Mantel Maggezien
Gratis tijdschrift voor Utrechtse mantelzorgers • najaar 2016
Mantelzorg en werk Tips om het beter te combineren Kom 10 november naar de
Dag van de Mantelzorg!
Bezig zijn met leven ĂŠn met de dood
Team
Steunpunt Mantelzorg
Steunpunt
Wat kan Steunpunt Mantelzorg Utrecht voor je betekenen?
Mantelzorg Utrecht
Margriet Tiemersma
Habiba Chrifi
Ans van den Berg
Pien Krolis
Fatos Genc-Canbolat
Mariska Hoencamp
Pia Putman
Bouchra Amrhar
2
MantelMaggezien
Zorg je voor een zieke naaste? Sta je altijd klaar voor iemand met een beperking? Dan ben je mantelzorger. Je helpt iemand uit liefde, genegenheid of de band die je als familie hebt. Het kan goed voelen om die zorg te kunnen geven. Soms kan het ook zwaar worden. Je bent niet de enige; in Utrecht wonen ongeveer 25.000 mantelzorgers. Steunpunt Mantelzorg Utrecht is de plek waar mantelzorgers, vrijwilligers, beroepskrachten en beleidsmakers elkaar ontmoeten om kennis en ervaringen over mantelzorg uit te wisselen. We verbinden en versterken, zodat mantelzorgers worden gehoord en beter worden ondersteund. Schrijf je in! Ben je mantelzorger en woon je in de gemeente Utrecht? Schrijf je dan gratis in bij Steunpunt Mantelzorg Utrecht. We houden je dan op de hoogte van onze activiteiten, zoals: • Gespreksgroepen voor mantel zorgers. Zo organiseren we bijvoor- beeld groepen voor mantelzorgers van mensen met dementie, Marok- kaanse of Turkse mantelzorgers, of ouders van een kind met een beperking. • Cursussen waarin je leert een goede balans te vinden tussen de zorg voor je naaste en je eigen leven. • Voorlichtingen over actuele onder- werpen zoals persoonsgebonden budget, U-Pas, WMO-voorzienin- gen. • Dagjes uit voor mantelzorgers: ontmoeting en ontspanning tijdens bijvoorbeeld een boottochtje, een bezoek aan een beautyfarm of een mooie wandeling. • De jaarlijkse Dag van de Mantelzorg (op of rond 10 november). • Je ontvangt ons halfjaarlijkse magazine MantelMaggezien, met nieuws en achtergronden voor mantelzorgers in Utrecht. • Je kunt in aanmerking komen voor korting op huishoudelijke hulp, als je verzorgde en jijzelf in de gemeente Utrecht wonen. Heb je hulp nodig, dan kun je voor individuele hulpverlening terecht bij het buurtteam in jouw wijk. Kijk voor adressen op www.buurtteamsutrecht.nl
Netwerk van beroepskrachten Steunpunt Mantelzorg Utrecht verbindt ook beroepskrachten die in hun werk mantelzorgers ontmoeten. We bieden training en scholing, organiseren wijkconferenties voor beroepskrachten en geven workshops over mantelzorgondersteuning aan vrijwilligers. Graag laten we daarbij ook de stem van mantelzorgers horen. Mantel voor de mantelzorger De term Mantelzorg verwijst naar de zorg die de verzorgde als een mantel beschermt en omringt. Als mantelzorger kun je soms ook wel een lekkere warme mantel gebruiken. Een luisterend oor, kennis en handige tips, mensen die precies begrijpen wat je meemaakt. Zo is Steunpunt Mantelzorg Utrecht jouw mantel! Oproep: Tip de redactie van MantelMaggezien De redactie van MantelMaggezien is op zoek naar mantelzorgers die willen meedenken of meeschrijven aan MantelMaggezien. Zo wordt MantelMaggezien niet alleen een blad voor mantelzorgers, maar ook een blad van mantelzorgers in Utrecht. In overleg bekijken we hoe we je rol als meedenker of meeschrijver kunnen vormgeven. Meer weten? Neem contact op met Eva-Maria den Balvert, 030 236 19 29 of e.denbalvert@u-centraal.nl
Steunpunt Mantelzorg Utrecht www.u-centraal.nl/mantelzorg tel. 030 – 236 17 40
Inhoud Kort nieuws
4
Mindfulness oefeningen
10
Geldzaken
13
Activiteiten
17
Dag van de Mantelzorg
18
5
Colofon Steunpunt Mantelzorg Utrecht Kromme Nieuwegracht 50 3512 HK Utrecht 030 - 236 17 40 mantelzorg@u-centraal.nl www.u-centraal.nl/mantelzorg
Werk en privé combineren is niet gemakkelijk, en al helemaal niet voor mantelzorgers. Je wringt je
MantelMaggezien is een uitgave van Steunpunt Mantelzorg Utrecht, onderdeel van U Centraal. Het verschijnt tweemaal per jaar en is gratis voor alle mantelzorgers in de gemeente Utrecht.
in duizend bochten en nog heb je het gevoel dat je aan alle kanten
8
tekort schiet. Hoe kun je het toch
Oplage: 3000.
volhouden?
Steunpunt Mantelzorg Utrecht wordt gesubsidieerd door de gemeente Utrecht.
Ook al adviseerden artsen soms anders, Fatiha bleef vertrouwen op
Tekst: Ans van den Berg,
haar moedergevoel. En dat heeft uit-
Luciënne van Dijk, Eva-Maria den
eindelijk goed uitgepakt. Lees haar
Balvert, met medewerking van
verhaal. Haar ervaringen als mantelzorger zijn van grote invloed hoe Petra de Zwaan haar werk als
Jaargang 12, voorjaar 2016
Habiba Chrifi en Pia
14
Putman. Ontwerp en lay-out: Puck Grafisch Ontwerp Drukwerk: Drukwerkconsultancy
uitvaartondernemer doet. “Je kunt geen
Foto’s: privébezit mantelzorger,
vriendjes worden
Mivia Luijendijk - De Gevoeli-
met de dood. Je kunt
ge Plaat (pag 14), iStockphoto,
wel vertrouwder
Shutterstock, Castellum Hoge
raken met alles wat
Woerd (pag 18), Fotolia
daarmee te maken
(pag 17), U Centraal.
heeft.” Voorjaar Najaar 2016 2014
3
Nieuws
Kort nieuws Informatiekaart tijdelijk verblijf ouderen
Als mantelzorger is het belangrijk om regelmatig vrijaf te nemen. Maar waar kan de verzorgde dan naartoe? Een optie is tijdelijk verblijf in een zorginstelling. Er zijn vijf vormen van tijdelijk verblijf voor ouderen mogelijk. Voor zorgaanbieders en verwijzers in de stad Utrecht is soms niet duidelijk in welke situatie welke vorm van tijdelijk verblijf ze kunnen inzetten. Daarom hebben de gemeente Utrecht en Zilveren Kruis met de zorgaanbieders AxionContinu, Careyn, de Rijnhoven, de huisartsen (HUS) en Buurtteamorganisatie Sociaal een informatiekaart gemaakt. Op de kaart zijn de verschillende vormen van tijdelijk verblijf te vinden en daarnaast ook de locaties. De organisaties zijn ook gestart met een pilot waarin men praktijkervaringen verzamelt, knelpunten inventariseert en inzicht wil krijgen in het aantal en de duur van de kortdurende opnames. De informatiekaart staat ook op U Gids, bij andere informatie over het overdragen van zorg. Kijk op www.ugids.nl/respijt.
Komt u de
Cli ë nt e n r aad versterken? Hoe kunt er aan bijdragen dat naar mantelzorgers wordt geluisterd? Eén van de mogelijkheden is via de Cliëntenraad van U Centraal. De Cliëntenraad geeft gevraagd en ongevraagd advies aan de bestuurder van U Centraal en kijkt daarbij door de ogen van cliënten. Hoe gaan we om met privacy? Wat is de rol van vrijwilligers in de ondersteuning? Hoe wordt de tevredenheid van cliënten gemeten? Dat zijn voorbeeld van vragen de Cliëntenraad zich over kan buigen. Kijk voor meer informatie op www.u-centraal.nl/ vacatureclientenraad.
