Spiegel juni 2020

SPIEGEL Driemaandelijks tijdschrift van vzw UilenSpiegel | 23e jaargang | juni | juli | augustus 2020

Trapt de jeugd door?

Colofon Hoofdredactie: Nadia Mahjoub Eindredactie: Katelijne Beheydt Redactie: Ann Van de Vloet, Bert, Bruno

A.M.A. De Clerck-Pieters,

Elisabeth, Els Lambrecht,

Lindsay Hacke, Karin Cogneau,

Luka Vandeghinste en Sil Popelier Werkten ook mee aan dit nummer: Ingrid Jongeneelen, Thomas

Roose en Wouter De Witte Schilderij cover: Luka Vandeghinste Vormgeving:

Contact: UilenSpiegel vzw Hovenierstraat 45 1080 Brussel

Tel.: 02 410 19 99 info@uilenspiegel.net

www.uilenspiegel.net

Ondernemingsnr.: 0461.760.283

RPR Brussel

Collectief De Wrikker cvba

De verantwoordelijkheid voor de gepubliceerde teksten berust bij de auteurs. Niets uit dit blad mag worden overgenomen zonder de toestemming van de redactie en/of de auteurs. Op verzoek van sommige auteurs werd hun naam vervangen door een pseudoniem. Naam en adres zijn steeds bekend bij de redactie. De redactie kan teksten weigeren, inkorten of redigeren.

Verantwoordelijke uitgever: Ingrid Jongeneelen,

Weebroekweg 8A/19, 3071 Erps-Kwerps Spiegel verschijnt 4 x per jaar.

Doe mee Heb je een tekst geschreven die bruikbaar is voor de Spiegel? Heb je een schilderij, tekening of cartoon gemaakt die niet zou misstaan in ons tijdschrift?

Wil je graag (bij voorkeur niet anoniem) je verhaal vertellen of een getuigenis brengen? Onze redactie kan een interview met je afnemen.

2

UilenSpiegel vzw is een pluralistische vereniging van en voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Sterk in patiëntenvertegenwoordiging, vorming, herstel, ervaringsdeskundigheid, lotgenotencontact, informeren en beeldvorming.

Word lid van UilenSpiegel voor 5 euro per jaar: >>> Je ontvangt 4 maal per jaar het tijdschrift Spiegel >>> Je kan gratis deelnemen aan onze lokale activiteiten en

gespreksgroepen (niet-leden betalen 2 euro) >>> Je krijgt korting bij deelname aan o.m. het

UilenSpiegelweekend en nieuwjaarsetentje >>> Je ontmoet lotgenoten en kan je ervaringen delen >>> Je stem wordt gehoord samen met die van andere leden >>> Je maakt deel uit van een groep (ex-)patiënten die

opkomen voor hun rechten Individueel lidmaatschap: 5 euro per jaar Gezinslidmaatschap (op éénzelfde adres): 7,50 euro per jaar Opgelet! Woon je in het buitenland, dan krijg je de Spiegel enkel digitaal.

Abonnementen op Spiegel voor organisaties en professionals (enkel België) Neem contact op met info@uilenspiegel.net voor een overzicht van de tarieven.

Contacteer de redactie: spiegel@uilenspiegel.net

De betaling gebeurt op het rekeningnummer van vzw UilenSpiegel BE34 0015 1222 9390 met vermelding “lidmaatschap”. Je stuurt dan ook best een mailtje naar info@uilenspiegel.net met je contactgegevens (adres, mailadres en telefoonnummer).

UilenSpiegel vzw Spiegel Redactie Hovenierstraat 45 1080 Brussel

Giften zijn fiscaal aftrekbaar en heel erg welkom!

Rekeningnummer UilenSpiegel vzw: BE34 0015 1222 9390

Voorwoord Beste lezer, De versoepelingen van de maatregelen in het kader van de coronacrisis zijn al een tijd in voege. We hoopten dat de cijfers een dalende trend zouden aanhouden, maar terwijl ik dit schrijf, gebeurt net het omgekeerde. Dag na dag stijgt het aantal besmettingen opnieuw, en de tweede golf lijkt ingezet. Ondertussen hadden we als organisatie al heel wat fysieke samenkomsten vastgelegd vanaf september, zowel van de lotgenotengroepen als voor onze vormingen. De draaiboeken en protocollen liggen klaar. Maar er is opnieuw de angst en onzekerheid dat we weer heel wat zaken zullen moeten afgelasten. Een aantal lotgenotengroepen organiseert virtuele samenkomsten. Deze manier van werken zal dus zeker een blijvertje zijn. We raden je aan om onze website en nieuwsbrief in het oog te houden, om te weten welke activiteiten al dan niet kunnen doorgaan.

Dit nummer gaat dieper in op het thema van jeugd en geestelijke gezondheidszorg. In zowat drie kwart van de gevallen manifesteren psychische problemen zich in de leeftijd tussen 14 en 25 jaar. Sommigen hebben een moeilijke thuissituatie, moeten rouwen om het verlies van een dierbare, of worden geconfronteerd met de vechtscheiding van hun ouders. Ook verder studeren en alleen gaan wonen kunnen soms voor stress en moeilijkheden zorgen. Een eerste psychose manifesteert zich vaak ook in de adolescentiejaren. Het is voor jongeren niet evident om psychische problemen te bespreken. Tijdig hulp krijgen is cruciaal. En hier knelt vaak het schoentje. Het laagdrempelige aanbod van de TEJO- en OverKop-huizen in Vlaanderen is dan ook broodnodig en lovenswaardig. Wat de tweede- en derdelijnszorg betreft, stuiten heel wat kinderen en jongeren op wachtlijsten. De capaciteit in de kinder- en jeugdpsychiatrie, zowel ambulant als residentieel, moet dan ook uitgebreid worden. En dan hebben we het nog niet gehad over de problemen die de transitieleeftijd soms met zich meebrengt. Iemand wordt 18, het vertrouwde zorgkader stopt en hij/ zij moet op zoek naar hulp in de volwassenenzorg. Dat dit vaak niet van een leien dakje loopt en de zorgcontinuïteit in het gedrang brengt, is iets waar absoluut meer aandacht voor moet zijn.

Hoe is het om als hulpverlener met cliëntervaring om te gaan met de dubbele pet? Welke impact heeft (zelf)stigma? Is er ruimte op de werkvloer om ervaringskennis in te brengen in de relatie met de cliënt?

Geen evidente vragen. Toch verdient dit thema een open debat. Maak kennis met één van de trekkers van de lotgenotengroep ‘hulpverleners met cliëntervaring’, en met nieuw bestuurslid Luk Bevernage op blz. 23.

Tot slot wil ik je aandacht vestigen op het project “Trappen tegen Grenzen”. Medewerker Anneke Krols rijdt in september met de fiets de hele Belgische grens rond, om middelen in te zamelen voor UilenSpiegel, die hiermee projecten voor psychosegevoelige mensen wil ondersteunen. Lees hierover meer op blz. 6.

Graag wil ik volgende boodschap meegeven: wees voorzichtig, hou het veilig en zorg goed voor jezelf en voor elkaar.

Ik wens je veel leesplezier!

Ingrid Jongeneelen Voorzitter

3

CareCatchers wil lotgenoten verbinden

Anneke Krols trapt tegen grenzen

06 23

08

‘Trapt de jeugd door?’ over jongeren en geestelijke gezondheidszorg

Luk Bevernage getuigt over een dubbel stigma

20

08-17 Federale overheid voorziet extra middelen voor eerstelijnspsychologische zorg

Hoe tevreden zijn onze vrijwilligers?

UilenSpiegel deed een bevraging

18 4

Inhoud 06

07

08

Trappen tegen Grenzen

Bewegen om het evenwicht te bewaren

Redactielid in de kijker

Luka Vandeghinste

CareCatchers vzw

Lotgenoten online en offline verbinden

Dossier: Trapt de jeugd door?

Luc: “Nu ik grotendeels hersteld ben, kan ik anderen tot steun zijn.”

08 Inleiding 09 In Utero

Hoe we beginnen is wie we worden

10 ADHD

Enfant terrible van de psychiatrie

12

Als je eens wist

14

1 op 5 tieners heeft het moeilijk

14

Pijnpunten in de huidige zorg

Over de impact van de documentairereeks 1.913 jongeren bevraagd in 2018 en 2019 Hulp zoeken of vinden is niet eenvoudig

16 TEJO

Therapeuten voor jongeren

18

19

20 Sven: “Ik kan me positief inzetten met een ervaring die aanvankelijk als negatief werd ervaren.”

21

22

23

24

25

Hoe tevreden zijn onze vrijwilligers?

UilenSpiegel deed een bevraging

Jargon uitgelegd

‘Projectie’, wat is dat nu eigenlijk?

Eerstelijnspsychologische zorg

Federale overheid voorziet extra middelen

Column: Banaan in je oor

Oh my God

Koepelorganisatie OPGanG

Wat doen ze daar eigenlijk?

Het dubbele stigma

Hulpverlener met een psychische kwetsbaarheid

De MaRe in Kortrijk…

… blaast vijf kaarsjes uit

Geef je mening over dit tijdschrift

en maak kans op een geschenkbon

27 Activiteitenkalender

Sommige groepen komen online samen.

Raadpleeg www.uilenspiegel.net/zoom voor het overzicht.

Wat vind je van ons tijdschrift?

Luka: “We komen allemaal obstakels tegen op ons levenspad die we op één of andere manier het hoofd hebben kunnen bieden.”

surf naar www.uilenspiegel.net/lezers, vul de lezersenquête online in en maak kans op een geschenkbon van 20 euro bij Standaard Boekhandel

5

Trappen tegen Grenzen:

“Bewegen om het evenwicht te bewaren” Tekst: Nadia Mahjoub en Anneke Krols – Foto’s: Anneke Krols

Anneke krijgt soms de bijnaam Pippi, wanneer de speelse, ondeugende enthousiasteling in haar naar boven komt. Meestal vind je haar op de fiets. Want zo bekijkt ze de wereld het liefst, op twee wielen. Ze fietste al voor meerdere goede doelen (Kom op tegen Kanker, Broederlijk Delen,…). Volgens haar is dit een ideaal recept voor ‘kleine gelukjes’, zoals ze het zelf verwoordt. In september 2020 wil ze de ganse Belgische landsgrens rond fietsen. Dit is ongeveer 2000 km. Ook dit keer voor het goede doel, en tegen grenzen waar mensen met een psychosegevoeligheid mee te maken krijgen. We hadden een gesprek met haar.

We kennen jou als medewerker van het PlusVriend-project bij UilenSpiegel.

Inderdaad, sinds mei 2019 werk ik voor PlusVriend, een project dat mensen met een psychosegevoeligheid in duo’s samenbrengt om te werken aan elkaars (sociaal) herstel. Sociaal contact is essentieel in het herstelproces tijdens en na het doormaken van psychose(s). In mijn job ben ik graag met anderen bezig. Zo werk ik al meer dan twaalf jaar binnen de welzijns- en geestelijke gezondheidszorg. Als projectwerker komt de Pippi Langkous in mij het beste naar boven.

Waarom trap je tegen grenzen?

“Leven is als fietsen”, zei Einstein. Om het evenwicht te bewaren moet je in beweging blijven. Zelf verloor ik al eens dat evenwicht

– ik heb ervaring met sociale angst en stemmingswisselingen – en mijn fiets hielp me in het vinden van een soepele cadans. En dat doet ie nog steeds. Ik begon vaker te fietsen om te kunnen leven, en ondertussen leef ik om vaak te kunnen fietsen. Mijn fiets is dus niet alleen mijn favoriete vervoermiddel, maar ook een bron van kracht en evenwicht in mijn eigen confrontatie met een psychische kwetsbaarheid. Die kracht wil ik nu mee inzetten voor anderen. Voor hen die op zoek zijn naar een soepele cadans in het leven, maar hierbij tegen heel wat grenzen aanbotsen. Tegen die grenzen wil ik trappen!

Voor wie trap je?

Ik trap voor mensen met een psychosegevoeligheid. Zij botsen tegen heel wat grenzen. Psychose is één van de meest gestigmatiseerde psychische aandoeningen.

Het taboe is zeer groot. Heel wat mensen met een psychosegevoeligheid raken dan ook makkelijk in een isolement. Ze verliezen de aansluiting met het sociale leven. Terwijl sociaal contact en beweging een belangrijke ondersteuning vormen in elk herstelproces.

Wat zal er concreet gebeuren?

In september wil ik de ganse Belgische landsgrens rond fietsen. Dit is ongeveer 2000 km.

En ik wil dit doen in maximaal veertien dagen tijd. Dit wil zeggen dat ik per dag minstens ongeveer 140 km zal moeten fietsen. Tijdens mijn tocht hoop ik te kunnen overnachten bij mensen, organisaties of instellingen die op een bepaalde manier verbonden zijn met psychische kwetsbaarheid. Ik heb een tentje mee, dus een plekje in de tuin is voldoende.

Hoe heb je je voorbereid op deze lange fietstocht?

Gewoon veel fietsen, maar dat doe ik sowieso. In de winter zijn dat kortere tochten, in de zomer worden ze stilaan langer. En dan maak ik ook meerdaagse fietsuitstappen. Ik fiets heel graag, dus het kost me niet veel moeite. Ik heb ook mindere dagen uiteraard, en dan moet ik me extra motiveren om op de fiets te springen. Wat helpt is dat ik ondertussen goede fietsvrienden heb leren kennen.

Het mooie aan samen fietsen is dat je elkaar ondersteunt op momenten dat het minder gaat.

Heeft corona geen roet in het eten gestrooid?

Ja en neen. Een aantal inzamelacties en fietstochten in groep konden plots niet meer plaatsvinden. Ook een lezing rond het nut van sport voor je mentale gezondheid kon niet doorgaan, wat ik heel spijtig vind. Maar anderzijds verloor ik minder tijd met verplaatsingen naar het werk (Lier - Brussel) en kon ik daardoor meer fietsen. Ik was blij dat we mochten blijven sporten. Op dat vlak was er voor mij dus niet veel effect voelbaar van corona. Ik breng sowieso veel vrije tijd door met fietsen in de natuur. En dat dit samen met een of twee fietsvrienden kon, was ook een geluk. Was er een volledige lockdown geweest, dan had ik helemaal niet meer kunnen trainen.

Hoe ben je met dit initiatief gestart?

Het idee zat al een hele tijd in mijn hoofd 6

Redactielid in de kijker:

Luka Vandeghinste

Interview: Nadia Mahjoub

maar kreeg langzaamaan vorm. Op 10 oktober 2019 maakte ik het bekend, op de werelddag geestelijke gezondheid, een mooie symbolische start. Het project is organisch gegroeid, ik maak de zaken liever niet te complex. Trappen Tegen Grenzen heeft ondertussen een groot draagvlak, dus de aanpak blijkt te werken! Het project is ondertussen groter geworden dan ik verwachtte, dus het vergt nogal wat persoonlijke inspanning en tijd. Maar ik krijg er veel voor terug: positieve energie en steun van anderen, en ook veel begrip. Dat maakt dat ik het op een gezonde manier kan blijven volhouden.

