Sīra 4 Leerwerkboek by VAN IN

LEERWERKBOEK JAAR 4

AUTEURS

Mohamed El Fadili

Hagere Ben El Fkih

Mourad El Meziani

Imane Nikkie Verschueren

Via www.ididdit.be heb je toegang tot het onlineleerplatform bij S ra Activeer je account aan de hand van de onderstaande code en accepteer de gebruiksvoorwaarden. Kies je ervoor om je aan te melden met je Smartschool-account, zorg er dan zeker voor dat je e-mailadres aan dat account gekoppeld is. Zo kunnen we je optimaal ondersteunen.

LET OP: DEZE LICENTIE IS UNIEK, EENMALIG TE

ACTIVEREN EN GELDIG VOOR EEN PERIODE

VAN 1 SCHOOLJAAR. INDIEN JE DE LICENTIE

NIET KUNT ACTIVEREN, NEEM DAN CONTACT OP MET ONZE KLANTENDIENST.

!©VANIN

Wetenschappelijk advies

Ahmed Azzouz - Inspecteur-adviseur islamitische godsdienst

Lies Dalemans - Unitmanager Lerarenopleiding Thomas More Hogeschool, Mechelen en Antwerpen Omar-Cherif El Farri - Oprichter Equilibrium en godsdienstwetenschapper

Dr. Leni Franken - Onderwijsbegeleider en senior onderzoeker, Universiteit Antwerpen

Fotokopieerapparaten zijn algemeen verspreid en vele mensen maken er haast onnadenkend gebruik van voor allerlei doeleinden. Jammer genoeg ontstaan boeken niet met hetzelfde gemak als kopieën. Boeken samenstellen kost veel inzet, tijd en geld. De vergoeding van de auteurs en van iedereen die bij het maken en verhandelen van boeken betrokken is, komt voort uit de verkoop van die boeken.

In België beschermt de auteurswet de rechten van deze mensen. Wanneer u van boeken of van gedeelten eruit zonder toestemming kopieën maakt, buiten de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen, ontneemt u hen dus een stuk van die vergoeding. Daarom vragen auteurs en uitgevers u beschermde teksten niet zonder schriftelijke toestemming te kopiëren buiten de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen. Verdere informatie over kopieerrechten en de wetgeving met betrekking tot reproductie vindt u op www.reprobel.be.

Ook voor het digitale lesmateriaal gelden deze voorwaarden. De licentie die toegang verleent tot dat materiaal is persoonlijk. Bij vermoeden van misbruik kan die gedeactiveerd worden. Meer informatie over de gebruiksvoorwaarden leest u op www.ididdit.be.

De uitgever heeft ernaar gestreefd de relevante auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Wie desondanks meent zekere rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht zich tot de uitgever te wenden.

Beeldcredits

p. 15, 28, 31, 52 © Allam / Muslim Show, / Editions du Bdouin, p. 18 Lijn op het veld © A_Lesik / Shutterstock, p. 21 Kinderarbeid in Istanbul © Alp Eren Erbay / Shutterstock, p. 50 islamitische bibliotheek © Iwan Azharie / Shutterstock, p. 59 zwartekousenkerk © ANP, p. 65 cartoon Arbeidsdiscriminatie ©AAaRGh…, p. 65 opgepast overstekende illegalen © ID/ Benoit De Freine, p. 65 verboden voor honden en Italianen © VRT

Videocredits p 10 haatspraak © VRT, p. 19 KLAAR - Kansarmoede en sociale uitsluiting © VRT, p. 59 Mocronados © WNL / TV Affairs, p. 60 Shaloom allemaal - Pesach leren kennen © Play Media, p. 66 racisme in het onderwijs, een programma van Panenka voor VRT © 2024

Eerste druk 2024

ISBN 978-94-647-0477-8

D/2024/0078/222

Ontwerp cover en binnenwerk: Banananas.net

Opmaak: Banananas.net

Tekeningen: Goed Blauw Art. 605779/01 NUR 130

©VANIN

Aan de slag met Sīra

1 Op weg met Sīra

Het leerwerkboek bestaat uit 5 hoofdstukken en 2 thema’s. Elk hoofdstuk is op dezelfde manier opgebouwd.

©VANIN

Hoofdstuk

Sīra betekent in het Arabisch ‘levensweg’, ‘pad’ of ‘traject’. Binnen de traditie verwijst het begrip ook naar de biografie van de profeet. Dit leerwerkboek is opgebouwd rond de scharniermomenten uit het leven van de profeet.

Zo start elk hoofdstuk met een tijdlijn op de titelpagina. De gebeurtenissen op de tijdlijn zijn direct te linken aan wat je in het hoofdstuk zult leren. Elk hoofdstuk komen er scharniermomenten uit het leven van de profeet bij.

Hoofdstuk 1

De tijdlijn helpt je om de gebeurtenissen in de tijd te situeren. Het is een belangrijk instrument om het verleden in een context te plaatsen.

Elk hoofdstuk telt drie stappen. Je start telkens met oefeningen om je voorkennis te activeren. Daarna verwerf je nieuwe leerinhouden. Die verwerk je met begeleide en individuele oefeningen.

De uitbreiding bevat extra leerstof en verdiepende oefeningen en is aangegeven in het paars. De bijbehorende begrippen en doelen in kennen en kunnen vind je ook in het paars op de synthesepagina’s.

Lesteksten zoals kenniskaders, teksten van de verteller of inleidingen krijgen een brede marge. Die kun je gebruiken om zelf notities te nemen of kernwoorden te noteren. Je leerkacht kan online in grijze tekst een voorbeeld van notities met je delen. Dat is geen ‘juiste oplossing’. Zoek vooral uit wat het best werkt voor jou.

Synthese

Tot slaaf gemaakte

Stap 1 Arm en rijk

Stap 2 Allah en zijn schepping Handelaar

Gevolgen polytheïsme misbruikt door stamhoofden •

Gevolgen monotheïsme verduidelijkt door de profeet •

Negatief Positief Geloof

Stap 3 De weg naar Allah

UITBREIDING

Mensen ervaren God op verschillende manieren. Die persoonlijke en spirituele ervaringen zijn voor iedereen anders. Sommige gelovigen zoeken tekenen van God in de schoonheid van de natuur, anderen vinden die in kunst. Veel creaties van kunstenaars zijn namelijk geïnspireerd door de liefde voor hun Schepper. Hoe ervaren mensen Allah via literatuur, muziek of beeldende kunst?

3.4 Spirituele ervaringen ALLAH ERVAREN VIA KUNST …

©VANIN

Samenvatting 37 SYNTHESE

2.2 Goddelijke eenheid

Neem hier notities.

6de eeuw Mekka: - onderdrukking  armoede en ongelijkheid - misbruik religie

Muḥammad: verduidelijking tawḥīd, goddelijke eenheid nadenken over schepping  nadenken over daden, verantwoordelijkheid opnemen

In de zesde eeuw onderdrukten de rijke stamhoofden in Mekka de rest van de bevolking. Dat veroorzaakte veel armoede en ongelijkheid. Bovendien misbruikten de stamhoofden religie om die stituatie in stand te houden. Zo namen zij de giften aan de goden in beslag en werden zo nog rijker. Na verloop van tijd raakte de hele samenleving ontwricht. Daarop besloot de profeet Muḥammad om in te grijpen. Daarom verduidelijkte hij de tawḥīd de goddelijke eenheid. Hij legde uit dat alles in het universum geschapen is door één God, die geen deelgenoot heeft. De hele schepping getuigt van die eenheid, van de schitterende sterren aan de hemel tot de kleinste levende wezens op aarde. De profeet zette de stamleiders aan tot nadenken over de Schepping. Zo zouden ze de grootheid van Allah inzien, nadenken over hun daden en wel hun verantwoordelijkheid opnemen. geschapen is door één God, die geen deelgenoot heeft.

1 Markeer in de tekst: a in geel hoe de situatie in Mekka was tijdens de heerschappij van de rijke stamhoofden. b in blauw wat tawḥīd betekent. c in groen welke invloed tawḥīd vooropstelde in Mekka.

2 Hoe kan tawḥīd jou motiveren om iets binnen de maatschappij te veranderen?

Persoonlijk antwoord

Begrippenlijst

ʿIbāda Het Arabische woord voor dienstbaarheid, meestal vertaald als aanbidding.

UITBREIDING

Khalq Een verzamelnaam van alles wat Allah schiep, het hele universum en alle levende wezens.

Neem hier notities.

tijdens leven profeet: basis = tawḥīd eeuwen erna = discussie

Mystiek Het hartstochtelijk streven naar vereniging van de ziel met God.

Privilege Een voorrecht dat soms losstaat van eigen inspanningen.

Khulq Een verwijzing naar iemands karakter en gedrag op basis van morele waarden en deugden, zoals vriendelijkheid en eerlijkheid.

tawḥīd = tawḥīd ad-Dhāt: wezen = één en ondeelbaar

Soeﬁsme Een mystieke stroming binnen de islam. Met meditatie streven soeﬁ’s ernaar om uit liefde voor Allah te versmelten met Hem. Ze proberen één te worden met Allah door zich los te maken van aardse of materiële zaken en hun eigen ego.

tawḥīd aṣ-Ṣifāt: eigenschappen = eeuwig, niet vergelijkbaar met die van schepselen

Tawḥīd al-Afʿāl De eenheid in zijn handelingen

tawḥīd al-Afʿāl: handelingen = door niets of niemand beïnvloed

Tawḥīd ad-Dhāt De eenheid in zijn wezen

Tijdens het leven van de profeet lag de focus op de basis van het geloof zoals de tawḥīd, het geloof in één God. In de eeuwen daarop ontstonden er diepgaande debatten over de interpretatie van tawḥīd, wat resulteerde in talrijke meningsverschillen. Uiteindelijk deelden de geleerden het principe van tawḥīd onder in drie categorieën: de eenheid in zijn wezen tawḥīdad-Dhāt), zijn eigenschappen (tawḥīd aṣ-Ṣifāt) en zijn handelingen tawḥīdal-Afʿāl). Het wezen van Allah is uniek en ondeelbaar. Dat betekent dat zijn goddelijke wezen niet samengesteld is uit verschillende onderdelen en niet te vergelijken is met zijn schepping. Ook zijn de eigenschappen Allah zoals kennis, wil, kracht, spraak … eeuwig en horen bij zijn wezen.

Tawḥīd Goddelijke eenheid. Het betekent dat Allah één en uniek is in Zijn wezen, eigenschappen en handelingen. Het is een boodschap met een diepe betekenis die een alternatief vormde voor het polytheïsme in Mekka.

Tawḥīd aṣ-Ṣifāt De eenheid in zijn eigenschappen

Kennen en kunnen

22 Hoofdstuk 1 Abū Sufyān, de strateeg

Stap 1  Ik verwoord waarom jaloezie gelijk staat aan ondankbaarheid aan Allah.

 Ik vergelijk het leven van de verschillende lagen in de bevolking in Mekka in de tijd van de profeet.

 Ik benoem mijn eigen privileges.

 Ik bedenk manieren om anderen te helpen met mijn privileges.

 Ik reﬂecteer over mijn eigen voorrechten.

 Ik toon dankbaarheid voor mijn voorrechten.

 Uitbreiding: Ik leg uit hoe kansarmoede een eﬀect heeft op de schoolloopbaan.

Stap 2  Ik geef voorbeelden uit de schepping om Allahs bestaan aan te tonen.

 Ik omschrijf welke invloed tawḥīd had in de Mekkaanse samenleving.

 Ik verklaar het begrip tawḥīd in mijn eigen woorden.

 Uitbreiding: Ik leg de drie categorieën van tawḥīd uit.

 Ik reﬂecteer over de positieve en negatieve manier waarop geloof kan worden gebruikt.

 Ik onderbouw mijn mening met argumenten over de invloed van het geloof op de samenleving.

 Ik verklaar het begrip atheïsme op basis van een voorbeeld.

Stap 3  Ik beschrijf het concept ʿibāda in ruime zin.

 Ik omschrijf minstens vier eﬀecten van aanbidding op de eigen morele ontwikkeling.

 Ik geef vijf situaties aan waarin aanbiddingen een meerwaarde kunnen zijn voor de maatschappij.

 Ik formuleer in eigen woorden wat de spirituele dimensie is van aanbidding.

 Ik reﬂecteer over mijn eigen weg naar Allah.

 Ik verklaar het begrip soeﬁsme in mijn eigen woorden.

 Ik vertel op basis van een voorbeeld waarnaar mijn morele kompas wijst.

 Ik reﬂecteer over uitspraken rond innerlijke verandering.

 Ik vorm een mening over een mystieke beleving van geloof.

 Uitbreiding: Ik analyseer minimaal drie kunstvormen in functie van het ervaren van Allah.

 Uitbreiding: Ik bespreek in groep wat de boodschap van de kunstvormen inhoudt in functie van het ervaren van Allah.

 Uitbreiding: Ik maak met een stappenplan een slam poetry over de persoonlijke connectie met Allah.

38 Hoofdstuk 1 Abū Sufyān, de strateeg

De synthese met de samenvatting en de begrippenlijst helpt je de leerstof samen te vatten. Het schema van de samenvatting vul je zelf in. Elk hoofdstuk eindigt met een kennen en kunnen. Met dat overzicht kun je zelf nagaan of je de doelen van het hoofdstuk bereikt hebt. De begrippen en doelen in kennen en kunnen die bij de uitbreiding horen, zijn hier ook in het paars aangeduid.

34 Hoofdstuk 1 Abū Sufyān, de strateeg

Net als de hoofdstukken hebben ook de thema's een vaste opbouw.

Een thema start met een levensbeschouwelijke vraag. Om de vraag te onderzoeken, wordt ze opgedeeld in vijf deelvragen. Elke deelvraag is een stap.

Je start met je eigen bevindingen. In de tweede stap zie je wat de Qurʾān over dat thema zegt. In de derde stap bestudeer je wat de traditie over het thema te vertellen heeft. De vierde stap kijkt naar vandaag en de vijfde stap is een reflectie over je taak als moslim.

STAP 2 Allah en zijn schepping

2.1 Gelijkheid in de schepping

Thema 1 Racisme

Hoe ga ik als moslim om met racisme?

1 Wat denk ik?

Het leven vol kleur, een waaier van mensen met de meest uiteenlopende achtergronden en afkomsten die goed kunnen samenleven: het is helaas nog geen werkelijkheid. Elke dag nog telt de samenleving talloze slachtoﬀ ers van het monster dat ‘racisme’ heet.

1 Wat betekent racisme voor jou? Formuleer een eigen deﬁ nitie op basis van de afbeeldingen.

2 Ga naar de website van Unia en beantwoord de vragen. a Wat is Unia?

Rond de zesde eeuw waren de stamhoofden in Mekka vooral gefocust op rijkdom. Ze schonken weinig aandacht aan de noden van de zwakken in de samenleving. De kloof tussen arm en rijk werd enorm groot. Om de geprivilegieerden van Quraysh, onder wie leider Abū Sufyān, bewust te maken van hun voorrechten en hen er anders mee te doen omgaan, spoorde de profeet hen aan om aandachtig de natuur te ervaren.

b Hoe deﬁ nieert Unia racisme?

c Wat is het verschil tussen structureel en moreel racisme?

Allah laat namelijk via de Qurʾān weten dat Hij alles in de natuur in paren schiep. Dat is een symbool van gelijkheid: elk paar bestaat uit twee verschillende, maar gelijkwaardige elementen of wezens. Je vindt dus wel tegengestelden in de natuur zoals dag en nacht, warm en koud … Maar dat betekent niet dat het ene element beter is dan het andere.

2 Handig voor onderweg

Allah gebruikt in de Qurʾān regelmatig het woord khalq, wat naar de schepping verwijst. De term khulq, die zedelijkheid betekent, is afgeleid van dezelfde stam. Daarom benadrukt Allah de schepping en stelt Hij het ervaren van de natuur en de gelijkheid in de natuur centraal. Zo komt de mens namelijk dichter bij zichzelf en dichter bij zijn Schepper.

Doorheen het hoofdstuk kom je een aantal vaste elementen tegen die je helpen om te werken aan de hoofdstukken en de thematieken.

De leden van de Quraysh-stam geloofden wel dat er één God was, maar bij sommigen was hun moreel kompas verstoord. Daarom nodigde Allah hen uit om de schepping te bestuderen. Wie in de schepping Allah ervaren heeft, zal namelijk tot inkeer komen en op een andere manier met ongelijkheid omgaan.

DE QURʾĀN ZEGT:

En van alles hebben Wij paren geschapen, opdat jullie er lering uit zullen trekken. (Q 51:49)

3 Lees de ḥadīth en bespreek met je buur. Heb je die ḥadīth al eens gehoord? In welke situatie? Wat roept de tekst bij jou op?

DE ḤADĪTH VERTELT: Abū Hurayra vertelde dat de profeet zei: ‘Kijk naar degenen die minder hebben dan jij en kijk niet naar degenen die meer hebben dan jij. Op die manier ben je niet ondankbaar voor wat Allah je schenkt.’ Muslim

20 Hoofdstuk 1 Abū Sufyān, de strateeg

1.2 Ongelijkheid in Mekka

3 Lees het gesprek tussen Abdoulaye en Selin.

Neem hier notities.

Abdoulaye: Yo Selin, heb je ‘t nieuwtje gehoord? Een gast, Mohamed is z’n naam, die in Mekka rondloopt en die zegt een profeet van God te zijn?

Selin: Yep, Abdoulaye, ik heb dat via vrienden gehoord. Ze zeggen dat hij een coole boodschap heeft, iets over eenheid en rechtvaardigheid?? Da’s wel wat anders dan nu

Abdoulaye: Right! Hij verkondigt het geloof in Allah! En mijn vriend zei dat die Mohamed ook zegt dat het bidden voor en vereren van beelden moet stoppen.

Selin: huh? Wrm is dat zo belangrijk Wrm doen we niet gwn verder met onze oude manieren van bidden?

Abdoulaye: Gast, hij zegt dat alleen Allah aanbidding verdient. De verplichting om beelden te aanbidden is verkeerd! Die Mohamed wil ons leiden naar een ander, zuiverder geloof, zodat er een rechtvaardige samenleving komt.

Selin: Wat maakt hem speciaal dan? Er zijn toch nog mensen die claimen profeten te zijn?? Is hij dan echt true?

Abdoulaye: Ja, goeie vraag man. Hij zegt dat hij openbaringen van God heeft ontvangen! En vastgelegd in de Qurʾān, om zijn boodschap te bevestigen. Die Mohamed leeft wel echt rechtvaardig, eerlijk en denkt aan anderen. He walksthetalk, snap je?

AUDIO

De Qurʾān zegt ondersteunt de leerinhouden door argumenten uit de eerste bron aan te bieden.

Op iDiddit kun je van elk vers de recitatie beluisteren.

De ḥadīth vertelt voorziet je van argumenten vanuit de traditie.

Het zijn vertellingen over de profeet en zijn metgezellen.

De verteller schetst de context en brengt nieuwe leerstof aan. De verteller neemt verschillende vormen aan: een tekst, krantenartikel, strip, audio- of videofragment.

Hedendaagse cartoon Hedendaags racistisch vals verkeersbord Racistisch bord aan café uit jaren 60

Oorsprong

En wie dan ook goede werken verricht, hetzij man hetzij vrouw, en gelovig is, betreedt de Tuin. En hen wordt niet het geringste onrecht aangedaan. (Q 4:124)

TOELICHTING

De Qurʾān geeft aan dat mannen en vrouwen dezelfde morele en geestelijke status hebben. Dat wil zeggen dat zij dezelfde morele verantwoordelijkheid en hetzelfde vermogen tot onafhankelijke morele keuze hebben en dat ze dezelfde gevolgen van hun daden dragen. Vers 195 van hoofdstuk 3 deelt ook mee: Hun Heer antwoordde hen: ‘Ik zal het werk van geen enkele arbeider onder u, man of vrouw, tevergeefs laten zijn; ieder van u is gelijk aan de ander.’ Ook vanuit de overlevering concluderen geleerden dat de profeet de man en de vrouw gelijkstelde.

DE ḤADĪTH VERTELT:

Overgeleverd van ʿĀʾisha: De profeet zei: ‘… de vrouw is de tegenhanger (lees: gelijke) van de man.’ Abū Dāwūd

Toelichting geeft achtergrond en duiding bij complexere teksten en staat altijd meteen onder die tekst. Dat zijn meestal Qurʾānverzen of overleveringen.

Het kenniskader met belangrijke leerstof vind je in stap 1 tot 3. Samen met de rode synthesepagina's op het einde van elk hoofdstuk vormen die kaders de kern van wat je moet kennen.

7 Zoek op het internet welke levensbeschouwingen de kernwaarden van de islam delen. Schrijf naast elke kernwaarde twee levensbeschouwingen.