Mantelburen: samen sta je sterker Als ouders in de buurt help je elkaar; je past even op elkaars kinderen, leent een fietsje uit of geeft kleding die je eigen kind niet meer past. Zou dat ook een idee zijn voor ouders van kinderen met een beperking? Dat idee kwam op bij Suyking Wu, tijdens haar social traineeship bij de Protestantse diaconie van Amsterdam. De in Utrecht woonachtige Wu werkte het idee uit, noemde het Mantelburen en diende het in bij een wedstrijd Vernieuw de zorg van pensioenfonds PGGM. Een goed idee, vond PGGM, evenals mensen die op het idee stemden via Facebook. De initiatiefneemster kreeg 5.000 euro om het idee uit te voeren. Inmiddels heeft Sukying Wu in Overvecht en Zuilen bijeenkomsten georganiseerd voor ouders van kinderen met een beperking, heeft ze samenwerking gezocht met Steunpunt Mantelzorg Utrecht en met U Onbeperkt. Zo zijn er plannen ontstaan voor een speelplaats in Overvecht voor kinderen met een beperking en zijn de partijen op zoek naar ouders van kinderen met een beperking die elkaar willen ondersteunen als Mantelburen. “Samen sta je sterker en zo bereik je meer dan alleen”, zegt Suyking Wu. Nieuwsgierig geworden? Kijk op www.mantelburen.nl
Een jaar wachten op psychische hulp De helft van de huisartspraktijken heeft noodgedwongen een wachtlijst ingesteld voor mensen die aankloppen met psychische problemen. En als huisartsen patiënten willen doorverwijzen naar gespecialiseerde instellingen, lopen zij ook daar weer tegen wachttijden aan. Al dat wachten is levensgevaarlijk, waarschuwt het Landelijk Platform GGZ (LPGGz). Die cliëntenorganisatie noemt de wachtlijsten “ronduit bizar”, Marjan ter Avest: “Psychische problemen kunnen letterlijk levensgevaarlijk zijn. Als je de diagnose kanker krijgt, accepteer je ook niet dat je een jaar op behandeling moet wachten. En dat is precies wat nu wel gebeurt met mensen met psychische problemen.” De gevolgen van dat lange wachten zijn groot. Het LPGGz krijgt veel verhalen te horen over mensen die intussen hun baan verliezen, gezinnen die ontwricht raken, familie die overbelast is. “Je ziet dat het hele leven van die mensen letterlijk in de wachtkamer komt tot ze behandeld kunnen worden.” (Bron: NOS, 26 juni 2016) 4
MantelMaggezien
Werk en mantelzorg thema
Moet je nou al weer weg? Je hoort het je collega’s denken. Terwijl jij er niet om hebt gevraagd dat je alweer met je vader naar het ziekenhuis moet. Je wringt je in duizend bochten en nog heb je het gevoel dat je aan alle kanten tekort schiet. Werk en privé combineren is niet gemakkelijk, en al helemaal niet voor mantelzorgers. Hoe kun je het toch volhouden? Collega’s snappen meer dan je denkt “Hoeveel uur ik per week besteed aan mantelzorg?” Habiba Chrifi, consulent Mantelzorgondersteuning en mantelzorger, is even stil. “Dat heb ik eigenlijk nooit zo geteld. Ik denk zo’n 25 tot 30 uur? Daarnaast werk ik 36 uur en ik heb een gezin met drie kinderen. Ze zijn gelukkig inmiddels volwassen, maar ik was ook al mantelzorger toen de kinderen kleiner waren.” Veel mantelzorgers vergaat het zoals Habiba. Je rolt erin, doet van alles en telt eigenlijk nooit zo op hoeveel uur erin gaat zitten. Habiba werd mantel-
zorger toen ze 11 was en ze met haar zieke moeder meeging naar de arts om te tolken. Later zorgde ze voor haar schoonmoeder die dementeerde. “Dat was superzwaar, ze had continu zorg nodig en kon bijna niets meer.” Momenteel heeft ze de handen vol aan de zorg voor haar vader, die vasculaire dementie heeft en slecht Nederlands spreekt. Grenzen bewaken Als consulent geeft Habiba veel training aan mantelzorgers. “Mantelzorgers vinden heel moeilijk om grenzen te bewaken. Toch is het heel belangrijk om te beseffen: ik ben alleen maar aan het zorgen, zorgen, zorgen. Ik houd mensen altijd voor: denk ook aan jezelf! Dat is niet egoïstisch. Want als jij niet aan jezelf denkt, wie zorgt er dan voor je naaste als jij bent ingestort?” Habiba heeft het geluk dat ze veel kan thuiswerken en bij een organisatie werkt die oog heeft voor mantelzorgers. Zo krijgt ze wat ruimte om mantelzorg en werk te combineren.
Maar ook in de zorgtaken zoekt ze de ruimte. “Ik ben de enige dochter in een gezin met vier zoons. Mijn vader vertrouwt alleen mij, maar dat accepteer ik niet altijd. Zijn vrouw heeft veel van de zorg overgenomen. We bellen elke dag, ik doe veel op afstand. Zo kan ik helpen zonder dat ik er de hele tijd naartoe moet.” Habiba vertelt over haar situatie samen met collega Pia Putman, die ook mantelzorg heeft verleend. Haar toenmalige man kreeg kanker toen hun zoontje Jochem anderhalf en diens zus Marieke 13 was. “Onze wereld stortte in elkaar... Ik werkte parttime in het onderwijs. Gelukkig had mijn werkgever veel begrip voor de situatie. Ik mocht thuis zijn terwijl mijn salaris gewoon werd doorbetaald. Echt uniek, zeker voor die tijd. Tegenwoordig zijn gelukkig steeds meer organisaties mantelzorgvriendelijk.” Hoe flexibel de werkgever is, hangt wel af van het soort werk. Iemand met een kantoorbaan kan van huis uit inloggen, Najaar 2016
5
Slechts 55 procent van de mantelzorgers praat op het werk over de zorgtaken
maar een ziekenverzorger, chauffeur of metaalbewerker kan dat niet. Uit onderzoek blijkt dat slechts 55 procent van de werkende mantelzorgers op het werk praat over de zorgtaken. Habiba: “Ik hoor van mantelzorgers dat ze bang zijn om hun baan te verliezen of hun collega’s te veel te belasten. Toch is het belangrijk om erover te praten. Ook zijn er verlofregelingen waarop je een beroep kunt doen.“ Pia: “Bij een bepaalde werkgever hebben werknemers hun collega’s die tevens mantelzorgers waren één vakantiedag cadeau gedaan. Dat werd als heel prettig ervaren, zowel door de mantelzorger als de niet-mantelzorger.” Laat je helpen! Mensen vinden het fijn om iets te kunnen doen. Dat ervaarde Pia ook toen ze zelf mantelzorger was. “Vriendinnen die op bezoek waren geweest, zeiden dan bij de deur: als ik nog iets voor je kan doen… Ik had dan even 6
MantelMaggezien
niks paraat. Daarom ben ik op een gegeven moment klusjes op een briefje gaan schrijven, en dat briefje stopte ik in mijn broekzak. Als mijn vriendinnen dan weer bij de deur hun hulp aanboden, kon ik het briefje uit mijn zak halen en wist ik een klusje waarmee ik geholpen was. Zij op hun beurt waren blij met de hulp die zij konden bieden.”
Tips voor het combineren van werk en mantelzorg:
Ga in gesprek met je leidinggevende Kijk wat er mogelijk is. Kun je thuis werken? Kun je bijzonder verlof opnemen? Kun je flexibeler met werktijden omgaan? Hoe kun je meer begrip krijgen van collega’s? Je werkgever kan zich ook profileren als mantelzorgvriendelijke werkgever en daar een erkenning voor krijgen. Steunpunt Mantelzorg Utrecht kan dit proces begeleiden.
