Wereld zonder einde - Thomas Keating - 9789043528832

In gesprekken met de Belgische filmmaker en schrijver Lucette Verboven kijkt Thomas Keating terug op zijn lange leven en spirituele ontwikkeling. In dit boek richt hij zijn aandacht op de thema’s ontwaken, de aard van het ware geluk en het doel van de dood.

In Wereld zonder einde is ook een interview opgenomen met Joseph Boyle, die abt is van het klooster waar Thomas Keating woont in Colorado, hoog in de prachtige natuur van de Rocky Mountains.

Verboven dringt met haar doordachte vragen diep door in Keatings spiritualiteit. Universele thema’s als identiteit, transformatie, stilte, de natuur en de kosmos komen aan de orde: toepasbaar voor iedereen die op zoek is naar een betekenisvoller leven.

Thomas Keating is cisterciënzer monnik en de grondlegger van de Centrering Prayer-methode (geconcentreerd gebed).

Hij schreef vele goedverkopende boeken, waaronder Leven uit liefde. Hij woont in het Sint-Benedictusklooster in Snowmass, Colorado.

ISBN 978 90 435 2883 2 NUR 700

Thomas Keating Wereld zonder einde

Cisterciënzer monnik Thomas Keating kijkt terug op zijn leven en geloof

Wereld einde zonder

Thomas

Keating Reflecties op mijn leven als monnik

WWW.KOK.NL

Thomas Keating met Lucette Verboven

Wereld zonder einde Reflecties op mijn leven als monnik

Wereld zonder einde 1-184.indd 3

05-09-17 07:48

deel i Inleiding

Wereld zonder einde 1-184.indd 9

05-09-17 07:48

Een reis Onthaald door Liefde, had mijn schuwe ziel, Aan stof en zonde schuld.1 ‘Hoeveel van Gods werkelijkheid kun je op dit moment accepteren?’ De monnik die tegenover me zit, kijkt me zeer doordringend aan. Vriendelijk, maar zonder terughoudendheid, legt hij deze ongemakkelijke vraag pontificaal aan me voor. Hij overvalt me ermee, omdat zijn vraag me met een angstaanjagende directheid meeneemt naar God en naar mezelf.

Ik laat mijn eigen levensverhaal door me heen gaan, waarin ik God soms afwijs en dan weer aanneem. Stelt deze monnik, gekleed in een mantel van zwarte en witte stoffen, deze vraag echt aan mij, ‘ik, te onaardig, te ondankbaar’? Deze regel uit mijn lievelingsgedicht ‘Love (III)’ van George Herbert dringt mijn geest binnen en zorgt ervoor dat de vraag van de monnik nog dieper tot me doordringt. En zo vraag ik me af: wat doe ik wanneer ik word onthaald door de Liefde? Trekt mijn ziel zich schuw terug? Heeft hij schuld aan het stof en aan de zonde?

George Herbert, die meesterlijke Britse dichter, zegt van wel. Je ziel is zonder meer schuldig, zegt hij tegen me, en die woorden van hem kan ik alleen maar bevestigen. Maar de Liefde antwoordt dat het er niet toe doet. Deze begripvolle monnik doet 11

Wereld zonder einde 1-184.indd 11

05-09-17 07:48

dat ook: ‘Het kan niet met je misgaan in dit leven als je op God vertrouwt. Het maakt niet uit wat je allemaal gedaan hebt. God wil je zo graag alles geven wat Hij je te bieden heeft. Zelfs door er te zijn voor de mensen die jij misschien ooit hebt gekwetst.’

Het is al jaren geleden dat ik voor het eerst geïntrigeerd raakte door de monnik die nu tegenover me zit en die vriendelijk maar stellig mijn vragen beantwoordt. Wanneer hij de bekende namen noemt van Augustinus, Theresia van Ávila, Johannes van het Kruis en Gregorius van Nyssa, krijg ik het gevoel dat we deel uitmaken van dezelfde ‘onzichtbare groep metgezellen’ waar Meester Eckhart over heeft gesproken: ‘mensen die elkaar meestal niet kennen, omdat ze niet in dezelfde tijd of plaats leven, maar die in zekere zin elkaars geestverwanten zijn’.2

