IK HEB JE, IK HOU JE
25 ONDERHOUDSTIPS VOOR JE RELATIE
Uitgeverij Podium Amsterdam
INHOUD
Inleiding 7 Legenda 11
© 2014 Ody Neisingh Boekverzorging b’IJ Barbara Foto auteur Ruud Pos isbn 978 90 5759 663 6
Verspreiding voor België: Elkedag Boeken, Antwerpen www.uitgeverijpodium.nl
Mankementen (en hoe je die repareert) 1. Zet de liefde op je to-do-list 14 2. Verwonder elkaar 20 3. Trek je stoute schoenen uit de kast 26 4. Twijfel regelmatig 33 5. Zoek (en omarm) de verschillen 39 6. Stap uit je babycocon 45 7. Streef naar tevredenheid in plaats van geluk 51 8. Maak je leven verrassingsproof xx 9. Laat energie niet ongemerkt weglekken xx 10. Gooi ruzies door de Google-translator xx 11. Ziek een stiekeme verliefdheid uit xx 12. Maak ruimte voor dankbaarheid xx 13. Wees oprecht over overspel xx 14. Verlies jezelf niet uit het oog xx 15. Speel niet altijd vadertje en moedertje xx 16. Stop met zoeken naar bevestiging xx 17. Durf te vergeven xx 18. Geef elkaar oprechte aandacht xx 19. Verhoog elkaars gunfactor xx 20. Reef de zeilen bij zwaar weer xx Klein en groot onderhoud 21. Neem tijd voor reflectie xx 22. Stop nooit met daten xx
23. Ga op ontdekkingstocht xx 24. Tel tot tien als het moet xx 25. Koester de liefde xx Verder praten? xx Bronnenlijst xx Woord van dank xx
INLEIDING
Tijdens een van de eerste zomerse avonden in juli lagen mijn kersverse geliefde en ik in een bootje op het Nieuwe Meer voor anker en keken naar de ondergaande zon. Smoorverliefd. We probeerden samen te achterhalen wat er nou eigenlijk mis was gegaan in onze vorige serieuze relaties, zodat wij nooit in die val zouden lopen. Waren onze ex-geliefden misschien verkeerde keuzes geweest – een foute inschatting – en waren wij voor elkaar de enige ware? Hoewel we dat met alle liefde wilden geloven, wisten we dat de werkelijkheid anders was. Hadden we de liefde in die jaren misschien ongemerkt door onze vingers laten glippen? En hoe dan? We kwamen beiden tot de conclusie: eerst stop je met zoenen, daarna met aanraken en uiteindelijk met praten. Grijp je dan nog niet in, dan houd je op met elkaar ook maar iets te gunnen, heb je geen idee meer wat er in de ander omgaat en – als je niet oppast – wordt de prille kiem van haat gelegd. Elk kwartaal op evaluatieweekend Onder de sterrenhemel besloten we om er voortaan elk kwartaal samen op uit te trekken, zodat wij niet dezelfde fouten zouden maken als in het verleden. En zo geschiedde. We bespreken sinds dat allereerste kwartaal welke beren we op de weg zien voor de komende periode en waar we gelukkig van worden. We laten de hoogtepunten van het afgelopen kwartaal de revue passeren en kijken samen uit naar het volgende kwartaal. We mogen tijdens een zeikkwartiertje ongenuanceerd elkaars onhebbelijkheden benoemen, met als belangrijkste voorwaarde dat de ander daar niet op mag 7
reageren. Om het toch een beetje gezellig te houden volgt een complimentenhalfuurtje. We delen onze dromen op lange termijn, zowel die van ons samen als die van ons individueel; wat we zouden willen veranderen in ons leven en hoe we elkaar daarbij kunnen helpen. Zonder deze evaluaties zouden we niet ontdekt hebben dat we echt wel wat meer tijd voor elkaar konden maken, zouden we nooit op wereldreis zijn gegaan, zouden we niet iedere week een vaste oppas hebben ingepland om weer uit onze ‘babycocon’ te stappen en zou ik een aantal jaar geleden nooit besloten hebben om te gaan schrijven. Dan was het bij dromen gebleven. Ik