Kernwaarde Levensbeschouwingen

Monotheïsme

Rechtvaardigheid

Naastenliefde

Het openlijk prediken van de boodschap was niet eenvoudig in zo’n vijandige omgeving. Zowel de openbaringen als de aanbiddingen moesten vaak privé gebeuren om vervolging te voorkomen. In deze Mekkaanse periode legden de verzen de nadruk op de fundamentele geloofsbeginselen, zoals het geloof in één God, het belang van rechtvaardigheid en naastenliefde.

Verantwoordelijkheid

Aanvaarding

8 Welke kernwaarde uit andere levensbeschouwingen komt

WIST JE DAT

Qiyās is een principe binnen de fiqhwetenschappen, gebaseerd op analogie. Het betekent juridische richtlijnen uit de Qurʾān en de sunna toepassen op hedendaagse gebeurtenissen. Een voorbeeld ervan is het verbod op bedwelmende stoffen dat wordt uitgebreid naar drugs en andere hallucinerende middelen. Samen vormen de Qurʾān, de sunna, ijmāʿ (consensus), qiyās (analogie) en istiḥsān (het goede overwegen) de vijf bronnen van islamitische jurisprudentie (uṣūl al-fiqh).

UITBREIDING

9 Zoek de verzen op met een Koranapp. Noteer naast elk kenmerk van religie de juiste verzen.

©VANIN

In een Wist je dat? krijg je extra informatie over een item in het hoofdstuk.

Kies uit: Q 2:136, Q 2:256, Q 3:200 , Q 16:90, Q 29:45, Q 41:30, Q 49:9, Q 112:1-4.

De volgende iconen helpen je ook nog een eind op weg:

Je vindt op iDiddit extra (ondersteunend) materiaal.

Het monotheïsme

Vrijheid van geloof

Je vindt op iDiddit een ontdekplaat.

De aanbidding van Allah

Standvastigheid in het geloof

Rechtvaardigheid

Soms is het handig dat je extra lesinformatie of een video- of audiofragment zelf kunt bekijken of beluisteren op je smartphone.

50 Hoofdstuk 2 ʿAmr ibn al-ʿĀṣ, de spreker

Als je dit icoon ziet, open dan de VAN IN Plus-app en scan de pagina.

Download in de App Store

Get it on Google Play

STAP 1 Een vrouw met invloed

De Kaʿba in Mekka

Mijn lesmateriaal

Het onlineleerplatform bij Sīra

Hier vind je alle inhouden uit het boek, maar ook meer, zoals ontdekplaten, filmpjes, audiofragmenten, extra oefeningen ...

Extra materiaal

Bij bepaalde stukken theorie of oefeningen kun je extra materiaal openen. Dat kan een bijkomend audio- of videofragment zijn, een woorden- of begrippenlijst, extra bronnen of een leestekst. Kortom, dit is materiaal dat je helpt om de leerstof onder de knie te krijgen.

Opdrachten

Hier vind je de opdrachten die de leerkracht voor jou heeft klaargezet.

Resultaten

Wil je weten hoever je al staat met oefenen, opdrachten en toetsen?

Hier vind je een helder overzicht van al je resultaten.

Notities

Heb je aantekeningen gemaakt bij een bepaalde inhoud?

Via je notities kun je ze makkelijk terug oproepen.

Meer weten?

Ga naar www.ididdit.be

Vrede zij met jullie

As-salāmu alaykum wa-rahmatullāhi wa-barakātuh.

Na een heerlijke vakantie ben ik blij om weer aan de slag te gaan als verteller. Ik zal jullie met veel plezier en enthousiasme begeleiden door Sīra.

In Sīra 4 exploreren we samen, zoals in Sīra 3, de Qur ān en de vertellingen van de profeet Muhammad (vrede zij met hem). De hoofdstukken zien er vanaf nu een beetje anders uit. Elk hoofdstuk telt drie stappen. Je start telkens met oefeningen om je voorkennis te activeren. Daarna krijg je alle leerinhouden en informatie. Die verwerk je met begeleide en individuele oefeningen. De uitbreiding in het paars geeft je de kans om dieper op de leerstof in te gaan en extra opdrachten te maken. Jouw houding en het voeden van de ziel blijven altijd centraal staan.

1 Geef elke stelling punten van 1 tot 5 om aan te geven in welke mate ze bij jou passen (1 = past niet, 5 = past helemaal). Bespreek waarom.

a Ik kan omgaan met mensen die een visie hebben die ik niet deel.

c Ik deel dikwijls mijn mening op sociale media, ook al is die kwetsend.

d Ik probeer mensen te overtuigen van mijn standpunt.

b Ik word vaak kwaad om wat anderen posten op sociale media.

e Ik ga niet mee in discussies die me niet aangaan.

f Ik voel me onzeker wanneer ik een gesprek moet aangaan.

g Ik volg de mening van de mensen die online het populairst zijn.

2 Bekijk het videofragment over online haat en beantwoord de vragen.

a Wanneer is er sprake van een strafbaar feit?

b Geef een voorbeeld van zo’n strafbare oproep of uitspraak.

c Formuleer een argument waarom mensen het gemakkelijk vinden om online haat te verspreiden.

d Waar kun je terecht als je te maken hebt met online haat?

Waar het hart van vol is, loopt de mond van over. Zo luidt het spreekwoord. Jammer genoeg gaan sommige mensen daar te ver in en ontaarden hun boodschappen in kortzichtige en opruiende preken. Dat soort uitlatingen staat ver van het voorbeeld van onze profeet Muḥammad. Hij verkondigde zijn boodschap altijd met liefde, openheid en respect voor de ander. Zelfs als mensen zijn boodschap niet goed onthaalden, bleef de profeet met geduld en overgave zijn taak volbrengen. Hij werd nooit negatief in woord en daad.

3 Misschien volg of ken jij figuren die online actief zijn en bekend staan om hun hatespeeches. Beantwoord de vragen.

a Noteer twee namen in de prent en schrijf vier sleutelwoorden bij elke persoon.

b Waarom volg je die mensen? Bespreek met je klasgenoten en gebruik daarbij je sleutelwoorden.

4 Hoe ga je het best om met hatespeech of haatdragende boodschappen? Noteer na elk vers of advies wat je eruit leert. a

DE QURʾĀN ZEGT:

©VANIN

Laat er een gemeenschap uit jullie voortkomen die tot goedheid aanspoort en deugdelijkheid gebiedt en het verwerpelijke verbiedt. Zij zijn degenen die welslagen.

(Q 3:104)

DE QURʾĀN ZEGT:

En de dienaren van de Meest Barmhartige zijn degenen die nederig op aarde lopen. En als de onwetenden hen aanspreken, zeggen zij: salām. (Q 25:63)

©VANIN

c Tijdens het kalifaat van ʿUthmān ibn ʿAffān was er een man met de naam ʿAbdullāh ibn Sabaʾ. Hij beweerde dat hij een moslim was, terwijl hij slechte intenties had. Hij reisde naar verschillende streken en gebruikte haatdragende taal. Hij beschuldigde ʿUthmān ervan dat hij zijn macht misbruikte en ʿAlī onrecht aandeed door hem niet als kalief aan te stellen. Zo zette hij de mensen aan om tegen de kalief in opstand te komen. Dat leidde later tot de dood van de kalief ʿUthmān ibn ʿAffān.

d Als je een onderwerp aankaart, wees dan positief en oprecht in je boodschap. Mensen zijn vaak zeer gepassioneerd wanneer ze hun mening uiten over onderwerpen als religie, racisme, extremisme of politiek.

e Ook al ben je overtuigd van je mening over een bepaald onderwerp, wees je bewust van je houding tijdens het gesprek. Blijf altijd respectvol. Hoewel je de waarheid wil spreken en misvattingen tegen wil gaan, herinnert de Qurʾān ons in Q 17:53 eraan om ongepast taalgebruik en bespotting te vermijden.

5 Wat verwacht je dit jaar te leren in de lessen islamitische godsdienst?

Hoofdstuk 1

STAP 1 Arm en rijk

1.1 Wat als?

‘Wat als?’ Zo heette een humoristisch programma op tv, precies omdat het een vraag is die veel mensen zich weleens stellen. Wat als ik rijker was? Wat als ik sterker was? Wat als ik keigoed was in wiskunde? Die vragen komen wanneer je jezelf vergelijkt met mensen rond jou. Dat kan ertoe leiden dat je je eigen kwaliteiten onderschat of je eigen leven niet meer waardeert. Ken je het gezegde ‘vergelijking is de dief van vreugde’? Dat vat het probleem goed samen: door te vergelijken ondermijn je vaak je eigen levensgeluk. Al kan het je soms ook prikkelen om jezelf een doel te stellen en harder je best te doen.

1 Welke boodschap bevat de cartoon?

Of je rijk of arm bent …

Waarom ziet mijn huis er niet zo uit?

©VANIN

Al Hamdoulillah, mijn huis ziet er gelukkig niet zo uit …

hangt af van de richting waarin je kijkt.

2 Vergelijk jij je vaak met anderen? Markeer wat je soms bij anderen benijdt. rijkdom intelligentie schoonheid stijl gezondheid

vrienden populariteit familie

3 Lees de ḥadīth en bespreek met je buur. Heb je die ḥadīth al eens gehoord? In welke situatie?

Wat roept de tekst bij jou op?

DE ḤADĪTH VERTELT:

Abū Hurayra vertelde dat de profeet zei: ‘Kijk naar degenen die minder hebben dan jij en kijk niet naar degenen die meer hebben dan jij. Op die manier ben je niet ondankbaar voor wat Allah je schenkt.’

Muslim

©VANIN

1.2 Ongelijkheid in Mekka

Sakhr ibn Harb ibn Umayya, beter bekend als Abū Sufyān, was een leider en zakenman van de Quraysh-stam in Mekka. Hij behoorde tot een rijke familie waardoor hij zich meer kon permitteren dan andere bewoners van Mekka. Zo genoot hij elke dag van rijkelijke maaltijden. In zijn luxueuze tent zat hij op gekleurde, zachte kussens terwijl tot slaaf gemaakten hem grote borden brachten tot aan de randen gevuld met heerlijke stukjes vlees, vruchten en dadels. Zijn wijnglas werd voortdurend bijgevuld.

Een arme man liep voorbij en keek even naar binnen in de tent. Hij behoorde zelf niet tot een stam en was verwonderd over zoveel luxe. Hij zocht een plekje in de schaduw en at drie dadels als enige maaltijd.

Het was toen in Mekka de gewoonte en plicht om offers te brengen aan de verschillende idolen. Abū Sufyān kon probleemloos gouden munten schenken aan de idolen – hij werd er niet minder rijk door. De arme man offerde de dadels die hij die dag had verzameld en waarmee hij zijn honger had kunnen stillen. Het was moeilijk voor hem.

Beide mannen werkten ook in de handel. Maar Abū Sufyān was onder andere een stofhandelaar. Hij had grote karavanen met kamelen die de stoffen vervoerden. De arme man werkte als drager voor een handelaar. Hij moest de zware zakken vol kruiden op zijn rug dragen. Van de winsten die de handelaar maakte, zag hij niet veel.

Telkens als er een kind geboren werd in het huis van Abū Sufyān, werd dat uitgebreid gevierd, zeker als het een jongen was. Een geboorte was een bron van trots en vreugde. Maar toen de arme man een kind kreeg, huilde hij van verdriet. Het betekende voor hem een nieuwe mond die hij moest voeden en hij wist dat het kind hetzelfde ellendige leven zou leiden als hij.

Neem hier notities.

1 Hoe had Abū Sufyān het leven van de arme man kunnen verbeteren?

2 Noteer onder elke figuur uit de tekst de gelijkenissen die de profeet Muḥammad met hen heeft.

Gelijkenissen met Abū Sufyān Gelijkenissen met de arme man

3 Wiens leven ligt het dichtst bij het leven van de profeet Muḥammad? Waarom?

1.3 Privileges in kaart

Abū Sufyān had in Mekka door zijn rijkdom en afkomst heel wat privileges. Ook in onze huidige maatschappij gaapt er nog altijd een kloof tussen wie veel voorrechten heeft en wie er geen of heel weinig heeft.

Het woord privilege duikt vandaag de dag vaak op op sociale media. Daar wordt het dikwijls gelinkt aan rijkdom, maar ook aan aspecten als gender (‘male privilege’), huidskleur (‘white privilege’) ... Het is soms moeilijk om je eigen voorrechten te zien. Toch is het belangrijk om je bewust te zijn van die eigen voorrechten en om er iets mee te doen.

1 Duid in de bingo aan welke privileges je hebt.

Aantrekkelijk Fysiek gezond Rijk Mentaal gezond

Intelligent Mannelijk Populair Wit

2 Hoeveel privileges kon je aanduiden in de bingo?

3 Voel je je bevoorrecht door wat je hebt aangeduid? In welke situaties heb je gebruik kunnen maken van die privileges? Bespreek met je buur.

4 Kies een getuigenis en vul dan het schrijfkader in voor de persoon uit die getuigenis.

Mijn naam is Kürsad en ik heb moeite om vrienden te maken. Ik ben verlegen, het duurt lang voor ik uit mijn schulp kruip. Daar ben ik vroeger vaak om gepest. Nu hou ik me liever afzijdig wanneer er iets wordt georganiseerd. Ik heb het gevoel dat mensen me niet kennen of willen leren kennen. Toch zou ik het leuk vinden om uitgenodigd te worden en vrienden te hebben. Kun je me daarbij helpen?

Ik ben Cherif. Mijn thuissituatie is niet gemakkelijk. Mijn moeder heeft me altijd alleen opgevoed; ik heb mijn vader nooit gekend. Hij is vertrokken voor ik geboren werd. Mijn moeder heeft altijd haar best gedaan om voor mij te zorgen, maar ze is onlangs ziek geworden en heeft haar job verloren. Daardoor ben ik ’s avonds beginnen werken. Mijn schoolresultaten zijn gekelderd omdat ik niet genoeg slaap en eet. Ik durf dit niet op school te melden, maar ik heb hulp nodig.

Hoi, mijn naam is Elsa. Onlangs kreeg ik een huidziekte. Die is niet besmettelijk, maar laten we zeggen dat het er niet zo mooi uitziet. Het is heel zichtbaar en de dokters hebben voorlopig nog geen oplossing gevonden. Daardoor word ik nu vaak gemeden door anderen. Ik wil thuisblijven van school maar mijn ouders verplichten me om te gaan. Daar wil niemand nog met me praten. Als leerlingen me zien, lopen ze weg. De laatste keer liet ik per ongeluk een stapel boeken vallen. Geen van mijn vorige vrienden kwam mij helpen. Ik weet niet of ik nog één stap in dat gebouw wil zetten.

Schets van het probleem:

Ontbrekend privilege:

Ik schiet te hulp door:

1.4 Over de streep

1 Ga met je klasgenoten op een lijn staan. Je leerkracht leest enkele vragen voor. Als je ‘ja’ kunt antwoorden, zet je een stap naar voren en anders blijf je staan.

Hebben je ouders je leren bidden?

Zijn je ouders nog altijd getrouwd?

Ben je een man?

Ben je tevreden met je uiterlijk?

Heb je mensen die je ondersteunen?

Slaap je meestal goed?

Ben je gelukkig?

Spreken je ouders vlot Nederlands?

Heb je tijd voor hobby’s?

Heb je nooit moeten vechten?

©VANIN

2 Kleur de privilegegrafiek in op basis van opdracht 1 .

Ken je niemand die lijdt aan verslavingen?

Kun je regelmatig iemand trakteren?

Kun je thuis vrienden uitnodigen?

Heb je iemand aan wie je vragen over religie kunt stellen?

Volg je een studierichting die je zelf koos?

Heb je vrienden van verschillende culturen en achtergronden?

Ben je trots op jezelf?

Kun je fysiek wat de meeste mensen van jouw leeftijd kunnen?

UiterlijkGezinssituatie Gezondheid Rijkdom Religie

UITBREIDING

3 Welke gevolgen kan kansarmoede hebben op je schoolloopbaan? Bekijk het videofragment en beantwoord dan de vragen.

a Armoede is meer dan het gebrek aan geld. Verklaar en geef drie voorbeelden.

b Stel: je bent vaak ziek tijdens de schoolweek. Wat zijn mogelijke gevolgen voor je schoolloopbaan?

c De metafoor van de drie kuilen geeft oplossingen aan. Hoe kan jij een medeleerling helpen om uit zijn kuil te geraken?

d Hoe ziet jouw levensweb eruit? Schrijf in het midden van het web de positieve elementen in je leven en buiten het web de negatieve. Kies uit: woning, vrienden, gezondheid, gezin, inkomen van het gezin, school

STAP 2 Allah en zijn schepping

2.1 Gelijkheid

Neem hier notities.

in de schepping

©VANIN

DE QURʾĀN ZEGT:

En van alles hebben Wij paren geschapen, opdat jullie er lering uit zullen trekken. (Q 51:49)

1 Noteer bij elke afbeelding of de gelijkheid die Allah vooropstelt aanwezig is. Leg uit en bespreek je antwoorden daarna met je buur.

2.2 Goddelijke eenheid

Neem hier notities.

In de zesde eeuw onderdrukten de rijke stamhoofden in Mekka de rest van de bevolking. Dat veroorzaakte veel armoede en ongelijkheid. Bovendien misbruikten de stamhoofden religie om die stituatie in stand te houden. Zo namen zij de giften aan de goden in beslag en werden zo nog rijker. Na verloop van tijd raakte de hele samenleving ontwricht. Daarop besloot de profeet Muḥammad om in te grijpen. Daarom verduidelijkte hij de tawḥīd, de goddelijke eenheid. Hij legde uit dat alles in het universum geschapen is door één God, die geen deelgenoot heeft. De hele schepping getuigt van die eenheid, van de schitterende sterren aan de hemel tot de kleinste levende wezens op aarde. De profeet zette de stamleiders aan tot nadenken over de Schepping. Zo zouden ze de grootheid van Allah inzien, nadenken over hun daden en wel hun verantwoordelijkheid opnemen.

©VANIN

1 Markeer in de tekst:

a in geel hoe de situatie in Mekka was tijdens de heerschappij van de rijke stamhoofden.

b in blauw wat tawḥīd betekent.

c in groen welke invloed tawḥīd vooropstelde in Mekka.

2 Hoe kan tawḥīd jou motiveren om iets binnen de maatschappij te veranderen?

UITBREIDING

Neem hier notities.

Het wezen van Allah is uniek en ondeelbaar. Dat betekent dat zijn goddelijke wezen niet samengesteld is uit verschillende onderdelen en niet te vergelijken is met zijn schepping. Ook zijn de eigenschappen Allah zoals kennis, wil, kracht, spraak … eeuwig en horen bij zijn wezen.

De eigenschappen van Allah en die van zijn schepselen zijn niet vergelijkbaar. Ten slotte worden de handelingen van Allah door niets of niemand beïnvloed. Alles wat Allah doet, komt voort uit zijn wil. Alles wat er in de wereld gebeurt, inclusief wat mensen doen, gebeurt omdat Allah het toestaat en verloopt volgens zijn plan. Allah is de enige die alles in het universum veroorzaakt en regelt.

Tawḥīd is niet alleen een theoretisch concept, maar ook een levenswijze die principes zoals rechtvaardigheid, gelijkheid en verantwoordelijkheid benadrukt. Die boodschap was essentieel om de samenleving in Mekka fundamenteel te transformeren. De profeet moedigde de mensen aan om hun aandacht op Allah te richten en hun verantwoordelijkheid voor hun daden op te nemen.

Tawḥīd inspireerde moslims om op te komen voor hun rechten, te zorgen voor de armen en behoeftigen, tot slaaf gemaakten vrij te kopen en dagelijks goede daden te verrichten. Het geloof werd een middel om te verbinden, voor elkaar te zorgen en elkaar als gelijken te behandelen.

Naast het begrijpen van de tawḥīd, zochten moslims in de loop van de geschiedenis verschillende manieren om de goddelijke eenheid te ervaren. Sommigen bereikten diepe spiritualiteit via meditatie, kunst, muziek en poëzie.

Het is belangrijk op te merken dat er variatie bestaat binnen de moslimgemeenschap: niet alle moslims delen dezelfde opvattingen en praktijken als het gaat om het ervaren van Allah. Terwijl sommigen kunst en muziek aanmoedigen als vormen van aanbidding, zijn anderen voorzichtiger en verbieden sommigen die vormen zelfs.

©VANIN

Noteer bij elke onderverdeling van de tawḥīd de juiste verklaring.

