Spiegel september 2019

Driemaandelijks tijdschrift van vzw UilenSpiegel 22e jaargang - september - oktober - november 2019

Het recht om klacht neer te leggen Ervaringswerkers in Sint-Annendael Diest Aandacht voor het positieve

UilenSpiegel • PatiÍntenvereniging Geestelijke Gezondheid

1

Colofon

UilenSpiegel

Hoofdredactie: Nadia Mahjoub Tussenredactie: Bruno A.M.A. De Clerck-Pieters Eindredactie: Katelijne Beheydt

is een pluralistische vereniging van en voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Sterk in patiëntenvertegenwoordiging, vorming, herstel, ervaringsdeskundigheid, lotgenotencontact, informeren en beeldvorming.

Redactie: Ann van de Vloet, Bert, Els

Lambrecht, Lindsay Hacke,

Luka Vandeghinste en Sil Popelier Werkten ook mee aan dit nummer: Catja Crijns, Ingrid Jongeneelen,

Katrien Albers, Sophy Van den

Bulcke en Thomas Roose Schilderij cover: Luka Vandeghinste Vormgeving:

Collectief De Wrikker cvba

De verantwoordelijkheid voor de gepubliceerde teksten berust bij de auteurs. Niets uit dit blad mag worden overgenomen zonder de toestemming van de redactie en/of de auteurs. Op verzoek van sommige auteurs werd hun naam vervangen door een pseudoniem. Naam en adres zijn steeds bekend bij de redactie. De redactie kan teksten weigeren, inkorten of redigeren.

Verantwoordelijke uitgever: Ingrid Jongeneelen,

Weebroekweg 8A/19, 3071 Erps-Kwerps Spiegel verschijnt 4 x per jaar.

Doe mee Heb je een tekst geschreven die bruikbaar is voor de Spiegel? Heb je een schilderij, tekening of cartoon gemaakt die niet zou misstaan in ons tijdschrift?

Wil je graag (bij voorkeur niet anoniem) je verhaal vertellen of een getuigenis brengen? Onze redactie kan een interview met je afnemen.

Contacteer de redactie: spiegel@uilenspiegel.net UilenSpiegel vzw Spiegel Redactie Hovenierstraat 45 1080 Brussel

Contact: info@uilenspiegel.net UilenSpiegel vzw Hovenierstraat 45 1080 Brussel 02 410 19 99

Word lid van UilenSpiegel voor 5 euro per kalenderjaar: >>> je ontvangt 4 maal per jaar het tijdschrift Spiegel >>> je kan lotgenoten ontmoeten, ervaringen uitwisselen

en samen ontspannen >>> je stem wordt gehoord samen met de andere leden >>> je maakt deel uit van een groep (ex-)patiënten die

opkomen voor hun rechten >>> je geniet van kortingen (bij deelname aan het Uilen Spiegel-weekend, …) >>> niet-leden betalen 2 euro per deelname aan een

regionale activiteit of lotgenotengroep Individueel lidmaatschap: 5 euro per kalenderjaar (Opgelet! Woon je in het buitenland, dan krijg je de Spiegel enkel digitaal, in pdf-formaat). Wie zich lid maakt na 1 oktober, is automatisch lid voor het gehele daaropvolgende kalenderjaar.

Abonnementen voor organisaties en professionals: Neem contact op met info@uilenspiegel.net voor een overzicht van de tarieven.

De betaling gebeurt op het rekeningnummer van vzw UilenSpiegel BE34 0015 1222 9390 met vermelding “lidmaatschap”. Je stuurt dan ook best een mailtje naar info@uilenspiegel.net met je contactgegevens (adres, mailadres en telefoonnummer).

Giften zijn fiscaal aftrekbaar en heel erg welkom!

Rekeningnummer: vzw UilenSpiegel BE34 0015 1222 9390

PlusVriend ondersteunt vriendschappen bij psychosegevoelige mensen. Het hebben van sociale contacten is voor hen een belangrijke ondersteuning bij hun herstel. PlusVrienden stellen zich dienstbaar en gelijkwaardig op ten aanzien van elkaar en gaan samen op pad.

PlusVriend is een initiatief van vzw UilenSpiegel met steun van Social and Mental Health Care Committee van de Cortina-group (www.cortina-group.com).

Interesse om PlusVriend te worden? Contacteer Anneke Krols: anneke@uilenspiegel.net of 0479 89 14 40 (bereikbaar op maandag en dinsdag van 9 tot 16u).

Bezoek de website www.plusvriend.be

2

Voorwoord Beste lezer, Het najaar breekt aan. Hopelijk heb je fijne zomermaanden achter de rug en heb je je batterijen weer kunnen opladen: een belangrijke voorwaarde om je veerkracht te behouden. Voldoende zelfzorg is namelijk essentieel. Een aandachtspunt voor velen, zeker wanneer je een psychische kwetsbaarheid hebt. Dit geldt des te meer voor wie in de patiëntenbeweging actief is. Het idealisme en de inzet die ermee gepaard gaan, kunnen ervoor zorgen dat je jezelf voorbij loopt.

Met mondjesmaat worden steeds meer ervaringsdeskundigen tewerkgesteld in psychiatrische ziekenhuizen, mobiele teams en beschut wonen-projecten. Maar er is hier nog een lange weg af te leggen. Niet alleen omdat er meer ervaringsdeskundigen in de zorg nodig zijn, maar ook omdat sommige hulpverleners de komst van een ervaringsdeskundige in het team als een bedreiging zien. Niet iedereen is even ruimdenkend.

De inzet van ervaringsdeskundigen is echter noodzakelijk om als ggz-organisatie de herstelvisie te belichamen en ten volle te implementeren. Alleen zo kan er in het proces naar meer patiëntenparticipatie een versnelling hoger geschakeld worden. Hulpverleners moeten dus bewust worden gemaakt van de kansen die dit kan bieden voor een betere zorgkwaliteit en voor meer professionele nabijheid.

Het gaat erom patiënten in hun kracht te zetten met het oog op een kwalitatief en zinvol leven. De bedoeling is dat de ervaringsdeskundige hoop verleent en met mensen op weg gaat om vanuit krachten en talenten, maar ook rekening houdend met beperkingen, uit te zoeken wat al dan niet kan helpen bij herstel. Ervaringsdeskundigen kunnen ook een brugfunctie vervullen tussen patiënt en hulpverlener, en op verschillende niveaus van de organisatie het cliëntenperspectief binnenbrengen.

Het probleem is dat er vandaag voor ervaringsdeskundigen nog geen duidelijk statuut is dat hun positie, rechten en plichten afbakent. Er is dus nog werk aan de winkel! Op termijn komt er best ook een vakvereniging die de belangen van deze nieuwe beroepsgroep kan behartigen.

Hoe ervaringsdeskundigen hun werk in een ggz-voorziening beleven kan je in dit nummer lezen in het dubbelinterview met Liesbet en Sylvie op bladzijde 10. Zij laten een licht schijnen op hun baan in het psychiatrisch ziekenhuis Sint-Annendael te Diest.

Herstel en ervaringsdeskundigheid blijven hoog op de agenda staan in ggz-land. Hiervan getuigen de vervolgsymposia naar aanleiding van het Globaal Plan Ervaringsdeskundigheid, en de start van een Masterclass “Herstelgerichte psychiatrie” dit najaar.

Er vinden ook nog andere interessante activiteiten plaats de komende maanden. Zo viert de organisatie Te Gek!? haar vijftienjarig bestaan met een verjaardagsconcert op 27 oktober in de Ancienne Belgique in Brussel.

Ook in Brussel is er onze ledendag op 19 oktober. Heb je zin om je UilenSpiegel-vrienden nog eens te ontmoeten, ben je benieuwd welk gedicht de Kronkelprijs wint of wie onze vrijwilliger van het jaar wordt, schrijf je dan zeker in!

Ik wens je veel leesplezier, Ingrid Jongeneelen Voorzitter

3

25

Kom je ook naar onze ledendag op 19 oktober ?

21

Christine Selleslagh heeft zich lang verbrokkeld gevoeld

10

Foto: Henning Westerkamp, Pixabay

Liesbet en Sylvie laten een licht schijnen op hun baan in het psychiatrisch ziekenhuis Sint-Annendael in Dienst Wat hebben psychotische ervaringen en filosofische gedachtenexperimenten met elkaar gemeen?

09 13

14 Deelnemers aan het Body Positivity Event van ANBN stappen over de streep

Aandacht voor het positieve

Op de cover Redactielid en beeldend kunstenares Luka Vandeghinste zorgt geregeld voor de cover van ons tijdschrift. We vroegen haar om het schilderij op deze cover toe te lichten: “Dit werk verbeeldt de droom als welkome remedie wanneer zwarte gedachten drukken op het gemoed. De realiteit kan er helemaal anders gaan uitzien wanneer we onze focus verleggen. Het is ook een knipoog naar de wereldproblematiek van vandaag. De droom is het volgen van een gemoedelijk ritme op maat van mens en natuur. Psychische problemen kunnen een uiting zijn van een natuurlijke behoefte naar stilte, traagheid en een verbinding met het mooie rondom ons.�

4 4

20

Inhoud 06

Het recht om klacht neer te leggen

09

De psychose en de filosoof

10

12

Els: “Al schrijvend kan ik vaak zeggen wat ik al sprekend niet kan.”

13

14

25

16

18

19

20

20

21 Psychologe en ervaringsdeskundige Eva Baert leeft vanuit haar gevoel

21

18

Ken je rechten als patiënt

22

23

24

25

26

Bespiegelingen over een zoektocht

Onze ervaring delen is onze kracht

Liesbet en Sylvie zijn ervaringswerker

Masterclass ‘herstelgerichte psychiatrie’

Een opleiding op universitair niveau

Aandacht voor het positieve

Verslag van een bijzondere studiedag

Body Positivity Event van ANBN

Mooi vanbinnen en vanbuiten

Over chronische suïcidaliteit

Ingelise getuigt over haar worsteling

Delen is helen, schrijven is loslaten

Kaat schrijft over haar kwetsbaarheid

Column: Banaan in je oor

Alle kleuren van de regenboog

UilenSpiegel-weekend in juni

Het was weer super

Redactiemedewerker in de kijker

Els Lambrecht

Vijftien jaar Te Gek!?

Een begrip in ggz-land en daarbuiten

Kom naar onze ledendag

Welkom op 19 oktober in Brussel

Dialectische gedragstherapie (DGT)

De regie krijgen over je behandeling

Al gehoord van OPGanG?

De Open Patiëntenkoepel Geestelijke Gezondheid

Wie ben jij voor mij?

Boekrecensie

Lieve Stilte

Gedicht door Chri Stine

Mag ik zijn?

Lezing door Eva Baert

27 Activiteitenkalender

Kaat: “Psychose moet meer in de openbaarheid komen.”

5

Ken je rechten als patiënt: het recht om klacht neer te leggen Samenstelling: Ann Van de Vloet – Illustraties: Chri Stine #doorlijfenziel

Patiënt ben je vaker dan je denkt. Je hoeft niet echt ziek te zijn. Sinds 2002 bestaat de wet op de patiëntenrechten. In deze wet zitten alle rechten die je hebt als patiënt ten aanzien van een zorgverlener zoals een huisarts, specialist, klinisch psycholoog, apotheker, tandarts, kinesitherapeut, verpleegkundige,… Ken je rechten en zorg samen met je zorgverlener voor de beste zorgen. Deze keer belichten we het recht om klacht neer te leggen.

Patiënten met vragen over de aangeboden hulp kunnen gratis en vertrouwelijk contact opnemen met ombudspersonen voor meer informatie over de patiëntenrechten. Indien iemand oordeelt dat één van zijn patiëntenrechten niet gerespecteerd is, kan hij bij een bevoegde ombudsdienst een klacht neerleggen. Op vraag van de patiënt kan de ombudspersoon bemiddelen tussen patiënt en beroepsbeoefenaar(s) met de bedoeling de communicatie te herstellen en de hulpverlening te verbeteren.

Om ervoor te zorgen dat de verschillende rechten van de patiënt dus geen ‘lege doos’ blijven, maar daadwerkelijk door zorgverleners worden nageleefd, voegde de wetgever het recht op klachtenbemiddeling als ‘stok achter de deur’ aan de wet toe.

Het recht om klacht neer te leggen bij een bevoegde ombudsdienst vormt dan ook het sluitstuk van de patiëntenrechtenwet.

De ombudspersoon beluistert je klacht, bemiddelt tussen de betrokken partijen en zoekt naar een bevredigende oplossing.

Het is belangrijk om op te merken dat het hier enkel gaat om klachtenbemiddeling en niet om klachtenbehandeling. De ombudspersoon kan dus niet oordelen over je klacht. Als er geen oplossing wordt bereikt, zal je in ieder geval geïnformeerd worden over mogelijke verdere stappen.

Naast het bemiddelen over je concrete klacht heeft de ombudspersoon nog een reeks algemene en preventieve taken: • alle patiënten informeren over de organisatie van de ombudsdienst en het verloop van een klachtenprocedure; • werken aan een betere communicatie tussen patiënt en beroepsbeoefenaar 6

zodat er minder klachten komen, en dit met preventieve acties; • een jaarverslag opstellen met een overzicht van het aantal klachten, de inhoud ervan en het resultaat van de bemiddeling; • aanbevelingen formuleren om de aanleidingen voor klachten te verhelpen. Afhankelijk van de persoon of dienst waarover je een klacht hebt, kan je terecht bij een lokale ombudsdienst in het ziekenhuis, een externe ombudsdienst binnen de geestelijke gezondheidszorg of bij de federale ombudsdienst.

Hoe verloopt een bemiddeling?

De klachten kunnen schriftelijk (brief, fax, e-mail) of mondeling (telefoon, persoonlijk contact op afspraak) bij de bevoegde ombudspersoon geformuleerd worden. De patiënt kan zich laten bijstaan door een vertrouwenspersoon.

Voor hij een bemiddelingsprocedure start, nodigt de ombudspersoon de patiënt uit om zelf contact op te nemen met de beroepsbeoefenaar.

De ombudspersoon werkt onafhankelijk, ongeacht of hij al dan niet werknemer is

van een verzorgingsinstelling of van een overlegplatform. Hij kan dus niet gesanctioneerd worden voor daden die hij in het kader van de correcte uitoefening van zijn functie gesteld heeft.

Bij het neerleggen van de klacht luistert de ombudspersoon naar de patiënt en probeert hij een overzicht van de situatie te krijgen. Wanneer de verwachtingen van de klager duidelijk zijn, contacteert de ombudspersoon schriftelijk of mondeling de betrokken beroepsbeoefenaar en bevraagt hem over de feiten die de patiënt aanhaalt.

De ombudspersoon neemt tijdens de volledige procedure een strikte neutraliteit en onpartijdigheid in acht. Hij mag overigens niet betrokken zijn geweest bij de feiten en de personen waarop de klacht betrekking heeft.

Om de dialoog te herstellen, kan de ombudspersoon voorstellen aan de partijen die ermee instemmen, om opnieuw met elkaar contact op te nemen of in zijn aanwezigheid samen te komen. Indien ze weigeren, neemt de ombudspersoon tijdens de hele procedure de rol van tussenpersoon op zich. Hij houdt elke partij op de hoogte (schriftelijk of mondeling) van de reacties en verwachtingen van de andere partij.

De ombudspersoon moedigt de partijen aan om hun gevoelens en voorstellen uit te drukken in het kader van de bemiddeling.

Hij tracht het conflict te matigen en de onenigheid op te lossen door onderhandeling, informatie-uitwisseling en communicatie.

