: • Profesjonalny trening umiej´tnoÊci • ZaÊwiadczenie / Certyfikat TÜV o nabytych kompetencjach • Materia∏y szkoleniowe • Materia∏y piÊmiennicze • Zakwaterowanie w pokojach jednoosobowych • Wy˝ywienie • Opiek´ rezydenta TÜV Akademia Polska L.P. Modu∏ 1 2
I
3
II
SZKOLENIA ZAMKNI¢TE Organizujemy tak˝e szkolenia tzw.: „szyte na miar´”, tzn. dostosowane do specyfiki firmy oraz potrzeb i oczekiwaƒ uczestników szkolenia. Ceny szkoleƒ zamkni´tych sà ustalane indywidualnie dla ka˝dej firmy. TRENERZY Wszystkie zaj´cia sà prowadzone nowoczesnymi metodami aktywizujàcymi przez doÊwiadczonych specjalistów: auditorów, trenerów i konsultantów TÜV Rheinland Group. Uzyskali oni akredytacj´ Polskiej Agencji Rozwoju Przedsi´biorczoÊci do realizacji Programów PHARE 2000 - SSG RZL oraz PHARE 2001 - PZ RZL. Docenieniem kompetencji i profesjonalizmu merytorycznego i organizacyjnego TÜV Akademia Polska Sp. z o.o. jest przyznanie tytu∏u oraz certyfikatu „Przedsi´biorstwo Fair Play 2004” przez Krajowà Izb´ Gospodarczà oraz Instytut Badaƒ nad Demokracjà i Przedsi´biorstwem Prywatnym.
Nazwa szkolenia
Data
Cena
Pe∏nomocnik JakoÊci w przemyÊle spo˝ywczym TÜV
03-11.10
4 000 PLN
Wst´p do systemu HACCP
12-14.10
1 600 PLN
07-09.11
1 600 PLN
05-08.12
2 000 PLN
termin otwarty
4 200 PLN 2 700 PLN*
(1)
Auditor wewn´trzny systemu HACCP
4
Zintegrowane systemy zarzàdzania (ISO 9001 i HACCP)
5
Auditor zewn´trzny systemu HACCP
6
STANDARD BRC (BRITISH RETAIL CONSORTIUM)
24-25.11
1 200 PLN
7
STANDARD IFS (INTERNATIONAL FOOD STANDARD)
22-23.09
1 200 PLN
8
STANDARD EUREPGAP
28.11
600 PLN
19-21.09
1 600 PLN
28-30.09
1 600 PLN
Warsztaty doskonalàce dla auditorów wewn´trznych
12-14.12
1 750 PLN
12
Zarzàdzanie jakoÊcià
28-30.11
1 450 PLN
13
Zarzàdzanie procesowe w przedsi´biorstwie
07-09.11
1 450 PLN
14
Badanie satysfakcji klienta pod wzgl´dem wymagaƒ normy ISO 9001:2000
14-16.11
1 600 PLN
15
Pe∏nomocnik JakoÊci TÜV
17-25.10
3 600 PLN
16
Auditor JakoÊci TÜV
12-16.09
3 800 PLN
Wst´p do Êrodowiskowego systemu zarzàdzania (ISO 14001)
07-09.09
1 600 PLN
9
I
10
II
11
III
17
I
Wst´p do systemu zarzàdzania jakoÊcià (ISO 9001:2000) (2)
Auditor wewn´trzny systemu zarzàdzania jakoÊcià (ISO 9001:2000)
BIULETYN JAKOÂCI
13
SZKOLENIA
L.P. Modu∏ 18
II
19
III
20 21
I
22
II
23 24 25
I II
26
Nazwa szkolenia
Data
Cena
26-28.10
1 600 PLN
Warsztaty doskonalàce dla auditorów wewn´trznych
02-04.11
1 750 PLN
Pe∏nomocnik i Auditor Êrodowiskowego systemu zarzàdzania
05-09.12
4 000 PLN
Wst´p do systemu zarzàdzania jakoÊcià w przemyÊle motoryzacyjnym
01-03.09
1 600 PLN
12-14.10
1 600 PLN
Pe∏nomocnik JakoÊci w przemyÊle motoryzacyjnym (ISO TS 16949:2002)
17-23.11
4 200 PLN
Podstawy systemu zarzàdzania bezpieczeƒstwen i higienà pracy
24-26.10
1 600 PLN