Zo’n vijftien jaar geleden begon ik, samen met een cameraploeg, de wereld over te reizen om een internationale tv-serie te maken voor België en Nederland. Van Brazilië tot Japan kwam ik geweldige mensen tegen: mannen en vrouwen, theologen, kunstenaars, politici, filosofen, schrijvers en wetenschappers, en ik vroeg ze naar hun standpunten, in deze wereld die voortdurend verandert.3 De wijze monnik die nu geconcentreerd antwoord geeft op mijn vragen was destijds een van de potentiële gasten die ik hoog op mijn lijstje had staan. Ik heb zelfs nog contact opgenomen met het Sint-Benedictusklooster in Snowmass om hem te benaderen voor een interview. Maar ineens werd de serie afgebroken, vanwege een televisielandschap dat steeds zoutelozer en oppervlakkiger wordt.

En zo verdween hij uit mijn gedachten.

Draagt de ziel schuld? De vraag bleef me intrigeren. De ziel is lastig terug te vinden op de bureaus van advocaten of op onze bankrekeningen, maar houdt nog altijd stand in de literatuur.

12

Wereld zonder einde 1-184.indd 12

05-09-17 07:48

De Amerikaanse dichter Henry Wadsworth Longfellow schreef dat de ziel van een mens niet zichtbaar is, maar wel hoorbaar.

Maar hoe is de ziel dan te horen? Het antwoord van vader Thomas: ‘De taal van God is stilte, al het andere is een slechte vertaling.’ Ik zou daar één uitzondering aan willen toevoegen: muziek! De Engelse eminente intellectueel van zijn tijd Aldous Huxley is het met me eens: ‘Na de stilte is muziek datgene dat het dichtst in de buurt komt van het uitspreken wat niet kan worden uitgesproken.’4

Ik nam de goede raad van Huxley ter harte, en in de loop van de tijd voegde ik ook musici en componisten toe aan mijn lijst met mogelijke gasten. Musici voelden zich inderdaad het meest op hun gemak als ze het hadden over de ziel en het transcendente. De Catalaanse violist en dirigent Jordi Savall vertelde een verhaal over hoe verraderlijk woorden kunnen zijn. ‘Helemaal aan het begin van de tijd waarin alles geschapen werd, waren muziek en woorden met elkaar verweven. Maar op een dag vertelde iemand een leugen. Omdat de muziek geen leugens kan verdragen, nam ze afstand van het woord en raakten ze van elkaar gescheiden. Het was een verdrietige situatie, die lange tijd bleef voortbestaan. Totdat iemand op een dag een manier vond om de twee weer samen te brengen, namelijk, door te bidden tot God. Dat is de manier waarop de gregoriaanse zangstijl is geschapen.’5 De authentieke dimensie van muziek staat stralend in het middelpunt van dit verhaal. Als we in gesprek zijn met elkaar, is het mogelijk dat onze woorden leugens bevatten. Als we zingen, is het voor iedereen duidelijk of we trouw zijn aan ons diepste wezen of niet. Muziek is de meest directe en de diepste taal waarmee we de spirituele dimensie kunnen uitdrukken waar deze wereld zo’n sterke behoefte aan heeft. Maestro Jordi Savall besloot: ‘Muziek kan niet liegen zoals 13

Wereld zonder einde 1-184.indd 13

05-09-17 07:48

woorden dat kunnen.’ Komt het daardoor dat het zingen en de liturgie in een klooster met elkaar verweven zijn? Is dat de reden waarom monniken vroeger alleen mochten spreken in gebarentaal, om het gesproken woord te vermijden, maar wel vrijuit mochten zingen?

De vraag of de ziel schuldig is, bleef maar bij me terugkomen.

Is ze werkelijk schuldig? Heeft ze redding nodig? Toen kreeg ik antwoord van de beroemde Engelse componist Sir John Tavener, wiens lied ‘Song for Athene’6 werd uitgevoerd tijdens de begrafenis van prinses Diana: ‘Ik componeer om mijn ziel te redden. Die moet worden gered, zoals de grote schrijver Dante ook wist. Ook hij schreef zijn Divina Commedia om zijn ziel te redden.’7

Maar zoals ik in de loop der jaren ontdekte, verdween het idee van de ziel snel uit de moderne taal en de moderne samenleving. De ziel heeft niet langer vleugels, zoals Plato eens zei.

Als het onderwerp al eens opkwam in een gesprek, werd het ontvangen met een beklagenswaardige vluchtigheid.