Om met de partijen tot een oplossing te komen, oefent de ombudspersoon zijn bemiddelingsfunctie nauwgezet en binnen een redelijke termijn uit. Het beheer van het conflict is evenwel grotendeels afhankelijk van de goede wil van de betrokken partijen die het bemiddelingsproces op elk ogenblik kunnen stopzetten en die zich naar een andere procedure kunnen richten. Indien de partijen tot een akkoord komen en/of indien de communicatie hersteld is, kan het bemiddelingsdossier afgesloten worden.

Indien er geen oplossing bereikt wordt, oriënteert de ombudspersoon de patiënt naar een andere mogelijkheid van conflictafhandeling (bijvoorbeeld een andere dienst binnen het ziekenhuis, de ziekenfondsen, de

provinciale geneeskundige commissies, de inspectiediensten van de Gemeenschappen en de Gewesten, de Orde van geneesheren, de rechtbanken).

Aangezien de ombudspersoon verplicht is het beroepsgeheim te respecteren, mag hij aan derden geen gegevens meedelen, die de patiënt of de beroepsbeoefenaar hem hebben toevertrouwd.

Je hebt een klacht over een ziekenhuis Ieder ziekenhuis moet een ombudsdienst hebben. Je kan er terecht met elke klacht over de opname of de behandeling met betrekking tot de patiëntenrechten. De ombudspersoon zal proberen om samen met jou een oplossing te vinden.

Een klacht kan heel delicaat zijn. Een ombudsdienst heeft dan ook geen eenvoudige taak. Om de dienst goed te laten werken, moet het ziekenhuis aan enkele randvoorwaarden voldoen. Zo moeten alle patiënten informatie krijgen over het bestaan en de werking van de ombudsdienst, bijvoorbeeld aan het onthaal of op de website. De ombudsdienst moet ook ongehinderd contact kunnen opnemen met iedereen die bij de klacht betrokken is, en de klachten moeten

behandeld kunnen worden binnen een redelijke termijn. Het is belangrijk dat de ombudsdienst onafhankelijk kan functioneren.

De mensen die bij de ombudsdienst werken, moeten hun taken in alle openheid en zonder inmenging van anderen kunnen uitvoeren.

Je hebt een klacht over een psychiatrisch ziekenhuis Een psychiatrisch ziekenhuis kan zelf een ombudsdienst organiseren of gebruik maken van de externe ombudsdienst van de Overlegplatforms in de Geestelijke Gezondheidszorg. Je kan in elke provincie zo’n externe ombudsdienst vinden. De contactgegevens van de verschillende ombudspersonen vind je terug op de website www.ombudsfunctieggz.be.

Bij de externe ombudsdienst binnen de geestelijke gezondheidszorg kan je ook terecht met een klacht over beschut wonen of een psychiatrisch verzorgingstehuis.

Als je een klacht hebt over de opname of behandeling in een psychiatrische afdeling in een algemeen ziekenhuis (PAAZ) kan je terecht bij de ombudsdienst van het ziekenhuis.

7

Zorginspectie Vlaanderen Koning Albert II-laan 35 bus 31 1030 Brussel T. 02 553 34 34 F. 02 553 34 35 contact@zorginspectie.be

Het Fonds voor de Medische Ongevallen

Je hebt een klacht over een ambulante zorgverlener Voor klachten over zorgverleners zoals huisartsen, tandartsen, verpleegkundigen aan huis of apothekers, bestaat geen specifieke ombudsdienst. Je kan met klachten over deze zorgverleners terecht bij de federale ombudsdienst ‘Rechten van de patiënt’. Deze ombudsdienst heeft dezelfde taken als de andere ombudsdiensten.

FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Federale ombudsdienst ‘Rechten van de patiënt’ Victor Hortaplein 40 bus 10 1060 Brussel 02 524 85 20 bemiddeling-patientenrechten@gezondheid.belgie.be

Klacht over de werking van de ombudsdienst van het ziekenhuis Sinds de zesde staatshervorming is de Federale commissie 'Rechten van de patiënt' niet meer bevoegd voor het behandelen van de klachten over de werking van een ombudsdienst in een ziekenhuis. Als je niet tevreden bent over de werking van de ombudsdienst van het ziekenhuis kan je met je klacht terecht bij de inspectiediensten van de gemeenschappen en gewesten. Deze diensten moeten toezien op de naleving van de ziekenhuisnormen en zijn daarom bevoegd voor de controle van lokale ombudsdiensten.

8

Ondanks de inspanningen die zorgverleners en zorginstellingen leveren om de patiënt veilige zorg te bieden, loopt er toch af en toe iets mis.

Ben jij het slachtoffer van een medisch ongeval? Dan kan je gratis terecht bij het Fonds voor de Medische Ongevallen – of kortweg het FMO – voor advies en eventueel een vergoeding.

Voor meer informatie kan je terecht op de website www.fmo.fgov.be of bij het Call Center van het Fonds 02 790 10 90.

Het Vlaams Patiëntenplatform beschikt ook over een handleiding “Wat als er een medisch ongeval gebeurt?”. In deze handleiding vind je onder andere tips, definities van een medisch ongeval, uitleg over de procedures voor schadevergoeding en contactgegevens voor ondersteuning. Je kan de brochure downloaden op de website van het Vlaams Patiëntenplatform of telefonisch opvragen via 016 23 05 26.

Patiënten verwachten dat de zorgverlener: • elke klacht positief beluistert als een vraag (die soms ongelukkig geformuleerd is); • weet dat klachten (lees: vragen) neergelegd worden om: • problemen te signaleren en op te lossen; • structurele tekorten op te vangen en te voorkomen; • de kwaliteit van de zorg te verbeteren; • de zorg beter af te stemmen op de behoeften.

Dat de huidige mogelijkheden van de ombudsdiensten verre van toereikend zijn, blijkt uit een vijftien pagina’s tellende standpunttekst van het Vlaams Patiëntenplatform met als titel “Naar een toegankelijk, getrapt klachtrecht, ingebed in een kwaliteitsbeleid.” (2018) Uit een bevraging naar de toepassing van de patiëntenrechten, bleek dat er het vaakst problemen zijn omtrent het klachtrecht. Uit de standpunttekst: “[E]en gelijkwaardige dialoog, een goede voorbereiding, meer ondersteuning nadien en het gezamenlijk bespreken van het afronden van de klacht [zijn nodig] om het proces als positief te ervaren. [… Het is] belangrijk een systeem te ontwikkelen dat beter tegemoet komt aan de verwachtingen/ noden van de patiënt, de zorgverlener en de maatschappij” (p.4-5) “De wet patiëntenrechten biedt te weinig mogelijkheden om klachten van patiënten aan te pakken. Sommige patiënten zijn tevreden met een bemiddeling die goed is gelopen, voor andere patiënten is een klachtenbehandeling nodig. Zij vragen dat hun klacht ten gronde wordt behandeld en dat er een uitspraak komt.” (p.6) Lees het hele document op http:// vlaamspatientenplatform.be/themas/ patientenrechten, scroll naar beneden naar het titeltje “Klachtenbemiddeling door een ombudspersoon”. Daaronder vind je de link naar de standpunttekst.

Je kan de brochure “Ken je rechten als patiënt” gratis downloaden op de website van het Vlaams Patiëntenplatform (http://vlaamspatientenplatform.be/themas/patientenrechten).

Op de website van de federale overheid vind je eveneens een brochure “Wet ‘Rechten van de patiënt’” (www.ombudsfunctieggz.be).

De psychose en de filosoof.

Bespiegelingen over een zoektocht Tekst: Eva Landers – Illustratie: NaMa

Vragen en nog eens vragen…

Beiden, zowel de filosoof als de “psychoot”, leveren antwoorden op de meest prangende vragen om ons en onze omgeving bevattelijk en logisch te verklaren en er ons zinvol in te bevinden. Het gaat erom een kader op te bouwen waarmee we de dingen verklaren of een reden geven, een oorzaak. Een wereldbeeld waarin we ons veilig voelen. Ideeën die ons geruststellen, of ook niet.

den, die als perfecte spiegel fungeren voor het eigen denken. Elk verschijnsel dat zich voordoet heeft een dieper verband met het eigen innerlijk.

Zo blijft de kleur rood bijvoorbeeld niet zomaar rood, maar krijgt zij een nieuwe betekenis waarvoor ze symbool staat. Opgevangen gesprekken van mensen hebben een hogere bedoeling, programma’s op tv zijn nooit toevallig, alles laat altijd iets zien over zichzelf.

en nauwkeuriger is, wordt het steeds minder waarschijnlijk en meer ondenkbaar dat hier sprake van toeval is. Dat wil zeggen: ze kunnen niet meer voor zuiver toeval doorgaan, maar moeten bij gebrek aan causale verklaringen als ordeningen volgens een bepaald plan opgevat worden... Hun 'gebrek aan verklaarbaarheid' bestaat niet alleen uit het feit dat de oorzaak onbekend is, maar ook uit het feit dat zo'n oorzaak met onze verstandelijke capaciteiten niet denkbaar is".

De filosoof bestudeert teksten van voorgan- Synchroniciteit is het gegeven dat alle ver- Dingen die gebeuren zijn te toevallig om niet gers, en bouwt hierop zijn stelsel verder. schijnselen draagt. Het is het samengaan te kloppen in een verhaal. Een verhaal dat Aannames over hoe en waarom de overal bevestigd wordt met tekens. Syndingen zijn zoals ze zijn. Het liefst ziet Wie wil er echt ontwaken uit chroniciteiten die zich herhalen krijgen hij verbanden, oorzaken en redenen. Hij de vorm van “boodschappen”, belangde droom die het leven is? kan ook antwoorden vinden door zelf na rijke thema’s die het onderbewustzijn wil te denken, zonder voorafgaande studie. belichten.

De psychoot doet dit ook, denkt na, denkt na… en gaat net een stapje verder. Waar verbeelding en waarheid elkaar kruisen, bevindt de psychoot zich op een wankel pad. Alles wat voorheen gedacht was, bleek volgens conventie normaal. Maar wat hij nu, tijdens een “psychose”, aanschouwt, gaat veel verder dan hij ooit kon dromen.

Wat zijn nu de verschillen tussen de filosoof en de psychoot?

Er zijn er niet zoveel. Ze willen beiden ‘be-grijpen’, grip krijgen, op wat er om hen heen gebeurt. Ze zoeken verbanden en leiden hier stellingen uit af. Waanideeën of een te verre deductie van de belevingswereld zijn zelfs in de filosofie te vinden.

Synchroniciteit en logica

Betekenis en zinvol toeval, alles wordt in een heel nieuw kader begrepen. De logica vertelt een heel nieuw eigen verhaal, waarin dagdromen logischer lijken dan elk ander nuchter verband.

De psychoot ziet de realiteit en verklaart, geeft betekenis aan alle dingen: alles heeft zin, niets is zomaar, hij ziet de reden in van de dingen. Glashelder en superbewust ervaart hij de wereld, met het verschil dat de stroom van gedachten onophoudelijk blijft en alle details van de omgeving worden opgemerkt, een omgeving die iets vertelt over zijn innerlijke mens.

Alles wordt gezien in verband met elkaar, wat er in de buitenwereld gebeurt kan onmiddellijk vertaald worden naar een innerlijke beleving. Dit geheel vormt een verhaal, door de correlatie innerlijk-uiterlijk. Alles wat zich voordoet kan geïnterpreteerd worden met betrekking op het individu. Daar is toeval ongekend, alles heeft een bedoeling, een zin. Letters op nummerplaten worden woor-

van twee uiterlijk losstaande verschijnselen, zonder dat het éne het andere heeft voortgebracht, maar waar toch een zinvol verband bestaat.

Citaat van Jung: "Synchroniciteit is niet raadselachtiger of geheimzinniger dan de discontinuïteiten in de fysica. Het is slechts de vastgeroeste overtuiging van de almacht van de causaliteit die het verstand moeilijkheden bereidt en die het ondenkbaar doet schijnen dat er oorzaakloze gebeurtenissen zouden kunnen voorkomen of bestaan...

Zinvolle coïncidenties zijn denkbaar als zuivere toevalligheden. Maar naarmate hun aantal toeneemt en de overeenkomst groter

Er wordt beweerd dat filosofen niet lijden aan een psychose, maar sommige van hun ideeën zijn net zo betwijfelbaar als de ideeën van een “psychoot”. De werkelijkheid zin geven doen ze beiden, vragen stellen en antwoorden zien die niet evident zijn ook. Waar de filosoof actief naar betekenis en zin zoekt, worden die bij de psychoot zomaar vanzelf voorgeschoteld. De filosoof observeert en ziet verbanden, zoekt zingeving en reden. In de wondere wereld van de psychoot wordt duidelijk dat het mysterie van het leven ondoorgrondelijk is.

De zoektocht, daar begonnen we mee. Maar wie wil er werkelijk antwoorden op vragen over het mysterie van het leven. Wie wil er echt ontwaken uit de droom die het leven is?

De wereld is niet met ons denken te vatten, maar moet worden beleefd en ervaren. Daar ligt de enige echte zin van ons bestaan. __________ n.v.d.r.: Eva Landers is een pseudoniem 9

Liesbet en Sylvie, ervaringswerkers in PZ Sint-Annendael in Diest: “Onze ervaring delen is onze kracht.”

Tekst: Ann Van de Vloet - Foto’s: Inge Dupont en Rita Dekrem

Psychiatrisch Ziekenhuis (PZ) Sint-Annendael is een klein ziekenhuis dat verschillende stappen zette naar herstelgerichte zorg en het inschakelen van ervaringswerkers. Sylvie Lauwkens was er van bij het prille begin in 2013 bij als vrijwillige ervaringswerker. Toen werkte ze mee aan de psycho-educatie over psychose. Ze volgde een aantal modules in de opleiding “ervaringswerker ggz/verslavingszorg” aan het CVO Sociale School Heverlee en deed stage in Sint-Annendael. Ze is nu betaald aan de slag, samen met Liesbet Van Dessel. Liesbet volgde de vorming “ervaringsdeskundigheid” bij UilenSpiegel, is maatschappelijk assistente en criminologe van opleiding en was bij haar start in juni 2017 één van de eerste betaalde ervaringswerkers in Diest. Ik vroeg hen naar hun ervaringen als ervaringswerker.

Er wordt wel eens gezegd dat ‘de psychiatrie’ een logge tanker is die moeilijk van koers kan veranderen. Ziekenhuizen verschuilen zich nogal eens achter die bewering uit schrik voor of uit weerstand tegenover veranderingen. Is het voor een klein ziekenhuis makkelijker om herstelgerichte zorg in te voeren in de dagdagelijkse werking?

De kleinschaligheid is zeker niet de enige reden waarom herstel en ervaringsdeskundigheid hier floreren. De basismentaliteit is gewoon warm en goed, zowel naar de hulpverleners, naar de patiënten als naar de ervaringswerkers toe. Als die er niet zou zijn, zouden we niet aan deze snelheid kunnen groeien.

Het hokjesdenken wordt hier zoveel mogelijk vermeden. Zo zijn er geen diagnosegebonden afdelingen, maar wel kort- en langverblijfgroepen. Daarnaast zit het volgen van een vorming “verbindende communicatie” standaard in het takenpakket van de hulpverleners.

Aanvankelijk was het wel zoeken naar hoe en waar we ingeschakeld konden worden.

Wat doen we wel; wat niet? Volgen we de teamvergaderingen? Krijgen we inzage in de patiëntendossiers? Nemen we taken van hulpverleners over? Hoe benaderen 10

hulpverleners ons? Wie kunnen wij aanspreken? Het is nu zonneklaar dat we als ervaringswerkers aanvullend en nodig zijn en we groeien organisch en logisch verder.