Hoe word je gesteund en gesponsord?

Ik krijg steun van heel wat fietsorganisaties: Dirty Boar, Gravel & Coffee, The Vandal fietskleding.

Ook TeGek ?! steunt Trappen tegen Grenzen en zal de volledige omkadering van mijn tocht doen (animatie en communicatie), ter bewustmaking en als anti-stigmatiseringscampagne. Het initiatief krijgt sponsoring via individuele acties van sympathisanten: bv. een fietstocht door professionele mountainbiker Kevin Panhuyzen en zijn twee vrienden Glenn Bobbaers en Nick Pinxten, een gadgetverkoop van de bevriende gravelvereniging Dirty Boar. Ook via T-shirtverkoop en vrije giften van sympathisanten.

Wat zal er met de opbrengst gebeuren?

Die schenk ik aan de vzw UilenSpiegel. Ik hoop samen met de vzw te kunnen bekijken hoe we hiermee fietsactiviteiten als herstelmethode en lotgenotencontact kunnen uitwerken voor mensen met een psychosegevoeligheid.

Hoe reageren mensen op jouw initiatief?

Ik krijg vooral veel positieve reacties. Het project doet me zelf ook weer verder groeien. Het geeft me vertrouwen en biedt mij wederom een stukje herstel. Ik stel me open met mijn verhaal, en voel dat mensen dit als een steun ervaren. Ik bereik daardoor ook heel wat mensen die liever in de schaduw blijven met hun eigen verhaal, maar het aan mij toch toevertrouwen. Deze positieve effecten maken dit hele initiatief voor mij al geslaagd.

Volg alle laatste nieuwtjes op de Facebookpagina van Trappen Tegen Grenzen.

Wat heb je met schrijven?

In het schrijven schuilt een magische kracht die je helpt je verbeelding om te zetten naar woorden. Wanneer deze woorden worden gelezen, ontstaat er een heel nieuw verhaal in de verbeelding van de lezer.

Met woorden spelen en toveren geeft een uitlaatklep voor gevoelens en gedachten die anders onzichtbaar zouden blijven. Met woorden kan je een heel nieuwe realiteit creëren en delen. Schrijven is anders dan praten omdat je de tijd hebt om de zinnen te schrijven zoals je ze hebben wilt.

Dat geeft meer vrijheid, ook om er een eigen esthetiek aan te geven.

Wie is jouw held?

In elk mens schuilt er een held. Ik zet mensen niet snel op een pedestal maar ik zoek wel in elk mens een held van zijn of haar verhaal. We komen allemaal obstakels tegen op ons levenspad die we op één of andere manier het hoofd hebben kunnen bieden. Ook hebben we allemaal wel iemand gesteund op een moment dat die het nodig had en iemand zo bewust of onbewust 'gered'.

Welke ervaring heb je met de ggz?

Dankzij therapie en opnames heb ik heel wat geleerd: luisteren naar mijn eigen noden en behoeftes, durven praten over moeilijke gevoelens en gedachten, (zelf) vertrouwen opbouwen, weten dat ik niet de enige ben met moeilijkheden,... De geestelijke gezondheidszorg heeft mij de veiligheid kunnen bieden die ik tijdens mijn jeugd gemist heb om mezelf te kunnen zijn, alle gekke en donkere kantjes inbegrepen.

Wat doe je graag?

Ik lees, schilder en schrijf. Ik hou ervan om tijd door te brengen met mensen en dieren die ik graag zie, en hun de aandacht te geven die ze verdienen. Daar krijg je ongelofelijk veel van terug. Ook heb ik tijd nodig om alleen te zijn, liefst in contact met de natuur.

Wat is je levensmotto?

Dankbaar zijn voor elk moment, ook de moeilijke. Als ik me bewust ben van wat het leven eigenlijk is, besef ik dat het een wonder is om in leven te zijn. Elke ervaring is een levensles in mijn persoonlijke ontwikkeling. Mijn ontwikkeling staat in contact met alles rondom mij en zo groeit alles voortdurend in relatie tot elkaar.

7

Dossier: Trapt de jeugd door?

Trapt de jeugd door?

CareCatchers vzw, lotgenoten online en offline verbinden

Tekst: Nadia Mahjoub

Tekst: Nadia Mahjoub Al gehoord van CareCatchers? Het is een website die lotgenoten met een psychische kwetsbaarheid online en offline wil verbinden.

Het idee voor dit initiatief ontstond bij Frederik eind 2013 tijdens een gedwongen opname. Hij dacht na waarom hij zich zo slecht voelde en kwam tot de conclusie dat vooral eenzaamheid en isolement een rol speelden. Hij kroop achter zijn computer om hier iets aan te doen, niet alleen voor zichzelf maar ook voor anderen. Er zijn heel wat jaren broeden over heen gegaan en er volgden nog enkele opnames, maar ondertussen is Frederik al meer dan drie jaar stabiel en richtte hij in 2019 de vzw CareCatchers op samen met zijn partner Louise en zijn moeder. Alle drie hebben ze een psychische kwetsbaarheid en geven ze lezingen met hun herstelverhaal, onder meer aan hulpverleners in woonzorgcentra en in scholen. Ondertussen heeft CareCatchers een informatieve website uit de grond gestampt en zijn er al enkele fondsenwervingsacties geweest. De vzw zoekt nog een ICT-bedrijf dat hen voor een klein prijsje kan helpen om een degelijk platform te creëren.

Want naast informatie is het de bedoeling dat de website een achterliggend gedeelte krijgt waarop lotgenoten kunnen inloggen om ervaringen te delen, om dan vervolgens in levende lijve te kunnen afspreken. In het ideale geval gebeurt 10% van de uitwisselingen online en 90% offline. Corona heeft wel wat roet in het eten gegooid. Veel geplande ontwikkelingen zijn daardoor vertraagd.

Inleiding

Meer info: www.carecatchers.be Soms vergeten we hoe belangrijk de context is bij het ontstaan van psychische problemen. Het begint mogelijks al in de baarmoeder, zoals we in het artikel ‘In Utero’ kunnen lezen.

Frederik en Louise van CareCatchers 8

In Utero: Hoe we beginnen is wie we worden Tekst: Els Lambrecht

Ook ons onderwijssysteem is een contextfactor die niet te onderschatten valt. Het is vooral geschikt voor kinderen en jongeren die zich goed kunnen concentreren, lang kunnen stilzitten, over een prima geheugen beschikken en stressbestendig zijn.

Heb je die vaardigheden niet, dan heb je pech. Niet alleen is de kans groot dat je een negatief zelfbeeld ontwikkelt omwille van je lage scores, maar soms krijg je nog het oordeel dat er iets mis is met jou.

Kinderen die heel druk zijn, krijgen bijvoorbeeld vaak de stempel ADHD met bijhorende medicatie. Medicatie aanbieden als hoofdbehandeling voor psychische klachten is meestal niet goed te praten, zeker niet bij jonge kinderen. We wijden er in dit dossier een artikel aan.

Vele psychische klachten worden veroorzaakt door traumatische ervaringen op jonge leeftijd. Er worden nog steeds veel kinderen mishandeld en misbruikt, ook (of vooral) binnen het gezin. De documentairereeks ‘Als je eens wist’ geeft een goed beeld van wat dat met een mens kan doen. In de weken na de uitzendingen belden dubbel zoveel mensen naar de hulplijn 1712 en Tele-Onthaal om hun verhaal te doen. Ook Els herkende zich in de uitzendingen en schreef een brief aan de maakster van de reeks, Hilde Van Mieghem.

Kinderen en jongeren zijn onze toekomst, wordt weleens gezegd. 1 op 5 jongeren kampt echter met psychische problemen. Ze kunnen in ons land onvoldoende terecht bij laagdrempelige psychologische hulpverlening.

De wachtlijsten zijn lang. Gelukkig bestaan er initiatieven zoals ‘TEJO’, die voornamelijk draaien op de goodwill van vrijwillige hulpverlening. Maar wordt het niet hoog tijd om van ‘onze toekomst’ een prioriteit te maken?

Lang werd gedacht dat baby’s geen bewustzijn hebben wanneer ze geboren worden, laat staan wanneer ze nog in de baarmoeder verblijven. Ondertussen zijn wetenschappers het erover eens dat we allemaal al een zeker bewustzijn hebben wanneer we nog in onze eigen moeder wonen. Vanaf wanneer dat bewustzijn zich ontwikkelt weet men niet precies. Men weet nog minder in welke mate dat bewustzijn al aanwezig is in de verschillende ontwikkelingsstadia. Maar het is niet onlogisch dat we al beïnvloed zouden worden door het welzijn van onze eigen moeder wanneer ze van ons in verwachting is. Men weet intussen zelfs dat de kans dat perfect gezonde embryo’s zich innestelen veel lager is wanneer de moeder in een stressvolle situatie verkeert. Ook het risico op miskramen is dan veel groter. Dit heeft volgens mij dan niet zozeer te maken met bewustzijn, maar wel gewoon met de natuur die bepaalt wanneer een situatie niet ideaal is om een kindje te laten groeien.

Uit pure interesse en in het kader van mijn toenmalige opleiding tot kinderwensconsulente, ging ik twee jaar geleden naar de documentaire “In Utero” kijken. De film dateert van 2015 en wordt beschreven als een ode aan ons vermogen om lief te hebben en nieuw leven te koesteren. Amerikaans schrijfster en regisseur Kathleen Man Gyllenhaal legde er het leven in de baarmoeder onder de loep, en de impact ervan op de ontwikkeling en de toekomst.

De film werd genomineerd voor beste documentaire op het internationale filmfestival van Seattle. Drie vragen staan centraal in de film: hoe worden we gevormd, wie zijn we, en waarom zijn we wie we zijn. Aan de hand van interviews met wetenschappers, psychologen, artsen, en van theorieën uit de epigenetica en biochemie, maar ook door vergelijkingen te maken met bepaalde films en technologische trends, toont de documentaire op een toegankelijke maar gefundeerde manier hoe belangrijk de prenatale fase is.

Ik vond de film heel boeiend en zag vele dingen van mezelf verklaard. Ik ontwikkelde namelijk in een moeder die nog in de rouw was voor mijn overleden broer en gebukt ging onder de stress van haar huwelijk.

Ook voelde ik me intens schuldig tegenover mijn eventuele kind, omdat ik een grote kinderwens heb en bezig was met fertiliteitsbehandelingen ondanks een complex trauma. Intussen weet ik dat schuldgevoel opwekken niet de bedoeling is van deze film, maar wel een bewustzijn creëren. Pas wanneer men zich bewust is van bepaalde processen, kan men er iets aan doen. Men spreekt in het kader van deze film niet voor niets over ons vermogen om lief te hebben en nieuw leven te koesteren.

De film behandelt ook het thema van intergenerationele stress en trauma’s die zich kunnen nestelen in onze cellen. Wij worden immers allemaal geboren uit een eicel die gevormd is in de baarmoeder van onze grootmoeder. Men weet intussen dat trauma’s zich in het lichaam nestelen en dat dat de reden is waarom mensen met PTSS bv heel vaak ook CVS, fibromyalgie of andere lichamelijke klachten hebben. Dus het idee dat stress zich genesteld heeft in die eicel die gevormd werd in het lichaam van onze grootmoeder is niet zo vreemd, al is het moeilijker te bevatten dan de rechtstreekse invloed die we hebben van onze eigen moeder wanneer ze ons nog draagt.

De film werd de voorbije jaren enkel tijdens congressen en bijscholingen uitgezonden.

Nu kan je hem ook gewoon in huis halen (downloaden of op dvd), tegen betaling weliswaar, maar het is een aanrader voor wie hier een goed beeld van wil krijgen.

____

Meer info over de film vind je op: https://www.inuterofilm.com Downloaden of dvd bestellen kan op: https://inutero.info

9

Dossier: Trapt de jeugd door?

ADHD, enfant terrible van de psychiatrie Tekst: Sil Popelier – Illustratie: amenclinics.com ADHD of languit Attention Deficit Hyperactivity Disorder, is tegenwoordig binnen de psychiatrie en de kinderpsychologie een wijd verbreide diagnose.

En hoewel ADHD door velen wordt geaccepteerd, wordt het door even zo velen gecontesteerd…

Stoornis vs. gedrag?

Terug naar normaal

Toen ik begin jaren ‘90 op de lagere school zat, hadden we een lastig klasgenootje dat het bijna elke les aan de stok kreeg met de leraar. We noemden hem een “hyperkinetisch geval”. De diagnose ADHD was toen nog niet echt ingeburgerd. Sinds de jaren 2000 komt er een golf van ADHD-kinderen op ons af. Lijden al die kinderen nu plots aan een stoornis of is onze visie op hun gedrag gewoonweg veranderd?

Allen Frances is een Amerikaanse psychiater op rust, die voorzitter was van de raad die in 1994 de DSM IV heeft samengesteld. In 2013 verscheen een nieuwe én dikkere versie van dit psychiatrisch handboek (de DSM 5). De diagnoses in deze laatste versie van de DSM zijn echter zo ruim opgevat, dat bijna elk menselijk gevoel of gedrag kan bestempeld worden als een stoornis. In de aanloop naar deze nieuwe versie probeerde A. Frances de leden van de raad die de DSM 5 moesten samenstellen, te beïnvloeden, maar zonder veel succes. Hij vond de diagnoses in de ontwerptekst van de DSM 5 te ruim geformuleerd. Aanleiding genoeg voor A. Frances om zijn boek “Saving Normal” te schrijven (Terug naar normaal).

Storend gedrag De samenleving is de laatste decennia uiteraard enorm geëvolueerd. Dertig jaar geleden waren er natuurlijk ook al veel kinderen die moeilijk gedrag vertoonden, waarvoor men toen ook niet meteen een passend antwoord had. Wat er sindsdien dan veranderd is?

Storend gedrag wordt vaker beschouwd als een medische aandoening. Door observatie van het kind wordt een diagnose gesteld. Maar in de gedragskenmerken van ADHD die in het psychiatrisch handboek DSM beschreven staan, komen subjectieve elementen voor 1, zoals: - slaagt er vaak niet in voldoende aandacht te geven aan details - heeft vaak moeite om aandacht bij taken of spel te houden - lijkt vaak niet te luisteren als hij/zij direct wordt aangesproken - heeft vaak moeite met het organiseren van taken en activiteiten Met dergelijke subjectieve criteria – vaak?: hoe vaak is vaak? – om de diagnose ADHD te stellen, zullen kinderen die lastig of storend gedrag vertonen steeds vaker het label opgeplakt krijgen.

10

een evolutie echter die hijzelf met de DSM IV in gang heeft gezet.