- Tawḥīd ad-Dhāt:

- Tawḥīd aṣ-Ṣifāt:

- Tawḥīd al-Afʿāl:

4 Hoe probeer jij Allah te ervaren of kom jij het dichtst tot Allah? Leg uit.

5 Bekijk de kennisclip. Duid na elke stelling aan of ze juist of fout is. Verbeter elke foute stelling.

Juist Fout

a De rijke stamhoofden gebruikten geloof om het geld eerlijk te verdelen.

b De profeet verwees naar de natuur als argument voor Allahs bestaan.

c Het hoofdstuk al-Ikhlāṣ beschrijft de situatie in Mekka.

d Allah heeft in totaal 99 Schone Namen.

e Als je een arme voedt, dan zul je Allah als de Onderhouder treffen zowel in dit leven als in het Hiernamaals.

f In hoofdstuk 59 in de Qurʾān worden er 10 Schone Namen van Allah vermeld.

6 Hoe had het geloof in Allah impact op de zwakken en de tot slaaf gemaakten binnen Quraysh?

7 Waarom gaf de goddelijke eenheid Bilāl ibn Rabāḥ de nodige kracht om op te komen voor zijn rechten? Markeer elk juist antwoord.

a Tawḥīd riep de mensen op om actie te ondernemen.

b Bilāl ibn Rabāḥ zag een kans om zich te verrijken.

c Bilāl ibn Rabāḥ voelde zich gelijkwaardig.

d De moslims vormden een gemeenschap waarin voor elkaar werd gezorgd.

e Tawḥīd riep op tot wraak op zijn meesters.

8 Heeft het geloof een positieve invloed op jou? Leg uit met een voorbeeld.

©VANIN

9 Is gelovig zijn een privilege voor jou? Leg uit.

10 Welke twee krantenkoppen zou je vanuit je geloof steunen? Licht toe en bespreek klassikaal.

Toelichting:

11 Zet een kruisje na elke stelling waarmee je akkoord gaat. Bespreek waarom.

a Bij moslims bestaat racisme niet.

b Vrouw en man zijn gelijk.

c De Qurʾān moedigt ons aan om kritisch te zijn.

d Je moet altijd de geleerde volgen, al voel jij je er niet goed bij.

e Als moslim moet ik het lot aanvaarden en niet opkomen voor mijn rechten.

12 Wanneer kan geloof negatief zijn?

13 Welk advies zou je geven als je merkt dat geloven een negatieve impact heeft op een vriend(in)? Leg uit.

2.3 Het grote debat

1 Ben je voor of tegen de stelling ‘Mensen die in God geloven zijn naïef ’?

In dit kettingdebat komen voor- en tegenstanders om de beurt aan het woord. Elke leerling krijgt de kans om het argument van de vorige spreker te weerleggen en kan daarna een eigen argument aanbrengen. Iedereen heeft maximaal één minuut spreektijd. Na de laatste spreker reageert de eerste spreker met een weerlegging. Zo is de ketting rond!

2 Reflecteer over het debat en noteer je antwoord op de vragen.

a Welke argumenten vond je sterk?

b Welke argumenten vond je zwak?

c Is je mening veranderd? Leg uit.

1 Bespreek de cartoon.

a Welke boodschap begrijp jij uit de cartoon?

Post ©VANIN

b Hoe zou jij het begrip ‘niet geloven’ omschrijven?

c Geef een omschrijving van het woord ‘atheïst’.

d Wat betekent geloof voor jou?

2 Lees de X / de post van Albert Einstein over zijn kijk op de wereld en formuleer een reactie.

Albert Einstein

@Albert Einstein

Het woord ‘god’ is voor mij niets meer dan de uiting en het product van menselijke zwakte.

3.1 Stappen naar Allah

Neem hier notities.

Voor sommige mensen vormt het atheïsme de solide basis van hun wereldbeeld en levensfilosofie. Ze geloven niet dat er goden of bovennatuurlijke entiteiten bestaan. Maar anderen maken een intrigerende reis naar een diep spiritueel bewustzijn en uiteindelijk naar God.

©VANIN

Hoe je de beste weg kiest naar een goddelijke entiteit, hangt af van verschillende factoren. Zo is de weg naar Allah een reis van zelfreflectie, waarbij je jezelf uitdaagt om eigenschappen zoals geduld, vergevingsgezindheid en nederigheid te ontwikkelen. Dat is een veeleisend traject, want het vraagt veel doorzettingsvermogen om verleidingen te weerstaan en afleidingen te vermijden. Om de mens op weg te helpen kunnen ʿibāda of aanbiddingen houvast en richting geven. Daarom kan de centrale plaats van aanbidding in de islam niet genoeg benadrukt worden: ze vormt het geloof en de praktijk van moslims. Het is de basis voor alle andere aspecten van het geloof. De weg van aanbiddingen gaat gepaard met zelfontdekking, waarbij je streeft naar een dieper begrip van de relatie tussen jou en Allah.

1 Wat is volgens jou de boodschap van de tekening?

2 Welke vormen van aanbidding heb je al eens uitgevoerd?

3 Welke aanbiddingen doe je dagelijks, wekelijks, maandelijks? Vul aan met eigen voorbeelden.

Dagelijks WekelijksMaandelijksJaarlijks

©VANIN

Gebed

Vasten

Sporten

Werken

Ouders helpen

Studeren

3.2 ʿIbāda

Neem hier notities.

Oorsprong

In Mekka stonden de moslims bloot aan vervolging en andere beproevingen. Het goddelijke advies luidde daarom om de tegenslagen moedig te verdragen en kalm te blijven. De openbaringen gingen dan ook over geduld, volharding en de bereidheid om het geloof te belijden. Het openlijk prediken van de boodschap was niet eenvoudig in zo’n vijandige omgeving. Zowel de openbaringen als de aanbiddingen moesten vaak privé gebeuren om vervolging te voorkomen. In deze Mekkaanse periode legden de verzen de nadruk op de fundamentele geloofsbeginselen, zoals het geloof in één God, het belang van rechtvaardigheid en naastenliefde.

De Kaʿba in Mekka

In Medina daarentegen vonden meer en meer bekeerlingen eindelijk een veilige omgeving om openlijk hun aanbidding te praktiseren. Het gebed gebeurde in het openbaar wat bijdroeg aan het gevoel van eenheid. In deze Medinese gemeenschap werd het belangrijk om het alledaagse leven goed te organiseren. Daarom pasten de openbaringen zich aan die nieuwe context aan: de verzen gaven nu vooral richtlijnen om sociale relaties in orde te brengen, familiezaken te regelen, gemeenschapsbanden te versterken, en liefdadigheid en rechtvaardigheid aan te moedigen. Ook specifieke regels en voorschriften zoals de gebedstijden, gebedsrichting naar Mekka, het moment van de jaarlijkse vastenmaand ramaḍān en andere aanbiddingsrituelen en praktijken werden vastgesteld.

Doel

©VANIN

Het gebed en zelfreflectie tijdens aanbiddingen bevorderen het gevoel van verantwoordelijkheid voor de eigen daden en gedachten. Gezamenlijke gebeden en gemeenschappelijke vormen van aanbidding, zoals het vrijdaggebed, brengen mensen samen en versterken de banden binnen de gemeenschap. Vasten en andere vormen van onthouding stimuleren zelfdiscipline en zelfbeheersing. Tijdens die aanbiddingen worden geduld en doorzettingsvermogen geoefend. Het verrichten van liefdadigheid (zakāt en ṣadaqa) als onderdeel van aanbidding draagt bij tot medeleven en empathie voor de behoeftigen. Het herinnert aan de verantwoordelijkheid om anderen te helpen en te ondersteunen. De verplichte zakāt bevordert sociale gerechtigheid door de welvaart te delen en te herverdelen onder de minderbedeelden. Die vormen van aanbidding benadrukken respect voor anderen en moedigen verdraagzaamheid aan, ongeacht etnische, sociale of economische achtergronden.

De moskee van de profeet in Medina

1 Markeer in de tekst in groen het deel over geduld, in blauw over de niet-openlijke aanbiddingen en in geel over fundamentele beginselen.

2 Geef bij elk aspect van aanbiddingen één of meerdere elementen die erbij passen.

a Gemeenschappelijke aanbiddingen:

b Specifieke regelgeving omtrent aanbiddingen:

©VANIN

c Bevordering van sociale relaties en wetgeving:

3 Geef bij elk aspect van aanbiddingen een praktijk die vandaag nog bestaat.

a Gemeenschappelijke aanbiddingen:

b Specifieke regelgeving omtrent aanbiddingen:

c Bevordering van sociale relaties en wetgeving:

4 Kwaliteiten kunnen, als je ze traint, ook een vorm van ʿibāda zijn. Omcirkel in de tekening welke kwaliteiten jou kunnen helpen om de top te bereiken.

Al Hamdulillah! BISMILLAH!

Ook profeten verkenden op unieke wijze de weg naar Allah. Ze baden, reflecteerden en ontvingen goddelijke boodschappen op hun reis naar Allah. Profeten gebruikten hun gebeden en reflecties om de tijd te nemen om na te denken over zichzelf, hun omgeving en hun relatie met Allah. Dit hielp hen niet alleen om Allah beter te begrijpen, maar ook om zichzelf beter te begrijpen.

5 Welke aanbiddingen werden voor de tijd van de profeet toegepast? Zoek de verzen Q 21:87, Q 19:14, Q 19:31, Q 19:10 op en vul de tabel in.

Naam van de profeetBron (hoofdstuk en vers) Soort aanbidding

Yaḥyā

Yūnus

Zakariyyā

©VANIN

3.3 Moreel kompas

Profeten gingen op hun eigen manier op zoek naar Allah. Doorheen de tijd werden die rituelen verdergezet en kregen ze soms een andere invulling. Zo zijn er vandaag moslims die via mystiek dichter tot Allah proberen te komen. Die aanbiddingsvorm vind je vooral terug bij het soefisme. In het soefisme is het belangrijk om via dhikr of herdenking van Allah de relatie met Allah te versterken. Op die manier blijft ook het morele kompas in balans.

1 De tekst over het soefisme is door elkaar gehaald. Zet de delen in de juiste volgorde door elk vakje te nummeren van 1 tot 6.

Als het hart gezuiverd is, dan kun je dichter tot Allah komen. Het uiteindelijke doel van een soefi is om een vriend van Allah te worden.

De ziektes van het hart aanpakken is een belangrijk aspect om een beter mens te worden. Naast de formele regels van de islam, houden de soefi’s zich dus bezig met hun innerlijke zelf of ego.

De leiders waren nodig omdat de moslims de kennis van de islam wel beheersten en de vijf pilaren praktiseerden, maar de ziektes van het hart (zoals jaloezie, arrogantie, hoogmoed …) konden ze niet genezen.

Na de dood van de profeet ontstond in de 7de en 8ste eeuw het soefisme uit een nood aan spirituele leiders. Met zulke rituelen leer je de ziektes van het hart kennen en kan het hart gezuiverd worden.

Om het eigen ego te zuiveren geeft de spirituele leider onder andere een paar opdrachten die iemand elke dag moet uitvoeren, zoals de vredesgroet aan de profeet zo’n vijfduizend keer opzeggen.

2 Bekijk het videofragment over Sinan Can waarin hij vertelt wat soefisme voor hem betekent. Los daarna de vragen op.

a Wat houdt het morele kompas in voor Sinan?

b Waarnaar wijst jouw morele kompas? Omcirkel de waarden in die jij belangrijk vindt in je leven.

c Zoek op het internet van wie de uitspraak is.

©VANIN

Gisteren was ik slim, dus ik wilde de wereld veranderen. Vandaag ben ik wijs, dus ik verander mezelf.

d Hoe zou jij innerlijk nog kunnen veranderen of wat zou jij kunnen verbeteren aan jezelf?

3 Bekijk het videofragment van de dansende derwisj.

a Markeer de woorden die passen bij het videofragment. Bespreek klassikaal.

herkenbaar wervelend aanbidding divers trance liefdevol verwarrend gezellig eentonig ritmisch verenigend

b Lees de uitspraak van Rūmī over de wervelende dans. Vul dan de zin aan.

UITBREIDING

Dansen doe je als je boven de werelden uitstijgt, je hart aan stukken scheurt en je ziel overgeeft.

Ik vind dat de uitspraak past / niet past bij het filmpje van de dans omdat

WIST JE DAT

Mevlana Celaleddin Rūmī, kortweg Rūmī of ook wel Mevlana (‘meester’) genoemd, leefde van 1207 tot 1273, eerst in Iran en vanaf zijn 21ste in het Turkse Konya. Het verhaal gaat dat Rumi, toen hij in hogere sferen zijn huis verliet en langs de werkplaats van een smid kwam, in de hamerslagen de klanken ‘Allah, Allah’ hoorde. Hij begon op straat spontaan op dat ritme te draaien. De smid deed mee en zo is de ‘sema’, het kenmerkende gebed, ontstaan. Tijdens deze gebedsceremonie draaien de gelovigen (derwisjen) rond. Zo proberen ze in vervoering te raken en dichter bij God te komen.

3.4 Spirituele ervaringen

ALLAH ERVAREN VIA KUNST …

1 Zoek minimaal vier kunstvormen op via de linken of video’s.

a Hoe ervaren de makers Allah via hun kunst? Maak van drie kunstvormen een analyse in het schrijfkader.

b Bespreek je bevindingen in groep.

Kunstvorm 1

Wie heeft dit gecreëerd?

Wat is de boodschap van de maker?

Wat is het doel van de maker? informerenactiverenamuserenovertuigenadviserenemotionereninspireren

Ik zou deze kunstvorm wel / niet delen op sociale media omdat

Kunstvorm 2

Wie heeft dit gecreëerd?

Wat is de boodschap van de maker?

Wat is het doel van de maker? informerenactiverenamuserenovertuigenadviserenemotionereninspireren

Ik zou deze kunstvorm wel / niet delen op sociale media omdat

Kunstvorm 3

Wie heeft dit gecreëerd?

Wat is de boodschap van de maker?

Wat is het doel van de maker? informerenactiverenamuserenovertuigenadviserenemotionereninspireren

Ik zou deze kunstvorm wel / niet delen op sociale media omdat

2 Maak een eigen slam poetry over jouw geloof, over jouw connectie met Allah.

a Gebruik het stappenplan op iDiddit.

b Breng je slam poetry voor de klas.

3 Vul de zelfevaluatie in.

3.5 Exit-ticket

Lukt het jou om in 140 tekens (of minder) het hele hoofdstuk samen te vatten? Schrijf een Instagrampost over de les en stuur die naar een vriend of familielid.

Vragen die kunnen helpen bij het schrijven van je bericht:

• Wat is de hoofdgedachte van de les?

• Welke hashtags zou je gebruiken om de les te beschrijven?

• Welke achtergrondinformatie kun je verbinden met de informatie uit de les?

• Wat wil je echt niet vergeten van de les?

• Welke wijze woorden zou jij willen delen uit de les van vandaag?

Synthese

Samenvatting

Tot slaaf gemaakte

Stap 1 Arm en rijk

Handelaar

©VANIN

Stap 2 Allah en zijn schepping

Gevolgen polytheïsme misbruikt door stamhoofden

āya  tawḥīd

Gevolgen monotheïsme verduidelijkt door de profeet

Geloof

Negatief

Positief

3 De weg naar Allah

Stap

Begrippenlijst

ʿIbāda Het Arabische woord voor dienstbaarheid, meestal vertaald als aanbidding.

Khalq Een verzamelnaam van alles wat Allah schiep, het hele universum en alle levende wezens.

Khulq Een verwijzing naar iemands karakter en gedrag op basis van morele waarden en deugden, zoals vriendelijkheid en eerlijkheid.

Mystiek Het hartstochtelijk streven naar vereniging van de ziel met God.

Privilege Een voorrecht dat soms losstaat van eigen inspanningen.

Soefisme Een mystieke stroming binnen de islam. Met meditatie streven soefi’s ernaar om uit liefde voor Allah te versmelten met Hem. Ze proberen één te worden met Allah door zich los te maken van aardse of materiële zaken en hun eigen ego.

Tawḥīd al-Afʿāl De eenheid in zijn handelingen

Tawḥīd ad-Dhāt De eenheid in zijn wezen

Tawḥīd aṣ-Ṣifāt De eenheid in zijn eigenschappen

Kennen en kunnen

Stap 1  Ik verwoord waarom jaloezie gelijk staat aan ondankbaarheid aan Allah.

 Ik vergelijk het leven van de verschillende lagen in de bevolking in Mekka in de tijd van de profeet.

 Ik benoem mijn eigen privileges.

 Ik bedenk manieren om anderen te helpen met mijn privileges.

 Ik reflecteer over mijn eigen voorrechten.

 Ik toon dankbaarheid voor mijn voorrechten.

 Uitbreiding: Ik leg uit hoe kansarmoede een effect heeft op de schoolloopbaan.

Stap 2  Ik geef voorbeelden uit de schepping om Allahs bestaan aan te tonen.

 Ik omschrijf welke invloed tawḥīd had in de Mekkaanse samenleving.

 Ik verklaar het begrip tawḥīd in mijn eigen woorden.

 Uitbreiding: Ik leg de drie categorieën van tawḥīd uit.

 Ik reflecteer over de positieve en negatieve manier waarop geloof kan worden gebruikt.

 Ik onderbouw mijn mening met argumenten over de invloed van het geloof op de samenleving.

 Ik verklaar het begrip atheïsme op basis van een voorbeeld.

Stap 3  Ik beschrijf het concept ʿibāda in ruime zin.

 Ik omschrijf minstens vier effecten van aanbidding op de eigen morele ontwikkeling.

 Ik geef vijf situaties aan waarin aanbiddingen een meerwaarde kunnen zijn voor de maatschappij.

 Ik formuleer in eigen woorden wat de spirituele dimensie is van aanbidding.

 Ik reflecteer over mijn eigen weg naar Allah.

 Ik verklaar het begrip soefisme in mijn eigen woorden.

 Ik vertel op basis van een voorbeeld waarnaar mijn morele kompas wijst.

 Ik reflecteer over uitspraken rond innerlijke verandering.

 Ik vorm een mening over een mystieke beleving van geloof.

 Uitbreiding: Ik analyseer minimaal drie kunstvormen in functie van het ervaren van Allah.

 Uitbreiding: Ik bespreek in groep wat de boodschap van de kunstvormen inhoudt in functie van het ervaren van Allah.

 Uitbreiding: Ik maak met een stappenplan een slam poetry over de persoonlijke connectie met Allah.

Hoofdstuk 2

1.1 Met volle overtuiging

©VANIN

1 Doe het beter dan de man in de cartoon. Je leerkracht geeft je een kaart met een onderwerp waarover je één minuut praat. Gebruik je overtuigingskracht om de aandacht te trekken. Succes!

2 Leg uit hoe je de opdracht hebt ervaren.

Neem hier notities.

Onder de metgezellen had je verschillende sterke sprekers zoals Abū Bakr, Alī, A isha en Ja far. Zij zetten hun overtuigingskracht in om duurzame relaties te onderhouden met vriend en vijand op politiek, economisch, religieus en sociaal vlak. Daarbij kozen ze zorgvuldig de woorden om hun boodschap over te brengen. Zo bracht ook de profeet Muhammad zijn boodschap beknopt, maar met veel diepgang over. Een van de invloedrijke sprekers in Mekka in de tijd van de profeet was Amr ibn al- Ās. Hij bereidde zijn toespraken heel goed voor en besteedde veel aandacht aan de juiste woorden om zijn boodschap kracht bij te zetten. Daarom werd hij tijdens conflicten door politieke leiders vaak ingezet als onderhandelaar, omdat hij erin slaagde om duurzame economische relaties op te bouwen. Als handelaar reisde hij namelijk veel en moest hij vaak onderhandelen. Dankzij zijn inzichten, ervaring en intelligentie had hij een belangrijke stem binnen de Quraysh-stam.

1.2 Overtuigen zonder woorden

1 Verken de ontdekplaat. Schematiseer de informatie over de emigratie naar Abessinië in een mindmap.

©VANIN

2 Bekijk het videofragment over het gesprek tussen Jaʿfar, ʿAmr en Negus in de ontdekplaat. Let goed op welke technieken ʿAmr en Jaʿfar gebruiken om overtuigend over te komen. Beantwoord dan de vragen. Tip: je vindt het gesprek ook in de ontdekplaat terug.

a Wat kun je vertellen over het uiterlijk van ʿAmr en Jaʿfar?

b Vind je een verzorgd voorkomen belangrijk? Leg uit.

c Hoe was de houding van ʿAmr voor het gesprek startte?

d Was ʿAmr voorbereid voor dit gesprek? Leg uit.

e Nadat het gesprek afgelopen leek, haalde Jaʿfar opnieuw het argument aan van het onrecht dat hen was aangedaan. Hoe reageerde ʿAmr daarop? Leg uit.

f Om de aandacht van Negus te trekken, verwees Jaʿfar naar een gelijkenis tussen hen. Hij sprak over ahl al-kitāb, de mensen van het boek. Wat betekent dat?

g Moet moreel handelen altijd aan religie gekoppeld zijn? Leg uit.

h In de Qurʾān hoofdstuk 30 vers 30 zegt Allah dat de mens van nature goed is. Welk begrip geeft die boodschap weer?

i Hoe maakte ʿAmr misbruik van zijn privileges? Markeer elk juist antwoord.

