Schrift 267 oms 13-05-2013 16:28 Pagina 73
267 jaargang 45 • nummer 3 • juni 2013
De Dode Zeerollen
losse nummers € 7, 50
schrift
Schrift 267 oms 13-05-2013 16:28 Pagina 74
74
schrift tijdschrift over de Bijbel verschijnt vijfmaal per jaar ISSN 0167-3114 nummer 267 / juni 2013 Uitgave Gooi en Sticht / Kok / VBK|media, Utrecht Redactie Gerard van Broekhuizen (beeldredacteur) Lut Callaert (redactiesecretaris) Harm van Grol Bert Jan Lietaert Peerbolte Wil Rikmanspoel (eindredacteur en vormgever) Ellen van Wolde (hoofdredacteur) Redactieadres Schrift, t.a.v. Ellen van Wolde Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen Radboud Universiteit Nijmegen Postbus 9103 6500 HD Nijmegen E-mail redactie.schrift@gmail.com Website www.tijdschriftschrift.nl Administratieadres VBK|media, abonnementen Postbus 6088, 4000 HB Tiel Telefoon (0344) 63 70 85 E-mail abonnementen@kok.nl Website www.kok.nl Abonnementen met ingang van januari 2013 gewoon jaarabonnement Nederland € 39,00 / België € 44,00 / andere landen in Europa € 50,00 / overige landen € 55,00 studentenabonnement € 29,00 losse nummers € 7,50 (plus verzendkosten) gebonden jaargang € 56,00 (plus verzendkosten) bibliotheekabonnement (abonnement plus gebonden jaargang) € 85,00 Betalingen Abonnees ontvangen aan het begin van het jaar een acceptgiro.
Omslagillustratie: Grotten van Qumran
Schrift 267
Ten geleide In 2000 wijdde Schrift een aflevering aan de rollen van de Dode Zee. Nu, dertien jaar later, is er een goede reden om opnieuw aandacht te schenken aan deze manuscripten. Van 9 juli 2013 tot 6 januari 2014 is een aantal van deze wereldberoemde rollen in Nederland te zien, en wel in het Drents Museum te Assen, waar een tentoonstelling is vormgegeven in nauwe samenwerking met het Qumran Instituut in Groningen. De website van het museum vertelt ons: ‘De tentoonstelling laat originele bijbelse manuscripten en objecten zien uit de derde eeuw vóór Christus tot de eerste eeuw na Christus en alternatieve teksten die niet in de Bijbel terecht zijn gekomen. (…) Verder worden er objecten getoond uit het oude Judea, uit de nederzetting van Qumran en uit Jeruzalem.’ Deze aflevering van Schrift deelt met u recente inzichten in achtergrond en inhoud van de Dode Zeerollen. De ontdekking van deze rollen is van onschatbare waarde gebleken voor het historisch inzicht in de geschriften van de Bijbel. Het moeizame proces van het reconstrueren en ontcijferen van de teksten gaat tot op de dag van vandaag voort. Verschillende complottheorieën, al dan niet met betrokkenheid van het Vaticaan, dompelen deze lang verborgen rollen in een waas van geheimzinnigheid. De manuscripten uit de grotten aan de Dode Zee werden al vroeg in verband gebracht met de ruïnen van het nabijgelegen Qumran en met de essenen. Een voor de hand liggende gedachte, maar is deze relatie ook bewezen? De studie van deze belangwekkende geschriften betekende een ware ommekeer voor ons begrip van de bijbelse teksten in hun historische context. Maar ook de rollen met niet-bijbelse teksten nemen ons mee in een wereld vol rituelen en voorschriften die we nog steeds niet allemaal kunnen doorgronden, maar die zeker tot de verbeelding spreken. Lut Callaert, redactiesecretaris
Inhoud Ed Noort Eibert Tigchelaar Hans Debel Eibert Tigchelaar Marc Vervenne Eibert Tigchelaar Mladen Popovic Bénédicte Lemmelijn Bert Jan Lietaert Peerbolte Gerard van Broekhuizen
De ontdekking De Regel van de Gemeenschap Een verzwegen waarheid? De Oorlogsrol Dode Zeerollen, Qumran en essenen. De illusie van een drie-eenheid? De koperen rol Nederland, Groningen en de Dode Zeerollen. Een selectief overzicht De Dode Zeerollen en het Oude Testament Boekbesprekingen Naschrift: Van handschrift tot chronotext
75 80 82 87 88 94 95 100 106 108
Personalia – Gerard van Broekhuizen is theoloog en kunstenaar. – Hans Debel is postdoctoraal onderzoeker van het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek (FWO-Vlaanderen) aan de Faculteit Theologie en Religiewetenschappen van de Katholieke Universiteit Leuven. – Bénédicte Lemmelijn is hoogleraar bijbelwetenschap (Oude Testament) en verantwoordelijke van het Centrum voor Septuaginta Studies en Tekstkritiek aan de Faculteit Theologie en Religiewetenschappen van de Katholieke Universiteit Leuven. – Ed Noort is emeritus hoogleraar Oudisraëlitische literatuur en godsdienstgeschiedenis van het antieke Israël aan de Rijksuniversiteit Groningen. – Mladen Popovic is adjunct-hoogleraar Oude Testament en het vroege Jodendom aan de faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap van de Rijksuniversiteit Groningen en directeur van het Qumran Instituut. – Eibert Tigchelaar is gewoon hoogleraar Bijbelwetenschap aan de faculteit Theologie en Religiewetenschappen van de Katholieke Universiteit Leuven. – Marc Vervenne is gewoon hoogleraar Oude Testament en bijbels Hebreeuws aan de faculteit Theologie en Religiewetenschappen en ere-rector van de Katholieke Universiteit Leuven.