En zo verdween de ziel uit mijn gedachten.

Maar de Liefde ontging mijn matheid niet Reeds toen ik binnentrad, Kwam dichterbij me, en vroeg vriendelijk Of ik iets nodig had.

Toch gebeurde het op de een of andere vreemde manier niet dat de trappist die ik was vergeten, of het concept van de ziel, volledig verdwenen uit mijn geest. Oude gedachten keerden steeds opnieuw terug en drongen zich aan me op, herinnerden me er zachtjes aan dat ze niet wilden wegzinken in de vergetelheid, en veranderden zichzelf daardoor in nieuwe gedachten.8 Toen 14

Wereld zonder einde 1-184.indd 14

05-09-17 07:48

de katholieke zender in Vlaanderen te horen kreeg dat ze zou worden opgeheven, had ik nog één interview te gaan. De wijze, maar bijna vergeten monnik kwam me ineens weer voor de geest. Heette hij niet vader Thomas Keating, een trappist die in Amerika woonde, en een zielsverwant was van Thomas Merton?

Ik ontdekte dat hij een leidend figuur was geworden in de herontdekking van de christelijke contemplatieve traditie, een geestelijk leidsman en de oprichter van de organisatie Contemplative Outreach. Hij had gesprekken gevoerd met geestelijk leiders van alle religies en was de hele wereld over gereisd om de boodschap over ‘Centering Prayer’ (Geconcentreerd gebed) te verspreiden, die hij had ontwikkeld in samenspraak met de trappistenvader William Meninger en vader Basil Pennington. Zou hij nog altijd in hetzelfde klooster wonen in de regio Snowmass in Colorado?

Ik begon zijn boeken te verslinden. Het concept van de ziel drong zich op de voorgrond zodra ik zijn woorden las: ‘Het doel van onze historische tijd van leven is dat deze ons de tijd en ruimte biedt voor de integratie en transformatie van lichaam, ziel en geest.’ En voor de tweede keer, nu vijftien jaar later, belde ik met het klooster. Met zijn vriendelijke stem liet vader Thomas Keating me weten dat hij zich met alle plezier door me wilde laten interviewen. Ik was van harte welkom in het klooster, maar ik moest me wel realiseren dat ik met tegenvallers te maken zou kunnen krijgen, omdat zijn gezondheid te wensen overliet. Was ik bereid om zo ver te reizen en toch het risico te lopen dat ik niet terug zou komen met een interview voor mijn omroep?

Zou ik het gesprek aangaan of zou ik terugkrabbelen? Ik moet toegeven dat ‘ik al mat reageerde zodra ik binnentrad’.

Zoals dat zo vaak het geval is, zou het eenvoudiger zijn om het 15

Wereld zonder einde 1-184.indd 15

05-09-17 07:48

risico niet te nemen. Om het op veilig te spelen en de ‘Liefde’ het zelf maar te laten oplossen. Maar bij het lezen van zijn boeken werd me duidelijk dat deze man ontzettend belangrijk was.

Deze monnik praatte over de leegte vanbinnen en over het onvermogen om te leven volgens de standaardmodellen. Maar hij wees me ook op het pad van transformatie dat abt Jeroen Witkam en Jef Boeckmans aan me hadden laten zien in het trappistenklooster in het Nederlandse Zundert. Dus, zou ik nu wel of niet een cameraploeg op touw zetten voor een reis naar Colorado?

Wat me uiteindelijk over de streep trok, was het moment waarop ik las hoe vader Thomas de karmelietenzuster Ruth Burrows citeerde, een vrouw die ik in het voorgaande jaar had geïnterviewd in een uithoek van Norwich in het Verenigd Koninkrijk, en een vrouw voor wie vader Thomas bewondering had. Ze leken me zielsverwanten. Hij schreef namelijk: ‘Het kan niet met je misgaan in dit leven als je op God vertrouwt.’ Dus pakte ik mijn koffers voor de reis naar ‘Old Snowmass’, al wist ik niet wat me daar te wachten zou staan – maar had ik wel aanvaard dat ik geleid wilde worden door iets wat groter was dan ik.

‘Een gast,’ sprak ik, en ‘een genodigde’: Liefde zei: ‘Hem bent u.’

‘Ik, die onaardig en ondankbaar ben?

