Spiegel december 2019

SPIEGEL Diagnosestelling: het risico van een etiket

Driemaandelijks tijdschrift van vzw UilenSpiegel 22e jaargang dec. 2019 | jan. | feb. 2020

Colofon

UilenSpiegel vzw is een pluralistische vereniging van en voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Sterk in patiëntenvertegenwoordiging, vorming, herstel, ervaringsdeskundigheid, lotgenotencontact, informeren en beeldvorming.

Hoofdredactie: Nadia Mahjoub Eindredactie: Ann Van de Vloet, Katelijne

Beheydt en Mark Pillu Redactie: Bert, Bruno A.M.A. De Clerck Pieters, Els Lambrecht, Lindsay

Hacke, Luka Vandeghinste en Sil Popelier Werkten ook mee aan dit nummer: Catja Crijns, Ingrid Jongeneelen,

Katrien Albers en Thomas Roose Schilderij cover: Luka Vandeghinste Vormgeving:

Collectief De Wrikker cvba

De verantwoordelijkheid voor de gepubliceerde teksten berust bij de auteurs. Niets uit dit blad mag worden overgenomen zonder de toestemming van de redactie en/of de auteurs. Op verzoek van sommige auteurs werd hun naam vervangen door een pseudoniem. Naam en adres zijn steeds bekend bij de redactie. De redactie kan teksten weigeren, inkorten of redigeren.

Verantwoordelijke uitgever: Ingrid Jongeneelen,

Weebroekweg 8A/19, 3071 Erps-Kwerps Spiegel verschijnt 4 x per jaar.

Doe mee Heb je een tekst geschreven die bruikbaar is voor de Spiegel? Heb je een schilderij, tekening of cartoon gemaakt die niet zou misstaan in ons tijdschrift?

Wil je graag (bij voorkeur niet anoniem) je verhaal vertellen of een getuigenis brengen? Onze redactie kan een interview met je afnemen.

Contacteer de redactie: spiegel@uilenspiegel.net UilenSpiegel vzw Spiegel Redactie Hovenierstraat 45 1080 Brussel

Contact: UilenSpiegel vzw Hovenierstraat 45 1080 Brussel

Tel.: 02 410 19 99 info@uilenspiegel.net

www.uilenspiegel.net

Ondernemingsnr.: 0461.760.283

RPR Brussel

Word lid van UilenSpiegel voor 5 euro per jaar: >>> je ontvangt 4 maal per jaar het tijdschrift Spiegel >>> je kan gratis deelnemen aan onze lokale activiteiten en

gespreksgroepen (niet-leden betalen 2 euro) >>> Je krijgt korting bij deelname aan o.m. het

UilenSpiegelweekend en nieuwjaarsetentje >>> Je ontmoet lotgenoten en kan je ervaringen delen >>> Je stem wordt gehoord samen met die van andere leden >>> Je maakt deel uit van een groep (ex-)patiënten die

opkomen voor hun rechten Individueel lidmaatschap: 5 euro per jaar Gezinslidmaatschap (op éénzelfde adres): 7,50 euro per jaar Opgelet! Woon je in het buitenland, dan krijg je de Spiegel enkel digitaal, in pdf-formaat.

Abonnementen op Spiegel voor organisaties en professionals (enkel België) Neem contact op met info@uilenspiegel.net voor een overzicht van de tarieven.

De betaling gebeurt op het rekeningnummer van vzw UilenSpiegel BE34 0015 1222 9390 met vermelding “lidmaatschap”. Je stuurt dan ook best een mailtje naar info@uilenspiegel.net met je contactgegevens (adres, mailadres en telefoonnummer).

Giften zijn fiscaal aftrekbaar en heel erg welkom!

Rekeningnummer UilenSpiegel vzw: BE34 0015 1222 9390

Aanbod Psyche Aanbod abonnement “Psyche”, driemaandelijks tijdschrift van het Steunpunt Geestelijke Gezondheid: Leden van UilenSpiegel (enkel individuele leden, geen organisaties) kunnen een abonnement op Psyche nemen aan gereduceerd tarief, nl. 7 euro per kalenderjaar. Ben je geïnteresseerd of wil je je abonnement verlengen, stort dan 7 euro op het rekeningnummer BE34 0015 1222 9390 van UilenSpiegel met vermelding “abonnement Psyche”.

Je ontvangt voor dat bedrag Psyche tot het einde van 2020.

2

Voorwoord Beste lezer, Het team van UilenSpiegel kijkt met veel voldoening terug op een mooie, gevarieerde ledendag. Je vindt in deze Spiegel op blz.16 een verslag door deelnemer Sil, samen met enkele van de talrijke foto’s die werden genomen. Op deze dag werd de vrijwilliger van het jaar in de bloemetjes gezet en de winnaar van onze poëziewedstrijd gelauwerd.

Op het programma stond ook de onthulling van ons nieuw logo, dat je op de achterflap in kleur terugvindt.

Het nieuwe logo moest de waarden van onze vereniging reflecteren en mocht geen te drastische breuk met het verleden vormen. We wilden daarom graag een herkenbare uil behouden. De kleuren van zijn verenkraag reflecteren onze veelzijdigheid en waarden: warm (oranje), constructief (geel), kritisch (rood), toegankelijk (groen) en emancipatorisch (blauw). Hoewel we vinden dat inhoud primeert boven vorm, beseffen we dat de verpakking er wel degelijk toe doet. Het logo werd door onze leden met veel enthousiasme onthaald.

Dit nummer gaat dieper in op diagnoses en etiketten die mensen krijgen in de psychiatrie.

Afgelopen zomer gaf de Hoge Gezondheidsraad het advies om DSM-categorieën niet als uitgangspunt van zorgplanning te nemen. De Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie reageerde scherp in enkele opiniestukken. Dit gaf aanleiding tot een heus diagnosedebat. Uit een patiëntenbevraging georganiseerd door Psychosenet bleek onder meer dat patiënten over het algemeen te weinig betrokken worden bij het stellen van een diagnose. “Gedeelde besluitvorming” in de zorg, waar iedereen de mond van vol heeft, is dus nog steeds geen gemeengoed. Men kan zich afvragen of het DSM-denken herstel belemmert.

Het probleem stelt zich mijns inziens vooral bij een verkeerde diagnosestelling en de daaruit volgende verkeerde behandeling met bijhorende medicijnen. Het recente tv-programma “Tygo in de psychiatrie” van de Nederlandse openbare omroep liet zien wat dit met mensen kan doen. Psychiater Jim van Os stelt dan ook terecht dat de psychiatrie nog weinig weet en dat het stellen van een diagnose absoluut geen exacte wetenschap is. In ieder geval is het onze taak als vereniging om kritisch te blijven ten aanzien van de overmedicalisering van psychosociale problemen…

Er bestaan andere en betere manieren om psychische moeilijkheden te ‘verzachten’: lotgenotencontact is er één van. Er zijn bij ons een twintigtal lotgenotengroepen actief. Recent werd een nieuwe groep opgericht rond dwang in Gent. Op blz. 6 lees je een interview met de enthousiaste trekkers Annelies en Karen.

Tot slot wil ik je van harte een heel gelukkig, warm en mooi 2020 wensen. Bij deze nodig ik je graag uit op ons nieuwjaarsfeest op 25 januari 2020 op ons adres in Brussel. Vriendschap en gemoedelijkheid zullen er weer hoogtij vieren.

Ik wens je veel leesplezier!

Ingrid Jongeneelen Voorzitter

Vergeet niet je lidmaatschap bij UilenSpiegel te vernieuwen Stort 5 euro op rekeningnummer BE34 0015 1222 9390 met vermelding 'lidmaatschap'.

Alvast een warme dank!

3

Een RUSTpunt, nieuw inloophuis in Kortrijk

© Simon Blackley, simonblackley.com

© Pieter Pauwels

09

16

19

Enkele PlusVrienden brachten een getuigenis op onze ledendag

20

© Pieter Pauwels

Valérie Gerard won onze poëziewedstrijd

16

Marie-Suzanne Lint is vrijwilliger van het jaar geworden

Sil brengt in dit nummer verslag uit van onze ledendag die plaatsvond in oktober

22

Op de cover Steeds meer mensen krijgen een label. Paul Verhaeghe, hoogleraar klinische psychologie en psychoanalyse schreef er een essay over: ‘Over normaliteit en andere afwijkingen’.

Hij stelt dat diagnoses op basis van de DSM onbetrouwbaar zijn en geen enkele medischwetenschappelijke onderbouwing hebben. De criteria die bepalen of iemand als psychiatrisch ziek of gezond wordt beschouwd zijn niet medisch. Het zijn zonder uitzondering sociale criteria. Het gaat altijd om eigenschappen of gedragingen die volgens de gangbare sociale normen te veel of te weinig optreden. Waardoor het behandelingsdoel meteen klaarligt. Wat er te veel is, moet je doen afnemen. Wat er te weinig is, moet je doen toenemen.

Met als maatstaf een stelsel van impliciete burgerlijke normen. Als het criterium stilzitten en opletten is, tja, dan moet een kind weer stilzitten, desnoods met medicatie.

Verhaeghe heeft kritiek op de onstuitbare trend om te pathologiseren. Steeds meer eigenschappen en gedragingen worden abnormaal en gestoord gevonden en worden tot ziekte uitgeroepen. Dat gaat gepaard met een wildgroei aan nieuwe psychiatrische stoornissen.

Terwijl, zo betreurt Verhaeghe, de échte waanzin vaak onbenoemd blijft: de neoliberale prestatiemaatschappij die mensen geestelijk ziek en ongelukkig maakt.

4 4

Bron: Knack.be, 27/11/2019

Inhoud 06

08

09

06

Annelies: “Ik wou altijd al van betekenis zijn voor anderen met een dwangproblematiek.”

Leven met dwang

Je bent niet alleen

Nieuwe HerstelAcademie

Opstart in Zuid-West-Vlaanderen

Een RUSTpunt

Nieuw inloophuis in Kortrijk

09 7cups.com

Groot online ondersteuningssysteem

Dossier: DSM en diagnoses

10

12

Het risico van een etiket DSM: voordelen en kritiek

De mens voorbij de diagnose Wat Els leerde van Dirk De Wachter

13 Diagnosebepaling

Samen beslissen

14

14

15

16

06

Karen: “We willen mensen met OCD het vooruitzicht geven dat leven met de aandoening kan beteren.”

19

20

21

22

24

25

Eens zal ik vrij zijn

Autobiografie van Ilke Du Bois

Kan kunst genezen?

Een analyse van de WGO bevestigt dit

Column: Banaan in je oor

Are you lonesome tonight?

Terugblik op onze ledendag

Deelnemer Sil brengt verslag uit

Vrijwilliger van het jaar

Marie-Suzanne uit Gent in de bloemetjes

Poëziewedstrijd 2019

Valérie Gerard wint de Kronkelprijs

Creatief met Vedic Art

Dichter komen bij jezelf

Vive Le Belcanto

25ste Belcanto Classic en 15 jaar Te Gek!?

Psychische kwetsbaarheid in Brussel

Open Inspiria van de welzijns- en zorgsector

Redactiemedewerker in de kijker

Ann Van de Vloet

26 Pssst!

Een kinderboek over psychische problemen

27 Activiteitenkalender

25

Ann: “Het doel van alle communicatie is een boodschap te laten overkomen.

Dat is wat telt.”

uari?

rsfeest op zaterdag 25 jan

Kom je naar ons nieuwjaa

t dan is er ons jaarlijks beetje minder koud zijn, wan een het zal ari janu 25 Op w) kunnen ontmoeten etentje waar we elkaar (opnieu ars wja nieu nd me war tver har nkje. bij een lekkere hap en een dra 5 van deze Spiegel.

Je leest er meer over op p.2

5

Leven met dwang: je bent niet alleen Interview en foto: Nadia Mahjoub

Ervaringsdeskundigen Annelies (30 jaar) en Karen (32 jaar) begeleiden sinds kort een nieuwe lotgenotengroep rond dwang in Gent. We hadden een gesprek met hen.

Hoe zijn jullie bij UilenSpiegel terechtgekomen?

Annelies: Ik leerde UilenSpiegel kennen op de Hersteldagen in de Vooruit in Gent twee jaar geleden. Ik wou altijd al iets doen met mijn ervaringen en van betekenis zijn voor anderen met dezelfde problematiek. Mijn psychologe was daarvan op de hoogte en gaf me de hint met UilenSpiegel contact op te nemen om daar eventueel als vrijwilliger iets te doen. In april dit jaar sprak ik af met Thomas Roose van UilenSpiegel om een lotgenotengroep op te richten rond OCD (obsessieve-compulsieve dwangstoornis).

Karen: Ik leerde UilenSpiegel kennen via een infosessie in UZ Gent. Thomas was daar komen praten over de vereniging.

Mijn psychologe is ook die van Annelies en ze liet me weten dat Annelies op zoek was naar een tweede begeleider voor de lotgenotengroep om van start te kunnen gaan.

Zo ben ik erin gerold.

Hoe uit dwang zich bij jullie?

Annelies: Ik heb vooral smetvrees, en ook controledrang, mijn dwang is wat fluïde en kan zich verplaatsen naar andere aspecten van mijn leven, soms naar voeding.

Daarom kreeg ik op een bepaald moment de diagnose eetstoornis. Toen ik studeerde zetten de dwanggedachten zich vast op mijn studiemethode: ik had een zeer strak studeerplan tijdens de blok. Ik moest en zou gedurende zes weken elf uur per dag studeren, in blokken van exact negentig minuten met daartussen dertig minuten pauze. Ik mocht daar van mezelf niet van afwijken. Dat was natuurlijk niet vol te

6

Annelies: “Ik wou altijd al iets doen met mijn ervaringen en van betekenis zijn voor anderen met dezelfde problematiek” houden. Bij de minste afwijking kreeg ik een crisis en stortte ik in. Ik dacht dan ‘mijn schema ligt in het water’ en ik kon niet meer verder studeren.

Karen: Bij mij gaat het vooral om magische dwang en agressieve gedachten. Ik heb drie broers en als ik niet drie keer een handeling herhaal, of een veelvoud van drie, dan zou één van mijn broers sterven. Zo raak ik bij het buitengaan van de badkamer drie keer de kapstok aan. Ook als ik ergens per ongeluk tegenaan tik moet ik dat drie keer doen. Ook heb ik last van agressieve gedachten. Ik denk dan dat ik iemand iets ga aandoen en om dat te vermijden deed ik tot twee jaar geleden aan zelfverminking, ik deed liever mezelf pijn dan anderen.

Hebben jullie makkelijk hulp gevonden?

