INHOUD
Inleiding ACHTERGRONDEN Geschiedenis Slavische oorsprong Eerste Poolse staat Herstichte staat en Gouden Eeuw Rzeczpospolita, de koninklijke republiek Delingen van Rzeczpospolita Groothertogdom Warschau en het Congreskoninkrijk Eerste Wereldoorlog en de Tweede Poolse Republiek Jaren voor de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog Katyn Communisme Val van het communisme Terugkeer naar de democratie Politiek van 1999-2005 Volkslied Geografie Klimaat Flora en fauna Flora Fauna Bevolking Godsdienst Kunst Architectuur Literatuur Adam (Bernard) Mickiewicz Muziek Schilderkunst Staatsinrichting
WW Polen deel 1.indd 5
9 15 15 15 15 16
Vlag Economie Taal Eten en drinken Ontbijt Middageten Avondeten Drinken U kunt de volgende recepten uitproberen
41 41 42 43 43 43 43 43 44
18 21 21 22 23 23 26 26 27 28 28 29 30 31 34 34 34 35 36 37 37 38 39 39 40 40
PRAKTISCHE INFORMATIE Accommodatie Activiteiten Afstanden Alarmnummers Ambassades Apotheken Autohuur Bagagedepots Bioscopen Corruptie Douane Elektriciteit Fotograferen Gehandicapten Geldzaken Georganiseerde reizen naar Polen Georganiseerde reizen binnen Polen Gezondheid Huisdieren Informatie Internet Kinderen Kortingen Land- en stadskaarten Media Medische hulp
45 45 45 46 46 46 47 47 47 47 48 48 48 48 48 48 49 49 50 50 50 50 50 51 51 51 51
22-06-2006 16:53:27
POLEN
6
Muggen 51 Naamswijzigingen 52 Nationale feestdagen 52 Openings- en sluitingstijden 52 Politie 52 Pools studeren 53 Post 53 Prijzen 53 Reisdocumenten 53 Reisprogramma – Aanbevolen routes 54 Reistijd 54 Souvenirs 55 Taxi’s 55 Telefoneren 55 Tijdsverschil 55 Toiletten 55 Veiligheid 56 Vervoer in Polen 56 Vervoer naar Polen 59 Verzekeringen 60 Wegenwacht 61 Zon 61 Woordenlijst 62 BEZIENSWAARDIGHEDEN MAZOVIË Warschau Een lastig Russisch cadeau Marie Curie Praga Kampinoski Nationaal Park Płock Radom Arkadia Ciechanów Concentratiekamp Treblinka De Radziwiłł-magnaten Czerwinsk Dfblin Łowicz Nieborów Pułtusk Siedlce Sochaczew Warka
WW Polen deel 1.indd 6
65 65 68 70 80 81 83 83 85 87 87 87 87 89 89 89 90 90 90 91 91
Fryderyk Chopin Xelazowa Wola
92 93
KLEIN-POLEN EN PODKARPACKIE Klein-Polen Kraków De hoornblazer van de Mariakerk Lajkonik Paus Johannes Paulus II Koning Krakus overwint de draak Het Hoofdkransenfeest Babiogórski Nationaal Park Concentratiekamp Auschwitz-Birkenau Gorczanski Nationaal Park Ojcowski Nationaal Park Pieninski Nationaal Park Tatragebergte Nationaal Park Zakopane Bochnia Wieliczka
94 96 96 101 105 108 111 116 120 120 126 126 127 128 132 136 136
Podkarpackie Rzeszów Beskid Sbdecki en Beskid Niski Ruthenië Bieszczady Przemyvl Smalspoortreinen De kerkunie van Brest Przemyvl’s mysterieuze Tatarenheuvel Tarnów Een mooie route door de omgeving van Tarnów Łancut Sanok
137 137
SILEZIË Katowice Bielsko-Biała Bytom Chorzów De GOP
159 160 164 166 166 167
139 141 142 144 144 147 150 152 153 156 157
22-06-2006 16:53:29
INHOUD
Czfstochowa Gliwice Bfdzin Podzamcze (bij Ogrodzieniec) Pszczyna
167 169 173 174 174
NEDER-SILEZIË EN OOLSKIE Neder-Silezië Wrocław Gory Stołowe Nationaal Park Jelenia Góra Het Sudetengebergte Kłodzko, regio Reuzengebergte Liczyrzepa, de berggeest Legnica Vwidnica en Jawor Wałbrzych
177 178 178 189 190 191 193 195 201 204 205 205
Oploskie Opole Brzeg
207 207 209