Dat lijkt me al te cru.’

Ik had gehoord dat het klooster diep verscholen lag in de Roaring Fork Valley in de Rocky Mountains. Het was lente, en onderweg naar het ‘magische klooster’9 stopten we om de wolken te filmen die zich verzamelden boven Mount Sopris, de machtige berg van bijna 4000 meter hoog. We maakten opnamen van de geluiden van het snelstromende water van de ri16

Wereld zonder einde 1-184.indd 16

05-09-17 07:48

vier de Roaring Fork, nu de sneeuw begon te smelten. De rivier ontspringt bij het skioord Aspen, beroemd door de jetset op hun glanzende ski’s in hun modieuze outfits, niet eens zo heel ver bij het klooster vandaan. Ik vroeg me af of die rijke en beroemde mensen ooit weleens nadachten over gebed, om het nog maar niet eens te hebben over Geconcentreerd gebed. Maar waarom eigenlijk ook niet? Ik herinnerde me dat ik ooit een verhaal had gelezen over de monnik Bernie, met zijn plagerige opmerkingen over de mensen in Aspen en over de monniken in het klooster.10

We volgden de rivier een tijdje, die zich een weg baande naar de Colorado River. Zo’n lange weg had het water afgelegd, voor het zijn bestemming uiteindelijk had bereikt. Gold datzelfde voor ons? Wat had deze rivier ons veel verhalen te vertellen, zoals ook de monnik Theophane had gedaan in zijn magnifieke kleine boekje.11

Inmiddels stonden we te popelen om onze bestemming te bereiken. We maakten een tussenstop in het gehuchtje Woody Creek om broodjes te kopen en iets te drinken, en daarna reden we door Old Snowmass het Capitol Creek-dal in. We waren eindelijk aangekomen bij het klooster zelf, en waren vol verwachting.

De Liefde nam mijn hand en zei me zacht: ‘Gaf ik u niet het zicht?’

Ik kan me nog levendig het moment herinneren waarop ik vader Thomas Keating voor het eerst in levenden lijve meemaakte.

Hij stond aan het einde van een lange kloostergang; een rijzige monnik, onverzettelijk, indrukwekkend, maar toch vriendelijk, die onze camera’s, de regisseur, de cameramannen, en ten slotte 17

Wereld zonder einde 1-184.indd 17

05-09-17 07:48

mij nieuwsgierig in zich opnam. En toen werd mijn grootste angst bewaarheid: hij was niet in orde en wilde het interview uitstellen. De moed zonk me in de schoenen. We waren een etmaal onderweg geweest om deze monnik te kunnen ontmoeten. Natuurlijk was ik me bewust geweest van de risico’s, en dus begon ik nerveus de mogelijkheden na te gaan om deze missie alsnog tot een succes te kunnen maken; want mijn dure camera­ ploeg zou maar drie dagen blijven. Zou hij zich snel genoeg weer beter voelen? Wat stond mij te doen?

Voor de korte termijn kreeg ik in elk geval de reddende hand aangeboden van de behulpzame abt van het klooster, vader Joseph Boyle, die zich beschikbaar stelde als vervanger. Geheel onverwacht bleek deze bescheiden man een verborgen edelsteen te zijn die onontdekt in het gebergte had gelegen. Ik voelde aan dat zich in zijn binnenste een geestelijk leven afspeelde dat hij aanvankelijk hooguit met wat tegenzin wilde blootstellen aan het oog van de camera. Maar naarmate ons gesprek steeds intenser werd, hintte hij naar het rijk der stilte waar hij zichzelf soms toe aangetrokken voelde. Het was duidelijk dat er in hem een verdieping plaatsvond die luider sprak dan woorden dat zouden kunnen. Hij nodigde ons uit voor de vespers in de kerk van Maria. Toen de witte monniken in een kring stonden en zich volledig en volkomen voorover bogen, werd ik overweldigd door het mysterie van dat moment. In de nauwelijks verlichte kerk baden ze zacht, maar intens: ‘Eer aan de Vader en de Zoon en de heilige Geest, zoals het was in het begin, en nu, en voor altijd, tot in alle eeuwigheid, Amen.’ Een eeuwigheid die al aanwezig was binnen dit klooster, deze geestelijke wereld, deze woonplaats van de Liefde. Maar was deze kloostersfeer echt zo mooi als hij leek? Ongetwijfeld ontstonden er ook weleens conflicten. Ik besloot om deze vraag voor te leggen aan vader 18

Wereld zonder einde 1-184.indd 18

05-09-17 07:48

Thomas, in de hoop dat hij zich de volgende dag weer beter zou voelen.

