INHOUD
Betoverend Lanzarote Canarische Eilanden
9 10
ACHTERGRONDEN 13 Ligging en landschap 13 Donkere aarde, groene oases 13 Slapende vulkanen 16 Vegetatie 16 Heilzame aloë 17 Fauna 21 UNESCO-reservaat 22 Natuur- en milieubescherming 22 Honden of kanaries? 22 Van geitenhoeder tot wijnboer – zeven eeuwen Lanzarote 23 Grieken en Romeinen 23 Grotbewoners 23 14e eeuw: Italiaanse ontdekkers 25 15e eeuw: Franse bezetters 26 16e eeuw: Spaanse kolonisten 26 Emigranten 27 Nieuwe handel 28 Het Franco-tijdperk 28 Lanzarote in de 21e eeuw 29 Bevolking en cultuur 30 Konijnenjagers 30 Vissers en boeren 30 Zwarte magie: landbouw van vulkanische bodem 31 Duurzaam toerisme 31 Religie 33 Muziek en dans 33 Kunst en architectuur 33 César Manrique: talentvol kunstenaar, idealist en nationale legende 34
WW Lanzarote deel 01.indd 5
Kunstnijverheid Eten en drinken Spek en bonen De ene mojo is de andere niet Gofio Eettradities Tapas Groente en fruit Kaas Toetjes (postress) Wijn Andere dranken
37 38 38 38 39 39 40 40 40 41 41 42
PRAKTISCHE INFORMATIE Algemeen Toeristische informatie Periodieken Websites Toeristenbureaus op Lanzarote Consulaten Werk Klimaat en beste reistijd Gezondheid Geldzaken Reisdocumenten In- en uitvoerbeperkingen Bagage Foute souvenirs Vervoer naar Lanzarote Per vliegtuig Aankomst en vertrek Transfers Per boot Cruises Inter-eilandverbindingen Vervoer op Lanzarote Verkeer algemeen Autohuur Scooters en motoren
43 43 43 43 43 43 43 44 44 45 46 46 46 46 47 48 48 48 49 49 49 49 50 50 50 51
11-08-2006 15:11:26
LANZAROTE
6
Kaarten Bus Taxi Fiets Boot Accommodatie Pakketreizen Bijzondere en kleinschalige accommodaties Kamperen Met kinderen naar Lanzarote Vlucht Verblijf Gezondheid Uit eten met kinderen Leuk om te doen met kinderen Uitgaan Bars en cafés: sociale ontmoetingsplaatsen Uit eten Vegetariërs Culinaire woordenlijst In het café Informatie van A tot Z Activiteiten algemeen Boottochtjes Deltavliegen en parapente Drinkwater Drugs Duiken Elektriciteit Excursies Feestdagen, festivals en evenementen Fietsen Fooien Fotografie Galeries Gay Gehandicapten Golfen Havens Huisdieren Internetcafés Kajakken Kitesurfen
WW Lanzarote deel 01.indd 6
51 51 52 52 52 53 53 54 55 56 56 56 56 57 57 59 59 59 60 60 62 63 63 63 63 63 64 64 64 65 65 67 68 68 68 68 68 68 69 69 69 69 69
Kranten en tijdschriften Musea Naturisme Omgangsvormen Openingstijden Paardrijden Parasailing Politie Post Souvenirs Stranden Surfsport Taal Telefoon Telefoonnummers Tennis Trouwen Tijdverschil Veiligheid Vliegen Vissen Vogels kijken Wandelen Wandelen met begeleiding Wandeltips Windsurfen Winkels, markten en supermarkten Zeilen
69 69 69 70 70 70 70 71 71 71 72 72 74 74 75 75 75 75 75 76 76 76 76
BEZIENSWAARDIGHEDEN Dorpen, stranden en lavavelden Tips
79
De top elf van Lanzarote Isla La Graciosa Mirador del Río Grotten van Jameo del Agua en Cueves de los Verdes Famara Historisch Teguise Lagomar Fundación César Manrique Museo Agrícola El Patio Timanfaya Nationaal Park
80 80 80
77 77 77 77 78
79 79
80 80 80 80 80 81 81
11-08-2006 15:11:28
INHOUD
La Géria Papagayo
81 81
Noord-Lanzarote 82 Routesuggesties vanuit Arrecife of Costa Teguise 82 Costa Teguise 82 Tahiche 87 Fundación César Manrique 87 Teguise: De oude hoofdstad 88 Bloed in de straten 91 Bezienswaardigheden 91 Grootste markt 92 Omgeving Teguise 93 Vulkaan, fort en museum 93 Lagomar 94 La Caleta de Famara en Playa de Famara 95 Omgeving 97 Los Valles 97 Ermita de las Nieves, kerk in de wolken 97 Haría, de oase 98 Markt 99 Omgeving 100 Ten noorden van Haría 101 Tropische vogels 101 Mirador del Río, het mooiste uitzicht 101 Yé 102 Las Pardelas 102 Mala en Guatiza 102 Jardin de Cactus, cactustuin tussen de cactussen 103 Arrieta 104 Malpaís de la Corona 105 Lavatunnels 105 Jameos del Agua 106 Cueva de los Verdes 108 Órzola 109 Chinijo-archipel 110 Isla La Graciosa, de bekoorlijke 110 Piratennest 112 Midden-Lanzarote Puerto del Carmen Tías