Annelies: Ik was ongeveer elf jaar toen de eerste symptomen opdoken. Het heeft zeer lang geduurd voor iemand wist wat het probleem was. Ik heb allerlei diagnoses gehad. Eerst was er sprake van schoolmoeheid, dan borderline, eetstoornis, bipolaire stoornis en depressie. De depressieve fases die ik had waren eigenlijk gewoon het gevolg van de moeilijkheden die ik ondervond door mijn dwangstoornis. Pas toen ik vierentwintig was kreeg ik de diagnose OCD. De hulp daarrond was echter niet

toereikend. Uiteindelijk ben ik in UZ Gent terechtgekomen en daar kreeg ik de juiste hulp. Dat was een openbaring voor mij. Er was eindelijk iemand die me begreep, een psychologe die echt luisterde en die een visie en een plan had voor OCD. Ik ben nog steeds dankbaar dat UZ Gent mij wou helpen. Het is voor ons zeer moeilijk om juiste hulp te krijgen. Er gaan nu steeds meer mensen met OCD naar UZ Gent, dat hierrond stilaan een zekere naamsbekendheid verwerft. De problematiek van dwang raakt steeds bekender en dat is een goede zaak.

Karen: Op mijn achttiende was ik in behandeling voor OCD bij een psychiater. Hij had een psychoanalytische aanpak, maar dat was voor mij niet ideaal. Het ging alsmaar slechter met mij en dan ben ik opgenomen in de psychiatrie. Ik kreeg de diagnose borderline en ook DIS (dissociatieve identiteitsstoornis). OCD was een diagnose die op de achtergrond bleef. Maar ik heb geen borderline of DIS. Ze hebben mij jarenlang heel veel medicatie gegeven, tot 28 verschillende soorten medicatie per dag. Ik was vaak zwaar gesedeerd dus dan heeft een therapeutische behandeling weinig zin. Ik was negentien bij mijn eerste opname en ben pas twee jaar geleden, op mijn dertigste, echt geholpen. Sinds ik in UZ Gent word opgevolgd door een psychologe en psychiater gaat het stukken beter met mij. In de periodes dat het minder gaat,

Annelies

Karen

wordt er in de therapie vooral gepraat. Als het beter gaat, dan gaan we over tot ‘exposure’: dan moet ik me verzetten tegen de dwanghandelingen. Zo krijg ik van de psychologe bijvoorbeeld de opdracht mijn keukenhanddoeken op een willekeurige manier op te hangen en niet op de manier waarop ik het gewoon ben. Of slechts één keer wasverzachter in de wasmachine te doen, en niet drie keer een beetje. Ik krijg nu ook medicatie die me helpt. Ik heb vorig jaar een hersenoperatie gehad voor ‘deep brain stimulation’. Het is een behandelmethode waarbij elektroden in de hersenen worden geplaatst die elektrische signalen afgeven. Hierdoor worden specifieke symptomen onderdrukt, waardoor klachten afnemen. Deep brain stimulation heeft me veranderd als persoon. Ik ben zelfzekerder geworden, ik kan vlotter praten en kan ook beter vechten tegen de dwang. Ik heb na de operatie wel een tijd last gehad van hyperactief zijn en slecht slapen, maar dat is aan het beteren.

Karen: “We willen mensen hoop geven en het vooruitzicht dat leven met de aandoening kan beteren.”

In september hadden jullie de allereerste sessie van het lotgenotencontact rond dwang in Gent. Hoe verliep die?

Annelies: We hadden redelijk wat stress vooraf omdat we niet wisten waaraan we ons konden verwachten, maar het is heel goed meegevallen. Er waren vijf lotgenoten aanwezig. Het thema was ‘you are not alone’. We hebben positieve reacties gekregen en sommige deelnemers schreven zich al meteen in voor de tweede sessie.

Karen: We hebben beiden een lang traject afgelegd en willen mensen met deze praatgroep hoop geven en het vooruitzicht dat leven met de aandoening kan beteren. Als je snel de juiste hulp krijgt kan die efficiënter verlopen.

Annelies: Ik vind het mooi dat UilenSpiegel bestaat. Het is wel spijtig dat de vereniging weinig middelen heeft en nog op relatief kleine schaal werkt, want er is enorm veel vraag naar lotgenotencontact. UilenSpiegel draait vooral op vrijwilligers: dat toont aan hoe sterk we zijn, ondanks onze kwetsbaarheid.

7

HerstelAcademie Zuid-West-Vlaanderen uit de startblokken

Tekst: Katelijne Beheydt

Na de andere Vlaamse regio’s gaat midden oktober nu ook de regio Kortrijk-Waregem-Menen van start met het aanbieden van workshops voor herstel.

Als het over een georganiseerd herstelgericht beleid gaat in de psychische zorgverlening, dan speelt de HerstelAcademie in Vlaanderen een cruciale rol. De Academie was helaas nog niet doorgedrongen tot Zuid-West-Vlaanderen. Dankzij het initiatief van enkele stuwende krachten, met name voormalig netwerkcoördinator Sammy Decoene en ervaringsdeskundige Kelly Vercaigne, is de inhaalbeweging nu een feit. Zij speelden het na een heuse periode van intensief overleg en arbeid klaar om een groot aantal professionelen en ervaringswerkers rond de tafel te krijgen, om zo hun project vorm te geven. We spraken met Kelly Vercaigne.

Welke onderwerpen komen er aan bod in de workshops?

Wat houdt de HerstelAcademie precies in?

Wie betaalt?

Onze Academie is een partnerschap binnen de driehoek Kortrijk, Waregem en Menen, met bijna alle actoren in het psychische zorglandschap, maar ook bijvoorbeeld met een scholengroep en Logo Leieland.

Onze Academie biedt geen therapie aan.

Daarvoor zijn er genoeg gespecialiseerde spelers. We kiezen uitdrukkelijk voor een concept van ‘samen leren’, een educatieve vorm om te leren omgaan met herstel. De nadruk ligt op het ervaringsgerichte. Laagdrempeligheid is dan ook verzekerd. Alle workshops worden gegeven in duo’s van een professioneel én een ervaringswerker.

We hebben een grote poule van beiden, er is een goed evenwicht en een uitstekende samenwerking.

Voor wie zijn de sessies bedoeld?

Dit kan heel verscheiden zijn. Uiteraard willen we mensen bereiken met een psychische kwetsbaarheid. Maar ook mensen uit de omgeving, ouders, vrienden zijn welkom. Je hoeft ook geen zware kwetsbaarheid te hebben om iets op te steken uit de sessies. Iemand die soms lichte last heeft van seizoenswissels, kan bijvoorbeeld ook bij ons terecht.

8

De hoofdthema’s zijn onder andere emotioneel welbevinden, werk, lifestyle, ontmoetingen, geestelijke gezondheidszorg en ontmoetingen. In deze rubrieken huizen onderwerpen zoals communicatie, piekertraining, goed gevoelplan, herstelschrijverij enz. Momenteel is het aanbod nog iets te beperkt. Thema’s zoals depressie en burn-out bieden wij nog niet aan, maar dat komt. Sommige onderwerpen worden in één sessie (een voor- of namiddag) behandeld, terwijl andere over meerdere sessies lopen.

Het project wordt gesteund door meerdere partners, maar ook en vooral door het Steunpunt Geestelijke Gezondheid.

We worden twee jaar gesubsidieerd door de overheid en moeten daarna zelfstandig verder met de ondersteuning van partnerschappen. Voor de deelnemers zelf hebben we gekozen voor een heel laagdrempelige toegang. Zij betalen slechts vijf euro per sessie. Wie verhoogde tegemoetkoming geniet, kan via de UitPas binnen aan één euro per sessie.

Is er een uitwisseling of samenwerking met de HerstelAcademies van de andere Vlaamse regio’s?

Jazeker! Om de twee maanden is er een bestuurlijke vergadering op Vlaams niveau.

Er is veel uitwisseling. Zo hebben we via de cloud onder meer toegang tot elkaars cursussen en presentaties.

Over Kelly Vercaigne: Werkt voltijds als ervaringswerker binnen VZW De Bolster in Kortrijk. Daar ondersteunt ze binnen beschut wonen en binnen aanklampende zorg.

Daarnaast engageert ze zich voor heel wat projecten die aansluiten bij ervaringswerk.

Ik wil vooral bestendigen wat we nu hebben gerealiseerd. Het zijn spannende maanden die komen, zo’n opstart is niet niks. Maar we hebben alle vertrouwen in een goeie continuïteit en groei. Met onze partners én vrijwilligers zullen we samen helpen verder bouwen aan psychisch herstel!

Meer info: https://www.herstelacademie.be/ zuid-west-vlaanderen/

Waar droom je van?

“We willen mensen bereiken met een psychische kwetsbaarheid, maar ook mensen uit de omgeving, ouders, vrienden zijn welkom”.

Eerste samenkomst van ‘Een RUSTpunt’ in Kortrijk.

Tekst: Katelijne Beheydt Begin september stonden de deuren van inloophuis ‘Een RUSTpunt’ voor het eerst open.

Een RUSTpunt, dat is even onder ‘gelijkgestemden’ thuis kunnen komen en aansluiting vinden

7cups.com, online ondersteuning door getrainde luisteraars Tekst: Luka Vandeghinste – Illustratie: 7cups.com

Toen Elke, Maaike en Aziz een tijd geleden afzwaaiden uit het psychiatrische ziekenhuis, merkten ze hoeveel steun ze aan elkaar bleven hebben en hoe groot de nood was om te blijven samenkomen. Enerzijds om er voor elkaar te zijn bij moeilijke momenten, maar evenzeer om elkaars herstel onderling te bevorderen door in dialoog te gaan, echt aanwezig te zijn en het ook eens over alledaagse zaken te hebben.

Ze bedachten dat het misschien goed was om de bijeenkomsten open te trekken voor een breder publiek. Toen bleek dat dit concept nog niet bestond in de regio Kortrijk, besloten ze prompt om samen een vzw op te richten, die ze heel toepasselijk ‘Een RUSTpunt’ doopten.

Het doel van de vzw is wat de naam doet vermoeden. Even de riem afleggen. Even onder ‘gelijkgestemden’ thuis kunnen komen en aansluiting vinden. Het ondernemende drietal zorgde algauw voor strooibriefjes en een Facebookpagina. Voortaan zou deze inloopformule elke eerste dinsdagavond van de maand doorgaan.

Als ervaringswerker wist ik niet goed met welke pet ik naar de opening van Een RUSTpunt zou gaan. Aanvankelijk koos ik voor de professionele kant, een beetje beschouwend van aan de zijlijn. Maar toen ik eenmaal in de gastvrije warmte van het gezellige lokaal was opgenomen, kieperde ik mijn professionele pet in de prullenmand en was ik een psychisch kwetsbaar mens, zonder meer. Ik luisterde, voelde en vertelde. De sfeer was ongedwongen en wie iets kwijt wou over zijn of haar problematiek kon dat. Wie liever gewoon wat las of een praatje maakte over andere onderwerpen, kon dat evenzeer.

Ik was aangenaam verrast door het effect dat deze bijeenkomst op mij had. Misschien kwam dit doordat het de eerste keer was dat ik zoiets mocht meemaken buiten een professionele setting. Intussen staat de eerstvolgende rustpuntdatum alvast met stip genoteerd in mijn agenda! www.facebook.com/eenrustpunt

7cups.com is een website waar je - 24 op 7 - , anoniem kan chatten met een vrijwillig getrainde luisteraar. Het is het grootste online emotionele ondersteuningssysteem ter wereld. Als je je gratis lid maakt, krijg je tevens zelfhulpgidsen aangeboden om te groeien op je persoonlijke weg. Er zijn chatrooms rond diverse onderwerpen (depressie, relatiebreuk, …) en ook specifiek voor jongeren, waar je in contact kan komen met lotgenoten. Als je extra hulp nodig hebt, kan je er voor $ 150 per maand ook terecht voor online professionele therapie. Het voordeel van de site is dat je gratis en snel bij iemand je hart kan luchten, op welk uur dan ook. De site is makkelijk in gebruik en de luisteraars zijn getraind om niet-oordelend en begripvol te luisteren. Het nadeel is dat de voertaal Engels is, en soms kom je bij een minder goed getrainde vrijwillige luisteraar terecht. Toch geeft 84% van de gebruikers aan goed geholpen te zijn. Je kan je luisteraar te allen tijde een anonieme review geven en het gesprek stopzetten wanneer je wilt. Je kan dan meteen zoeken naar een volgende luisteraar.

Wil je zelf een getrainde luisteraar worden?

Dat kan! Bezoek de site en ontdek hoe. www.7cups.com 9

Dossier: DSM en diagnoses

DSM en diagnoses: het risico van een etiket De kans is groot dat je als lezer van dit artikel in je leven een of meerdere psychiatrische diagnoses hebt gekregen, die beschreven staan in de DSM. De DSM heeft zijn functie maar krijgt ook heel wat kritiek. Deze zomer adviseerde de Hoge Gezondheidsraad (HGR) van België voorzichtig om te springen met dia­gnoses. In dit artikel gaan we dieper in op de DSM, het nut van dit classificatiesysteem en de punten van kritiek.

Wat is de DSM? In grote delen van de wereld, zo ook in België, wordt de ‘DSM’ als handboek van psychiatrische aandoeningen gebruikt. DSM is de afkorting van ‘Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: het diagnostisch en statistisch handboek van psychiatrische aandoeningen. Het is opgesteld in de Verenigde Staten door de American Psychiatric Association. De eerste DSM verscheen in 1952 en er volgden in de loop der jaren aangepaste edities. In 2013 verscheen de DSM-5.

De DSM is een classificatiesysteem dat psychiatrische stoornissen beschrijft en groepeert. De eerste twee edities waren sterk beïnvloed door het psychoanalytisch gedachtegoed. De volgende edities sluiten aan bij de opmars van de biologische psychiatrie en de verwachting dat men elke psychiatrische stoornis op termijn zou kunnen koppelen aan een specifieke biologische oorzaak en een specifieke behandeling. Tot op vandaag zijn deze verwachtingen onvoldoende ingelost.

De grenzen tussen normaliteit en pathologie blijven onduidelijk. Vaak overlappen psychiatrische stoornissen elkaar en/of komen ze terzelfdertijd voor. Het onderzoek naar mogelijke biologische verbanden leverde slechts beperkte resultaten op.

Voordeel en kritiek Een groot voordeel van de DSM is dat er een gemeenschappelijke taal is ontwikkeld voor psychiatrische classificaties. Daardoor is de communicatie tussen hulpverleners en 10

tussen onderzoekers sterk verbeterd. Ook binnen opleidingen zijn gegevens en kennis beter overdraagbaar geworden. Hierdoor kan (wetenschappelijke) kennis toenemen.

Er is echter ook heel wat kritiek op de DSM, onder meer over het steeds groeiend aantal psychiatrische stoornissen, het uithollen van de normaliteit, de medicalisering van psychiatrische stoornissen met risico op overconsumptie van psychofarmaca en de beïnvloeding door de farmaceutische industrie. Ook verwijt men de DSM onwetenschappelijk te zijn. Tot slot zou de DSM onvoldoende aandacht hebben voor persoonsspecifieke factoren en context. Wanneer diagnostiek versmalt tot het opsporen van kenmerken die passen bij de DSM-categorieën, doet dit geen recht aan de individuele patiënt en zou dit kunnen uitmonden in een verkeerde, onvolledige of te eenzijdige diagnostiek en behandeling. In deze kritieken zien we een clash tussen biologische, psychologische en sociale invalshoeken.