ADHD in Frankrijk Terwijl ADHD een god is in de Angelsaksische landen, wordt er in Frankrijk – zoals blijkt uit onderstaand citaat – veel omzichtiger met de diagnose omgesprongen: “Franse kinderartsen zien ADHD als een medische aandoening die wordt veroorzaakt door psychosociale factoren. De Franse artsen verkiezen een

“Zijn we niet hard op weg om allerlei vormen van alledaags gedrag te

medicaliseren? Het is een vraag die met aanzwellend gerucht gesteld wordt en mede gevoed wordt door de enorme hoeveelheden psychofarmaca die voorgeschreven worden aan zowel volwassenen als kinderen. Als diezelfde vraag gesteld wordt door de Amerikaanse psychiater Allen Frances, de man die verantwoordelijk was voor de samenstelling van de DSM IV, lijkt het vermoeden gerechtvaardigd dat de DSM haar langste tijd als bijbel van de psychiatrie gehad heeft.” 2 Frances betreurt vooral dat de diagnoses ADHD en autisme te vaak worden gesteld;

onderzoek naar de onderliggende factoren vaak boven een behandeling met medicijnen.

Voor de onderliggende sociale context wordt daarna een passende therapie gezocht. (...)

Volgens de Franse holistische benadering kan ook voeding verantwoordelijk zijn voor de ADHD-symptomen. Zo kan het gedrag van kinderen erger worden na het eten van voeding met kunstmatige kleurstoffen, bepaalde conserveermiddelen of allergenen.” 3 De Franse aanpak van probleemgedrag focust meer op het welzijn van het kind en is dus resultaatgericht: is het kind geholpen, verbetert zijn conditie óf wordt zijn probleem gecamoufleerd en gaat zijn conditie uiteindelijk achteruit?

impulsief gedrag, echt zijn, maar om ze samen te proppen onder de noemer ADHD en vervolgens te behandelen met zogenaamde stimulantia, is even erg als de symptomen van een hartaanval (hevige pijn in de borst) aanpakken met pijnstillers in plaats van het hart zelf te genezen. Het is gevaarlijk, nalatig en verkeerd”. 4 Opmerkelijk: “Een Franse studie uit 2004 ondersteunt Sauls bevindingen. Toen werd ontdekt dat 84 procent van kinderen met “ADHD” een ijzertekort hadden,

ADHD bestaat niet Dr. Richard Saul is een Amerikaanse neuroloog met 50 jaar ervaring. Hij is auteur van het boek “ADHD Does Not Exist” (ADHD bestaat niet). In de jaren ‘70 was hij nog een voorstander van de ADHD-diagnose, maar toen hij vaststelde dat de onderliggende oorzaken van ADHD werden genegeerd, veranderde hij van mening: “ADHD als een aandoening behandelen en niet als een reeks van symptomen is een zware fout. Het is gevaarlijk voor de kinderen en volwassenen die de diagnose op het hoofd geplakt krijgen. Er bestaat geen twijfel over dat de kenmerken van deze zogenaamde stoornis, waaronder gebrek aan focus, wriemelen, wiebelen en

in tegenstelling tot 18 procent van kinderen zonder de stoornis. Los van te weinig ijzer, stelt dokter Saul nog minstens 19 andere oorzaken gevonden te hebben van wat doorgaans ADHD genoemd wordt.” 5 “De definitie van ADHD wordt ook (…) veel losser met de jaren. Tegenwoordig behoren zelfs het gebrek aan aandacht voor kleine details, niet goed luisteren, regelmatig dingen verliezen, vergeetachtig en ongeorganiseerd zijn, wriemelen met handen en voeten, niet goed blijven zitten, overdreven veel praten en anderen onderbreken tot de symptomen.

“Deze dingen zijn veel te subjectief. Want wat is te veel praten? Hoe chaotisch is ongeorganiseerd?”, vraagt Saul zich af.” 6

Gestoorde psychiatrie vs. gezond verstand Het lijkt er meer en meer op dat de diagnose ADHD met haken en ogen aan elkaar hangt.

Toch zal de gevestigde psychiatrie geen duimbreed wijken voor kritiek, ook niet voor die van ouwe rotten in het vak. Het doordrukken van een bepaalde diagnose en de passende medicamenteuze behandeling is nu eenmaal een heel winstgevend verdienmodel. Dat hun nietsvermoedende slachtoffers nog jaren later opgescheept zitten met vervelende bijwerkingen of trauma’s ten gevolge van een verkeerde behandeling zal hun worst wezen.

Dat kinderen met de diagnose ADHD “geholpen” worden met Rilatine, moet vooral het geweten van hun leerkrachten en opvoeders sussen.

Zo hebben ze immers het probleemgedrag benoemd en aangepakt! Maar is dit in het belang van het kind? Een kind zou in een optimale gezondheid en in een gezonde omgeving moeten kunnen opgroeien. Hoe langer een kind echter Rilatine slikt, des te schadelijker zijn de bijwerkingen.

Een kind kan zelfs minder groot worden dan zijn leeftijdsgenootjes ten gevolge van de inname van Rilatine: een flagrante schending van de rechten van het kind!

________ Bronnen:

1. https://www.ncrm.nl/wp-content/uploads/2018/04/ADHD-kort-overzicht-NCRM.pdf 2. naar: http://www.rannehovius.nl/terug-naarnormaal-allen-frances/ 3. https://www.actiz.nl/ledennet-onderwerpen/ gezondheid/openbaar/waarom-franse-kinderenbijna-geen-adhd-hebben 4. + 5. + 6. https://www.ggznieuws.nl/home/ amerikaanse-neuroloog-trekt-conclusie-adhdbestaat-niet-geen-aandoening-maar-een-reekssymptomen/ 11

Dossier: Trapt de jeugd door?

Foto: darkwordkx via pixabay

Als je eens wist Els schreef een brief naar televisiemaakster Hilde Van Mieghem naar aanleiding van haar driedelige documentairereeks op Canvas over kindermishandeling, ‘Als je eens wist’. Wij publiceren een ingekorte versie.

Beste Hilde, Ik heb getwijfeld of ik deze brief zou schrijven. Vorig jaar kreeg ik de diagnose complex trauma. Het is dan misschien geen officiële diagnose in de DSM, maar ik voldoe wel aan alle kenmerken, wat bij vorige medische vaststellingen zeker niet het geval was. Heel plots wordt wat men vroeger als stemmingsschommelingen zag, nu als verschillende (kind) delen gezien, en wordt voor mij ook veel meer duidelijk.

Ja, ik werd mishandeld. Zo, dat is eruit.

Ik weet dat ik niet de enige ben en ik wil helemaal geen medelijden. Het is gewoon zo en het heeft impact op mijn leven. Ik voelde me thuis niet veilig, liep constant op de tippen van mijn tenen en was altijd op mijn hoede voor gevaar.

Op mijn 17de kwam ik op een PAAZ terecht. Daar zei de psychiater dat niet ik het probleem was, maar wel het gezin waarin ik opgroeide. Ze stelde gezinstherapie voor. Tijdens die sessies heeft mijn moeder enkele keren herhaald dat wij een normaal en saai gezin waren, waardoor het leek alsof ze vooral zichzelf wilde overtuigen. Mijn vader zei dan weer dat hij niet begreep wat hij daar zat te doen, gezien ik het probleem was. Op de PAAZ voelde ik me veiliger dan thuis: ik had er meer vrijheid en er waren duidelijke grenzen waartussen ik me mocht bewegen om mezelf te zijn. Ik werd er als een ’braaf meisje’ beschouwd door de verpleging, en achteraf gezien was ook dat een duidelijk teken van de emotionele mishandeling thuis. Ik ervaarde van de verpleging bovendien een zorg die ik nooit eerder gekend had.

Voor mijn ouders was ik sindsdien ‘psychisch ziek’. Als iets niet lukte, was dat daaraan te wijten. Als ik mijn dromen wilde nastreven, moest ik dat maar beter niet doen, want ik was psychisch ziek.

Ik geloofde dat op de duur ook zelf. Ik was ondertussen volwassen en had het ouderlijke huis verlaten, maar op die manier duurde de emotionele mishandeling eigenlijk gewoon voort. Ik ben thuis weggehaald door mijn ex en mocht bij hem wonen. Zijn familie blijf ik dankbaar.

Het was echter ook heel confronterend:

12

het was een warm, veilig nest waar je jezelf mocht zijn en waar je je kon ontplooien. Zo kon een gezinsleven dus ook zijn.

Tijdens mijn tienerjaren kon ik niet wachten om van huis weg te gaan want dan zou alles voorbij zijn, dacht ik. Dat vooruitzicht hield me recht. Wist ik veel dat het daarna pas echt zou beginnen: dissociaties, eenzaamheid, mezelf onderuit halen (ik had me de stem van mijn ouders eigen gemaakt), nachtmerries, herbelevingen, extreme faalangst, angst voor mannen, sociale angst en een verschrikkelijk gevoel tijdens de kerstdagen. Ik bleek bovendien te hoge cortisolwaarden te hebben, maar de oorzaak werd niet meteen gevonden. De oorzaak is ondertussen meer dan duidelijk, en die was niet in mijn lichaam te vinden, wel in mijn verleden.

Ik voel weinig pijn, die dissocieer ik heel makkelijk weg. Mede daardoor heb ik nu een handicap aan mijn voet. Dokters begrepen niet dat ik gewoon bleef verder stappen met gescheurde ligamenten. Door mijn complex trauma beschouwde ik mezelf als waardeloos en het feit dat ik geen kinderen kan krijgen, bevestigde me hierin alleen maar. Ik heb PCOS (een hormonaal syndroom dat vruchtbaarheidsproblemen veroorzaakt) en dit wordt versterkt door de CPTSS (Complexe Posttraumatische Stressstoornis). Soms wordt zelfs geopperd dat mijn onvruchtbaarheid gelinkt is aan de CPTSS: een lichaam in overleefmodus kan zich simpelweg niet voortplanten. Ik word door fertiliteitsartsen als een interessante ‘case’ beschouwd, omdat ze PCOS naar eigen zeggen nog nooit in die mate hadden meegemaakt. Het is overigens door de fertiliteitsbehandelingen dat mijn eigen jeugd me heel erg in het gezicht gegooid werd, en ik aan traumatherapie begon. ‘Logisch’, zei mijn psychologe, ‘want als je actief aan kinderen wil werken, ga je onbewust terug naar je eigen kindertijd om te zien wat je wil meenemen en wat niet’.

wat mij overkomen was. Op een gegeven moment begon ik te huilen omdat ik besefte dat de klemtonen misschien anders lagen, maar dat het één voor één dezelfde verhalen waren.

Ik besprak het met mijn psychologe, die ook naar de uitzendingen keek, en daardoor maakte het onderdeel uit van mijn therapie.

Ik ben ondertussen mijn eigen weg gaan volgen, ik heb herstel verkozen boven loyaliteit en dat is eenzaam. Mijn moeder verweet me dat ik met mijn verhaal naar buiten kwam; ze zei dat ze niet als de familie Flodder wou doorgaan. Mijn vader is overleden. Enkele weken voor hij overleed, heeft hij me om vergeving gevraagd. Ik heb hem ook vergeven, ik zie kaders, context en het grote geheel, ik heb begrip voor wat gebeurd is. Mijn vader gaf me toen de noodzakelijke erkenning. Mijn moeder blijft in de verdediging gaan. Voor haar gemak noemt ze het zelfs leugens. Iets leuks uit mijn jeugd mag ik uiteraard vertellen, maar dat donkere stuk niet. Maar beide maken mij tot wie ik nu ben.

Door de traumatherapie zit ik in een soort crisis met mijn familie. Dat is een goede stap. Het wil zeggen dat ik herstel, mezelf vind en eindelijk de persoon word die ik ben.

Iets wat iedereen doet tijdens de puberteit, maar wat ik nooit gemogen of gedurfd heb.

Toen ik de verhalen hoorde van anderen over de houding van de familie, gaf me dit steun. Ik ben niet blij met hoe het nu loopt in mijn familie, maar tegelijkertijd besef ik meer dan ooit dat het heel erg nodig is, als ik het leven wil leiden dat ik wens, als ik eindelijk in mezelf wil gaan geloven en voor mezelf wil kiezen.

Mijn psychiater schreef niet zo lang geleden in een verslag: “Els laat meer en meer zien wie ze werkelijk is en is een kleurrijk en veelzijdig persoon met veel interesses.” Die éne zin in dat hele verslag geeft best veel weer. Op het ogenblik dat ik met traumatherapie begon, leerde ik bovendien een zeer warme man kennen. Zonder het te beseffen vulde hij mijn therapie aan. Hij oordeelde niet, ik had het gevoel dat ik bij hem mezelf mocht zijn, dat hij te vertrouwen was en dat ik bovenal heel veilig was bij hem. Hij was eveneens de eerste die ik in de ogen durfde kijken. Ik weet nog waar en wanneer dat was, ik weet ook dat ik dacht: “Wauw, heb ik dat mijn hele leven al gemist?” Dat was altijd te bedreigend geweest. Ik heb ook een handvol vrienden waarbij ik diezelfde veiligheid voel. En bij mijn psychologe ontstond mijn eerste, veilige hechtingsrelatie. Dat besef had ik pas onlangs toen ze zei dat ik heel kwaad op haar mocht zijn. Ik wist toen ook dat die kwaadheid verder geen problemen zou geven. Ik kan niet zeggen dat ik dat basisvertrouwen en die onvoorwaardelijkheid ooit eerder bij iemand gevoeld heb.

Beste Hilde, ik wilde je bedanken: deze documentaire heeft mij heel veel (h)erkenning gegeven, verwerking en bovendien veel rust. Ze maakt daarom een groot deel uit van mijn persoonlijk herstel. Dat is veel waard.

Groeten, Els

De documentairereeks ‘Als je eens wist’ is te herbekijken op vrt.nu tot eind december 2020.

Ik had angst om naar ‘Als je eens wist’ te kijken.

Na de eerste aflevering was ik heel onrustig. Ik wilde mezelf wijsmaken dat deze mensen het erger te verduren hadden gehad dan ik. Ik worstelde met wat die kinderen overkomen was, en nog meer met Foto: shutterstock

13

Dossier: Trapt de jeugd door?

1 op 5 Vlaamse tieners heeft het moeilijk Samenstelling: Nadia Mahjoub – Foto: Public Domain Archive / Pixabay Hoe is het met de geestelijke gezondheid van onze jeugd gesteld? Uit een onderzoek van de KU Leuven dat plaatsvond in 2018 en 2019 - voor coronatijden dus - blijkt dat een groot deel van de jongeren worstelt met behoorlijk ernstige psychische problemen.

Onderzoekers van KU Leuven peilden naar de psychische gezondheid van Vlaamse jongeren. Tussen januari 2018 en mei 2019 werd een groep van 1.913 jongeren bevraagd, waarvan 695 jongens en 1.207 meisjes, uit alle richtingen van het middelbaar onderwijs. De deelnemers kregen niet alleen vragenlijsten, maar ook een mobiele applicatie waar ze 10 keer per dag gedurende 6 dagen konden aangeven hoe ze zich voelden. Daarnaast kregen de jongeren een armband om de fysieke activiteit te meten.