WW Lanzarote deel 01.indd 7
116 116 122
7
Luchtvaartmuseum 123 Puerto Calero 123 Zeezoogdierenmuseum (MCC) 125 Arrecife, hoofdstad met één flatgebouw 126 Jonge stad 127 Wandeling Arrecife 131 San Bartolomé 134 Omgeving San Bartolomé 135 Mozaga 136 Monumento al Campesino 136 Casa Museo del Campesino (Boerenmuseum) 137 La Géria, wijnbouw als kunstvorm 138 Wijnroute 139 Tiagua 140 Museo Agrícola El Patio (Agrarisch openluchtmuseum) 140 Windmolens 141 Sóo 141 Tinajo 142 Mancha Blanca 142 La Santa: Sportcentrum van wereldklasse 142 Zuid-Lanzarote 144 Playa Blanca 144 Omgeving Playa Blanca 148 Papagayo 149 Timanfaya Nationaal Park 150 Vuurbergen 150 Bereikbaarheid 151 Parkeerplaats en restaurant 154 Kamelentours 154 Vulkaanroute 155 Hel op aarde: de grootste uitbarstingen sinds mensenheugenis 157 Wandeltochten 157 Bezoekerscentrum 158 Yaiza 158 Bezienswaardigheden 160 Omgeving Yaiza 161 Saliñas de Janubio 161 Schepen der woestijn 162
11-08-2006 15:11:30
LANZAROTE
8
De stoomketels van Los Hervideros 163 El Golfo 164 Charco de los Clichos, het smaragdgroene kratermeer 164 Olivijn, zonnekracht in stollingsgesteente 165 FemĂŠs 166 Playa Quemada 167 Fuerteventura 167 Los Lobos 168
OPGENOMEN KAARTEN Lanzarote, ligging 11 Lanzarote, overzichtskaart 14-15 Lanzarote, fysisch 18-19 Klimaattabel 45 Noord-Lanzarote 83 Costa Teguise 84-85 Teguise 89 La Graciosa 111 Midden-Lanzarote 118-119
WW Lanzarote deel 01.indd 8
Verder lezen Geschiedenis, kunst en cultuur Flora en fauna Wandelen Reisliteratuur Voor kinderen
170
Over de auteur
172
170 170 171 171 171
Puerto del Carmen 120-121 Puerto Calero 124-125 Arrecife, overzichtskaart 128-129 Arrecife, centrum 133 Zuid-Lanzarote 145 Playa Blanca 146-147 Timanfaya Nationaal Park 152-153 Yaiza 159 Fuerteventura 168
11-08-2006 15:11:31
13
ACHTERGRONDEN
LIGGING EN LANDSCHAP Lanzarote is 60 km lang en op zijn breedste punt 21 km breed. In grootte is ‘t het vierde eiland van de Canarische Eilanden, na Tenerife, Fuerteventura en Gran Canaria. Het is het meest noordelijke eiland van de archipel en ligt nog geen 125 km van de westkust van Afrika en 1100 km ten zuiden van Spanje. Ten noorden van Lanzarote ligt de Chinijo-archipel met een paar kleinere eilanden waarvan alleen La Graciosa bewoond is. Buureiland Fuerteventura bevindt zich op slechts 11 km afstand ten zuiden van Lanzarote. Er zijn aanwijzingen dat beide eilanden ooit met elkaar verbonden waren. Lanzarote is verdeeld in zeven stadsdistricten die alle de kust raken. Van noord naar zuid zijn dit: Haría, Teguise, San Bartolomé, Tinajo, Arrecife, Tías en Yaiza De Griekse wijsgeer Plato meende dat de Canarische archipel deel uitmaakte van het legendarische verdwenen rijk Atlantis maar in de 21e eeuw krijgt deze veronderstelling weinig steun meer. Waarschijnlijker is dat de eilanden ontstonden door onderzeese vulkanische activiteiten, veroorzaakt door de enerzijds oostwaarts bewegende Afrikaans-Eurazische plaat en de anderzijds westwaarts bewegende Amerikaanse platen. In feite zijn de eilanden toppen van grote onderaardse bergketens. Lanzarote, de Chinijo-archipel en Fuerteventura zijn zo’n dertig tot veertig miljoen jaar geleden gevormd, de andere Canarische Eilanden zijn een stuk jonger.