Advies Hoge Gezondheidsraad In juli 2019 kwam de Hoge Gezondheidsraad (HGR) in België met een advies rond de ‘toepassing en status van de diagnose en classificatie van geestelijke gezondheidsproblemen’. Ze raadt aan om de DSM-categorieën niet als uitgangspunt van de zorgplanning te nemen. De classificaties zijn onvoldoende valide, betrouwbaar en nauwkeurig. Ze zijn dus niet nuttig om de symptomen te begrijpen, de zorgbehoeften te kennen of een prognose te stellen.

De HGR raadt aan om voorzichtig te zijn en te vermijden dat mensen etiketten opgeplakt krijgen. Die kunnen immers stigmatiserend werken omdat ze een onderscheid maken tussen “ons” en de “anderen”. Tegenover een patiënt is het nuttiger om de factoren die zijn symptomen veroorzaken en in stand houden te begrijpen dan een categorie te bepalen waartoe hij zou kunnen behoren. Het gebruik van de DSM zou zich moeten beperken tot een klein aantal bredere stoorniscategorieën, waarbinnen een verscheidenheid van symptomen kan voorkomen. Deze diagnoses moeten volgens de HGR aanpasbare werkhypothesen blijven.

Iedereen kan in verschillende gradaties psychische klachten hebben. Deze kunnen een uiting zijn van existentiële onzekerheid en niet herleidbaar zijn tot standaardcategorieën. De zorgverlening moet dus onafhankelijk van de ernst van de klachten gebeuren, zonder te medicaliseren of problematiseren en door perspectief en zingeving centraal te stellen. Het is in dat opzicht noodzakelijk om laagdrempelige hulp- en ondersteuningsstructuren aan te bieden, zonder een formele diagnose als basisvoorwaarde te stellen voor professionele hulp.

Reactie op dit advies De Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie (VVP) reageerde in Knack scherp op het volgens haar eenzijdig rapport van de HGR, dat antipsychiatrisch gekleurd zou zijn. Volgens de VVP is de psychiater geen scheidsrechter die met de DSM-5 als regelboekje in de hand

Tekst: Nadia Mahjoub – Foto DSM5 handboek: psychiatry.org – Illustratie op het boek: Luka Vandeghinste

de mens op een deterministische manier reduceert tot een diagnose: “Psychiaters stellen een diagnose in overleg met de patiënt, in een model van gedeelde besluitvorming. Klachten en symptomen worden beluisterd en bevraagd, en aangevuld met informatie van belangrijke derden zoals familieleden. Deze manier van werken vereist van de psychiater een grote dosis inlevingsvermogen, maar ook bescheidenheid en vooral veel tijd. […] Psychiater en patiënt werken samen in vertrouwen, respect en eerlijkheid.”

Patiëntenbevraging Psychosenet besloot om een patiëntenbevraging op te stellen om na te gaan hoe patiënten hun diagnosestelling beleven. Professor Stijn Vanheule van de Universiteit Gent en professor Jim van Os van de Universiteit Utrecht stelden mee de vragenlijst op. Deze enquête werd verspreid in Nederland en in België, onder meer via UilenSpiegel.

In totaal namen 403 cliënten deel aan de bevraging, waarvan 203 Belgen en 200 Nederlanders. We overlopen de opvallendste resultaten.

Het overgrote deel van de respondenten (58% Belgen, 65% Nederlanders) vindt niet dat hun diagnose in overleg met hen en op basis van gedeelde besluitvorming is gesteld.

De meeste respondenten (58% Belgen, 66% Nederlanders) vinden ook niet dat er bij het stellen van de diagnose goed geluisterd werd naar belangrijke derden zoals familieleden.

Er is op dat vlak dus nog werk aan de winkel.

36% van de Belgische respondenten kreeg drie of meer diagnoses in zijn leven en in Nederland is dat zelfs 46%. Men kan zich dus afvragen in welke mate wetenschappelijk onderzoek dat gebaseerd is op deze DSMdiagnostiek betrouwbaar is.

De diagnose draagt voor een groot deel van de respondenten niet bij tot het beter begrepen worden door hulpverleners of omgeving.

Hulpverleners zijn volgens velen meer vooringenomen wanneer ze de diagnose kennen.

Wel blijkt de diagnose voor vele respondenten bij te dragen tot een beter begrip van zichzelf.

Risico van een etiket Wat ik bij heel wat lotgenoten hoor, is dat hun diagnose en de daarbij horende conclusies en uitspraken van de psychiater hen de hoop op een waardevol leven ontnemen: “je hebt levenslang medicatie nodig”, “je krijgt best geen kinderen (meer)” of “een betaalde baan zal je moeilijk aankunnen”. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van uitspraken die niet herstelgericht zijn en een persoon tot wanhoop kunnen drijven. Gelukkig denken en werken niet alle psychiaters op deze nefaste manier.

Het kan voor patiënten een opluchting bete-

kenen om een diagnose te krijgen voor de psychische moeilijkheden die ze ondervinden. Anderzijds kan een dergelijke stempel zeer stigmatiserend werken, zeker wanneer hulpverleners of de omgeving de persoon voortaan door deze diagnostische bril bekijken. Het volgende artikel, ‘De mens voorbij de diagnose’, gaat hier dieper op in.

______

Bronnen: de redactie.be (14/05/2013), Knack.be (16/07/2019), www.psychosenet.be/toelichting-dsm-enquete Het advies van Hoge Gezondheidsraad is te vinden op www.health.belgium.be/nl/advies-9360dsm 11

Dossier: DSM en diagnoses De mens voorbij de diagnose:

wat ik leerde van Dirk De Wachter Tekst: Els Lambrecht – Foto: Lieven Muyldermans (Tram 66) Ik schreef eerder al over diagnosestelling in de Spiegel en ik ben daar ook echt actief mee bezig. Er valt echt wel het een en ander over te zeggen. Ik ben ook al meermaals naar een lezing van psychiater Dirk De Wachter geweest. De eerste keer, een paar jaar geleden, hoorde ik hem zeggen dat een diagnose krijgen soms meer kwaad doet dan goed. Voor de eerste keer in mijn leven voelde ik me begrepen in wat naar mijn gevoel een diagnose is: een stempel die zegt dat jij zo in elkaar zit en niet anders.

Een stempel die ervoor zorgt dat de mens niet geholpen wordt, maar dat diagnose X met symptomen 1, 2 en 3 moet bestreden worden, ongeacht of die symptomen er nu zijn of niet, en waarbij we de persoon het liefst van al gewoon vergeten. Een stempel die je tot een ziekte maakt en je het menszijn ontneemt. Een stempel die stigmatiseert en ertoe uitnodigt om van mensen een zwart schaap te maken. Een stempel die je voor de rest van je leven moet dragen en die heel zwaar doorweegt. Dit was de essentie die ik toen van Dirk De Wachters lezing meekreeg. Voor de eerste keer in mijn hele leven voelde ik me begrepen op dit punt, door nota bene een psychiater. Ik zat er voor alle duidelijkheid op bijscholing als psychiatrisch verpleegkundige en dat was toen een heel

nieuwe boodschap in de geestelijke gezondheidszorg.

Volgens Dirk De Wachter is diagnosestelling problematisch. Als elk gedrag dat een beetje afwijkt van het ideaalbeeld als een ziekte wordt gelabeld, dan lijkt hem dat een groot probleem. Wat is overigens normaal? In de sociologie wordt het begrip getoetst aan de waarden en normen die de maatschappij oplegt. Maar dat is een vage definitie. Daarin kunnen we breed gaan of minder breed. Dirk De Wachter kiest voor een eerder bredere invulling, wat voor hem pleit.

Hij zegt ook dat zogenaamde psychiatrische patiënten ons iets leren over onze wereld.

Het is opvallend dat meer en meer mensen een diagnose krijgen in onze steeds drukkere maatschappij. Zijn boek ‘Borderline times’ brengt zijn visie hierop goed naar voren.

Het probleem daarbij is dat wereld niet naar die mensen wil luisteren en hen liever een stempel geeft, dan te kijken in de spiegel die haar wordt voorgehouden. Zo worden psychiatrische patiënten vaak als mislukkelingen bekeken, er is dan iets mis met hen, maar niet met hoe de maatschappij draait.

Wanneer Dirk De Wachter zijn studenten

Als elk gedrag dat een beetje afwijkt van het ideaalbeeld als een ziekte wordt gelabeld, dan is dat problematisch

12

onderwijst over psychiatrische diagnoses, vermeldt hij er telkens bij dat ze die nadien weer moeten vergeten. Het enige wat een diagnose doet is een kader scheppen, en het is volgens hem aan psychiaters en andere hulpverleners om daarna dat kader te vergeten, de mens te zoeken en die mens te gaan helpen. Zo zou hij bij nieuwe patiënten ook nooit het eerdere dossier inkijken, maar vragen aan de persoon in kwestie “vertel het eens…” Hij erkent dat hij daarin anders is dan vele collega’s van hem. Maar ik denk ook dat hij wel een soort voortrekkersrol gekregen heeft. Het laatste verslag dat een assistent-psychiater over mij naar mijn huisarts schreef was “We zien een verzorgde vrouw met een zekere verhoogde psychische kwetsbaarheid door de opgelopen psychische kwetsuren in haar jeugd en jong volwassenheid. Daarnaast lijdt ze onder het verlies van haar partner en ongewilde kinderloosheid.” Dat was een mooi en menselijk alternatief voor een klassieke diagnose. Geen idee of hij les gekregen had van De Wachter, maar aangezien het in het UZ Leuven was, zou het nog niet zo gek zijn.

In ieder geval merkte ik dat deze jongeman op zoek was gegaan naar de mens in mij, en niet naar een diagnose. Ik kon wel een gat in de lucht springen.

Samen beslissen over je diagnose Tekst: Els Lambrecht – Illustratie: Pixabay In de Spiegel van maart 2019 schreef ik een artikel met als titel “Diagnose, nuttig of net niet?”

Voor mezelf is dat niet zonder gevolg gebleven. Niet alleen kreeg ik lof over dit artikel, maar ook mijn eigen psychiater heeft het gelezen. Dat ze mijn artikels in de Spiegel leest, vind ik best wel spannend.

Maar de boodschap is heel positief voor haar, want we hebben samen beslist over wat vanaf nu mijn diagnose mocht worden.

Kort geschetst: ik ben nu 35 en ben al sinds mijn 20ste bij haar in behandeling. Voor die tijd had ik grote angst voor psychiaters. Gek genoeg voelde ik me vrij snel op mijn gemak bij haar, ik leerde haar kennen als een psychiater die in de eerste plaats menselijk is.

Een diagnose had ik overigens al toen ik bij haar aanklopte. Ze nam die gewoon over, dat was normaal.

Ik had al wel een therapeute die haar twijfels had over de diagnose, maar het begon pas te storen toen ik merkte dat zelfs mensen in mijn nabije omgeving me met die stempel bekeken. Het stoorde zo erg, dat ik er zelfs trauma’s aan overhield, want plots kwam ik bij opname op een afdeling terecht die specifiek op deze problematiek is gericht. Ze etiketteerden iedereen vlotjes, en voor het gemak vergaten ze dat het mensen waren. Toen ik daar tegen de psychiater zei dat ik me niet in die diagnose herkende, zei ze dat dat kwam omdat ik een high level was. Ze verklaarde deze term als volgt: ik was intelligent genoeg om ermee om te gaan. Ik stond perplex en

vroeg haar wat dan wél het probleem was, want kennelijk kon ik er toch mee omgaan?

Ze zweeg…

De diagnose bleef staan. Je weet wel: het was een woord dat een psychiater ooit snel tijdens een opname in mijn dossier had geschreven en dat werd verder niet in vraag gesteld. Ik stam nog uit de periode dat je dokters niet mocht tegenspreken, dus ik zweeg.

Bij mijn psychologe durfde ik het uiteindelijk wel aanhalen. Er werd een zorgoverleg gepland. Het artikel in de Spiegel was toen al verschenen en mijn hulpverleners vonden het veelzeggend, ook naar hen toe. Dat was nochtans niet de oorspronkelijke bedoeling, ik wilde vooral voor nuance in het debat ijveren. Uiteindelijk heb ik met mijn psychiater, psychologe en huisarts afgesproken dat mijn oorspronkelijke diagnose geschrapt werd. Mijn psychiater leek het aanvankelijk niet te begrijpen, maar ze luisterde wel. En het artikel vond ze nog duidelijker dan wat ik kon uitspreken, want ik vond dat gesprek moeilijk. Ze legde me uit waarom zij een

diagnose nodig heeft. Een psychiater moet nu eenmaal een diagnose aan je koppelen, ter verantwoording bij het RIZIV bijvoorbeeld.

Maar ze vroeg me ook in welke diagnose ik me wel kon vinden en we kwamen tot een compromis.

Uiteindelijk zei ze zelfs dat ik wat meer en eerder op tafel mocht kloppen als ik ergens niet akkoord mee ging. Ze zei ook nog dat ze er niet bij stilstond dat een diagnose zo’n negatieve beleving kan veroorzaken bij mensen. Dat ze dat als psychiater nog niet bedacht had, vind ik opmerkelijk. Maar nu weet ze het wel en is ze er zich van bewust.

Ze zei zelfs dat Dirk De Wachter haar daar ook al wel eens over had doen nadenken, maar dat het goed was dat ze het nu ook van een patiënt te horen kreeg. Dus, zit jij hier ook mee, probeer het te bespreken met je psychiater. Zelf heb ik hier eigenlijk veel te lang mee gewacht en het draaide goed uit. Ik kan me enkel voor de kop slaan dat ik niet eerder de moed vond om dit te bespreken. Bovendien opende die nieuwe diagnose deuren naar een meer aangepaste therapie.

13

Autobiografie

Kan kunst genezen?

Eens zal ik vrij zijn (Ilke Du Bois) Tekst: Ann Van de Vloet EENS ZAL IK VRIJ ZIJN

“Eigenhandig, maar in relatie tot een lezend publiek, proberen uit te vissen wie of wat je nu precies bent, dat is wat we doen in een autobiografie.

Deze autobiografie gaat over een vrouw die een traumatische jeugd Het schrijven van een autobeleeft door het op jonge leeftijd overlijden van haar moeder.

Een leven vol eenzaamheid en onderdrukte rouw zorgt voor biografie is dus zware depressies en manische psychosen.niet louter de Hier volgt een getuigenis van haar gevecht ondanks de psychiatrie om te overleven en te genezen. reconstructie van je persoonHet boek wil een hart onder de riem steken van mensen die gelijkaardige trauma’s of psychiatrische problemen lijke geschiedenis, het is ook hebben meegemaakt of meemaken.

Het kan voor hen een steun zijn om ondanks hun kwetsbaarheid te gaan met hun leven. dedoorconstructie van een eigen Er is hoop.

Je kan de psychosen ontgroeien. betekenisvol leven,” lees ik op hln.be. Het is immers “een verhaal dat niet alleen EENS ZAL IK VRIJ ZIJN de lezers, maar ook onszelf Ilke Du Bois vertelt: Dit is wie ik ben.” Een autobiografie schrijven is bovendien niet alleen een middel om ons levensverhaal vast te leggen, maar kan ook helpen bij een verwerkingsproces.

