Hizketan: Kimua Dantza Kolektiboa

Martín García Garmendia, historias cercanas

La antigua casita ‘Etxaluze Berri’

Es un contrasentido ver la casita así en 1995 y llamarse ‘Etxaluze berri’. Esta antigua casa de la ‘Kale nagusia’ de Beasain siempre fue el apéndice adosado a la casa principal Etxaluze en su costado izquierdo, propiedad del ‘Mayorazgo de Abaria’ por lo menos desde 1670.

La primitiva casa Etxaluze se derribó entre 1915/1916 para construir el edificio donde hoy se ubica la farmacia Elosegi, actualmente con el nº8 de dicha calle. En la imagen nº1 se puede observar cómo era ese edificio que señalamos con el número 4. El solar de la antigua casa Etxaluze constaba de 256 metros cuadrados, y desde muy antiguo fue una casa importante en Beasain. Ejerció mucho tiempo como posada, junto con las otras dos que había en el casco urbano, tales como Zubimuzu y Aranberri. Los Abaria siempre la tuvieron arrendada al mejor postor.

Entre Etxaluze berri y la casa de la familia Esnaola edificado en 1905, hoy con el nº4 de dicha calle, hacia 1950 había un callejón de tierra que llevaba hasta la orilla del río Oria. A la derecha del callejón y junto a esta casita Etxaluze berri, también había un mojón de la Diputación marcando los kilómetros que había desde allí hasta Donostia, según vemos el recuadro de la foto nº2. El callejón se cerraba con una verja de hierro sin candado de unos 1,5 metros de altura. Los chavales solíamos girar con dicha verja a pedal para montarnos en ella haciendo un arco amplio con cierta velocidad. Tenía un chirrido tan agudo por falta de grasa que rápidamente salía Joaquina Aldareguia de la tienda para echarnos de allí. Pues bien, en ese antiguo mojón de la foto había estos datos grabados: ‘SS 44 Km.’

‘Ascen’ Urteaga nos dijo haber oído a parientes suyos que vivieron allí, siendo dicha tienda todavía taberna, que el bardo Iparaguirre con su guitarra venía con cierta frecuencia a ella. Esta casita Etxaluze berri acogió después de 1860, primero el taller de un maestro latonero, después dicha taberna hacia finales del siglo XIX; y, finalmente, esa tienda de ultramarinos de Joaquina Aldareguia. Juan Bautista Bengoechea fue en este lugar uno de los últimos latoneros de Beasain; y, para los que no estén puestos en el tema debemos decir, que latonero era el artesano que hacía cazuelas, pucheros, ollas, etc., de latón y cobre, antes del uso de la hojalata, que por cierto empezó a fabricar Goitia y Cía como quincallería industrial.

«Entretenimenduaz gain, hausnarketarako tarte bat izan zedin nahi genuen»

Kimua Dantza Kolektiboak generoaren inguruko ikuskizuna taularatu du

Amaia Núñez Yarza

Egia al da euskarak ez duela generorik? Gai honen inguruko lagunarteko hizketaldi batean sortu zen Kimua Dantza Kolek-tiboaren GenEroa ikuskizunaren hazia. Musika talde ezberdinen emanaldietan kolaboratuz hasi baziren ere, pandemia garaian sortutako lehen emanaldiak herriz-herri eraman die lehengo urtean.

Kimua Dantza Kolektiboa 2020ko udaberrian sortu zen. «Lagun talde bat gara, elkarrekin dantza egiteaz disfrutatzen duguna eta sortu genuen kolektibo bat autogestioan oinarritua, zuzendaritza baten azpian ez dagoena, denok hartzen ditugu denon artean erabakiak eta kudeaketa eredu ezberdina duen talde bat sortzea erabaki genuen», azaltzen du Uxue Urruzola dantzariak. Berarekin batera Oier Laborde, Ander Errasti, Eneko Galdos, Itziar Uzkudun eta Garazi Egurenek osatzen dute taldea, eta azken hilabeteetan Larraitz Balerdi eta Izarraitz Larreta ere gehitu zaizkie.

Lehen emanaldiak Alos Quartet eta Xabi Solano bezalako musika-taldeekin kolaborazioak izan ziren, oraindik ere mantentzen dituztenak. Baina laster sortu zitzaien beraien ikuskizun propioa egiteko aukera «gure jakin-nahietik abiatuta». Izan ere, Urruzolak aipa-

Kimua Dantza Kolektiboko kideak, Ekaitz Goikoetxea ezkerrean, emanaldian. ··· Núñez

Generoaren inguruko hausnarketarako tartea irekitzea dute helburu. ··· Núñez

tzen duenez «parte hartzaile ia denak hezkuntza munduari lotuta daude; beraien lanbideagatik, gai kezkagarri, tratatu beharreko gai bat bezala ikusten dute etorkizunerako belaunaldi horiei begira». Dantzari bezala ere, askotan ikusi dituzte genero rolak, «dantza tradizionalean ere badaude genero rolak, mutilen dantzak, neskan dantzak, janzkera… pixka bat beti izan dugu jakin-mina hori puskatzen saiatzeko».

Hizkuntza eta generoa

Hala ere, ideia euskarari buruzko hizketaldi batean agertu zen. «Ematen du ez duela zerikusirik, baina, behin euskararen inguruko proiektu baten harira hasi ginen hausnarketa egiten. Euskara esaten da generorik gabeko hizkuntza dela, baina gero hitzen esanahia aztertzen hasten bazara ‘emakumea’ kumeak ematen dituena da. Orduan emakumearen izaera dago erabat lotuta amatasunari. Eta gizonona, gizaki-ona, lehenesten da gizonezkoak onak direla. Pixka bat hortik hasi zen», agertzen du. Hau «beti eduki dugun sentsibilitate edo interes horrekin, iruditu zitzaigun gaurkotasun handiko gaia dela gainera, eta potentzial handikoa lantzeko»

Mota honetako ekitaldi bat zerotik sortzen zuten lehena zen. «Guk sortu dugu erabat: ideia edukitzea, gidoi batean plasmatzea, musikak aurkitzea, arropak pentsatzea…», azaltzen du. Horregatik, «oso gustura» daude jaso duten erantzunarekin. «Formatu bezala pixka bat berritzailea zen eta gure zalantzak geneuzkan funtzionatuko ote zuen edo ez, jendea eroso sentituko ote zen».

Hasieran ohiko dantza ikuskizuna iruditu daitekeen arren, «saiatu gara betiko moduan euskal dantza tradizionala oinarri izanik beste ukitu, beste diziplina batzuk izatea baita ere», eta, horrela, Ekaitz Goikoetxearen hitz eta hausnarketak tarteko, ikusleengan gaiaren inguruan pentsarazteko bultzada eragiten dute. «Ez genuen nahi bakarrik entretenimendu purua, jendeak baita ere etxeko lan batzuk eramatea,