tekst: Luc Vander Elst foto’s: © Ertzberg
Leuvense wijk wordt wereldwijd voorbeeld De monumentale silo’s van Stella Artois krijgen een beeldbepalende functie in Tweewaters.
inzake duurzaamheid
De Balk van Beel wordt het centrale woonblok in de wijk Tweewaters. Chief ‘Enabling’ Officer van Ertzberg, Jo Vandebergh
De wijk staat in het Leuvense bekend als de wijk van de ‘Stella’. Vervlochten rond de Dijle brouwde Stella Artois, nu Inbev, er eeuwenlang bier. Maar de brouwerijactiviteiten verhuisden. De grijze productiehallen en de opvallende silotorens bleven achter in een wat verweesd stadsdeel. Tot Ertzberg de gronden kon aankopen en uitpakte met een CO2-negatieve stadswijk van 11 hectare. De grijze Dijle, decennialang in een dwangbuis tussen de fabrieken, krijgt weer ruimte als blauwe ader. En grijs en grauw maken plaats voor groen en blauw.
22
>
23
Leuvense wijk wordt wereldwijd voorbeeld inzake duurzaamheid
Voor de auto is in de wijk Tweewaters alleen tijdelijk plaats bovengronds.
Met het project Tweewaters brengt Ertzberg de toekomst naar Leuven: een nieuwe stadswijk op 11 hectare met 1200 nieuwe woongelegenheden voor 5000 bewoners en werkenden, 70 % publieke ruimte en volledig autovrij. De wijk voorziet volledig in haar eigen energiebehoefte met groene stroom en groene warmte. Meer nog: er blijft nog wat over om ook de nabije omgeving van stroom en warmte te voorzien. Tweewaters wordt de eerste wijk waarvan de woongelegenheden een optische glasvezelbekabeling krijgen. Jo Vandebergh, chief ‘enabling’ officer van Ertzberg en brein achter de holistische visie die Leuven de 21ste eeuw inleidt, nam toparchitecten als Stéphane Beel en Xaveer De Geyter in de arm om het project vorm te geven, maar legde
24
wel zelf zijn visie over ‘wonen in de toekomst’ in het grootste centrumstedelijke project in ons land vandaag. “Als enige ontwikkelaar voor die hele stadswijk kregen wij mooie kansen om er een samenhangend geheel van te maken: één ontwikkelaar, één visie. Beel en De Geyter tekenden voor de juiste afwisseling van lage en hoge gebouwen, de inplanting ervan, enz. Maar de duurzaamheidsvisie heb ikzelf geschreven, geruggensteund door het multidisciplinaire team van Ertzberg. Ik noem dat ‘urban convenience’: tijd en zorgeloosheid aan iedereen aanbieden en dat vrijwaren voor de volgende generaties.” Vooral dat duurzaamheidsaspect springt in het oog. Tweewaters springt erg innovatief om met energie, mobiliteit, af-
valbeheer, water, consumptie, diensten en bebouwde oppervlakte. “Alle facetten in een stadswijk hebben impact op het milieu en dus moet je daar ook over nadenken: hoe kunnen we de ecologische voetafdruk van deze wijk zo minimaal mogelijk houden? De CO2 die de wijk normaal zou uitstoten voor de productie van elektriciteit en warmte neutraliseren we volledig. We produceren zelfs meer hernieuwbare energie dan wat er eigenlijk nodig is, waardoor je een CO2-negatieve wijk krijgt. Dat is vrij uitzonderlijk, maar eigenlijk wel waar we met onze maatschappij naartoe moeten. En niet alleen in de wijk Tweewaters.” Stadsweefsel Tweewaters rolt het klassieke stadsweefsel van straten, pleinen en huizen niet verder uit. Maar de wijk-in-wording sluit
wel nauw aan bij het bestaande stadsweefsel. Maar met heel eigen accenten. Vandebergh: “Je krijgt wel het gevoel dat er een breuklijn is. Als je van die straatjes en pleintjes plots terechtkomt in een wijk met heel veel publieke ruimte, gebouwen die elkaar afwisselen van laag naar hoog, zonder autoverkeer, dan krijg je het gevoel dat je plots ergens anders zit. Je bent immers in een ander stedenbouwkundig patroon terechtgekomen. Beel en De Geyter behoren tot de strafste architecten en stedenbouwkundigen van ons land. Ze zijn complementair en hun visie op architectuur en stedenbouw heeft hier interessante dingen gecreëerd.”
Er zijn heel wat verschillende soorten woningen en ze krijgen allemaal een rijkelijke dosis licht en lucht mee.
Publieke ruimte Liefst 70 % van de wijk Tweewaters wordt voorbehouden als publieke >
25
Leuvense wijk wordt wereldwijd voorbeeld inzake duurzaamheid
Tweewaters biedt 70 % publieke ruimte en tovert de wat verweesde oude stadswijk om tot een jong en fris stadsgedeelte.