De helft van hen leed aan een milde psychische klacht. Bijna 20% van de deelnemers gaf matig-ernstige tot ernstige klachten aan, waarbij meisjes meer klachten hadden dan jongens.

Mogelijke klachten waren depressies, angsten en zelfs psychoses. Ongeveer 27% van de jongeren werd gepest.

Deze Leuvense studie wordt bevestigd door een recente Gentse studie, waar 13% van de bevraagde jongens en 24% van de meisjes tussen 17 en 18 jaar meermaals aan zelfmoord gedacht hadden. Volgens de Gentse studie zijn gevoelens van humeurigheid, zenuwachtigheid en futloosheid de afgelopen vier jaar behoorlijk toegenomen bij de schoolgaande jeugd, en kampt 25% met slaapproblemen. De Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie vraagt dan ook aan het beleid om het budget voor geestelijke gezondheidszorg te verhogen. Vandaag bedraagt dit slechts 6% van het totale gezondheidszorgbudget. Dit zou 10% moeten worden om jongeren met psychische klachten op een degelijke manier te begeleiden.

Bron: www.gezondheidenwetenschap.be 14

Pijnpunten in de huidige zorg voor opgroeiende jongeren Samenstelling: Nadia Mahjoub – Foto: UlrikeMai / Pixabay In de lente van vorig jaar trok de sector van de geestelijke gezondheidszorg aan de alarmbel. Een van de pijnpunten die de sector wou aankaarten, was het gebrek aan adequate zorg voor opgroeiende jongeren, met name in de transitieleeftijd van jongere naar volwassene.

In het noodprogramma van de Staten-Generaal van de Geestelijke Gezondheidszorg lezen we het volgende: “Ernstige psychische klachten zijn meestal al duidelijk in de overgang van adolescentie naar jong volwassenheid. Op dat moment adequate zorg krijgen kan veel leed in het verdere leven voorkomen. Alleen is die zorg schaars en weinig toegankelijk. Bovendien is ze georganiseerd in twee zorgwerelden die overbevraagd zijn en daardoor weinig met elkaar praten, laat staan op elkaar afgestemd zijn: de geestelijke gezondheidszorg voor kinderen en jongeren, en die voor volwassenen. De goede intenties van de bevoegde overheden om een gemeenschappelijke aanpak voor patiënten in de transitieleeftijd van jongere tot volwassene te voorzien, moeten stevig kracht bijgezet worden.

In ongeveer drie kwart van de gevallen situeert de eerste manifestatie van psychische klachten zich in de leeftijd tussen 14 en 25 jaar. Bij jongeren die als kind al psychische problemen kenden ontwikkelen zich in die periode bovendien vaak extra psychische aandoeningen en neemt risicogedrag zoals automutilatie en middelengebruik toe. Uitgerekend in die fase is ons zorgsysteem op zijn zwakst waar dat het sterkst zou moeten staan, temeer daar er in die overgangsperiode nog veel kansen zijn om de ontwikkeling van de psychopathologie gunstig te beïnvloeden of zelfs te voorkomen.”

Wat er fout loopt Jongeren zoeken vaak zelf geen hulp of ze wachten te lang om dat te doen, omdat ze vinden dat ze het alleen moeten kunnen of uit schroom, angst of loyaliteit naar hun ouders en context. De toegang tot zorg moet zich dus dicht bij de nulde en eerste lijn situeren.

Silke bijvoorbeeld, ervoer haar eerste klachten op haar dertiende en zette pas twee jaar later de stap naar het JAC (jongerenaanbod van het CAW): “ik denk dat ik voordien nog niet klaar was om hulp te zoeken”.

Mikaela sukkelde jaren met de klachten die ze ontwikkelde op haar twaalfde. Het CLB (Centrum voor Leerlingenbegeleiding) dat haar volgde, is pas écht in actie gekomen toen de wonden die ze had door zelfverminking gehecht moesten worden. Ze vertelt dat haar omgeving tegen hulp was. Haar ouders zagen een opname niet zitten om financiële redenen, “laat staan dat ze me geld zouden geven om naar een psycholoog te gaan.”

Laura voelde zich lange tijd down en wanhopig, maar zocht geen hulp. Dat kwam volgens haar door onwetendheid: “Eerst besefte ik niet dat mijn gevoelens afwijkend waren en daarna wist ik niet waar hulp te zoeken”. Ook zelfstigma speelde een rol: “ik vond dat ik had gefaald en het niet waard was om geholpen te worden." Ze ervoer haar eerste klachten op haar 17de, maar bezocht pas op haar 25ste voor het eerst een psycholoog.

Jongeren die wel hulp zoeken, stuiten op een weinig toegankelijke zorg. Er zijn enerzijds de lange wachttijden, zowel in het ambulante als (semi-)residentiële aanbod van de kinder- en jeugd-ggz.

Er is een schromelijk capaciteitstekort voor minderjarigen. Anderzijds is de eigen financiële inbreng voor psychotherapie hoog.

En tenslotte krijgen slechts weinig jongeren met een complexe problematiek die zich in instellingen van jongerenwelzijn of VAPH (Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap) bevinden, gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg.

18 jaar? Niet meer welkom Jongeren die zorg krijgen, stuiten op hun 18de op een nieuwe drempel: hun vertrouwde omkadering stopt. Ze moeten zelf een

zoektocht starten naar een gepaste omkadering in een zorglandschap voor volwassenen dat anders is gestructureerd en evenmin vlot toegankelijk is. Dit is een ernstige opgave voor jongvolwassenen met een psychische kwetsbaarheid en belangrijke ontwikkelingsnoden.

Annelies werd de dag voor haar achttiende verjaardag weggestuurd uit de afdeling in de kinder- en jeugdpsychiatrie waar ze al acht maanden verbleef. “Het systeem zit nu eenmaal zo in elkaar werd me gezegd. Ik begreep niet waarom ik mijn behandeling daar niet kon afwerken. Ik had dat zo graag op eigen tempo gedaan”.

Door dat ontslag viel ze opnieuw in een diepe put.

Verbeterpunten Het noodprogramma van de Staten-Generaal van de Geestelijke Gezondheidszorg doet een aantal aanbevelingen om de zorg voor opgroeiende jongeren te verbeteren. Een greep uit deze voorstellen: •

• •

• •

Verhoog de capaciteit en de financiële slagkracht voor preventie en voor een toegankelijke eerstelijnszorg die gericht en vlot kan verwijzen. In het buitenland zijn goede voorbeelden van heel laagdrempelige zorg, zoals een zorghuis in de stad of toegankelijke hulpverlening in winkelcentra.

Vereenvoudig het zorglandschap, zodat het voor jongeren en zorgverleners begrijpelijk blijft.

Versterk de capaciteit van tweede- en derdelijnszorg voor kinderen, jongeren en jongvolwassenen, zodat ze laagdrempeliger, sneller en intensiever kunnen werken.

Integreer zorg over de leeftijdsgrens van jongere naar volwassene heen.

Ontwikkel een specifiek aanbod voor de transitieleeftijd, dat de kaap van 18 jaar overbrugt, met hulpverleners uit jeugd- en volwassenenzorg.

15

Dossier: Trapt de jeugd door?

TEJO - Therapeuten voor Jongeren Tekst: Ann Van de Vloet

Therapeute Saar en coördinator Matthias

TEJO (Therapeuten voor Jongeren) biedt laagdrempelige, therapeutische hulpverlening aan kinderen en jongeren tussen tien en twintig jaar. De hulp is kortdurend, onmiddellijk (met of zonder afspraak), anoniem (bij TEJO hebben jongeren geen toestemming nodig van hun ouders) en gratis. De dienstverlening gebeurt door

“Jongeren op weg helpen in hun groei naar volwassenheid.”

professionele therapeuten op vrijwillige basis.

Zorg aan jongeren TEJO wil er in de eerste plaats zijn voor sociaal kwetsbare jongeren, voor jongeren die anders om diverse redenen geen toegang krijgen tot therapeutische hulp, en/of voor wie een privé-therapeut onbetaalbaar is.

TEJO komt preventief tegemoet aan dringende hulpvragen door jongeren snel de juiste hulp te bieden op het moment dat zij er nood aan hebben. Door hen in een vroeg stadium te helpen, probeert men te voorkomen dat een probleemsituatie verder escaleert. De organisatie draagt hiermee een steentje bij tot het oplossen van de lange wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg voor jongeren.

16

Er zijn veertien TEJO-huizen in Vlaanderen en eentje in Nederland. Op de website www. tejo.be kan je de verschillende vestigingen terugvinden. TEJO is steeds op zoek naar: • Professionele therapeuten die graag kortdurend met jongeren aan de slag gaan.

• Onthaalmedewerkers die zorgen voor een warm onthaal.

• Andere vrijwilligers die de organisatie vanuit hun expertise graag willen ondersteunen.

Politieke verantwoordelijkheid Men merkt meer en meer dat -onder meer door de lange wachtlijsten- jongeren met ernstige, langdurige problematieken óók aan

de deur van TEJO kloppen. Daarnaast worden jongeren die een psychiatrische opname achter de rug hebben, vaak naar TEJO doorverwezen voor nazorg. Hoe schrijnend ook, dit is niet de opzet van TEJO. Onze jeugdzorg kraakt onder de dringende vraag naar hulp, die niet in verhouding staat tot het aanbod aan geestelijke gezondheidszorg voor jongeren. De nieuwe besparingen in de Centra voor Algemeen Welzijnszorg en de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg verhogen de druk nog meer. De oprichtster van TEJO, Ingrid De Jonghe, is duidelijk: “Er is binnen het nu wat versplinterde zorglandschap veel goodwill om er samen voor te gaan. Dat kan echter niet zonder een overheid die ook haar verantwoordelijkheid neemt door hiervoor de juiste budgetten uit te trekken.”

“Zie je het even niet meer zitten?

Spring bij ons binnen en doe je verhaal!”

Maatschappelijke verantwoordelijkheid Naast het bieden van zorg, pleit TEJO ervoor om anders om te gaan met jongeren. In haar boek Verlies ze niet! schetst Ingrid De Jonghe de huidige problemen waar jongeren onder gebukt gaan, en wijst ze een aantal oorzaken aan. Daarnaast biedt ze inspiratie over hoe je met jongeren kan omgaan en praten. De hele samenleving draagt de verantwoordelijkheid voor het persoonlijk welzijn van alle jongeren zodat ze de nodige groeikansen krijgen.

Hoe gaat het eraan toe bij TEJO? Matthias en Saar zijn vrijwilligers bij TEJO Roeselare. Matthias is bestuurder en coördinator van de dagelijkse werking en Saar is therapeute. Zij vertellen meer: Hoe lang bestaat TEJO Roeselare al?

TEJO Roeselare werd opgericht op 17 januari 2018, dus twee jaar geleden. TEJO Vlaanderen daarentegen bestaat dit jaar al tien jaar.

Hoeveel jongeren hebben jullie in die tijd al kunnen helpen?

In die twee jaar hebben we honderdveertig jongeren kunnen helpen; zesenvijftig in het eerste en vierentachtig in het tweede jaar.

Hoeveel vrijwilligers werken er?

Dat wisselt. Momenteel werken er zeven therapeuten en vijf onthaalvrijwilligers. Het is niet zo eenvoudig om bijvoorbeeld een therapeut die uitvalt op korte termijn te vervangen.

Daarom zijn we voortdurend op zoek naar therapeuten. Het bestuur van TEJO Roeselare telt twaalf bestuursleden.

Hoe doen jullie aan bekendmaking van jullie aanbod?

Scholen laten soms klassen komen om eens te kijken hoe het bij ons loopt. Verder hebben we een Facebookpagina en probeert iedereen in zijn persoonlijk netwerk jongeren met noden te vinden.

Hebben jullie openingsuren?

Voor onze openingsuren zijn we afhankelijk van de therapeuten. We hebben openingsuren op verschillende dagen in de week. Dat zijn in principe momenten waarop jongeren

niet op school hoeven te zijn. Bij ons is dat op maandag en vrijdag van 16 tot 18 uur en op woensdag van 14 tot 16 uur. Onlangs kwam er een nieuwe therapeute bij en besloten we om ook tweewekelijks op donderdag open te doen van 16 tot 18 uur.

Wat gebeurt er als jongeren bij jullie binnenstappen?

Jongeren kunnen bij ons binnenstappen op twee manieren: met een afspraak (die mag een kwartiertje vooraf gemaakt zijn) of spontaan. Bij een spontane intake, belt de jongere gewoon aan de voordeur aan. Hij of zij krijgt dan dezelfde dag nog een gesprek met een therapeut. Afhankelijk van de agenda van de therapeut kan dat gesprek variëren van vijf minuten tot een volledige sessie. Er is steeds een onthaalmedewerker. Die vraagt aan elke jongere slechts drie gegevens: naam, geboortedatum en gsm-nummer of mailadres

ting gaan. Vervolgens richten we ons op het zetten van haalbare en kleine stappen om de verandering mogelijk te maken.

We bieden dus niet zomaar oplossingen aan.

Wat werkt voor de ene, werkt niet voor de andere. Samen met de jongere gaan we op zoek naar passende antwoorden.

Zien jullie vaak jongeren terugkomen?

Van de honderdveertig jongeren zijn er ongeveer tien die terugkwamen. Dat was soms omdat ze met hetzelfde probleem worstelden, maar evengoed was dat om iets anders.

Wat doen jullie met hulpvragen naar aanleiding van onveilige thuissituaties?

We kiezen voor een open en transparante communicatie met de jongere. We delen onze bezorgdheden als die er zijn en gaan samen op zoek naar hoe we tegemoet kunnen komen aan deze bezorgdheden. Als we een beroep kunnen doen op de omgeving van de jongere,

“TEJO wil een warme plek zijn waar je je welkom voelt!

We zijn er om naar je te luisteren.” (van de jongere of van iemand anders).

Waarmee kampen jongeren het meest?

Met welke levensmoeilijkheden komen zij het vaakst in contact?

De meest voorkomende klachten zijn depressieve klachten, angstklachten, agressiebeheersing, faalangst en pesten.

Jullie gaan oplossingsgericht te werk.

Therapie bij TEJO gaat dus niet alleen om praten. Hoe doen jullie dat, oplossingen zoeken?

Het oplossingsgericht werken vertrekt vanuit de realiteit zoals ze nu is. We geven eerst erkenning aan de impact die het probleem heeft. Daarna focussen we niet op analyse.

In de plaats van lange probleemanalyses die niet noodzakelijk blijken te zijn bij het vinden van oplossingen, wordt er gezocht naar wat de jongere zelf wil en hoe zijn/haar gewenste situatie er dan heel concreet uitziet.

We zoeken naar sterktes en krachten in plaats van naar problemen en oorzaken. We zetten in op nieuwe en reeds bestaande troeven in de plaats van op gebreken en tekorten.