Ilke Du Bois

In eigen beheer beschreef Ilke Du Bois (een pseudoniem) haar eigen levensloop. Het is een 275 pagina’s tellende autobiografie geworden. Ze beschrijft welke gebeurtenissen en reacties tijdens haar kindertijd en jeugd geleid hebben tot een groot gevoel van eenzaamheid en onmetelijk verdriet, wat uitmondde in manische psychoses en diepe depressies. Haar zoektocht naar geluk wordt er in een allesbepalende mate door beïnvloed. Ze beschrijft de feiten en de diepgaande invloed daarvan op haar gevoelens en haar denken. Het is dus bovenal een heel persoonlijk boek, eentje waarin ze haar diepste gedachten onthult, samen met haar intenties, verlangens, verlies, vreugde en andere gevoelens.

Om te overleven klampte ze zich vast aan elk vonkje hoop, door te blijven geloven dat het geluk ook voor haar weggelegd is. Die hoop verloor ze niet, met en ondanks de psychiatrie. Ze zocht niet enkel daar naar genezing. Ook andere behandelingen buiten de psychiatrie boden haar een uitweg uit de pijn. Op het einde van het boek vertelt ze over haar nieuwe leven. Deze autobiografie heeft, zoals ook beschreven in het citaat hierboven, zeker bijgedragen tot haar herstel.

Het verhaal van haar leven is een verhaal van hoop en van trouw – trouw aan zichzelf, en trouw aan de liefde. Op de achterflap schrijft ze: “Het boek wil een hart onder de riem steken van mensen die gelijkaardige trauma’s of psychiatrische problemen hebben meegemaakt of meemaken. Het kan voor hen een steun zijn om ondanks hun kwetsbaarheid door te gaan met hun leven. Er is hoop.” Het boek eindigt dan ook met hoopvolle en overtuigde raadgevingen om een gelukkig leven te kunnen leiden, ondanks en met alle pijn.

Je kan het boek bestellen door Ilke te mailen op schild.allaerts@skynet.be.

14

amarinde.com

Kan kunst genezen? Volgens een rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) dat eind 2019 verscheen wel.

Na analyse van 900 bestaande wetenschappelijke publicaties stellen de onderzoekers dat kunst bijdraagt aan mentale en fysieke gezondheid én dat vaak goedkoper en efficiënter doet dan medicijnen. Het persbericht van de WGO noemt voorbeelden: jonge kinderen aan wie 's avonds wordt voorgelezen slapen langer en concentreren zich de volgende dag beter op school; theaterlessen kunnen jongeren in moeilijke situaties helpen om weloverwogen beslissingen te nemen; luisteren naar muziek helpt het geheugen verbeteren van mensen met dementie.

Kunst als therapie, dus. De Britse populaire filosoof en oprichter van The School of Life Alain de Botton zag het potentieel ook al eens. Hij schreef in de jaren zestig samen met filosoof John Armstrong een bestseller onder die titel.

Bron: https://www.brainwash.nl/bijdrage/kunst-geneestmaar-een-praktisch-medicijn-is-het-niet

Tekst: Bert - Illustratie: ITSE OCHKA

an

B

Ik ben hoogsensitief, psychisch kwetsbaar en leerling-alchemist. Kijk je mee vanuit mijn perspectief?

aa

n in j e o o

r

Are you lonesome tonight?

Mensen zijn rare wezens. Op mijn avondlijke wandelingen zie ik hen zitten, vastgekluisterd aan hun lichtbakken. Uren aan een stuk importeren ze kant-en-klare gezelligheid de woonkamer in. Een groottante van me noemde de lichtbak een zegen voor eenzame mensen. Ze is eenzaam gestorven.

Afgezien van de gebruikelijke lawaaikarren, is er op dit uur bitter weinig beweging op straat. Moet dat nu net wanneer mijn behoefte aan sociaal contact weer alarmerend hoog is? Zelfs een ommetje langs het park levert weinig meer op dan modderige schoenen. Of toch, een aangespoeld baasje met hond. Een werktuiglijke “goedenavond” en verder niets. Wedden dat het baasje zonder hond ook aan een lichtbakinfuus zou liggen?

Wanneer ontmoeten we elkaar eigenlijk nog eens? En vooral, waar blijven al die knappe vrouwen? Ik word er namelijk niet jonger op. Natuurlijk heb ik een goede tijd met mijn buurvrouwen Maria en Marie-Louise, maar – met alle respect – ze zijn me toch wat te oud voor amoureuze avonturen. Vergeef me, ik wijk af. Vrouwen!

In een twee jaar oude column verbaasde mijn idool Fleur van Groningen zich over hoezeer eenzaamheid woekert in onze maatschappij. Het is er de afgelopen jaren niet beter op geworden. Vanbinnen hunkeren we naar warmte, maar tegelijk durven we ons nauwelijks kwetsbaar op te stellen. Ik denk aan naasten die gevoelens wegmoffelen als ware het hun geheime voorraad Playboys. De schande! Aan die keer in de yogastudio toen iedereen krampachtig probeerde zo doods mogelijk voor zich uit te staren. Aan de man in datzelfde park met zijn onafscheidelijke blikje bier en de argwaan in zijn ogen.

Her en der zie ik toch lichtpuntjes. In mijn dorp is er een buurthuis voor senioren en een ontmoetingscafé waar iedereen maandelijks welkom is. Ik vind dat best, zolang het maar niet te kneusjesachtig en betuttelend wordt. Dat is een van de redenen – en mogelijk een huizenhoog vooroordeel – waarom ik lotgenotencontact mijd. Mijn hoofdreden is persoonlijk en schijnbaar paradoxaal: ik word makkelijk verstoord bij sociale omgang, hoezeer ik er ook naar verlang. Misschien kan ik later nog de kracht van lotgenotencontact ontdekken?

Als ik heel eerlijk ben, heeft de winterse desolaatheid van de straten ook haar charmes. Je kan gemakkelijk alleen zijn met je gedachten. Zeker als het miezert. Enkel lonesome Zorros zoals ik wagen zich dan buiten.

De heerlijke moutgeur van de nabije brouwerij maakt het helemaal af. En als ik nog eens heel eerlijk ben, heb ik zonet bijna een halve dag doorgebracht aan mijn laptopbak. Terwijl kranten waarschuwen dat stilzitten het nieuwe roken is. Mensen zijn rare wezens.

Bert

Reacties zijn welkom op bert.banaaninjeoor@gmail.com 15

Onze ledendag van 19 oktober door Welkomstwoord door onze voorzitter, Ingrid Jongeneelen

PlusVriend Raya getuigt

(SB)

(PP)

(PP)

Medewerkster Anneke Krols licht het PlusVriend-project toe

Een gevarieerd programma

Rond tien uur komen de meeste leden op het hoofdkwartier van UilenSpiegel binnengedruppeld… Buiten is het nog altijd aan het gieten: mijn kattenwasje van deze ochtend werd dus overvloedig gecompenseerd met een verkwikkende douche… Maar geen nood, want bij aankomst worden we verwelkomd met een gezellig tasje koffie of thee…

Een kwartiertje later is het in de grote zaal verzamelen geblazen voor het welkomstwoord door onze voorzitter, Ingrid Jongeneelen. Telkens legt ze een aantal sociale accenten in haar toespraken. Deze keer spoort ze het beleid aan ervaringswerkers financieel te belonen en te voorkomen dat mensen met een psychische kwetsbaarheid in armoede vervallen. Aan het applaus uit de zaal te horen kan haar toespraak ook dit keer op heel wat bijval rekenen!

16

Na dit woordje van onze voorzitter is het de beurt aan Anneke Krols. Zij doet uit de doeken wat het project PlusVriend precies inhoudt. Dit buddyproject onderscheidt zich van andere gelijkaardige initiatieven, omdat het bedoeld is voor én door mensen met psychische kwetsbaarheid! De bedoeling is dat een match gemaakt wordt tussen twee buddy’s met ongeveer dezelfde interesses.

PlusVriend geeft hen de vrijheid om elkaar te ont-moeten: er moet niks (wat wel het geval is in Beschut Wonen of tijdens een opname), maar veel mag! Buddy’s doen aan dit initiatief mee, omdat ze dit willen.

En die vrijheid spreekt een deelnemer die komt getuigen over PlusVriend enorm aan!

Een andere getuige apprecieert dit initiatief vooral, omdat ze zich goed voelt samen met haar buddy. PlusVriend brengt mensen samen en doorbreekt hun sociale isolement: een simpel concept, zou je kunnen zeggen,

maar alweer blijkt hoe broodnodig sociaal contact is om depressie en eenzaamheid tegen te gaan.

Omdat het buiten nog altijd aan het regenen is, blijf ik knus binnen voor het interactief spel: ‘Wat betekent UilenSpiegel voor jou?’.

We associëren kleuren met kenmerken die UilenSpiegel zou (moeten) hebben, zoals kritisch, emancipatorisch, sociaal, gericht op herstel, … Volgens mijn ex-psychiater heb ik een sterk associatief denkvermogen.

Dit is dus een spelletje naar mijn hart.

11u45… Onthulling van het nieuwe logo van UilenSpiegel…

Pavlov kon het niet beter bedenken… Als we een nieuw, kleurrijk en gestroomlijnd logo te zien krijgen, vallen de obligate ooh’s zomaar uit de lucht en rollen uit de

de ogen van deelnemer Sil

Tekst: Sil Popelier - Foto’s: © Simon Blackley, simonblackley.com (SB) en Pieter Pauwels (PP)

De sfeer was heel aangenaam

Workshop poëzie begeleid door Kristien Spooren (met hoedje) (SB)

(PP)

(SB)

(SB)

Onthulling nieuw logo

zaal, het podium tegemoet, waar Nadia met een gespeelde nervositeit de kleuren van het logo verklaart. Elke kleur reflecteert een waarde waarvoor UilenSpiegel staat: geel (constructief), rood (kritisch), oranje (warm), groen (toegankelijk) en blauw (emancipatorisch). Een ontwerpbureau heeft zich gebogen over ons nieuwe logo: het is duidelijk dat ze er zich mee hebben geamuseerd, want... doen die kleurtjes me niet verdacht veel denken aan het spelletje van daarnet? Of ligt dat aan mijn associatief denkvermogen? Tja...

12 uur… Uitroeping van de Vrijwilliger van het Jaar…

3… 2… 1… En de winnaar is… MarieSuzanne Lint. Proficiat, Marie-Suzanne!

Elke organisatie kan maar bestaan dankzij

(PP)

Ongeveer 60 mensen namen deel aan de ledendag

de tomeloze inzet van haar vrijwilligers, en dat is voor UilenSpiegel niet anders.

Daarom zetten we met deze prijs graag de meest markante vrijwilliger van het jaar in de bloemetjes!

Een drietal jaar geleden (in 2016) richtte Marie-Suzanne samen met Femke de eerste praatgroep voor lotgenoten van UilenSpiegel op in Gent. Hierdoor was Oost-Vlaanderen geen blinde vlek meer op de activiteitenkalender! De nieuwe afdeling kreeg de naam Lotgenotencontact UilenSpiegel Gent (of kortweg: LUG). Ondertussen heeft Femke andere horizonten opgezocht en heeft psychologe Maaike haar rol overgenomen. Marie-Suzanne krijgt als rots in de branding alle lof, niet alleen omdat ze innemend en sympathiek is, maar ook omdat ze een doorzetster is en een inspiratie voor anderen.

Marie-Suzanne: “Drieënhalf jaar geleden ben ik met de praatgroep gestart om met mijn isolement en psychische kwetsbaarheid te kunnen omgaan. Ik heb gemerkt dat mijn ervaring echt andere mensen kan helpen. En tegelijk heeft het mezelf ook geholpen!” Marie-Suzannes talent om een praatgroep te leiden, heb ik zelf mogen ervaren. Af en toe ga ik naar haar praatgroep in het Vredeshuis in Gent. Ik vind het echt chapeau hoe zij met de praatgasten omgaat en ervoor zorgt dat nagenoeg iedereen aan bod komt. Geen sinecure, als je ‘t mij vraagt. Stiekem bewonder ik haar er al een hele tijd voor. Daarom verbaast het me ook niks dat ze vandaag de Vrijwilliger van het Jaar wordt!

Middagpauze… In de kantine ernaast staan de belegde broodjes voor ons klaar… Aanvaaallééén!

17

Vervolg ledendag...

Interactief stellingenspel

Muzikale intermezzo’s door Gust de Prins

(SB)

(PP)

(SB)

PlusVriend Kaat getuigt

Na de broodjes worden we getrakteerd op een muzikaal intermezzo met Gust de Prins, die ons op zijn gitaar het beste van zichzelf geeft. Hij legt zijn countryhart en -ziel aan ons bloot…

Nadia praat deze ledendag vlotjes aan elkaar… “We zijn nu aangekomen bij de Kronkelprijs, onze poëziewedstrijd.” De naam Kronkel komt van Simon Carmiggelt, een Nederlandse journalist, schrijver en dichter. Onder het pseudoniem Kronkel publiceerde hij bijna veertig jaar vrijwel dagelijks een cursiefje in dagblad Het Parool, dat tijdens de tweede oorlog een illegale verzetskrant was. Het thema van deze editie van de poëziewedstrijd was ritme.

Natuurlijk gebruiken veel poëzievormen ritme in hun rijm of kwatrijn, maar ritme kan

18

(SB)

Interview met de winnaar van de Kronkelprijs, Valérie Gerard

ook verwijzen naar een ervaring van rust of stilte. Dit jaar kregen we ook veel reacties uit Nederland!

Er werden tien laureaten uit de 160 inzendingen weerhouden. We krijgen de gedichten van laureaat 10 tot en met 4 te horen.

Maar eerst nog een streepje muziek van Gust de Prins, kwestie van de spanning er in te houden… Hij heeft nog een paar verzoeknummertjes in petto…

Dan komen we bij de laatste drie…

Op drie (brons): Tine De Cauwer Via de website ontdekte zij eerder toevallig onze poëziewedstrijd. Haar emoties onder woorden brengen gaf haar rust tijdens haar

opname. Tot 2012 was ze aan het werk als maatschappelijk assistent maar eind 2012 is ze er volledig onderdoor gegaan.

Van hulpverlener werd ze plots hulpvrager, geen eenvoudige switch.

Op twee (zilver): Marc Eyck Hij komt uit Nijmegen (Nederland). Zijn tweede dichtbundel komt volgend jaar uit.

“Als ik mijn leven overzie, dan besef ik ook mijn kwetsbaarheden, waardoor ik soms getroebleerd raak. Als je poëzie serieus neemt, dan wordt dat een deel van je identiteit, naast die als vader of als collega op je werk.”

En de winnaar is… Valérie Gerard.

Marie-Suzanne Lint: Kronkeltentoonstelling met de meer dan 160 ingezonden gedichten

vrijwilliger van het jaar Tekst: Nadia Mahjoub – Foto: © Simon Blackley, simonblackley.com

(SB)

(PP)

Zonder de inzet van onze talrijke vrijwilligers zou onze vereniging niet staan waar ze nu staat. UilenSpiegel wou op haar ledendag in oktober graag hulde brengen aan hen en pikte er eentje uit: Marie-Suzanne Lint. Zij staat symbool voor het enthousiaste, niet aflatende engagement van al onze vrijwilligers, die ondanks of juist dankzij hun kwetsbaarheid veel betekenen voor lotgenoten. Ze maken echt het verschil.