Met hoeveel ervaringswerkers zijn jullie?

Er zijn elf vrijwillige ervaringswerkers en twee betaalde krachten aan het werk. Wij, als betaalde krachten, hebben elk een halftijds contract. Oorspronkelijk waren dat slechts dertien uren, maar dat bleek onvoldoende te zijn.

Waar worden jullie precies ingezet?

We organiseren de cliëntenraden, voeren individuele gesprekken, nemen mee de ROPI* af, doen aan psycho-educatie, begeleiden herstelmodules en getuigen in scholen.

Een voorbeeld van een herstelmodule is “Proeven van herstel”. Deze module wordt regelmatig aangereikt op de kortetermijnafdelingen. Een hulpverlener licht het begrip herstel toe en de ervaringswerker maakt dit concreter met stukjes uit zijn/haar herstelverhaal. Daarnaast wordt er gepolst hoe patiënten hun verblijf ervaren. Dat gebeurt met vragen als: mag je vragen stellen over je medicatie? Wat vind je van het therapieaanbod? Worden jouw familieleden hier

betrokken? Niemand is verplicht om de modules te volgen.

Welk verschil is er tussen het werk dat de betaalde en de vrijwillige ervaringswerkers doen?

We kloppen meer uren en van ons wordt er meer verwacht. Het feit dat we betaald werken, is eerder een stimulans om toch naar het werk te gaan als het niet zo goed gaat.

We worden echt verwacht. Dat wil niet zeggen dat we ziek moeten komen werken. Er is meer positieve stress.

Voor een betaalde ervaringswerker werden een aantal vastgelegde taken vastgelegd (bijvoorbeeld de cliëntenraden), terwijl het takenpakket voor de vrijwilligers meer individueel uitgezocht wordt.

Tijdens de intervisies hebben we allemaal evenveel te zeggen. Het is belangrijk dat de vrijwillige krachten een vrijwilligersvergoeding krijgen. Die is niet zo groot als ons salaris, maar het toont appreciatie voor het vele werk dat zij toch verrichten. We voelen ons daar beter bij.

Merken jullie dat jullie inbreng een verschil maakt voor cliënten, voor hulpverleners, voor jezelf?

Naar verpleegkundigen in opleiding toe zijn we destigmatiserend. We ontkrachten stereotype beelden die studenten kennen uit de media. De uitleg van een ervaringswerker heeft sowieso een grotere impact dan een theoretische benadering.

Omdat er expliciet voor gekozen werd ons geen patiëntendossiers te laten lezen, kunnen we onbevooroordeeld naar patiënten luisteren. Alle patiënten krijgen bij ons een eerlijke kans. Het overkwam ons al meermaals dat patiënten zeiden: “Dit heb ik nog tegen niemand verteld” of dat ze vroegen: “Wil je dit niet doorvertellen aan de hulpverleners?”. We doen dat dan niet, behalve als de patiënt of de afdeling in gevaar komen.

Wel stimuleren we om te spreken. Zo stellen we voor om eventueel samen naar de hulpverlener te gaan. Het is voor ons helemaal niet nodig om patiëntendossiers te lezen.

We moeten erover waken geen hulpverleners te willen zijn.

Als we geraakt zijn, in de knoop zitten en

“Luisteren en spreken vanuit ons hart.

Onze ervaring delen is onze kracht.”

Liesbet en Sylvie

niet weten hoe te reageren, dan spreken we elkaar aan of de kwaliteitscoördinator (die het werken met de herstelvisie en met ervaringsdeskundigen projectmatig aanstuurt). We zorgen dan wel voor anonimiteit.

Daarnaast worden we nog opgevolgd door een psychiater en psycholoog.

We herkennen veel en blijven ons bewust van onze eigen kwetsbaarheid. Dankzij de lotgenoten reageren we zelf vlugger op onze eigen symptomen. Vechten, vallen, opstaan,… we halen er kracht uit.

Vinden jullie het een voordeel om in duo te werken of werken jullie liever alleen?

We hebben elkaar nodig. We zitten niet in een vast team van hulpverleners, maar vormen ons eigen ervaringsdeskundige team.

We brainstormen samen, werken visies uit, toetsen af bij elkaar. Daarnaast is er voldoende tijd om dingen in ons eentje te doen.

Hoe anders is jullie werk in vergelijking met dat van de hulpverleners?

We werken overkoepelend over de afdelingen en zijn niet verbonden aan één afdeling.

Hulpverleners zijn verplicht om wat relevant is voor de behandeling in hun team te delen wat de patiënten hen toevertrouwen; dat is voor ons niet van toepassing. We doen niet mee aan briefings. We maken de brug tussen afdelingen en tussen hulpverleners en patiënten en dragen zo bij aan een open geest. Eigenlijk werken hulpverleners mee aan de therapeutische doelen en reflecteren ervaringsdeskundigen met cliënten over hun behandel-/hersteltraject en moedigen ze empowerment aan.

Zien jullie de houding ten opzichte van ervaringswerkers en de herstelvisie veranderen (groeien) in Sint-Annendael?

Wat doet het PZ nog om herstelgerichte zorg te garanderen?

Een deel van de ervaringswerkers in Sint-Annendael

Wat er in de cliëntenraden aan bod komt, gaat werkelijk naar de afdelingshoofden.

En we koppelen terug naar de cliënten. Eén maal per half jaar (ongeveer) stellen we alle conclusies voor in een beleidsvergadering met stafmedewerkers. Een puntje dat in alle patiëntenraden ter sprake kwam, ging over de cafetaria. Zowel cliënten als bezoekers en hulpverleners ondertekenden een petitie.

De directie is nu aan het bekijken hoe ze daarop kan reageren. Er wordt ook geëvalueerd hoe de patiëntenraden evolueren.

Sint-Annendael werkt daarnaast met de mogelijkheid tot rooming-in. In plaats van af te zonderen, probeert men een familielid samen met de cliënt te ondersteunen in een daarvoor voorziene grote kamer. Er wordt meer begeleiding en tijd voorzien voor iemand die in crisis is. Dat heet High Intensive Care. Afzonderen is niet de norm.

Er worden ook heel wat herstelmodules aangeboden, steeds in coproductie met ervaringsdeskundigen.

Voelen jullie weerstand of openheid op de werkvloer tegenover ervaringsdeskundigheid en herstel?

Over het algemeen voelen we openheid.

Het is goed dat mensen die weerstand voelen daarover open en eerlijk zijn. We kunnen er dan over in gesprek gaan.

In het begin voelden sommige hulpverleners zich onwennig om met ons te overleggen.

Onze coördinator legt dan de nadruk op overleg mét ons, eerder dan met haar óver ons. Het gaat steeds beter. We zijn zoals een bonsaiboompje dat de optimale verzorging krijgt.

Hoe reageren cliënten op de ervaringswerkers?

Op elke afdeling reageren ze met: “we zijn blij dat je er bent” en “kunnen jullie er niet wat vaker zijn”. We oogsten ook bewondering en

krijgen reacties als: “jij bent al zo hersteld en ik zit nog in de miserie”. We geven hoop.

Worden jullie gecoacht?

We kunnen terecht bij de kwaliteitscoördinator Silvie Aerts, bij de verantwoordelijke herstelcentrum Rita Dekrem en bij psychologe Kris Pieters. Een pluim voor hen, echt! Zij hebben de noodzakelijke openheid gecreëerd om ervaringsdeskundigheid een plaats te geven binnen het PZ. Bovendien neemt Liesbet deel aan de intervisie van de ervaringswerkers in Vlaams-Brabant. Om de anderhalve maand organiseert het provinciale overlegplatform Vlabo deze intervisie voor de betaalde en de vrijwillige ervaringswerkers in de Sociale School Heverlee.

Jullie hebben een eigen bureau/werkplek gekregen. Niet slecht, lijkt mij.

Die eigen plek is fantastisch en onontbeerlijk. Er is veel passage, want de polyvalente zaal ligt aan het einde van de gang en het Herstelcentrum is vlakbij. Van bij het onthaal beneden hangen er ook pijlen naar ons kantoortje.

Te Gek!? ontstond in 2004 in Sint-Annendael. Hebben jullie contact met elkaar of werken jullie volledig onafhankelijk?

Het bureau van te Gek!? bevindt zich in hetzelfde complex; het gebouw is echter groot. We stelden ons al voor en gaan waarschijnlijk een familieavond organiseren met de ervaringswerker van te Gek!? die rond stigma werkt.

Ik hoop dat jullie een inspiratiebron zijn voor andere ziekenhuizen!

*ROPI = Recovery Oriented Practices Index 11

Masterclass ‘herstelgerichte psychiatrie’ gaat van start Tekst: Nadia Mahjoub – Foto: Rudy en Peter Skitterians, Pixabay

Dit academiejaar vindt, in samenwerking met de universiteiten van Gent, Leuven en Maastricht en met Psychosenet, een masterclass herstelgerichte psychiatrie plaats. Het is voor het eerst dat er zo een opleiding wordt ingericht op universitair niveau, en het is een unieke kans om herstelgericht werken duidelijk op de kaart te zetten in de ggz in Vlaanderen.

Het idee kwam oorspronkelijk van professor Peter Rober (KU Leuven). Hij vroeg aan medewerkers van Psychosenet of er geen masterclass moest komen om hulpverleners bij te scholen in het herstelgerichte denken in de ggz.

netwerk en gesteund wordt om deze opleiding te volgen, de mate waarin de kandidaat de transfer van informatie kan verzekeren in een groter netwerk en tenslotte de mate waarin de kandidaat zelf know how en praktijkervaring kan delen.

Kort daarop verzamelde Psychosenet een aantal gedreven professoren: Peter Rober & Inez Germeys van de KU Leuven, Stijn Vanheule van UGent en Philippe Delespaul van de Universiteit Maastricht. Zij werden het kernteam. Voor ze het idee voor een masterclass wilden uitwerken, besloten ze een verkennend congres te organiseren om te achterhalen of er überhaupt interesse was. Psychiater Kirsten Catthoor (VPP, Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie) legde het idee voor aan de psychiaters en het project kreeg ook van hen de nodige steun. Het congres met 220 plaatsen was na een maand reeds volzet. Er bleek dus inderdaad nood aan een structurele opleiding ‘herstelgerichte psychiatrie’.

De opleidingsdagen vinden afwisselend plaats in Gent en Leuven.

Elke lesdag bestaat uit 2 uur ‘input’. Vervolgens gaan de deelnemers in multidisciplinaire groepjes aan de slag om vanuit hun eigen expertise de vertaalslag te maken naar hun eigen praktijk.

De masterclass bestaat uit 9 lesdagen en één werkveldexcursie, en start in september 2019 tot juni 2020. Er is plaats voor 32 deelnemers uit verschillende disciplines: artsen, psychologen, orthopedagogen, sociaal werkers, ergotherapeuten, psychiatrisch verpleegkundigen en (familie)ervaringsdeskundigen. De kostprijs voor ervaringsdeskundigen is bewust een stuk lager gehouden. Er wordt een verdeelsleutel gehanteerd om een gelijkmatige verdeling te garanderen over de verschillende disciplines. Want precies daarop wil de masterclass inzetten: de inbreng van kennis vanuit verschillende domeinen.

De selectiecriteria waarop de jury zich baseerde om kandidaten toe te laten zijn: de mate waarin de kandidaat verankerd is in een 12

Het opleidingsprogramma: 1. Wat is herstel? – Stijn Vanheule 2. ROPI & De parameters van herstelgericht werken – Dag Van Wetter 3. De rol van familie in herstel – Peter Rober 4. Shared Decision making – Joris Vandenberghe 5. Inzet van ervaringsdeskundigen – Els Draeck & team ervaringsdeskundigen 6. Stigma – Piet Bracke 7. De ggz in de wijk – Philippe Delespaul 8. E-health – Inez Germeys 9. Excursie hele dag: kwartiermaken en Villa Voortman – Peter Dierinck & Dirk Bryssinck 10. Posterpresentatie & uitwisseling van onderzoeksresultaten De bedoeling is tegen juni 2020 32 mensen een diploma van expert in de herstelgerichte psychiatrie te kunnen geven zodat zij op hun beurt verder mensen kunnen bijscholen. Deze masterclass is een pilootproject, maar hopelijk een eerste van vele daaropvolgende masterclasses, in Gent, Leuven of Maastricht.

Aandacht voor het positieve: verslag van een bijzondere studiedag Tekst: David Vandepitte – Foto’s: © UCSIA | Frederik Hulstaert

Op vrijdag 10 mei was ik te gast bij UCSIA op de universiteit van Antwerpen voor een heel boeiende studiedag die ik had opgemerkt in de UilenSpiegel-agenda. We werden ontvangen in de mooie zolderruimtes van één van de oude universiteitsgebouwen. De studiedag ging over positieve psychologie en zingeving.

Positieve psychologie is een thema dat die vooral aandacht geeft aan de tekort- Als derde spreekster komt Anneke Sools me nauw aan het hart ligt en relevant komingen van de mens. Toch moeten we aan bod. Ze is universitair docent aan is voor ons allemaal. Er zijn veel mooie ons hoeden voor blind optimisme, want de afdeling Psychologie, gezondheid en technologie te Twente. Volgens haar en krachtige projecten die van onderuit iedereen heeft ook beperkingen. kunnen toekomstverhalen veerkracht begroeien en niet de aandacht krijgen die ze verdienen. We hebben een natuurlijke Daarna mogen we luisteren naar Katrien vorderen bij psychiatrische cliënten. Haar en instinctieve aanleg om te kijken naar Cornette van het UPC Sint-Kamillus in uitgangspunt is dat een hoopvolle toeproblemen en gevaar, en om hierop in te Bierbeek. Zij is doctor in pastoraaltheo- komst ook mogelijk is voor mensen met spelen. Het vergt dus een zekere oefe- logie en momenteel werkzaam als pastor. een chronische en ingrijpende beperking. ning om met andere ogen naar de wereld Ze vertelt over inspirerende methodieken Dat vind ik zeker goed nieuws en een te kijken. Voor mij is het fascinerend om en goede praktijken in de ggz vandaag. mooi uitgangspunt dat herstel mogelijk maakt. ‘Brieven vanuit de toekomst’, te onderzoeken hoe een blik op de geschreven door psychiatrische cliwereld, de wereld verandert (voor ënten in een Duitse kliniek, vormen mezelf) en hoe ik zo ook háár kan de basis van Annekes reflectie. veranderen (buiten mezelf). Ik ben Het vergt een zekere oefening dan ook heel benieuwd naar de visie van de sprekers. om met andere ogen naar de Het was een heel gevulde namiddag, een hele boterham, maar ik wereld te kijken heb er toch van genoten. Vanuit Siebrecht Vanhooren neemt als het publiek, dat heel aangenaam eerste het woord. Hij is professor divers is, komen leuke opmerkingen klinische psychologie aan de KU en vragen die voor mij hoopgevend Leuven en cliëntgericht psychotherapeut. Hij gaat van start met een kort Heel boeiend vind ik haar vierbronnen- zijn. Ik merk dat de herstelvisie al bij iestukje geschiedenis rond de positieve theorie, die creatief ingezet kan worden in dereen goed wortel heeft geschoten en psychologie. Hij zegt dat het doel van de zorg. Ze bespreekt de cyclische kracht dat er een groot draagvlak is voor meer therapie verschuift, van behandeling van in de natuur, de individu-overstijgende cliëntgerichte benadering. Ik hoor menproblemen naar veerkracht. Psychothe- kracht van cultuur, de vooruitgrijpende sen verwijzen naar liefdevolle aanraking, rapie kan persoonlijke blokkades weg- kracht van relaties en de teruggrijpende contact met onze emoties, aromatherapie nemen die zingeving in de weg staan. kracht van rituelen. Hierna vertelt ze over en dans als een weg naar meer zingeving Psychotherapie kan ook helpen om wat het samenhouden van onze drie ener- en herstel. voor de cliënt zingevend is aan te moedi- getische centra, het hoofd (kennis), het gen en te verstevigen. Het sluit echter de hart (kunde) en de buik (kunst). Ze geeft Laten we samen positief kijken! waarde van zinloosheid niet uit. Positieve telkens mooie voorbeelden uit de praktijk. psychologie kan een belangrijke correctie Dit was een pracht van een spreekbeurt zijn op de donkere klinische psychologie met de voeten in de aarde.