Donkere aarde, groene oases Nergens anders is de vulkanische oorsprong van de eilanden beter te zien dan op Lanzarote – voor geologen is dit een van de interessantste plekken op aarde. Titeroygatra, zo noemde de oorspronkelijke bevolking hun eiland, ‘land van gekleurde heuvels’. Het landschap is voor een groot deel bedekt met verschillende lagen gestold lava, keihard, donker of in oker- en aardetinten, met daarop verspreid zo’n driehonderd kraters en vulkaankegels. Waar het lavadek ouder is, is de bodem verweerd tot fijnkorrelig grijs en zwart poeder. Zo’n dramatisch decor zal niet iedereen meteen kunnen bekoren maar heeft op veel mensen toch een wonderlijke aantrekkingskracht. Wie de omgeving een paar dagen op zich laat inwerken zal zeker geïmponeerd raken door de woeste schoonheid ervan. Dat de eilandbewoners de natuur van hun thuisland zo goed naar hun hand hebben weten te zetten dwingt daarbij respect af. Op veel plaatsen helpen zij het groen een handje om zich te ontworstelen aan de droogte en de verstikkende laag lava. En met succes! Cactussen, palmbomen,
WW Lanzarote deel 01.indd 13
08-08-2006 14:59:38
43
PRAKTISCHE INFORMATIE
ALGEMEEN Toeristische informatie Bij het Spaans Verkeersbureau, Laan van Meerdervoort 8-a, 2517 AJ Den Haag, 9070 3465900, infolahaya@tourspain. es zijn folders over Lanzarote en de andere Canarische Eilanden aan te vragen. Inwoners van België kunnen terecht bij de Spaanse Dienst voor Toerisme, Koningsstraat 97, 1000 Brussel, 902 2801926, bruselas@tourspain.es.
Periodieken Actuele informatie over sportwedstrijden, openingstijden en dergelijke is te lezen in de wat saaie Canarische overheidsuitgave Lancelot. Hiervan bestaan Spaanstalige, Duitstalige en Engelstalige edities. Deze zijn verkrijgbaar in souvenirwinkels op Lanzarote voor € 2. Gezelliger is het gratis Britse tijdschrift Lanzarote Gazette. Dit ligt bij bars en restaurants met een Britse en Ierse clientèle. Hierin behalve veel advertenties ook interessante achtergrondartikelen over het toerisme en andere zaken die de Britse inwoners van Lanzarote zoal bezighouden. De Spaanstalige versie van de Gazette heet Viva Lanzarote.
Websites De informatie op de website www. spaansverkeersbureau.nl is vooral gericht op het vasteland van Spanje. Bruikbaarder is de internationale pagina www. spain.info. Er zijn ook talloze websites geheel gewijd aan de Canarische Eilanden in het algemeen zoals www.vive
WW Lanzarote deel 02.indd 43
canarias.com (ook in het Nederlands) of specifiek aan Lanzarote zoals www. discoverlanzarote.com en www.lanza rote.com. www.turismolanzarote.com is de officiële webpagina van de Lanzarote Tourist Board. Lees je Spaans, kijk dan eens op de internetkranten www. lanzarotedigital.com, www.lavozdelan zarote.com en www.diariodelanzarote. com. Discussies over de Canarische Eilanden zijn te volgen op www.canaryforum. com.
