De scheids
Menno Fernandes - De scheids.indd 1
10-04-14 13:20
Menno Fernandes - De scheids.indd 2
10-04-14 13:20
menno fernandes
De scheids
Uitgeverij Podium Amsterdam
Menno Fernandes - De scheids.indd 3
10-04-14 13:20
Inhoud Natuurtalent 7 Geel 10 Liefhebber 13 Dief 16 Bescherming 19 Controle 22 Monster 25 Charme 28 Begeleiding 31 Vinger 34 Supporter 37 Vleugels 40 Voorbereiding 43 Probleem 46 Vlaggen 49
Menno Fernandes - De scheids.indd 5
10-04-14 13:20
Tijd 52 Vriendin 55 Voornemen 58 Kritiek 61 Spanje 64 Regels 67 Danny 70 Kutscheids 73 Spijkerbroek 76 Duwtje 79 Bomen 82 Walter 85 Pupil 88 Wakker 91 Klopjacht 94 Derby 97 Wachtkamer 100 Waarheid 103 Passen 106
Menno Fernandes - De scheids.indd 6
10-04-14 13:20
Natuurtalent
Het is de eerste, koude maandag van december. Gisteren werd op een winderig veld in Almere Buiten een grensrechter mishandeld, vandaag zit ik tegenover een chirurg in Leider dorp. ‘Die linkerheup van jou,’ zegt hij, ‘gaat inderdaad niet he lemaal lekker.’ ‘Niet helemaal lekker?’ De chirurg laat me de foto’s zien en zegt op veelbeteke nende toon: ‘Het lijkt verdacht veel op een femoroacetabu lair impingement.’ ‘U bedoelt?’ 7
Menno Fernandes - De scheids.indd 7
10-04-14 13:20
Hij bedoelt stoppen met voetballen. Voorgoed. Op de weg terug naar huis is het rouwen al begonnen. Dit voelt als een noodgedwongen scheiding na een huwelijk van meer dan vijfentwintig jaar. Ik wil dolgraag verder – het toch nog proberen – maar begrijp tegelijkertijd dat het beter is om er een vroegtijdig einde aan te maken. ‘Voor het te laat is’, noemde de chirurg dat net, aangevuld met doem scenario’s waarin ik levenslang pijn heb, mank loop of een combinatie van die twee. Thuis aangekomen lees ik dat de grensrechter uit Almere blijkt te zijn overleden. Het is afschuwelijk nieuws, maar in mijn hoofd begint tegelijkertijd een idee te groeien. Dat plannetje wordt alsmaar groter en een week later weet ik het zeker. ‘Je bent gek,’ zegt mijn broer. ‘Je bent een masochist,’ zegt mijn beste vriend. ‘Je bent een schatje,’ zegt mijn vriendin. ‘En je laat het.’ Maar de chirurg in Leiderdorp vindt het een denkbaar alternatief. Vooral het feit dat ik dan niet meer tegen een bal aan schop, lijkt hem de geschikte ontlasting voor mijn heupgewricht. ‘En zo sta je toch nog ieder weekend op het veld,’ vult hij mijn eigen gedachten in. Ook bij de knvb wordt enthousiast gereageerd. Ik moet een cursus volgen, een spelregeltoets halen en twee stage wedstrijden fluiten. Daarna ben ik het. ‘En dan?’ 8
Menno Fernandes - De scheids.indd 8
10-04-14 13:20
‘Dan kun je wedstrijden fluiten voor de bond.’ ‘En dan?’ ‘Dan word je elke week uitgemaakt voor hondenlul,’ zegt mijn broer. ‘Voor blinde teringhomo,’ zegt mijn beste vriend. ‘Of ze slaan je gewoon in elkaar,’ zegt mijn vriendin. ‘Als ze je niet doodschoppen.’ Ik glimlach de bezwaren weg. Zullen ze mij straks uit schelden, slaan, schoppen? Vast niet. Ik heb jaren geleden wel eens een wedstrijdje gefloten, en zo moeilijk leek dat toen niet te zijn. Gewoon goed kijken, meelopen en op die fluit blazen als je denkt dat het moment daar is. Als ik me niet vergis, waren er destijds meerdere spelers van allebei de teams die me na afloop complimenteerden. ‘Ik ben een natuurtalent,’ zeg ik. ‘Dat denken ze allemaal,’ zegt mijn broer. ‘Dat denken ze allemaal,’ zegt mijn beste vriend. ‘Je bent een schatje,’ zegt mijn vriendin. ‘En ik blijf het een bar slecht idee vinden.’ Maar ik heb mijn besluit al genomen. Ik word scheids rechter.