13

Body Positivity Event: Beautiful Inside & Out Fotoverslag: Sophy Van den Bulcke

De centrale vraag doorheen deze dag was: “Wat vind je leuk/mooi aan jezelf?”

Op 2 juni ontvingen de vrijwilligers van ANBN vzw je met open armen in Leuven op de campus van hogeschool UCLL. Het werd een dag vol inspirerende verhalen en workshops, bedoeld voor iedereen die zin heeft in een gezonde geest in een gezond lichaam! De leuze van de dag was “Sta in je kracht. Sterk je zelfvertrouwen.” Els Verheyen (voorzitter ANBN) opende de dag met een fijn welkomstwoord. De workshops en activiteiten kwamen tot stand door de vele vrijwilligers.

FB-post van Els Verheyen, voorzitter ANBN :

Kunstprojecten “ValRiArt” door Valéri Gerard en “Gek?” door Sana Sadat Beide sterke personen en voorvechters om het taboe rond psychische kwetsbaarheden te doorbreken met hun kunst. Ze brengen hun verhaal en maken zo deze onderwerpen bespreekbaar.

Valéri Gerard belichtte aan de hand van haar persoonlijke hersteltraject, hoe tekenen een manier werd om de onrust van binnen naar buiten te brengen.

Zo brengt ze verschillende thema’s tot leven, waarbij ze telkens twee gemoedstoestanden samenbrengt: verdriet en eenzaamheid, ontkenning en vermijding, angst en schaamte, droefheid en eenzaamheid, inzicht en aanvaarding, mildheid en hoop. Ook haar boek ‘Bye Bye Bob’ over haar eetstoornis was op deze dag te koop.

“Het is een superfijne dag, met prachtig werk van fijne kunstenaars, met mooie standen, met heel wat deelnemers (we klokken af op ongeveer 100!) en een hond, ‘ons emotional support animal’ “

Sana Sadat, “Gek?“

Deze tentoonstelling gaat over de psychische kwetsbaarheden waarmee Sana worstelt en vooral het taboe dat hierrond heerst. Door te schrijven, foto’s te nemen en muziek te spelen, leert Sana om haar gevoelens een plek te geven en te uiten.

14

Sabine Peeters bracht een boeiende getuigenis.

Ze is make-up artiest, fashion lover, auteur van Lief voor mijn lijf, eetstoornis warrior en gepassioneerd door body liberation & mental health.

Vanuit haar persoonlijke ervaringen inspireerde ze het publiek om zich goed te mogen voelen in je vel.

Workshop ”Over de streep”

Een workshop waarbij je aan de hand van 20 stellingen/vragen jezelf en de andere deelnemers beter kon leren kennen. Zonder woorden, maar door over de streep te stappen toonden de deelnemers hun ervaringen en kwetsbaarheden. Dit was bijzonder krachtig en verbin“Het was super om te merken hoeveel mensen deelnamen dend. Bij de vraag ‘Stap over de streep als jij of iemand uit je omgeving aan de workshop “Over de streep”. Dank u wel om jullie te overwoog of probeerde uit het leven te stappen’ stapte twee derde van tonen. Fijn om de briefjes die jullie nalieten te ontvangen. de zaal over de streep.

Jullie zijn stuk voor stuk moedige mensen die het verdienen Na de workshop kreeg iedereen een streepje “Ver-touwen” mee als om hun plek in te nemen in de wereld. Hopelijk neem je het aandenken aan deze dag. Een woordspeling die verwijst naar het streepje “vertouwen” voor langer dan 1 dag met jullie mee.” touw/streep waar men overheen stapte en het vertrouwen dat men opdeed door deel te nemen aan deze workshop. We kozen hier voor een paars lintje. Dit om de link met de andere wereldwijde acties te leggen, die de verschillende taboes rond eetstoornissen willen doorbreken en meer bekendheid rond het thema willen creëren.

Mijn persoonlijk hoogtepunt was het begeleiden van de workshop ‘Over de streep’ samen met 2 medevrijwilligers van deelwerking Gent.

Het was mooi, ontroerend en soms confronterend te zien hoe vaak mensen overstaken.

Interessant ook dat de 2 juni is de internationale Wereld deelnemers zelf bepaalEetstoornis Actie dag. Bij de voorden of ze volledig over bereidingen in aanloop naar deze de streep gingen of zich dag wilden de ervaringsdeskuneerder in het midden dige vrijwilligers van ANBN het dit positioneerden. jaar over een andere boeg gooien.

In plaats van te focussen op de zwaarte van eetstoornissen en de problemen, werd het een heus In de namiddag werden twee blokken met workshops voorzien waaruit de deelneBody Positivity Event. mers konden kiezen. De insteek was daarbij telkens om mensen van iets te laten proeven dat hen zou kunnen inspireren om te werken aan herstel, om zich te ontspannen of om lotgenoten te kunnen ontmoeten. Enkele voorbeelden waren: een creatieve schrijfworkshop, een ANBN vzw beautyworkshop, een praatgroep met lotgenoten, een gespreksgroep voor naasten, enz… is een paOok werd een meet en greet met Gudrun Gespel georganiseerd, auteur van het recent vertiënten- en schenen ‘The fittest you’, personal trainer, psycholoog en hersteld van een eetstoornis. familieverDoorheen de dag kon je ook het blote-voeten-pad uitproberen. eniging die zich inzet rond herstel Meerdere initiatieven kwamen aan bod bij de infostandjes.(Vzw verwonderd, Eetstudio, vzw bij eetstoornissen. Deze vzw draait Saltare) op ervaringsdeskundige vrijwilliDeze dag richtte zich niet enkel naar cliënten met een eetstoornis, maar ook naar hun omgers. Meer info vind je op de webgeving en hun hulpverleners. site www.anbn.be Doorheen de dag ontmoette ik vele mensen die aangaven te worstelen met zichzelf. Wat ik vooral zag was een bijeenkomst van allemaal sterke en moedige mensen, stuk voor stuk.

ANBN vzw heeft een hoofdwerEr heerste een aangename sfeer en het zonnetje was ons gunstig gestemd. Vele mensen king in Leuven. Verder heeft ze bemerkten dat ze zich na het beleven van deze dag minder alleen voelden. Tijdens het slotmeerdere deelwerkingen waarvan moment vielen de woorden dankbaarheid en verbondenheid dan ook meermaals. Een dag 1 in Gent. Deelwerking Gent heeft als deze, daar kan ik alleen maar extra kracht en energie uit halen om me verder te blijven een eigen facebookpagina. https:// engageren als vrijwilliger bij ANBN. www.facebook.com/ANBNdeelwerkingGent/ Keep on going warriors!

FB-post deelwerking Gent die deze workshop organiseerde:

15

Chronische suïcidaliteit ondanks een goed leven? Het kan.

Tekst: Ingelise Dubois – Foto: Gerd Altmann, Pixabay

Panta rhei. Alles is in beweging. De Grieken hadden gelijk. Zelfs mijn chronische suïcidaliteit heb ik in beweging gekregen. Ik durf te zeggen dat die nu tot rust gekomen is en dat ik sinds een paar maanden opnieuw voluit voor het leven gekozen heb. Ook al betekent dat nog veel afzien en het verder uitpluizen van een aantal zaken. Waarom schreef deze productieve vrouw op haar vijfenveertigste verjaardag in 2018 naar wie van tel was dat ze binnen de twee jaar toch uit het leven zou stappen? En dit zonder vreselijke trauma’s in het verleden, met drie kinderen en liefdevol omringd door familie, partner, vrienden en een professioneel netwerk op maat?

De essentie zit in het feit dat ik al jaren niet meer leefde voor mezelf, maar voor mijn drie kinderen. Als er een knop was waarmee je je leven zo kon beëindigen, dan had ik die - bij God! - al ...tig keer ingedrukt. Dit uitspreken, dat dit zo bij je leeft en altijd op de achtergrond aanwezig is, maakt dat de buitenwereld je instant bekijkt als iemand die depressief en leeg is, of getormenteerd en getekend. De vader van mijn kinderen zegt ronduit dat hij mij onverantwoordelijk en laf vindt als ik als moeder van drie kinderen voor welke reden dan ook uit het leven stap. Maar ik ben niets van dat alles.

Ik heb enkel een atypische psychische kwetsbaarheid. Dit wil zeggen dat ik niet helemaal in de diagnosevakjes van de DSM thuis hoor. Je weet wel, de bijbel van de psychiatrie. Mijn sterke punten zijn juist dat ik zo kan genieten van kleine zaken en dankbaar ben voor wat wel goed is in mijn leven.

Waarom dan toch chronische suïcidaliteit die tien jaar duurde?

Ik wil geen chronisch depressief iemand worden Een werkgeheugen dat niet meer functioneert, resulteerde bij mij in ‘zetelplakken’, letterlijk niet meer uit mijn zetel raken. Niet meer kunnen praten, mobiel zijn, geen eten kunnen opwarmen. Enkel liggen of zitten en al dan niet tv-staren. En wachten tot het overgaat. Soms een paar uur, soms een paar dagen. Pas na lange tijd kwam ik erachter dat mijn medicijnen de oorzaak waren, tenminste hun sederende neven16

werkingen. Ik bouwde die af, maar hiermee verdween mijn zetelplakken niet volledig.

Het vergde pokkenveel om dit vol te houden. Omdat ik meer in mijn mars heb dan dit, bleef ik er voor gaan. Ik vreesde dat ik anders één hoopje cynisme zou worden, dat iedereen vanuit de zetel vol verbittering zou afsnauwen. Dat wil(de) ik mezelf én mijn geliefden, mijn kinderen, mijn familie, mijn partner niet aandoen. Dan liever die knop van de dood indrukken en ... ingedrukt houden.

dacht ik dat wie zich inzet, bijstudeert, breed zoekt en een traject aflegt met GTB/ VDAB, Job-Link én volwassenenonderwijs, wel een bezoldigde job vindt.

Ik vind geen bezoldigd werk wegens stigma

Het stigma dat mensen met een psychische kwetsbaarheid ‘nu eenmaal vaker ziek worden’ en dus minder interessant zijn als werknemer, weegt gigantisch door als je gaat solliciteren. Alle povere politieke ondersteuningsmaatregelingen bevinden zich in de marge, niet in het hart van deze maatschappelijke overtuiging. Hoewel ik sinds een half jaar 32 euro per dag krijg voor mijn inzet in een

Valt het woord ‘langdurig werkloos’, ‘psychisch kwetsbaar’ of ‘invaliditeit’, dan krijg je van werkgevers en vele anderen commentaar op je bord, zoals: het is je eigen schuld, je wordt te vaak ziek, je profiteert van het systeem, je vraagt een uitzonderingsstatuut op de andere medewerkers enz. ... Die ongenuanceerdheid is erg, ook al is het vaak niets persoonlijks. Het is de context. Door de economische crisis kwamen er voor de administratieve vacatures overschotten aan kandidaten aankloppen.

Deze kandidaten die voltijds kunnen werken, zich snel inwerken en aan het werk blijven, zijn onklopbaar voor mij. In 2013

CGG met plafond van amper 1300 euro per jaar omwille van vrijwilligerscontract, besef ik dat dit niet meer in verhouding is met de uren die ik als ervaringswerker thuis en over drie provincies heen doe. Het voelt voor mij aan als professionele vernedering, ook al ben ik de missie van de herstelvisie zo genegen. Heel wat vrienden die wel bezoldigd worden, zeggen mij vaak: “Ik zou mij al lang niet meer zo inzetten als ik dat alles voor 1300 euro per jaar moet doen.

Dit is totaal niet correct. Zo hard werken als veertiger en toch in de armoede geraken?

Niets van pensioenrechten of anciënniteit opbouwen? En alles wat jij uitschrijft aan trainingen is daarna het intellectuele eigendom van een organisatie, maar niet van jou? Geef mij dan maar dat zetelplakken!”

Mijn diepe angst voor armoede maakte dat ik na elke afwijzing bij een sollicitatie extra prikkelbaar werd en op den duur ook moedeloos. Het was nooit genoeg wat ik te bieden had, ongeacht alles wat ik bijstudeerde en wel te

Overleven is een drift, zit diep in je. Maar wie geen ‘goesting’ meer heeft of ‘er de zin niet meer van in ziet’, klimt hier overheen en bekijkt de dood met andere ogen. Zo was dat toch voor mij. Toen ik 19 jaar was en studeerde over het Da-sein van Heidegger, kreeg mijn moeder te horen: “Waarom heb jij mij met papa gemaakt zonder mijn toestemming te vragen?” Ik had daar liever niet toegestemd, want ik vond dat het leven ‘leven’ bijzonder zwaar was, toen al. Maar ik geef toe: het leven gaf mij ook veel mooie momenten: onverwachts chocolaatjes van een vriendin aan mijn deur, een inspirerende blog of middelen om mijn fysieke pijnklachten te verlichten en genezen, de bloemen die in mijn tuin pronken.

Maar wanneer daar te veel onrechtvaardigheid bij komt, onmacht, oneerlijkheid en armoede ... dan verlies ik zin. De vraag ‘Why do I even bother?’ neemt het dan van mij over. Het maakt niet uit wat ik doe of niet doe, er komen altijd maar nieuwe zaken bij die ik moet rechttrekken, afwijzingen in interviews voor prullen of omdat een statuut niet in orde is.

Het is voor mij een basisbehoefte deel uit te maken van de groep bezoldigde werkmensen

bieden had: inzet, niet ziek vallen voor langere perioden, een echte teamplayer zijn en een grondigheid aan de dag leggen om u tegen te zeggen.

Ik verloor levenskracht, zag de zin van het leven niet meer Geboren worden is de meest primaire reden om te leven. Maar moet je daarom verder leven?

Ik verloor zoveel levenskracht dat ik mijn 45ste verjaardagsfeest annuleerde en mijn vrienden schreef dat ik genoeg had afgezien, gezocht, gestudeerd, gesolliciteerd, genoeg gevochten met allerlei lijden en veel had bijgestuurd ... In vergelijking met mensen zonder stigma moest ik te veel bewijzen, kreeg er te weinig maatschappelijke erkenning voor terug. Mijn zelfdodingsplan was niet acuut: het zou gewoon ergens in de komende twee jaar gebeuren, zoals ik me altijd al voornam.

Sommigen schrokken zich kapot na mijn mail, dat het er na al die jaren dan toch van zou komen. De meesten gunden mij mijn rust, hoe erg ze het ook vonden om iemand als ik te moeten verliezen. En na deze mail ... ging ik naar de dragqueens die optraden en heb ik héérlijk gefeest met hen. Geen depressie.