De drankjes voor de receptie staan klaar

Zij woont in Wilrijk (Antwerpen). Ze schrijft vooral songteksten. Ze heeft lange tijd gezongen in een rockband. Na een tijdje te hebben stilgezeten, heeft ze de draad nu weer opgepikt. Ze is ook vaak met illustraties bezig in haar atelier in Mortsel.

95% van haar kunst heeft te maken met psychische kwetsbaarheid.

“Proficiat met je eerste plaats!” feliciteert Nadia de winnares en voorzitster Ingrid overhandigt haar een kunstwerk van Kim Musschoot. De fotografen worden bedankt voor hun flitsende acte de présence en nadien mogen we aanschuiven voor de receptie…

Bedankt voor jullie aanwezigheid en (hopelijk) tot volgend jaar!

De LUG, oftewel Lotgenotencontact UilenSpiegel Gent, is in 2016 ontstaan als geesteskindje van Marie-Suzanne en Femke en was al direct een schot in de roos. De afwisseling tussen wandelingen in de natuur en gespreksbijeenkomsten bleek een winnende combinatie. Zoals vele andere vrijwilligers werkt Marie-Suzanne vaak onzichtbaar en ver weg van ons secretariaat, maar we wilden op de ledendag duidelijk maken dat zij en alle andere Uilenspiegelaars in ons land heel belangrijk zijn en het hart zijn van onze vzw.

Marie-Suzanne was verrast met de prijs en zeer blij in de bloemetjes te worden gezet, zoals we op haar Facebookpagina konden lezen: “Gisteren was het ledendag van de vzw UilenSpiegel, daar werd ik verkozen tot vrijwilliger van het jaar! Wat fijn om in de bloemetjes te worden gezet: Samen met mijn collega organiseer ik in het Gentse een praatgroep en wandeling onder de naam ‘Lotgenotencontact UilenSpiegel Gent’ (LUG). Daarmee willen we een warme plek aanbieden waar iedereen welkom is die onderweg is met een psychische kwetsbaarheid.

Meer dan drie jaar geleden ben ik daarmee begonnen vanuit mijn zoektocht naar het doorbreken van de eenzaamheid en het isolement waar ik mee te maken kreeg door mijn eigen kwetsbaarheid. Ook door de jaren heen merkte ik hoe sterk de invloed van contact en het uitwisselen met lotgenoten kan zijn, een belangrijk ingrediënt in je weg naar aanvaarding en herstel. Die ervaring wou ik inzetten voor anderen. Want mogen bijdragen aan een herstelproces, daar haal ik veel energie uit! En persoonlijk vind ik dat elk stukje herstel dat mensen vinden, een winst is voor henzelf maar ook voor de maatschappij.

Het is ook al een enorme leerschool geweest en ik ben UilenSpiegel heel dankbaar voor de kans die ik kreeg om dit verhaal waar te maken! Ik kan alleen maar hopen dat er praatgroepen, infosessies en ontmoetingsmomenten mogen bijkomen.”

Nog eens proficiat, Marie-Suzanne!

19

Valérie Gerard (links op de foto, samen met onze voorzitter Ingrid Jongeneelen) is 33 en woont in het Antwerpse Wilrijk. Nadat ze al lang teksten in het Engels schreef, besloot ze in de zomer van 2016 om de Nederlandse taal verder te ontdekken en kortverhalen en gedichten te schrijven rond het thema van psychische kwetsbaarheid.

Ze werkt sinds enkele jaren als illustratrice en kunstenares vanuit haar atelier in Mortsel. Ze tracht met haar verhalen, illustraties en kunstwerken, de taboes rond psychische kwetsbaarheden te doorbreken en in dialoog te gaan met de wereld. Dichten is voor haar een manier om haar hoofd leeg te maken, ideeën op papier te zetten en op die manier ook voor een stukje los te laten. Het helpt haar tevens om zich meer verbonden te voelen met haar familie door haar teksten te delen en hen wat inkijk te geven in haar hoofd.

Valérie Gerard wint de Kronkelprijs 2019 Tekst: Nadia Mahjoub – Foto © Simon Blackley, simonblackley.com Onder het pseudoniem Kronkel publiceerde Simon Carmiggelt, Nederlandse journalist, schrijver en dichter, gedurende bijna veertig jaar dagelijks een cursiefje in dagblad Het Parool, dat tijdens de tweede wereldoorlog een illegale verzetskrant was.

Constructief en kritisch zijn, je verzetten tegen onrecht en opkomen voor een betere wereld, dat is onder meer waarvoor UilenSpiegel staat. Schrijven, kunst en creatieve expressie maken daar deel van uit. Vandaar onze jaarlijkse poëziewedstrijd, de ‘Kronkelprijs’. Dit jaar werd gevraagd dat de inzendingen het thema Ritme zouden exploreren.

Ritme is een specifieke herhaling (in bijvoorbeeld de tijd of de ruimte) door middel van accenten, die een zeker patroon of regelmaat vertonen. Het is een belangrijk aspect van muziek, kunst, architectuur, film, dans, veel poëzievormen, esthetiek in het algemeen, maar ook van het dagelijks leven (dag- en jaarritme)... Ritme zorgt voor een ervaring van herkenning, rust en overzicht.

Er werden dit jaar massaal veel gedichten ingezonden: 162 stuks. Ze waren op de ledendag als ‘Kronkeltentoonstelling’ op de muren in de zaal te bewonderen. De jury maakte een selectie van tien laureaten. Valérie Gerard kaapte de eerste prijs weg voor haar gedicht ‘De pertinente pianist’.

20

De pertinente pianist

Hij slaat zijn rokkostuum naar achter En zet zich op zijn stoel Tilt zijn handen op, en wacht Op het juiste maatgevoel De dirigent zwaait met zijn stok En met zijn linkerhand Schildert hij de kleuren en de warmte Maar het klinkt dissonant De strijkers zijn echter loyaal De blazers mooi gedwee De pauken spreken klare taal Maar de pianist, die doet blasé

Hij wijkt af van de partituur En volgt zijn humeur Weg harmonie, weg structuur Hij voelt zich D Mineur Hij speelt luider, hoger, scheller Laat het ritme naast zich staan Zijn getokkel, alsmaar sneller Schiet de orde naar de maan Chaos en kakofonie, Een furieuze dirigent Die wanhopig gesticuleert Maar de pianist doet pertinent Het zal je dan misschien verbazen Zelfs de muzikanten stonden paf Want het recital eindigde in extase Toen het publiek een staande ovatie gaf

Een creatief proces dat je naar je unieke bestemming leidt

Vedic Art

Tekst en foto’s: Els Lambrecht In juli ging ik op Vedic Art Cursus. Het werd een weekje vol exploratie en dichter komen bij mezelf. Het deed me zo goed voor mijn eigen, pure ‘zijn’, en ik kwam zoveel dichter bij mezelf, dat ik deze ervaring graag wilde delen.

Ik denk namelijk dat dit een hulpmiddel kan zijn op de weg naar herstel.

Op de site van Kristin Maesschalck, die deze cursus organiseerde, las ik: Vedic Art is ontwikkeld door de Zweedse kunstenaar Curt Kalleman. Geïnspireerd en ondersteund door Maharashi Mahesh Yogi (Transcendente meditatie), creëerde hij een methode waarin hij de Vedische filosofie, Vedic, combineerde met schilderkunst Art = Vedic-Art. De oude leer van de Vedas leert ons dat alle kennis die we nodig hebben om te creëren reeds in ons aanwezig is. Laag na laag, van binnen naar buiten leg je deze kennis op je doek. Je verbindt je met je eigen creativiteit, je bewustzijn opent zich.

Het blijft vaag, maar eigenlijk is het niet meer dan dat. Het is de bedoeling je eigen creatieve proces te laten ontluiken. Dat creatieve hebben we inderdaad allemaal in onszelf zitten: kijk maar naar een kind. Het is niet meer dan logisch dat, wanneer je je niet laat leiden door opgelegde schilder- en tekentechnieken en je enkel je eigen intuïtie volgt, dit creatieve proces sterk vanuit jezelf komt. Het is dan ook niet zo onlogisch dat je hierdoor dichter bij jezelf komt te staan. Ik heb die week trouwens beslissingen genomen rond zelfontplooiing en dichter bij mezelf komen die ik niet had verwacht.

Voor deze cursus met overnachting verbleven we in een oude boerderij in Luxemburg. Je zou het “the middle of nowhere” kunnen noemen. Er waren geen regels. Zo at iedereen wanneer hij of zij dat wilde, net omdat het zo belangrijk is om te voelen wanneer het voor jou goed en oké is om te eten. Dat op zich was best al bijzonder.

Samen in groep zijn, maar toch je eigen ding doen omdat wat voor jou goed is dat niet per se voor een ander is. Alle structuren en regeltjes werden zo overboord gegooid.

Het paste in het verlengde van de Vedic Art. Qua schilderen gebeurde er in mijn beleving één van de mooiste dingen die ik ooit ervaarde. Ik kwam voor een doek te zitten en begon te schilderen zonder er enige richting aan te geven. Ik speelde met verf, zo voelde het, en ik liet me niet tegenhouden door “verf kost toch veel geld, dus beter wat spaarzaam zijn” of zo. Evenmin liet ik me leiden door de bestaande figuren die ik op doek wilde krijgen. Ik volgde enkel mijn gevoel en dat deed deugd. Ik koos intuïtief kleuren uit en schilderde ogenschijnlijk maar wat. Ik liet op die manier heel erg naar buiten komen wat er in mij zat en wat eruit moest komen. Het bleek dat ik iets met cirkels en spiralen had, ergens zag ik iets heel explosiefs ook. Ook het feit dat ik een tak schilderde die vanuit de linkeronderhoek groeit en de horizon raakt in de rechterbovenhoek, zegt wellicht heel veel over mezelf.

Ik kwam werkelijk veel dichter bij mezelf. Ik ben er sowieso van overtuigd dat puur intuïtief schilderen en tekenen heel veel over de persoon zelf zegt, veel meer dan portretten of landschappen schilderen. En dat ik dit effect op zo een korte tijd voelde, vond ik wonderbaarlijk. Ik denk dat het afgezonderd zitten daar wel toe bijgedragen heeft. Het was een ware aanpassing toen ik me die zondag terug in de “échte” wereld begaf. Ik geniet nog steeds na en probeer dit nu thuis ook te doen. Ik kan het enkel aanraden!

21

Vive Le Belcanto, we vieren 15 jaar Te Gek!?

Tekst en foto’s: Els Lambrecht

De affiche van 25 jaar Vive le Belcanto

We schrijven maandag, 26 augustus 2019. Ik ben in Westouter.

Vandaag vindt de 25ste Belcanto Classic plaats. Het mag gezegd worden dat ik Guido Belcanto apprecieer, het mag gezegd worden dat deze Classic een heus volksfeest geworden is waar jong en oud zich amuseert. Het mag gezegd worden dat wijlen Frank Vandenbroucke hier ooit aan de start verscheen. Het mag eveneens gezegd worden dat de slogan niet voor niets “een koers om te beminnen, niet om te winnen” is. Ik kom hier graag… Wat de Belcanto Classic nog eens zo mooi maakt, is dat hier ook elk jaar de officiële aftrap van het nieuwe Te Gek!?-seizoen plaatsvindt. Te Gek!? viert dit jaar haar 15-jarig bestaan. Dat maakt er dit jaar een dubbel feest van: 25 jaar Belcanto Classic en 15 jaar Te Gek!? Reden genoeg om te vieren.

Er is taart, er is muziek, er is drank. Kortom: er is feest. Ergens tussendoor wordt ook nog gekoerst; je zou bijna vergeten dat dit de originele inslag is.

Het feest begon eigenlijk al op zondag, wanneer er een dubbelconcert plaatsvond van Guido Belcanto (hoe kan het ook anders?) en Rik de Leeuw: ambiance à volonté. De dag daarna ging het feest gewoon verder en kon iedereen ter ere van dit dubbelfeest in de namiddag plaatsnemen voor Vive Le Belcanto, een live talkshow in het gras en onder een stralende zon, waarin Karl Vannieuwkerke met tal van bekende gasten de link legde tussen koers en geestelijke gezondheid. Uiteraard zien we hier weer Guido Belcanto passeren (je kan het hem natuurlijk niet kwalijk nemen, het is zijn koers, de man krijgt hier geen rust), maar ik zag ook Rick de Leeuw, Bert Doise, Nico Mattan, Sven Unik-Id, … Deze laatste is een bekend gezicht van Te Gek!?. Samen met Hanne Evenepoel vertelde hij hier heel kort de geschiedenis van Te Gek!?. Belangrijk in het hele gebeuren was de link tussen Frank Vandenbroucke en geestelijke gezondheid en Sven Unik-ID, conceptueel kunstenaar met een psychosegevoeligheid het feit dat Guido Belcanto himself om meer dan één reden kon staan achter de aandacht die Te Gek?! op deze koers kreeg. Hij kwam open uit voor het feit dat hij zware depressies heeft gehad en een bipolaire stoornis heeft. Die avond werd er ook nog gekoerst, en ging het feest verder tot diep in de nacht.

15 jaar Te Gek!? dus. Het begon allemaal in het Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Annendael in Diest. Het ziekenhuis werkte er al jaren aan taboedoorbreking door middel van o.a. tentoonstellingen en optredens. Hieruit ontstond Te Gek!?. Hun eerste echte initiatief was een cd.

Naast het feit dat ik dat toen al een enorm mooi project vond en dat zeker wilde steunen, vond ik het ook een muzikaal pareltje. Toeval of niet, maar op die eerste cd staat ook een lied van Guido Belcanto. Al in 2005 verscheen in de Standaard de eerste Te Gek!?-bijlage.

Als studenten psychiatrische verpleegkunde werden we net niet verplicht om de Standaard te gaan kopen. Met reden, want het was een bundel van getuigenissen en veel achtergrondinfo die meer dan boeiend en aanvullend was bij onze studie. Datzelfde jaar vonden ook de eerste Te Gek!?-concerten plaats. Er volgden reportages op tv, nieuwe cd’s en nieuwe Standaard-bijlages. Men ging naarstig verder op dit elan en het sloeg aan. Vanaf 2008 versterkte de Te Gek!? infomobiel de werking.

De eerste grote muziektheaterreeks Te Gek!? on Tour met deelname van De Laatste Showband, Guy Swinnen, Tom Helsen en vele anderen werd een feit. Er werden daarnaast ook nog voorstellingen van “Te Gek!? Live” gebracht voor zo’n 7500 scholieren van de tweede en derde graad middelbaar.