9
Menno Fernandes - De scheids.indd 9
10-04-14 13:20
Geel
‘Scheids! Nee joh! Dat kan toch helemaal niet?’ De ontstem de spits pakt de bal in zijn handen en slingert het ding als een waardeloos geworden object over de omheining. De eerste keer vergeet je nooit meer. Mijn eerste zoen bijvoorbeeld, zo lang geleden inmiddels op het grote plein voor de megabioscoop. Onze tongen waren zomaar ineens begonnen, maar hoe werkte stoppen eigenlijk? Even was ik bang dat we nooit meer los van elkaar zouden geraken. Mijn eerste biertje weet ik ook nog, op dat feestje van de dikste jongen van de klas. Het smaakte vreemd, bitter, rond uit smerig. Ik nam meteen m’n tweede. 10
Menno Fernandes - De scheids.indd 10
10-04-14 13:20
En nu, tijdens mijn officiële ontgroening in de reserve der de klasse van het amateurvoetbal, vijf minuten voor tijd bij een 2-1 tussenstand, is het moment weer daar. ‘Scheidsie, dat is toch niet nodig?’ De aanvoerder staat voor me. ‘Het is toch een sportief potje?’ Ik antwoord niet. Met mijn rechterhand peuter ik aan het klittenband van mijn linkerborstzak, als een zenuwachtige puber die met de sluiting van een beha loopt te klooien. De eerste keer. Nooit eenvoudig. ‘Je hebt gelijk hoor, scheids,’ gaat de aanvoerder verder. ‘Die bal moet-ie natuurlijk niet weggooien. Maar het was toch geen buitenspel?’ ‘Ik zag het anders,’ zeg ik om een zinloze discussie in de kiem te smoren. De aanvoerder staakt zijn geklaag en loopt hoofdschuddend weg. Hè hè. Het klittenband is los, mijn vingers tasten in het zakje. Iedere scheidsrechter doet het op zijn eigen manier. Je hebt de snelle en de langzame trekkers, de borstzak- en de broekzaktrekkers, de boze en de zelfgenoegzame trekkers. Ik ben nog maar een beginneling, ik heb nog geen methode ontwikkeld die het beste bij me past. ‘Komt er nog wat van, scheids?’ De verdedigende partij heeft haast. Het is bijna tijd en de gelijkmaker hangt in de lucht. Met een schuin oog kijk ik naar beneden. Had ik ze nou allebei in deze zak gestopt, of zit die andere achter in m’n broek? Als ik de verkeerde pak, sla ik een modderfiguur 11
Menno Fernandes - De scheids.indd 11
10-04-14 13:20
en krijg ik ongetwijfeld een woedend team op m’n dak. Hebbes. Mijn duim en wijsvinger klemmen zich om de juiste kleur, en met een redelijk soepele beweging trek ik voor de allereerste keer ooit het knalgele karton tevoor schijn. ‘Nummer negen!’ roep ik. De spits draait zich om. Hij kijkt me meewarig aan, terwijl ik de kaart met een ferm gebaar de lucht in steek en voor zijn neus hou. ‘Geel,’ zeg ik er zonder dat ik het wil bij. ‘Dat zie ik,’ zegt de spits. Spelers om ons heen beginnen een beetje te lachen, ik doe alsof ik het niet merk. Dit was mijn eerste keer. Het kan eigenlijk alleen nog maar beter gaan.