1 Door zijn handelsrelatie en vriendschap met Negus te gebruiken om de eerste moslims geen asiel te geven.

2 Hij sprak over zijn opleiding en opvoeding.

3 Hij bracht geschenken mee voor Negus om hem om te kopen.

4 Hij verwees naar zijn status als rijk stamhoofd.

j Hoe was de houding van Jaʿfar toen hij verschilde van mening met Negus?

3 Lijst tips & tricks op om een goed debat te voeren. Gebruik daarbij je antwoorden van opdracht 2.

©VANIN

Neem hier notities.

Een influencer is een middel en geen doel. Als de influencers jouw doel worden, dan ben jij hun middel.

Mourad

Vandaag zijn de invloedrijke sprekers vooral de influencers op sociale media, met TikTok met stip op één. Elke influencer heeft een favoriet thema. Dat betekent echter niet dat ze een speciale opleiding volgden of veel expertise hebben over dat onderwerp. Toch kunnen de populairsten rekenen op vele duizenden volgers. Daarom is het belangrijk om altijd een stapje achteruit te zetten en kritisch te kijken naar het doel van de influencer. Staat een eerlijke boodschap centraal of streven ze vooral naar zoveel mogelijk volgers? Willen ze hun publiek amuseren, informeren of overtuigen? Die vragen voorkomen dat je misleid wordt. Wees je er altijd van bewust dat een online imago een vorm van 'performance' is. Wat influencers tonen, komt niet altijd overeen met wie ze echt zijn. Dat beseffen is cruciaal om te begrijpen hoe informatie wordt aangeboden en welke intenties de aanbieders hebben. Zo word je weerbaarder en mediawijs!

©VANIN

1 Maak een online collage met tools zoals Word of Canva. Gebruik het sjabloon hieronder als basis.

a Zoek twee hedendaagse sprekers die te vergelijken zijn met ʿAmr. Leg je keuze uit.

b Zoek twee online influencers die sterk verschillen van ʿAmr. Leg je keuze uit.

c Kleur de zaken die niet goed zijn in het rood. Kleur de zaken die goed zijn in het groen.

Naam en voornaam:

Aantal volgers:

Topics:

Leeftijd:

Woonplaats:

2 Hoe voorkom je dat je een middel van een influencer wordt?

1.4 In woord en daad

Soms ben je op de verkeerde plek op het verkeerde moment en dreig je meegesleept te worden in een verkeerde situatie. Op zo’n moment is het belangrijk om na te denken over de waarden waarmee je bent opgevoed. Wie weet lukt het jou wel om de anderen te beïnvloeden en de situatie de juiste kant uit te sturen. Goed leiderschap vertaalt zich namelijk zowel in gedrag als in woorden. Als je beide combineert, ben je in staat om veel te veranderen.

1 Lees elke situatie en kies er één uit. Schrijf een korte rede van maximaal één minuut om je vrienden te overtuigen. Gebruik de tips en tricks op p. 43.

Enkele vrienden spreken af om na geplande klimaatbetogingen in Brussel amok te maken. De protestbeweging zelf laat hen koud, ze hebben gewoon zin om de vandaal uit te hangen. Hoe overtuig je hen om dat niet te doen?

Op zaterdagmiddag ga je shoppen met vrienden. Twee vrienden vertellen je dat ze stiekem iets hebben meegenomen uit de Action zonder te betalen. Wat zeg je zodat ze het zouden terugbrengen?

2 Reflecteer over je voordracht.

©VANIN

Mijn inhoud was

Mijn houding was UITBREIDING

De samenhang van de tekst was

Mijn stemvolume was

Op een warme vrijdagnamiddag beslissen je klasgenoten om te spijbelen. Ze proberen de hele klas mee te krijgen in het plan. Hoe overhaal je hen om dat niet te doen?

STAP 2 Religie aan het woord

2.1 Bronnen van religie

Neem hier notities.

In een wereld vol informatiestress is het talent om je boodschap helder over te brengen goud waard. Een duidelijk gebrachte en korte boodschap zal meer effect hebben dan een langdradig en verward betoog. Maar communicatie draait niet alleen om woorden; non-verbale signalen en empathie spelen ook een grote rol. Daar komt nog bij dat bepaalde onderwerpen gevoelig liggen in onze samenleving. Zo is spreken over religie en politiek aan de eettafel meestal sociaal niet aanvaard. Toch is het beter om de dialoog over religie niet uit de weg gaan. Weeg daarbij je woorden goed af voor je spreekt.

1 Wat is de essentie van religie voor jou? Noteer in één minuut zoveel mogelijk antwoorden op die vraag.

©VANIN

2 Gebruik je notities uit opdracht 1 om in één minuut mondeling je verhaal te brengen.

Neem ook de tips & tricks van p. 43 uit stap 1 erbij.

Abdoulaye: Yo Selin, heb je ‘t nieuwtje gehoord? Een gast, Mohamed is z’n naam, die in Mekka rondloopt en die zegt een profeet van God te zijn?

Selin: Yep, Abdoulaye, ik heb dat via vrienden gehoord. Ze zeggen dat hij een coole boodschap heeft, iets over eenheid en rechtvaardigheid?? Da’s wel wat anders dan nu ��

Abdoulaye: Right! Hij verkondigt het geloof in Allah! En mijn vriend zei dat die Mohamed ook zegt dat het bidden voor en vereren van beelden moet stoppen.

Selin: huh? Wrm is dat zo belangrijk ☹ Wrm doen we niet gwn verder met onze oude manieren van bidden?

Selin: Wat maakt hem speciaal dan? Er zijn toch nog mensen die claimen profeten te zijn?? Is hij dan echt true?

Selin: Maar m’n copin zei dat Mohamed ook spreekt over het helpen van de armen en behoeftigen. Echt?

Abdoulaye: Yes, hij praat over sociale rechtvaardigheid en naastenliefde. Drbij moeten we voor de armen, wezen en behoeftigen zorgen. En dat we ook verantwoordelijk zijn voor het welzijn van anderen.

Selin: Dat klinkt chique! Maar wat als we zijn boodschap niet volgen?

Abdoulaye: Ja idd, hij waarschuwt dat er een dag gaat komen, Dag des Oordeels heet die! Dan moeten we verantwoording afleggen voor onze daden. Al wie rechtvaardig leeft en in Allah gelooft, zal worden beloond, terwijl al wie zich bewust afkeert van het goede en voor het kwade kiest, zich zal moeten verantwoorden.

Selin: Wow! Beetje zoals voor een rechter komen als je door het rode licht bent gereden, niet? Oké gast, we gaan luisteren naar wat Mohamed te zeggen heeft. Die boodschap lijkt toch ni zo ingewikkeld he?

Abdoulaye: Yes, Selin. Kom, we gaan kijken wat hij ons wil leren. Dat is mss wel goed voor onze community en onze life

©VANIN

4 In het gesprek tussen Abdoulaye en Selin vind je enkele kernboodschappen van de profeet Muḥammad in Mekka terug. Welke vier kernboodschappen herken je?

5 Welke kernboodschap is onvoldoende zichtbaar in jouw omgeving?

©VANIN

6 Hoe kun jij die kernboodschap beter zichtbaar maken?

2.2 Bronnen van religie

Neem hier notities.

De Qurʾān omschrijft religie als een toegewijde en intieme relatie tussen de mens en Allah. Het is een levenslange reis van spirituele groei, waarbij gelovigen streven naar een nauwere band met Allah en een beter begrip van zijn richtlijnen. Religie is een essentieel aspect van het leven van moslims en het heeft een grote invloed op hun dagelijkse bestaan.

De belangrijkste bron van islamitische religie is de Qurʾān. Het boek vormt zo de leidraad voor gelovigen en het bevat ook de richtlijnen voor het leven, ethiek, rechtvaardigheid en spiritualiteit. Naast de Qurʾān wordt de sunna (uitspraken, gedragingen, stilzwijgende goedkeuringen van de profeet Muḥammad) beschouwd als een belangrijke bron van religieuze begeleiding.

Om die nauwere band met Allah en innerlijke spirituele groei te bevorderen, neemt religie verschillende vormen aan zoals bidden, liefdadigheid verrichten, vasten, zonden en het kwade vermijden, mededogen tonen en vergeving schenken, een rechtvaardig leven leiden en streven naar rechtvaardigheid en moraliteit.

Islamitische religie kan net zoals andere religies en levensbeschouwingen diepgaande effecten op individuen en gemeenschappen hebben. Het kan innerlijke vrede brengen, morele begeleiding geven en nederigheid en medeleven bevorderen. Het stimuleert ook sociale rechtvaardigheid, naastenliefde en respect voor anderen. Het biedt een pad naar het eeuwige geluk en het bereiken van Allahs liefde.

1 Hoe wordt religie omschreven in de Qurʾān?

2 Geef drie concrete voorbeelden van hoe religie zichtbaar is in de samenleving.

3 Wat zijn de belangrijke bronnen van religieuze begeleiding?

4 Welke positieve effecten heeft religie op het individu en op de samenleving?

Individu

Samenleving

5 Hoe kan religie die op zich goed is, toch door mensen worden misbruikt?

6 Geef twee voorbeelden van religie die wordt gebruikt als middel om verkeerde doelen te bereiken.

7 Zoek op het internet welke levensbeschouwingen de kernwaarden van de islam delen. Schrijf naast elke kernwaarde twee levensbeschouwingen.

Kernwaarde Levensbeschouwingen

Monotheïsme

Rechtvaardigheid

Naastenliefde

Verantwoordelijkheid

Aanvaarding

8 Welke kernwaarde uit andere levensbeschouwingen komt volgens jou niet aan bod in de islam?

©VANIN

WIST JE DAT

Qiyās is een principe binnen de fiqhwetenschappen, gebaseerd op analogie. Het betekent juridische richtlijnen uit de Qurʾān en de sunna toepassen op hedendaagse gebeurtenissen. Een voorbeeld ervan is het verbod op bedwelmende stoffen dat wordt uitgebreid naar drugs en andere hallucinerende middelen. Samen vormen de Qurʾān, de sunna, ijmāʿ (consensus), qiyās (analogie) en istiḥsān (het goede overwegen) de vijf bronnen van islamitische jurisprudentie (uṣūl al-fiqh).

UITBREIDING

9 Zoek de verzen op met een Koranapp. Noteer naast elk kenmerk van religie de juiste verzen.

Kies uit: Q 2:136, Q 2:256, Q 3:200 , Q 16:90, Q 29:45, Q 41:30, Q 49:9, Q 112:1-4.

Het monotheïsme

Vrijheid van geloof

De aanbidding van Allah

Standvastigheid in het geloof

Rechtvaardigheid

3.1 Gedrag uit balans

Allah verwacht dat we ons goed gedragen: oprechtheid, goede intentie, eenvoud en bescheidenheid zijn essentieel om een voorbeeldig mens en een bewuste moslim te zijn. Een goed karakter ontwikkelen en je goed gedragen maken deel dus uit van je essentie als mens. Het is een natuurlijk instinct, maar het vraagt wel een inspanning. Soms maken mensen dan ook fouten. Dan raakt het gedrag uit balans.

1 Zou jij dit wel eens doen? Omcirkel onder elke situatie ja of nee.

Mehmet roept luid door de klas dat de leraar het echt altijd op hem gemunt heeft. Elke keer weer moet hij apart gaan zitten omdat hij babbelt. Maar hij heeft helemaal niet gepraat tijdens de les!

Ja – Nee

Ayshati zet tijdens een busrit haar favoriete muziek op. Door haar speaker goed luid te zetten, kunnen haar vrienden meegenieten van de muziek-vibe.

Ja – Nee

Sylvie houdt ervan om te chillen tijdens de tramrit naar huis. Earpods in, pet op en voetjes laten rusten op de zitplaats tegenover haar. Niemand die haar stoort tijdens de rit, zalig!

Ja – Nee

©VANIN

Soms is de les zo saai voor Khalil dat hij afleiding zoekt. De leerkracht ziet niet dat hij het woord ‘boring’ krast in de bank. Hij gebruikt zijn sleutel van zijn fiets daarvoor, zo blijft zijn boodschap er zeker in staan.

Ja – Nee

Zonet heeft Mursal een meisje van de andere klas op de speelplaats enkele rake klappen gegeven. Ze roddelde namelijk over Mursals vrienden en dat is echt een no-go!

Ja – Nee

Tijdens de middagpauze wandelen Soraya en haar vriendin Imane rond in de buurt van de school. Uit verveling bellen ze aan bij verschillende huizen en rennen dan snel weg. Zo grappig!

Ja – Nee

Feyza heeft op de schooluitstap voor iedereen snacks mee. Tijdens het vrije uurtje is dat smullen met zijn allen! Na de lunch gaan ze weer naar de verzamelplek bij de leerkrachten. Hun afval laten ze achter bij de picknicktafel, want er was geen tijd meer om op te ruimen.

Ja – Nee

Yelin houdt van graffiti. Ze zet ’s avonds aan de achterkant van het station haar slogans op de muur. Zo kan ze boodschappen verspreiden die zij waardevol vindt.

Ja – Nee

Samen met zijn vriend Joris is Amin gaan protesteren in Brussel. Ze raakten slaags met de politie op het plein. Daarbij gooiden ze stenen naar de agenten om hen op afstand te houden, want die flikken spoten met traangas naar de demonstranten.

Ja – Nee

2 Hoe zou de profeet reageren in elke situatie? Bespreek met je klasgenoten.

3 Bespreek de strip met je buur.

Hé jullie baardmannen, jullie zijn gecensureerd terroristen! Gecensureerd

©VANIN

Ik laat je niet zomaar mijn reputatie besmeuren!

En? Voel je je nu gezuiverd?

4 Vat de boodschap van de strip in één zin samen.

3.2 Gedrag in balans

Hoe jij je gedraagt in een bepaalde situatie, hangt ook af van jouw opvoeding of tarbiyya. De Arabische stam van dat woord is raba, wat ‘groei’ of ‘toename’ betekent. De groei of de ontwikkeling van jouw goed gedrag is een leerproces. Opvoeding vraagt veel jaren van oefenen, leren en beter worden. Ook de profeet Muḥammad heeft de mensen in zijn omgeving op verschillende manieren opvoedkundig ondersteund. Zelf toonde hij goed gedrag in elk onderdeel van zijn leven en tegenover iedereen. Zo vertelde zijn vrouw ʿĀʾisha dat zijn gedrag de Qurʾān was. Ook de ḥadīth wijst op het belang van goed gedrag.

DE ḤADĪTH VERTELT:

ʿĀʾisha vertelde dat ze de profeet hoorde zeggen: ‘Een gelovige kan met zijn goed gedrag het niveau bereiken van een vastende die (ook) het nachtgebed verricht.’

Abū Dawūd

DE ḤADĪTH VERTELT:

Jābir vertelde dat de profeet zei: ‘Inderdaad, de meest geliefde onder jullie bij mij, en degene die het dichtst bij mij zit op de Dag des Oordeels, is wat karakter betreft de beste van jullie …‘

At-Tirmidhī

1 Vergelijk de aḥadīth over goed gedrag. Formuleer een tegelwijsheid die de boodschap van de aḥadīth samenvat.

©VANIN

2 Opvoeding is een leerproces, kijk daarom regelmatig kritisch naar je eigen gedrag. Welke top en tip geef jij op dit moment aan jezelf?

Ik kan goed

Ik wil nog beter worden in

Jouw opvoeding bepaalt ook hoe jij omgaat met de Qurʾān. Tarbiyya tegenover de Qurʾān betekent dat je bepaalde regels respecteert voor je start met de Qurʾān te bestuderen of te memoriseren. Enkele stelregels:

Verricht de wuḍūʾ voor je start.

Reciteer op een rustige toon.

Plaats de Qurʾān op een hoge, propere plek. 6

Zit op een eerbiedige, correcte manier.

Start met de basmala.

Lees geconcentreerd en behoud je focus.

3 Bestudeer de regels over de omgang met de Qurʾān. Hoe bereid jij je voor wanneer je de Qurʾān wil lezen? Vul de tabel aan.

Dit doe ik al

Dit doe ik nog niet

3.3 Jouw inspirerende figuren

Het Engelse spreekwoord ‘It takes a village to raise a child’, betekent dat opvoeding niet alleen een taak van de ouders is. Ook in jouw omgeving zijn er andere mensen dan je ouders die je inspireren, corrigeren, motiveren … Die mensen zijn je murabbī, wat zoveel betekent als inspirator, opvoeder en leraar. In het woord murabbī vind je een van de Schone Namen van Allah, namelijk ar-Rabb, onze Heer. Letterlijk betekent ar-Rabb de Opvoeder, de Eigenaar en de Voorziener van zegeningen.

Kalligrafie van de naam ar-Rabb

1 Markeer alle mensen die voor jou een murabbī zijn. klastitularis vriend(en) sporttrainer directeur leerlingenbegeleider leerkracht islamitische godsdienst buurman / buurvrouw leerkracht lichamelijke opvoeding broer(s) / zus(sen) imam tante(s) / oom(s) grootouders (pleeg)ouders medewerker jeugdwerking pluspapa / plusmama collega bij studentenjob

2 Noteer over een murabbī die je aanduidde waarom die persoon voor jou belangrijk is als inspirator. Bespreek met je buur.

3 Beantwoord de vragen over de videofragmenten van Mocronado’s.

a Markeer waarom de vaders het zelf vroeger makkelijker vonden om weg te blijven van negatieve invloeden.

1 Omdat zij al geen pubers meer waren toen ze in Nederland kwamen wonen.

2 Omdat zij niet goed Nederlands spraken, bleven ze meer thuis.

3 Omdat zij gefocust waren op werken, sparen, boodschappen doen en het huishouden regelen.

b Een vader getuigt: ‘Ik kan ze wel thuis opvoeden, maar je weet niet wat er op straat gebeurt.’ Wat bedoelt hij daarmee?

c Waarom wordt in fragment 3 een van de vaders emotioneel wanneer hij praat over de opvoeding?

d Hoe zou jij je eigen opvoeding omschrijven? Markeer alle woorden die passen bij jouw opvoeding.

rechtvaardig streng overleg koud ouders verdeeld broers en zussen gelijk straf zachtaardig vrijheid regels discipline liefde iedereen gelijk

oneerlijk laks ouders op 1 lijn afspraken controle broers mogen meer

e Vind je dat deze vaders een goede kijk hebben op opvoeding? Waarom wel / niet? gehoorzamen warm zussen mogen meer

3 Klein geleerd, groot gedaan?

STAP

3.4 Opvoeden in de Qurʾān

Neem hier notities.

Ouders hanteren vandaag een andere opvoedingsstijl dan een halve eeuw geleden. Vroeger duldden ouders geen vragen en kinderen moesten simpelweg gehoorzamen, terwijl kinderen en ouders van nu in het Westen vaker in overleg gaan met elkaar. Dat is een verschuiving van een autoritaire naar een democratische opvoedingsstijl. De laatste staat voor gezamenlijke afspraken maken, ouders die uitleggen waarom ze iets verbieden of toestaan, en aandacht en waardering geven aan hun kinderen.

©VANIN

Vanuit de islamitische traditie worden kinderen omschreven als een amāna, een rijkdom of schat die door Allah is toevertrouwd aan de ouders. Het is aan de ouders om aan Allah te tonen dat ze die schat kunnen laten groeien en bloeien.

1 Beluister het offerverhaal van de profeet Ibrāhīm en beantwoord dan de vragen.

a Hoe gaan vader en zoon met elkaar om? Markeer de woorden die passen bij het verhaal.

b Zoek de Qurʾānverzen op en noteer ze. Onderstreep de woorden die te maken hebben met opvoeding. Omcirkel de opvoedingsstijl die het beste past bij het vers.

- Q 37:102

autoritaire opvoedingsstijl - democratische opvoedingsstijl geruststellen bevelen vragen vriendelijk bang geduldig machteloos vertrouwen dwang respectvol respectloos lief mening telt helpen instemming (akkoord)

- Q 31:13

autoritaire opvoedingsstijl - democratische opvoedingsstijl

©VANIN

2 Onderstreep in de ḥādīth een voorbeeld van liefdevol, democratisch opvoeden.

DE ḤADĪTH VERTELT:

ʿAʾisha vertelde dat wanneer Fāṭima bij de boodschapper van Allah binnenkwam, hij tegen haar zei: ‘Welkom mijn dochter.’

Bukhārī

DE ḤADĪTH VERTELT:

Abū Qatada Al-Anṣarī vertelde dat de profeet op een dag de mensen in het gebed leidde terwijl hij Umāma, de dochter van zijn dochter Zaynab (i.e. kleindochter), droeg. Wanneer hij de rukūʿ verrichtte, zette hij haar op de grond en wanneer hij omhoog kwam, pakte hij haar op.