22

Het T-shirt van TeGek!? “Geen stempel op mensen”

In 2009 vond de eerste loopwedstrijd Loop je te gek plaats en in coproductie met Behoud De Begeerte en de Muziekfactorij werd een eerste literaire tour Te Gek voor woorden opgezet. In datzelfde jaar startte de schoolvoorstelling Te Gek!? Intiem met o.a. Kristien Hemmerechts. In het schooljaar 2009-2010 speelden ze maar liefst 25 voorstellingen. Er volgden dat jaar onder meer nog radio- en televisiespots op VRT, en er kwam een tv-reportage. De cd’s en de Standaard-bijlagen bleven intussen ook nog komen. Ook een nieuwe Te gek voor woorden kwam op de planken, en omdat bewezen is dat psychische gezondheid en beweging hand in hand gaan, vond in 2011 de eerste Te Gek!? van de Tour - Tous Fous Du Tour plaats. Ongeveer 20 coureurs waaronder verschillende cliënten en personeel van PZ St Annendael, met daarnaast enkele bekende wielerfanaten zoals Guido Belcanto en Helmut Lotti, vertrokken op 12 juli in Brussel om een week later in het Psychiatrisch Ziekenhuis Saint-Paul de Mausole, in St Rémy de Provence aan te komen.

Op de werelddag geestelijke gezondheid (10 oktober) in 2011, werd er in elke provincie een publiekscampagne opgezet onder de naam Te Gek!? Karavaan. Dit was een optocht die ook de brede bevolking opriep om mee te stappen. Daarna kon men in openlucht genieten van een infomarkt over welzijn en geestelijke gezondheid, een indrukwekkend Te Gek!? concert en de nieuwe Te Gek!? soep, naar een recept van Jeroen Meus. De soep staat symbool voor het geven van warmte en zorg aan de mensen om je heen. Ze is overigens overheerlijk.

Al deze projecten werden op hetzelfde enthousiaste elan verder gezet, en in 2013 spreken we van de eerste Nerveuze Vrouwen voorstelling. Ter ere van dit 15-jarig bestaan, wordt die trouwens hernomen. Het is een echte aanrader.

In 2015 werd ook een voorstelling Manische mannen op poten gezet. Die konden uiteraard niet achterblijven na al dat vrouwelijk succes.

Eveneens volgde het Te gek op de pedalen project, waarmee men taboe en stigma over psychose wil doorbreken, en geld inzamelt voor wetenschappelijk onderzoek. In het schooljaar 2015-2016 werd een heus en succesvol scholenproject op poten gezet. Ook in 2015 stond de Belcanto Classic helemaal in het teken van Te Gek?! en werd een traditie geboren: de jaarlijkse (letterlijk genomen) Talkshow met Karl Vannieuwkerke aftrap van een nieuw Te Gek?!-seizoen zou hier gaan plaatsvinden.

Er verschenen nog een non-fictieboek Al Te Gek en 2 novelles over psychose, de documentaire Ingewikkeld, de Te Gek!? debatavonden en de muziektheaterreeks Kortsluiting in mijn hoofd met Brenda Froyen. Ook Doorgetrapt kreeg een vervolg met de expo Ik Trap Gewoon Door. 23 mensen met psychosegevoeligheid gingen in dialoog met 23 kunstenaars. Uit deze ontmoetingen ontstonden 23 kunstwerken die tentoongesteld werden.

Het begon allemaal met een klein project dat geestelijke gezondheid wou bespreekbaar maken, en streefde naar een juiste kijk op mensen met psychische problemen om het stigma te doorbreken. Dit project is ondertussen een begrip in Vlaanderen. Ik heb lang niet alles vermeld, maar voor meer info en de hele agenda verwijs ik graag naar de site van Te gek!?. Het hoogtepunt ter ere van dit 15-jarig bestaan was uiteraard het Concert 15 jaar Te Gek!? in de AB op 27 oktober in Brussel met o.a. Guy Swinnen, Rick de Leeuw, Koen Buyse, Bart Schols, Dirk De Wachter, Ish Ait Hamou, Guido Belcanto en vele anderen. www.tegek.be 23

Psychische kwetsbaarheid in Brussel Tekst en foto: Anneke Krols Op 18 september 2019 trok ik naar de Open Inspiria voormiddag van het Kenniscentrum Welzijn, Wonen Zorg in de Odisee Hogeschool in Brussel.

Het thema van de uitwisseling was “Psychische kwetsbaarheid in Brussel een plaats geven in de welzijns- en zorgsector”.

Els Nolf, medewerker van het Kenniscentrum, liet in haar inleiding horen dat uit een gezondheidsenquête blijkt dat 37% van de Brusselaars met psychische klachten kampt.

Slechts 7% van hen zou een beroep doen op hulpverlening. Omdat het nieuwe decreet aanstipt dat er een betere samenwerking nodig is tussen geestelijke gezondheidszorg en welzijnszorg, werd een Open Inspiria rond dit thema ingericht. Het Kenniscentrum wil een brug vormen tussen de uitgangspunten van ‘Artikel 107’ (het federaal hervormingsproject geestelijke gezondheidszorg) en een aantal gemeenschapsprojecten.

In een eerste luik, in plenum, vertelde Peter Verduykt (Observatorium voor gezondheid en welzijn) over de toegankelijkheid van de Brusselse geestelijke gezondheidszorg. Drie pijnpunten kwamen uit het onderzoek naar boven: huisvesting, werk en activiteit, en ten slotte sociaal netwerk en stigma. Gespecialiseerde huisvesting is bijna ontoegankelijk geworden, omdat mensen te lang in Beschut Wonen blijven, waardoor er ellenlange wachtlijsten ontstaan. Dit komt ook omdat mensen niet makkelijk kunnen doorstromen naar de gewone huurmarkt. Privé verhuurders vragen steeds loonfiches en/of attesten van mutualiteiten. En soms vormt zelfs een attest van de mutualiteit een drempel. Er is met andere woorden te weinig vertrouwen bij verhuurders.

Projecten als mobiele teams en groepswonen worden aangereikt als oplossingen.

Ook rond tewerkstelling liggen er nog heel wat drempels. Een markante uitspraak van een deelnemer aan het onderzoek: “Ofwel vind je werk, en krijg je een burn-out. Ofwel vind je geen werk, en krijg je een psychose”.

In hun zoektocht naar werk en herinschakeling in het reguliere arbeidscircuit wordt mensen met een psychische kwetsbaarheid afgeraden om te spreken over hun psychische 24

gezondheidsproblemen. Omdat er ook op dit domein te weinig vertrouwen is bij werkgevers. Er is dus nog veel stigma! Uit het onderzoek volgt ook dat een goed sociaal netwerk en lotgenotencontact onontbeerlijk zijn. Er moet ingezet worden op laagdrempelige ontmoetingsplaatsen in de lokale samenleving.

De tweede spreker, Harm Deleu (onderzoeker Odisee Hogeschool), vertelde over het project ‘Buurtgericht werken om sociaal isolement tegen te gaan’. In een grootstad als Brussel is er een groot verloop van bewoners. Heel vaak wonen mensen er slechts enkele jaren en verhuizen dan weer. De bewoning is dus niet stabiel. Hierdoor neemt het buurtkarakter af. Maar ‘de buurt’ blijft een belangrijk sociaal weefmiddel. Rappers als Zwangere Guy bijvoorbeeld benadrukken in hun liedjes de verbondenheid met welbepaalde buurten waar ze opgroeiden. Harm benadrukte dan ook het belang om meer in te zetten op buurtcontact. De lichte bindingen, noemde hij het: elkaar groeten, kennen van zien, … En de soft structuren in de buurt, of de informele netwerken zoals café’s, bankjes op pleintjes, kerken, …

De thema’s werden vervolgens geconcretiseerd in rondetafelgesprekken. Ik sloot voor het resterende uurtje aan bij de tafel van Koen Weiss, die Den Teirlinck kwam voorstellen. Ik maakte hier kennis met een heel laagdrempelige, menselijke en warme aanpak om buurtcontact en psychische kwetsbaarheid met elkaar te verzoenen. Een dikke pluim voor de werkwijze van Den Teirlinck.

Ik ben blij te hebben mogen deelnemen aan deze studiedag. Het was ook goed dat ik af en toe de stem van mijn ervaringsdeskundigheid heb kunnen laten horen, want daar was naar mijn gevoel iets te weinig aandacht voor op deze Open Inspiria.

INSPIRIA Inspiria is de intersectorale reflectiegroep rond beleidsevoluties en tendenzen in het werkveld, georganiseerd door het Brusselse Kenniscentrum Welzijn, Wonen en Zorg (WWZ).

De leden van de reflectiegroep komen uit het algemeen welzijnswerk, de sectoren personen met een beperking, woonzorg, thuislozenzorg, asiel en migratie, armoede, jeugd, diversiteit, wonen, stadsplanning, zingeving, gezondheid, onderwijs en tewerkstelling.

Doelstellingen: • Signalen uit het werkveld opvangen • Ontwikkelen van gezamenlijke oplossin gen over de verschillende sectoren heen • Inspelen op actuele tendensen • Opereren als klankbord voor het Kenniscentrum WWZ, ten dienste van de verschillende sectoren.

Inspiria komt verschillende keren per jaar samen, in twee verschillende vormen: Gesloten Inspiria In het gesloten gedeelte worden een dertigtal mensen uit verschillende sectoren uitgenodigd omwille van hun expertise. Er nemen zowel stafmedewerkers als algemene medewerkers deel. Deze groep komt vier keer per jaar samen. De deelnemers komen uit de socio-culturele sector, diversiteitssector, hulpverlening (ouderen – handicap – werk – jeugd - algemeen), basiswerkingen armoede en de thuisloosheid. Er worden verbindingen met bicommunautaire werkingen (de twee taalgemeenschappen in Brussel) en het onderwijs.

Open Inspiria Het open gedeelte wordt twee keer per jaar georganiseerd. Daarop wordt iedereen uitgenodigd om de gemaakte voorstellen en aangeboden oplossingen breder te toetsen.

Redactiemedewerker in de kijker:

Ann Van de Vloet

Samenstelling en foto: Nadia Mahjoub Ann Van de Vloet is, naast bestuurslid van onze vereniging, al enkele jaren een vaste waarde in de redactieraad van de Spiegel.

We stelden haar enkele vragen.

Wat heb je met schrijven?

Ik lees enorm graag en heb Nederlands gestudeerd. Ik ben dus graag met het Nederlands bezig. Goed formuleren wat je wil overbrengen, is steeds een uitdaging.

Dat is in spreektaal zo, en zeker ook in schrijftaal. Het verschil tussen spreek- en schrijftaal interesseert me zeer. Ik hoop echter geen taalpurist te zijn; het doel van alle communicatie is een boodschap te laten overkomen. Dat is wat telt.

Wie is jouw held en waarom?

Die heb ik niet. Ik zocht lang naar mensen die puur zijn en die er onvoorwaardelijk en zonder kwaadsprekerij zijn voor anderen.

Ik heb zo nog niemand gevonden en zelf beantwoord ik ook niet aan dat ideaalbeeld.

Het blijft echter een streefdoel.

Welke ervaring heb je met de ggz?

Ik voelde me sedert mijn tienertijd al steeds minder en minder goed in mijn vel. Ik slaagde erin mijn opleiding af te werken en betaald aan de slag te gaan, maar op mijn tweeëndertigste was een opname in de psychiatrie aan de orde. Ik verbleef er zes-

Kom jij ook naar ons nieuwjaarsfeest? zaterdag 25 januari 2020 van 11.30u tot 15.30u Inschrijven voor 15 januari!

Op 25 januari zal het een beetje minder koud zijn want dan is er ons jaarlijks hartverwarmend nieuwjaarsetentje waar we elkaar (opnieuw) kunnen ontmoeten bij een lekkere hap en een drankje.

entwintig maanden, woonde daarna zeven jaar in beschut wonen, startte ondertussen als vrijwilliger bij UilenSpiegel en wordt nu nog opgevolgd door mijn psychiater en therapeute.

Adres: UilenSpiegel vzw, Hovenierstraat 45, 1080 Brussel Prijs: 12 euro voor leden, 15 euro voor niet-leden (voor 5 euro ben je een heel jaar lid)* Inschrijven: Stuur een mailtje naar info@ Uilenspiegel.net (vermeld of je een vegetarisch alternatief wenst) en schrijf 12 of 15 euro over op rekeningnummer BE34 0015 1222 9390 met vermelding “Nieuwjaarsfeest 2020”. Je kan ook onderstaand strookje invullen en opsturen naar: UilenSpiegel vzw, Hovenierstraat 45, 1080 Brussel.

Menu Kaaskroket met een slaatje *** Varkenshaasje met champignonsaus en gegratineerde aardappeltjes *** IJstaart

Wat doe je graag?

Inschrijfstrook - - - - - - - - - - - - - - -

Wat is je levensmotto?

Ik kom naar het Nieuwjaarsfeest van UilenSpiegel op zaterdag 25 januari 2020 met in totaal …………. perso(o)n(en)

Mijn broers hebben elk twee kleine kindjes; ik vind het heerlijk om met hen bezig te zijn. Toch ben ik blij als ik hen na een paar uurtjes weer terug aan hun mama en papa kan geven. Daarnaast heb ik er echt nood aan om elke dag buiten te komen. Wandelen (ook langere afstanden) is dan ook een hobby van me. En zoals ik al aangaf, lees ik graag. Ik vind echter dat ik daar veel te weinig tijd voor voorzie.

Je doet wat je zegt (en je zegt wat je doet).

Ik vind het belangrijk dat mensen hun afspraken nakomen. Ik kan me blauw ergeren als dat niet gebeurt en het is iets waar ik ook voor mezelf probeer op te staan. Als ik een afspraak niet kan nakomen, moet ik daar tijdig over communiceren. Je zegt wat je doet, vind ik vooral belangrijk in teamverband.

Naam + Voornaam: .........…………………………………………………

Adres .........………………………………………………… .........………………………………………………….

E-mail .........………………………………………………….

Gsm en/of tel. ....…………………………………………………….

Vegetarisch alternatief gewenst?

Ja/neen (duid aan) * gelieve een aparte overschrijving te doen voor je lidmaatschap

‘Pssst!’

een kinderboek over psychische problemen Tekst: Nadia Mahjoub - Foto: Diego Franssens Psychische problemen, psychiaters, .....'Pssst!' is de toepasselijke titel van het boek dat Brenda Froyen schreef met knappe illustraties van Tom Schoonooghe. Brenda is zelf moeder van drie zonen en beleefde na de geboorte van haar jongste zoon een kraambedpsychose. Als ervaringsdeskundige schreef ze een boek dat psychische problemen uitlegt en bespreekbaar maakt. Het boek is geschikt voor jongeren vanaf tien jaar met vragen over geestelijke gezondheid. Ik las het boek zelf en vond het ook als volwassene fijn om te lezen. Mijn dochter van dertien wil het ook graag lezen, zei ze me onlangs. Ik vermoed dat ze de tekeningen in het boek best grappig vindt.

Toen Brenda na haar psychose op zoek ging naar boeken om aan haar kinderen uit te leggen wat haar overkomen was, merkte ze dat er nauwelijks aangepaste literatuur voorhanden was, tenzij hier en daar fictieboeken. Ze schreef ‘Pssst’ omdat ze vond dat er – naast de gebruikelijke boeken voor jongeren over het menselijk lichaam – best ook een boek zou zijn over de psyche. We maken het thema geestelijke gezondheid als volwassene volgens haar vaak zwaarder dan het is en we doen er ook vaak zeer geheimzinnig over. Vandaar de titel ‘Pssst!’.