12
Menno Fernandes - De scheids.indd 12
10-04-14 13:20
Liefhebber
Ik fluit mijn wedstrijden in een geel shirt. Als een van de teams in diezelfde kleur speelt, heb ik een probleem, dus kijk ik op Marktplaats of ik mijn uitrusting voor een schap pelijk prijsje kan aanvullen. De verkoper heet Pierluigi-010. ‘Nooit gedragen’ staat er bij de advertentie. Ik zie iemand voor me die vol enthousi asme een tenue heeft aangeschaft, maar zijn nieuwe hobby nog voor het seizoen goed en wel van start is gegaan alweer moest opgegeven. Is het plotseling opgekomen angst? Een onverwachtse emigratie? ’s Avonds sta ik bij Pierluigi op de stoep. 13
Menno Fernandes - De scheids.indd 13
10-04-14 13:20
‘Hé dan, ik ben Harry.’ Een man van middelbare leeftijd geeft me een stevige scheidsrechtershand. ‘Kom d’r in, go zer.’ Harry blijkt al negentien jaar met plezier te fluiten. Altijd als de nieuwste collectie scheidsrechterskleding in de win kel ligt, doet hij zijn oude, deels ongedragen kloffie de deur uit. Harry noemt zichzelf een liefhebber. In zijn woonkamer, recht boven de witlederen bank, hangt een enorme ingelijste foto van Pierluigi Collina. De kale, wereldberoemde exscheidsrechter houdt met zijn wijd opengesperde ogen het bezoek in de gaten. ‘Kom je mee, gozer?’ In de slaapkamer laat Harry me trots zijn verzameling zien. Hij heeft stapels shirts in allerlei kleu ren met bijpassende broekjes, kousen en zelfs zweetbandjes. ‘En de fluiten natuurlijk.’ Harry trekt een la open. Ik tel meer dan dertig fluitjes en vraag of hij ze allemaal gebruikt. Er liggen ook collector’s items tussen, vertelt Harry, maar als het even kan probeert hij wel de kleur van zijn shirt met de kleur van zijn fluit te matchen. ‘Voor het totaalplaatje.’ Volgens Harry bestaan er maar twee goeie fluiten. De Tor nado 2000 en de Fox 40. ‘Die dwingen respect af,’ zegt hij. ‘En respect heb je nodig.’ Ik pas het blauwe Marktplaatsshirt. Het zit prima. Harry vindt dat ik er eigenlijk nóg eentje moet hebben. Een beetje scheids heeft volgens hem minstens drie verschillende kleu ren. ‘Deze heb ik vorig jaar vaak gedragen,’ zegt Harry. Hij 14
Menno Fernandes - De scheids.indd 14
10-04-14 13:20
wijst op de borstzak van een grijs exemplaar. ‘Hoeveel kaar ten ik hier niet uit tevoorschijn heb getrokken.’ Ik koop twee shirts en een broekje voor vijftig euro. Har ry trekt de fluitjesla weer open en haalt er een zwarte Fox 40 uit. ‘Die krijg je erbij,’ zegt hij. ‘Gratis en voor niets.’ Even later fiets ik met mijn buit naar huis. Halverwege haal ik het fluitje uit mijn jaszak en blaas erop, zo hard als ik kan. Een tegenligger kijkt me verschrikt aan en maakt me uit voor debiel. Ik fantaseer hoe liefhebber Harry in het dagelijks leven altijd zijn kaarten bij zich draagt. Heeft zijn vrouw de afwas niet gedaan? Gele kaart. Is zijn wed strijdshirt niet op tijd gestreken? Weer geel. En wordt hij op straat uitgescholden voor debiel? Donkerrood.
15
Menno Fernandes - De scheids.indd 15
10-04-14 13:20