Toeristenbureaus op Lanzarote Hoofdstad Arrecife en iedere badplaats heeft een oficina de turismo. Je kunt er plattengronden van de omgeving halen, folders over bezienswaardigheden en informatie over naderende feesten. Ook in de aankomsthal van het vliegveld zit een informatiekiosk, 9928 820 704. Hier is een goede kaart van het eiland gratis op te halen. De openingstijden van deze kiosk zijn afgestemd op de aankomsttijden van de vliegtuigen. De openingstijden van de andere kantoren vindt je bij de plaatsbeschrijvingen in deel 3 van deze gids.
Consulaten Nederlands consulaat Calle León y Castillo 244, Las Palmas de Gran Canaria, 9928 242 382 en Calle La Marina 7, Santa Cruz de Tenerife, 9922 243 575.
Belgisch consulaat Calle Villalba Hervas, 4–2, Santa Cruz de Tenerife, 9922 241 193. Op Gran Cana-
08-08-2006 12:04:05
BEZIENSWAARDIGHE D E N
116
Midden-Lanzarote Het centrale deel van Lanzarote is landschappelijk minder spectaculair dan het noorden maar heeft toch het nodige te bieden, waaronder de beste (banket)bakkers van het eiland. Het heeft een gematigd klimaat, gelegen tussen het winderige noorden en warme zuiden en er zijn een paar vruchtbare gebieden. Dit is goed te zien aan de landbouwgronden rond dorpen als Mozaga en Tiagua. Twee musea zijn aan dit onderwerp gewijd: het door Manrique ontworpen Casa Museo del Campesino en het prijswinnende Museo Agrícola el Patio. Manrique eerde het boerenleven ook met zijn Monumento al Campesino, een grote witte sculptuur die prominent in het landschap staat. Weg LZ 30 zigzagt van Arrecife naar La Santa aan de tegenoverliggende kust en passeert deze bezienswaardigheden. Ook de wonderschone wijnstreek La Géria komt in dit hoofdstuk aan bod.
PUERTO DEL CARMEN Puerto del Carmen, een paar kilometer ten zuiden van het vliegveld is het oudste, grootste, bekendste en meest levenslustige vakantieoord van Lanzarote. Er zijn een paar brede goudgele stranden, veelal aangelegd en door rotspartijtjes van elkaar gescheiden. Playa Grande (op oude kaarten nog verwarrend Playa Blanca genoemd) en Playa de los Pocillos zijn het grootst en drukst bezocht. Bij beide loopt het zand heel geleidelijk af in zee en er zijn parasols en ligstoelen te huur. Hierachter loopt een boulevard (Avenida de las Playas) waar geen einde aan lijkt te komen: kilometers aaneengesloten bungalowcomplexen en hotels geflankeerd door autoverhuurders, ruim honderd restaurants (met hier en daar menu’s in zes talen), boetieks, juweliers, souvenir- en elektronicawinkels, clubs, pubs, duikcentra, een casino en alle andere voorzieningen die een vakantieganger zich wensen kan. Het is allemaal nog niets vergeleken met de stranden van Zuid-Tenerife en Gran Canaria maar voor je rust kom je hier duidelijk niet. Het uitgaansleven, dat ook jongeren uit Arrecife trekt, staat bekend als het beste van het eiland. Aan de zuidkant van de boulevard ligt het hypermoderne winkel- en uitgaanscentrum Biosfera. Verderop is nog iets te herkennen van het charmante vissersplaatsje dat Puerto del Carmen ooit was. Als je het strandvertier even beu bent kun je er heerlijk door straatjes met oude huizen slenteren en langs het haventje waar plezierboten en kleurige vissersbootjes lieflijk dobberen in de zon. Hier vertrekken ook de diverse excursieboten. Aan de haven ligt een groot plein waar ’s avonds de kinderen voetballen. Daaromheen diverse pubs en restaurants met hooggelegen terrassen. Ook de eetgelegenheden in de straten erachter hebben meer sfeer dan die aan de Avenida de las Playas. Het nieuwe, noordelijk deel van Puerto del Carmen (vanaf hotel Jameos Playa) is rustiger. Hier gaat de boulevard over in een autovrije promenade
WW Lanzarote deel 03.indd 116
08-08-2006 11:35:54
MIDDEN-LANZAROT E
117
Haven van Puerto del Carmen
met veel palmbomen tot aan het einde van Playa Matagorda. Joggers en wandelaars weten dat je vanaf daar helemaal kunt doorlopen tot in Arrecife, achter het vliegveld langs en via een ononderbroken breed, doorgaans verlaten strand. Halverwege ligt Playa Honda, een uit de grond gestampte nieuwbouwwijk met een wat saai rechthoekig stadsplan, een rustig strand en het grote winkelcentrum Deiland. Playa Honda en het noorden van Puerto del Carmen kunnen, afhankelijk van de windrichting soms hinder ondervinden van aankomende en vertrekkende vliegtuigen.