Auditor wewn´trzny systemu zarzàdzania bezpieczeƒstwem i higienà pracy (PN-N 18001)
02-04.11
1 600 PLN
(3)
(4)
(5)
Auditor wewn´trzny Êrodowiskowego systemu zarzàdzania (ISO 14001)
Auditor wewn´trzny systemu zarzàdzania jakoÊcià w przemyÊle motoryzacyjnym (ISO TS 16949:2002)
22.09 01.12
Oznaczenie CE
600 PLN
*cena dla osób wspó∏pracujàcych z TÜV Rheinland Group (1) W przypadku osób nie posiadajàcych doÊwiadczenia zawodowego w bran˝y spo˝ywczej wymagany jest wczeÊniejszy udzia∏ w module I w/w szkolenia lub/i dobra znajomoÊç wymagaƒ GMP, GHP i HACCP (2) W przypadku osób nie posiadajàcych doÊwiadczenia zawodowego w systemach zarzàdzania jakoÊcià wymagany jest wczeÊniejszy udzia∏ w module I w/w szkolenia lub/i dobra znajomoÊç wymagaƒ normy ISO 9001:2000. (3) W przypadku osób nie posiadajàcych doÊwiadczenia zawodowego w obszarze Êrodowiskowego systemu zarzàdzania wymagany jest wczeÊniejszy udzia∏ w module I w/w szkolenia lub/i dobra znajomoÊç wymagaƒ normy ISO 14001. (4) W przypadku osób nie posiadajàcych doÊwiadczenia zawodowego w obszarze systemu zarzàdzania jakoÊcià w przemyÊle motoryzacyjnym wymagany jest wczeÊniejszy udzia∏ w module I w/w szkolenia lub/i dobra znajomoÊç wymagaƒ normy ISO 9001:2000. (5) W przypadku osób nie posiadajàcych doÊwiadczenia zawodowego w obszarze systemu zarzàdzania BHP wymagany jest wczeÊniejszy udzia∏ w module I w/w szkolenia lub/i dobra znajomoÊç wymagaƒ normy PN-N 18001.
Badania nieniszczàce L.P.
Nazwa szkolenia
Czas trwania
Tematyka
Szkolenie z zakresu badaƒ nieniszczàcych na (1 i 2) oraz 2 stopieƒ kwalifikacji wg EN 473 1
MT (1+2)
-
2
VT (1+2)
17.10-21.10.2005
3
UT 2
4
RT 2 FER
05.12-10.12.2005
Badania radiograficzne kurs uzupe∏niajàcy do RT 2 FAS
5
PT (1+2)
14.11-18.11.2005
Badania penetracyjne
6
RT 2 FAS
28.11-02.12.2005
Ocena zdj´ç radiograficznych po∏àczeƒ spawanych
-
Badania magnetyczno-proszkowe Badania wizualne Badania ultradêwi´kowe
Szkolenie z zakresu badaƒ nieniszczàcych na 3 stopieƒ kwalifikacji wg EN 473
14
7
Basic
-
Kurs podstawowy 3-go stopnia dla wszystkich metod
8
PT3
-
Metoda g∏ówna: badania penetracyjne
9
MT3
-
Metoda g∏ówna: badania magnetyczno-proszkowe
10
VT3
-
Metoda g∏ówna: badania wizualne
11
RT3
-
Metoda g∏ówna: badania radiograficzne
12
UT3
-
Metoda g∏ówna: badania ultradêwi´kowe
BIULETYN JAKOÂCI
NASZE PODRÓ˚E
TÜV Rheinland na Âwiecie
Kolejnym przystankiem w naszej podró˝y po miastach, w których mo˝na spotkaç biura TÜV Rheinland Group, jest jedno z najliczniejszych i najbarwniejszych miast Êwiata - Londyn. Ten konglomerat kultur, j´zyków, narodowoÊci i jednoczeÊnie jedno z g∏ównych êróde∏ najsilniejszych na Êwiecie trendów zarówno w modzie, jak i muzyce czy myÊli, liczy sobie ponad 6.5 mln. mieszkaƒców. Historia stolicy Wielkiej Brytanii si´ga czasów