We onderzoeken wat nu wel werkt en of er al veranderingen zijn die in de gewenste rich-

doen we dit in samenspraak met hem/haar.

Bezorgdheden zijn vaak gedeeld en samen zoeken we naar mogelijkheden.

Ik ga ervan uit dat jullie ook regelmatig moeten doorverwijzen naar reguliere hulp. Schrikt dat jongeren af? Hoe vangen jullie dat op?

Als jongeren de stap naar TEJO zetten, voelen ze vaak zelf dat ze iets willen veranderen aan de problemen die ze ervaren en dat ze daar hulp bij willen. Als we vaststellen dat dat niet binnen TEJO kan (maar eigenlijk gebeurt dat bij TEJO Roeselare slechts in een minderheid van de gevallen), dan gaan we samen op zoek naar wat een beter passend aanbod is. We nemen de jongere daarin mee, opnieuw open en transparant. Zo kan de jongere zelf aangeven wat hij/zij nodig heeft om de stap te kunnen zetten.

Meer info over TEJO Vlaanderen en haar verschillende vestigingen, vind je op: www.tejo.be 17

Tevredenheidsbevraging vrijwilligers:

“Dank u om er te zijn. Zonder UilenSpiegel zou mijn leven zo mooi niet zijn.”

Samenstelling: Els Lambrecht Met 120 zijn ze ondertussen bij

Maaike (lotgenotencontact Gent):

UilenSpiegel: praatgroepbegelei-

“Mijn vrijwilligerswerk brengt me in contact met de veerkracht en wijsheid van mensen met een psychische kwetsbaarheid.

Bovendien leer ik nog beter te luisteren.

De kracht van het luisteren en er gewoonweg ‘zijn’.

der, patiëntenvertegenwoordiger, PlusVriend, luistergenoot, bestuurder, administratief medewerker, redactielid, ... Vrijwilligers maken het verschil! UilenSpiegel is hen enorm dankbaar. Voor een goede samenwerking is een goede wisselwerking tussen alle

vrijwilligers namen deel.

“Mijn ervaringen rond bewustzijn stimuleren me om op weg te gaan met anderen, om getuige te zijn van hun ontplooiing, verdriet, vreugde, herval en/of herstel.”

Voldoening

Persoonlijke groei

partijen noodzakelijk. Daarom was UilenSpiegel benieuwd naar hoe tevreden haar vrijwilligers zijn en deed ze enkele maanden geleden een bevraging: 38

Vrijwel iedereen van de bevraagde personen gaf aan voldoening te halen uit zijn/ haar werk. Slechts één persoon gaf aan dat dit niet het geval is. Als voornaamste redenen worden de kans tot ontplooiing, de bijdrage aan het persoonlijke herstel, zingeving en het inzetten van talenten aangegeven. Daarnaast geeft men ook aan dat men zich nuttig en gewaardeerd voelt, dat men iets kan betekenen voor anderen en echt het verschil kan maken. Ook de sociale contacten en de groepsenergie die het werk meebrengen worden meermaals als een pluspunt ervaren.

Eén patiëntenvertegenwoordiger geeft aan dat dit werk niet altijd even veel voldoening geeft en dat het een moeilijke job is die veel volharding vraagt.

Over het algemeen omschrijft men zijn/ haar werk als zinvol.

18

Jef (lotgenotencontact West-Limburg):

De meeste vrijwilligers bevestigen dat hun werk bijdraagt aan hun persoonlijke groei.

71% geeft aan een sterke persoonlijke groei te ervaren dankzij hun werk bij UilenSpiegel.

Heel vaak wordt gezegd dat het zelfvertrouwen gegroeid is en/of nog steeds groeit.

Mensen gaan steviger in hun schoenen staan, talenten worden aangescherpt, men kan competenties verwerven en faalangst kan overwonnen worden. Er wordt ook meermaals bevestigd dat UilenSpiegel als veilig wordt ervaren. Dat kan een stap betekenen richting re-integratie in de maatschappij, maar ook richting aanvaarding van de eigen kwetsbaarheid.

Sfeer

Iedereen die onze enquête ingevuld heeft

Sven (lotgenotencontact Antwerpen): “Via mijn engagement kan ik me positief inzetten met een ervaring die aanvankelijk als negatief werd ervaren.”

blijkt tevreden over de sfeer binnen UilenSpiegel. Enkele kernwoorden uit de toelichting zijn: open, positief, ploegsfeer, warm, respect, vlot, collegiaal, amicaal, empowerend, hoopvol, ongedwongen, hartelijk, begripvol, vlot. Iemand antwoordt dat de sfeer vooral uitstraalt dat iedereen er mag zijn.

Omkadering/coaching

Over het algemeen zijn de vrijwilligers tevreden over de vormingen. De opleidingen reiken concrete handvatten aan, en vormen een goede basis voor toepassingen in het werkveld. Er wordt over het algemeen ook genoeg mogelijkheid tot communicatie, overleg en intervisie ervaren.

Waardering

Ten slotte werd er gevraagd naar wat men het meest waardeert bij UilenSpiegel. Een greep uit de antwoorden:

Wat ik fijn vind aan mijn vrijwillig engagement?

Katia (lotgenotengroep seksueel misbruik):

“Het is ontzettend fijn om samen te werken met mijn collegavrijwilligers. Dat ik de kans krijg om dit te doen, maakt dat ik fier mag zijn op mezelf.”

Karel (patiëntenvertegenwoordiger LEF, Limburgs Ervaringsdeskundigen Forum):

“Wat ik leuk vind aan mijn vrijwilligerswerk is het contact met lotgenoten, en met gelijkgezinden.

Maar ook: je hoort er toch weer bij, uiteindelijk!”

Luc (lotgenotengroep depressie):

“Dankzij mijn vrijwilligerswerk kan ik iets teruggeven aan de maatschappij. Nu ik grotendeels hersteld ben, kan ik anderen tot steun zijn.”

Jargon uitgelegd:

projectie

Tekst: Els Lambrecht Foto: Gerd Altmann/Pixabay

Sara (vormingsmedewerker cursus ervaringsdeskundigheid)

“Mijn vrijwilligerswerk geeft me erkenning, waardering en vooral een goed gevoel. Ik krijg er de kans om op eigen tempo te groeien en nieuwe wegen in te slaan.

Ik ben hiervoor heel dankbaar.”

Verdraagzaamheid Respect Samenhorigheid De kans om talenten in te zetten Openheid Evenwaardigheid Steun Gedrevenheid Er wordt naar je geluisterd Laagdrempelig Authenticiteit Warmte Diversiteit, iedereen kan en mag zijn wie hij/zij is.

Zingeving Groeikansen Vertrouwen Dankbaarheid

Werkpunten

Uiteraard zijn er ook werkpunten binnen de vereniging. Zo wordt aangehaald dat we nog niet in staat zijn om in te spelen op de actualiteit en dat dat minder kansen geeft.

Wat meer publiciteit zou ook welkom zijn.

Iemand was zo attent om te wijzen op het gevaar voor overbelasting, vooral bij de bestuursleden.

UilenSpiegel wordt ten slotte ook nog een entree terug in onze maatschappij genoemd en wordt als een steunpilaar en een verrijking ervaren. Wanneer onze vrijwilligers de vraag krijgen wat ze nog willen meedelen, is de voornaamste boodschap ‘Doe zo verder!’. Een boodschap die ongetwijfeld ook ter harte genomen wordt. :-)

In de psychologie betekent de term ‘projectie’ eenvoudig uitgelegd het toeschrijven van eigen gevoelens, emoties en eigenschappen aan iemand anders.

Projectie gebeurt doorgaans onbewust en is een soort afweermechanisme. Hierdoor kunnen we dingen ontlopen die wij in onszelf niet graag erkennen. Wanneer we irritatie voelen tegenover iemand, is dit vaak omdat we door iets in de andere geraakt worden. Het is op die manier dat projectie kan ontstaan. Dat is namelijk minder pijnlijk dan in jezelf te gaan zoeken waarom je geraakt wordt. Door je eigen emoties te projecteren op iemand anders, verleg je immers de oorzaak en hoef je de werkelijke pijn niet te voelen. Hoe meer emotie hierbij komt kijken, hoe groter de projectie kan zijn. Het is iets heel universeels en iedereen doet het.

De term projectie kent zijn oorsprong in de psychoanalyse bij Sigmund Freud, en werd uitgediept door Carl Jung. Naast deze klassieke benadering bestaat er ook nog positieve projectie (bv: het aanvaarden van leiderschap) en counter-projectie (term die herhaling in patronen beschrijft, doorgaans ontstaan door trauma).

Collegialiteit en teamspirit 19

COVID-19 en de terugbetaalde eerstelijnspsychologische zorg Tekst: Sarah Morsink, Morgane Steffen & Ann Van de Vloet Het verlaagde tarief bij eerstelijnspsychologische zorg is niet nieuw, wel is het vrij onbekend. Vorig jaar voorzag de federale overheid al 22,5 miljoen euro. Ze richtte zich daarmee tot volwassenen met een lichte tot matige psychologische problematiek. Om de stijgende nood aan psychosociale zorg tijdens COVID-19 op te vangen wordt 16,7 miljoen euro extra besteed om deze zorg toegankelijk te maken voor alle leeftijden.

Doel

In april organiseerde UilenSpiegel een bevraging naar de effecten van COVID-19 op het psychosociale welzijn van haar leden. Hieruit bleek dat velen een toename ervaren van eenzaamheid, somberheid of moedeloosheid en dat oude of nieuwe angsten de kop op steken. Daarnaast blijkt vertrouwde hulpverlening niet altijd even toegankelijk meer.

De negatieve gevoelens uiten zich aanvankelijk in een licht of matig psychologisch onwelzijn.

Mensen hebben dan vaak de reflex om hun problemen te minimaliseren om anderen ‘er niet mee te belasten’. Dit kan op termijn echter zorgen voor een escalatie van problemen.

Daarom is het essentieel dat zij zo snel mogelijk aangepaste zorg zoeken. Want ook mensen die een tijdelijk psychologisch ongemak ervaren, hebben recht op afgestemde zorg. Het is dus 20

de bedoeling om door middel van vroegdetectie en vroeginterventie te vermijden dat psychische problemen evolueren naar een complexe of chronische situatie.

In welke gevallen?

Over welke lichte of matige psychologische moeilijkheden gaat het? Mensen die lijden onder een verhoging van stress, angstige gevoelens, depressieve stemming, gedrags- of sociale problemen of misbruik van alcohol, slaap- of andere sedatieve middelen kunnen gebruikmaken van terugbetaalde eerstelijnspsychologische zorg.

De volgende drie voorbeelden verduidelijken dit wat: Zoë (28) kampte in het verleden met een angststoornis. Na intensieve begeleiding lukte het haar de laatste tien jaar goed om het evenwicht te bewaren en bouwde ze op eigen krachten een mooi leven uit. “Ik was ervan overtuigd dat ik helemaal hersteld was en nooit nog dezelfde angsten zou ervaren.” Maar bij aanvang van de COVID-19-crisis merkte ze dat er opnieuw angstige gedachten naar boven kwamen. “’s Nachts kon ik moeilijk inslapen doordat er doemscenario’s in mijn hoofd bleven spoken.” Ze zocht hulp bij een eerstelijnspsycholoog in de buurt. “Erkenning vanwege

de psycholoog dat verhoogde angstgevoelens een normale reactie zijn op deze uitzonderlijke situatie hebben ervoor gezorgd dat ik niet afgleed,” vertelt Zoë.

“Ze leerde me ook om signalen bij mezelf te herkennen en welke ademhalingstechnieken me rustiger kunnen maken.”

Jan (67) is mantelzorger van zoon Ben (35) met een psychiatrische aandoening. Toen de vertrouwde zorg voor Ben wegviel ten gevolge van de lockdown, twijfelde Jan geen seconde en nam hij de zorg over. Hoewel hij zijn zoon dagelijks met veel liefde begeleidt, wordt het hem vaak toch te zwaar. “Ik had nooit last van psychologische moeilijkheden, maar de constante aandacht voor Ben zorgt ervoor dat ik zelf geen tijd meer had om te ontspannen.” Jan merkt op dat hij ’s avonds te vaak een aantal glaasjes alcohol nodig heeft om te ontspannen. “Ik zie in dat dit niet gezond is en contacteerde daarom een eerstelijnspsycholoog,” zegt hij. “Bij hem leer ik dat Ben recht heeft op een ontspannen vader en stellen we samen een planning op met voldoende

rustpunten voor hem én voor mij.”

Nelle (40) maakte zich ernstige zorgen over haar dochter Tina (8), die in toenemende mate gedragsproblemen vertoonde toen ze niet naar school kon.

“Tina luisterde moeilijk en kreeg dagelijks een woedeaanval.” Op aanraden van haar arts maakte ze een afspraak bij een eerstelijnsorthopedagoog waar ze meteen terecht konden. Na enkele sessies klaarde Tina’s gedrag helemaal op. “Bij de orthopedagoog leerde Tina spelenderwijs haar angsten rond besmetting te uiten, zonder controle te verliezen over haar emoties.”

Concreet

Iedereen met lichte tot matige psychologische moeilijkheden kan gebruikmaken van vier sessies (jaarlijks één maal verlengbaar) aan een gereduceerd tarief van 11,20 euro per sessie (4 euro bij verhoogde tegemoetkoming) bij een geconventioneerd klinisch psycholoog en orthopedagoog. Een verwijzing van je huisarts is noodzakelijk om te bekijken of deze zorg het meest optimaal is voor jou.

• Heb je een vraag? Info-psy@health.fgov.be • Een eerstelijnspsycholoog (ELP) zoeken? https://bit.ly/eenelpzoeken • Meer informatie: https://bit.ly/eerstelijnspsychologischezorg

Tekst: Bert - Illustratie: ITSE OCHKA

an

B

Ik ben hoogsensitief, psychisch kwetsbaar en leerling-alchemist. Kijk je mee vanuit mijn perspectief?

aa

n in j e o o

r

Oh my God In de tijd dat psychiaters nog met hun vingers zaten te draaien en apothekers nog niet de nationale biechtvaders waren, bestond mijn zondags ochtendritueel uit lopen in het bos met mijn nonkel. Een probaat middel om katers en ander ongedierte te verdrijven. En om me bewuster te worden van mijn lichaam. Zo zei mijn nonkel dat ik eerst niet goed leek te weten hoe ik de ene voet voor de andere moest zetten.

Die ene zondag rond mijn 18de zal ik nooit vergeten. Nog meer dan anders genoot ik van het bewegen. Mijn voeten hadden wel héél goed opgelet: de ene plaatste zich geheel natuurlijk voor de andere, alsof alles vanzelf ging. De geluiden, de kilte en doordringende geur van het bos omhulden me als een zacht deken. Ik voelde me één met mijn lichaam, één met de natuur. Het was alsof iets groter dan mezelf op de deur van mijn bewustzijn klopte, popelend om ervaren te worden.

Thuisgekomen gaf ik me volledig over aan dat gevoel. Eerst begonnen mijn armen te tintelen.