Ik vind dat men het aspect ‘chronisch’ in het lijden onderschat: Ik vond dat ik eindelijk recht had op rust en met rust gelaten worden. Het is mijn overtuiging dat zolang iemand zingeving voelt, er ook een reden is om verder te vechten. Dan neem je de dag van vandaag en morgen er weer bij.

Maar als het op is, écht op ... dan voél je die reden niet meer. Dan voel je enkel maar die nood om niet meer te moeten opstaan en de pijn niet meer te voelen.

Maatschappelijk herstel aub!

Het is voor mij een basisbehoefte deel uit te maken van de groep bezoldigde werkmensen. Ik wil de armoede niet insukkelen.

Elke dag dat mijn verstand en emoties het toelieten heb ik gewerkt, gestudeerd, gezocht en aangeklopt, uitgeprobeerd en willen opbouwen. Pensioenrechten opbouwen bijvoorbeeld, of je naam onder trainingen of projecten die je uitwerkte mogen zetten, in de plaats van de organisatie waarvoor je dit belangeloos in elkaar hebt gestoken.

Als kapitaal kon uitgedrukt worden in menselijke erkenning krijgen en lachen, dan was ik stinkend rijk. Ik voél mij ook rijk op die manier. Maar daar kan ik helaas mijn rekeningen niet mee betalen. Wel lukt het me beter om op te staan met een dankbare glimlach, klaar voor mijn tas gemberthee, de kids of een to-dolijstje dat op mij wacht.

n.v.d.r.:

Ingelise schreef dit artikel meer dan een halfjaar geleden. Ze nam in de zomer contact met ons op om te melden dat, hoewel ze haar suïcidale neigingen onder controle leek te hebben, ze jammer genoeg opnieuw volledig vat op haar hebben gekregen. Ze vond het belangrijk dat de lezers van de Spiegel dit zouden weten. Ingelise is een pseudoniem.

Denk je aan zelfdoding of heb je nood aan een gesprek, dan kun je terecht bij de Zelfmoordlijn op het nummer 1813 of via www.zelfmoord1813.be

17

Delen is helen, schrijven is loslaten Tekst en schilderij: Kaat – Foto: familielid

Wil je meer lezen over hoe ik omga met mijn diagnose en over mijn psychoses? Zoek dan op psychosenet.be naar ‘kaat’. De blogs met het gele naaktschilderij zijn van mijn hand.

Hallo!

Ik ben Kaat, een spontane, hartelijke vrouw van 47 jaar. Ik ben psychisch kwetsbaar en heb een bipolaire stoornis. Ik schommel tussen stabiel en hypomaan. Ik heb ook drie psychoses achter de kiezen. Mijn laatste was in 2015, met drie weken in de crisisopvang in Duffel als gevolg.

Na mijn herstel nam ik contact op met Inez Germeys, hoogleraar psychologie aan de KUL. Ik zat met haar op de middelbare school. We spraken af en hadden een heel goed gesprek. Ik vroeg haar of ze vroeger ooit iets aan mij had gemerkt. Ze zei dat ze me altijd al extreem had gevonden.

Mijn eerste psychose had ik op mijn 27ste.

Ik mocht toen gewoon naar huis. Mijn tweede psychose had ik op mijn 34ste. Ik ben toen op de PAAZ in Duffel beland. Daar ben ik helemaal binnenstebuiten gekeerd en heb ik mijn diagnose gekregen. Ik moest een psychiater zoeken en levenslang therapie en antipsychotica krijgen. Ik ben bij een fantastische vrouwelijke psychiater terechtgekomen.

Ik heb ondertussen enorm veel geleerd: over mijn valkuilen, mijn grenzen, mijn signalen, de verschillende fases die ik doorloop. Die hebben elk een nummer 18

gekregen, best handig om met de psychiater te communiceren. Ik moet maar binnenkomen, en zeggen: “ik zit in fase één”.

Dan weet ze dat ik een periode van rust en slaap zit. Fase twee is energie in balans.

Fijne energie, leuke activiteiten, maar met voldoende rust. Fase drie is hyperhappy.

Dat is gevaarlijk. Ik loop op wolkjes, praat veel en luid met Jan en alleman. Ik slaap dan slecht, heb te veel adrenaline en energie. Het voelt zó fijn aan! Maar het is ook gevaarlijk, want het is een voorbode van fase vier: hypomanie. En fase vijf is dan psychose. Hout vasthouden, maar ik denk dat ik nu wel geleerd heb hoe ik me kan afremmen.

Ik zei tegen Inez: “Als je ooit een proefkonijn zoekt, hier zit er één”. Ze antwoordde dat een collega van haar, Rob Sips, een onderzoek zou voeren rond psychose.

Daar heb ik aan meegedaan. Voor het eerst kwam ik in contact met lotgenoten.

Ik heb hier veel deugd aan gehad. Ik heb toen ook gemerkt dat ik eigenlijk al redelijk ver sta in mijn herstelproces. Ik heb er zelfs een nieuwe vriendin bijgekregen. Zij volgde bij UilenSpiegel een opleiding ervaringsdeskundigheid en is nu ervaringswerker.

Daar droom ik ook van.

Ik heb een enorm groot sociaal vangnet, dat is mijn redding geweest. Ik ben heel

open over mijn problematiek. Ik denk dan: hoe meer ik erover praat, hoe meer het doorsijpelt naar de maatschappij. Delen is helen.

En schrijven is loslaten. Zo was ik enkele jaren geleden met een groep vriendinnen op weekend. Ik heb daar mijn eerste psychose van naaldje tot draadje verteld. Ik heb nadien mijn verhaal opgeschreven en naar mezelf gemaild. Tijdens mijn contact met Rob Sips, heb ik hem die mail doorgestuurd. Hij vroeg me naar aanleiding van die tekst of ik niet wilde bloggen op psychosenet.be. Inez had me ook gezegd dat de ggz en de media eigenlijk vooral nood hebben aan herstelverhalen. Ik ben dan in contact gekomen met Brenda Froyen, de beheerder van psychosenet.be, en heb voor deze site een aantal blogs geschreven.

Sommige blogs zijn misschien confronterend, maar ik vind dat psychose meer in de openbaarheid moet komen. En daarom schreef ik ook deze tekst voor de Spiegel.

Ik hoop stiekem dat je nu zin hebt gekregen om mijn blogs te lezen.

Ik wens je een gezond leven, zowel psychisch als lichamelijk!

Groetjes, Kaat.

Tekst: Bert - Illustratie: ITSE OCHKA

an

B

Ik ben hoogsensitief, psychisch kwetsbaar en leerling-alchemist. Kijk je mee vanuit mijn perspectief?

aa

n in j e o o

r

Alle kleuren van de regenboog Begin dit jaar vroeg één van mijn duizenden fans of ik aanwezig zou zijn op het nieuwjaarsdiner van UilenSpiegel. Ik antwoordde dat ik me niet graag begeef in grote mensenmassa’s. De redactieraad van de Spiegel is al een beproeving. Ik heb het namelijk moeilijk met drukte, maar zeker ook met sociale interactie.

Niet dat ik asociaal of verlegen ben. Zoals iedereen heb ik behoefte aan verbinding. Tegelijk heb ik er weinig draagkracht voor. Vooral luisteren put me uit. Neem bijvoorbeeld mijn praatje enkele dagen geleden met een buurman op een zonnige ochtend. We begroeten elkaar hartelijk. Code lentegroen. Na vijf zinnen over en weer keldert mijn gevoel voor humor. Ik voel een lichte spanning in mijn lijf. Code geel. Ik zie elke rimpel van zijn gezicht en stilaan verdwijn ik in de zwarte gaten van zijn ogen. Krampachtig probeer ik mijn focus te verleggen van het visuele naar het luisteren naar zijn woorden. Ik verlies mijn spontaniteit en raak nog meer gespannen. Code oranje. Met een ultieme krachtsinspanning maak ik een einde aan het gesprek. Ik weet dat anders code rood volgt: zijn woorden belanden in de wachtkamer van mijn hoofd, maar de processor die ze normaal verwerkt hapert. In zo’n geval raakt de wachtkamer voller en voller tot er niets meer bij kan. Ik eindig overprikkeld en futloos. Code zwart. Als ik dan nog doorga, heb je code pikzwart: er komt onverwerkte agressie in mij op.

In bovenstaand voorbeeld ervoer ik de intenties van mijn buurman als nobel. Helemaal kierewiet word ik echter bij gesprekken met energiezuigers, klaagzieken en druktemakers, om er maar enkelen te noemen.

Vanwege en ook net dankzij mijn gevoeligheid heb ik een zesde zintuig ontwikkeld om te detecteren wat er achter hun woorden schuilgaat. Ze zijn (vaak onbewust) veeleer bezorgd om zichzelf dan om het respectvol overbrengen van een boodschap. Als ik dan ook voel dat de communicatie niet meer klopt en ik bijvoorbeeld aan het leeglopen ben, probeer ik het contact zo snel mogelijk te beëindigen. Code alle kleuren van de regenboog.

Het is voor mij een hele klus om mijn behoefte tot diepgaande verbinding te verzoenen met mijn beperkte sociale draagkracht. Die laatste weegt meestal door, met sluimerende eenzaamheid als gevolg. Daarom probeer ik regelmatig uit mijn kot te komen voor bijvoorbeeld een wandeling in het bos, omdat ik soms meer verbinding ervaar met de natuur dan met mensen. Achteraf voel ik me dan zoals in die oude, vrolijke reclametune voor een supermarkt: “Ik keer tevreden terug.” Verder laaf ik me aan terloopse contacten bij het sporten, musiceren en vooral dansen. Ik heb het dikwijls makkelijker om met mijn lichaam te spreken dan via woorden. Gelukkig heb ik ook enkele vrienden met wie de communicatie wel loopt, mits ik mijn grenzen aanvoel, respecteer en aangeef. Ik groei daarin én mijn draagkracht neemt toe, zodat contacten van soms enkele uren opnieuw mogelijk zijn. Wat een verschil met mijn diepe crisis twee jaar geleden toen ik niet eens oogcontact kon verdragen, laat staan één luttel woord uitwisselen.

Dus zeker, ik voel vooruitgang. Maar verwacht me niet meteen op het nieuwjaarsdiner van 2020. Tenzij het konijn met pruimen wijkt voor haasje-over op de dansvloer.

Bert

Reacties zijn welkom op bert.banaaninjeoor@gmail.com 19

Het UilenSpiegel-weekend was weer super Tekst: Nadia Mahjoub – Foto’s: Bruno AMA De Clerck-Pieters Half juni vond ons ontmoetingsweekend plaats. We wisselen jaarlijks af tussen Blankenberge en Genk, en deze keer was het de beurt aan de bosrijke omgeving van Kattevennen bij Genk, waar we logeerden in de faciliteiten van Sport Vlaanderen. Ondanks de voorspellingen over wisselvallig weer, hadden we een heerlijk zonnig weekend.

Zoals steeds bevatte het programma een mooie variatie van ontspanning, debat, spel en sport: een kennismakingsspel, een avondwandeling, paardrijden en -verzorging, een debat over nachtrust, yoga, petanque, kubb, een fietstocht, bezoek aan de stad Genk, een quiz, boswandeling... Ongeveer 45 mensen namen deel aan het weekend.

Bij de evaluatie bleek dat het voor velen te kort was geweest, wat een goed teken is natuurlijk. Afspraak in Blankenberge volgend jaar, van 12 tot 14 juni!

Redactielid in de kijker: Els Interview: Nadia Mahjoub De inhoud van het tijdschrift Spiegel Ongeveer 45 mensen namen deel aan het zonnige ontmoetingsweekend

is grotendeels het resultaat van de enthousiaste inzet van vrijwillige redactiemedewerkers. Maak kennis met

Meneer De Uil gaf op het einde van het weekend schouderklopjes aan de organisatoren van het weekend, vooral aan Ann Van de Vloet (rechts op de foto), voor haar onaflatende inzet

Paarden verzorgen en paardrijden stonden op het programma

één van hen: Els Lambrecht.

Wat heb je met schrijven? Ik ben dol op schrijven, altijd geweest. Sinds ik pas kon schrijven had ik al een dagboek en schreef ik verhaaltjes neer. Ik schrijf nog steeds het liefst met een echte vulpen en op papier.

Al schrijvend kan ik vaak zeggen wat ik al sprekend niet kan.

Welke ervaring heb je met de ggz? Ik ben psychiatrisch verpleegkundige, psychiatrisch geval (dat laatste mag je uiteraard enkel zeggen wanneer je dat zelf bent!) en binnenkort student psychologie.

Wat doe je graag? Vooral schrijven! Ook tekenen, schilderen, muziek, fotografie, fietsen, lezen, filosoferen, in de bib rondhangen, babysitten, soms gewoon zelf het kind uithangen, en ook culturele toestanden.

Wat is je levensmotto? Je wordt al geboren, je wordt al begraven, waarom zou je ook nog worden geleefd?

20

Kom naar de ledendag van UilenSpiegel op 19 oktober Zin in een dagje ontmoeting in een gemoedelijke sfeer met een gevarieerd aanbod aan activiteiten? Kom

Dit najaar blaast Te Gek!? vijftien kaarsjes uit Tekst: Nadia Mahjoub Te Gek!? ontstond vijftien jaar geleden als initiatief van het Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Annendael in Diest.

Het ziekenhuis organiseerde al jaren tentoonstellingen en muziekoptredens om de drempel naar psychiatrie te verlagen. Hieruit groeide het idee van het project Te Gek!?.

Te Gek!? werkt aan het bespreekbaar maken van geestelijke gezondheid en streeft naar een juiste kijk op mensen met psychische problemen. Het zet hiervoor grootschalige campagnes op, onder meer via muziek, theater, novellen, non-fictiepublicaties en televisiereportages.

Te Gek!? is op vijftien jaar uitgegroeid tot een begrip, niet alleen in de sector van de gezondheidszorg, maar ook op maatschappelijk vlak. Heel wat bekende personen verleenden hun medewerking aan één of meerdere Te Gek!? initiatieven. Guy Swinnen en Selah Sue zijn peter en meter.

Noteer zondag 27 oktober in je agenda.

Dan organiseert Te Gek!? voor zijn vijftiende verjaardag een feestelijk verjaardagsconcert in de AB in Brussel!

dan zeker naar onze ledendag! Die vindt plaats op het thuisadres van UilenSpiegel (Hovenierstraat 45 in 1080 Brussel) op zaterdag 19 oktober 2019 van 10:00 tot ongeveer 15:30.

Programma van de dag:

Foto: Henning Westerkamp, Pixabay

09:30 onthaal met koffie en thee 10:00 welkom door Ingrid Jongeneelen, voorzitter 10:15 voorstelling project PlusVriend 10:30 aanbod drie parallelle activiteiten: • workshop gedichten schrijven (max 10 deeln., begeleid door Kristien Spooren) • al wandelend de buurt verkennen • interactief spel: Wat betekent UilenSpiegel voor jou?

11:30 pauze 11:45 onthulling nieuw logo van UilenSpiegel 12:00 uitroeping vrijwilliger van het jaar 12:15 broodjeslunch 13:20 muzikaal intermezzo 13:30 proclamatie poëziewedstrijd 2019 en uitreiking Kronkelprijs 14:30-15:30 Receptie Doorlopend: Kronkeltentoonstelling Voor wie de weg naar UilenSpiegel nog niet kent: Wouter De Witte van UilenSpiegel (0497 57 52 27) zal je vanaf 9:00 opwachten (met een UilenSpiegel-affiche) in het treinstation Brussel-Centraal ter hoogte van loket 1. Let op: hij vertrekt daar om 9:15 stipt.