rzymskich, a najstarsze wzmianki o poczàtkach Londinium pochodzà z po∏owy I wieku. Po odejÊciu Rzymian w roku 416, Londyn zosta∏ przeniesiony w gór´ rzeki Tamizy i jako Aldwych, „Stare Miasto”, by∏ stolicà wczesnoÊredniowiecznego anglosaskiego królestwa Essex. Punktem zwrotnym i jednoczeÊnie poczàtkiem zawrotnego tempa rozwoju miasta by∏y najazdy skandynawskie w IX i X wieku, kiedy król Alfred Wielki postanowi∏, w celu ochrony ludnoÊci, przenieÊç miasto z powrotem na miejsce rzymskiego Londinium i od IX wieku po dziÊ jest on stolicà Anglii, jej najwi´kszym miastem i portem. Przyczynà rozkwitu i zamo˝noÊci Londynu by∏ g∏ównie handel w´glem, którego bogate z∏o˝a odkryto w okolicach XIV wieku na pó∏nocnym wschodzie Anglii. To w∏aÊnie wp∏ywy z podatku w´glowego pozwoli∏y w du˝ej mierze odbudowaç miasto po wielkim po˝arze, który strawi∏ drewnianà wtedy jeszcze zabudow´ Londynu w 1666. Londyn jest mi´dzynarodowym centrum finansowo-handlowym, mieszczà si´ tu np. paƒstwowy Bank Anglii, czy liczne towarzystwa ubezpieczeniowe (najstarsze Lloyd’s of London). Jest tu Êwietnie rozwini´ty przemys∏ wszelkiego autoramentu (od lotniczego po zabawkarski). Londyn jest równie˝ bogatym oÊrodkiem kulturowym. Podobnie jak w wieku XIX, gdzie g∏ówna cz´Êç zarobków zamo˝nych Anglików by∏a zostawiana w∏aÊnie w stolicy, tak i dzisiaj jest to miejsce, gdzie mo˝na poczyniç najbardziej satysfakcjonujàce zakupy. Mo˝na si´ tutaj zaopatrzyç zarówno w dzie∏a Êwiatowej klasyki literatury w j´zyku chiƒskim, japoƒskim czy te˝ w esperanto w ksi´garniach Foyle’s, Waterstone czy Collect, jak i torciki za 15 funtów w Patisserie Valerie na Soho, czy te˝ na Oxford Street w kolekcje ubraƒ Diora, GAP’a czy Dickensa.
Miejsc, gdzie warto pójÊç, zerknàç, czy te˝ pozwiedzaç jest tyle, ile anio∏ów na g∏ówce od szpilki - warto by wi´c wskazaç te, od których mo˝na zaczàç. Zwiedzanie miasta nale˝y zdecydowanie rozpoczàç od english breakfast, na które sk∏ada si´ wodnista owsianka, jajecznica na bekonie, grzanki z kremem czekoladowym czy d˝emem w jednej z tysiàca kafejek, chocia˝by w Covent Garden - dzielnicy, w której spotykajà si´ artyÊci i cyrkowcy z ca∏ego Êwiata. Aby zobaczyç Londyn w pigu∏ce mo˝na wybraç si´ na najwi´ksze na Êwiecie ko∏o widokowe - London Eye po∏o˝one naprzeciwko s∏ynnych Hauses of Parliament. Jest to jedno z wielu Lonondyƒskich przedsi´wzi´ç majàcych na celu uczczenie koƒca XX wieku. Ca∏e przedsi´wzi´cie kosztowa∏o 34 miliony funtów. Wielka konstrukcja przypominajàca ko∏o rowerowe (200 razy wi´ksza) daje mo˝liwoÊç oglàdania panoramy Londynu o promieniu 48 km. Na kole sà umieszczone 32 kapsu∏y. Konstrukcja wa˝y 12 tysi´cy ton i jest wykonana ze stali. Czas trwania „podró˝y” to 30 minut. Po osza∏amiajàcym widoku ogólnym