Ik strekte ze en langzaamaan zinderde heel mijn lijf mee, wel een halfuur lang. Ik voelde me doordrongen van liefde en leven. Tranen van ontroering en dankbaarheid welden spontaan op.

Dat ik dit mocht meemaken! Later zou ik het beschrijven als een ontmoeting met God. Wat een contrast met de hel die mijn leven nadien zou worden. Weg liefde, weg leven.

Sinds enkele jaren ben ik heel bewust de brokken aan het lijmen. Ik ontdekte dat het veel moeite kost om iets moeiteloos te laten gaan. Zo bleef ik in aartsdonkere tijden lopen, terwijl dat fysiek en mentaal een schier onmogelijke inspanning vergde en de runner’s high die ik vroeger zo intens ervoer compleet uitbleef. Door mijn demonen te accepteren en zin te brengen waar waan was, werd het langzaam toch lichter in mijn hoofd en lichaam. Stress en angst weken voor rust en liefde.

Het zat er dan ook al een tijdje aan te komen, maar de verrassing was er niet minder om: een week geleden voelde ik voor het eerst in meer dan tien jaar opnieuw een zalige, gezonde loomheid na het lopen. Ik zette me buiten op de bank in de zon met een kopje thee en genoot na met volle teugen terwijl de tijd stilstond. Zo eenvoudig kan geluk zijn.

Meer nog, een maand geleden heb ik tijdens een wandeling in het bos opnieuw een immens gevoel van goddelijke verbondenheid ervaren. Alles zinderde in mijn bovenlichaam, ik zag en voelde liefde overal, zelfs bij de meest norse mensen die mij kruisten. Sommige mensen betalen zich blauw aan witte lijntjes om iets te ervaren dat zelfs maar flauwtjes in de buurt komt. Zoals goede vriend Jef zei over bomen in wintermodus: “Ik krijg mijn bladeren terug, zeker weten.”

Bert

Reacties zijn welkom op bert.banaaninjeoor@gmail.com 21

Koepelorganisatie OPGanG: wat doen ze daar eigenlijk?

Samenstelling: Ann Van de Vloet

UilenSpiegel zit mee aan boord van OPGanG, de Open Patiëntenkoepel Geestelijke Gezondheid. “Wat doen ze daar eigenlijk?” is een vraag die nogal wat mensen me stellen. Maandelijks zitten vertegenwoordigers van de aangesloten patiëntenverenigingen en -initiatieven geestelijke gezondheid samen rond een goedgevulde agenda. Daarnaast verdiept OPGanG zich actief in diverse thema’s. Dat kan je zien op haar website www.opgang.be. Een overzicht:

Bekendmaking van verenigingen: de ‘weer-op-gang’-kaart Als je uit een psychiatrische opname komt, heb je meestal heel wat aan de steun van lotgenoten. Misschien weet je niet waar te zoeken. Niet iedereen vindt makkelijk de weg naar de patiëntenverenigingen en lotgenotengroepen. Daarom ontwikkelde OPGanG een kaart om je (weer) op gang te helpen. Een eerste stap was het verspreiden van de kaart in psychiatrische ziekenhuizen.

De ziekenhuizen die dat wensten, konden een lading kaarten ontvangen. Idealiter krijgt elke patiënt die het ziekenhuis verlaat zo’n kaart mee. Die vermeldt de link naar een overzicht van de lotgenotengroepen die aangesloten zijn bij OPGanG. Ervaringen met het beschermingsstatuut bij wilsonbekwaamheid Sinds 2014 bestaat er een nieuw beschermingsstatuut voor wilsonbekwame personen. OPGanG stelde vast dat deze wet niet steeds op een goede manier wordt toegepast, met nadelige gevolgen voor de 'beschermde' persoon. Op basis van een bevraging naar de knelpunten formuleerde OPGanG een reeks aanbevelingen. Die zijn terug te vinden op de website.

Cursus HEE! Herstelwerkgroepbegeleider OPGanG organiseerde enkele cursussen voor ervaringsdeskundige begeleiders van HEE! Herstelwerkgroepen, volgens de HEE!-methodiek. HEE! staat voor Herstel, Empowerment en Ervaringsdeskundigheid.

Ervaringsdeskundigen leren er hoe ze in duo een herstelwerkgroep kunnen begeleiden.

22

Standpunttekst en presentatie rond dwangmaatregelen Dwangmaatregelen komen nog veel te vaak voor in de geestelijke gezondheidszorg.

Bovendien laat de kwaliteit van de toepassing vaak te wensen over. Nochtans zijn dit meestal zeer negatieve en soms zelfs traumatische ervaringen voor patiënten en hun omgeving.

Tijdens een workshop dachten ervaringsdeskundigen na over hoe hier anders en beter kan worden mee omgesprongen. OPGanG ontwikkelde dan aanbevelingen voor zorginstellingen en het beleid om dwanginterventies zorgvuldiger toe te passen en te verminderen. Die vind je in de tekst “Standpunt over het gebruik van dwangmaatregelen in de geestelijke gezondheidszorg”.

Kostprijs van de geestelijke gezondheidszorg Geestelijke gezondheidszorg is een dure zaak. OPGanG wil enerzijds patiënten informeren over de kosten en anderzijds bekijken op welke manier het kostenplaatje beperkt kan worden voor patiënten. Hierrond worden verschillende acties ondernomen, waaronder een jaarlijks overzicht van de terugbetaling die de verschillende ziekenfondsen bieden voor psychotherapie en psychologische begeleiding.

Kwaliteit van de zorg OPGanG werkt samen met het Vlaams Patiëntenplatform aan kwaliteitsverbetering in de geestelijke gezondheidszorg. Ze ontwikkelden in het kader van het kwaliteitsindicatorenproject de Vlaamse PatiëntenPeiling, een vragenlijst om patiëntenervaringen met de geestelijke gezondheidszorg te meten.

Deze vragenlijst werd ontwikkeld vanuit het perspectief van de patiënt en omvatte rubrieken als: inspraak, therapeutische relatie, patiëntenrechten.

Verzekeringen Mensen met een psychische kwetsbaarheid ondervinden allerlei knelpunten in verband met verzekeringen. Verzekeringsondernemingen maken in hun contracten vaak een onderscheid tussen somatische aandoeningen en psychische aandoeningen. OPGanG en het Vlaams Patiëntenplatform ontvangen veel klachten van mensen met een psychische kwetsbaarheid over de toegang tot en uitvoering van verzekeringen. Samen met een aantal partnerorganisaties bekijken ze op welke manier ze deze knelpunten kunnen wegwerken.

Wettelijk kader ervaringsdeskundigen Steeds meer ervaringsdeskundigen gaan aan de slag binnen de geestelijke gezondheidszorg of doen beleidswerk. Een aangepast statuut en wettelijk kader ontbreken echter nog. Het huidige sociale zekerheidsen arbeidsrecht is onvoldoende flexibel.

Onder andere hierdoor werken de meeste ervaringsdeskundigen als onbetaalde vrij­ williger. Uit onderzoek blijkt dat het uitwerken van één statuut niet de te volgen weg is. We moeten eerder werk maken van het bekendmaken, correct toepassen en verbeteren van bestaande statuten en maatregelen. OPGanG gaat hiermee aan de slag, samen met geïnteresseerde partners. Hieruit vloeide alvast een beleidsnota voort.

Meer info en de publicaties vind je op www.opgang.be

Hulpverlener met een psychische kwetsbaarheid: het dubbele stigma Interview en foto: Nadia Mahjoub Luk Bevernage kwam enkele jaren geleden uit de kast als hulpverlener met een psychische kwetsbaarheid. Hij vond het merkwaardig om vast te stellen dat hulpverleners in dat geval hun ervaringskennis niet mogen gebruiken en niet standaard door collega’s worden uitgenodigd om deze te delen. Meer nog, er leeft in instellingen een cultuur waarin er weinig ruimte of plaats is om hierover in dialoog te gaan, een dubbel stigma als het ware. We hadden een gesprek met hem.

Luk Bevernage: “Mijn motto?

Durf inzetten op ‘niet weten’ en leer nieuwsgierig zijn.”

Van psychiatrisch verpleegkundige tot directeur patiëntenzorg

Luk Bevernage (64) studeerde af als psychiatrisch verpleegkundige en startte zijn loopbaan in 1979 op de gesloten afdeling van Sint-Kamillus in Bierbeek. Hij werkte ook enkele jaren in een rust- en verzorgingstehuis voor ouderen met dementie maar keerde terug naar Bierbeek, want de geestelijke gezondheidszorg was zijn ding.

Mettertijd werd hij afdelingshoofd en uiteindelijk groeide hij door naar de functie directeur patiëntenzorg. Hij ging met pensioen in 2019. Recent startte hij als vrijwilliger bij UilenSpiegel een lotgenotengroep voor hulpverleners met een psychische kwetsbaarheid en vervoegde hij het bestuur van onze vzw.

2006, een kanteljaar

Luk: “In 2006 liep ik helemaal vast en had ik zelf hulp nodig. Ik leed aan een alcoholverslaving met onderliggende depressie. De eerste vraag die in mij opkwam was ‘hoe komt het dat mijn kennis over de geestelijke gezondheid me niet heeft behoed om te crashen?’. Toen ik eindelijk bereid was mijn probleem te erkennen en hulp te aanvaarden, ontdekte ik wat helpend was en wat

niet in de omgang hulpverlener-patiënt. Ik kwam tot het besef dat het beeld dat ik van mezelf en anderen als hulpverlener had, niet helemaal klopte. Er was dan misschien wel empathie, maar toch ook veel betutteling. Er was veel overleg over maar weinig mét de patiënt. Ook werd er vooral veel nadruk gelegd op wat niet goed liep. Mensen werden niet vaak in hun kracht gezet.”

Praat er maar niet over

“Toen ik na mijn time-out terug aan de slag ging, was dat een heel bevreemdende periode voor mij. Ik werd niet meer voor vol aanzien, mensen leken me anders te bekijken. Ik moest mezelf weer van nul bewijzen. Er werd me ten stelligste afgeraden mijn diagnose te onthullen. We zitten als mensen heel erg vast in bepaalde denkkaders en het is heel moeilijk om daarvan los te komen. Als hulpverlener hoorde het niet om je kwetsbaar op te stellen, zelfs niet ten opzichte van collega’s, dus zat ik opgesloten in een dubbel stigma.

Ik ging me verdiepen in boeken over ervaringsdeskundigheid, ontdekte de verhalen van ervaringsdeskundige Wilma Boevink en de werken van Annette Plooy, die onder meer schreef over inzet van ervaringsdeskundigheid in de zorg. Wat ik daar las

herkende ik. Ik reflecteerde over mijn eigen herstelproces en wou iets doen met mijn ervaringskennis, met wat ik geleerd had door mijn ervaringen met (zelf)stigma en door mijn ervaringen als patiënt. Het is immers normaal dat mensen een psychische kwetsbaarheid kunnen ontwikkelen, maar hoe we ermee omgaan is niet normaal. In 2014 startte ik als lesgever met de module ‘identiteit van de ervaringswerker’ aan het CVO in Leuven en kwam ik uit de kast.”

Geef mensen hoop

“Na het kanteljaar in 2006 stelde ik op de afdelingen als directeur patiëntenzorg twee vragen: ‘Hoe geven jullie mensen hoop?’ en ‘hoe zet je de mensen aan het werk?’. Het is van wezenlijk belang dat de hulpverlener echt gelooft in de mens die hij begeleidt en de persoon zoveel mogelijk regie geeft over zijn leven. Ik wou werk maken van ‘professionele nabijheid’, op een authentieke manier in contact gaan met de cliënt.

Ik geloof heel sterk in de rol van lotgenoten en in het belang van ervaringskennis, naast hulpverleningskennis. Ik vind dat UilenSpiegel zeer belangrijk werk verricht op dat vlak, vandaar dat ik me ook met veel plezier engageer in de vereniging.”

23

De MaRe in Kortrijk blaast vijf kaarsjes uit Tekst en foto: Katelijne Beheydt Het Kortrijkse Psychosociaal Revalidatiecentrum De MaRe bestaat vijf jaar. Tijd om een kijkje te nemen in de werking en filosofie van deze jonge en dynamische organisatie.

Gebaseerd op de aanbevelingen van artikel 107 inzake functie drie (rehabilitatieteams die werken rond herstel en sociale inclusie) doken hier en daar nieuwe revalidatiecentra op in het landschap van de geestelijke gezondheidszorg. Ook De MaRe, die ontstond uit het Netwerk GGZ Zuid-WestVlaanderen, werd boven de doopvont gehouden, om daarna onmiddellijk een onmiskenbare voortrekkersrol te spelen op het vlak van herstelgericht werken.

Cliënten kunnen er na intake en het doorlopen van een wachtlijst een modulair traject volgen, dat handvatten biedt om sociaal en/of professioneel te herintegreren. Het weekprogramma van de cliënt wordt in samenspraak opgesteld en is afgestemd op zijn/haar doelstellingen en noden. Er wordt gebruik gemaakt van sessies zoals Omgaan met emoties, Tuinieren, Assertiviteit, enz. Dit groepsprogramma wordt aangevuld met individuele gesprekken en gezinsof familiegesprekken. Na de revalidatieperiode kan een beroep worden gedaan op de arbeidscoach GGZ om de herintrede in de arbeidsmarkt soepel te laten verlopen.

Het team bestaat uit een coördinator, een vaste psychiater, twee psychologen, vijf therapeuten, twee arbeidscoaches en een ervaringsdeskundige. Iedereen is doordrongen van de SRH-methode (Steunend Relationeel Handelen), de basis bij uitstek om herstelgericht te werken. Zo worden cliënten niet alleen betrokken bij beslissingen via een participatieraad, maar worden zij ook sterk aangemoedigd om samen met hun naastbetrokkenen op een tweetal teammeetings aanwezig te zijn. Daar kunnen zij hun traject en doelen voorleggen, maar ook vragen stellen aan het team. Zij worden voortdurend gestimuleerd om zelf beslissingen te nemen, steeds in overleg met elkaar of met het team. Is er bijvoorbeeld te veel absenteïsme, dan wordt er 24

samen met cliënten naar een verklaring en naar oplossingen gezocht. Deze extreme vorm van samenwerken vertaalt zich ook naar het onderlinge teamoverleg. Niemand neemt op eigen houtje beslissingen en weinig initiatieven worden door één teamlid uitgevoerd. Het zorgt voor een unieke warme en collegiale sfeer die onontbeerlijk is voor de rust en het herstel van cliënten.