Aan de hand van onderstaand inschrijvingsstrookje kan je je meteen inschrijven. Verstuur het naar UilenSpiegel, Hovenierstraat 45, 1080 Brussel OF mail je naam (+ aantal personen) met de vermelding ‘Ledendag 2019’ naar info@uilenspiegel.net.

Deelname aan de ledendag kost 6 euro. Gelieve hiervoor een overschrijving te doen op volgend rekeningnummer BE34 0015 1222 9390 met vermelding ‘Ledendag 2019’. Je inschrijving is pas definitief na storting van dit bedrag.

Gelieve je inschrijving en betaling vóór 12 oktober 2019 aan UilenSpiegel te bezorgen.

Inschrijven!

(Gebruik overal DRUKLETTERS)

Voornaam + naam : …….......…………………………………………………………………...

E-mail

: …………......……………….………………………………………………

Ja, ik kom naar de Ledendag van UilenSpiegel van zaterdag 19 oktober met in totaal .......... persoon/personen en schrijf .......... x 6,00 euro over.

21

De regie krijgen over je behandeling: de dialectische gedragstherapeutische vaardigheidstraining (DGT) Tekst: Luka Vandeghinste

Dit artikel is geschreven door iemand die gediagnosticeerd is met een borderline-persoonlijkheidsstoornis en momenteel halfweg is in haar DGT-therapie, op afdeling ‘De weg’, in het UPC in Kortenberg. Omdat ze na zes maanden al vruchten plukt van deze ambulante therapie, wil ze die graag voor de lezers van ‘Spiegel’ toelichten.

Een hele mond vol

De dialectische-gedragstherapeutische vaar­digheidstraining is een hele mondvol, daarom spreken we afgekort van DGT. DGT is een cognitief-gedragstherapeutische behandeling met een brede basis, oorspronkelijk ontwikkeld voor chronisch suïcidale mensen met een borderlinepersoonlijkheidsstoornis. Het was de eerste vorm van psychotherapie waarvan de effectiviteit door middel van gecontroleerd klinisch onderzoek is aangetoond.

De vaardigheidstraining is daarna echter ook in meerdere onderzoeken bij andere populaties onderzocht. Zo is aangetoond dat DGT-vaardigheidstrainingen effectief zijn bij onder andere suïcidaal gedrag, borderline-persoonlijkheidsstoornis, eetstoornissen, depressieve stoornis, bipolaire stoornis, agressiviteit, impulsiviteit, PTSS en verslaving.

De eerste stap

Elke cliënt krijgt een persoonlijke therapeutische coach. De cliënt heeft de regie over elke stap in zijn/haar eigen behandeling, en dat is meteen ook één van de belangrijkste redenen voor het succes van deze therapie. De eerste stap is het contract, waarin een grote inzet wordt gevraagd van coach én cliënt. Samen brainstormen ze om te definiëren waar de cliënt nu precies mee worstelt. Alle problemen worden in

22

kaart gebracht en geanalyseerd. Aan elk probleem worden doelen gekoppeld die de cliënt zelf opstelt.

Een contract opstellen

Een probleem kan bijvoorbeeld zijn: de hele dag in bed liggen piekeren. Het doel bij dit probleem wordt dan bijvoorbeeld: opstaan en iets actiefs gaan doen bij piekeren. Elk persoonlijk doel bij elk probleemgedrag wordt in het contract beschreven.

Ook de afspraken worden genoteerd. Zo wordt er afgesproken dat zodra de coach moet ingrijpen om het leven van de cliënt in veiligheid te brengen, de therapie wordt stopgezet. Er zijn telefonische consultaties mogelijk indien de cliënt zich in crisis bevindt en zijn of haar coach wil bereiken. De persoonlijke coach bepaalt zelf wanneer hij/zij bereikbaar is voor de telefonische consultaties en noteert dit duidelijk in het contract. Elke week heeft iedere cliënt een individuele consultatie met zijn of haar coach, die ondersteuning biedt waar nodig.

Vaardigheden aanleren

DGT gaat er theoretisch van uit dat problemen blijven bestaan omdat ze bekrachtigd worden en de cliënt niet de vaardigheden heeft om een ander, effec-

tiever gedrag te vertonen. In de terminologie van DGT kan bijna elk gewenst gedrag opgevat worden als een vaardigheid. Het actief en effectief omgaan met problemen en het vermijden van ineffectieve reacties worden dus beide beschouwd als het gebruikmaken van vaardigheden. DGT reikt de volgende vaardigheden aan: gedragsanalyse, mindfulness, emotieregulatie, intermenselijke effectiviteit en frustratietolerantie. Deze modules zijn een groepsgebeuren, gegeven door twee trainers aan maximum acht cliënten. Gedurende anderhalf uur bespreken de cliënten de huistaken die zij kregen tijdens een vorige sessie. Na de pauze is er een bespreking van de theorie voor de volgende huiswerkopdrachten.

Gedragsanalyse

Gedragsanalyse maakt het voor de cliënt mogelijk om zijn/haar eigen gedrag te begrijpen. De capaciteit om het eigen gedrag te analyseren stelt ons in staat om na te gaan wat het veroorzaakt en wat het in stand houdt. Soms is het probleem niet dat er sprake is van probleemgedrag, maar dat effectief gedrag ontbreekt. (Zelf-)reflectie over dat laatste maakt deel uit van de gedragsanalyse. Het geeft de inzichten die voor elk van ons belangrijk zijn als we ons eigen gedrag willen veranderen.

Mindfulness

Mindfulnessvaardigheden staan centraal in DGT. Mindfulness heeft te maken met de kwaliteit van iemands bewustzijn, of het aanwezig zijn in het alledaagse leven zonder je te hechten aan het moment. Het is een manier van ‘wakker’ leven, met open ogen. Mindfulness in de DGT is het doelbewuste proces van observeren, beschrijven en participeren in de werkelijkheid zonder te oordelen, in het huidige moment, en met effectiviteit. Dat zijn de kernvaardigheden van de DGT. Het is wetenschappelijk onderkend dat de voordelen van het ‘openstaan’ voor ervaringen in de plaats van ze te onderdrukken, te vermijden of proberen te veranderen, enorm groot zijn voor het welbevinden en het verminderd lijden.

Deze vaardigheden worden er dan ook in gedramd. Voor elke sessie, individueel of in groep wordt een mindfulnessoefening gegeven.

De dialectiek tussen verandering en acceptatie

De trainers leren de cliënten door middel van mindfulness het verschil kennen tussen wat ze kunnen veranderen en wat ze kunnen accepteren. Dit verschil kennen is wijsheid. De dialectiek tussen deze twee polen is de dialectiek van de DGT. Mindfulness is een vaardigheid om dit verschil te pakken te krijgen. Het is dan ook de basis waarop de andere vaardigheden steunen.

Emotieregulatie

Emotieregulatie is de kunst om te controleren of te beïnvloeden welke emoties je ervaart, wanneer je ze ervaart, en hoe je ze ervaart en uitdrukt. Het begrijpen van je eigen emoties en ze kunnen benoemen is al een belangrijk onderdeel van de regulatie.

Bepaalde mythes worden onderuitgehaald, zoals de mythe dat als je je emoties niet volgt, je niet authentiek zou zijn, of dat net alle emoties moeten worden onderdrukt.

Tegengesteld handelen, problemen oplossen, zorgen voor je basisbehoeften zoals genoeg slaap en gezond eten, zijn maar een paar voorbeelden van de vaardigheden die deze module behandelt.

Intermenselijke effectiviteit

Intermenselijke effectiviteit bevat drie clusters. De eerste cluster is gericht op het realiseren van je doelen met behoud van relaties en zelfrespect. Dit kan lijken op een

assertiviteitscursus. De tweede cluster gaat over hoe je uit je isolement kan raken en vriendschappen kan opbouwen. Maar ook hoe je destructieve relaties kan beëindigen.

De derde cluster gaat over het bewandelen van de middenweg. Om de balans te vinden tussen wat je kan accepteren en wat je kan veranderen binnen relaties.

Frustratietolerantie

Frustratietolerantie is een module over het kunnen verdragen van extreme emoties.

Hierbij krijgen de cliënten vaardigheden om een crisissituatie te kunnen doorstaan zonder deze erger te maken. Maar ook hoe zij de realiteit leren accepteren zoals ze op dit moment is. Dit geldt natuurlijk enkel bij zaken die pijn veroorzaken en waar ze toch niets aan kunnen veranderen. Het accepteren van de realiteit is dan de manier om ondraaglijk lijden om te zetten in pijn die wel draaglijk is. Op die manier worden de cliënten bevrijd. Want dan kunnen ze tevreden zijn over zichzelf en hun leven, ongeacht de omstandigheden waarin ze verkeren.

And last but not least, de netwerktrainingen.

De DGT verwacht van iedere cliënt om naasten te betrekken bij de eigen behandeling. Eerst volgt er een uitnodiging voor twee psycho-educatiesessies. Dit zijn diepgaande lezingen over wat DGT eigenlijk inhoudt. Daarna kunnen de naasten om de drie maanden een sessie meevolgen met de groep. Zij krijgen ook huiswerkopdrachten mee zodat ze helemaal ondergedompeld worden in de DGT en van dichtbij kunnen meevolgen wat de cliënt probeert te doen om de kwaliteit van zijn of haar leven te verbeteren. Er ontstaat een groter begrip voor elkaar, relaties worden versterkt, en de ondersteuning voor de cliënt in zijn/haar behandeling is groter.

Al gehoord van OPGanG? OPGanG staat voor Open Patiëntenkoepel Geestelijke Gezondheid en is een gezamenlijk initiatief van verschillende patiëntenverenigingen en lotgenotengroepen uit de geestelijke gezondheidszorg en de verslavingszorg.

De koepel ontstond uit de studiegroep geestelijke gezondheid van het Vlaams Patiëntenplatform.

UilenSpiegel was, samen met ANBN, Ups & Downs en Werkgroep tegen Gokverslaving één van de voortrekkers van OPGanG. Intussen zijn verschillende andere verenigingen de koepel komen versterken.

OPGanG werkt binnen het kader van het Vlaams Patiëntenplatform en onder begeleiding van Trefpunt Zelfhulp. www.opgang.be www.vlaamspatientenplatform.be

In totaal duurt de DGT dertien maanden.

Dan krijgt de cliënt een brevet in handen voor zijn/haar inzet en het welslagen van het volgen van het hele traject.

_____________ Bron: De DGT-vaardigheden – Handleiding voor de vaardigheidstraining dialectische gedragstherapie, Marsha M. Linehan.

23

Boekrecensie

Wie ben jij voor mij?

Ervaringen met hulpverleners Auteurs: Inge De Vos & Vera Van Hove Uitgeverij : Gomple & Svacina ISBN: 9-789463-711203

Wie ben jij voor mij?

Tekst: Sophy Van den Bulcke In mei woonde ik in Gent de voorstelling bij van het boek ‘Wie ben jij voor mij’.

Auteurs zijn Inge De Vos (psycholoog) en Vera Van Hove (orthopedagoog), beiden docent aan de HoGent. Ook hun studenten werkten eraan mee. Na een toelichting van het boek door De Vos en Van Hove, kwam een getuigenis van één van de hulpverleners en één van de patiënten uit het boek aan bod. De voorstelling scherpte mijn aanvankelijke interesse om dit boek te lezen alleen maar aan.

Inge De Vos en Vera Van Hove brengen in ‘Wie ben jij voor mij’ hun ervaringen en praktijkinzichten over de relatie tussen cliënten en hulpverleners in kaart. Het werd een mooie co-creatie van cliënten, studenten en docenten met interessante verhalen die meerdere takken binnen de hulpverlening belichten. Het boek bestaat uit dertien dialogen tussen hulpverleners en cliënten, en laat het perspectief en de verwachtingen van de cliënt ten aanzien van hulpverlener zien. Thema’s die aan bod komen zijn onder meer: internering, personen met een handicap, vreemdelingenproblematiek, jongeren in de hulpverlening en mensen met een psychische problematiek. Het zijn stuk voor stuk sterke verhalen van en over echte mensen.

Aan het eind van het boek worden de conclusies uit de verhalen in tien concrete richtlijnen gegoten. De hulpverlener wordt er vergeleken met een sherpa, de begeleider van een tocht, een mooie beeldspraak.

Als hulpverlener is het belangrijk om soms buiten de lijntjes te kleuren, want er bestaat geen standaard aanpak en ieder proces is uniek. De hoofdboodschap is dan ook: “Ga na wat jij als hulpverlener te bieden hebt en wat de persoon die voor jou zit echt nodig heeft.”

Het boek is vlot leesbaar. Het is fijn dat er wordt ingegaan op de unieke, persoonlijke verhalen, en dat elkeen een stem krijgt. Wat ik nuttig vind is de feedback die cliënten geven over hun individuele ervaringen met de hulpverlening. Dit maakt dat het boek een handig instrument kan zijn voor wie in de hulpverlening werkt en daarbuiten. Het spoort aan tot zelfreflectie, zowel door cliënten als door het zorglandschap.

24

Illustratie: Alexas_Fotos op Pixabay

Om even bij stil te staan…

Druk zijn en gehaast leven is een vreemd statussymbool in onze cultuur. Drukke mensen zien er belangrijk en succesvol uit. Terwijl al die drukte vooral een hoop problemen veroorzaakt (stress, gezondheidsklachten, angsten, te weinig tijd met dierbaren, etc.)

Bron: www.sochicken.nl

Gedicht Gedicht: Chri Stine – Tekst: Nadia Mahjoub

Lieve Stilte Mag ik u vangen?

En komt u dan wonen In mijn hoofd?

Nee, Niet opgesloten Het kooitje blijft open ’t Is beloofd

“Hey, ik hou van je persoonlijkheid!”

Chri Stine Christine Selleslagh begon haar weg in de psychiatrie op twintigjarige leeftijd. Ze kreeg de diagnose schizofrenie, iets waar ze zich niet mee kon verzoenen. Ze heeft in die periode, tijdens haar donkerste momenten, veel geschreven als uitlaatklep. Het waren vooral gedichten, maar ze scheurde ze onmiddellijk stuk. Ze was paranoïde en wilde niet dat iemand zou lezen wat ze schreef.

Twintig jaar lang heeft ze gewerkt en geleefd met hoogtes en laagtes, onder medicatie voor schizofrenie waarvan de bijwerkingen niet meevielen. Tweeënhalf jaar geleden kwam er een kentering: de dokters vermoedden een bipolaire stoornis. Sinds ze lithium neemt als behandeling, is een nieuwe wereld voor haar opengegaan. De ‘watten’ in haar hoofd verdwenen, ze kan weer helder denken.

Christine is sinds juni als ervaringswerker aan de slag in het Psychiatrisch Ziekenhuis van Duffel, waar ze voordien een tijd als vrijwilliger werkte. Naast de opstart en uitbouw van patiëntenparticipatie, begeleidt ze onder meer een poëzie-atelier in kunstencentrum De Loods en werkt ze mee aan het patiëntentijdschrift T-oetertoe. Toen we haar vroegen waarom ze haar poëzie ondertekent met ‘Chri Stine’, antwoordde ze dat ze haar voornaam in tweeën heeft gedeeld omdat ze zich zo lang verbrokkeld heeft gevoeld.

Het gedicht ‘Lieve Stilte’ schreef ze in de marge van een kunstproject van De Loods, ‘De stilte van het niets’.

Ze vraagt aan de stilte om in haar hoofd de plaats in te nemen van de razende gedachten, de stemmen en de drukte. De stilte twijfelt even want ziet het niet zitten om opgesloten te worden. Vandaar dat Christine belooft dat het kooitje open blijft.