heb je, ik hou je In een goede relatie komt alles vanzelf wel weer op zijn pootjes terecht. Want echte liefde gaat vanzelf. Toch? Vreemd eigenlijk. Professioneel functioneren houden we nauwgezet in de gaten met evaluatiegesprekken, verbeterpunten en coachingtrajecten. We zijn ook zuinig op onze kostbare bezittingen. We houden een jaarlijkse voorjaarsschoonmaak, kozijnen gaan netjes in de lak en auto’s gaan voor klein en groot onderhoud naar de garage om gebreken te voorkomen. De hoogste tijd dus om onze persoonlijke relatie thuis ook serieus te nemen. Uit al die miljarden mensen heb je een deksel gevonden die op jouw potje paste. Gefeliciteerd, want het is een van de mooiste wonderen ter wereld: de liefde. Maar hoe zorg je ervoor dat je de liefde blijft koesteren wanneer er talloze mankementen blijken te zijn waarmee je zomaar op een regenachtige woensdagmiddag midden in de polder kunt stranden? 25 onderhoudstips voor je relatie Oneindig veel gelukkige en ongelukkige stellen gingen je voor 8
op die onstuimige weg van de liefde. Soms op een bergpas van de tweede categorie met wind tegen, soms zonder gekkigheid op een lange rechte weg, soms met een rotvaart suizend van de brug waar de tranen van in je ogen springen. In dit boek lees je de best practices van anderen, de inzichten van wetenschappers en delen relatietherapeuten ervaringen uit de praktijk. Ikzelf kwam er tijdens het schrijven achter dat ik vaker dan ik zou willen de liefde voor lief neem, mezelf soms verlies in mijn eigen drukke leven en dat ik de sleur best wat vaker de deur zou mogen wijzen. De kinderen van de tandarts hebben ook rotte kiezen, zoals een mooi gezegde luidt. Niemand heeft het juiste antwoord op de vraag hoe je een relatie een leven lang liefdevol kunt houden. Tijdens mijn onderzoek kwamen er echter twintig veelvoorkomende bedreigingen aan het licht die vroeg of laat op je pad kunnen komen. ‘Ik ben mezelf langzamerhand kwijtgeraakt’, ‘We waren als broer en zus voor elkaar’ of ‘Het ging niet meer vanwege de knallende ruzies’. Als je niets doet, kun je ongemerkt uit elkaar groeien totdat er niets rest dan uit elkaar te gaan. Soms zie je de bedreigingen al van verre aankomen, maar weet je niet hoe je het tij kunt keren; soms besef je pas dat er iets aan schort als je al tot over je oren in een relatiedip zit. Gelukkig zijn er minstens zoveel oplossingen als er bedreigingen zijn. Als je maar de moeite wilt nemen om uit je comfortzone te treden. Liever zouden we natuurlijk alle bedreigingen voor zijn. Zelfs dat is mogelijk. Een degelijk huis – gebouwd op een goede fundering – kan eeuwenlang mee, zolang je het al die jaren maar netjes blijft onderhouden. Back on track Na het lezen van dit boek weet je welke valkuilen je kunt verwachten op de onstuimige weg der liefde, wat je moet 9
doen om er niet in te stappen en hoe je ervoor zorgt dat je ze voortaan, omzeilt, zodat je weer zo snel mogelijk back on track komt en kunt genieten van het grote feest dat de liefde zou moeten zijn.
LEGENDA
Zie dit boek vooral niet als een leidraad, maar als een creatieve inspiratie om je eigen relatie vorm te geven. Alleen, maar het liefst samen. Laat een partner die niet direct enthousiast is om mee te doen met opdrachten vooral de passages lezen over hoe je elkaar meer complimenten kunt geven (en dus ook zult krijgen), elkaar meer gaat gunnen en hoe je meer en betere seks krijgt. Zelfs de grootste zelfhulp-scepticus zal daar gevoelig voor zijn.