Praktische Informatie Puerto del Carmen
i
Informatie
Vervoer
Op de Avenida de las Playas is een toeristenbureau gevestigd, geopend ma. t/m vr. 10-22 uur, za. 10-16 uur, 9928 513 351; www.puertodelcarmen. com. Op deze website is ook Canarische muziek te beluisteren.
Omdat Puerto del Carmen zo uitgestrekt is, is een fiets of auto handig om je te verplaatsen (betaald parkeren). Fietsen en auto’s zijn op diverse plaatsen te huur. Veel mensen maken ook gebruik van de bus die iedere twintig minuten over de boulevard rijdt. Een duidelijke dienstregeling hangt in de abri’s bij de bushaltes.
WW Lanzarote deel 03.indd 117
08-08-2006 11:36:12
BEZIENSWAARDIGHE D E N
118
Punta Guerra
N ▲
Bajamar ●
La Calet de Fama
Morro Negro
La Isleta
●
La Costa
● La Santa
Punta de los Cuchillos
●
ble
Sóo ●
Piedra Marcial La Caleta
Tajaste Guiguan
●
Mancha Blanca
20
Ermita de
Tiagua
●
● La Vegueta
▲ 435 m
Casa Museo del Campesino
▲ 426 m
El Islote ●
447 m ▲
Parque Nacional de Timanfaya
Masdache
G
er
●
ia
503 m ▲
●
●
●
●
WW Lanzarote deel 03.indd 118
●
2 2
Playa Hond Aeropuerto de
2
√
❋
Puerto Calero
C
20
Tias
●
Zonz
Güime
Rancho Texas
▲ 415 m
Playa Quemada
444 m ▲
Conil
❋
2
Zonzamas
●
Vega de Tegoyo
Mácher
Lanzarote a Caballas
Na
Museo Ethnográfico Tanit
Montaña Blanca ▲ 596 m
La Asomada
603 m ▲
●
● Mozaga
542 m ▲
●
Montaña Blanca
Uga
San Bartolomé
Montaña Negra ▲ 510 m
La
El Grifo
Pico Partido ▲ Fuego 517 m ▲ 510 m
313 m ▲
Villa Agricola El Patio
Montaña Tamia ● Tao ▲ Los Dolores 301 m 550 m 331 m ▲ ▲ Caldera Quemada
● Museo del Visitante
●
● Muñique
● ●
Te
El
Tinajo
Montaña Tenézara 368 m ▲
149 m ▲ Caldera Blanca ▲ 458 m
Ja
● El Cuchillo
Tenesa ●
Playa Grande
Punta Montañosa
Playa Matagorda
Playa de los Pocillos
Puerto del Carmen
08-08-2006 11:36:20
MIDDEN-LANZAROT E
jamar ●
Playa La Caleta de Famara de Famara
●
●
Peñas del Chache ▲ 670 m 10
Parque Eólico de Lanzarote
Urbanización Famara Ermita de las Nieves
Morro Prieto ▲ 424 m
ble
119
❋
Los Valles
●
Ja
ARRECIFE
Teguise
❋
● El Mojón ● Teseguise
❋ Castillo Santa Barbara
10
Salinas de Los Agujeros 1
Urbanisatión
● Oasis de Nazaret
a
●
228 m ▲
Nazaret ▲ 309 m
Zonzamas 444 m ▲
Punta de Tierra Negra
Tahíche
Zonzamas
Aguapark
❋
∞
Fundación César Manrique
20
52 m ▲
▲ 235 m
321 m ▲
Los Aljibes Campo de Golf 1
Playa de las Cucharadas
Costa Teguise Playa Bastián
Tanit
2
9
9
Castillo de San José, Museo Internacional de Arte Contemporaneo
ARRECIFE
Castillo de San Gabriel
Playa Honda Aeropuerto de Lanzarote
unta Montañosa
a orda
AT L A N T I S C H E O C E A A N
ocillos 0
5 km
MIDDEN-LANZAROTE
WW Lanzarote deel 03.indd 119
08-08-2006 11:36:31