GROOT-POLEN, LUBUSKIE EN Łódzkie 210 Groot-Polen 210 Poznan 210 De Blikken Geitenbokken 214 Wielkopolski Nationaal Park 217 Gniezno 217 Piast-route 218 Lubuskie 220 Wartamonding nationaal park 220 Muxakowskipark 220 Łódzkie 221 Łódz 221 VWIFTOKRZYSKIE EN LUBELSKIE 224 Vwiftokrzyskie 224 Kielce 224 Vwiftokrzyski Nationaal Park 229 Sandomierz 229 Ujazd 230
WW Polen deel 1.indd 7
7
Lubelskie Lublin De klok van de Krakówpoort Chełm De geest Bieluch Poleski Nationaal Park Roztoczanski Nationaal Park Zamovc Biała Podlaska Doodskamp Bełxec Doodskamp Sobibór Janów Podlaski Kazimierz Dolny Łfczna Natuurpark van de Bugdoorbraak Włodawa
231 231 238 244 245 247 247 248 251 251 253 254 254 255 255 256
WARMIË-MAZURIË 257 Olsztyn 258 Elblbg 261 Elblbg-Ostródakanaal 262 Frombork 263 Nikolaus Copernicus 264 Gixycko 264 Grunwald 265 Lidzbark Warminski 266 Mikołajki 266 Olsztynek 268 Romincka oerbos 268 Ruciane-Nida 268 Schiereiland van de Wisła 269 Het ontstaan van de merengebieden van noordelijk Polen 269 Stanczyki 270 Wfgorzewo 270 Wolvenschans 271 Moordaanslag op Hitler 271 Reszel 272 Vwifta Lipka 272 PODLASIE Białystok Białystok en Esperanto Białowieski Nationaal Park Białowiexa Biały… wat?
273 275 275 277 282 284
22-06-2006 16:53:31
POLEN
8
Biebrzanski Nationaal Park Suwałki landschapspark De Jatzvingiërs Wigierski Nationaal Park Augustów Augustówkanaal Augustów oerbos Bohoniki en Kruszyniany Vwifta Góra, de Heilige Berg Grabarka Hajnówka Sejny Sokółka Suwałki
287 288 288 289 290 291 292 292 293 293 293 295 295 295
POMMEREN Kujawy-Pommeren Bydgoszcz Torun Torun’s beroemde vlotter Nummer 17, of toch nummer 30? Chełmno Torun’s peperkoek Odry (bij Czersk)
297 300 300 304 308
Pommeren Gdansk Van scheepswerfmedewerker tot president Barnsteen, het Baltische ‘goud’ Gdynia Słowinski Nationaal Park Słupsk Kwidzyn Malbork Schiereiland van Hel Sopot
316 316
Westelijk Pommeren Szczecin Koszalin Wolinski Nationaal Park Kołobrzeg Stargard Szczecinski Vwinoujvcie
340 340 342 344 344 346 346
WW Polen deel 1.indd 8
309 313 311 315
321 326 330 331 333 335 335 337 338
Over de auteur Register
348 349
OPGENOMEN KAARTEN Ligging in Polen 10 Polen, algemeen 12-13 Polen, fysisch 32-33 Polen, spoorwegen 58 Polen, overzicht provincies 64 Mazovië 66-67 Warschau 72-73 Klein-Polen en Podkarpackie 94-95 Kraków 98-99 Tatragebergte 130-131 Przemyvl 145 Silezië 160 Neder-Silezië en Opolskie 178-179 Wrocław 180-181 Reuzengebergte Karpacz 198-199 Reuzengebergte Szklarska Porfba 202-203 Groot-Polen, Lubuskie en Łódzkie 212-213 Vwiftokrzyskie en Lubelskie 226-227 Lublin 232-233 Warmië-Mazurië 258-259 Podlasie 274 Oerwoud van Białowieski 278-279 Pommeren 298-299 306-307 Torun Gdansk 318-319
22-06-2006 16:53:33
15
ACHTERGRONDEN
GESCHIEDENIS Slavische oorsprong Volgens wetenschappers vestigde het Slavische volk zich tussen de zesde en zevende eeuw na Chr. in het gebied tussen de Oostzee en de Karpaten. Dit volk leefde rond 800 na Chr. zo verspreid dat men hun namen gaf als Oost-Slaven, Zuid-Slaven en West-Slaven. De West-Slaven vestigden zich in het gebied dat tegenwoordig Polen, Slowakije, Tsjechië en oostelijk Duitsland vormt. Grote West-Slavische gebieden werden echter al snel veroverd door Duitse volken en door zowel de Hongaarse als Tsjechische koninkrijken. Grote gebieden die tegenwoordig Polen vormen werden niet veroverd.