Bukhārī

3 Zoek de verzen Q 19:42-48 op en noteer hoe de profeet Ibrāhīm reageerde op zijn vader die godenbeelden vereerde.

4 Schrijf op iDiddit of op een apart blad een brief aan je ouders over je opvoeding.

- Vertel concreet over onderwerpen zoals kledij, moskee, muziek, vrienden, gebed, uitgaan, voeding, mediagebruik, relaties, hobby’s en andere.

- Geef een voorbeeld van iets in je opvoeding waar jij heel positief over bent.

- Geef een voorbeeld van iets in je opvoeding dat jij graag anders zou willen.

- Beschrijf ook welke soort opvoeding het best past bij jou.

3.5 Waarschuwend opvoeden

Ouders die zich het hoofd breken over opvoeding: het is van alle tijden. Ze piekeren zich suf over hoe ze aan hun kind kunnen duidelijk maken dat iets gevaarlijk is, zonder dat ze het daardoor net extra aanlokkelijk maken. Zo ontstonden eeuwen geleden al ‘cautionary tales’ of ‘ waarschuwende verhalen’ die de lezer op gevaren wezen. Zo’n verhaal start altijd met een verbod, zoals Roodkapje die niet van het pad mocht afdwalen. Vervolgens slaat het hoofdpersonage dat verbod in de wind en komt daardoor in een vreselijke situatie terecht, zoals opgegeten worden door een wolf. Dat was afschrikwekkend genoeg om kinderen aan te zetten tot gehoorzaamheid.

1 Met welke ‘cautionary tale’ uit jouw cultuur ben je opgegroeid? Vul de mindmap aan en leg uit aan je buur.

Personages

©VANIN

Waarschuwing

Soortgelijk verhaal

Ook vandaag gebruiken ouders verhalen als ondersteuning bij de opvoeding van hun kinderen. Die verhalen worden al lang niet meer alleen verteld, maar ook getoond op tv en sociale media. Naast de klassieke sprookjes verschenen ook religieuze tekenfilms voor jonge kinderen, soms met een bekende geleerde in de hoofdrol. Die films bevatten een morele boodschap en wijsheden die kinderen in hun dagelijkse leven kunnen toepassen.

Straf

Welk effect had het op jou?

Omar & Hana, een populaire islamitische animatiereeks voor kinderen van 2 tot 6 jaar

Titel

Moraal

2 Bekijk het videofragment. Geef na elke stelling aan of je akkoord gaat of niet. Licht je antwoord toe en bespreek klassikaal.

a De opvoeding van de kinderen moet door ouders gebeuren en niet door filmpjes.

Akkoord / Niet akkoord omdat

b Een geleerde gebruiken in tekenfilms is een vorm van indoctrinatie.

Akkoord / Niet akkoord omdat

©VANIN

c Sprookjes en verhalen helpen bij de vorming van het geweten.

Akkoord / Niet akkoord omdat

3.6 Een stap naar het jodendom en het christendom

De chassidische gemeenschap, een kleine ultraorthodoxe groep binnen het jodendom, hanteert een heel aantal essentiële regels en tradities. De religieuze praktijken worden al erg jong aangeleerd en toegepast, zodat de kinderen die later kunnen doorgeven aan hun kinderen. Aangezien de opvoeding van jonge kinderen hoofdzakelijk de taak van de moeder is, is het voor chassidische moeders bijna onmogelijk om uit te gaan werken. Ook op school worden de regels en tradities strikt toegepast en gecontroleerd. Sociale media en jeugdboeken zijn vaak uit den boze. Dat zorgt wel voor duidelijke verwachtingen en sociale samenhang binnen de gemeenschap.

Een ander voorbeeld van een strakke religieuze opvoeding vind je bij de orthodox-gereformeerden, ook de zwartekousenkerk genoemd. In deze conservatieve christelijke gemeenschap gelden strikte voorschriften. Meisjes dragen geen broeken of topjes met spaghettibandjes, en ijsjes eten op zondag is verboden. Deze levensstijlen geven inzicht in de diversiteit van religieuze praktijken en hoe geloofsovertuigingen het dagelijkse leven beïnvloeden.

Chassidische joden

Leden van de zwartekousenkerk

1 Bekijk het videofragment en noteer vier dingen die je bijzonder vindt.

2 Duid na elke zin aan of dat ook in jouw gezin / familie zo is of niet. Duid daarnaast ook aan of je het eens bent of niet met die regel. Bespreek met je buur.

Dat is bij mij thuisIk ga met deze regel

De rol van de moeder is zorgen voor het huishouden. ook zo / niet zo.wel / niet akkoord.

Meisjes worden overbeschermd. ook zo / niet zo.wel / niet akkoord.

Religieuze zaken worden al heel vroeg meegegeven.ook zo / niet zo.wel / niet akkoord.

Religieuze handelingen worden als peuter aangeleerd. ook zo / niet zo.wel / niet akkoord.

De opvoeding van jongens verschilt van die van meisjes. ook zo / niet zo.wel / niet akkoord.

Er is geen inspraak over het eigen uiterlijk (haar, kledij …).

Slecht gedrag wordt niet geduld en is een bron van schaamte voor de gemeenschap.

ook zo / niet zo.wel / niet akkoord.

Religieuze zaken worden niet in vraag gesteld. ook zo / niet zo.wel / niet akkoord.

3 Wat is het belang van religie in je eigen opvoeding?

4 Hoe belangrijk is religie om later mee te geven aan jouw kinderen?

Synthese

Samenvatting

Situatie

Functie

Eigenschappen

Stap 1 Woorden aan de macht

©VANIN

Omschrijving

Vormen Bronnen

Effecten

Stap 2 Religie aan het woord

ouders

Stap 3 De rol van tarbiyya

Murabbī =

autoritaire opvoeding

Tarbiyya

Begrippenlijst

Ahl al-kitāb Dit betekent letterlijk 'de mensen van het boek' en verwijst naar joden, christenen en moslims die alle drie een goddelijk boek ontvingen.

Amāna Alles wat Allah jou heeft toevertrouwd en jou heeft opgedragen om voor te zorgen.

Ar-Rabb De Heer, een naam van Allah

Autoritaire opvoedingsstijl

Democratische opvoedingsstijl

Opvoedingsstijl waarbij de ouders hoge eisen stellen aan hun kinderen, zich niet betrokken tonen, geen emotionele warmte geven en vragen interpreteren als ongehoorzaamheid.

Opvoedingsstijl waarbij de ouders heel betrokken zijn bij hun kinderen, hen ondersteunen bij problemen, hun gevoelens aandacht geven en bij straffen uitleg geven, zodat ze eruit leren.

Chassidisch Een ultraorthodoxe stroming binnen het jodendom. In België vind je de leden vooral in Antwerpen, andere grote chassidische gemeenschappen leven in Montreal, New York en Israël.

Informatiestress Spanning veroorzaakt door een overaanbod aan informatie, meer dan kan worden verwerkt.

Murabbī Inspirator, opvoeder

Tarbiyya Opvoeding of goede manieren leren

Kennen en kunnen

Stap 1  Ik licht de rol toe van de metgezel ʿAmr ibn al-ʿĀṣ tijdens het leven van de profeet.

 Ik schematiseer de gebeurtenissen in Abessinië.

 Ik omschrijf in eigen woorden het begrip ahl al-kitāb.

 Ik stel een lijst met tips & tricks op om een gesprek te voeren.

 Ik vergelijk hedendaagse influencers met de metgezellen.

 Uitbreiding: Ik gebruik mijn stem om mijn eigen entourage op het rechte pad te brengen.

 Uitbreiding: Ik reflecteer over mijn woorden om anderen te overtuigen om het goede te doen.

Stap 2  Ik beschrijf hoe religie zich toont in de samenleving.

 Ik benoem minstens vier kernboodschappen van de profeet Muḥammad in Mekka.

 Ik licht de effecten van de islamitische religie op individuen en gemeenschappen toe.

 Ik verduidelijk de mogelijke effecten van religie aan de hand van voorbeelden.

 Ik identificeer minstens twee situaties waarin religie wordt ingezet als een middel om macht uit te oefenen.

 Ik vergelijk de kernwaarden van de islam met andere levensbeschouwingen.

 Uitbreiding: Ik omschrijf het concept van religie via de Qurʾān.

Stap 3  Ik formuleer een standpunt over ongewenst gedrag.

 Ik verwoord wie en waarom iemand in mijn omgeving me inspireert.

 Ik omschrijf in eigen woorden de begrippen of eigenschappen tarbiyya, murabbī, ar-Rabb en amāna.

 Ik som ten minste vijf richtlijnen die in acht worden genomen voordat je begint met het bestuderen van de Qurʾān.

 Ik onderzoek praktische opvoedkundige tips uit Qurʾānverzen en aḥādīth.

 Ik leg uit welk effect ‘cautionary tales’ kunnen hebben op de opvoeding.

 Ik druk mijn verwondering op een positieve manier uit bij het zien van verschillen bij andere gemeenschappen.

 Ik vergelijk mijn opvoeding met die van een andere gemeenschap.

Thema 1 Racisme

Hoe ga ik als moslim om met racisme?

1 Wat denk ik?

ARBEIDSDISCRIMINATIE IS EEN GROOT PROBLEEM

KOM NOG MAAR EENS TERUG ALS JE BLANK BENT.

1 Wat betekent racisme voor jou? Formuleer een eigen definitie op basis van de afbeeldingen.

2 Ga naar de website van Unia en beantwoord de vragen.

a Wat is Unia?

b Hoe definieert Unia racisme?

c Wat is het verschil tussen structureel en moreel racisme?

ga ik als moslim om met racisme?

Hedendaagse cartoon

Hedendaags racistisch vals verkeersbord

Racistisch bord aan café uit jaren 60

3 Duid aan op de schaal in hoeverre jouw definitie en die van Unia overeenkomen.

komt helemaal niet overeen komt helemaal overeen

4 Kijk naar de videofragmenten over racisme in het onderwijs. Beantwoord dan de vragen.

a Wie krijgt volgens jou niet dezelfde kansen in het onderwijs? Duid aan en vul aan.

 Wie naast het Nederlands ook een andere thuistaal heeft

 Wiens ouders laaggeschoold zijn

 Wie een andere huidskleur heeft

 Wie een niet-Vlaams klinkende naam heeft



b Waarom krijgen leerlingen met een migratieachtergrond vaker een ‘lager’ studieadvies vanuit de school?

 Leerkrachten merken dat het begrip van de Nederlandse taal ondermaats is bij leerlingen met migratieroots.

 Leerkrachten hebben vaker onbewust een lagere verwachting van kinderen met migratieroots.

 Leerkrachten vermoeden dat ouders met migratieroots onvoldoende steun bieden aan hun kinderen.

c Stel dat jij een studieadvies krijgt dat volgens jou niet klopt met jouw talenten en vaardigheden. Hoe ga je daarmee om?

d Geef een voorbeeld van racistisch geïnspireerd pestgedrag op school.

e Wat verwacht jij van de leerkracht wanneer er een racistische uitspraak of een racistisch incident plaatsvindt?

f Vind jij dat de opdracht van een leerkracht enkel lesgeven is of ook opvoeden? Motiveer je antwoord.

g Lees de uitspraak en markeer of vul aan wat integratie voor jou inhoudt.

Integratie is een valstrik, want het hangt ervan af wie het zegt en wat hij ermee bedoelt.

Erbij horen

Respect voor elkaars cultuur

h Maak elke stelling af.

Geen religieuze tekens dragen

Nederlands spreken

Racisme zou stoppen als

Jezelf kunnen zijn

Op stap gaan met vrienden

Opgaan in de massa Respect voor elkaars cultuur

Mensen die racistische opmerkingen maken

De oorzaak van racisme is dat

Het gevolg van racisme is dat

Racisme maak je mee wanneer je

Racisme is

ga ik als moslim om met racisme?

2 Wat zegt de Qurʾān?

De Qurʾān behandelt racisme en discriminatie indirect door de nadruk te leggen op de principes van gelijkheid, rechtvaardigheid en menselijke waardigheid. Hoewel de Qurʾān niet expliciet het woord ‘racisme’ gebruikt, bevat het heilige boek dus wel verzen om racisme te bestrijden en gelijkheid te bevorderen. In de tijd van de profeet onderschreven in Mekka de stamhoofden het idee van gelijkheid niet. Integendeel, er heerste een diepgeworteld racisme. In de tafsīr van imam aṭ-Ṭabarī wordt beschreven hoe de prominente figuren uit Mekka op een dag bij de profeet kwamen. Ze zagen hem zitten bij Bilāl uit Abessinië en andere bevrijde tot slaaf gemaakten en voelden afkeer voor hen en andere volgelingen van de profeet Muḥammad. Daarom verzochten ze de profeet beleefd om hen elders een plaats te geven. De situatie was zo verontrustend dat zelfs de hemel reageerde: de aartsengel Jibrīl daalde neer met een goddelijke tussenkomst.

DE QURʾĀN ZEGT:

En verdrijf niet degenen die in de ochtend en de middag hun Heer aanroepen en naar Zijn aangezicht zoeken. In niets ben jij verantwoordelijk voor hen, en zij zijn in niets verantwoordelijk voor jou, verdrijf jij hen, dan behoor je tot de onrechtvaardigen. (Q 6:52)

1 Hoe illustreert de situatie in Mekka het diepgewortelde racisme van de stamhoofden?

2 Hoe denk je dat de principes van gelijkheid en rechtvaardigheid in de tekst kunnen helpen om racisme in de samenleving te bestrijden?

3 Kunnen de religieuze principes zoals beschreven in de Qurʾān universeel worden toegepast, dus ook in andere samenlevingen? Leg uit.

4 Bekijk het videofragment en noteer de twee Qurʾānische boodschappen van imam Siraj Wahhaj.

5 Welk inzicht van de imam zal jij in jouw dagelijks bestaan integreren?

6 Wat verwacht Allah van ons in de verzen?

Q 30:22 

Q 16:90 

Q 4:58 

7 Schrijf op een apart blad een brief waarin je principes van de Qurʾān toepast om de prominente figuren uit Mekka te overtuigen van hun ongelijk. Gebruik ook voorbeelden uit de hedendaagse samenleving. Sluit de brief af met overwegingen over het belang van gelijkheid en rechtvaardigheid in de huidige tijd.

©VANIN

3 Wat vertelt de traditie?

De profeet sprak vaak met zijn metgezellen, luisterde naar hun zorgen en wees hen op fouten, vooral als het ging om ongelijkheid. Tijdens zijn laatste preek benadrukte hij krachtig dat alle mensen, ongeacht hun achtergrond of huidskleur, gelijk zijn in de ogen van Allah. Hij veroordeelde racisme sterk en benadrukte dat alleen goede daden en vroomheid iemand onderscheiden van anderen. De overlevering over Bilāl toont dat duidelijk aan.

Tijdens een geschil beledigde Abū Dharr Bilāl vanwege de huidskleur van zijn moeder. Diep gekwetst ging Bilāl naar de profeet Muḥammad en klaagde over de belediging. De profeet riep Abū Dharr bij zich en vroeg hem of hij Bilāl had beledigd. Abū Dharr gaf het toe en voelde diepe spijt. De profeet Muḥammad leerde Abū Dharr dat arrogantie en racisme niet passen binnen de islam en zei: ‘Ik had niet gedacht dat er nog sporen van arrogantie uit de jāhiliyya in jou aanwezig waren.’ Diep berouwvol smeekte Abū Dharr om vergeving. Bilāl stemde toe. Abū Dharr besefte dat hij fout zat en beloofde zijn gedrag te verbeteren.

Ondanks de wijze lessen van de profeet, blijft racisme een probleem, ook onder moslims. Het is onze plicht om actief tegen racisme op te treden en anderen met liefde en respect te behandelen.

1 Wat deed Bilāl toen hij een racistische opmerking kreeg?

2 Waarmee vergelijkt de profeet iemand die racistische uitspraken doet?

als moslim om met racisme?

3 Wat betekent die uitspraak van de profeet dan?

4 Heeft iemand ooit zo’n opmerking tegen jou gemaakt? Zo ja, hoe reageerde je?

©VANIN

5 Heb jij ooit zo’n opmerking gemaakt? Zo ja, hoe voelde jij je?

6 Zou je reageren als je iemand een racistische opmerking hoort maken tegen anderen?

4 Wat gebeurt er vandaag?

De maatschappelijke gevoeligheid voor racisme blijft gelukkig groeien. Zo kijken we vandaag anders naar bepaalde tradities, gewoontes of gebeurtenissen die vroeger niet als problematisch werden ervaren.

De vader van Pippi Langkous is in de nieuwe editie de ‘koning van de Zuidzeeën’, er kwam een rechtszaak over de strip over Kuifje in Congo en Zwarte Piet is een roetpiet geworden. Het is belangrijk om kritisch te staan tegenover bepaalde tradities, kunst en humor uit het verleden die nu als racistisch worden ervaren. Toch is het cruciaal om ook jezelf onder de loep te nemen. Ook binnen de moslimgemeenschap bestaat er onverdraagzaamheid tegenover ‘de ander’. Dat is niet nieuw en kan enkel veranderen als elke moslim er werk van maakt.

1 Heb je al situaties meegemaakt waar moslims racistische uitspraken deden? Zo ja, beschrijf.

2 Lees het krantenartikel over het racisme in de islamitische gemeenschap.

a Markeer in het groen met welke uitspraken uit het artikel je akkoord gaat.

b Markeer in het roze met welke uitspraken uit het artikel je niet akkoord gaat.

a Ik stoor me aan de manier waarop er nu in Nederland over racisme wordt gesproken: er lijkt alleen gewezen te worden naar witte Nederlanders.

b Racisme is nu eventjes een hot topic.

c Het is broodnodig dat moslims het gesprek over racisme aangaan.

d Ik weet niet of het bewust of onbewust is, maar ik zie vaak dat niet-zwarte moslims zich superieur voelen aan zwarte.

e Zelfs de moskee is niet vrij van racisme.

f In het huidige identiteitsdebat zou je dat micro-agressie noemen, omdat er in de moskee vaak ook nog eens Turks of Arabisch wordt gesproken, talen die niet elke moslim begrijpt.

g Zo worden witte bekeerlingen veel meer geprezen, gewaardeerd en in niet-zwarte moslimgemeenschappen geïntegreerd dan hun zwarte medebekeerlingen.

h Wat witte Nederlanders en overheidsinstanties wordt verweten, gaat ook op voor sommige moslims: oogkleppen, gebrek aan diversiteit, superieure gevoelens.

i Ook wiens hart vol zit met God, heeft ruimte voor onverdraagzaamheid.

3 Noteer de letter van een uitspraak waar je akkoord mee gaat en leg uit waarom.

4 Noteer de letter van een uitspraak waar je niet akkoord mee gaat en leg uit waarom niet.

5 Hoe kun je er zelf voor zorgen dat die vormen van racisme bij moslims verdwijnen?

Hoe ga ik als moslim om met racisme?

6 Welke actie ga jij vanaf vandaag ook toepassen? Noteer die als een belofte.

5 Mijn taak als moslim

In dit thema heb je verschillende standpunten over racisme onderzocht. Misschien is jouw standpunt veranderd door de nieuwe informatie die je kreeg. Vul het schrijfkader over jouw taak als moslim over racisme in.

Voor dit thema was ik overtuigd dat

Nu ik dit thema heb bestudeerd, besef ik dat

Allah verwacht van mij dat

Dit doet mijn omgeving al goed:

Dit doet mijn omgeving minder goed:

De moslimgemeenschap kan haar steentje bijdragen door

Ik kan dat mee ondersteunen door

©VANIN

Mijn concrete acties zijn:

©VANIN

STAP 1 In tijden van oorlog

1.1 Conflicten in de wereld

Vanuit ons land leken oorlogen lang een ver-van-mijn-bedshow. In de media verschenen wel beelden en nieuwsberichten over gewapende conflicten, maar er waren in België amper jongeren die zelf met oorlog in contact waren gekomen.

Dat is al een tijdje niet meer het geval. Mensen die gevlucht zijn uit oorlogsgebied komen hier terecht. Ze worden buren, klasgenoten, vrienden. Zo word jij soms ook geconfronteerd met hun verleden en herinneringen. Bepaalde oorlogen woeden ook geografisch dichter bij België, waardoor de gevolgen tot hier voelbaar zijn. Zo brak in 2022 de oorlog tussen Rusland en Oekraïne uit, gingen de energieprijzen door het dak en werd voedsel veel duurder. Dat had een grote impact op het gezinsbudget. Een oorlog speelt zich dus nooit op één plek af.