Pssst verwijst ook naar de vele woorden die beginnen met ‘ps’: psycholoog, psychiater of psychose.

Brenda maakt in haar boek de parallel met een kookpot. We zijn allemaal een kookpot, die af en toe overkookt. Dat kan met heel veel lawaai gebeuren of heel stilletjes. Of de pot al dan niet overkookt, hangt samen met verschillende factoren. De dingen die je ervaart kunnen je kookpot doen overkoken. Positieve ervaringen verdampen heel snel, maar negatieve ervaringen blijven borrelen.

Ook het vuur (de context) bepaalt hoe snel de pot overkookt. En ten slotte is er de grootte van de kookpot. Die verwijst naar het biologische, genetische aspect, het deel dat je meekreeg van je ouders. Niet iedereen is even kwetsbaar.

Voorkomen dat de pot overkookt doe je door het vuur laag te houden, door zo gezond mogelijk te leven: denk aan voeding, slaap en beweging. En als de pot dreigt over te koken kan je ook het deksel er af en toe af halen en bijvoorbeeld praten over hoe je je voelt.

Er is een lessenpakket verbonden aan het boek, voor de derde graad van het lager onderwijs en de eerste graad van het secundair onderwijs. Er is een poster ontwikkeld met een infographic die de inhoud van het boek mooi samenvat. Verder werd ook een liedje gemaakt in samenwerking met de K3-producer dat heel vrolijk zegt ‘het gaat niet goed met mij’. Er staan theatervoorstellingen gepland in het voorjaar, waarbij Tom Schoonooghe live zal tekenen en er zijn theatrale vertellingen die kunnen geboekt worden door scholen.

Pssst! door Brenda Froyen & Tom Schoonooghe Uitgegeven in 2019 bij Borgerhoff & Lamberigts 128 pag. isbn 9789463930031 26

Over Brenda Froyen Brenda droomde er altijd al van schrijfster te worden.

Nadat ze in 2012 een psychose kreeg, wist ze plots waarover ze zou schrijven. ‘Kortsluiting in mijn hoofd’ verscheen in 2014 als een vorm van verwerking van wat ze had meegemaakt. Intussen zijn er nog drie boeken gevolgd. Haar eerste boek is dit jaar ook vertaald naar het Engels: ‘Psychotic Mum’. Brenda is lector Nederlands aan de lerarenopleiding, auteur, webredacteur van Psychosenet.be en schrijft voor UilenSpiegel af en toe opiniestukken in de media, voornamelijk rond het overmatig gebruik van dwang.

Activiteitenkalender

Hou de website, nieuwsbrief en Facebookpagina in het oog voor eventuele nieuwe activiteiten of wijzigingen! Inschrijven is verplicht, tenzij anders vermeld.

Opgelet: De activiteiten zijn betalend voor niet-leden. De inkom is 2 euro tenzij een andere prijs wordt vermeld.

Lid worden van vzw UilenSpiegel kost 5 euro per jaar. Gesloten groepen zijn niet opgenomen in dit chronologisch overzicht.

Dag

Datum

Omschrijving / Thema

Lotgenotengroep / Afdeling

Zat

07/12/2019

Lotgenotengroep depressie

Depressie/Leuven

Zat

07/12/2019

Woe 04/12/2019 Zat Don

07/12/2019 12/12/2019

Zat 14/12/2019

Zon

Maa

Din

15/12/2019

16/12/2019

17/12/2019

Woe 18/12/2019

Don

19/12/2019

Zat

04/01/2020

Don 19/12/2019 Woe 08/01/2020

Netwerken en nazorg

De rol van ervaringsdeskundigen in het netwerk Zuid-West-Vlaanderen Lotgenotengroep borderline Hasselt

Lotgenotengroep angst en dwang

Brugge Kortrijk

Borderline/Hasselt

Angst en dwang/Leuven

Zoet-Water-Zorgwandeling

Leuven

Familie, zijn ze steunfiguren of niet?

Dwang/Gent

De feestdagen, kijk je er naar uit?

Psychose/Brugge

Kerstmarkt in den Teirling

Bijeenkomst `Ontmoetend Herstellen´ Praatgroep Turnhout

Gespreksbijeenkomst Paal-Beringen

Psychose en filosofie:Wat is werkelijkheid nu echt?

Kennismaking met de nieuwe deelnemers

Brussel

Geel

Turnhout

West-Limburg

Psychose/Brussel Brugge

Maa 13/01/2020

Gespreksbijeenkomst Paal-Beringen

West-Limburg

Don

Lotgenotengroep angst en dwang

Angst en dwang/Leuven

Maa

13/01/2020

Don

16/01/2020

Zat

16/01/2020 18/01/2020

Comorbiditeit

Praatgroep Turnhout

Lotgenotengroep depressie

Dwang/Gent Turnhout

Depressie/Leuven

Woe 22/01/2020

Kennismaking

Gent

Zat

Nieuwjaarsfeest vzw UilenSpiegel

Nationaal

Zat

25/01/2020

Din

28/01/2020

Din

Don Don

25/01/2020

Psychose en bijwerkingen

Lezing “Johanna de Waanzinnige”

28/01/2020

Bijeenkomst `Ontmoetend Herstellen´

30/01/2020

Kennismaking en opstarten nieuwe groep

30/01/2020

Gespreksbijeenkomst Paal-Beringen

Maa 10/02/2020

Gespreksbijeenkomst Paal-Beringen

Din

Lotgenotengroep angst en dwang

Maa

10/02/2020

11/02/2020

Taboe en stigma rond OCD (Obsessive Compulsive Disorder)

Psychose/Leuven Leuven

Geel

West-Limburg

Antwerpen-stad

West-Limburg Dwang/Gent

Angst en dwang/Leuven

Woe 12/02/2020

Rust of chaos in je hoofd

Brugge

Woe 19/02/2020

Stigma verlamt

Gent

Don

20/02/2020

Praatgroep Turnhout

Turnhout

22/02/2020

Kennismaking

Hulpverleners met cliëntenervaring

27/02/2020

Gespreksbijeenkomst Paal-Beringen

West-Limburg

Zat 15/02/2020 Zoet-Water-Zorgwandeling Don

20/02/2020

Zat

22/02/2020

Zat

Din

Don

Zat Zat

25/02/2020 29/02/2020

29/02/2020

Doorbreken van negatieve patronen Burn-out, een huiskamergesprek

Bijeenkomst `Ontmoetend Herstellen´ Wandeling in de Bourgoyen-Ossemeersen Lotgenotengroep depressie

Leuven Antwerpen-stad Kortrijk

Geel

Gent

Depressie/Leuven

Maa 09/03/2020

Gespreksbijeenkomst Paal-Beringen

West-Limburg

Zat

14/03/2020

Crazywise documentaire en nabespreking

Psychose/Brussel

Don

19/03/2020

Praatgroep Turnhout

Turnhout

21/03/2020

Psychose in de media

Psychose/Leuven

Rol van lotgenoten

Gent

Woe 11/03/2020 Don Don

Zat Zat

19/03/2020 19/03/2020

21/03/2020

Woe 25/03/2020 Don

Zat

26/03/2020

28/03/2020

Leven op de armoedegrens

Lotgenotengroep angst en dwang Initiatie Tai-Chi

Wandeling door Leuven Gespreksbijeenkomst Paal-Beringen

Lotgenotengroep depressie

Woe 02/04/2020

Goed-gevoel-schatkist

Zat 11/04/2020

Zoet-Water-Zorgwandeling

Woe 08/04/2020

Doorzettingsvermogen

Maa 13/04/2020

Gespreksbijeenkomst Paal-Beringen

Don

Lotgenotengroep angst en dwang

Angst en dwang Leuven Antwerpen-stad

Hulpverleners met cliëntenervaring West-Limburg

Depressie/Leuven

Gent

Brugge

Leuven

West-Limburg

Don

16/04/2020

Zat

25/04/2020

Hoeveel geef ik prijs en hoe ga ik ermee om?

Hulpverleners met cliëntenervaring

30/04/2020

Gespreksbijeenkomst Paal-Beringen

West-Limburg

Don Don

Zat

Din

Zat

Don

Zat Zat

Don Don

Don

23/04/2020 30/04/2020 09/05/2020

19/05/2020

Praatgroep Turnhout

Brugge

Herstel na psychose, informatie en getuigenissen Wat na een psychose? Over herstel en zelfzorg Lotgenotengroep angst en dwang

Turnhout

Angst en dwang Leuven

Antwerpen-stad

Psychose/Brussel

Angst en dwang Leuven

23/05/2020

Psychose en dagbesteding

Psychose/Leuven

30/05/2020

Ontspannende wandeling in Fort IV

Afdeling Antwerpen-stad

Lotgenotengroep angst en dwang

Angst en dwang Leuven

28/05/2020 30/05/2020

18/06/2020 18/06/2020

25/06/2020

Praatgroep Turnhout

Welke houding neem ik aan naar collega’s en werkgever?

Praatgroep Turnhout

Wat doet muziek met jou?

Turnhout

Hulpverleners met cliëntenervaring Turnhout

Afdeling Antwerpen-stad

27

inschrijven is steeds verplicht, tenzij anders vermeld

Lotgenotencontact rond specifieke kwetsbaarheden • Lotgenotengroep seksueel misbruik Hasselt Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Sylvia en Hans.

Ben je slachtoffer geweest van seksueel misbruik en wil je graag lotgenoten ontmoeten? Dan is deze praatgroep misschien iets voor jou.

Inschrijven en meer info: sylvia.van.der.veken@telenet.be of 0473 28 76 77 (Sylvia) Let op! Het aantal plaatsen is beperkt tot 8 deelnemers en er wordt enkel ingeschreven vóór de eerste bijeenkomst. Eén reeks bestaat uit 5 bijeenkomsten die telkens doorgaan op een vrijdag (tenzij anders vermeld).

De volgende reeks gaat door op vrijdagen 14 februari, 20 maart, (uitzonderlijk donderdag) 16 april, 8 mei en 12 juni Tijd: 18:30 - 20:30 Locatie: Jeugdherberg Hasselt, Spoorwegstraat 80, 3500 Hasselt (achterkant station Hasselt nieuwbouw)

• Lotgenotengroep psychose Leuven Praatgroep voor lotgenoten met een kwetsbaarheid voor psychose begeleid door ervaringsdeskundigen Lin en Laura.

Inschrijven en meer info: psychosegroepleuven@ gmail.com of 0484 63 13 13 (Lin) Tijd: 14:30 - 16:30 (onthaal vanaf 14:15) Locatie: Jeugdherberg De Blauwput (Kleine Zaal), Martelarenlaan 11A, 3010 Kessel-Lo (achterkant Leuven Station).

Zaterdag 25 januari: Psychose en bijwerkingen Opgelet: die dag uitzonderlijk van 16:00u tot 18:00u Zaterdag 21 maart: Psychose in de media Zaterdag 23 mei: Psychose en dagbesteding

• Lotgenotengroep psychose Brugge Praatgroep voor lotgenoten met een kwetsbaarheid voor psychose begeleid door ervaringsdeskundigen Els Vermote en Marianne Pillen.

Tijd: 14:30 – 16:30 (onthaal vanaf 14:15) Locatie: Den Teirling, Maesstraat 89, 1050 Brussel.

Openbaar vervoer: bus 38 & 60 (halte Malibran), bus 95 (halte Blyckaerts), tram 81 & bus 71 (halte Flagey), metro lijn 2 & 6 (halte Naamse Poort), trein: halte MouterijGermoir Zaterdag 4 januari: Psychose en filosofie. Wat is werkelijkheid nu echt?

Zaterdag 14 maart: Crazywise documentaire en nabespreking (deze bijeenkomst duurt tot 17u30) Zaterdag 9 mei: Wat na een psychose? Over herstel en zelfzorg

• Lotgenotengroep angst en dwang Leuven Heb je langdurige of buitensporige angsten of pieker je vaak? Heb je steeds terugkerende dwanggedachten en/ of -handelingen? Kom vrijblijvend naar onze maandelijkse praatgroep ‘angst en dwang’ en maak kennis met andere lotgenoten.

Inschrijven en meer info: jtobback@hotmail.com of 0473 65 61 37 (Sarina Antioco) Tijd: 18:30 - 21:30 Locatie: Jeugdherberg De Blauwput (Kleine of Grote Zaal), Martelarenlaan 11A, 3010 Kessel-Lo. De jeugdherberg ligt aan de achterkant van het NMBS-station, je wandelt de tunnel door tot voorbij het laatste spoor, als je dan naar links kijkt zal je de ingang van de jeugdherberg zien. Als je het moeilijk hebt, kan iemand jou opwachten in het station.

Donderdag 16 januari, dinsdag 11 februari, donderdag 19 maart, donderdag 23 april, dinsdag 19 mei, donderdag 18 juni

• Lotgenotengroep dwang Gent Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Annelies en Karen.

Heb je last van dwanggedachten en/of dwanghandelingen en zou je daar graag over praten met mensen die hetzelfde meemaken? Dan is onze nieuwe praatgroep te Gent misschien iets voor jou?

Inschrijven en meer info: uilenspiegeldwang@gmail. com of 02 410 19 99 (secretariaat vzw UilenSpiegel) Tijd: 19:00 - 21:00

Inschrijven en meer info: vermoteels@gmail.com of 0473 71 22 03 (Els)

Locatie: Vredeshuis Gent, Sint-Margrietstraat 9, 9000 Gent

Tijd: 17:00 - 19:00

Maandag 16 december: Familie, zijn ze steunfiguren of niet?

Locatie: Hof van watervliet, Oude Burg 27, Brugge Woensdag 18 december: De feestdagen, kijk je er naar uit?

• Lotgenotengroep psychose Brussel Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Nadia en Miguel.

28

Inschrijven en meer info: nadia@uilenspiegel.net of 0475 96 03 97 (Nadia)

Maandag 13 januari: Comorbiditeit Heb ik meerdere psychische kwetsbaarheden? Bijvoorbeeld dwang en depressie, of depressie als gevolg van dwang?

inschrijven is steeds verplicht, tenzij anders vermeld

Maandag 10 februari: Taboe en stigma rond OCD (Obsessive Compulsive Disorder)

• Herstelwerkgroep voor mensen met een euthanasievraag Worstel je met een ernstige psychische kwetsbaarheid en heb je een procedure tot euthanasie opgestart? Wil je niettemin nog op zoek gaan naar wat je nodig hebt aan herstel en hoe je je opnieuw regisseur kan voelen in je eigen leven? Dan is deze herstelwerkgroep misschien wel iets voor jou.

Inschrijven en meer info: ann.callebert1@telenet.be Tijd: 14:00 - 16:00 Locatie: Inloophuis ANBN, Blijde Inkomststraat 113, 3000 Leuven Let op: Het aantal plaatsen is beperkt en een voorafgaand gesprek is noodzakelijk.

Groep 1, tweewekelijks op zondag (momenteel volzet) Groep 2, tweewekelijks op maandag (nog plaatsen vrij)

• Lotgenotengroep depressie Leuven Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Jan en Luc (heropstart!).