Eerste Poolse staat Volgens een legende kwamen in het verre verleden drie broers samen: Lech, Tsjech en Rus. Ieder van hen zou een andere richting inlopen en nieuw land veroveren. Lech liep richting het westen en kwam in een enorm woud een nest tegen waarin een witte adelaar zat. Hij vond het gebied zo mooi dat hij er besloot te blijven en het ‘Gniezno’ (nest) noemde. De mensen die er woonden werden ‘Polanie’ genoemd en hun symbool werd de witte adelaar. Volgens betrouwbare bronnen verenigde het Polanische stamhoofd Piast in de tiende eeuw de volken die in de gebieden Polanie, Wivlanie, Pomorzanie en Mazowsze (Mazovië) woonden en noemde hij het grote gebied ‘Polska’ (Polen). Kort daarna werd de Polanische witte adelaar het symbool van het grote gebied dat door Piast’s nageslacht werd bestuurd. Het stabiele en cultureel zeer ontwikkelde Polen lag naast het Heilige Roomse Rijk dat verschillende keren trachtte Polen te bezetten maar faalde. In het jaar 966 bekeerde de heerser Mieszko I zich tot het christendom, liet zich dopen en trouwde met de Tsjechische prinses Dobrawa. Hoewel Mieszko I nooit tot koning werd gekroond wordt zijn doop nog steeds gezien als de geboorte van Polen als Christelijke staat. Daarna veroverde Mieszko I grote gebieden, waaronder Klein-Polen (Małopolska) en Silezië. Omdat Polen een Duitse aanval vreesde, werd in het jaar 1000 een onafhankelijke Poolse kerkorganisatie gesticht. In geval van een aanval zou het land dan kunnen rekenen op steun van Rome, en dus van de paus. Mieszko I werd in 1024 opgevolgd door zijn zoon Bolesław Chrobry (‘Bolesław de Flinke’), die door de Duitse keizer Otto III ‘een broeder en steun voor het Rijk’ werd genoemd. Echter, direct na Otto’s dood moest Bolesław Chrobry de Polen, Tsjechen en Slowaken verenigen om een mogelijke Duitse aanval te kunnen afslaan. De samenwerking was maar
WW Polen deel 1.indd 15
22-06-2006 08:47:46
45
PRAKTISCHE INFORMATIE
Accommodatie Sinds 2005 zien de autoriteiten nauw toe op de kwaliteit van campings, hotels en pensions. Veel accommodatieverschaffers kunnen de vereiste aanpassingen niet meer betalen en dienen te sluiten. Het is dan ook mogelijk dat de campings die in de betreffende secties worden genoemd niet meer bestaan. Hotels: Het vinden van een hotel is niet moeilijk, maar het vinden van een beschikbare kamer in een toeristisch gebied als bijvoorbeeld het Reuzengebergte kost vaak wat tijd, reserveer daarom tijdig. De Poolse hotels zijn verdeeld in vijf categorieën, van één ster tot vijf sterren. De hotels met vijf sterren behoren tot internationale ketens als Hilton en Sheraton. Minder luxueus, maar nog steeds goed, zijn de Poolse ketens Orbis (Internet: www.orbis.pl), PTTK (Internet: www.pttk.pl) en Gromada (Internet: www.gromada.pl). Daarnaast zijn er in zowel de stedelijke gebieden als op het platteland talloze particuliere hotels waarvan de kwaliteit sterk varieert. In westelijk en Centraal-Polen kunt u over het algemeen betere service verwachten dan in het oosten van het land. Campings: Polen is een zowel voor de Polen als buitenlanders een populair campingland dat beschikt over meer dan tweehonderd campings. De meeste liggen in Mazurië, het Sudeten- en Tatragebergte en langs de kust van de Oostzee. De campings zijn over het algemeen geopend van mei tot september en de kwaliteit van de campings die zijn erkend door de Poolse Campingfederatie PFCC
WW Polen deel 2.indd 45
zijn over het algemeen redelijk (Internet: www.pfcc.info). Neem wat extra campinggas mee uit Nederland. Vrij kamperen is verboden. Pensions: De Poolse pensions (‘pensjonaty’) zijn vooral gesitueerd in vakantieplaatsen en zijn schoon en comfortabel. De eigenaars zijn vaak erg vriendelijk en een bron van informatie over de omgeving. ‘Noclegi’ betekent dat er kamers vrij zijn. De prijs ligt vaak op het niveau van een middenklassehotel (ongeveer € 30,00 per nacht). Jeugdherbergen: De jeugdherbergen worden beheerd door PTSM, de derde grootste jeugdherbergorganisatie ter wereld. Veel herbergen (‘schroniska młodziexowe’) zijn van prima kwaliteit, andere herbergen zijn simpele slaapzalen van internaten als de studenten op vakantie zijn. De sanitaire voorzieningen variëren sterk, maar verwacht geen topkwaliteit. Internet: www.ptsm.pl. Berghutten: Naast goede hotels beheert PTTK in de bergen een groot aantal hutten (‘schroniska górskie’) waar u voor een paar euro’s kunt overnachten als u een lange bergtocht maakt. Veel berghutten hebben de grootte van hotels.