1 Schrijf in sleutelwoorden een antwoord op deze vragen. Komen je antwoorden overeen met die van je klasgenoten? Bespreek klassikaal.

a Welk werelddeel telt vandaag de meeste conflicten?

b Wat is de oorzaak van de meeste conflicten in de wereld?

c Wie zijn de eerste slachtoffers van de conflicten?

d Welke gevolgen hebben de conflicten op korte termijn?

e Welke gevolgen hebben de conflicten op lange termijn?

f Welke gevolgen ervaar je ook zelf?

g Wat is je grootste angst over de conflicten?

2 Welke houding neem jij aan tegenover conflictsituaties in de wereld? Markeer wat het best bij jou past.

a Ik mijd actief alle nieuws over oorlogen en conflictsituaties in de wereld.

b Ik zorg dat ik op de hoogte blijf van de grote lijnen en de meest prangende situaties.

c Ik zoek zelf informatie en nieuws op over bepaalde oorlogen in de wereld.

3 Bekijk de infographic over de wereldconflicten en beantwoord de vragen.

a Hoeveel soorten conflicten tel je op de afbeelding?

b Op welk(e) continent(en) situeren zich de meeste conflicten?

c Komt dat overeen met wat jij dacht? Leg uit.

1.2 De gewonnen en verloren strijd

Neem hier notities.

De Slag van Badr en de Slag van Uhud zijn de bekendste conflicten uit de tijd van de profeet. De eerste veldslag vond plaats in 624. Na veertien jaar van onderdrukking, foltering en diefstal door de Quraysh, kregen de moslims in dat jaar de toestemming van Allah om ten strijde te trekken. Ze waren intussen al twee jaar geïmmigreerd naar Medina. Een groep van ongeveer 300 man wilde de bezittingen terugkrijgen die de Quraysh in beslag hadden genomen. Maar ze hadden geen plan en waren helemaal niet getraind voor de strijd. De Quraysh daarentegen hadden een goed uitgerust leger van ongeveer 1000 krijgers.

De profeet koos bij Badr een plek om hun kamp op te slaan. De metgezel en militaire strateeg Ibn al-Mundhir vroeg of hij geïnspireerd was door Allah, of dat de beslissing zijn eigen keuze was. De profeet antwoordde dat hij de plek had gekozen. Daarop stelde de metgezel voor om het kamp toch te verplaatsen om zo over de waterputten te beschikken. Dat was van strategisch belang.

©VANIN

De Quraysh gingen ervan uit dat de eerste volgelingen van de profeet onder de indruk zouden zijn van hun grote aantal en zouden vluchten, maar dat gebeurde niet. Ze werden namelijk ondersteund door 1000 engelen, vertelde de profeet later aan Abū Bakr. Het werd dus een overwinning voor de eerste volgelingen en daarom werd de dag nadien de dag van Furqān genoemd.

Door de overwinning bij Badr kregen de moslims meer erkenning van de andere Arabische stammen en verwierven ze een hogere status op het Arabisch Schiereiland. Maar in Medina en erbuiten groeide de vijandigheid, opgepookt door de Mekkanen. De handel van de Quraysh kwam namelijk ook in het gedrang en dat wakkerde het wraakgevoel nog meer aan.

Een jaar later besloten de Quraysh om samen met de stammen Kināna en Tihāma een leger van 3000 krijgers naar Medina te sturen onder leiding van Abū Sufyān en generaal Khālid ibn alWalīd. Khālid stond bekend als de grootste militaire strateeg uit zijn tijd. De oom van de profeet, al- Abbās, die op dat moment nog geen moslim was, verwittigde de profeet in een brief. Die bracht een leger van 1000 man op de been, maar moest in de Slag van Uhud het onderspit delven tegen de Quraysh.

Achtervolging tijdens de Slag van Badr, Iraanse miniatuur uit de 14de eeuw

1 Bekijk het videofragment over de Slag van Uḥud en Khālid ibn al-Walīd. Vul dan de identiteitsfiche in.

Naam

Sterftejaar

Woonplaats

Eigenschappen

Geboorteplaats

Relatie tot de profeet

Sociale klasse

Bijnaam

Specialiteit

Stam

2 Noteer elke gebeurtenis met het bijbehorende jaartal op de juiste plaats op de tijdlijn. migratie naar Abessinië geboorte van de profeet Slag van Badr trouw met Khadīja Slag van Uḥud jaar van verdriet hijra

Generaal Khālid ibn al-Walīd bij de Kaʿba in Mekka na een overwinning, miniatuur uit de 16de eeuw

3 Noteer naast elke slag het jaartal volgens de hijrī-kalender.

Badr

Uḥud

4 Markeer in het vers waarom de moslims de toestemming kregen om te vechten.

DE QURʾĀN ZEGT:

Toestemming (om te strijden) is gegeven aan degenen die bestreden worden, omdat hen onrecht is aangedaan. Voorzeker, Allah is in staat om hen aan een overwinning te helpen. Degenen die ten onrechte uit hun huizen werden verdreven, alleen omdat zij zeiden: ‘Onze Heer is Allah.’

(Q 22:39-40)

UITBREIDING

5 Lees hoe de vergadering tussen de profeet en zijn metgezellen voor de Slag van Badr verliep. Bespreek de vraag klassikaal.

De profeet maakte zich zorgen over de strijd. Een groot deel van de metgezellen vreesde dat ze met open ogen hun dood tegemoet zouden lopen. De profeet was bang dat dit het einde van de moslims en de aanbidding van Allah zou betekenen. De moslims kwamen samen om te overleggen.

Abū Bakr: 'Het is tijd om de Quraysh te confronteren. Zo kan het niet verder!'

Umar: 'Ja, inderdaad! Zo is het. De tijd is gekomen.'

Al-Miqdād ibn Amr: 'Oh boodschapper van Allah! Ga waar Allah zegt dat je moet gaan want wij staan naast jou! Ga en vecht, wij zullen naast jou vechten.'

Toen de Muhājirūn hadden gesproken, keek de profeet naar de Ansār voor steun.

Sa d ibn Mu ādh: 'Oh profeet van Allah! Wij geloven jou en getuigen van wat je ons hebt gebracht. We getuigen dat je enkel de waarheid spreekt. We bevestigen onze gehoorzaamheid en toewijding. We gehoorzamen elk bevel dat van jou, in de waarheid van Allah, naar ons toekomt. Als je ons zou vragen samen door zee te gaan, zouden we dat meteen doen zonder dat er één man achterblijft. We gaan de ontmoeting met de vijand niet uit de weg. Leid ons naar het slagveld in de naam van Allah.'

Dit was voor de Muhājirūn en de profeet een heel grote steun. De Ansār waren niet verplicht om te vechten op het slagveld van Badr omdat het buiten de grenzen van Medina lag. Ze deden het omdat ze het zelf wilden.

Bron: Meraj Mohiuddin, Revelation: the story of Muhammad

Bij wie lag de beslissing om te vechten bij Badr?

6 Wie beslist er vandaag over de oorlogen en conflicten? Lees op iDiddit het artikel en schematiseer hoe het in België gaat. Vergelijk met één ander land uit het artikel.

België

Ander land

a Wie kiest er vandaag in België wie er ten strijde trekt?

b Zou het Belgische volk dezelfde keuze maken als het kon beslissen, denk jij?

c Welk gevaar dreigt er als iedereen mag mee beslissen over oorlog? Bekijk het videofragment en formuleer een antwoord.

2.1 Lichtende voorbeelden

Neem hier notities.

Ethische principes of waarden geven weer wat als goed en juist gedrag wordt beschouwd in een samenleving. Als je een keuze moet maken, betekent dat dat je verschillende opties hebt. Wie zijn keuzes tegen het licht van vooropgestelde ethische waarden houdt, heeft minder moeite om te weten wat de juiste keuze is. Dat vermindert stress en innerlijke tweestrijd en zorgt voor een groter geluksgevoel en meer harmonie.

Wat die waarden zijn, hangt af van culturele, religieuze en persoonlijke achtergronden en is dus niet voor alle samenlevingen en individuen hetzelfde. Zo stelden de profeet Muḥammad en andere profeten een voorbeeld van ethisch juist gedrag, een ideaal dat ook vandaag nagestreefd wordt.

In tijden van oorlog worden mensen geconfronteerd met lijden, verlies en onrecht. In zulke situaties komen ethische principes soms op de helling te staan. Het vraagt extra moed om dan vast te houden aan je ethische waarden.

1 Voor welke ethische principes kwam de profeet in de stad Mekka op?

©VANIN

2 Lees het artikel op iDiddit en beantwoord de vragen.

a Hoe hebben de drie personen uit het artikel zich gedragen tijdens de Tweede Wereldoorlog?

b Welke titel kreeg de Egyptische dokter tijdens de Tweede Wereldoorlog?

c Zoek online op waarvoor de titel uit opdracht b staat.

d Bespreek klassikaal de stelling:

Als je woedend bent, is de kans groter dat je niet ethisch reageert.

2.2 Adviezen uit de traditie

In de Qurʾān en de sunna vind je richtlijnen om goed te handelen, ook in je directe omgeving en in persoonlijke interacties. Zo willen de verzen en de overleveringen een rechtvaardige en liefdevolle samenleving bevorderen. Religie stimuleert dus de mensen om ethische waarden na te streven zowel in tijden van vrede als van oorlog. Want ook in conflictsituaties is het cruciaal om waarden als menselijkheid en rechtvaardigheid hoog in het vaandel te houden.

Een verhaal dat dit illustreert, gaat over de gevangenen van Badr in 624. Tijdens die veldslag tussen de vroege moslims en leden uit de Quraysh-stam, werden enkele strijders van de Quraysh gevangengenomen. Onder de gevangenen bevonden zich ook enkele familieleden van de profeet Muḥammad. Ook al was er een oorlog aan de gang, toch werden de gevangenen niet gedood, vernederd of mishandeld.

De profeet en zijn metgezellen toonden genade, barmhartigheid en menselijkheid tegenover de krijgsgevangenen en hun familieleden. Zo voorzagen ze hen van voedsel en water. De profeet stond erop dat de gevangenen eerlijk en rechtvaardig werden behandeld, ongeacht hun afkomst of status. Zo werd wie rijk was, verplicht om een deel van zijn rijkdom aan de armen te geven. Wie kon lezen en schrijven, moest tien mensen leren lezen en schrijven. Wie niets had, werd vrijgelaten. Ondanks de strijd bij Badr streefden de moslims naar vrede en verzoening met hun tegenstanders. Conflicten beëindigen en vrede sluiten bleef altijd het doel.

Het verhaal van de gevangenen van Badr herinnert ons eraan dat ethische waarden nooit mogen worden opgegeven want ze zijn universeel en van alle tijden, ongeacht de situatie.

1 Hoe ging de profeet om met de krijgsgevangenen van Badr?

©VANIN

2 Onderstreep in de tekst zeven ethische waarden die de profeet en zijn metgezellen nastreefden.

Neem hier notities.

3 Zoek samen met je buur de Qurʾānverzen op. Noteer dan in de tweede kolom de ethische waarde die de verzen benadrukken. Kies uit: tolerantie, rechtvaardigheid, liefdadigheid, eerlijkheid, broederschap, solidariteit, wijsheid.

(Q 3:103) en (Q 49:10)

(Q 4:135) en (Q 16:90)

(Q 2:45) en (Q 16:91)

(Q 2:269) en (Q 16:125)

(Q 4:114) en (Q 9:60)

(Q 109:6) en (Q 10:99)

(Q 9:119)

©VANIN

4 Kies vijf adviezen uit de strip om een top vijf te maken. Nummer dan je adviezen van één tot vijf. Beargumenteer daarna je keuze klassikaal.

ENKELE ISLAMITISCHE AANBEVELINGEN IN TIJDEN VAN OORLOG

GIJ ZULT GEEN VROUWEN, KINDEREN, OUDEREN EN ZWAKKEN DODEN.

GIJ ZULT NOCH UW WOORD NOCH UW BELOFTE BREKEN.

GIJ ZULT NIET DODEN IN HUN

GIJ ZULT GEEN FRUITBOMEN VELLEN.

GIJ ZULT VOOR DE GEVANGENEN ZORGEN.

GIJ ZULT GEEN HUIZEN OF STEDEN VERWOESTEN.

GIJ ZULT DE LICHAMEN VAN LEVENDEN EN DODEN NIET VERMINKEN.

GIJ ZULT NIEMAND DWINGEN OM UW RELIGIE TE AANVAARDEN.

(behalve in geval van overmacht)

GIJ ZULT GEEN DIEREN DODEN.

(behalve bij behoefte aan eten)

(als de wil is om niet te vechten)

(als de wil is om niet te vechten en als ze niet oproepen om tegen moslims te strijden)

(behalve in geval van overmacht)

KLOOSTER.

5 Welke ethische waarde zou jij ook in een conflictsituatie niet loslaten? Waarom niet?

©VANIN

UITBREIDING

2.3 Oorlogsconventies

Neem hier notities.

Een oorlog kent vaak alleen maar verliezers. Vanaf de 19de eeuw eisten oorlogen in verhouding almaar meer burgerslachtoffers en besloten landen oorlogsconventies op te stellen. In 1864 ging het eerste verdrag van start en dat werd nadien regelmatig herzien. Die verdragen, zoals de Geneefse Conventies, stellen regels vast voor de behandeling van gewonde militairen, krijgsgevangenen en burgers in oorlogstijd. Ze gaan uit van het idee dat zelfs tijdens conflicten bepaalde principes moeten worden gerespecteerd zoals het verbod op marteling, willekeurige aanvallen op burgers en onnodig lijden. Die lijken sterk op de regels die de profeet Muḥammad opstelde tijdens veldslagen.

1 Lees op de website van Amnesty International het artikel ‘Oorlog, oorlogsmisdrijven, oorlogsrecht, Conventies van Genève’. Noteer drie overeenkomsten met de manier waarop de profeet handelde in tijden van oorlog.

2 Schrijf een eigen islamitische oorlogsconventie op basis van de strip van The Muslim Show op p. 80.

3 Kies drie conflicten uit de lijst van stap 1 en onderzoek welke landen voldoen aan jouw oorlogsconventie.

2.4

Strijd met liefde

1 Wat begrijp jij uit het Qurʾānvers en het gedicht? Bespreek met je klasgenoten en noteer een titel boven het gedicht.

DE QURʾĀN ZEGT:

(En) bij de ziel, en Degene Die haar heeft gevormd. Hij toonde haar (d.w.z. de ziel) vervolgens haar slechte (pad) en haar goede (pad). Voorzeker, degene die haar (d.w.z. de ziel) zuivert zal succesvol zijn. En voorzeker, degene die haar bederft zal falen. (Q 91:7-10)

Titel:

© Bette Westra

UITBREIDING

2 Werk in groep een alternatieve, vredevolle manier uit om te strijden voor jouw overtuiging. Het volledige stappenplan vind je op iDiddit.

STAP 1 Kies als groep een topic waarvoor je de strijd aangaat.

STAP 2 Kies een passende manier van strijden die je als groep uitwerkt.

STAP 3 Organiseer je manier van strijden.

STAP 4 Bereid je actie voor tijdens de les.

STAP 5 Maak een video van je strijd en stuur het bestand door naar je leerkracht.

3.1

Strijd om betekenis STAP 3 Toestemming om te vechten?

In het vers over de Slag bij Badr gaf Allah toestemming aan de volgelingen van de profeet. In vertalingen van de Qurʾān vind je na het woord toestemming verschillende interpretaties: meestal worden woorden zoals strijden, vechten of verdedigen toegevoegd. Daardoor ontstaan discussies over wat de verzen eigenlijk betekenen. De interpretaties tonen de diversiteit van meningen tussen theologen. Sommigen interpreteren de toestemming als een rechtvaardiging voor moslims voor een gewapende strijd weliswaar onder specifieke omstandigheden zoals zelfverdediging. Anderen begrijpen het vers in de historische context dus enkel als een toestemming om de wapens op te nemen in de Slag bij Badr. Voor hen is het vers geen algemene oproep tot geweld.

1 Is het vers op p. 76 over de Slag van Badr vandaag nog toepasbaar? Leg uit.

2 Markeer in de inleiding in twee kleuren de twee interpretaties. Markeer hieronder in dezelfde kleuren wie volgens die interpretatie toestemming krijgt om te strijden.

a De moslims in de tijd van de profeet

b De moslims doorheen alle tijden

c Iedereen, zowel moslims als niet-moslims

d De moslims die deelnamen aan de Slag bij Badr

3 Welke volkeren hebben vandaag het recht om te strijden volgens jou? Leg uit.

4 Omcirkel onder welke categorie dit vers valt. Verklaar.

Het vers is ʿāmm / khāṣ, want

3.2 Context is alles

Neem hier notities.

1 Wat is het belang van tafsīr?

Tijdens zijn leven legde de profeet Muḥammad zelf de Qurʾān uit. Hij verduidelijkte de betekenis van verzen aan zijn metgezellen en gaf duiding bij openbaringen die relevant waren voor specifieke situaties. Die mondelinge uitleg vormde de basis voor de vroege tafsīr (mv. tafāsīr), de interpretatie van de Qurʾān.

Ook de metgezellen namen die taak op zich. Ze vertelden over de context waarin bepaalde verzen werden geopenbaard en wat zij van de profeet hoorden. Zo ging dat generaties lang. Bij het verzamelen van de ḥadīth werden al die interpretaties gebundeld. Zo evolueerde tafsīr tot een aparte discipline.

Het eerste verzamelwerk gebeurde in de 10de eeuw door aṭ-Ṭabarī. Hij was dus de eerste mufassir, iemand die de tafsīr schrijft. Zijn werk werd de basis voor de verdere ontwikkeling van tafsīr. Nadien ontstonden er verschillende methoden van tafsīr. Afhankelijk van de expertise koos de mufassir een theologische, juridische of een filosofische benadering.

2 Ken je naast aṭ-Ṭabarī nog andere mufassirūn? Zo ja, welke?

Neem hier notities.

De Qurʾān is geschreven in een rijke taal met verschillende betekenislagen. Die leiden tot verschillende interpretaties door de mufassir. De interpretaties variëren naargelang de methode en expertise van de mufassir. Sommigen interpreteren de tekst letterlijk, terwijl anderen zich richten op de diepere betekenis van de woorden.

Die diverse benaderingen hebben door de eeuwen heen bijgedragen aan de rijkdom en complexiteit van het islamitische denken. Exegeten die een juridische benadering volgen, streven ernaar om de islamitische regels zoals ḥalāl en ḥarām te begrijpen en toe te passen. Met een spirituele benadering halen ze ethische waarden uit de verzen om goed gedrag te stimuleren. Anderen proberen de historische context te begrijpen om de verzen beter te kunnen interpreteren. Tot slot zijn er die de boodschap in de Qurʾān als universeel beschouwen voor alle tijden en plaatsen.

Tafsīr blijft zich vandaag verder ontwikkelen. Het is geen exacte wetenschap, maar een menselijke interpretatie.

Elke mufassir leeft in een bepaalde tijd, op een bepaalde plek en met een bepaalde achtergrond en die context is zichtbaar in zijn lezing. Tafsīr blijft wel een belangrijk hulpmiddel om de betekenis en de boodschap van de Qurʾān te begrijpen.

©VANIN

De twee voornaamste methoden van tafsīr zijn tafsīr bil-maʾthūr en tafsīr bi-r-raʾy

Bij tafsīr bi-l-maʾthūr staat het begrip van de profeet en zijn metgezellen centraal, gebaseerd op de Qurʾān en de overleveringen, met minimale inmenging van de mufassir.

Tafsīr bi-r-raʾy daarentegen berust meer op menselijke redenering en interpretatie, waarbij geleerden hun eigen inzicht, kennis van de Arabische taal en historische en culturele context gebruiken om de betekenis van de Qurʾān te duiden.

Vandaag zijn er ook tafāsīr vanuit wetenschappelijke, sociale en ethische invalshoeken. Sommige geleerden combineren de verschillende methoden voor een evenwichtige interpretatie, waardoor tafsīr een groeiend vakgebied blijft. Al deze methoden hebben bijgedragen tot een dieper begrip van de Qurʾān. Neem

3 Volg de stappen en achterhaal de context van het vers.

a Noteer wat je uit het vers begrijpt. Bespreek dat met je buur.

DE QURʾĀN ZEGT: De mannen zijn de onderhouders van de vrouwen, … (Q 4:34)

Ik begrijp uit het vers

b Lees de verzen Q 4:32-34. Noteer wat je uit die verzen begrijpt.