‘Maar Heer, ik schaam me: ik heb het ontsierd, En allerminst verdiend.’

Liefde sprak: ‘Denk eens aan Hem die dat droeg.’

‘Hij is dan wie ik dien.’

In alle eerlijkheid heb ik me vaak gevoeld alsof mijn gezichtsvermogen werd ontsierd. Diepe gevoelens van onzekerheid, falen en leegte zijn vaak bij me binnengedrongen. Vader Thomas wijst er kalm op dat het niet nodig is om me zo veel zorgen te maken en dat ik, bovenal, niet moet wanhopen, want wanhoop is de grootste verleiding. Natuurlijk, zo spreekt hij, de geestelijke reis is lang en onderweg kun je overweldigd worden door twijfel. Maar met zelfkritiek voed je alleen maar je ego.

 We kunnen worden gered door stilte, door symbolen en door rituelen. Misschien is er een bulldozer voor nodig om onze innerlijke vlakte leeg te ruimen wanneer we beginnen aan het veranderingsproces dat de boodschap vormt van Geconcentreerd gebed. Maar we mogen God iedere naam geven. Laten we niet te verlegen zijn om Hem te benoemen, zegt vader Thomas. Er ligt zo veel moois op ons te wachten als we deze reis aangaan.

Laat je niet ontmoedigen: ‘God is bereid om ons miljoenen keren een nieuwe kans te geven.’ Hij draagt zelfs de schuld in onze plaats: ‘het Woord is vlees geworden.’12 En inderdaad was vader Thomas de volgende dag voldoende hersteld om zich door ons te laten interviewen, en dat stemde me dankbaar. Maar daarna 19

Wereld zonder einde 1-184.indd 19

05-09-17 07:48

verbaasde hij me nog verder, toen hij bereid bleek om een ‘ontwakende’ ervaring te beschrijven die hem was overkomen in de tijd dat hij abt was in Spencer. Deze allermeest intieme ervaring kan moeilijk in woorden worden gevangen, maar hij diepte de woorden en zinnen uit zijn geheugen op om ze daarna tot leven te brengen voor de camera. Ik bewonderde hem omdat hij dit ‘ontwaken’ niet als iets van zichzelf beschouwde, maar juist als iets wat hem was geschonken opdat hij het met iedereen kon delen.

 Wie weet waar het eindigt? Komt er wel een einde? ‘Nee,’ zegt vader Thomas, ‘je bewustzijn kan blijven groeien, en groeien, en groeien.’ Er is blijdschap voor je weggelegd, en ook lijden. Hoe dan ook maakt de dood geen einde aan de reis, want ‘zodra je eenmaal in deze wereld bent geboren, zul je nooit meer sterven.’

Vader Thomas zelf heeft het gevoel, zei hij tegen me, dat zijn geestelijke reis nog maar net is begonnen.

Toen ik voor het laatst naar hem toe ging voor nog eens een gesprek, had ik het gevoel dat ik me begaf naar een van de bekende woestijnvaders uit de vierde eeuw – hoewel het toepasselijker zou zijn om hem een bergvader te noemen – die ik de eeuwenoude pelgrimsvraag ging stellen: ‘Abba, geef me een woord, hoe kan ik worden gered?’

 Terwijl mijn team op het punt staat om weer op pad te gaan, sta ik voor dag en dauw op om nog een laatste maal naar het magische klooster te gaan, dat bedekt is door de ochtendmist, in een 20

Wereld zonder einde 1-184.indd 20

05-09-17 07:48

dal vol geluiden van huilende coyotes en loeiend vee. Ik kan het niet helpen, het dramatische landschap dat zich voor mijn ogen ontrolt overweldigt me: de trotse Rockies, gekleed in het helderrode licht van de opkomende zon, met nog besneeuwde toppen, en herten die snuffelen aan de ramen van mijn verblijf. Ik betrap mezelf erop dat ik de woorden van de abt citeer. ‘Wauw! Vader, dit is subliem!’ Maar het is toch zeker niet bedoeld voor mij, de onaardige, ondankbare, denk ik, terwijl ik deze woorden van George Herbert in me op voel komen. Maar waarom zou ik daaraan twijfelen? Heeft God niet bewezen dat Hij groter is dan mijn gedachten, mijn voorstellingsvermogen en mijn dromen aan het einde van deze gedenkwaardige reis? Ben ik er nu dan, eindelijk, niet aan toe om te gaan dienen?