Kijk naar de situatie rondom degene die jij verzorgt. Ben je echt de enige die dit kan? Zijn er andere familieleden, vrienden, buren die iets kunnen doen? Organiseer eventueel een gesprek waarin je samen kijkt wat er moet gebeuren. Netwerk Is het netwerk van familie, buren en vrienden niet groot genoeg? Je kunt de situatie ook verlichten door middel van dagopvang of hulp van een vrijwilliger. Ga naar het buurtteam in jouw wijk om je situatie voor te leggen, of kijk zelf op www.ugids.nl Neem tijd voor jezelf. Waar krijg je energie van? Een wandeling, een dagje uit, zingen in een koor, een middag naar de sauna… Beloon jezelf. Steunpunt Mantelzorg Utrecht organiseert ook regelmatig gratis waarderingsdagen (dagjes uit) voor mantelzorgers.
Volg de gratis cursus Werk en Mantelzorg, van Steunpunt Mantelzorg Utrecht. Meer informatie: Mariska Hoencamp, 030 236 17 40, mantelzorg@u-centraal.nl
Verlofregelingen:
hoe zit het? Als je in loondienst bent, heb je recht op zorgverlof. De wet kent de volgende regelingen: Calamiteitenverlof: Een plotselinge ziekenhuisopname? Als je onverwachts meteen vrij moet zijn, dan kun je een beroep doen op calamiteitenverlof. Dat kan een paar uur tot
een paar dagen duren. Je salaris wordt doorbetaald. Kortdurend zorgverlof: Als je voor een ziek kind, een zieke partner of anderen in je sociale omgeving moet zorgen. Het verlof duurt maximaal twee keer het aantal uur dat je per week werkt. (dus bij een 32-urige werkweer: 64 uur kortdurend zorgverlof). Je ontvangt minimaal 70 procent van je salaris. Langdurend zorgverlof: Als je langdurig voor een ziek kind, een zieke partner of anderen in je sociale omgeving moet zorgen. Je hebt geen wettelijk recht op doorbetaling. In de cao kunnen andere regels staan. De cao gaat boven de wet. Wet flexibel werken Daarnaast geldt sinds januari 2016 de wet Flexibel werken. Als je minimaal een halfjaar in dienst bent bij een orga-
nisatie met minstens tien werknemers, dan kun je vragen om de werktijden, het aantal uur en de werkplaats aan te passen. Schrijf twee maanden voor de gewenste ingangsdatum een goed onderbouwde brief en stuur die aan je leidinggevende. De werkgever mag het verzoek weigeren als er een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang is. Als je zelfstandige bent… Dan is er geen mantelzorgverlof. Mantelzorg & Werk meldt dat er in de politiek en bij de overheid wel druk over wordt gesproken. Voor zwangere zzp’ers is er sinds een paar jaar wel zwangerschapsverlof, voor mantelzorg is dat nog niet geregeld. Voor zzp’ers komt dat in de praktijk neer op tijdelijk niet werken en dus geen inkomsten. Mantelzorgers die zorg met het ondernemerschap combineren, kunnen proberen geld te sparen om deze periodes op te vangen.
Najaar 2016
7
thema
Praat erover: Met collega’s en vrienden, met beroepskrachten, met andere mantelzorgers. Dat lucht op. Bovendien geef je mensen in jouw omgeving op die manier de kans om betrokken te zijn en hulp te geven.
Vertrouwen op je in beeld
Mantelzorger in beeld
In juni organiseerde Steunpunt Mantelzorg Utrecht een bijeenkomst met Marokkaanse vrouwen. Onderwerp was het leren van de Nederlandse taal, het ging over zintuigen. Opeens vertelde een deelneemster over haar eigen ervaringen met haar dochter, die doof is geboren. Iedereen vergat de taalles en zat ademloos te luisteren naar het persoonlijke verhaal van Fatiha. Het was zo’n bijzonder verhaal dat consulent Ans van den Berg haar vroeg of ze het via MantelMaggezien ook aan anderen wilde vertellen. Dat wilde ze. Ans van den Berg schreef het op. Een moment van verandering Fatiha zal nooit vergeten hoe ze zich voelde die avond in 1992. Ze stond bij een bushalte te wachten, na de ouderavond van de school van haar dochtertje. Het was half 12, er lag sneeuw, het was ijskoud. Ze was helemaal alleen en bang. Ze wist niet eens of er nog wel een bus zou komen. En de zorg drukte de laatste tijd toch al zo zwaar op haar schouders… Ze wist echt niet meer hoe ze het allemaal moest volhouden. De volgende dag zei haar man: ‘We gaan het vanaf nu anders aanpakken: omdat je voor onze dochter zoveel moet reizen, gaan we geld apart leggen zodat je je rijbewijs kunt halen!’ Fatiha realiseerde zich onlangs opeens dat haar zorg voor Samira, ondanks heel veel problemen, uiteindelijk wel degelijk zijn vruchten heeft afgeworpen. Daarom wil ze graag haar verhaal doen in het MantelMaggezien. Zodat ze mantelzorgers een hart onder de riem kan steken. Op haar 17e kwam Fatiha vanuit Marokko naar Nederland, dat is ondertussen 30 jaar geleden. Ze trouwde en kreeg vier kinderen. Ze is mantelzorger van haar oudste, 26-jarige dochter Samira, die doof werd geboren toen Fatiha 22 was.‘’ Ik was nog zo jong en onervaren’’, vertelt ze. Haar moeder was ook in Nederland en hielp haar met de verzorging. Het viel haar moeder op dat de baby helemaal niet brabbelde. 8
MantelMaggezien
Maar omdat het zo’n tevreden kindje was, maakten ze zich geen zorgen.
Fatiha was heel ontroerd toen ze haar dochter voor ’t eerst ‘mama’ hoorde zeggen Na een maand of zeven werd de gehoortest gedaan op het consultatiebureau en toen bleek dat Samira vrijwel niets hoorde! Ze moest direct naar het ziekenhuis. “Toen werd ik met een klap wakker geschud!’, vertelt Fatiha. Er volgden maanden van vele bezoeken aan diverse artsen, ettelijke onderzoeken en gesprekken. De arts deed onderzoek naar de oorzaak van de doofheid, hoortoestellen werden getest, een logopediste startte een behandeling, een maatschappelijk werker begeleidde Fatiha bij het proces, een psycholoog deed onderzoek naar de gevolgen van de doofheid op de ontwikkeling… Omdat haar man een zware baan had en ploegendiensten draaide, kwamen de bezoeken aan het ziekenhuis voornamelijk op Fatiha neer. Dat was tijdrovend, temeer doordat ze alles deed met het openbaar vervoer. Fatiha zag zich hierdoor gedwongen te stoppen met haar opleiding.
Er ging een wereld voor Samira open toen ze met behulp van een gehoortoestel voor het eerst ging horen. Toen pas kon ze ook leren praten en op 2-jarige leeftijd zei ze haar eerste woordjes. Fatiha was heel ontroerd toen ze haar dochter voor ’t eerst ‘mama’ hoorde zeggen! De jaren die volgden bleven druk vanwege alle zorg. Samira moest drie keer per week naar de logopediste en ze ging vanaf haar derde jaar naar het speciaal onderwijs: de Bertha Muller School. Samira zat ik de klas met kinderen met allerlei handicaps, er was volgens Fatiha een fijne sfeer, doordat ieder kind zich geaccepteerd voelde. Fatiha vergelijkt de zorg die ze deze jaren aan haar dochter gaf qua intensiteit met de zorg voor een poes die je zindelijk leert te worden. Ze ging zelf thuis namelijk actief aan de slag om Samira praten te leren: ze keek haar dochter indringend aan, terwijl ze duidelijk articulerend praatte. Ook liet ze haar dochter bij haar stembanden voelen wat er bewoog bij het uitspreken van bepaalde woorden. Toen Samira 6 jaar oud was, stelden de artsen voor om een gehoortoestel in haar hoofd aan te brengen via een riskante operatie in België. Dit toestel, een cochelaer implantaat, gaf echter geen garantie op verbetering, terwijl er wel een risico was op uitval van bepaalde zenuwen, van bijvoorbeeld het oog of de tong. Te riskant, vonden Fatiha en haar man. Ondanks de behandelingen en de oefeningen van Fatiha verslechterde het gehoor van Samira in de loop der jaren flink. Tot verbazing van de artsen ging haar spraak juist vooruit! Dit bleek door het intensieve oefenen met haar moeder te komen. De arts raadde de ouders aan om Samira naar een school voor doofstomme kinderen te laten gaan, in Den Haag. Dat betekende intern gaan of als gezin verhuizen. Fatiha voelde dat deze stap voor haar dochter te groot
moedergevoel
en te zwaar zou zijn. Ze vertrouwde op haar moedergevoel en koos ervoor haar dochter niet over te plaatsen naar deze school en door te gaan met haar persoonlijke oefeningen. Er was besloten dat Samira alléén Nederlands zou leren, om óók nog Marokkaans te leren was met haar handicap onmogelijk.