DE QURʾĀN ZEGT:

En verlang niet naar datgene waarmee Allah sommigen van jullie boven anderen heeft bevoorrecht. Voor de mannen is er een aandeel in wat zij hebben verdiend en voor de vrouwen is er een aandeel in wat zij hebben verdiend. En vraag Allah om Zijn gunst. Allah is Alwetend over alle dingen. (Q 4:32)

En aan eenieder hebben Wij erfgenamen toegewezen ten aanzien van wat de ouders en de bloedverwanten nalaten. En voor diegenen met wie jullie via een eed een verbintenis zijn aangegaan, geef ieder van hen zijn aandeel. Allah is Getuige van alle dingen. (Q 4:33)

De mannen zijn de onderhouders van de vrouwen, omdat Allah de één boven de ander heeft bevoorrecht, en omdat zij van hun bezittingen uitgeven (om de vrouwen te onderhouden) … (Q 4:34)

c Vergelijk je antwoorden van vraag a en b. Komen de antwoorden overeen? Leg uit. Ik begrijp uit de verzen

©VANIN

Openingshoofdstuk van de Qurʾān uit een Perzische vertaling van Tafsīr aṭ-Ṭabarī, de eerste commentaar op de Qurʾān die in zijn oorspronkelijke vorm bewaard is gebleven.

4 Maak gebruik van de verschillende tafāsīr om de context van het vers te achterhalen.

Q 4:32

Ibn Kathīr

Via een overlevering zou het vers geopenbaard zijn nadat de vrouw van de profeet, Umm Salama, of enkele andere vrouwen hadden geklaagd over het feit dat mannen tweemaal het erfdeel kregen. Dat gaf hen de mogelijkheid om een grotere beloning te krijgen, als ze het geld dat ze erfden aan goede doelen besteedden.

Aṭ-Ṭabarī

Als je verlangt naar wat aan een ander is gegeven, kan dat leiden tot jaloezie. Iedereen kan Allah om zijn gunsten vragen. De gunsten kunnen wereldse zaken omvatten, maar ook religieuze handelingen die leiden naar een grotere beloning in het Hiernamaals.

Aṭ-Ṭabrisī

Via een overlevering worden de gelovigen ook aangemoedigd om Allah te vragen om zijn gunsten, omdat Allah ervan houdt om gevraagd te worden.

Q

4:33

Aṭ-Ṭabarī

Het vers maakt duidelijk dat bloedverwanten de wettelijke erfgenamen zijn.

Ibn Kathīr

In de vroegmekkaanse samenleving was het een gewoonte dat sommige mannen die een sterke vriendschappelijke relatie hadden met elkaar, via een onderlinge overeenkomst een deel van de erfenis kregen. Daardoor waren er verwanten die weinig tot geen erfenis ontvingen.

De meeste mufassirūn menen dat de verwanten de wettelijke erfgenamen zijn zoals vermeld staat in Q 8:75. Dat vers zou een einde maken aan die gewoonte.

Q 4:34

Al-Qurṭubī

Het extra vermogen dat de mannen ontvangen via de erfenis (zie Q 4:32), is een gunst van Allah zodat zij hun financiële verantwoordelijkheid kunnen opnemen tegenover hun gezin. Het geld keert terug naar de vrouw aangezien de man dat gebruikt om haar te onderhouden.

Aṭ-Ṭabrisī

Het gezag in dit vers verwijst naar de financiële verantwoordelijkheid van mannen om binnen het huwelijk hun gezin te onderhouden.

a Heb je het vers juist begrepen? Leg uit.

©VANIN

b Welke soort tafsīr wordt hier gebruikt? Leg uit.

c Waarom worden er meerdere tafāsīr gebruikt?

UITBREIDING

5 Zoek een andere vertaling van het vers Q 4:34 op.

a Welke woord wordt gebruikt als vertaling in plaats van onderhouden?

b Welke gevolgen heeft de woordkeuze van de vertaler op de invulling van het vers?

©VANIN

c Wat zijn de gevolgen van verzen zonder context?

d Is tafsīr onfeilbaar?

e Welke stappen zal je in het vervolg nemen als je een vers leest?

In de meeste moskeeën vind je verschillende tafāsīrboeken, zoals hier de volledige tafsīr van imam aṭ-Ṭabarī.

3.3 Delen zonder denken

Online vind je veel verzen die gedeeld worden zonder enige duiding. Vaak worden ze verspreid zonder context en vergezeld door harde woorden die bepaalde groepen viseren en die meestal niet aansluiten bij tafsīr. Toch verzamelen de posts duizenden likes.

1 Bekijk de Instagrampost en noteer de boodschap van de post.

©VANIN

(Q 3:28)

Wijze-imaam92 Wie niet gelooft in de islam, staat niet aan onze kant en is dus onze vijand!

De gelovigen moeten de ongelovigen niet in plaats van de gelovigen als medestander nemen.

2 Wat is er verkeerd aan de commentaar?

3 Zou je de post of het fragment ook delen? Leg uit.

3.4 De ene strijd is de andere niet

Geen concept uit de islam wordt zo verkeerd begrepen als jihād. Het woord roept bij veel mensen schrikbeelden op van barbaars geweld en voedt een afwijzende houding tegenover de islam. In de Qurʾān en de sunna ontdek je dat er verschillende vormen van jihād bestaan, en dat jihād beoefend kan worden met verschillende middelen. Tussen feiten en perceptie gaapt namelijk een diepe kloof.

1 Wat begrijp jij uit de strip? Bespreek met je buur.

PROFESSOR TERRORIST

2 Bekijk het videofragment over Boko Haram en beantwoord de vragen.

a Ken je andere groepen die op gewelddadige manier te werk gaan? Noteer en bespreek met je buur.

b Hoe voel jij je wanneer iemand jou als moslim aanspreekt op de wandaden van zulke groeperingen?

©VANIN

3 Zoek het Qurʾānvers Q 8:60 op en duid aan wat jij eruit begrijpt.

 Zet al jullie middelen in en jaag de mensen weg.

 Zet al jullie middelen in en dood de vijanden van Allah.

 Zet al jullie middelen in en omarm de vijand van Allah.

 Zet al jullie middelen in en jaag de vijand van Allah angst aan.

4 Zoek de verzen Q 8:57 tot en met Q 8:61 op. Noteer wat jij nu begrijpt uit de verzen.

5 Zoek naar de passende betekenis van het begrip jihād.

a Noteer wat jij al weet over het begrip jihād.

b Zoek op het internet de betekenissen op van het begrip jihād. Noteer kort elke betekenis.

c Bespreek de antwoorden klassikaal. Ben je akkoord of niet met de resultaten? Leg uit waarom.

d Zoek Q 4:75 op en leg uit wat jihād volgens de Qurʾān écht betekent.

6 Bekijk het videofragment over een vroegere radicale jihadist. Beantwoord dan de vragen.

a Welke definitie geeft de getuige nu aan jihād? Omcirkel de juiste begrippen.

je uiterste best doen agressie liefde geven spiritualiteit toewijding zelfzuivering aanbidding

een inspanning leveren

positieve verandering geloof in jezelf wijsheid gedenken van God

b Wat was de aanleiding waardoor de getuige begon te radicaliseren? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk.

 Hij had een sterk verlangen om onderdrukten te helpen.

 Hij kwam vanuit een ander werelddeel naar West-Europa als vluchteling.

 Hij verloor familieleden en vrienden.

 Hij was zich sterk bewust van de wreedheden en onrechtvaardigheden in de wereld.

 Hij ontmoette mensen die hem toonden hoe hij met zijn religie kon helpen.

c Welke levenslessen geeft de getuige aan iedereen mee?

©VANIN

d Omcirkel in opdracht c een levensles die jij nog (meer) te leren hebt.

e Deel het videofragment online. Noteer een comment om het aan te prijzen.

3.5 Een stap naar het christendom

Misbruik maken van religie om oorlogen te rechtvaardigen is niet eigen aan de islam. Ook in het christendom gebeurde dat. De kruistochten zijn een bekend historisch voorbeeld van christenen die in naam van de religie vochten en verderf zaaiden.

Belegering van Jeruzalem door Godfried van Bouillon tijdens de Eerste Kruistocht in 1099, glasraam in de kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele, Brussel

1 Bekijk het videofragment over de kruistochten en beantwoord de vragen.

a Waarom was de paus niet blij?

b Wat was de beloning voor de kruisvaarders?

c Wat was het gevolg van de kruistochten?

 De christenen namen het grondgebied van moslims in.

 De relatie tussen de paus en de christenen was flink verstoord.

 De christenen en moslims sloten vrede na de Eerste Kruistocht.

 De relatie tussen christenen en moslims was flink verstoord.

d Hoe ervaar jij vandaag de relatie tussen de mensen met verschillende levensbeschouwingen in jouw klas, school, buurt?

UITBREIDING

2 Laat zien wat jij ervan vindt door je zonder woorden aan de juiste kant te zetten.

a Je zet je in het midden van de klas, speelplaats of gymzaal.

b Je luistert naar de stelling die de leerkracht voorleest.

c Toon je mening door je te verplaatsen naar de akkoord- of niet akkoord-kant.

d Hoe heb je het stellingenspel ervaren? Noteer een top en een tip.

akkoord niet akkoord

WIST JE DAT

Veel Mekkanen, onder wie Khālid, werden herhaaldelijk aangemoedigd door de Qurʿān om na te denken en te reflecteren. In het Arabisch wordt aandachtig, systematisch en in detail nadenken over de Qurʿān tadabbur genoemd. Tafakkur betekent reflecteren over de schepping en jezelf. Het doel is een dieper begrip van God te ontwikkelen en een diepe waardering te krijgen voor de schoonheid en harmonie van de natuur.

Synthese

Samenvatting

Stap 1 In tijden van oorlog

Badr Uḥud

Jaar

Oorzaak

Overwinning

Stap 2 Ethische waarden ook in tijden van oorlog

Uit de Qurʾān en de sunna:

Uit de oorlogsconventie van de profeet:

Stap 3 Tafsīr en jihād

Tafsīr twee belangrijkste methoden: basis: basis: vb.: ḥalāl en ḥarām

Benaderingen van de vb.: respect, eerlijkheid …

vb.: reden voor de Slag bij Badr

Verschillende interpretaties ontstaan ook door de Jihād Meest verkeerd begrepen begrip  bij moslims:  reactie

niet-moslims:

Echte betekenis:-

Begrippenlijst

Badr Plaats tussen de kust en Medina waar in 624 de eerste veldslag tussen de moslims en niet-moslims van de Quraysh plaatsvond.

Furqān Het Arabische woord voor overwinning, ook vertaald als het verschil tussen goed en kwaad. Zo wordt de Slag van Badr ook genoemd.

Jihād De strijd die een moslim voert tegen zichzelf of tegen anderen. Innerlijke strijd wanneer hij vecht tegen zijn ego. Uiterlijke strijd wanneer hij vecht voor sociale rechtvaardigheid en tegen onrecht, tegen externe afleidingen.

©VANIN

Mufassir Een geleerde die de betekenis van de Qurʾān bestudeert en uitlegt.

Oorlogsconventies Juridische overeenkomsten om de bescherming van mensen en hun rechten tijdens gewapende conflicten te waarborgen.

Tafsīr Het onderzoeken en uitleggen van de betekenis van de Qurʾān door geleerden.

Tafsīr bi-lmaʾthūr De methode waarbij de betekenis van de Qurʾān wordt uitgelegd op basis van het begrip van de profeet en zijn metgezellen door de Qurʾān zelf en overleveringen te gebruiken.

Tafsīr bi-r-raʾy De methode waarbij de betekenis van de Qurʾān wordt geïnterpreteerd op basis van menselijke redenering en inzicht, ondersteund door kennis van de Arabische taal, historische en culturele context.

Uḥud De berg bij Medina waar de tweede grote veldslag in 625 tussen de moslims en de Mekkanen plaatsvond.

Kennen en kunnen

Stap 1  Ik gebruik parate kennis om een gesprek te houden over conflictsituaties in de wereld.

 Ik schematiseer de Slag van Badr en van Uḥud op de tijdslijn.

 Ik vergelijk de Slag van Badr en van Uḥūd.

 Ik vat het leven van Khālid ibn al-Walīd samen op basis van een videofragment.

 Ik onderzoek het Qurʾānvers 22:39 door belangrijke elementen eruit te halen.

 Uitbreiding: Ik vergelijk de vergadering van de profeet bij de Slag van Badr met de hedendaagse context.

 Uitbreiding: Ik leg uit hoe de besluitvorming over oorlog en vrede in België en andere landen verloopt.

Stap 2  Ik som de ethische waarden op waarvoor de profeet opkwam in Mekka.

 Ik koppel Qurʾānverzen aan de bijbehorende morele waarde(n).

 Uitbreiding: Ik vergelijk de oorlogsadviezen van de profeet met de hedendaagse oorlogsconventies.

 Uitbreiding: Ik werk een eigen oorlogsconventie uit op basis van de voorschriften uit de Qurʾān en de sunna.

 Ik formuleer de gemeenschappelijke boodschap van een Qurʾānvers en een vredesgedicht.

 Uitbreiding: Ik stel een vredevolle actie op waarbij ik strijd voor mijn overtuiging.

Stap 3  Ik onderzoek een Qurʾānvers door de context te achterhalen vanuit verschillende vertalingen.

 Ik benoem de verschillen tussen tafsīr bi-l-maʾthūr en tafsīr bi-r-raʾy.

 Ik som minstens één tafsīr-geleerde op.

 Ik licht de verklaring voor diverse tafāsīr toe door de rijkheid van de Arabische taal en de semantische meerlagigheid.

 Ik vat de geschiedenis van tafsīr samen.

 Ik leg uit wat de werkelijke betekenissen van jihād zijn.

 Ik vorm een genuanceerde mening over een getuigenis over jihād.

 Ik vergelijk het historische gevolg van de kruistochten met actuele conflicten.

Thema 2 Vluchtelingen

Hoe ga ik als moslim om met de vluchtelingenkwestie?

1 Wat denk ik?

1 Omcirkel het cijfer van de stelling waar je het meest achterstaat en leg uit waarom.

Als we alle vluchtelingen in ons land binnenlaten, betaalt de bevolking daarvoor de prijs.

Sommige vluchtelingen krijgen meer rechten dan anderen.

3 Landsgrenzen zijn niet natuurlijk, ze zouden afgeschaft moeten worden.

Moskeeën en kerken zouden vluchtelingen moeten opvangen.

4 Het beleid in de westerse landen veroorzaakt de vluchtelingenstroom.

Moslimlanden zouden meer vluchtelingen moeten opnemen.

Vluchtelingen maken de steden onveilig.

Vluchtelingen kunnen beter in hun eigen land blijven, want migratie zorgt niet voor een betere toekomst.

2 Waarom slaan mensen op de vlucht?

a Omcirkel elk vluchtmotief dat volgens jou gerechtvaardigd is.

angst voor repressie wegens afkomst hongersnood

angst voor repressie wegens politieke mening armoede

angst voor repressie wegens criminele activiteit klimaatverandering oorlog

angst voor repressie wegens levensbeschouwing

b Bekijk het fragment en markeer in opdracht a de vier vluchtmotieven die in 1951 internationaal erkend zijn als gerechtvaardigd.

c Wat is de boodschap van dit gedicht?

In het midden van ar-Rusāfa staat een palmboom

Hij is geboren in het Westen ver van het land der palmen Ik zei tegen de palm: wat lijk je toch op mij ook jij leeft in je ballingschap gescheiden van je familie en je vrienden. Jij bent ontsproten aan aarde die je vreemd is en ik ben net als jij ver van huis.

©VANIN

d Markeer drie woorden in het gedicht en leg uit wat ze voor jou in die tekst betekenen.

Een ode aan de palmboom

Abdurrahmān I

2 Wat zegt de Qurʾān?

De wereld wordt vandaag geconfronteerd met veel migratie en gedwongen ontheemding. De Qurʾān onderstreept de plichten van gelovigen tegenover vluchtelingen. Het behoort namelijk tot de religieuze verantwoordelijkheden om de zwakken en kwetsbaren te steunen en te beschermen. Vluchtelingen zijn vaak extra kwetsbaar door de moeilijke situatie die ze ontvlucht zijn en de zware tocht die ze achter de rug hebben. Vriendelijkheid, eerlijkheid en zorgzaamheid zijn essentiële waarden in de islam. Het maakt niet uit waar mensen vandaan komen of hoe ze eruitzien, de Qurʾān leert ons dat iedereen recht heeft op respect en dezelfde behandeling.

DE QURʾĀN ZEGT:

En de eerste voorlopers van de emigranten (Muhājirun) en de helpers (Anṣār) en degenen die hen volgen in (het verrichten van) weldaden. Allah is tevreden met hen, en zij zijn tevreden met hem. Hij heeft tuinen voor hen bereid waaronderdoor rivieren stromen, waarin zij voor eeuwig verblijvenden zijn. Dat is de geweldige overwinning. (Q 9:100)

TOELICHTING

Dit vers eert de migranten en de Anṣār, de helpers in Medina. Die helpers verwelkomden de profeet en zijn metgezellen en boden hen onderdak na de vlucht van Mekka naar Medina. Het vers benadrukt de beloning voor wie gastvrij is voor migranten en vluchtelingen.

a Hoe kunnen gelovigen politieke leiders en beleidsmakers aanspreken op vluchtelingenkwesties?

b Welke islamitische praktijk kan worden beschouwd als het ultieme middel om vluchtelingen en kwetsbaren te ondersteunen?

c Hoe kun je leren van de relatie tussen de Muhājirun en de Anṣār om beter te begrijpen hoe je solidair kunt zijn?

d Welke boodschap geeft deze cartoon?

e Welke emoties roept de cartoon bij je op en waarom?

3 Wat vertelt de traditie?

Doorheen de geschiedenis zijn moslims al vaak gevlucht. Toen de profeet Muḥammad en zijn metgezellen in Mekka werden vervolgd, adviseerde de profeet zijn gezellen om naar Abessinië te migreren. Daar vonden ze bij de christelijke koning Negus veiligheid en bescherming. Ook na de val van Granada in 1492 en de religieuze en etnische spanningen in de Balkan in de 19de en 20ste eeuw, sloegen moslims op de vlucht. Recenter dwongen de Syrische burgeroorlog en de Rohingya-crisis in Myanmar miljoenen moslims om weg te trekken uit hun vertrouwde plekken om te ontsnappen aan geweld en vervolging, op zoek naar veiligheid in andere landen. In Noord-Afrika en Turkije willen veel moslims emigreren om de armoede in hun thuisland te ontvluchten. Je thuisland verlaten is sowieso een verscheurende keuze. Tijdens hun vlucht worden velen dan ook nog eens geconfronteerd met mensonterende behandelingen en schendingen van de mensenrechten.

1 Om welke reden vluchtten de moslims vroeger en nu?

a De metgezellen:

b Moslims uit Granada:

c Syriërs:

d Noord-Afrikanen:

e Moslims uit de Balkan:

f Turken:

2 Omcirkel op de kaart elk gebied uit opdracht 1 aan waaruit de moslims moesten vluchten en noteer in elk vakje de juiste letter..

©VANIN

3 Bekijk het videofragment over de Rohingya en beantwoord de vragen.

a In welk werelddeel situeer je Myanmar?

b Waarom vluchtten de moslims uit Myanmar?

c Omcirkel de groepen die op de vlucht zijn.

vrouwen mannen bejaarden kinderen

d Waar worden ze opgevangen?

e Wat heeft volgens de Verenigde Naties het gewelddadige extremisme gevoed?

Moslimgeleerden begrijpen dat migratie naar niet-islamitische landen complex is. Sommigen beschouwen het zelfs als verboden, een zonde. Anderen vinden dat het wel is toegestaan, maar onder bepaalde voorwaarden. Ze benadrukken dat het belangrijk is om het geloof en de identiteit te behouden, de wetten van het land te respecteren en positief bij te dragen aan de samenleving.

4 Heb je een migratieachtergrond? Zo ja, uit welk land?

5 Als je een migratieachtergrond hebt: waarom zijn je (voor)ouders gemigreerd?

als moslim om met de vluchtelingenkwestie?

6 Hoe zou je zelf behandeld willen worden als je gedwongen wordt om je thuisland te ontvluchten?

7 Hoe zou je het advies uit de overleveringen toepassen op de behandeling van vluchtelingen?

DE ḤADĪTH VERTELT:

Anas vertelde dat de profeet zei: ‘Niemand van jullie gelooft (volledig) totdat hij voor zijn broeder wenst wat hij voor zichzelf wenst.’

Al-Bukhārī

©VANIN

DE ḤADĪTH VERTELT:

Ibn ʿUmar vertelde dat de profeet zei: ‘... Wees barmhartig tegen degenen op aarde, dan zal degene boven de hemelen barmhartig zijn met jullie ...’

At-Tirmidhī

4 Wat gebeurt er vandaag?

De verschrikkelijke tocht veroorzaakt bij veel vluchtelingen levenslange trauma’s. Als na een helse tocht een deel van de vluchtelingen erin slaagt om een veilig land te bereiken, is de strijd nog niet gestreden. Erkend worden als vluchteling is namelijk een bureaucratisch doolhof van wetten en regels waar velen de weg in kwijt raken. Toch zijn er ook hoopvolle verhalen van mensen die zich kunnen ontworstelen aan hun verleden en een nieuw hoofdstuk kunnen beginnen.

a Lees het online interview en bekijk de filmtrailer over het leven van de zussen Mardini. Noteer wat je opmerkelijk vindt.