Activiteiten Fietsen: Polen is een prima fietsland. De wegen zijn redelijk en het landschap is vaak vlak. In toeristische plaatsen kunt u fietsen huren. Indien u op fietsvakantie gaat is het beter om wat basismateriaal (zoals een pomp, binnenband, moersleutels en schroevendraaiers) mee te nemen.
22-06-2006 08:59:13
PRAKTISCHE INFORM AT I E
46
Wandelen: Het land telt duizenden kilometers aan goed gemarkeerde wandelpaden door mooie landschappen. Er bevinden zich paden voor zowel beginnende als gevorderde wandelaars. De meest populaire gebieden zijn het Bieszczady-, Pieniny-, Reuzen- en Tatragebergte. Zie het betreffende hoofdstuk voor meer informatie. Watersport: In de Mazurische meren kan volop gezwommen en gezeild worden. Houdt u er rekening mee dat voor de import van een boot een WA-verzekering verplicht is. In de populaire Czarna Hancza van Podlasie kunt u kajakken en kanoën. De vlottentocht over de Dunajec in het Pieninygebergte is Polen’s bekendste. Skiën: ’s Winters kan in het Tatragebergte (Zakopane) worden geskied. Ook is het Reuzengebergte (Karpacz en Szklarska Porfba) populair. Zomerskiën en zomerlanglaufen: Omdat de temperatuur ’s zomers te hoog is en de gebergtes te laag zijn komen deze sporten in Polen eigenlijk niet voor. Wel is er sprake van ‘lentelanglaufen’ – een ervaring die even uniek is als zomerlanglaufen! Als het in de dalen van het Reuzengebergte 25ºC is, kan er boven in het Reuzengebergte nog best meer dan dertig centimeter sneeuw liggen. De sporters klimmen dan met hun materiaal omhoog en langlaufen in hun korte broek en shirt langs de gemarkeerde wandelroutes. De Szerica en Vniexka zijn duidelijk hun favoriete gebieden. Zweefparachutisme: Deze activiteit is in opkomst. In Zakopane en Bielsko-Biała bevinden zich centra waar u een cursus kunt volgen.
Afstanden Arnhem - Poznan 840 kilometer (via Frankfurt an der Oder) Arnhem - Warschau 1155 kilometer
WW Polen deel 2.indd 46
Arnhem - Wrocław 900 kilometer (via Cottbus) Arnhem - Kraków 1150 kilometer Enkele afstanden tussen belangrijke toeristische plaatsen in Polen: Warschau-Kraków 295 kilometer (via Kielce) Warschau-Gdansk 353 kilometer (via Ostróda) Gdansk-Orzysz, Mazurië 298 kilometer (via Olsztyn) Wrocław-Karpacz, Reuzengebergte 135 kilometer (via Jelenia Góra) Kraków-Zakopane, Tatragebergte 105 kilometer
Alarmnummers Politie: 997 Brandweer: 998 Ambulance: 999 Wegenwacht (PZM): 981 Indien u belt met uw mobiele telefoon is het alarmnummer voor politie, brandweer en ambulance 112.