Tot verbazing van de artsen ging haar spraak juist vooruit! Dit bleek door het intensieve oefenen met haar moeder te komen Na een tijdje sluit Samira zich bij haar moeder aan op de bank, een mooie jonge vrouw van 26 die als een waterval haar verhaal vertelt. Fatiha luistert en glundert van trots! Het is Samira ondanks haar taalachterstand uiteindelijk gelukt op het ROC de
beauty-opleiding te doen en een particuliere vervolgopleiding. Ze is visagiste en kapster. Vanwege haar handicap, werkt ze nu dus extra intensief met haar ogen en handen! Samira is een doorzetter, de lange weg naar een beroep heeft ze ondanks alle hindernissen afgelegd. Fatiha heeft haar geleerd zelfstandig te reizen met het openbaar vervoer en, indien nodig, aan anderen hulp te vragen. In die tijd was er nog geen mobiele telefoon en daardoor was het voor Fatiha extra spannend om haar dochter alleen weg te laten gaan. Ze heeft regelmatig bezorgd naar school gebeld om te vragen of haar dochter wel aan was gekomen. Beiden benadrukken dat het heel belangrijk is om naar je eigen gevoel luisteren, dat willen ze mantelzorgers graag meegeven. “Denk zèlf na over wat je wilt, kies zelf en als je ergens in gelooft, geef dan niet op, ondanks kritische blikken van anderen”. Ze geloven er beiden in dat je zelf je eigen oplossing moet zoeken. Beiden realiseren zich wel dat de liefde die ze voor elkaar voelen hen extra kracht geeft. Ze zijn van mening dat God je leven bepaalt, maar dat je je wel zelf moet inspannen hier iets goeds van te maken: “Je moet toch immers ook zèlf leren lopen?! Dat
gaat ook niet makkelijk in het begin!’’ Fatiha en Samira vullen elkaar in het gesprek automatisch aan, ze lijken sprekend op elkaar wat hun enthousiasme en doorzettingsvermogen betreft.
Samira redt zich ondertussen wel, maar hoe zal het gaan met andere gehandicapten? Wat ze beiden nog wel kwijt willen is dat de toekomst van de zorg hen wel zorgen baart. De zien de zorg namelijk wel steeds meer verslechteren. De afgelopen vijf jaar is er veel afgebroken in hun ogen. De zorgverzekering biedt steeds minder. Samira redt zich hopelijk ondertussen wel, maar hoe zal het gaan met andere gehandicapten. Soms lijkt het in hun ogen wel of de zorg in Nederland afzakt naar het niveau van die in Marokko. Samira heet eigenlijk anders. Najaar 2016 9
Mindfulness
oefeningen voor elke dag
Aandacht voor je ademhaling Richt de aandacht op je ademhaling. Verander de ademhaling niet. Neem simpelweg waar hoe de ademhaling in- en uitstroomt. Merk op hoe de adem aanvoelt. Hoog of laag? Snel of langzaam? Gejaagd? Oppervlakkig? Diep? Kalm? Je hoeft verder niets te doen. Elke keer als je aandacht afdwaalt, breng je die weer terug naar de adem. Het kan helpen om er een kalm of rustig plaatje bij te bedenken terwijl je je op de ademhaling focust. Bijvoorbeeld een grasveld waar de wind zachtjes doorheen blaast.
Aandacht voor je lichaam Als je voor het rode verkeerslicht staat, op de bank zit of op bed ligt, ga dan met je aandacht naar je lichaam. Voel de ademhaling, voel je voeten op de ondergrond, je benen, je rug, je buik, je armen, je nek en hoofd. Sla geen enkel stukje over. Probeer niets te veranderen, maar sta stil bij hoe je erbij staat of zit.
10 10
MantelMaggezien MantelMaggezien
Aandacht tijdens lopen Als je van de kamer naar keuken loopt of de trap oploopt, ga dan met je aandacht naar je voeten. Voel dat je voeten op de grond staan, hoe ĂŠĂŠn voet omhoog gaat, naar voren beweegt en hoe de voet weer de grond raakt. Merk ook op dat de andere voet omhoog gaat, enzovoorts. Heb aandacht voor alle spieren in voeten en benen die je gebruikt om te lopen. Merk ook op hoe de grond aanvoelt. Is deze hard of zacht, koud of warm?
Aandacht bij een handeling Kies een routineklusje om met extra aandacht te doen (bijvoorbeeld: tanden poetsen, afwassen, douchen, de vuilniszak buiten zetten, de kinderen aankleden, boodschappen doen, eten). Besteed al je aandacht aan deze handeling. Als je gedachten afdwalen, merk dit op en ga weer terug met je aandacht naar de handeling.
Met aandacht eten Ga bij elke maaltijd één hap met aandacht eten. Wees je bewust van alle handelingen die je verricht: je hand bewegen naar het eten, het eten naar je mond brengen… Misschien merk je al wat in je mond gebeurt als je het eten ziet of ruikt. Wees je bewust van smaak, ga bewust kauwen en doorslikken.
Met aandacht bij je telefoon Als de telefoon gaat, laat deze dan twee keer overgaan. Haal in die tijd een keer goed adem. Zet je voeten stevig op de grond. Wees met aandacht bij het lichaam als je opneemt. Wees je ook bewust van je gedachten en je emoties.
Met aandacht bij sms- of appberichten op je telefoon Wanneer er een bericht op je telefoon komt, kies dan allereerst bewust of je meteen het bericht wilt lezen. Wees daarna met je aandacht bij alle handelingen die je doet om het bericht te kunnen lezen: het lopen naar de telefoon, het pakken van de telefoon, je vinger die over het scherm gaat, het lezen van het bericht. Kies bewust of je er nu op wilt reageren of niet.
Behoefte aan meer oefeningen? Download de VGZ Mindfulness app (gratis) of lees het boek ‘De kracht van het nu’, van Eckart Tolle.