Alarmsignalen; akelig herkenbare situaties waaraan je het mankement in jullie relatie kunt herkennen
Maak de vijf gouden regels voor het groot en klein onderhoud van je relatie deel van je leven zodat jullie samen oud en gelukkig een appelmoes delen op je vijftigste jubileum. Of je zesentachtigste jubileum, zoals Herbert en Zelmyra Fisher.
De slappe excuses van de advocaat van de duivel – en het strenge antwoord daarop
Werk aan de winkel; opdrachten om samen of alleen uit te voeren Ervaringen van anderen die dit mankement wisten op te lossen
With each day that passed, our relationship was more solid and secure. Learn to bend – not break. Divorce was NEVER an option, or even a thought. Herbert en Zelmyra Fisher na 86 jaar huwelijk
10
11
MANKEMENTEN (en hoe je die repareert)
Elke goede relatie vertoont op zijn tijd kuren. De sleur sluipt er in, je groeit tijdens de tropenjaren van het leven ongemerkt uit elkaar, de passie verdwijnt langzaam uit de slaapkamer. De kunst is om er op tijd bij te zijn en de mankementen vroegtijdig te herkennen, zodat je ze met de juiste diagnose en concrete opdrachten zo snel mogelijk kunt repareren.
13
1. ZET DE LIEFDE OP JE TO-DO-LIST
allemaal even belangrijke prioriteiten. Maar eh, je partner, stond die eigenlijk al op de to-do-list voor vandaag?
‘Had ik maar niet zo hard gewerkt.’
Druk, druk, druk • ’s Avonds in bed nog even gauw je werkmail checken • Ai, eigenlijk moet je eerst echt nog even… (sporten, een cadeautje kopen, abonnement verlengen etc.) terwijl je geliefde op je wacht met wijn en hapjes • Op een bedrijfsfeest horen dat je partner een nieuwe functie heeft • Samen ‘gezellig’ mailtjes wegwerken aan de keukentafel Vroeger had je de Kerk, je gezin, je werk en was je verder klaar. Tegenwoordig zijn vrienden heilig, heb je een aantal spannende hobby’s (die het goed doen in gesprekken op feestjes), een uitdagende carrière, draai je zonder moeite een culinair hoogstandje in elkaar, moeten je kinderen zich veilig aan je kunnen hechten, zorg je voor een gezond strak lijf, een heldere geest en o ja, heb je natuurlijk ook een perfecte relatie (met een fenomenaal seksleven). Gedeelde iCalenders, datumprikkers, takenlijstjes, smartphones, we verzinnen van alles om het overzicht te behouden en zo veel mogelijk te kunnen combineren. Maar liefst 93 procent van de Nederlanders komt volgens onderzoek tijd tekort en haast zich door het leven. Merkwaardig, want nog niet eerder hebben we zo’n comfortabele work life balance gehad als nu. Bij onderzoek van de oeso onder 34 westerse landen naar deze work life balance krijgt Nederland een 9,5 op een schaal van 10, wat alleen Denemarken overtreft. Kortom, we hebben dus relatief veel vrije tijd, maar die vullen we razendsnel met 14
(meest gehoorde verzuchting op het sterfbed van mannelijke patiënten)
Met je hoofd in de iCloud Veel mensen zijn op symbiotische wijze met hun mobiele en digitale entourage vergroeid. Gebruikte je je schattige Nokia 3210 vooral voor lieve sms’jes of sexy nachtelijke telefoontjes, inmiddels vul je elk verloren momentje met het lezen van Whatsapp-groepsberichten, pushende e-mails en Facebook-updates. De studeerkamer verstoft, want tablets liggen op schoot en laptops op de keukentafel. Compulsive Internet Use (ciu) is tegenwoordig een officiële term en blijkt volgens onderzoek funest voor je relatie. Een 9,5 klinkt namelijk goed op papier, maar werk liep ook nog nooit zoveel over in privé als tegenwoordig. Volgens Brits onderzoek werken mensen met een tablet of smartphone van het werk 460 uur per jaar meer; dat staat gelijk aan twee uur per werkdag. De helft van de Duitse en Britse smartphonegebruikers checkt tijdens