Londynu, warto skierowaç si´ do Palace of Westminster - siedziby parlamentu. Niestety, na zwiedzanie trzeba doÊç d∏ugo czekaç ze wzgl´du na kolejki, warto wi´c przeznaczyç na t´ atrakcj´ wi´cej czasu. Wkomponowana w nadbrze˝e Tamizy ca∏oÊç stanowi monumentalny widok, który podkreÊlajà liczne pinakle i pó∏kolumny zwieƒczajàce budowl´. Kolejny krok to Trafalgar Square - serce i centrum Londynu, na którym znajduje si´ s∏ynna kolumna Nelsona, National Gallery z ogromnym zbiorem malarstwa europejskiego oraz mnóstwo czerwonych autobusów, czarnych taksówek i... szarych go∏´bi. Nie wolno oczywiÊcie pominàç muzeum Madame Tussauds w pobli˝u metra Baker Street. Za∏o˝ycielka muzeum przyby∏a po raz pierwszy do stolicy w 1802 roku, przywo˝àc ze sobà wyrzeêbione g∏owy straconych francuskich arystokratów. WÊród modeli mo˝emy zobaczyç m.in. Lecha Wa∏´s´, Elvisa Presleya, czy te˝ Jana Paw∏a II. Teraz warto wsiàÊç w tradycyjnà londyƒskà taksówk´ - staromodnego czarnego bentley’a z siedzeniami dla pasa˝erów ustawionymi na przeciwko siebie, i daç si´ zawieÊç do Hyde Parku - na zas∏u˝ony odpoczynek i obiad. WÊród pi´knej przyrody, licznych, prawie oswojonych wiewiórek i cichych zakàtków mo˝na och∏onàç po atrakcjach dnia. Mo˝na tu na przyk∏ad wynajàç na godzin´ za 1 funta le˝ak i pos∏uchaç grajàcej na ˝ywo orkiestry. Wieczór mo˝na sp´dziç, podobnie jak poranek, w Covent Garden oglàdajàc wyst´p jakiejÊ grupy cyrkowej, przejÊç si´ do Tate Modern na wyjàtkowà wystaw´ sztuki wspó∏czesnej, czy te˝ iÊç do Globe Theatre na przedstawienie sztuki Szekspira... A od nast´pnego dnia rozpoczàç zwiedzanie od nowa, poniewa˝ Londyn jest miejscem, gdzie mo˝na mieszkaç 10 lat i w dalszym ciàgu nie poznaç go dok∏adnie.... BIULETYN JAKOÂCI
15
HUMOR K∏ótnia telefoniczna. Rozmowa dobiega koƒca. Ona: a jakieÊ ciep∏e s∏owo na koniec? On: „Termofor”.
Siedzà sobie dwa m∏otki na drzewie. Nagle nadlatuje stado imade∏. - Któr´dy do Maroka? - pytajà imad∏a. W lewo - odpowiada jeden z m∏otków. Imad∏a odlatujà. Mija jakiÊ czas na horyzoncie pojawia si´ kolejne stado imade∏. Któr´dy do Maroka? - pytajà. W prawo - mówi m∏otek. Ej stary, czemu skierowa∏eÊ ich w drugà stron´? -zagaduje drugi m∏otek. A po co tyle imade∏ w Maroku?
Sa∏atka drobiowa z owocami Sk∏adniki 2 niedu˝e piersi z kurczaka g∏ówka sa∏aty 2 owoce kiwi 2 jab∏ka 1 pomaraƒcza 2 mandarynki
Sos
Podchodzi staruszek do konfesjona∏u i zaczyna spowiedê: - Mam 92 lata, mam ˝on´, która ma 70 lat, mam dzieci, wnuki, prawnuki. Wczoraj podwozi∏em dwie siedemnastolatki, zatrzymaliÊmy si´ na poboczu i uprawia∏em z nimi seks... - Czy ˝a∏ujesz synu tego grzechu? - Jakiego grzechu? - Co z ciebie za katolik?! - Jestem ˝ydem! - To co tu robisz? Czemu mi to wszystko opowiadasz?! - Wszystkim opowiadam!