Najaar 2016
11
Mindfulness
Hoe mindfulness kan helpen bij mantelzorg Ada Krale, werkzaam bij Indigo, geeft in samenwerking met Steunpunt Mantelzorg Utrecht workshops en cursussen Mindfulness voor mantelzorgers. Ze heeft de opleiding bij het Instituut voor Mindfulness en is gecertificeerd training Mindfulness. Hoe werkt mindfulness? En wat voor effect heeft het op mantelzorgers? Ada legt het uit. Wat is mindfulness? “Bij Mindfulness train je je aandacht, net zoals je spieren traint, door te oefenen. Door steeds weer terug te keren naar het huidige moment zoals het is, met vriendelijke milde aandacht. Je leert hoe je op een gezonde manier kunt omgaan met belastende situaties en de heftige emoties die er soms mee gepaard gaan. Je leert hoe je ook in moeilijke, stressvolle omstandigheden voor jezelf kunt blijven zorgen. Daardoor krijg je weer het gevoel terug de regie over je eigen leven te hebben. Ook al is er verdriet, zorg of pijn.” Waarom is het juist geschikt voor mantelzorgers? “Wanneer je zorgt voor iemand kun je je overbelast voelen. Hoe graag je het ook doet voor die ander die je dierbaar is. Dit kan zich uiten in moeheid, somberheid, onrust, piekeren of slapeloosheid. Of moeilijk kunnen ontspannen. Er kunnen zorgen zijn of je het zelf wel allemaal vol zult kunnen houden. Langdurige stress kan ook allerlei lichamelijke klachten geven zoals bijvoorbeeld hoge bloeddruk, maagen darmklachten of slaapproblemen. Mantelzorgers weten als geen ander dat er vaak aan de situatie niet veel te veranderen valt. Je hebt het er mee te doen. Wat kun je zelf doen om gezond te blijven? Daar gaat het bij Mindfulness over.” 12
MantelMaggezien
Wat doe je concreet als je mindfulness oefent? “In Mindfulness onderscheiden we twee manieren van oefenen: formeel oefenen en informeel oefenen. Formeel oefenen betekent dat je gedurende een bepaalde tijd van de dag uitsluitend bezig bent met het oefenen van zorgzame aandacht. Je zit of ligt op een zo rustig mogelijke plek. Formeel oefenen helpt om je langdurige aandacht en concentratie te ontwikkelen en te leren van je ervaringen. Informeel oefenen doe je door middel van kleine bewuste momenten, gewoon in je dagelijks bestaan. Bijvoorbeeld: op vaste momenten drie ademhalingen volledig met je aandacht volgen. Dat kan je doen als je koffie zet, voor het stoplicht staat te wachten of de buitendeur openmaakt. Informeel oefenen helpt je om steeds inventiever te worden in het vinden van mogelijkheden om je niet te laten opjutten en/of spanning de kans te geven om te escaleren. Hoe regelmatiger je oefent, hoe dieper het doorwerkt in je bestaan. Net zoals het werkt met het trainen van je spieren: hoe meer je traint, des te gespierder je wordt.”
Wat voor effect kan ik verwachten? “Bij de cursus Mindfulness voor mantelzorgers merken de meeste deelnemers al tijdens de training dat ze zich beter gaan voelen, meer rust en energie hebben, beter slapen, dat soort dingen. Anderen geven aan dat ze veel bewuster zijn van hun eigen handelen en denken. Er zijn ook deelnemers die merken dat het eten ze veel beter smaakt, doordat ze met aandacht eten en op dat moment nauwelijks andere gedachten hebben. Ik vind het fijn om Mindfulness workshops en trainingen te geven, juist omdat ik zelf nog steeds zoveel heb aan de Mindfulnesstraining die ik 8 jaar geleden gevolgd heb. Ik ben zelf nogal een denker. Dit denken helpt me in mijn werk en het regelen van praktische zaken goed, maar ik kan daar ook regelmatig in verstrikt raken. Door elke dag te zorgen voor momenten van aandacht lukt het me beter om dit op te merken en daardoor wat afstand te nemen van al mijn gedachten. Dit geeft me meer rust. Wat ik ook prettig vind aan het oefenen met Mindfulness is dat ik merk dat ik minder streng en daardoor een aardiger mens word voor mezelf. Vanuit Mindfulness wordt steeds weer benadrukt hoe helpend het is om vriendelijk naar jezelf en anderen te zijn.” Wil je meedoen aan de cursus Mindfulness voor mantelzorgers? Meld je dan aan bij Ans van den Berg, Steunpunt Mantelzorg Utrecht, 030 236 1740, mantelzorg@u-centraal.nl. Voor negen bijeenkomsten betaal je 40 euro, met U-Pas 20 euro.
Geldzaken
Voortdurend zijn er veranderingen in wetten en regels rondom mantelzorg, ziekte en financiën. Welke actuele veranderingen zijn belangrijk voor mantelzorgers in Utrecht? We zetten de belangrijkste op een rij. Vergoeding voor vervoerskosten Als mantelzorger maak je soms heel wat kilometers. Zorgt u voor iemand in Utrecht? En woont u verder dan 30 kilometer van de stad? Dan kunt u misschien in aanmerking komen voor bijzondere bijstand. Redenen voor een vergoeding kunnen zijn: je helpt een familielid met het vervoer naar een ziekenhuis of weer naar huis, u gaat op ziekenbezoek bij een familielid, of u gaat op bezoek bij een kind dat uit huis is geplaatst. De vergoeding bedraagt maximaal 226 euro per jaar. Meer weten? www.utrecht.nl/werk-en-inkomen/extra-voor-u/reiskosten-bezoek-of-vervoer-familielid/ Uitbreiding en verbetering huishoudelijke hulp Utrechters die gebruikmaken van hulp bij het huishouden, krijgen alsnog meer uren hulp. Per 10 oktober bestaat de basisvoorziening Hulp bij het Huishouden (HbH) uit 105 uur per jaar per klant. Daarnaast wil het college de Huishoudelijke Hulp Toelage (HHT) in stand houden. Verder ontvangt de gemeenteraad binnenkort een verbeterplan van het college waarin wordt uitgewerkt hoe de werkwijze nog beter kan aansluiten bij de behoefte van de klant. De verbetering bestaat uit het standaard starten met een huisgesprek, waarbij er zorgvuldig gekeken wordt naar maatwerk en het verbeteren van de informatievoorziening. Aanleiding voor deze verbeteringen zijn de geuite wensen van de gemeenteraad, het
objectieve onderzoek naar de onderbouwing van de urennorm voor een schoon huis conform de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep én de bevindingen van de Rekenkamer Utrecht. Voortzetting Huishoudelijke Hulp Toelage (HHT) De gemeente Utrecht zet de regeling van de Huishoudelijke Hulp Toelage (HHT) voort tot 2019. Dit betekent dat inwoners die huishoudelijke hulp via de gemeente ontvangen voor €5 per uur extra hulp kunnen inkopen. Ook klanten die gebruikmaken van voorzieningen binnen de Wmo kunnen gebruikmaken van deze regeling en tegen een gereduceerd tarief van €10 per uur. Kijk voor meer informatie over de regeling op www.utrecht.nl/zorg-en-onderwijs/hulp-en-ondersteuning-wmo/ hulp-bij/huishouden/ Tegemoetkoming van € 200 voor inwoners met hoge zorgkosten Inwoners van Utrecht met hoge zorgkosten als gevolg van een chronische ziekte of handicap en een verzamelinkomen van maximaal € 39.000 kunnen een eenmalige tegemoetkoming van € 200 ontvangen van de gemeente. Zij moeten in 2016 dan wel ten minste € 200 hebben besteed aan zorgkosten die niet worden vergoed. Utrechters die in 2015 de tegemoetkoming kregen, ontvangen de Tegemoetkoming zorgkosten 2016 automatisch. Deze inwoners hoeven géén aanvraag te doen en hebben hierover een brief ontvangen. Overige inwoners kunnen de tegemoetkoming aanvragen vanaf 1 september tot en met 15 november 2016. Als er binnen één huishouden meerdere personen zijn met hoge zorgkosten, kan men meerdere aanvragen indienen. Meer informatie over deze