Illustratie: Pixabay, bewerkt

“Dank je, het is een stoornis.”

25

Lezing door Eva Baert: Mag ik zijn?

Verslag: Sophy Van den Bulcke Ik woonde onlangs een lezing bij door psychologe en ervaringsdeskundige Eva Baert over haar existentiële pijn, het gemis aan zingeving en (zelf)liefde als antwoord. Ze stelde zich ‘standaard’ aan haar publiek voor, maar ook op een veel diepgaandere manier, door te benoemen wat ze in haar lichaam gewaar werd. Het kloppen van haar hart, de ietwat wankele benen, de tintelingen doorheen haar ledematen, de spanning in haar keel. Zo toonde ze aan dat ze in de eerste plaats mens is.

Al van jongs af voelde Eva zich anders, maar ze onderdrukte dit heel lang en functioneerde op hoog niveau. Dit masker, het miskennen van zichzelf, zorgde ervoor dat ze op een breekpunt kwam. Nu leeft Eva ten volle vanuit haar gevoel. Ze weet dat ze veel prikkels binnenkrijgt, misschien meer dan de doorsnee persoon, maar het label hoogsensitiviteit plakt ze er liever niet op.

Ze geeft aan dat labels vooral beperkend werken en dat onze gevoeligheden juist een meerwaarde kunnen zijn voor onszelf en anderen. Ze drukt ons op het hart echt te luisteren naar elkaar, elkaar als het ware in te voelen. Vooral kinderen zijn ideale boodschappers die we te veel over het hoofd zien. “Luister naar hen”, zegt Eva, “naar die puurheid.” Door dit niet te doen blijft een vicieuze cirkel bestaan waarbij niet alleen kinderen maar ook jongeren en volwassenen niet in voeling zijn met hun lijf en leden.

Eva gaf vier handvatten mee om deze

26

beweging te counteren, nl. verbinding, vertrouwen, keuzes en spelen. Met verbinding doelt ze op het echt in contact treden met jezelf en anderen. Daarnaast gaf ze mee meer te leren vertrouwen op je buikgevoel om zo uit te komen bij wat echt bij jou hoort.

Bij het derde handvat over het hebben en maken van keuzes stelt Eva dat je altijd een keuze hebt in gelijk welke situatie en dat het aan jou is om je hiervan bewust te zijn. Deze stelling was een veelbesproken onderwerp in het vragenrondje achteraf.

Tenslotte geeft Eva de raad om te spelen of opnieuw te leren spelen. Spelenderwijs (her)ontdek je de wereld door bv. te dansen, tekenen, schrijven met als doel (opnieuw) voeling krijgen met je innerlijke kind. Dankzij deze vier handvatten ga je terug naar de kern van wie je bent en kan je vanaf daar jezelf weer opbouwen. Groei en bewustwording staan centraal.

Als ervaringsdeskundige therapeut schuwt ze het niet om haar eigen kwetsbaarhe-

den in te zetten om anderen nog beter te kunnen begeleiden, wat ik alleen maar kan toejuichen. Naast lezingen biedt Eva samen met een collega workshops aan met lichaamsgerichte oefeningen om zo de theorie ook in praktijk om te zetten: letterlijk mensen voeling doen krijgen met zichzelf en hun lichaam, zelfliefde ontwikkelen en toepassen.

Eva is een talentvolle schrijfster die gevoelens en gewaarwordingen fantastisch onder woorden weet te brengen, het bewijs hiervan lees je in haar pakkende blog.

Dankbaarheid is iets wat ze uitdraagt. Wel Eva, ik ben dankbaar voor hoe jij in het leven staat en de zaken aanpakt. Chapeau!

Ook een grote dankjewel om na je verhaal ook nog even tijd te hebben genomen om met elk van ons in verbinding te gaan.

Neem zeker een kijkje op Eva’s website www.evabaert.be

Activiteitenkalender

Hou de website, nieuwsbrief en facebookpagina in het oog voor eventuele nieuwe activiteiten of wijzigingen! Inschrijven is verplicht, tenzij anders vermeld.

Opgelet: De activiteiten zijn betalend voor niet-leden. De inkom is 2 euro tenzij een andere prijs wordt vermeld.

Lid worden van vzw UilenSpiegel kost 5 euro per jaar. Gesloten groepen zijn niet opgenomen in dit chronologisch overzicht.

Dag

Datum

Omschrijving / Thema

Lotgenotengroep / Afdeling

Vrij

06/09/2019

Weekend te Vielsalm (tot maandag 09/09/2019)

Kortrijk

Zat

07/09/2019

Ben je tevreden over de behandeling van je psychose?

Psychose/Brussel

Woe 11/09/2019

Was je eenzaam deze zomer?

Psychose/Brugge

Zat

14/09/2019

Lotgenotengroep borderline Leuven

Borderline/Leuven

Din

17/09/2019

Lotgenotengroep angst en dwang

Angst en dwang/Leuven

Woe 18/09/2019

Thema-avond `Taboe en stigma´

Brugge

Don

19/09/2019

Infosessie `Jongeren en psychisch welzijn´

Infosessies/Leuven

Don

19/09/2019

Praatgroep Turnhout

Turnhout

Zat

21/09/2019

Crisiskaart en crisispreventieplan

Sint-Truiden

Zat

21/09/2019

Het taboe over psychose

Psychose/Leuven

Maa 23/09/2019

You’renotalone

Dwang/Gent

Din

Praatgroep `Ontmoetend Herstellen´

Geel

Woe 25/09/2019

Thema-avond`Wablieft´

Gent

Don

26/09/2019

Groepsgesprek `Wat betekent een opname in een psychiatrisch ziekenhuis voor mij?´

Brussel

Zat

28/09/2019

Themanamiddag `Herstel´

Antwerpen-stad

Zat

05/10/2019

Leven met een psychosegevoeligheid

Kortrijk

Zat

05/10/2019

Lotgenotengroep depressie

Depressie/Leuven

Woe 09/10/2019

Mental health,het vinden van innerlijke rust

Brugge

Don

Lotgenotengroep angst en dwang

Angst en dwang/Leuven

Zat 12/10/2019

Zoet-Water-Zorgwandeling

Leuven

Zat

24/09/2019

10/10/2019

Lotgenotengroep borderline Hasselt

Borderline/Hasselt

Din 15/10/2019

12/10/2019

Gespreksbijeenkomst

Paal-Beringen

Zat

19/10/2019

Herstelverhaal door een ervaringsdeskundige

Sint-Truiden

Zat

19/10/2019

Ledendag UilenSpiegel

Brussel

Maa 21/10/2019

Waarom dwangen we?

Dwang/Gent

Woe 23/10/2019

Thema-avond `borderline´

Gent

Woe 23/10/2019

Open Dialoog methode

Psychose/Brugge

Don

24/10/2019

Praatgroep Turnhout

Turnhout

Din

29/10/2019

Praatgroep `Ontmoetend Herstellen´

Geel

Zat

02/11/2019

Lotgenotengroep depressie

Depressie/Leuven

Woe 06/11/2019

Herval en valkuilen

Brugge

Zat

09/11/2019

Lotgenotengroep borderline Leuven

Borderline/Leuven

Zat

09/11/2019

Hoe verlopen je sociale contacten?

Psychose/Brussel

Zat

16/11/2019

Over patiëntenrechten

Sint-Truiden

Maa 18/11/2019

Wat kan ons helpen?

Dwang/Gent

Din 19/11/2019

Gespreksbijeenkomst

Paal/Beringen

Din

Lotgenotengroep angst en dwang

Angst en dwang/Leuven

Woe 20/11/2019

19/11/2019

Re-integratie na een opname

Psychose/Brugge

Woe 20/11/2019

Thema-avond `hoop´

Gent

Don

21/11/2019

Praatgroep Turnhout

Turnhout

Zat

23/11/2019

Psychose, behalve een vloek, ook een meerwaarde voor je leven?

Psychose/Leuven

Don 28/11/2019

Gedichtenavond

Brussel

Zat

30/11/2019

Wandelen en ontmoeten in de Scheldevallei

Gent

Zat

30/11/2019

Vertel ons je levensverhaal

Antwerpen-stad

Woe 04/12/2019

Netwerken en nazorg

Brugge

Zat

07/12/2019

Lotgenotengroep depressie

Depressie/Leuven

Zat

07/12/2019

De rol van ervaringsdeskundigen in het netwerk Zuid-West-Vlaanderen

Kortrijk

Zat

07/12/2019

Lotgenotengroep borderline Hasselt

Borderline/Hasselt

Don

12/12/2019

Lotgenotengroep angst en dwang

Angst en dwang/Leuven

Zat 14/12/2019

Zoet-Water-Zorgwandeling

Leuven

Din 17/12/2019

Gespreksbijeenkomst

Paal-Beringen

Din

Praatgroep `Ontmoetend Herstellen´

Geel

Woe 18/12/2019

De feestdagen, kijk je ernaar uit?

Psychose/Brugge

Don

19/12/2019

Praatgroep Turnhout

Turnhout

Zat

21/12/2019

Hoe beleef jij de feestdagen?

Sint-Truiden

Zat

04/01/2020

Psychose en filosofie:Wat is werkelijkheid nu echt?

Psychose/Brussel

Zat

25/01/2020

Nieuwjaarsfeest vzw UilenSpiegel

Nationaal

17/12/2019

27

inschrijven is steeds verplicht, tenzij anders vermeld

Lotgenotencontact rond specifieke kwetsbaarheden • Lotgenotengroep seksueel misbruik Hasselt

Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Sylvia en Hans.

Ben je slachtoffer geweest van seksueel misbruik en wil je graag lotgenoten ontmoeten? Dan is deze praatgroep misschien iets voor jou.

Inschrijven en meer info: sylvia.van.der.veken@telenet. be of 0473 28 76 77 (Sylvia) Let op! Het aantal plaatsen is beperkt tot 8 deelnemers en er wordt enkel ingeschreven vóór de eerste bijeenkomst. Eén reeks bestaat uit 5 bijeenkomsten die telkens doorgaan op een vrijdag.

De huidige reeks is volzet (6 september, 11 oktober, 8 november, 6 december, 9 januari). Je kan je reeds aanmelden voor de volgende reeks die start op 14 februari 2020.

Tijd: 18:30 – 20:30 Locatie: Jeugdherberg Hasselt, Spoorwegstraat 80, 3500 Hasselt (achterkant station Hasselt nieuwbouw)

• Lotgenotengroep psychose Leuven

Praatgroep voor lotgenoten met een kwetsbaarheid voor psychose begeleid door ervaringsdeskundigen Lin en Laura.

Inschrijven en meer info: psychosegroepleuven@gmail. com of 0484 63 13 13 (Lin) Tijd: 14:30 – 16:30 (onthaal vanaf 14:15) Locatie: Jeugdherberg De Blauwput (Kleine Zaal), Martelarenlaan 11A, 3010 Kessel-Lo (achterkant Leuven Station).

Zaterdag 21 september: Het taboe over psychose Zaterdag 23 november: Psychose, behalve een vloek, ook een meerwaarde voor je leven?

• Lotgenotengroep psychose Brugge

Praatgroep voor lotgenoten met een kwetsbaarheid voor psychose begeleid door ervaringsdeskundigen Marianne Pillen en Els Vermote.

Inschrijven en meer info: marianne.pillen@gmail.com of 0498 47 92 86 (Marianne) of vermoteels@gmail.com of 0473 71 22 03 (Els) Tijd: 17:00 - 19:00 Locatie: Hof van watervliet, Oude Burg 27, Brugge Woensdag 11 september: Was je eenzaam deze zomer?

Woensdag 23 oktober: Open Dialoog methode Woensdag 20 november: Re-integratie na een opname Woensdag 18 december: De feestdagen, kijk je ernaar uit?

28

• Lotgenotengroep psychose Brussel

Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Nadia en Miguel.

Inschrijven en meer info: nadia@uilenspiegel.net of 0475 96 03 97 (Nadia) Tijd: 14:30 – 16:30 (onthaal vanaf 14:15) Locatie: Den Teirling, Maesstraat 89, 1050 Brussel.

Openbaar vervoer: bus 38 & 60 (halte Malibran), bus 95 (halte Blyckaerts), tram 81 & bus 71 (halte Flagey), metro lijn 2 & 6 (halte Naamse Poort), trein: halte MouterijGermoir Zaterdag 7 september: Ben je tevreden over de behandeling van je psychose?

Zaterdag 9 november: Hoe verlopen je sociale contacten?

Zaterdag 4 januari 2020: Psychose en filosofie - Wat is werkelijkheid nu echt?

• Lotgenotengroep borderline Leuven

Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundige Carolien.

Inschrijven en meer info: borderline.uilenspiegel@outlook.com of 02 410 19 99 (secretariaat vzw UilenSpiegel), met duidelijke vermelding of je naar Leuven of Hasselt komt Tijd: 14:00 – 16:00 Locatie: Jeugdherberg De Blauwput (Kleine Zaal), Martelarenlaan 11A, 3010 Kessel-Lo (achterkant Leuven Station) Zaterdagen 14 september en 9 november

• Lotgenotengroep borderline Hasselt

Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundige Carolien.

Inschrijven en meer info: borderline.uilenspiegel@outlook.com of 02 410 19 99 (secretariaat vzw UilenSpiegel), met duidelijke vermelding of je naar Leuven of Hasselt komt Tijd: 14:00 - 16:00 Locatie: Hostel H, Spoorwegstraat 80, 3500 Hasselt Zaterdagen 12 oktober en 7 december

• Lotgenotengroep angst en dwang Leuven

Heb je langdurige of buitensporige angsten of pieker je vaak? Heb je steeds terugkerende dwanggedachten en/ of -handelingen? Kom vrijblijvend naar onze maandelijkse praatgroep ‘angst en dwang’ en maak kennis met andere lotgenoten.

Inschrijven en meer info: jtobback@hotmail.com of 0473 65 61 37 (Sarina Antioco) Tijd: 18:00 - 19:45 (groep 1), 20:15 - 22:00 (groep 2) Locatie: Jeugdherberg De Blauwput (Kleine of Grote Zaal), Martelarenlaan 11A, 3010 Kessel-Lo. De jeugdherberg ligt aan de achterkant van het NMBS-station, je wandelt de tunnel door tot voorbij het laatste spoor, als je dan naar links kijkt zal je de ingang van de jeugdherberg zien. Als je het moeilijk hebt, kan iemand jou opwachten in het station.

inschrijven is steeds verplicht, tenzij anders vermeld

Afwisselend op donderdag en dinsdag: Dinsdag 17 september, donderdag 10 oktober, dinsdag 19 november, donderdag 12 december

• Lotgenotengroep dwang Gent

Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Annelies en Karen.

Heb je last van dwanggedachten en/of dwanghandelingen en zou je daar graag over praten met mensen die hetzelfde meemaken? Dan is onze nieuwe praatgroep te Gent misschien iets voor jou?

Inschrijven en meer info: uilenspiegeldwang@gmail. com of 02 410 19 99 (secretariaat vzw UilenSpiegel) Tijd: 19:00 - 21:00 Locatie: Vredeshuis Gent, Sint-Margrietstraat 9, 9000 Gent Maandag 23 september: You’re not alone Maandag 21 oktober: Waarom dwangen we?

Maandag 18 november: Wat kan ons helpen?

• Herstelwerkgroep voor mensen met een euthanasievraag

Worstel je met een ernstige psychische kwetsbaarheid en heb je een procedure tot euthanasie opgestart? Wil je niettemin nog op zoek gaan naar wat je nodig hebt aan herstel en hoe je je opnieuw regisseur kan voelen in je eigen leven? Dan is deze herstelwerkgroep misschien wel iets voor jou.