Inschrijving en meer info: depressiegroep.leuven. us@gmail.com of 0474 59 01 17 (Luc) Tijd: 14:00 - 16:00 Locatie: Jeugdherberg De Blauwput Kleine Zaal, Martelarenlaan 11 A, 3010 Kessel-Lo (achterkant Leuven Station) Zaterdag 7 december, 18 januari, 29 februari, 28 maart

• Lotgenotengroep hulpverleners met cliëntenervaring Stefanie Devos en Luk Bevernage, beiden hulpverleners met ervaringskennis, begeleiden deze praatgroep. Ben jij een psychisch kwetsbare hulpverlener en wens je mensen te ontmoeten die in dezelfde situatie zitten, dan is deze groep zeker iets voor jou.

‘Het is een merkwaardige vaststelling dat hulpverleners met een psychische kwetsbaarheid hun ervaringskennis niet (mogen/kunnen) gebruiken, niet (standaard) uitgenodigd worden door collega’s om deze te delen. Meer nog, er leeft in instellingen een cultuur waarin weinig ‘vrije ruimte’ is, noch ‘vrijplaatsen’ zijn, om hierover in dialoog te gaan. Stigma binnen de hulpverlening (ook) ten aanzien van eigen collega’s met een dubbeldiagnose ‘Hulpverlener – Cliënt’.’

Inschrijving en meer info: Stefanie Devos (devos_ stefanie@hotmail.com) en/of Luk Bevernage (lukbevernage@hotmail.com) Tijd: 10:00 - 12:00 Locatie: Jeugdherberg De Blauwput Kleine Zaal, Martelarenlaan 11 A, 3010 Kessel-Lo (achterkant Leuven Station).

Zaterdag 22 februari: Kennismaking

Zaterdag 21 maart: Wandeling door Leuven Tijd: 10:00-12:00 (We spreken af om 10:00 aan de jeugdherberg) Zaterdag 25 april: Hoeveel geef ik prijs en hoe ga ik ermee om?

Zaterdag 30 mei: Welke houding neem ik aan naar collega’s en werkgever?

ANTWERPEN

Afdeling Antwerpen Stad Bij de lokale afdeling in de regio Antwerpen staat lotgenotencontact centraal: iedereen met een psychische kwetsbaarheid komt tijdens al onze activiteiten en gespreksnamiddagen uitgebreid aan bod in een besloten én veilige kring!

Inschrijven en meer info: ​samengroeienantwerpen@ gmail.com of via 0484 40 45 18 (Sven) Tijd: 19:00 - 21:00 (met pauze) Locatie: Zaal Parkske, Edegemsestraat 26, 2640 Mortsel Donderdag 30 januari: Kennismaking en opstarten nieuwe groep Donderdag 20 februari: Doorbreken van negatieve patronen Donderdag 19 maart: Initiatie Tai-Chi Donderdag 30 april: Herstel na psychose, informatie en getuigenissen Zaterdag 30 mei: Ontspannende wandeling in Fort IV Tijd: 14:00-16:00 - Locatie: afspraak aan zaal Parkske Donderdag 25 juni: Wat doet muziek met jou?

ANTWERPEN Afdeling Geel

• Herstelgroep UilenSpiegel Kempen Herstelgroep UilenSpiegel Kempen is een werkgroep waarin de deelnemers werken aan hun herstel op eigen tempo. We leren van elkaar door het delen van ervaringen, al dan niet gekaderd binnen een thema. De thema’s worden in samenspraak met de groep gekozen.

De groep bestaat uit maximum 12 deelnemers en wordt begeleid door Inge en Guy, ervaringsdeskundigen. De deelnemers bevinden zich in een verschillend stadium van herstel. We werken met een gesloten groep in gelijkwaardigheid, zelfrespect en respect voor onze medemens. Er wordt ingeschreven voor een volledige reeks.

Minimum 5 en maximum 12 deelnemers.

Inschrijven en meer info: herstelgroepuilenspiegel­ kempen@gmail.com of 0479 94 64 80 (Inge) Tijd: 13:30 - 16:00 29

inschrijven is steeds verplicht, tenzij anders vermeld

Locatie: ‘t Vooruitzicht aan Campus OPZ, Stelenseweg 19, 2440 Geel

• Ontmoetend herstellen (open groep) Ontmoetend herstellen is een initiatief van twee ervaringsdeskundigen in de Kempen.

Tijdens de maandelijkse bijeenkomsten kan je in contact komen met anderen, praten over wat je zoal tegenkomt, samen iets doen, praten over thema’s… Zo kan je op een laagdrempelige manier stappen zetten in je herstel. De focus ligt vooral op het ontmoeten, maar we behandelen ook regelmatig een thema. We bepalen het programma in samenspraak met de aanwezigen. Het is een open groep voor zij die ontmoetend willen herstellen.

Inschrijven en meer info: ontmoetendherstellen@gmail. com of onze facebookpagina ‘Ontmoetend Herstellen’.

Tijd: 18:30 - 21:00 Locatie: ’t Vooruitzicht, Stelenseweg 19, 2440 Geel Dinsdagen 17 december, 28 januari en 25 februari

ANTWERPEN

Afdeling Turnhout

LIMBURG

Praatgroep Midden-Limburg Door de tijdelijke afwezigheid van vaste kracht Clara zullen de bijeenkomsten even niet doorgaan. Check de volgende Spiegel of informeer via de onderstaande gegevens voor de volgende bijeenkomsten.

Info: praatgroep.limburg.us@gmail.com of telefonisch 0495 71 18 54 (Luc), 0474 93 84 31 (Clara)

LIMBURG

Praatgroep West-Limburg In deze groep delen we levenservaringen rond herstel en bewustwording. De thema’s worden in overleg met de groep bepaald.

Inschrijven en meer info: houbrechts.jef@scarlet.be 0479 33 48 22 (Jef) Gespreksbijeenkomsten op donderdagen 19 december, 30 januari, 27 februari, 26 maart en 30 april Tijd: 19:30 - 21:00

Praatgroep Turnhout is een ontmoetingsplaats voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Er wordt rond verschillende thema’s gepraat.

Locatie: OC De Buiting, Vergaderlokaal 2, Tessenderlose­weg 18, 3583 Paal-Beringen

Inschrijven en meer info: catja@uilenspiegel.net of 0468 33 71 55 (Catja)

Gespreksbijeenkomsten op maandagen 13 januari, 10 februari, 9 maart en 13 april

Tijd: 19:00 – 20:30

Tijd: 14:00 - 16:00

Locatie: Lokaal van T’ANtWOORD vzw, Otterstraat 114, 2300 Turnhout

Locatie: Dienstencentrum De Klitsberg, Klitsbergwijk 29, 3583 Paal-Beringen

Donderdagen: 19 december, 16 januari, 20 februari, 19 maart, 16 april, 28 mei en 18 juni

BRUSSEL

Lotgenotencontact UilenSpiegel Gent • Praatgroep

In samenwerking met ‘Den Teirling’ te Elsene organiseren Jolanda, Siegfried en Karen infoavonden, praatgroepen en andere activiteiten in het Brusselse.

Deze praatgroep wordt begeleid door Marie-Suzanne en Maaike. Er is plaats voor ontmoeten, gehoord worden en het uitwisselen van ervaringen met andere lotgenoten.

De groep staat open voor iedereen die onderweg is met zijn of haar psychische kwetsbaarheid, los van diagnose.

Inschrijven en meer info: uilenspiegel.brussel@ gmail.com of 0475 25 73 00 (Siegfried, tussen 18:00 en 22:00)

Inschrijven en meer info: lusgent@gmail.com of 0499 42 06 63 (Marie-Suzanne)

Locatie: Den Teirling, Maesstraat 89, 1050 Brussel.

Openbaar vervoer: bus 38 & 60 (halte Malibran), bus 95 (halte Blyckaerts), tram 81 & bus 71 (halte Flagey), metro lijn 2 & 6 (halte Naamse Poort), trein: halte MouterijGermoir Zondag 15 december: Kerstmarkt in Den Teirling Een gelegenheid tot bezoek en ontmoeting in Den Teirling tijdens de kerstmarkt, waar standhouders en artiesten hun zelfgemaakte producten aanbieden Tijd: 12:00 - 18:00 30

OOST-VLAANDEREN

Tijd: 19:00 - 21:00 (onthaal voor nieuwkomers vanaf 18:45) Locatie: Vredeshuis, Sint-Margrietstraat 9, 9000 Gent Woensdag 22 januari: Kennismaking Woensdag 19 februari: Stigma verlamt Woensdag 25 maart: Rol van lotgenoten Woensdag 2 april: Goed-gevoel-schatkist

inschrijven is steeds verplicht, tenzij anders vermeld

• Wandelingen We komen samen en wandelen op een rustig tempo doorheen de Gentse natuurgebieden.

Inschrijven en meer info: lusgent@gmail.com of 0499 42 06 63 (Marie-Suzanne).

Zaterdag 29 februari: Wandeling in de BourgoyenOssemeersen Tijd: 14:00 - 17:00 Locatie: We verzamelen om 13u45 aan het milieucentrum Driepikkelstraat 32, 9030 Gent. Er is parking aanwezig. Met het openbaar vervoer: bus 3 vanuit het centrum (halte driepikkelstraat) of bus 9 vanuit Gent-Sint-Pieters richting Mariakerke(halte Rooigemlaan)

VLAAMS-BRABANT Afdeling Leuven • Lezing Dinsdag 28 januari: “Johanna de Waanzinnige: over stigma, gisteren en vandaag.”

Gastspreker: Stefaan Baeten, algemeen directeur PC Sint-Hiëronymus te Sint-Niklaas Inschrijven en info: uilenspiegel.leuven@gmail.com of tel 0485 86 11 25 of 0486 66 52 45 Tijd: 19:00 – 21:00 Locatie: Restozaal, Jeugdherberg Blauwput KesselLo (achter station Leuven), Martelarenlaan 11A, 3010 Kessel-Lo

VLAAMS-BRABANT ArtEco

Bij ArtEco in Grimbergen kan je op maandag en donderdag van 10:00 tot 17:00 vrij beeldend komen werken.

Kunstenares Kaarin Poppe (http://kaarinpoppe.wix.com/ federo) kan je inspireren en helpen, als je dat wenst. Je betaalt 10 euro per 4 maand.

Inschrijven en info: kaarin.poppe@gmail.com of 0478 20 53 60 (Kaarin) Locatie: PZ Sint-Alexius in Grimbergen

WEST-VLAANDEREN

Afdeling Brugge Wistermee Heb jij nood aan een plek waar er wordt gevraagd hoe het met je gaat en waar je mee bezig bent, waar je je hart kunt luchten en ongedwongen jezelf kunt zijn? Dan ben jij helemaal welkom in de praatgroep te Brugge: Wistermee!

Inschrijven en meer info: pintelonchristophe@gmail. com of 0497 24 88 59 (Christophe) Tijd: 17:00 - 19:00 Locatie: Hof van Watervliet, Burg 27, 8000 Brugge Woensdag 4 december: Netwerken en nazorg Woensdag 8 januari: Kennismaking met de nieuwe deelnemers Woensdag 12 februari: Rust of chaos in je hoofd

• Zoet-Water-Zorgwandelingen

Woensdag 11 maart: Leven op de armoedegrens

Rustgevende wandelingen en natuurbelevingsmomenten met natuurgids Heidi in Heverleebos/Meerdaalwoud/ Sint-Joris-Weert. Stevige stapschoenen en bij regenweer laarzen en waterdichte kledij, buggy’s of rolstoelen niet mogelijk tenzij anders vermeld, honden aangelijnd. Mogelijkheid om achteraf de dorst te lessen en bij te babbelen in de plaatselijke horeca.

Woensdag 8 april: Doorzettingsvermogen

Meer info: Heidi Bertels: 0487 99 35 82 (Inschrijven niet verplicht en de wandelingen zijn gratis)

Inschrijven en meer info: Jan Delvaux: jan.delvaux@ uilenspiegel.net of 0493 08 86 69

Tijd en locatie: Vertrek om 14:00 aan de bushalte Zoet Water (richting Leuven), Waversebaan, Oud-Heverlee.

Terug om 16:00 aan bushalte Zoet Water. Bus 337 vanuit Station Leuven - halte Zoet Water. Met de auto via Waversebaan vanuit Leuven of via E40 afrit Blanden/ Haasrode. Niet-betalend parkeren mogelijk in de onmiddellijke omgeving.

Tijd: 14:00 - 16:30

Zaterdagen 14 december, 15 februari en 11 april

WEST-VLAANDEREN

Afdeling Kortrijk

Locatie: De MaRe, Condédreef 59, 8500 Kortrijk Zaterdag 22 februari: Burn-out, een huiskamergesprek Twee ervaringsdeskundigen vertellen over hoe ze zijn omgegaan met een burn-out.

31

Vereniging voor mensen met een psychische kwetsbaarheid

Word lid voor slechts 5 euro per jaar!

En ontvang het tijdschrift Spiegel vier keer in je brievenbus Stort 5 euro op rekeningnummer BE34 0015 1222 9390 met vermelding 'lidmaatschap'

Bezoek onze website: www.uilenspiegel.net

Vind ons op Facebook:

www.facebook.com/uilenspiegel

Kom jij ook naar ons nieuwjaarsfeest?

PlusVriend PlusVriend ondersteunt vriendschappen bij psychosegevoelige mensen. www.plusvriend.be

zaterdag 25 januari 2020 van 11.30u tot 15.30u

Save the date!

Op 25 januari zal het een beetje minder koud zijn want dan is er ons jaarlijks hartverwarmend nieuwjaarsetentje waar we elkaar (opnieuw) kunnen ontmoeten bij een lekkere hap en een drankje.

Meer info op blz. 25 in deze Spiegel.

Opgelet: Inschrijven vóór 15 januari 2020!

Ombudsdiensten in je regio Heb je vragen over je rechten als patiënt of wil je een klacht indienen?

Surf naar www.ombudsfunctieggz.be

Kom naar het

UilenSpiegel-weekend van 12 tot 14 juni 2020 in Blankenberge.

Noteer deze datum alvast in je agenda!

Psychosenet.be is dé website voor psychose, stemming en herstel.

Objectieve informatie, online hulp via emailspreekuur, filmpjes met heldere uiteenzettingen, getuigenissen en de laatste ontwikkelingen in de geestelijke gezondheidszorg.

Steun UilenSpiegel met een gift Wil je UilenSpiegel steunen met een gift, dan krijg je van de belastingen een vermindering* van 45% op het gestorte bedrag. Dit kan voor giften vanaf 40 euro op kalenderjaarbasis op rekeningnummer BE34 0015 1222 9390, met vermelding ‘gift’. Zo kost een gift van 40 euro je slechts 22 euro, want je krijgt 18 euro terug. Je kan je gift ook spreiden met een maandelijkse permanente opdracht bij je bank.

Alvast hartelijk bedankt voor je steun!

* Opgelet, als je geen belastingen moet betalen, omdat je weinig of geen inkomsten hebt, heb je geen recht op deze belastingvermindering.