regeling en het aanvraagformulier staat op www.utrecht.nl/zorgkosten2016 Zakboekje met financiële tips voor mantelzorgers Meer dan de helft van de mantelzorgers zit financieel krap of komt zelfs geld tekort. Daarbij komt dat de veranderingen in de zorg vaak vergaande financiële consequenties hebben, die onvoldoende duidelijk zijn. Daarom heeft Mezzo nu een overzicht gemaakt van alle financiële regelingen waar mantelzorgers zowel last als profijt van kunnen hebben. Het boekje bevat 112 pagina’s vol tips en weetjes voor mantelzorgers en kost 5,95 euro. U kunt het bestellen bij Mezzo. Korting door samenwonen met een (ziek) familielid Als u een uitkering heeft (zoals WW, WIA of Wajong) dan kan het gebeuren dat uw (gezins)inkomen onder het sociaal minimum zit. U krijgt dan een toeslag. Deelt u het huis met een volwassen medebewoner, bijvoorbeeld een broer, zus of vader? Dan kan het zijn dat u geleidelijk wordt gekort op die toeslag op uw uitkering. Dat is het gevolg van een belangrijke wijziging in de Toeslagenwet per 1 juli 2015. Wilt u meer weten? Lees dan het uitgebreide artikel op de website van Mezzo. www.mezzo.nl/artikel/belangrijke-wijziging-toeslagenwet-per-1-juli-2016 Juridische vragen? Bel met Steunpunt Mantelzorg Utrecht, 030 236 17 40 of bel de Mantelzorglijn van Mezzo, 0900 20 20 496 (10 ct/ minuut). Heb je ook andere vragen over je situatie, dan kun je altijd terecht bij het Buurtteam in je wijk. Zie voor adressen www.buurtteamsutrecht.nl Najaar 2016
13
thema
Mantelzorg en rouw Iedereen die zorgt voor een zieke naaste, weet dat het op een dag afgelopen zal zijn. Het is een moment dat we het liefst voor ons uit schuiven. We kunnen geen vriendjes worden met de dood, maar er wel vertrouwder mee raken, zegt Petra Branderhorst. Ze ervaarde zelf als mantelzorger dat je je liever focust op het leven. Inmiddels begeleidt ze als uitvaartondernemer mensen voor en na het overlijden van hun naaste. Uit nazorg ontstond rouwcafé Tröst. Een gesprek over Tröst mondde uit in een gesprek over onze relatie met ziekte en dood, en hoe we daar minder bang voor kunnen zijn. Aangeraakt door de dood “Ik was een jonge veertiger toen een vriendin die heel dicht bij me stond na een ziekbed overleed. Een heel ingrijpend proces. Ik pakte na de uitvaart mijn werk als fondsenwerver voor vrouwenorganisaties weer op, maar merkte dat de dood bleef trekken. Het proces van zo dicht betrokken zijn op liefde, ziekte en dood, gaf mij het gevoel dat ik op mijn pootjes werd gezet. Ik was ook gewoon in de rouw natuurlijk, maar dat realiseerde ik me niet zo. Daar was toentertijd niet zoveel over te doen. Rouwgroepen en lotgenotengroepen, dat bestond nog niet of nauwelijks. Daar was ik ook niet zo naar op zoek. Ik voelde alleen dat ik meer van de dood en de doden wilde weten en dat de levenden om me heen veel te veel kletsten. Ik werd vrijwilliger bij een hospice in Amsterdam. Toen zag ik op een dag een advertentie van de begrafenisonderneming in mijn dorp en dacht: daar wil ik ook alles van weten. Ik werd aangenomen als ‘zwarte kraai’; doden verzorgen, overbrengen, rouwritten rijden. Mijn werkgever werkte veel met Marokkaanse overledenen. Zo ben ik erin gerold. Nu, zestien jaar later, heb ik een eigen uitvaartonderneming, De Zwaan Uitvaarten. Hoe ik mijn werk als uitvaartondernemer doe, is sterk beïnvloed door mijn ervaring als mantelzorger. Na het overlijden van mijn vriendin realiseerde ik me dat ik met haar nooit over de dood heb gesproken, omdat zij ook nog maar 14
MantelMaggezien
er niet meer waren. Dat we ons niet hebben bezig gehouden met hoe is het om dood te gaan. Met vragen als: wat wil je nalaten, wat komt er allemaal bij kijken, zijn er dingen die je zou willen?
een veertiger was en vol levenskracht. We hebben haar samen verzorgd, met haar familie, vrienden en vriendinnen.
‘Je kunt niet vriendjes worden met de dood, dat gaat niet, maar je kunt wel vertrouwder worden met alles dat daarmee te maken heeft!’ Nu ik in dit vak zit, denk ik: wat een gemiste kans. Wat jammer dat we ons, in haar kielzog, op mogelijkheden hebben gericht die er waren, ook toen die
Het is als mantelzorger blijkbaar heel moeilijk om dat bij een ziekbed te combineren: om bezig te zijn met in leven blijven en bezig te zijn met het doodgaan. Het lijkt wel alsof je óf het een, óf het ander doet. En als de zorgbehoevende daar zelf niet mee bezig is, is het als mantelzorger heel moeilijk om dat aan te kaarten. Ik huilde in de auto als ik naar haar toeging, maar liet daar bij haar niets van merken. Als mantelzorger wil je iemand niet nog meer belasten. Nu denk ik daar anders over. Maar toen heb ik me daarin gevoegd. Ik wist niet beter. Zo ging het. Ik denk dat het heel heilzaam is als je zelf leert praten over je eigen dood, je eigen uitvaart, je eigen angsten over de dood. Je kunt niet vriendjes worden met de dood, dat gaat niet. Je kunt wel vertrouwder worden met alles dat daarmee te maken heeft! Vergelijk het met ziekte: je bent bang voor ziekte, maar je vertrouwen in je huisarts maakt het iets minder eng. Zo zou je ook een uitvaartondernemer als een vertrouwde kunnen zien. Ik zie de uitvaart als een groter geheel, waar een voortraject en nazorg bij hoort. Om te weten te komen wat
een bij jou passende uitvaart zou kunnen zijn, helpt goede informatie vooraf. Daarvoor hebben we een workshop ontwikkeld, Mijn laatste reis. In een kleine groep komen door middel van een spelvorm vragen aan bod over wat je graag zou willen als je aan je uitvaart denkt. Dit gebeurt op een speelse en indirecte manier, want als je meteen met een vraag komt als ‘hoe wil je je uitvaart’, dan sla je dicht. Aan de orde komen vragen als: wat voor eigenschap zou je willen nalaten? Wat wil je dat er van jou voortleeft als je weg bent? Als je iets in een doosje zou kunnen doen en doorgeven van jezelf, wat zou dat dan zijn? Dat zijn prachtige uitwisselingen. De zes tot acht deelnemers kennen elkaar vaak niet. Vooraf
denken ze: het zal wel heel erg zwaar zijn. Maar er wordt vaak veel gelachen, mensen gaan lichter naar huis met allerlei ideeën en een boekje met tips.
‘Ik raad iedereen aan: leer zelf na te denken over je eigen dood.’ Uit de wens om ook bij te dragen aan nazorg, is rouwcafé Tröst ontstaan. We hadden een keer een kleine uitvaartmarkt georganiseerd, met een soort salon. Het was zondagmiddag en enkele mensen kwamen zitten en zeiden: ‘Goh, die zondag is eigenlijk een vrese-
lijke middag als je je partner, of iemand anders, kwijt bent. Een ontzettend lange dag, waarop je iedereen ziet fietsen en leuke dingen ziet doen. Er zou gewoon iets moeten zijn op zondag dat troost biedt.’ Dat was de start van Café Tröst. We organiseren ook jaarlijks een ritueel op Allerzielen, nog zo’n moment om stil te staan bij wie je verloren hebt. Als mantelzorger richt je je leven in rond de zorg van je naaste. Als diegene overlijdt, ben je niet alleen je naaste kwijt, maar ook wat je leven zin gaf. Ik raad iedereen aan: leer zelf na te denken over je eigen dood. Ga daar gewoon aanstaan. Want dat helpt je als je betrokken bent bij het overlijden van een naaste.“
Najaar 2016
15
Bakkie Tröst in beeld
Organisatie in beeld
Rouwcafé Tröst, iedere laatste zondagmiddag van de maand. Café Averechts, Lijsterstraat 49 in Utrecht, 15.00 – 17.00 uur, toegang gratis. Na afloop kun je blijven eten (kosten: 12,50 euro) Tröst is een oud-Hollands woord uit de veertiende eeuw en het betekent Troost. Café Tröst is een plek voor mensen die korte of langere tijd geleden iemand verloren hebben. Het is vijf jaar geleden opgezet door onder andere De Zwaan Uitvaarten en Humanitas Utrecht. In het café zijn bezoekers onder gelijkgestemden, in een informele sfeer, met live muziek en een inhoudelijk programma. Hoe is het om voor het eerst alleen op vakantie te gaan, zonder diegene met wie je altijd ging als het vakantietijd werd? Een keer per jaar is er een dag speciaal voor jongvolwassenen. 16
MantelMaggezien
Muziek De muzikanten maken live muziek vanuit het lotgenotengevoel. Liedjes of gedichten gaan vaak over verlies en rouw. Zo leggen ze verbinding met de gevoelens van de bezoekers in het café. Ook is er een koffer met boeken over rouw en troost. Allerzielen Allerzielen (2 november) is traditioneel de dag waarop mensen naar de begraafplaats gaan om de grafstenen schoon te maken en hun overledenen te gedenken. De Willibrordkerk en De Zwaan Uitvaarten organiseren dit jaar samen een herinneringsritueel in de kerk aan de Minrebroederstraat. Vanaf 17.00 uur is er live muziek en kunnen bezoekers een kaarsje aansteken en een persoonlijk ritueel uitvoeren.