vakanties dagelijks zijn werkmail. Herkenbaar? Een verantwoordelijke baan houdt vaak in dat je continu bereikbaar bent, maar als je eerlijk bent: is het echt nodig om nog dat ene mailtje te lezen over die vergadering, terwijl jullie op het goede leven proosten? I wanna have sex on the beach Een druk leven is niet bevorderlijk voor de liefde. We voelen ons meer verbonden met onze partner, we zijn romantischer en we hebben veel meer zin in seks als we op vakantie zijn. Nu spelen dat lekkere zwoele briesje, de korte zomerjurkjes en de bruine huid ook een rol, maar het grootste verschil is 15
dat we op vakantie tijd voor elkaar maken. En dat is nu net dat wat we thuis op een koude winteravond ook prima kunnen doen. Relatietherapeute en klinisch seksuologe Barbara Van Esbroeck merkt dat veel mensen zich afvragen hoe ze boeiend voor hun partner kunnen blijven, maar andersom is die vraag minstens zo relevant. Hoe moeten we ervoor zorgen dat we onze partner boeiend blijven vinden? ‘Dat gaat niet vanzelf en kost nu eenmaal veel tijd en aandacht.’
Mobieltjes aan de keukentafel zijn niet romantisch of sexy. Gooi je werk-, en voor wie durft, zelfs je privémail van je telefoon, of voor een echte cold turkey: keer terug naar een retrotelefoon zonder internet. Thuis is thuis, werk is werk. Herstel de studeerkamer in ere; als je ’s avonds echt nog een belangrijke mail moet versturen, trek je dan een kwartiertje terug om dat te doen en maak er daarna samen een fijne avond van.
De liefde heeft tijd nodig. Begin vandaag nog met keihard snijden in afspraken. Splits je hobby’s op: ga in de zomer op tennisles en in de winter op schilderles. Plan dagdelen om samen niets te doen en zie dat ook als een activiteit (en doe niet even snel iets anders belangrijks tussendoor). Hou een vaste avond per week vrij als thuis-eet-dag. Zet een week in jullie agenda dat jullie thuis op vakantie zijn: ga wel naar je werk, maar plan verder niets, maak je geen zorgen, behalve over wat en waar je vandaag gaat eten.
20.00-22.00u: aandacht voor partner Je rent achter je kind aan terwijl je een aardige sms probeert te typen naar je zieke zus; je vertelt over je rotdag op werk, terwijl je tegelijkertijd je tas inpakt voor yoga. Volgens 16
Esther Kluwer, sociaal psychologe aan de Universiteit Utrecht, is het beter je aandacht gericht te organiseren in blokken, waaronder eentje voor je partner. Ononderbroken tijd doorbrengen waarin je echt alle aandacht aan je partner (of aan je kinderen of aan werk of aan iets anders) besteedt is essentieel. Het concept thuiswerken kan een uitkomst zijn, maar het is vanwege dit alles-tegelijkertijd-door-elkaar-doen niet per se goed voor je relaties thuis. Stress als goed excuus Tot zover timemanagement. En dan nu de-kip-of-het-eivraag: hadden jullie een druk leven en doet gebrek aan qualitytime jullie romantiek geen goed? Of werd jullie leven eerst samen minder fijn en vluchtten jullie beiden in je eigen, drukke leven? Je bent niet de eerste die de agenda zo vol plant dat er geen tijd over blijft om te beseffen dat je eigenlijk iets mist. Stress als effectieve verdoving. Jullie vluchtgedrag werkt in dat geval vervolgens als een multiplier-effect. Er is door het drukke leven geen tijd meer voor nieuwe ervaringen samen. Je baseert je liefde vooral nog op een gedeeld verleden en je groeit langzaam uit elkaar, waarop jullie contact steeds oppervlakkiger dreigt te worden, waardoor frustraties en onbegrip ontstaan, waardoor het nog minder gezellig wordt thuis, waardoor je nog meer de behoefte krijgt om te vluchten in je drukke leven enz. Hoe het tij te keren? Een schakeltje uit de cirkel halen. Het liefst natuurlijk allemaal.