De belangrijkste pijler van herstel is om vanuit eigen krachten te vertrekken. Deze worden gedurende het traject uitvoerig opgegraven en afgestoft. Dit gebeurt enerzijds via bepaalde methodieken zoals I.ROC (een instrument om in gesprek te gaan met de hulpverlener over eigen welbevinden) en het Krachtenprofiel van SRH, maar komt ook sterk aan bod tijdens de individuele gesprekken. Kort samengevat vindt herstel volgens de SRH-filosofie niet noodzakelijk op alle domeinen tegelijk plaats (vb relationeel, werk, wonen, gezondheid, financieel enz). Wanneer je je als cliënt blind staart op het feit dat herstel in zijn totaliteit uitblijft, dan is het goed om één van de domeinen waarin al vooruitgang is geboekt onder de

loep te nemen. Met andere woorden: hoe was het vroeger, hoe is het nu, en welke interne en externe krachten hebben tot dit resultaat bijgedragen? Deze krachten kunnen dan ook worden ingezet om te werken aan andere domeinen.

De MaRe heeft er ook voor gekozen om voor een aantal uren per week een ervaringsdeskundige in dienst te nemen. Zij zorgt voor een brug tussen de therapeuten en de cliënten, voert gesprekken, woont de teammeetings bij, en werkt projecten uit. Niet alle cliënten maken er gebruik van, maar het is een houvast en een goed doorverwijskanaal voor wie de ‘jij-kan-ditals-therapeut-toch-niet-begrijpen’-paraplu te snel bovenhaalt.

Niet elk verhaal is een succesverhaal, en zelfs het woord succes an sich is relatief.

Maar de commentaren van cliënten en excliënten zijn uitermate positief. Dat valt af te leiden uit de terugkomdagen, maar ook uit de cijfers. Het wordt uitkijken naar het volgende jubileum!

? ??

Beste lezer, We zijn benieuwd naar jouw mening over de Spiegel.

Knip deze pagina uit en stuur hem ingevuld voor 1 oktober naar UilenSpiegel, Spiegel Redactie, Hovenierstraat 45 – 1080 Brussel.

Of nog makkelijker, surf naar www.uilenspiegel.net/lezers en vul de bevraging online in.

Je maakt kans op een boekenbon van 20 euro van Standaard Boekhandel.

LEZERSBEVRAGING Wat vind jij van dit tijdschrift?

5 minuutjes om jouw mening te geven!

Vul de bevraging online in via www.uilenspiegel.net/lezers Hoeveel tijd besteed je meestal aan het lezen van een Spiegel-nummer?

m Meer dan een uur m 45 minuten tot een uur m 30 à 45 minuten m 20 à 30 minuten m 15 à 20 minuten m 10 à 15 minuten m 5 à 10 minuten m Minder dan 5 minuten

Hoeveel bladzijden lees je meestal in de Spiegel voordat je er volledig mee klaar bent?

m Alle bladzijden m Ongeveer driekwart van de bladzijden m Ongeveer de helft van de bladzijden m Ongeveer een kwart van de bladzijden m Slechts enkele bladzijden

In welke mate ben je het eens met volgende stellingen?

Indien je geen mening hebt over een bepaalde stelling, sla die dan gerust over.

Ik kijk uit naar de volgende Spiegel helemaal eens



helemaal niet eens

Ik kan me vinden in de thema’s die aan bod komen helemaal eens



helemaal niet eens

Er is voldoende diepgang in de artikels helemaal eens



helemaal niet eens

Er is voldoende luchtigheid in de artikels helemaal eens



helemaal niet eens

De lay-out van de Spiegel is overzichtelijk helemaal eens



helemaal niet eens

De lay-out van de Spiegel is aantrekkelijk helemaal eens



helemaal niet eens

25

De covers van de Spiegel zijn aantrekkelijk helemaal eens



helemaal niet eens

? ??

Er staan voldoende afbeeldingen in de Spiegel helemaal eens



helemaal niet eens

Ik zou de Spiegel liever in kleur hebben helemaal eens



helemaal niet eens

Ik vind de activiteiten waaraan ik wil meedoen vlot terug in de kalender helemaal eens



helemaal niet eens

Ik wil artikels graag online kunnen lezen helemaal eens



helemaal niet eens

Welke thema’s zou je in toekomstige Spiegels graag belicht zien? …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………

Andere bedenkingen en suggesties: …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………

• Voornaam + Naam:

Wat is je leeftijd?

m Jonger dan 20 m 20-29 m 30-39 m 40-49 m 50-59 m 60-69 m Ouder dan 69

………………………………………… …………………………………………

• Mailadres: ………………………………………… …………………………………………

Wat is je geslacht?

Deze bevraging is anoniem. Wil je echter kans maken op de boekenbon van 20 euro, vul dan hier je gegevens in, zodat we je de bon kunnen opsturen.

m Man m Vrouw mX

• Postadres: ………………………………………… …………………………………………

26

Activiteitenkalender

Hou de website, nieuwsbrief en Facebookpagina in het oog voor eventuele nieuwe activiteiten of wijzigingen! Inschrijven is verplicht, tenzij anders vermeld.

Opgelet: De activiteiten zijn betalend voor niet-leden. De inkom is 2 euro tenzij een andere prijs wordt vermeld. Online bijeenkomsten zijn kostenloos. Lid worden van vzw UilenSpiegel kost 5 euro per jaar. Gesloten groepen zijn niet opgenomen in dit chronologisch overzicht.

Dag Datum

Omschrijving / Thema

Afdeling

Zat

29/08/2020

Lotgenotengroep psychose online

Brussel & Leuven

Don

03/09/2020

Samen Groeien Antwerpen online

Mortsel

Don

03/09/2020

Lotgenotengroep angst & dwang Leuven online

Leuven

Maa 07/09/2020

Lotgenotengroep dwang Gent

Gent

Din

08/09/2020

Lotgenotengroep depressie Mechelen (Her)-Leven

Mechelen

Din

15/09/2020

Lotgenotengroep angst & dwang Leuven

Leuven

Don

17/09/2020

Praatgroep Turnhout online

Turnhout

Zat

19/09/2020

Hulpverleners met cliëntervaring

Leuven

Zat

19/09/2020

Lotgenotengroep depressie Leuven

Leuven

Zat 19/09/2020 Wandeling

Mortsel

Din

22/09/2020

Lotgenotengroep depressie Mechelen (Her)-Leven

Mechelen

Don

22/09/2020

Lotgenotengroep angst & dwang Leuven online

Leuven

Din

22/09/2020

Workshop `Op weg naar werk´ (terugkomdag)

Leuven

Woe 23/09/2020

`Muziek als hulp´

Gent

Woe 23/09/2020

Wistermee online

Brugge

Din

29/09/2020

Ontmoetend Herstellen

Geel

Don

01/10/2020

Lotgenotengroep angst & dwang Leuven online

Leuven

Don

01/10/2020

Samen Groeien Antwerpen online

Mortsel

Zat

03/10/2020

Lotgenotengroep psychose online

Brussel & Leuven

Maa 05/10/2020

Lotgenotengroep dwang Gent

Gent

Din

Lotgenotengroep depressie Mechelen (Her)-Leven

Mechelen

Woe 07/10/2020

Wistermee online met gastspreker Roland Verschaeve, filosoof

Brugge

Din

13/10/2020

Lotgenotengroep angst & dwang Leuven

Leuven

Don

15/10/2020

Samen Groeien Antwerpen online

Mortsel

Don

15/10/2020

Praatgroep Turnhout online

Turnhout

Zat

17/10/2020

Hulpverleners met cliëntervaring

Leuven

Din

20/10/2020

Lotgenotengroep angst & dwang Leuven online

Leuven

Din

20/10/2020

Lotgenotengroep depressie Mechelen (Her)-Leven

Mechelen

Woe 21/10/2020

`Ken je krachten´

Gent

Woe 21/10/2020

Wistermee online

Brugge

Din

Ontmoetend herstellen

Geel

Woe 28/10/2020

Online-infosessie: herstel na psychose

Mortsel

Don

29/10/2020

Lotgenotengroep angst & dwang Leuven online

Leuven

Zat

31/10/2020

Lotgenotengroep depressie Leuven

Leuven

Din

03/11/2020

Lotgenotengroep depressie Mechelen (Her)-Leven

Mechelen

Maa 09/11/2020

Lotgenotengroep dwang Gent

Gent

Don

12/11/2020

Samen Groeien Antwerpen online

Mortsel

Zat

14/11/2020

Lotgenotengroep psychose online

Brussel & Leuven

Zat

14/11/2020

Hulpverleners met cliëntervaring

Leuven

Din

17/11/2020

Lotgenotengroep angst & dwang Leuven

Leuven

Din

17/11/2020

Lotgenotengroep depressie Mechelen (Her)-Leven

Mechelen

Woe 18/11/2020

Wistermee online

Brugge

Don

19/11/2020

Praatgroep Turnhout online

Turnhout

Din

24/11/2020

Ontmoetend Herstellen

Geel

Woe 25/11/2020

Online-infosessie: werk & psychische kwetsbaarheid

Mortsel

Woe 25/11/2020

`Kunst van acceptatie´

Gent

Don

26/11/2020

Lotgenotengroep angst & dwang Leuven online

Leuven

Din

01/12/2020

06/10/2020

27/10/2020

Lotgenotengroep depressie Mechelen (Her)-Leven

Mechelen

Maa 07/12/2020

Lotgenotengroep dwang Gent

Gent

Don

10/12/2020

Lotgenotengroep angst & dwang Leuven online

Leuven

Don

10/12/2020

Samen Groeien Antwerpen online

Mortsel

Din

15/12/2020

Ontmoetend Herstellen

Geel 27

> inschrijven is steeds verplicht, tenzij anders vermeld – overzicht online bijeenkomsten op www.uilenspiegel.net/zoom < Din

15/12/2020

Lotgenotengroep depressie Mechelen (Her)-Leven

Mechelen

Don

17/12/2020

Praatgroep Turnhout online

Turnhout

Don

17/12/2020

Lotgenotengroep angst & dwang Leuven

Leuven

Zat

19/12/2020

Hulpverleners met cliëntenervaring

Leuven

Zat

19/12/2020

Lotgenotengroep depressie Leuven

Leuven

Zat 19/12/2020 Wandeling

Gent

Woe 23/12/2020

Brugge

Wistermee online

Covid-19 mededeling: In tijden van corona is veel onzeker en weinig zeker. Als je dus interesse hebt in onderstaande lotgenotengroepen, aarzel dan niet om contact op te nemen met de betreffende groep, je zal dan op de hoogte gehouden worden van nieuwe bijeenkomsten, online-bijeenkomsten en of de activiteiten al dan niet doorgaan.

Je vindt een lijst met online-lotgenotengroepen op: https://www.uilenspiegel.net/zoom

lotgenotengroep SEKSUEEL MISBRUIK hasselt Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Sylvia en Hans. Ben je slachtoffer geweest van seksueel misbruik en wil je graag lotgenoten ontmoeten? Dan is deze praatgroep misschien iets voor jou.

Inschrijven en meer info: sylvia.van.der.veken@telenet.be of 0473 28 76 77 (Sylvia) Let op! Het aantal plaatsen is beperkt tot 8 deelnemers en er wordt enkel ingeschreven vóór de eerste bijeenkomst. Eén reeks bestaat uit 5 bijeenkomsten die telkens doorgaan op een vrijdag (tenzij anders vermeld). Er zijn nog plaatsen voor de volgende reeks die start in september.

De volgende reeks gaat (afhankelijk van de situatie rond COVID-19) door op vrijdagen 4 september, 2 oktober, 6 november, 4 december en 22 januari 2021 Tijd: 18:30 - 20:30 Locatie: Jeugdherberg Hasselt, Spoorwegstraat 80, 3500 Hasselt (achterkant station Hasselt nieuwbouw) lotgenotengroep SEKSUEEL MISBRUIK leuven Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Katia, Sylvia en Hans.

Ben je slachtoffer geweest van seksueel misbruik en wil je graag lotgenoten ontmoeten? Dan is deze praatgroep misschien iets voor jou.

Inschrijven en meer info: katia.stultjens@telenet.be of 0495 49 65 43 (Katia) Let op! Het aantal plaatsen is beperkt tot 8 deelnemers en er wordt enkel ingeschreven vóór de eerste bijeenkomst. Eén reeks bestaat uit 5 bijeenkomsten die telkens doorgaan op een vrijdag (tenzij anders vermeld). Er zijn nog plaatsen voor de volgende reeks die start in september.

28

De volgende reeks gaat (afhankelijk van de situatie rond COVID-19) door op vrijdagen 18 september, 16 oktober, 20 november, 18 december en 15 januari 2021 Tijd: 19:00 - 21:00 Locatie: Jeugdherberg De Blauwput Kleine Zaal, Martelarenlaan 11 A, 3010 Kessel-Lo (achterkant Leuven Station) lotgenotengroep PSYCHOSE De fysieke bijeenkomsten van de lotgenotengroepen psychose (die normaal in Leuven en Brussel plaatsvinden) zijn voorlopig opgeschort.

De lotgenotengroep komt ONLINE samen onder begeleiding van Lin en Nadia op: Zaterdag 29 augustus: ‘Hoe verlopen mijn sociale contacten?’

Zaterdag 3 oktober: ‘Wie is er nu eigenlijk 'gek'? De maatschappij of ik?’

Zaterdag 14 november: ‘Wat zijn mijn valkuilen? Wat zijn mijn krachten?’

Tijd: 14:00 -15:30 Je krijgt de zoomlink als je je inschrijft via nadia@uilenspiegel.net lotgenotengroep ANGST EN DWANG leuven Heb je langdurige of buitensporige angsten of pieker je vaak?

Heb je steeds terugkerende dwanggedachten en/of -handelingen? Kom vrijblijvend naar onze maandelijkse praatgroep ‘angst en dwang’ en maak kennis met andere lotgenoten.

Inschrijven en meer info: jtobback@hotmail.com of 0473 65 61 37 (Sarina Antioco) Dinsdagen 15 september, 13 oktober, 17 november en donderdag 17 december

> inschrijven is steeds verplicht, tenzij anders vermeld – overzicht online bijeenkomsten op www.uilenspiegel.net/zoom < Tijd: 19:00 – 22:00 Locatie: Jeugdherberg De Blauwput (Kleine of Grote Zaal), Martelarenlaan 11A, 3010 Kessel-Lo. De jeugdherberg ligt aan de achterkant van het NMBS-station, je wandelt de tunnel door tot voorbij het laatste spoor, als je dan naar links kijkt zal je de ingang van de jeugdherberg zien. Als je het moeilijk hebt, kan iemand jou opwachten in het station.

Naast de fysieke bijeenkomsten zijn er ook tweewekelijkse ONLINE angst & dwang bijeenkomsten voorzien: Donderdag 3 september, dinsdag 22 september, donderdag 1 oktober, dinsdag 20 oktober, donderdag 29 oktober, donderdag 12 november, donderdag 26 november, donderdag 10 december Tijd: 19:00 - 21:00 Je krijgt de zoomlink als je je inschrijft via jtobback@hotmail. com of 0473 65 61 37 (Sarina) lotgenotengroep ANGST EN DWANG gent Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Annelies en Karen.

Heb je last van dwanggedachten en/of dwanghandelingen en zou je daar graag over praten met mensen die hetzelfde meemaken?