Rituelen met namen Petra Branderhorst van De Zwaan uitvaarten: “Er zijn eeuwenoude tradities, vaak vanuit de katholieke kerk, en het namen van overledenen noemen was daar eentje van. Die hebben we als uitgangspunt genomen om opnieuw, op een eigentijdse manier, in te vullen. Als je iets kunt doen in de vorm van een handeling, zet je je gevoelens om in iets tastbaars buiten jezelf. Dat is een ritueel. Dat kan lucht geven en je verdriet lichter maken!.” Meer informatie www.trost.nl www.dezwaanuitvaarten.nl Rouwcafé Tröst iedere laatste zondag van de maand Café Averechts Lijsterstraat 49, Utrecht 15.00 – 17.00 uur Gratis.
Reizend Alzheimer Café Stad Utrecht Het Reizend Alzheimer Café Stad Utrecht houdt op verschillende plekken in de stad bijeenkomsten voor mensen met dementie en hun naasten. U krijgt informatie en kunt uw ervaringen met anderen delen. De eerstvolgende bijeenkomst is op 2 november 2016, om 19.30 uur in Woonzorgcentrum Voorhoeve, van Heuven Goedhartlaan 3 in Utrecht. Het thema is dan euthanasie en dementie. Het Reizend Alzheimer Café Stad Utrecht is een samenwerkingsverband van Alzheimer Nederland afdeling Stad Utrecht, AxionContinu, Bartholomeus Gasthuis, Careyn, Indigo en U Centraal. Meer weten? Bel Caroline Ephraim, 06 51 50 59 75. Herfstontmoeting in het Odensehuis Afgelopen zomer hield Odensehuis Andante voor het eerst een Zomerse Ontmoeting voor naasten van mensen met dementie. Er kwamen veel mensen op af, die erg genoten van de middag. ‘Ik heb een klein beetje kunnen leren genieten’, blikte een van de deelnemers terug op de middag. Het doel van de middag was mensen de gelegenheid te geven weer op te laden, door middel van workshops en ontmoeting. De Zomerse Ontmoeting krijgt dan ook een vervolg: er komt een Herfstontmoeting, op dinsdag 8 november, van 13.00 – 16.00 uur in Odensehuis Andante, Oudwijkerdwarsstraat 148 in Utrecht (Oost). Voor degenen met dementie is er ook een programma. Meer weten? Kijk op www.odensehuisandante.nl of bel 06 19 19 78 10. Vrijwilligers gezocht voor Gezonde Taal! Steunpunt Mantelzorg Utrecht is in september 2016 gestart met bijeenkomsten Gezonde taal!, in verschillende wijken van Utrecht. Aan de bijeenkomsten nemen Marokkaanse vrouwen deel die voor een zieke naaste zorgen. Doel van de bijeenkomsten is dat zij de Nederlandse taal beter onder de knie krijgen, beter kunnen communiceren met de huisarts en meer kennis opdoen over gezondheid. Voor deze bijeenkomsten zijn we nog op zoek naar een aantal vrouwelijke vrijwilligers die deze groepen mede willen begelei-
den. Je begeleidt de groep, samen met een begeleidster van Marokkaanse afkomst. Jij houdt je met name bezig met het aanleren en oefenen van de Nederlandse taal. De ervaring leert dat er een bijzondere sfeer ontstaat in de groep, waarin ook lastige onderwerpen bespreekbaar worden. Meer weten? Kijk op www.u-centraal.nl/gezondetaal of bel Habiba Chrifi, 06 10 37 11 55. Gespreksgroep voor mantelzorgers van mensen met niet-aangeboren hersenletsel Zorgt u voor iemand met niet-aangeboren hersenletsel? Dan komt er vast heel wat op u af. In de gespreksgroep voor mantelzorgers van mensen met NAH krijgt u advies en ontmoet u mensen die in dezelfde situatie zitten. Er is een kennismakingsgesprek met de begeleider, 6 groepsbijeenkomsten op woensdagochtend en 1 terugkombijeenkomst. Het gaat onder meer over de werking van de hersenen, omgaan met een ‘ander’ mens, verliesverwerking en hulp vragen. De gespreksgroep is uitsluitend bestemd voor mantelzorgers. Bij voldoende belangstelling krijgen partners en kinderen van mensen met niet-aangeboren hersenletsel een apart aanbod. De data zijn: 12 en 26 oktober, 2, 16, 23 en 30 november 2016, van 10.00 – 12.00 uur. Locatie: Van Bijnkershoeklaan 10, 3527 XL Utrecht. Meer informatie en aanmelden: Linda van den Broek van Boogh Utrecht 030-2946384, l.van. den.broek@boogh.nl of Pien Krolis van Steunpunt Mantelzorg Utrecht, 030 236 17 40, mantelzorg@u-centraal.nl.
Omgaan met dementie Zorg je voor iemand met dementie, dan kom je allerlei vragen tegen: Wat is dementie nu precies? Doe ik het wel goed? Wat staat me te wachten? Waar kan ik meer ondersteuning vinden? Ik word er zo verdrietig van, hebben anderen dat nou ook? In de zes bijeenkomsten Omgaan met dementie wisselt u ervaringen uit en hoort u meer over het ziekteverloop en hoe u daarmee kunt omgaan. De volgende serie bijeenkomsten start op vrijdagochtend 14 oktober 2016 in het Odensehuis, Oudwijkerdwarsstraat 148. Meer informatie en aanmelden: Andrea Lehr, consulent Bezoekdienst voor mensen met dementie, 06 1158 1640, a.lehr@u-centraal.nl Lessen in geluk Geluk is voor een belangrijk deel te leren, ook al heb je te maken met moeilijke omstandigheden. U Centraal en Indigo bieden zes Lessen in geluk aan, in Overvecht en Binnenstad. In 6 actieve bijeenkomsten gaan we samen op zoek naar wat je gelukkig maakt. Waar krijg je energie van? Hoe kun je positief leren denken? Hoe kun je elkaar helpen dromen in praktijk te brengen? Deelname kost 30 euro voor de hele cursus, met U Pas de helft. Meer weten? Informeer bij Roos Wissink van U Centraal wanneer de volgende cursus start, of kijk op www.u-centraal.nl/ groepen Nieuwe mensen leren kennen Als je leven in het teken staat van de zorg voor een ander, dan schiet je eigen sociale leven er wel eens bij in. Ben je op zoek naar meer of betere sociale contacten? Rechtstreeks vriendschapsbemiddeling brengt Utrechtse 50-plussers met elkaar in contact, zodat ze samen gezellige dingen kunnen ondernemen. Sinds oktober 2015 is er ook vriendschapsbemiddeling voor mensen van 18 tot 50 jaar. Dit project, Vriendschap in Utrecht, biedt ook personal coaching door een vrijwilliger, voor wie graag een steuntje in de rug wil. Meer weten? Bel 030 236 17 41 of kijk op www.u-centraal.nl/rechtstreeks of www.vriendschapinutrecht.nl Najaar 2016
17
agenda
Activiteiten
Dag van de Mantelzorg Mantelzorg doe je samen! Donderdag 10 november, 13.00 – 17.00 uur Castellum Hoge Woerd, Hoge Woerdplein 1, De Meern
Mantelzorg doe je samen! Dat is het thema van de Dag van de Mantelzorg 2016. Dit jaar vieren we de Dag van de Mantelzorg op de dag zelf, namelijk donderdagmiddag 10 november. U bent uitgenodigd op een nieuwe locatie, namelijk Castellum Hoge Woerd, in Leidsche Rijn. Locatie: Castellum Op de plek waar ooit Romeinen vanuit een fort de rivier bewaakten, staat nu een moderne interpretatie van het fort met wallen van zes meter hoog: Castellum Hoge Woerd. Achter de hoge muren bevinden zich een archeologisch museum, stallen en een educatief centrum voor natuur- en milieueducatie, een theater en een café-restaurant. Hier start voor u de Dag van de Mantelzorg waar u kunt ontspannen, lekker kunt eten en ervaringen delen met andere mantelzorgers. Wij heten u graag welkom!