Zodra ik het klooster binnenkom om deel te nemen aan de eucharistie, besef ik dat ik te laat ben, omdat ik te lang heb gekeken naar het prachtige schouwspel terwijl ik werd bevangen door het transcendente. Mij is dus niets te verwijten. De Machtige maar Vriendelijke had een vertoning voor me klaargezet.

Als ik plaatsneem op de harde kerkbanken, en een wondermooie Maria-met-kind welwillend naar me blijft kijken, ben ik nog net op tijd voor de communie, en hoor ik in de woorden van de abt bijna een echo van de woorden van George Herbert: ‘Ga zitten,’ sprak de Liefde, ‘neem mijn vlees.’

Dus nam ik plaats en at.

21

Wereld zonder einde 1-184.indd 21

05-09-17 07:48

deel ii ‘Binnentreden in de onverhulde aanwezigheid van God’ – gesprekken met vader Thomas Keating

Wereld zonder einde 1-184.indd 23

05-09-17 07:48

1 Een tijd van eenzaamheid Laten we even stil zijn Om onze harten te openen voor het mysterie Van het goddelijke in ons binnenste Het verlangen naar het heilige leefde al bij Thomas toen hij nog een kind was. Zijn reeds vroeg aanwezige gevoeligheid zorgde er altijd voor dat hij wegglipte uit het comfortabele appartement van het gezin in New York, om zonder dat iemand dat wist bij de vroege mis te kunnen zijn. Hij kon met niemand over zijn diepste verlangens praten.

Dit bewustzijn verdiepte zich nadat hij zich als eerstejaars had aangemeld bij de Yale-universiteit. Hij ging niet langer voor zijn plezier met mensen om, omdat hij iets anders had ontdekt dat hij veel interessanter vond. In plaats van het cafĂŠ was het de kapel die hem aantrok; in plaats van de lessen waren het de boeken over de christelijke mystici die hem absorbeerden.

Zijn familie had verwacht dat hij advocaat zou worden, maar in plaats daarvan werd hij monnik en theoloog, ontwikkelde hij zich internationaal tot een van de bekendste geestelijk leiders, maar voelde hij zich desondanks soms toch nog eenzaam.

25

Wereld zonder einde 1-184.indd 25

05-09-17 07:48

Waardoor werd u zo aangetrokken door gebed toen u jong was?

Wat me zo aantrok in gebed rond de tijd van mijn bekering was mijn wanhopige behoefte aan geestelijke ondersteuning. Er was niemand met wie ik kon praten, en mijn vrienden hadden geen flauwe notie van wat me bezighield. De eerste drie jaar werd ik alleen opgeleid door het lezen en bestuderen van de bekende christelijke mystici, en dan vooral door Theresia van Ávila en Johannes van het Kruis.

Vormden boeken uw enige bron van inspiratie? Had u geen behoefte aan iemand die u op geestelijk vlak wat sturing kon bieden?

Pas in het tweede jaar na mijn bekering heb ik op de plek waar ik woonde zo iemand kunnen vinden. In de bibliotheek van de Yale-universiteit vond ik de vierdelige serie homiletische boeken door de kerkvaders, die daarin regel voor regel commentaar bieden op de vier evangeliën. Dat leidde bij mij tot de overtuiging dat het christelijk geloof een belangrijke contemplatieve of mystieke dimensie heeft. De kerkvaders schreven vanuit die dimensie, en het leek erop dat hun theologische gedachtegangen en verklaringen over het evangelie voortkwamen uit persoonlijke ervaringen met de christelijke mysteriën. Vooral Augustinus van Hippo en de Cappadocische vaders zijn daar hele goede voorbeelden van. Ik vond dat een ontzettend aanlokkelijk perspectief, en dus begon ik te lezen in werken van enkele latere mystici, zoals Theresia van Ávila en Johannes van het Kruis, die zijn geestelijke reis beschrijft in Donkere nacht van de ziel. Ik genoot van de poëtische manier van omgaan met de Bijbel door Johannes van het Kruis, en vooral van de manier waarop hij de stilte beschrijft: ‘De eeuwige Vader sprak slechts één Woord en 26

Wereld zonder einde 1-184.indd 26

05-09-17 07:48

Hij sprak dat in een eeuwige stilte en alleen in de stilte kunnen we het horen.’