Ja maar, ik heb een veeleisende baan, dus lange dagen zijn onvermijdelijk… Af en toe doorwerken komt veel voor. Structureel overwerken geeft echter aan dat je a) je werk niet goed organiseert, b) te veel verantwoordelijkheid hebt voor wat 1 fte aankan, 17
c) moeilijk nee kunt zeggen d) niet gelukkig bent thuis of e) al het bovenstaande. Als je twee taartdiagrammen zou maken met werkelijk gespendeerde tijd aan werk, relatie, kinderen, hobby’s enz. en de gewenste te spenderen tijd, kom je waarschijnlijk op twee totaal verschillende taarten uit. Probeer zo veel mogelijk volgens de tweede taart te leven. DRUK LEVEN SAMEN GEEN NIEUWE ERVARINGEN MEER DELEN UIT ELKAAR GROEIEN OPPERVLAKKIGER CONTACT ONBEGRIP EN FRUSTRATIES VLUCHTEN IN DRUK LEVEN SAMEN GEEN NIEUWE ERVARINGEN MEER DELEN, ETC.
Ja maar, ik geniet van mijn drukke leven… Het blijft lastig om de grens te bewaken tussen ‘lekker druk’ en ‘te druk om mijn relatie leuk te houden’. Juist als jullie beiden een druk leven hebben waarin agenda’s uitpuilen is het belangrijk ook bewust na te denken over ‘jullie momentjes’ of ze zelfs – heel spontaan – in je agenda te zetten voor de komende tijd. Niet alleen die vaste avond per week waarop jullie thuis zijn, maar ook dat glaasje wijn voor het slapen gaan als jullie beiden om 23.30 uur thuiskomen, de ochtend voor het opstaan een half uurtje in bed blijven liggen of stiekem een lunchafspraak inplannen. ‘Mijn man is Kamerlid, ik directeur van een headhuntersbureau. We genieten intens van ons veeleisende werk, maar we hebben ook beiden in het verleden meegemaakt dat een relatie niet altijd van zelf blijkt te gaan. Daarom zijn we nu alert. We spreken elkaar elke dag, inhoudelijk. Hoe laat het ook wordt, ongeacht Kamerdebatten, een laat live televisieoptreden of het tijdstip waarop ik thuiskom. Zodra we er allebei zijn, drinken we samen eerst nog een glas wijn. We zijn bovendien bij elkaars werk betrokken. Ik lees zijn fractie notities, hij mijn profielschetsen. Per dag mailen we wel vijf tot tien keer. En niet te veel zeuren, dat helpt ook.’ Monique, relatie van 8 jaar
My working schedule is not the best thing for a relationship. Leonardo DiCaprio over zijn (gebrek aan) liefdesleven
Doorbreek het patroon door regelmatig samen iets speciaals mee te maken. Bezoek de plaatselijke kerk als je daar nog nooit geweest bent, ga eens bij de ethiopiër eten, stap in de eerste trein die op spoor 2 gaat en zie waar het je brengt, lees elkaar een boek voor over mindfullness, Italiaanse kunstgeschiedenis of de opkomst van emerging markets. 18
Lees ook: 18. Geef elkaar oprechte aandacht 19. Verhoog elkaars gunfactor 22. Stop nooit met daten 19