3 ∏y˝ki oliwy z oliwek pó∏ cytryny estragon tymianek cukier sól i pieprz natka pietruszki
- Ile dosta∏eÊ? - 15 lat. - Za co? - Za pomoc medycznà. - ??? - TeÊciowa mia∏a krwotok z nosa, wi´j jej za∏o˝y∏em opask´ uciskowà na szyj´...
Piersi z kurczaka pokroiç na kawa∏ki i podsma˝yç na oliwie z oliwek. Sa∏at´ umyç i porwaç na kawa∏ki. Owoce umyç i obraç ze skóry. Pomaraƒcz´ i mandarynki podzieliç na czàstki i obraç z b∏onek. Jab∏ka pokroiç w kostk´, kiwi w pó∏plasterki. U∏o˝yç wszystkie sk∏adniki na salaterce. Oliw´ z oliwek wymieszaç z sokiem z cytryny, przyprawiç zio∏ami, solà i pieprzem. Polaç sosem, odstawiç na godzin´ do lodówki. Przyozdobiç natkà pietruszki.
Po zakoƒczeniu zimnej wojny jednostki specjalne USA i Rosji przeprowadzajà wspólne manewry. Do sali, w której zgromadzli si´ ˝o∏nierze obu nacji wchodzi amerykaƒski sier˝ant i mówi: - Dzisiaj çwiczymy skoki z ma∏ych wysokoÊci - pu∏ap 200 metrów. Na to Rosjanie wpadajà w panik´. Po naradzie jeden z nich wyst´puje i pyta czy nie mogliby skakaç ze 100
metrów. Zdziwiony sier˝ant odpowiada: - Ale na 100 metrach lotu nie rozwinà si´ nam spadochrony! Na to wszyscy Rosjanie zgodnie: - Oo.!? To dzisiaj skaczemy ze spadochronami?
Do wytwórni pasztetów przyjecha∏a kontrola z SANEPID-u. Inspektor z SANEPID-u pyta: - Czy ten pasztet z zajàca jest naprawd´ z zajàca? - Tak, ale prawd´ mówiàc dodajemy jeszcze konin´. - A w jakich proporcjach? - Pó∏ na pó∏... jeden zajàc, jeden koƒ.
Syn wraca ze szko∏y i zadaje ojcu pytanie zwiàzane z zadaniem domowym: - Tato, co to takiego „alternatywa”? - Hmmm... dok∏adnej definicji nie pami´tam, ale podam ci przyk∏ad: wyobraê sobie, ˝e masz jednà kur´ i jakiegoÊ koguta (mo˝e byç od sàsiada) i ta kura znosi ci jajko. Mo˝esz je zjeÊç na par´ sposobów albo pozwoliç, by wyklu∏a si´ z niego jeszcze jedna kurka... Ona równie˝ b´dzie znosiç jajka, które mo˝esz zjeÊç lub oczywiÊcie pozostawiç do wyl´gu. I tak dalej i tak dalej... Masz ju˝ synku ogromnà ferm´, 20 tysi´cy kur, które znoszà jaja, a Ty je sprzedajesz do sieci hipermarketów, masz zabezpieczenie, wi´c bierzesz kredyty, unowoczeÊniasz ferm´, budujesz pi´kny dom, kupujesz Merca, inwestujesz i wszystko si´ kr´ci. Kury niosà jajka, ty zarabiasz, sp∏acasz kredyty i tak dalej... A˝ tu pewnego dnia, po ulewnych deszczach pobliska rzeczka wylewa. W gospodarstwie masz pó∏ metra wody, wszystkie kury si´ topià, samochód nie do u˝ytku, a tu trzeba p∏aciç kredyty... I jak to mówià synku - jesteÊ spalony... - No dobra ojciec, a gdzie tu alternatywa? - Kaczki synu, kaczki...
Jak zaczyna si´ ka˝da ksià˝ka kucharska w Szkocji? Np. tak: „Po˝ycz jedno jajko i kilo màki”...
DRUKARNIA, Zabrze, tel.: 0-32/ 278 47 33, www.mrstudio.pl
KULINARIA