U bent rooms-katholiek opgevoed. Desondanks ervoer u een soort bekering tot een ‘dieper katholicisme’ tijdens uw eerste jaar aan Yale. Naar welke bekering verwijst u daarmee?

Ik heb vele bekeringen doorgemaakt. De bekering die plaatsvond tijdens mijn eerste jaar aan Yale kwam tot stand doordat ik vragen ging stellen bij het katholieke geloof dat ik had meegenomen vanuit mijn vroege jeugd.

Rond de tijd van mijn bekering leidde ik het gangbare wereldse leven waar adolescenten vatbaar voor zijn. Aan Yale werd ik uitgedaagd door de moderne filosofen die we moesten lezen.

Het boek dat me het meest heeft beïnvloed is dat van Lev Tolstoj over het koninkrijk van God en over de zaligsprekingen, het heet Het koninkrijk Gods is binnen in U.1 Door dat boek werd ik erop gewezen dat niet iedereen die zich katholiek noemt dat ook echt is; in elk geval volgen ze niet het model van het evangelie, dat in feite, zoals ook paus Franciscus leert, de religie van de armen is.

De armen, dat zijn niet alleen de mensen die beschikken over maar weinig materiële middelen. Het zijn ook de mensen die geestelijk arm zijn en moreel bankroet. De geestelijk armen zijn de mensen die geen toegang hebben tot de grootste bron die er is, en dat is de overtuiging dat God in hen aanwezig is als een God die liefheeft, die hun emotionele en mentale wonden geneest, en die hen uitnodigt om dat goddelijke leven en licht en die goddelijke liefde ook uit te delen. Daarin zit het ware geluk.

27

Wereld zonder einde 1-184.indd 27

05-09-17 07:48

De geestelijk armen, dat zijn de mensen die de overtuiging missen dat God in hen is en dat Hij een God is die liefheeft Helaas worden we op deze wereld geboren zonder deze kennis van Gods innerlijke aanwezigheid. We moeten zien te overleven in maatschappelijke omgevingen die niet ideaal zijn. We moeten leven met onze eigen onvolkomenheid. De weg naar de volledige eenwording met God waarover het in de Bijbel gaat is de ervaring en aanvaarding van onze zwakheden. Ieder mens voelt zich incompleet. We zijn allemaal wanhopig op zoek naar geluk, maar niet op de goede plekken. Zelfs gelovige mensen zijn zo vaak geen manifestatie van God, maar van hun onechte ik.

28

Wereld zonder einde 1-184.indd 28

05-09-17 07:48

In gesprekken met de Belgische filmmaker en schrijver Lucette Verboven kijkt Thomas Keating terug op zijn lange leven en spirituele ontwikkeling. In dit boek richt hij zijn aandacht op de thema’s ontwaken, de aard van het ware geluk en het doel van de dood.

In Wereld zonder einde is ook een interview opgenomen met Joseph Boyle, die abt is van het klooster waar Thomas Keating woont in Colorado, hoog in de prachtige natuur van de Rocky Mountains.

Verboven dringt met haar doordachte vragen diep door in Keatings spiritualiteit. Universele thema’s als identiteit, transformatie, stilte, de natuur en de kosmos komen aan de orde: toepasbaar voor iedereen die op zoek is naar een betekenisvoller leven.

Thomas Keating is cisterciënzer monnik en de grondlegger van de Centrering Prayer-methode (geconcentreerd gebed).

Hij schreef vele goedverkopende boeken, waaronder Leven uit liefde. Hij woont in het Sint-Benedictusklooster in Snowmass, Colorado.

ISBN 978 90 435 2883 2 NUR 700

Thomas Keating Wereld zonder einde

Cisterciënzer monnik Thomas Keating kijkt terug op zijn leven en geloof

Wereld einde zonder

Thomas

Keating Reflecties op mijn leven als monnik

WWW.KOK.NL