26
ruimte. De Dijle wordt de blauw-groene ader die door de wijk stroomt en de rivier krijgt opnieuw de kans om ‘rivier te zijn’. Aan de ene oever komen er woningen, aan de andere oever een park van 3,5 hectare. Meteen de kans voor bewoners en bezoekers om er rust en ruimte te vinden en elkaar te ontmoeten. Het park en de open ruimtes in de stadswijk worden op een ecologisch verantwoorde manier aangelegd en milieuvriendelijk onderhouden. “Behalve de open ruimte plannen we ook veilige wandel- en fietspaden naar het station en naar het stadscentrum. Aan de rand van de wijk komen er een school en een biocrèche.” Autoverkeer wordt afgeleid naar de ondergrondse parkeergarages, zelfs voor
kortetermijnparkeren. Alle bewoners kunnen rekenen op een mooi uitzicht vanuit hun wooneenheid en bezoekers en bewoners krijgen lucht, licht en open ruimte. Het concept van de wijk nodigt uit om de auto gewoon op stal te laten. Het wordt een grote kuierplaats voor jong en oud. Intranet Via het intranet van de wijk word je geïnformeerd over duurzame mobiliteitsalternatieven: fietsen, carpoolen, autodelen. Maar je kunt er ook je boodschappen bestellen en die laten leveren via de beveiligde thuisbezorgingskast, waarover elke woonentiteit zal beschikken. Centraal in de wijk ligt de ‘Balk van Beel’. Dat grote nieuwe gebouw leidt >
Leuvense wijk wordt wereldwijd voorbeeld inzake duurzaamheid
voetgangers en fietsers vanaf de Vaartkom naar de binnenstad. Onderaan in die ‘Balk van Beel’ komen winkels en diensten. Plaatselijke speciaalzaken en buurtwinkels worden aangemoedigd: wie zijn producten uit de nabije omgeving betrekt en biologisch werkt, krijgt de voorkeur. Woning voor elk Met boeiende woonvormen komt Tweewaters tegemoet aan de noden en de samenstelling van elk hedendaags gezin. Elke soort woning past in een bepaald gezinsbudget en hoewel de woningen zelf compact en duurzaam zijn, hebben ze allemaal grote terrassen, buitenruimtes of daktuinen. In de silo’s komen er lofts. Om wonen en werk makkelijker te kunnen combineren, komen er ook kantoorwoningen, waar de woning wordt verbonden met de werkruimte, die plaats biedt voor twee medewerkers. In de kunstenaarswoning zitten atelier en woonst onder één dak. Tweewaters ligt bovendien amper op 600 meter stappen van de stationsbuurt, net de plek waar Leuven al zijn kantoren aan het concentreren is. Beeldbepalend De opvallendste elementen van de oude site, die ook in de nieuwe wijk worden geïntegreerd, zijn de molens van Orshoven en de silotorens van het vroegere Stella. De voormalige graansilo’s – 54 betonnen kokers met elk een diameter van zes meter – dateren uit de jaren 50. De helft van de silo’s staat op de grond, de andere helft mondt beneden uit in een trechter, waar de vrachtwagens het graan opvingen. In het nieuwe concept
van Tweewaters worden zij beeldbepalend voor de wijk. Bij de renovatie wordt boven op de silo’s een nieuwbouw gerealiseerd met onder andere een publiek stadsbalkon. Vanop 50 meter hoogte krijgen bezoekers en bewoners daar een prachtig uitzicht over de stad. Voor de silo’s worden woon- en ontspanningsfuncties uitgetekend. De Molens van Orshoven worden met zachte hand in ere hersteld en blijven een cultuur- en kunstencentrum. Kunst en cultuur krijgen overigens ruim aandacht in het hele concept van Tweewaters, want de parken en pleinen zullen ook als theater- en expositieruimte gebruikt worden.
Ik noem dat ‘urban convenience’: tijd en zorgeloosheid aan iedereen aanbieden en dat vrijwaren voor de volgende generaties.
De silolofts combineren de charme van de
Geschiedenis Tweewaters wordt een zeer ambitieuze en innovatieve stadswijk. Het kan misschien zelfs uitgroeien tot een voorbeeldproject inzake duurzaamheid op wereldschaal.
spectaculaire torens met een fantastisch uitzicht over de stad.
“Als dit project gerealiseerd wordt zoals we het vandaag voor ogen hebben, dan schrijven we een stuk geschiedenis. Zo simpel is dat. Wereldwijd ken ik veel ambitieuze projecten. Elk van die projecten heeft wel een component, maar er is tot nog toe geen tweede project met zo’n holistische aanpak, zoals wij die hier naar voren schuiven. Het WWF vindt het project Tweewaters in die mate ambitieus dat de kans zeer groot is dat ze de stadswijk straks erkennen als een voorbeeldproject en het dan ook wereldwijd zullen inzetten als een demonstratieproject.” • www.tweewaters.be Tweewaters zal tien verschillende soorten woningen bevatten: van silolofts over theaterappartementen,
28
kantoorwoningen of kangoeroewoningen tot kunstenaarswoningen.
219 29