Ambassades • Poolse ambassade, Alexanderstraat 25, 2514 JM Den Haag, 9 0707990100, j 070-3602810, e-mail: ambhaga@polemb.nl, Internet: www.polamb.nl. • Poolse ambassade, Avenue des Gaulois 29, 1040 Brussel, 9 027357212, j 02-7361881, e-mail: polambbxl@free-way.net. • Nederlandse ambassade, ul. Kawalerii 10, 00-468 Warschau, 9 0225591200, j 022-8402638, e-mail: war@minbuza.nl, Internet: www.nlembassy.pl. • Belgische ambassade, ul. Senatorska 34, 00-095 Warschau, 9 022-
22-06-2006 08:59:14
257
WARMIË-MAZURIË De in het uiterste noorden van Polen gelegen provincie Warmië-Mazurië behoort tot de meest interessante provincies van het land, zowel vanuit geschiedkundig als toeristisch oogpunt. Net als veel andere gebieden in noordelijk Polen was ook deze regio in de dertiende eeuw in handen van de Teutonen (een oud Germaans volk). Als gevolg van het Verdrag van Torun werd het bestuur van het gebied overgenomen door de Pruisen die al snel begonnen met de verduitsing ervan. Vanaf het midden van de zeventiende eeuw bestuurde Brandenburg de regio, maar na Rzeczpospolita’s delingen kwam het opnieuw in handen van de Pruisen. Hitler was bekend met het gebied en liet hier zijn Oost-Pruisische hoofdkwartier bouwen. Na de Tweede Wereldoorlog pakte Stalin zijn pen en tekende een horizontale lijn van Braniewo tot het oerbos van Romincka die nog steeds de grens vormt tussen Polen en de Russische Federatie. Als men in het verleden sprak over het door bisschoppen bestuurde Warmië werd daarmee vaak ook een groot deel van het huidige Mazurië bedoeld. Het is namelijk zo dat de naam Mazurië pas sinds de negentiende eeuw zijn intrede deed om duidelijk te maken dat het hier gebied betrof dat in protestantse handen was – en dus een andere identiteit had dan Warmië. Het typische is dat tegenwoordig het gehele noordoosten van het bijzonder rooms-katholieke Polen door veel van zijn eigen inwoners ‘Mazurië’ wordt genoemd! De dunbevolkte provincie Warmië-Mazurië (24.203 km2) bestaat uit uitgestrekte bossen en wordt daarom de ‘Groene Long van Europa’ genoemd. Te midden van deze bossen liggen meer dan duizend meren verscholen. Deze mooie meren vormen een restant uit de laatste ijstijd en worden door middel van rivieren en handmatig gegraven kanalen met elkaar verbonden. ’s Zomers kunt u hier wandelen of in de meren zwemmen. Het water opgaan met een (gehuurde) kano of met een (gehuurde) boot behoort tevens tot de mogelijkheden. Als het ’s winters flink gevroren heeft kunt u op veel meren schaatsen. Houdt u er echter rekening mee dat deze provincie bijzonder populair is bij (zowel jongere als oudere) Polen en dat ’s zomers veel hotels en campings vol kunnen zijn. Reserveert u daarom tijdig. Buiten het vakantieseizoen lijkt het erop dat de dorpsbewoners een winterslaap houden… Bekijk de website www.welcome2masuria.com voor meer informatie. Top 5 • • • • •
Grote meren van Mazurië Wolvenschans bij Gierłox Frombork Schiereiland van de Wisła Viaducten van Stanczyki
WW Polen deel 3.indd 257
22-06-2006 15:36:31
BEZIENSWAARDIGHE D E N
258
OLSZTYN Olsztyn is de hoofdstad van de provincie Warmië-Mazurië en staat in Polen bekend om zijn historische bezienswaardigheden en lange Pruisische geschiedenis. De aangename stad heeft veel groenzones en wordt geadverteerd als ‘Stad met een jong hart’. Omdat het Warmische Olsztyn (172.000 inwoners) over veel goede hotels beschikt vormt het een prima uitvalsbasis voor bezoeken aan de schitterende Olsztyn’s kasteel natuurlijke omgeving.