18
MantelMaggezien
Programma: Het programma bestaat uit een kort centraal deel, workshops en een high tea. Tijdens de workshops kunt u bijvoorbeeld een rondleiding volgen langs het tweeduizend jaar oude Romeinse schip of de expositie Wonen, vroeger en nu. Ook zijn er workshops bij het natuuren educatiecentrum rond mens en dier, kunt u djembé spelen, mindfulness oefeningen doen, uw telefoon of tablet beter leren kennen, bier proeven of het naastgelegen nieuwe gebedshuis bezoeken. Kosten voor deelname: Gratis als u in Utrecht woont. U moet zich wel van tevoren aanmelden. Vervoer: De Hoge Woerd is goed bereikbaar met de auto (adres voor navigatie: Groenedijk 1, De Meern) en het openbaar vervoer (buslijn 28 richting Vleuten).
Domstad PlusBus Bent u slecht ter been? Er zijn 14 plekken beschikbaar in de Domstad PlusBus. Wilt u daarvan gebruikmaken, vermeld dat dan bij uw aanmelding. Meer informatie en aanmelden: Als u bent ingeschreven bij Steunpunt Mantelzorg Utrecht, dan heeft u een volledig programma met aanmeldformulier thuisgestuurd gekregen. Meldt u zich bij voorkeur aan via internet. Ga naar www.u-centraal.nl/dvdm16 en vul het formulier in. Daags van tevoren krijgt u een bevestiging en routebeschrijving. Heeft u geen internet? Bel 030 236 17 40, dan vult één van onze medewerkers het formulier voor u in. Ook kunt u de bon op pagina 19 invullen en opsturen naar Steunpunt Mantelzorg Utrecht, Kromme Nieuwegracht 10, 3512 HK Utrecht. Graag tot ziens op 10 november!
Mantelzorger? Schrijf u in bij Steunpunt Mantelzorg Utrecht Bent u mantelzorger? En heeft u dit MantelMaggezien niet automatisch thuisgestuurd gekregen? Schrijf u dan in als mantelzorger bij Steunpunt Mantelzorg Utrecht. Waarom? • U blijft op de hoogte van actuele ontwikkelingen en activiteiten voor mantelzorgers via uitnodigingen en MantelMaggezien. • U kunt als mantelzorger steun hebben aan ervaringen van anderen. • Andere mantelzorgers kunnen steun hebben aan uw ervaringen en talenten. • Uw tips en ervaringen kunnen de gemeente Utrecht helpen bij het ontwikkelen van mantelzorgbeleid. • De inschrijving bij Steunpunt Mantelzorg Utrecht is gratis en vrijblijvend. • U komt in aanmerking voor korting op hulp bij het huishouden. Voorwaarden zijn: u woont in de gemeente Utrecht, degene voor wie u zorgt woont ook in de gemeente Utrecht; u koopt hulp bij het huishouden bij een partij waar de gemeente Utrecht een contract mee heeft gesloten. Heeft u een computer? Dan kunt u het inschrijfformulier ook via internet invullen op www.u-centraal.nl/mantelzorg
✄ Ja,ik schrijf me gratis in bij Steunpunt Mantelzorg Utrecht Stuur deze bon naar: Steunpunt Mantelzorg Utrecht, Kromme Nieuwegracht 50, 3512 HK Utrecht. Dit zijn mijn gegevens: De heer / mevrouw (omcirkelen wat van toepassing is) Voornaam, achternaam: ………………………………………………………………………………………………… Straat, huisnummer:
…………………………………………………………………………………………………
Postcode, plaats:
…………………………………………………………………………………………………
Telefoon:
…………………………………………………………………………………………………
E-mail:
…………………………………………………………………………………………………
Ik zorg voor mijn:
…………………………………………………………………………………………………
(vul in: moeder, vader, kind, partner, buurtgenoot, vriend, vriendin, anders) Deze persoon heeft de volgende aandoening: ………………………………………………………………………… Het aantal uur per week dat ik mantelzorg is ongeveer: …………………………………………………………….. Ik zorg voor hem/haar sinds (maand/jaar) …………………………………………………………………………… Hij/zij woont in de plaats: ……………………………………………………………………………………………… Ruimte voor opmerkingen/wensen: …………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………
Ik kom graag naar de Dag van de Mantelzorg 2016, op donderdag 10 november
U Centraal is er voor u U Centraal wijst de weg aan iedereen die woont, werkt of zorgt in Utrecht. Wilt u graag advies, ondersteuning, of wilt u vrijwilligerswerk doen? Dan kunt u terecht bij onderstaande projecten. Meer informatie vindt u op www.u-centraal.nl of www.ugids.nl Steunpunt Mantelzorg Utrecht (030 236 17 40) Iedereen die langdurig en intensief voor een partner, ouder, kind, vriend of buur zorgt, is mantelzorger. Steunpunt Mantelzorg Utrecht voorziet mantelzorgers van informatie en organiseert (lotgenoten)bijeenkomsten en evenementen. Het Steunpunt fungeert ook als lokaal kenniscentrum voor Utrechtse professionals. We bieden ondersteuning, kennisdeling en consultatie aan bijvoorbeeld buurtteammedewerkers en praktijkondersteuners van huisartsen. Algemene Hulpdienst Utrecht (030 236 17 43) Vrijwilligers van de Algemene Hulpdienst verrichten hand- en spandiensten voor Utrechters die dat zelf niet meer kunnen en daar evenmin iemand voor kunnen inhuren. Denk aan boodschappen doen, begeleiding naar het ziekenhuis of tuinonderhoud. Bezoekdienst voor mensen met dementie (030 236 17 42) Vrijwilligers van de Bezoekdienst bezoeken ouderen met dementie in de stad Utrecht. Zo nemen zij mantelzorgers even de zorg uit handen. Domstad PlusBus (030 236 17 93) Voor iedereen die er door ouderdom of een andere (lichamelijke) beperking niet zelfstandig op uit kan. De Domstad PlusBus biedt vervoer en begeleiding bij een ritje naar een winkelcentrum en regelt gezellige uitstapjes, bijvoorbeeld naar musea, een mooi natuurgebied of leuke plaatsen om te bezoeken. Buddyzorg Midden Nederland (030 236 17 39) Buddy’s van Buddyzorg Midden Nederland bieden emotionele steun en praktische begeleiding aan mensen met een ernstige of levensbedreigende ziekte.
Rechtstreeks en Vriendschap in Utrecht (030 236 17 41) Helpt Utrechters ouder en jonger dan 50 jaar om meer en betere vriendschappen te sluiten. Maaltijdservice Utrecht (030 236 17 91) De chauffeurs van Maaltijdservice Utrecht brengen drie keer per week koelverse maaltijden bij mensen die door ziekte of handicap zelf niet kunnen koken. Netwerkcoach & Mantelzorgcoach (030 236 17 43) Een netwerkcoach biedt stapsgewijze begeleiding aan mensen die graag wat actiever in het leven willen staan en/of behoefte hebben aan meer sociale contacten. Een extra getrainde Mantelzorgcoach ondersteunt mantelzorgers bij het uitbreiden van een netwerk van helpers. Financiën en Administraties (030 236 17 70) Financiën en Administraties biedt inwoners uit de stad Utrecht ondersteuning bij het op orde brengen van de (financiële) administratie. De ondersteuning wordt geboden door speciaal hiervoor opgeleide vrijwilligers.
U Centraal wijst de weg aan iedereen die woont, werkt of zorgt in Utrecht. Wilt u meer informatie over onze projecten? Kijk dan op www.u-centraal.nl