Inschrijven en meer info: ann.callebert1@telenet.be Tijd: 14:00 - 16:00 Locatie: Inloophuis ANBN, Blijde Inkomststraat 113, 3000 Leuven Let op: Het aantal plaatsen is beperkt en een voorafgaand gesprek is noodzakelijk.

Groep 1, tweewekelijks op zondag (momenteel volzet) Groep 2, tweewekelijks op maandag (nog plaatsen vrij)

• Lotgenotengroep depressie Leuven

Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Jan en Luc (heropstart!).

Inschrijving en meer info: depressiegroep.leuven.us@ gmail.com of 0475 75 26 75 (Luc) Tijd: 14:00 – 16:00 Locatie: Jeugdherberg De Blauwput Kleine Zaal, Martelarenlaan 11 A, 3010 Kessel-Lo (achterkant Leuven Station).

Zaterdagen 5 oktober, 2 november en 7 december

ANTWERPEN

Afdeling Antwerpen Stad Bij de lokale afdeling in de regio Antwerpen staat lotgenotencontact centraal: iedereen met een psychische kwetsbaarheid komt tijdens al onze activiteiten en gespreksnamiddagen uitgebreid aan bod in een besloten én veilige kring!

Inschrijven en meer info: uilenspiegel.antwerpen@ gmail.com of via 0484 40 45 18 (Sven) Tijd: 14:00 - 16:00 (met pauze) Locatie: Zaal ‘Zolder’ van het STADSMAGAZIJN, Keistraat 5-7, 2000 Antwerpen.

Zaterdag 28 september (gewijzigde activiteit!) Herstel We bekijken een film over herstel (duur=60min) en praten daarna over wat herstel voor jou betekent.

Zaterdag 30 november: Vertel ons je levensverhaal ‘Het verhalenspel’… het is een SPEL! Iedere deelnemer vertelt zijn/haar ‘levensverhaal’ aan de hand van 6 archetypen (cfr. Jung). Het wordt een heel interessant en ‘intiem’ groepsgebeuren en alles blijft tussen 4 muren!

ANTWERPEN Afdeling Geel

• Herstelgroep UilenSpiegel Kempen

Herstelgroep UilenSpiegel Kempen is een werkgroep waarin de deelnemers werken aan hun herstel op eigen tempo. We leren van elkaar door het delen van ervaringen, al dan niet gekaderd binnen een thema. De thema’s worden in samenspraak met de groep gekozen. De groep bestaat uit maximum 12 deelnemers en wordt begeleid door Inge en Guy, ervaringsdeskundigen. De deelnemers bevinden zich in een verschillend stadium van herstel.

We werken met een gesloten groep in gelijkwaardigheid, zelfrespect en respect voor onze medemens. Er wordt ingeschreven voor een volledige reeks. Minimum 5 en maximum 12 deelnemers.

Inschrijven en meer info: herstelgroepuilenspiegelkempen@gmail.com of 0479 94 64 80 (Inge) Tijd: 13:30 - 16:00 Locatie: ’t Vooruitzicht aan campus OPZ, Stelenseweg 19, 2440 Geel Vrijdagen 13 september, 27 september, 11 oktober, 25 oktober, 8 november, 22 november, 6 december en 20 december

• Ontmoetend herstellen (open groep)

Ontmoetend herstellen is een initiatief van twee ervaringsdeskundigen (Bart en Mieke) in de Kempen.

Tijdens de maandelijkse bijeenkomsten kan je in contact komen met anderen, praten over wat je zoal tegenkomt, samen iets doen, praten over thema’s… Zo kan je op een laagdrempelige manier stappen zetten in je herstel. De focus ligt vooral op het ontmoeten, maar we behandelen ook regelmatig een thema. We bepalen het programma in samenspraak met de aanwezigen.

Het is een open groep voor zij die ontmoetend willen herstellen.

Inschrijven en meer info: ontmoetendherstellen@gmail. com of onze facebookpagina ‘Ontmoetend Herstellen’.

Tijd: 18:30 - 21:00 Locatie: ’t Vooruitzicht, Stelenseweg 19, 2440 Geel Dinsdagen 24 september, 29 oktober, 17 december

29

inschrijven is steeds verplicht, tenzij anders vermeld

ANTWERPEN

Afdeling Turnhout Praatgroep Turnhout is een ontmoetingsplaats voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Er wordt rond verschillende thema’s gepraat.

Inschrijven en meer info: catja@uilenspiegel.net Tijd: 19:00 – 21:00 (21:30 vanaf 21 november) Locatie: Lokaal van T’ANtWOORD vzw, Otterstraat 114, 2300 Turnhout Donderdagen: 19 september, 24 oktober, 21 november, 19 december

BRUSSEL

LIMBURG

Praatgroep West-Limburg Praatavonden elke derde dinsdag van de maand Inschrijven en meer info: houbrechts.jef@scarlet.be 0479 33 48 22 (Jef) Tijd: 18:00 - 21:00 Locatie: OC De Buiting, Vergaderlokaal 2, Tessenderloseweg 18, 3583 Paal-Beringen Gespreksbijeenkomsten op dinsdagen 15 oktober, 19 november, 17 december In de groep delen we levenservaringen rond herstel en bewustwording. De thema’s worden in overleg met de groep bepaald.

OOST-VLAANDEREN

Lotgenotencontact UilenSpiegel Gent In samenwerking met ‘Den Teirling’ te Elsene organiseren Jolanda, Siegfried en Karen infoavonden, praatgroepen en andere activiteiten in het Brusselse.

Inschrijven en meer info: uilenspiegel.brussel@gmail. com of 0475 25 73 00 (Siegfried, tussen 18:00 en 22:00) Tijd: 19:30 - 21:30 Locatie: Den Teirling, Maesstraat 89, 1050 Brussel.

Openbaar vervoer: bus 38 & 60 (halte Malibran), bus 95 (halte Blyckaerts), tram 81 & bus 71 (halte Flagey), metro lijn 2 & 6 (halte Naamse Poort), trein: halte MouterijGermoir Donderdag 26 september: Wat betekent een opname in een psychiatrisch ziekenhuis voor mij?

Een groepsgesprek onder lotgenoten.

Donderdag 28 november: Gedichtenavond Eigen geschreven of uitgekozen gedichten worden voorgedragen en besproken. Het thema kan gaan over psychische kwetsbaarheid of gevoeligheid.

LIMBURG

Praatgroep Midden-Limburg Inschrijven en meer info: praatgroep.limburg.us@gmail. com of telefonisch 0495 71 18 54 (Luc), 0474 93 84 31 (Clara) Tijd: 10:00 - 12:00 Locatie: Tréade, Ziekerenweg 15, 3500 Sint-Truiden Zaterdag 21 september: Crisiskaart en crisispreventieplan: Hoe vul ik dit in en wat zet ik er in?

Zaterdag 19 oktober: Herstelverhaal: Herstelverhaal gebracht door een ervaringsdeskundige.

Zaterdag 16 november: Patiëntenrechten: Alles wat je wil weten over je rechten als patiënt Zaterdag 21 december: Feestdagen: Hoe beleef jij de feestdagen?

30

• Praatgroep

Deze praatgroep wordt begeleid door Marie-Suzanne en Maaike. Er is plaats voor ontmoeten, gehoord worden en het uitwisselen van ervaringen met andere lotgenoten. De groep staat open voor iedereen die onderweg is met zijn of haar psychische kwetsbaarheid, los van diagnose.

Inschrijven en meer info: lusgent@gmail.com of 0499 42 06 63 (Marie-Suzanne) Tijd: 19:00 - 21:00 (onthaal voor nieuwkomers vanaf 18:45) Locatie: Vredeshuis, Sint-Margrietstraat 9, 9000 Gent Woensdag 25 september: Wablieft: Over communicatie, begrip en onbegrip. Er is ruimte voor je eigen verhaal en vragen.

Woensdag 23 oktober: Borderline: Deze thema-avond gaat dieper in op het onderwerp ‘Borderline’ als diagnose.

We luisteren naar een herstelverhaal en en gaan daarna in gesprek over onze eigen ervaringen.

Woensdag 20 november: Hoop: Wat betekent hoop voor jou? Wat geeft jou of anderen hoop?

• Wandelingen

We komen samen en wandelen op een rustig tempo doorheen de Gentse natuurgebieden.

Inschrijven en meer info: lusgent@gmail.com of 0499 42 06 63 (Marie-Suzanne).

Zondag 30 november: Wandelen en ontmoeten in de Scheldevallei We wandelen op een rustig tempo langs de Schelde in Zwijnaarde. De wandeling is 5km en gaat ook door bij regenweer. Toegankelijk voor kinderwagen en rolstoel.

Ook honden zijn welkom aan de leiband.

Tijd: 14:00 - 16:00 Locatie: Verzamelen om 13:45 aan de kiosk ter hoogte van Dorpstraat 6, 9052 Zwijnaarde

inschrijven is steeds verplicht, tenzij anders vermeld

VLAAMS-BRABANT Afdeling Leuven • Infosessie

Donderdag 19 september: Jongeren en psychisch welzijn Waarom het belangrijk is om vroege signalen te detecteren: Een eigen verhaal.

Gastspreker: Leen Lambrechts, psychiatrisch verpleegkundige en coördinator bij mobiel zorgteam VRINT en stagebegeleidster bij Thomas More Inschrijven en info: Laura Loens (ervaringsdeskundige): loenslaura@gmail.com Tijd: 19:00 – 21:00 Locatie: Restozaal, Jeugdherberg Blauwput Kessel-Lo (achter station Leuven), Martelarenlaan 11A, 3010 KesselLo

• Zoet-Water-Zorgwandelingen

Rustgevende wandelingen en natuurbelevingsmomenten met natuurgids Heidi in Heverleebos/Meerdaalwoud/ Sint-Joris-Weert. Stevige stapschoenen en bij regenweer laarzen en waterdichte kledij, buggy’s of rolstoelen niet mogelijk tenzij anders vermeld, honden aangelijnd. Mogelijkheid om achteraf de dorst te lessen en bij te babbelen in de plaatselijke horeca.

Meer info: Heidi Bertels: 0487 99 35 82 (Inschrijven niet verplicht en de wandelingen zijn gratis) Zaterdag 12 oktober: Zoet-Water-Zorgwandeling Aan het bosreservaat Klein Moerassen en in de omgeving van het Zoet Water kan je de natuur heel interactief beleven. We zoeken antwoorden op vragen als “Wat is de bron van alle leven?”, “Wat is fotosynthese?”, “Hoe verloopt de waterkringloop?”, “Welke grondlagen vinden we?”, “Welke stoffen beïnvloeden ons drinkwater?” en andere. We gaan hiervoor door middel van interactieve proeven en testen een antwoord zoeken dat voor elke deelnemer van jong tot oud verstaanbaar is.

Tijd en locatie: Vertrek om 14:00 aan de bushalte Zoet Water (richting Leuven), Waversebaan, Oud-Heverlee.

Terug om 16:00 aan bushalte Zoet Water.

Bus 337 vanuit Station Leuven - halte Zoet Water. Met de auto via Waversebaan vanuit Leuven of via E40 afrit Blanden/Haasrode. Niet-betalend parkeren mogelijk in de onmiddellijke omgeving.

Zaterdag 14 december: Zoet-Water-Zorgwandeling Tijd en locatie: idem als de wandeling van 12 oktober

VLAAMS-BRABANT ArtEco

Bij ArtEco in Grimbergen kan je op maandag en donderdag van 10:00 tot 17:00 vrij beeldend komen werken.

Kunstenares Kaarin Poppe (http://kaarinpoppe.wix.com/ federo) kan je inspireren en helpen, als je dat wenst. Je betaalt 10 euro per 4 maand.

Inschrijven en info: kaarin.poppe@gmail.com of 0478 20 53 60 (Kaarin) Locatie: PZ Sint-Alexius in Grimbergen

WEST-VLAANDEREN

Afdeling Brugge Wistermee Heb jij nood aan een plek waar er wordt gevraagd hoe het met je gaat en waar je mee bezig bent, waar je je hart kunt luchten en ongedwongen jezelf kunt zijn? Dan ben jij helemaal welkom in de praatgroep te Brugge: Wistermee!

Inschrijven en meer info: pintelonchristophe@gmail.com of 0497 24 88 59 (Christophe) Tijd: 17:00 - 19:00 Locatie: Hof van Watervliet, Burg 27, 8000 Brugge Woensdag 18 september: Taboe en stigma Woensdag 9 oktober: Mental health, ‘Het vinden van innerlijke rust’ met gastspreker Marjolein Devriendt, psychologe bij kliniek Sint-Jozef Pittem Woensdag 6 november: Herval en valkuilen Woensdag 4 december: Netwerken en nazorg

WEST-VLAANDEREN Afdeling Kortrijk

Inschrijven en meer info: jan.delvaux@uilenspiegel.net of 0493 08 86 69 (Jan) Tijd: 14:00 – 16:30 (tenzij anders vermeld) Locatie: De MaRe, Condédreef 59, 8500 Kortrijk Vrijdag 6 september tot maandag 9 september: Weekend te Vielsalm Vorig jaar waren we met een mooie groep gedurende een lang weekend in Vielsalm. De formule was en blijft simpel: we koken zelf en bepalen ’s ochtends wat we gaan doen.

Inschrijven is niet meer mogelijk.

Zaterdag 5 oktober: Leven met een psychosegevoeligheid Gastspreker: Nadia Mahjoub ‘Wat is een psychose? Valt het doek als je een psychose hebt ervaren? Hoe ga je ermee om?’ Op deze en andere vragen zal Nadia Mahjoub, ervaringsdeskundige, een antwoord trachten te bieden.

Zaterdag 7 december: De rol van ervaringsdeskundigen in het netwerk Zuid-West-Vlaanderen Meer info volgt later.

31

Noteer alvast in je agenda Nieuwjaarsfeest UilenSpiegel op zaterdag 25 januari 2020.

Kom naar onze ledendag op 19 oktober Zin in een dagje ontmoeting in een gemoedelijke sfeer met een gevarieerd aanbod aan activiteiten? Schrijf je dan zeker in voor onze ledendag in Brussel. Meer info vind je op blz. 21.

Ombudsdiensten in je regio Heb je vragen over je rechten als patiĂŤnt of wil je een klacht indienen?

Surf naar

www.ombudsfunctieggz.be

Foto: Henning Westerkamp, Pixabay

Bezoek onze website:

www.uilenspiegel.net

Vind ons op Facebook:

www.facebook.com/ uilenspiegel

Psychosenet.be is dĂŠ website voor psychose, stemming en herstel.

Objectieve informatie, online hulp via e-mailspreekuur, filmpjes met heldere uiteenzettingen, getuigenissen en de laatste ontwikkelingen in de geestelijke gezondheidszorg.

PlusVriend PlusVriend ondersteunt vriendschappen bij psychosegevoelige mensen. www.plusvriend.be

Steun UilenSpiegel met een gift Wil je UilenSpiegel steunen met een gift, dan krijg je van de belastingen een vermindering van 45% op het gestorte bedrag. Dit kan voor giften vanaf 40 euro op kalenderjaarbasis op rekeningnummer BE34 0015 1222 9390.

Zo kost een gift van 40 euro je slechts 22 euro, want je krijgt 18 euro terug.

Je kan jouw gift ook spreiden met een maandelijkse permanente opdracht bij je bank.

Alvast hartelijk bedankt voor je steun!