Gdynia
● Sopot
Bocht van Gdansk Krynica Morska Sztutowo ●
la
Gdansk is
●
Mlynary ●
W
Starogard Gdanski ●
Tczew ●
Pelplin ●
N
og
Elblbg
at
● Malbork
Sztum ●
Kwidzyn
Morbg ●
Prabuty
Zalewo ●
Wi
sla
Radzyn Chelminski ●
● Ilawa
Biskupiec ●
Olsztyn Poje
Ostróda ●
Karav
zierz
e
Pasym ● J .Sasek 312 m Olsztynek J. Janskie Wlk. ▲ ● Szczytno ●
Lubawa
Nidzica
▲ 229 m
●
191 m
●
Torun
●
Golub-Dobrzyn
Rypin ●
●
● Vw.
Mrbgow ●
Piecki ●
R
Pus ● zcza Grunwald N id zi ck a
Nowe Miasto ● Lubawskie ●
● Brodnica
Chelmxa
WW Polen deel 3.indd 258
Lukta ●
Jeziorak
Grudzibdz
● Kretowiny
B ●
Bisztynek Kftr ● Reszel ●
J. Jezionary Luterskie ●
Dobre Miasto●
Dzierzgon ●
Nowe●
●
●
●
●
Chelmno ●
Orneta
Lidzbark Warminski ●
● Paslfk
Gniew ●
Vwiecie
R
ne
Bezledy ● Braniewo 216 m ● l ▲ ●Frombork a l ● s Wi ● Tolkmicko Górowo ● Bartoszyce Nowy Dwor Kadyny ● Pienifxno 197 m ● Gdanski ● ▲
u ag
Lidzbark ▲ ●
● Dzialdowo
▲ 236 m
Wkra
● Mlawa Przasnysz ●
22-06-2006 14:07:29
● Mysz
WARMIË-MAZURIË
259
Geschiedenis Allenstein was de naam van het kasteel dat hier in de veertiende eeuw werd gebouwd. De naam betekent ‘Stad aan de Alle’ (later werd deze rivier Łyna genoemd). Al snel ontstond er een nederzetting om het kasteel en in 1353 kreeg het Pruisische Allenstein stadsrechten. Als gevolg van het Verdrag van Torun (1466) kwam er een einde aan de dertienjarige oorlog met de Teutonen en werd Allenstein Pools. De naam bleef hetzelfde, maar werd door de Polen uitgesproken als ‘Olsztyn’ en (sinds de zestiende eeuw) als zodanig gespeld. Nikolaus Copernicus (de sterrenkundige) verbleef van 1516 tot 1521 in Olsztyn en was verantwoordelijk voor de bijzonder goede verdediging van de stad tegen een nieuwe aanval van de Teutonen die op 26 januari 1521 plaatsvond. In de periode daarna ontwikkelde Olsztyn zich tot een prominente stad. De welvaart kwam tot stilstand als gevolg van de verschrikkelijke Grote Noordse Oorlog. Na Rzeczpospolita’s delingen werd Olsztyn in 1772 opnieuw Pruisisch en werd in hoog tempo verduitst. Pas toen Allenstein een spoorverbinding met Torun kreeg (eind negentiende
R USL AN D Goldap ●
● Pu sz cz a Wixajny a Ro m in ck● Stanczyki
Goldap ● Wfgorzewo ▲ ● 309 m
artoszyce ●
N ▲
● Budzisko
LITOUWE N
Barciany ● Sejny ● Ogrodniki za J. Mamry Puszc ● Suwalki ● Wigry ka Bisztynek ● Borec Kftrzyn Glerlox Olecko ● ● Reszel ● J. Wigry J. Dargin ● Gixycko ● 171 m ● J. ▲ ● Vw. Lipka Wigierski Luterskie ● J. Niegocin Ryn N.P. ie ● rsk Augusto w
upiec ●
● J . Luknajno ●
rze
Pasym ● J .Sasek Wlk.
Mikolajki
zu
Orzysz ●
Piecki ● Kamien J. Vniardwy ●
Ruciane-● Nida
●Pisz
Puszcza Piska
zytno ●
ck a m
Ma
Mrbgowo
● Myszyniec
J . Selmet Wlk.
● Jedwabne
Nowogród
Ostrolfka ●
Przasnysz ●
● Lomxa
0
Hrodna
● Lipsk
●
WITRUSLAND
Monki ●
● Stawiski
● Lyse ●
● Rajgród
Biala ● Grajewo Briebrzanski ● Piska N.P. ● Szczuczyn
Kolno ●
236 m
Puszcza ● Augustowska
Elk ●
Knyszyn ●
Tykocin ●
Narwianski N.P. 25
50 km
WARMIË-MAZURIË
WW Polen deel 3.indd 259
22-06-2006 14:07:39