Dan is onze nieuwe praatgroep te Gent misschien iets voor jou?

Inschrijven en meer info: uilenspiegeldwang@gmail.com of 02 410 19 99 (secretariaat vzw UilenSpiegel) Maandagen 7 september, 5 oktober, 9 november, 7 december, 11 januari Tijd: 19:00 - 21:00 Locatie: Vredeshuis Gent, Sint-Margrietstraat 9, 9000 Gent Indien het in september niet mogelijk is om fysiek bijeen te komen worden er opnieuw online bijeenkomsten georganiseerd, voor meer nieuws: www.uilenspiegel.net/zoom Herstelwerkgroep mensen met een euthanasievraag Worstel je met een ernstige psychische kwetsbaarheid en heb je een procedure tot euthanasie opgestart? Wil je niettemin nog op zoek gaan naar wat je nodig hebt aan herstel en hoe je je opnieuw regisseur kan voelen in je eigen leven? Dan is deze herstelwerkgroep misschien wel iets voor jou.

lotgenotengroep DEPRESSIE leuven Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Luc en Ingrid.

Inschrijving en meer info: depressiegroep.leuven.us@gmail. com of 0474 59 01 17 (Luc) Zaterdagen 19 september, 31 oktober en 19 december Tijd: 14:00 - 16:00 Locatie: Jeugdherberg De Blauwput Kleine Zaal, Martelarenlaan 11 A, 3010 Kessel-Lo (achterkant Leuven Station)

• Lotgenotengroep depressie Mechelen: (Her)-Leven Nieuwe praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Kristin en Veerle.

Inschrijving en meer info: tikiki@telenet.be (Kristin) Elke tweede en vierde dinsdag van de maand: 8 september, 22 september, 6 oktober, 20 oktober, 3 november, 17 november, 1 december, 15 december Tijd: 14:00 - 16:00 Locatie: CAW Mechelen, Maurits Sabbestraat 119, 2800 Mechelen lotgenotengroep HULPVERLENERS cliëntervaring Stefanie Devos en Luk Bevernage, beiden hulpverleners met ervaringskennis, begeleiden deze praatgroep. Ben jij een psychisch kwetsbare hulpverlener en wens je mensen te ontmoeten die in dezelfde situatie zitten, dan is deze groep zeker iets voor jou.

‘Het is een merkwaardige vaststelling dat hulpverleners met een psychische kwetsbaarheid hun ervaringskennis niet (mogen/kunnen) gebruiken, niet (standaard) uitgenodigd worden door collega’s om deze te delen. Meer nog, er leeft in instellingen een cultuur waarin weinig ‘vrije ruimte’ is, noch ‘vrijplaatsen’ zijn, om hierover in dialoog te gaan. Stigma binnen de hulpverlening (ook) ten aanzien van eigen collega’s met een dubbeldiagnose ‘Hulpverlener - Cliënt’.’

Inschrijving en meer info: Stefanie Devos (devos_stefanie@ hotmail.com) en/of Luk Bevernage (lukbevernage@hotmail.com)

Inschrijven en meer info: ann.callebert1@telenet.be

Zaterdag 19 september, 17 oktober, 14 november en 19 december

Tijd: 14:00 - 16:00 Locatie: Reakiro-huis, Mechelsestraat 103, 3000 Leuven Let op: Het aantal plaatsen is beperkt en een voorafgaand gesprek is noodzakelijk.

Tijd: 9:30 - 12:30 (kortere sessie op 17 oktober, van 9:30 - 11:30) Locatie: Jeugdherberg De Blauwput (Restozaal of Grote Zaal), Martelarenlaan 11 A, 3010 Kessel-Lo (achterkant Leuven Station).

29

> inschrijven is steeds verplicht, tenzij anders vermeld – overzicht online bijeenkomsten op www.uilenspiegel.net/zoom < WORKSHOP ‘op weg naar werk’ Welke werkvorm kies jij in de fase van jouw herstelproces? Wat zijn jouw krachten? Hoe kan jij jouw wensen realiseren? Een vierdelige doe-workshop waarbij we ons verdiepen in de verschillende werkvormen van vandaag. Je schrijft in voor de volledige 4 contactmomenten. Er is plaats voor 10 personen.

Inschrijven en meer info: 0488 79 46 78 (Mattias) Locatie: Zaal Café Tempo, de Becker Remyplein 52, Kessel-Lo (op 8 minuten wandelafstand van het station van Leuven) De huidige reeks gaat online door. Om op de hoogte te blijven van de volgende reeks neem je best contact op met Mattias.

ANTWERPEN

Afdeling Mortsel

Bij de lokale afdeling in de regio Antwerpen staat lotgenotencontact centraal: iedereen met een psychische kwetsbaarheid komt tijdens al onze activiteiten en gespreksnamiddagen uitgebreid aan bod in een besloten én veilige kring: Samen Groeien Antwerpen Inschrijven en meer info: samengroeienantwerpen@gmail.com of via 0484 40 45 18 (Sven) Tijd: 19:00 - 21:00 (met pauze) Locatie: Zaal ‘t Parkske, Edegemsestraat 26, 2640 Mortsel Zaterdag 19 september: wandeling Tijd: 14:00 - 16:00 Locatie: afspraak aan’t Parkske Samen Groeien Antwerpen vindt ONLINE tweewekelijks op donderdag plaats: Donderdagen 3 september, 1 oktober, 15 oktober, 12 november, 10 december Tijd: 17:00 - 18:00

• Online-infosessies: Woensdag 28 oktober: herstel na psychose Tijd: 19:00 - 21:00 Woensdag 25 november: werk & psychische kwetsbaarheid Gastspreker: Mattias Nolmans Tijd: 19:00 - 21:00 Je krijgt de zoomlink als je je inschrijft via samengroeienantwerpen@gmail.com

30

ANTWERPEN Afdeling Geel

• Ontmoetend herstellen (open groep) Ontmoetend herstellen is een initiatief van twee ervaringsdeskundigen in de Kempen.

Tijdens de maandelijkse bijeenkomsten kan je in contact komen met anderen, praten over wat je zoal tegenkomt, samen iets doen, praten over thema’s… Zo kan je op een laagdrempelige manier stappen zetten in je herstel. De focus ligt vooral op het ontmoeten, maar we behandelen ook regelmatig een thema. We bepalen het programma in samenspraak met de aanwezigen. Het is een open groep voor zij die ontmoetend willen herstellen.

Inschrijven en meer info: ontmoetendherstellen@gmail.com of onze facebookpagina ‘Ontmoetend Herstellen’.

De bijeenkomsten gaan door elke laatste dinsdag van de maand.

Er worden online bijeenkomsten afgewisseld met wandelingen tot er terug in alle veiligheid bijeen kan gekomen worden.

Ontmoetend herstellen gaat ONLINE door elke laatste dinsdag van de maand Dinsdagen 29 september, 27 oktober, 24 november, 15 december Tijd: 19:00 - 21:00 Je krijgt de link naar de online-bijeenkomst als je je inschrijft via ontmoetendherstellen@gmail.com

ANTWERPEN

Afdeling Turnhout

Praatgroep Turnhout is een ontmoetingsplaats voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Er wordt rond verschillende thema’s gepraat.

Inschrijven en meer info: geert.vennekens@live.be of 0491 55 26 55 (Geert) De praatgroep Turnhout gaat voorlopig enkel ONLINE door, elke derde donderdag van de maand (niet in augustus) Donderdagen 17 september, 15 oktober, 19 november, 17 december Tijd: 19:00 - 21:00 Je krijgt de link naar de online-bijeenkomst als je je inschrijft via geert.vennekens@live.be

LIMBURG

Praatgroep West-Limburg

In deze groep delen we levenservaringen rond herstel en bewustwording. De thema’s worden in overleg met de groep bepaald.

Inschrijven en meer info: houbrechts.jef@scarlet.be of 0479 33 48 22 (Jef)

> inschrijven is steeds verplicht, tenzij anders vermeld – overzicht online bijeenkomsten op www.uilenspiegel.net/zoom < In tijden van corona organiseert Praatgroep West-Limburg op maat en naar wens kleine, veilige ontmoetingen voor 3 à 4 personen en contacten per telefoon en per mail. Neem hiervoor contact op met Jef via bovenstaande gegevens.

OOST-VLAANDEREN

Lotgenotencontact UilenSpiegel Gent

• Praatgroep Deze praatgroep wordt begeleid door Marie-Suzanne en Maaike.

Er is plaats voor ontmoeten, gehoord worden en het uitwisselen van ervaringen met andere lotgenoten. De groep staat open voor iedereen die onderweg is met zijn of haar psychische kwetsbaarheid, los van diagnose.

Inschrijven en meer info: lusgent@gmail.com of 0499 42 06 63 (Marie-Suzanne) Tijd: 19:00 - 21:00 (onthaal voor nieuwkomers vanaf 18:45) Locatie: Vredeshuis, Sint-Margrietstraat 9, 9000 Gent Woensdag 23 september: `Muziek als hulp´ Woensdag 21 oktober: `Ken je krachten´ Woensdag 25 november: `Kunst van acceptatie´

• Wandelingen We komen samen en wandelen op een rustig tempo doorheen het Gentse natuurgebied `Bourgoyen-Ossemeersen´.

Inschrijven en meer info: lusgent@gmail.com of 0499 42 06 63 (Marie-Suzanne).

Locatie: We verzamelen om 13u45 aan het milieucentrum Driepikkelstraat 32, 9030 Gent. Er is parking aanwezig. Met het openbaar vervoer: bus 3 vanuit het centrum (halte driepikkelstraat) of bus 9 vanuit Gent-Sint-Pieters richting Mariakerke(halte Rooigemlaan) Zaterdag 19 december Tijd: 18:30 - 20:00 Indien het in september niet mogelijk is om fysiek bijeen te komen worden er opnieuw online bijeenkomsten georganiseerd, voor meer nieuws: www.uilenspiegel.net/zoom

VLAAMS-BRABANT ArtEco

Bij ArtEco in Grimbergen kan je op maandag en donderdag van 10:00 - 17:00 vrij beeldend komen werken. Kunstenares Kaarin Poppe (http://kaarinpoppe.wix.com/federo) kan je inspireren en helpen, als je dat wenst. Je betaalt 10 euro per 4 maand.

Inschrijven en info: kaarin.poppe@gmail.com of 0478 20 53 60 (Kaarin) Locatie: PZ Sint-Alexius in Grimbergen

WEST-VLAANDEREN

Afdeling Brugge Wistermee

Heb jij nood aan een plek waar er wordt gevraagd hoe het met je gaat en waar je mee bezig bent, waar je je hart kunt luchten en ongedwongen jezelf kunt zijn? Dan ben jij helemaal welkom in de praatgroep te Brugge: Wistermee!

Inschrijven en meer info: pintelonchristophe@gmail.com of 0497 24 88 59 (Christophe) ONLINE op woensdagen 23 september, 21 oktober, 18 november, 23 december Tijd: 17:00 - 18:00 Woensdag 7 oktober: Online-infosessie `Op zoek naar liefde & geluk´ Gastspreker: Roland Verschaeve, filosoof Tijd: 17:00 - 19:00 Je krijgt de link naar de zoom-meeting als je je inschrijft via pintelonchristophe@gmail.com

WEST-VLAANDEREN Afdeling Kortrijk

Inschrijven en meer info: Jan Delvaux: jan.delvaux@uilenspiegel.net of 0493 08 86 69 Voorlopig geen activiteiten omwille van Covid-19.

VLAAMS-BRABANT Afdeling Leuven

• Zoet-Water-Natuurbeleving Rustgevende wandelingen en natuurbelevingsmomenten met natuurgids Heidi in Heverleebos/Meerdaalwoud/Sint-JorisWeert in samenwerking met Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud(VHM). Door de corona-tijden hervatten de wandelingen in 2021.

31

Vereniging voor mensen met een psychische kwetsbaarheid

Word lid voor slechts 5 euro per jaar!

En ontvang het tijdschrift Spiegel vier keer in je brievenbus Stort 5 euro op rekeningnummer BE34 0015 1222 9390 met vermelding 'lidmaatschap'

Bezoek onze website:

Wat vind je van dit tijdschrift?

www.uilenspiegel.net

Vind ons op Facebook:

www.facebook.com/uilenspiegel

Vul de korte bevraging in op blz. 25 of online via

Luistergenoten zijn mensen met een psychische kwetsbaarheid die vrijwillig een luisterend oor aanbieden aan Luistergenoten, wie nood heeft een lotgenoten gesprek. een luisterlijn vanaan en voor

www.uilenspiegel.net/lezers

Ombudsdiensten in je regio

02 315 44 00

Heb je vragen over je rechten als patiënt of wil je een klacht indienen?

Surf naar www.ombudsfunctieggz.be

Waarom Luistergenoten?

Contacteer een luistergenoot.

Dit kan per telefoon of via chat.

UilenSpiegel, een vereniging voor mensen met een psychische kwetsbaarheid, kreeg naar aanleiding van de huidige gezondheidscrisis signalen van lotgenoten dat ze zich angstig en/of eenzaam voelen. Het opgelegde isolement versterkt dat gevoel.

Daarom lanceert UilenSpiegel Luistergenoten, een luisterlijn van en voor lotgenoten.

Luistergenoten zijn mensen met een psychische kwetsbaarheid die vrijwillig een luisterend oor aanbieden aan wie nood heeft aan een gesprek. Ze hebben ervaringskennis, weten hoe heftig het leven kan zijn en kunnen empathisch luisteren.

Bel 02 315 44 00 of bezoek www.uilenspiegel.net en klik Behoefte aan een luisterend oor? Contacteer een luistergenoot.

Dit kan per telefoon of via chat. door naar ‘Luistergenoten’.

Contact

Bel

Psychosenet.be is dé website voor psychose, stemming en herstel.

Objectieve informatie, online hulp via e-mailspreekuur, filmpjes met heldere uiteenzettingen, getuigenissen en de laatste ontwikkelingen in de geestelijke gezondheidszorg.

02 315 44 00 of bezoek

www.uilenspiegel.net en klik door naar ‘Luistergenoten’.

Steun UilenSpiegel met een gift

Uitzonderlijk extra fiscaal voordeel voor giften in 2020 COVID-19 treft ons zwaar. De overheid stimuleert daarom de vrijgevigheid door de belastingvermindering voor giften in 2020 op te trekken van 45% naar 60%. Steun je ons met een gift van 100 euro, dan vermindert je belasting met € 60 euro. Steun ons in 2020 met een gift van 40 euro of meer en geniet van dit uitzonderlijk belastingvoordeel in 2021. Gebruik hiervoor ons rekeningnummer BE34 0015 1222 9390, met vermelding ‘gift’. Je kan je gift ook spreiden met een maandelijkse permanente opdracht bij je bank.

Alvast hartelijk bedankt voor je steun! * Opgelet, als je geen belastingen moet betalen, omdat je weinig of geen inkomsten hebt, heb je geen recht op deze belastingvermindering.