©VANIN

b Beantwoord de tweet.

c Wat zou jij zelf kunnen betekenen voor vluchtelingen in jouw omgeving? Werk met het stappenplan online een concreet plan uit en ga op zoek naar een vzw die jij kunt steunen. hsan09

‘Niemand zet zijn kinderen in een boot tenzij het water veiliger is dan het land.’ Warsan Shire

Vluchten is geen oplossing. Blijf in jouw eigen land!

5

Mijn taak als moslim

In dit thema heb je verschillende standpunten over vluchtelingen onderzocht. Misschien is jouw standpunt veranderd door de nieuwe informatie die je kreeg. Vul het schrijfkader over jouw taak als moslim over de vluchtelingenkwestie in.

Voor dit thema was ik overtuigd dat

Nu ik dit thema heb bestudeerd, besef ik dat Allah verwacht van mij dat

Dit doet mijn omgeving al goed:

Dit doet mijn omgeving minder goed: De moslimgemeenschap kan haar steentje bijdragen door Ik kan dat mee ondersteunen door

Mijn concrete acties zijn:

Hoofdstuk 4 ʿAbdullāh ibn Salūl, de verrader

STAP 1 Aanpassen of opkrassen

1.1 Jij bent zo geïntegreerd!

Toen de profeet Muḥammad en zijn metgezellen noodgedwongen vertrokken uit Mekka en in Yathrib aankwamen, moesten ze zich als Muhājirūn sterk aanpassen aan de nieuwe stad. Ook voor de Anṣār was het even wennen aan de nieuwkomers. Want integratie en assimilatie mogen dan wel eerder recente woorden zijn, de fenomenen zijn niet nieuw.

De mens emigreert namelijk al sinds het ontstaan van de mensheid. Telkens als een groep aankwam in een gebied waar al een ander volk of een andere stam leefde, kwam het proces op gang waarbij beide partijen elkaar leerden kennen en met elkaar leerden omgaan. Maar dat verliep niet altijd rimpelloos. Dat is vandaag niet anders. In welke mate horen migranten zich aan te passen aan een nieuwe omgeving zonder zichzelf en hun identiteit te verliezen? Waarom is het moeilijk om gebruiken te accepteren die je niet gewoon bent? De radicale slogan ‘Aanpassen of opkrassen’ vindt jammer genoeg vandaag bij een groep mensen nog altijd weerklank.

©VANIN

1 Hoe kijken mensen vandaag tegen migratie aan? Vul de tabel aan op basis van je eigen kennis.

Waarom zijn sommigen tegen immigratie?

Hoe proberen ze anderen te overtuigen van hun mening?

2 Bestudeer de vier soorten van acculturatie. Noteer dan onder elke afbeelding het juiste begrip.

integratie = de niet-dominante groep wordt in de dominante groep opgenomen en behoudt zijn eigen cultuur, identiteit of gewoontes. De groepen wisselen uit.

assimilatie = de niet-dominante groep past zich aan de dominante groep aan en verliest zijn identiteit en cultuur.

marginalisatie = de niet-dominante groep maakt geen deel uit van de dominante groep en verliest zijn identiteit en cultuur.

segregatie = de niet-dominante groep maakt geen deel uit van de dominante groep en behoudt zijn identiteit en cultuur.

©VANIN

3 Bekijk het videofragment van Geert Wilders over migratie.

a Welke soort acculturatie streeft hij na?

b Vul de tabel aan over de uitspraken van Wilders.

Uitspraak waarmee ik akkoord ga

Uitspraak waarmee ik niet akkoord ga

4 Bekijk de cartoon en beantwoord de vragen.

a Heb je zelf al een situatie meegemaakt waarin je je cultuur of identiteit niet kon uiten zoals je dat wou? Zo ja, leg uit.

b Onder welk begrip valt jouw situatie?

UITBREIDING

5 Noteer na elke situatie het juiste begrip. Kies uit: segregatie, marginalisatie, integratie of assimilatie. Bespreek klassikaal.

a Je mag op de speelplaats je eigen taal niet spreken.

b Je gaat in Antwerpen wonen en leert Nederlands.

c Je familie woont al jaren in België, maar mijdt zoveel mogelijk contact met Belgen, hun cultuur en gewoontes.

d Op je werk is het verboden om je hoofddoek te dragen.

e Je bent enkele jaren geleden gevlucht uit Irak. Je buren hebben nog nooit met je gepraat, ook al doe jij wel pogingen.

f Je voorouders waren Roma. Jij bent in België geboren maar je voelt je eigenlijk niemand, geen Roma en geen Belg.

g Een Syrische vluchteling breekt volledig met zijn verleden en neemt alle gebruiken en gewoontes over van België.

©VANIN

h Je vindt de cultuur van Marokko maar niets, maar neemt ook niets over van België. Je spreekt amper Arabisch en kent onvoldoende Nederlands.

i Via een buddysysteem ga je mee op uitstap om de steden van België te verkennen.

6 Bestudeer het artikel en verbreed je kijk over dit onderwerp.

a Lees het artikel en beantwoord op een apart blad de vragen in die verwerkt zijn in het artikel.

b Noteer voor jezelf enkele opmerkelijke bevindingen uit het artikel.

7 Maak je leeftijdsgenoten met een schriftelijk betoog bewust van de voordelen van migratie.

Giet je uiteenzetting in een structuur met een inleiding, midden en slot volgens de gekende afspraken.

• Je betoog bevat een hypothese (vooronderstelling) over migratie waar een deel van de bevolking in gelooft, zoals ‘België is vol’ of ‘Er is altijd plaats voor onze medemensen’.

• Geef twee mogelijke evoluties van het bevolkingsaantal in de toekomst en licht kort toe.

• Eindig je betoog met een positieve, hoopvolle boodschap.

8 Ga samen met je klasgenoten het debat aan over migratie.

a Lees je online in over de verschillende aspecten van migratie. Daarna geeft je leerkracht je de rol van voor- of tegenstander in het debat. Op basis daarvan ga je verder op zoek naar info.

b Lees het artikel en noteer enkele pro’s en contra’s van migratie.

Contra migratie

©VANIN

Pro migratie

c Debateer gedurende één minuut.

d Bekijk het videofragment over integratie en inburgering in Antwerpen. Formuleer tips voor migranten om vlot in een samenleving te leren meedraaien.

1.2 Gedeeld burgerschap

Neem hier notities.

Toen de profeet in Yathrib aankwam, spande hij zich in om de Ansār en de Muhājirūn dichter bij elkaar te brengen, al verschilden hun gebruiken en gewoontes. Zo waren de mensen in Mekka meer gericht op hun eigen stam, terwijl in Yathrib de Arabische stammen meer samenwerkten. Er was in Yathrib ook meer tolerantie tegenover anderen omdat er al verschillende culturen aanwezig waren. Dat was in Mekka minder het geval. Bovendien waren vrouwen in Yathrib zelfstandiger en namen ze meer dan in Mekka deel aan de samenleving.

Om de relaties te verbeteren, introduceerde de profeet in Yathrib eerst het broederschapssysteem. Daarbij werd telkens iemand van de Muhājirūn gekoppeld aan iemand van de Ansār met als doel elkaar te steunen. Die band was zo sterk dat ze zelfs van elkaar konden erven alsof ze bloedverwanten waren. Zo deelden de Ansār hun rijkdom met de Muhājirūn. De profeet versterkte het systeem nog meer met de bouw van een moskee die de mensen letterlijk onder één dak samenbracht. In die moskee werden bovendien allerlei beslissingen genomen over de samenleving, zoals over het bezoek aan zieken, de steun voor armen en het nakomen van de afspraken. Om de samenwerking tussen de Joodse en de Arabische stammen te waarborgen, stelde de profeet daarna het Verdrag van Medina op. In dat verdrag legde hij de godsdienstvrijheid en het gedeeld burgerschap vast. Hij benadrukte de gelijke rechten en plichten voor alle inwoners, ongeacht hun afkomst, huidskleur, taal of geloof. Alle inwoners van Medina vielen voor hem onder de noemer van umma, de gemeenschap.

1 Duid na elke beschrijving aan of ze past bij de Mekkaanse of de Medinese samenleving.

De vrouwen hadden weinig tot geen zeggenschap.

De verschillende families werkten samen om de krachten te bundelen.

Godsdienstvrijheid werd ervaren als een dreiging.

Vrouwen waren onafhankelijker.

De tolerantie tegenover de andere levensbeschouwing was groot.

Mensen legden meer nadruk op hun eigen ambities en belangen.

2 Welke beschrijvingen uit opdracht 1 zijn vandaag van toepassing op jouw gemeenschap? Leg uit.

3 Noteer naast elke afbeelding hoe de profeet de samenleving versterkte.

4 Zou je de term umma vandaag kunnen gebruiken voor de hele Vlaamse samenleving? Leg uit.

©VANIN

5 Bekijk het filmfragment over Abū Sufyān, een stamleider van de Quraysh, die naar de profeet kwam om met hem in gesprek te gaan. Beantwoord de vragen.

a Abū Sufyān heeft de moslims jarenlang vervolgd en zelfs gemarteld. Hoe werd hij ontvangen toen hij met de profeet wilde spreken?

b Hoe verliep het gesprek tussen de profeet, Bilāl en Abū Sufyān? Markeer de juiste woorden en licht toe.

agressief – respectvol – beledigend – verhelderend – ontkennend – empathisch– rustgevend

c Khālid ibn al-Walīd, die net moslim was geworden, reageerde fel. Welke verzen werden er gebruikt om Abū Sufyān gerust te stellen?

d Waarom heeft Abū Sufyān zich uiteindelijk bekeerd?

e Welk advies haal je uit de Qurʾānverzen?

DE QURʾĀN ZEGT: … En onthoud jezelf van laster en bejegen elkaar niet met beledigende bijnamen ... (Q 49:11)

DE QURʾĀN ZEGT: … Allah verandert (de omstandigheden) niet waarin een volk zich bevindt, zolang zij niet veranderen hetgeen zich in henzelf bevindt ... (Q 13:11)

1.3 Rollen van de profeet

Neem hier notities.

De profeet Muḥammad had verschillende verantwoordelijkheden. Nadat hij de eerste openbaring had ontvangen, vervulde hij ook de rol van profeet. Daarnaast was hij ook een vader, echtgenoot, leerkracht, vriend, leider en rechter. Onder de geleerden bestaat er discussie over de invulling van zijn uitspraken. Hoe moeten we de uitspraken van de profeet begrijpen? Sommigen beschouwen al zijn uitspraken als een openbaring en volgen ze daarom op. Ze zijn van mening dat hij altijd als profeet sprak. Andere geleerden koppelen zijn uitspraken dan weer aan de context en aan de rol waarin hij zijn advies gaf. Volgens de laatste groep geleerden is het onmogelijk dat de uitspraken van de profeet in tegenspraak zijn met de Qurʾān. Als er toch sprake is van tegenstrijdigheden, dan worden die verklaard vanuit de rollen die hij vervulde naast zijn profeetschap.

1 Noteer onder elke situatie welke rol de profeet daarin opnam. Leg telkens uit waarom.

DE ḤADĪTH VERTELT:

ʿĀʾisha vertelde dat Hind tegen de profeet zei: ‘Abū Sufyān is een gierigaard en ik moet wat van zijn rijkdom nemen.’ De profeet antwoordde: ‘Neem met mate wat voldoende is voor jou en je kinderen.’

Bukhārī

DE ḤADĪTH VERTELT:

Ḥudhayfa vertelde dat hij de profeet hoorde zeggen: ‘Een lasteraar zal het paradijs niet binnengaan.’

Bukhārī

DE ḤADĪTH VERTELT:

Abū Dharr vertelde dat de profeet tegen hen zei: ‘Wanneer iemand van jullie boos wordt terwijl hij staat, moet hij gaan zitten. Als de woede hem verlaat, is dat goed, anders moet hij gaan liggen.’

Abū Dāwūd

©VANIN

2 Welk inzicht over de uitspraken van de profeet haal je uit de situaties?

1.4 Liegen en bedriegen

Neem hier notities.

De inspanningen van de profeet om een vredevolle samenleving te stichten en de islam te laten bloeien, werden niet door iedereen op applaus onthaald. Zo voelde Abdullāh ibn Ubayy ibn Salūl zich bedreigd door de aanwezigheid van de profeet Muhammad in Medina.

Ibn Salūl was enkele maanden eerder in Medina als leider van de Arabische stammen aangesteld. Maar toen de boodschapper van Allah in Medina werd uitgenodigd, verkozen de mensen de profeet als leider boven Ibn Salūl. Hij kon het dan ook niet verkroppen dat grote groepen mensen de profeet toejuichten toen hij in Medina aankwam. Daarom deed hij alsof hij zich bekeerde, terwijl hij in werkelijkheid een spion voor de Quraysh was. Als het hem uitkwam, wisselde hij van kamp. Zo probeerde hij zelf macht te verwerven. Hij was dus een munāfiq, een hypocriet, die op slinkse manieren de autoriteit en de reputatie van de profeet probeerde te ondergraven en de samenleving in Medina te destabiliseren. Op dat moment waren er in Medina namelijk veel Muhājirūn, moslims die afkomstig waren van Mekka en ervoor kozen om in Medina een nieuw leven op te bouwen. Ibn Salūl wilde maar wat graag dat die immigratie mislukte, zodat de migranten uit Mekka niet zouden aarden op hun nieuwe plek.

1 Leer ʿAbdullāh ibn Ubayy ibn Salūl, de leider van de hypocrieten, kennen via de infographic op de volgende pagina. Markeer in elke kader de hoofdgedachte.

ʿAbdullāh ibn Salūl, de verrader

In de nasleep van de Slag van Banū al-Muṣṭaliq in 627 werd ʿĀʾisha beschuldigd van overspel. Het was Ibn Salūl die de roddel over ʿĀʾisha verzon. Later sprak Allah ʿĀʾisha vrij in sūra an-Nūr, vers 11.

In sūra at-Tawba, vers 107-109, spreekt Allah over Masjid aḍ-Ḍirār, de moskee van de vernietiging. Ibn Salūl bouwde die moskee, niet ver van de moskee in Qubāʾ.

Kalligrafie van sūra an-Nūr, vers 11

©VANIN

Bij de Slag van Uḥud overtuigde Ibn Salūl een groep van 300 moslims om niet te gaan vechten. Hij keerde met hen terug naar Medina onder het mom dat de moslims toch met te weinig strijders zouden zijn en dat de slag hoe dan ook een verloren zaak was. Zo verzwakte hij de moslims al op voorhand.

Opstelling van de legers bij de Slag van Uḥud met rechts de deserteurs

ʿAbdullāh ibn Ubayy ibn Salūl uit een geïllustreerde versie van Het leven van Mohamed, 14de eeuw

Ibn Salūl was ook betrokken bij het conflict tussen Muḥammad en de Joodse stam Banū Naḍīr. Toen de profeet Muḥammad de stam beval om de stad Medina binnen de tien dagen te verlaten wegens eerdere misdragingen, kreeg de stam deze raad van Ibn Salūl: ‘Verdedig jezelf en blijf volhouden. Als je wordt aangevallen, zullen we vechten aan je zijde’. Maar hij hield zich niet aan zijn belofte, waarop de Banū Naḍīr zich overgaf en vertrok uit Medina.

De stad Medina, met o.a. de Joodse stam Banū Naḍīr

2 Lees de ḥadīth en markeer dan de situaties van opdracht 3 die volgens de ḥadīth hypocriet gedrag bevatten.

DE ḤADĪTH VERTELT:

ʿAbdullāh ibn ʿAmr vertelde dat de profeet zei: ‘Eenieder die de volgende vier karakteristieken heeft, zal een echte hypocriet zijn en eenieder die een van de vier kenmerken heeft, heeft een kenmerk van hypocrisie behalve en totdat hij het opgeeft (ermee stopt):

- Wanneer hem iets wordt toevertrouwd, verraadt hij.

- Elke keer hij spreekt, vertelt hij een leugen.

- Wanneer hij een verbond sluit (een belofte maakt), blijkt hij verraderlijk.

- Telkens wanneer hij ruzie maakt, gedraagt hij zich op een zeer onvoorzichtige, kwaadaardige en beledigende manier.’

Bukhārī

3 Duid elke situatie met gedrag dat jij hypocriet vindt aan. Bespreek klassikaal.

 Je zei tegen jouw klasgenoot dat zijn / haar nieuwe broek mooi is, terwijl je die lelijk vindt.

 Je belooft dat je aanwezig zult zijn op een inzameling maar je bent helemaal niet van plan om te gaan.

 Je bent vriendelijk tegen mensen die je niet kunt uitstaan.

©VANIN

 Je buur deelt in vertrouwen gevoelige informatie over zijn / haar thuissituatie met jou. Je vertelt je vrienden wat je buur je toevertrouwde.

 Je geeft tegen je zin wat geld aan een arme man op straat omdat je vrienden bij je zijn en zij dat ook doen. Eigenlijk wou je met dat geld liever die coole trui kopen.

 Je scheldt je vrienden uit tijdens een discussie over geld dat je van hen geleend had.

4 Duid of vul aan hoe jij je voelt wanneer iemand tegen je liegt, je vertrouwen schaadt, zijn belofte verbreekt of je beledigt.

boos verdrietig verraden bang wraakzuchtig naïef

Zelf wil je natuurlijk eerlijk en rechtvaardig behandeld worden door anderen. Maar gedraag jij je altijd helemaal oprecht tegenover anderen? In elk van ons zit een stukje hypocrisie. Als je goed in de spiegel kijkt, zie je ook bij jou die lelijke eigenschap die iedereen in mindere of meerdere mate bezit en waartegen dus iedereen moet vechten.

5 Noteer rond de spiegel een situatie waarin jouw gedrag een kenmerk van hypocrisie vertoonde.

UITBREIDING

6 Bestudeer op iDiddit de tekst over een gebeurtenis met Ibn Salūl.

a Waarom gingen de hypocrieten mee als vrijwilliger in het moslimleger?

©VANIN

b Hoe reageerde Ibn Salūl op de ruzie met een van de migranten uit Mekka?

c Noteer in je eigen woorden wat Ibn Salūl van plan was bij zijn terugkeer naar Medina.

7 Bekijk en beluister sūra al-Munāfiqūn. Noteer minimaal vijf elementen die de boodschap van het hoofdstuk weergeven.

Kalligrafie van sūra al-Munāfiqūn

STAP 2 Waar het hart vol van is

UITBREIDING

2.1 De vrienden van de profeet

Neem hier notities.

De profeet Muḥammad kreeg veel steun van zijn vrienden, die metgezellen of ṣaḥāba, worden genoemd. Zonder hun hulp zou zijn missie veel moeilijker zijn geweest. Een metgezel of ṣaḥābi, is iemand die de profeet ontmoette, in hem geloofde en als moslim stierf. Hoewel alle metgezellen een hoge status hadden, waren ze toch allemaal anders. Sommigen hadden al lang een vriendschapsband met de profeet, terwijl anderen hem pas later ontmoetten. De metgezellen die nog jong waren toen de profeet stierf en hem niet lang vergezelden, worden de junior metgezellen genoemd, de anderen de senior metgezellen. Het verschil tussen de metgezellen zit dus in hoelang ze bij de profeet waren, de opofferingen die ze maakten en hun band met hem. De senior metgezellen hadden beter inzicht in de leer van de profeet dan de junior metgezellen. Dat helpt om de uitspraken van de profeet beter te begrijpen.

1 Lees elke voorstelling van een metgezel. Markeer eronder of het om een senior of een junior metgezel gaat en leg uit waarom.

‘Assalāmu ʿalaykum. Mijn naam is Muʿādh ibn Jabal. Ik ben opgegroeid in het mooie Yathrib, dat later Medina werd. Toen ik 18 was, heb ik de islam omarmd. Ik was aanwezig bij de tweede eedaflegging. Als 21-jarige nam ik deel aan de Slag bij Badr. Ook van alle latere gebeurtenissen was ik getuige naast de profeet. Mijn naam is vooral bekend door mijn diepgaande kennis van de religie en mijn vaardigheden om de Qurʾān te interpreteren. Binnen de gemeenschap was ik een gewaardeerde leraar en adviseur. Rond mijn 30ste stuurde de profeet mij als zijn vertegenwoordiger naar Jemen. Na de pestepidemie van Amwās werd ik aangesteld als gouverneur van de Levant.’

Muʿādh ibn Jabal is een junior – senior metgezel, omdat

©VANIN

‘Assalāmu ʿalaykum. Ik ben Bilāl ibn Rabāḥ, ik heb Abessijnse roots. Als tot slaaf gemaakte leefde ik in Mekka. Mijn bekering tot de islam gebeurde in de vroege dagen van de boodschap, toen ik de boodschap van één God omarmde, ondanks hevige tegenstand. Mijn trouwe vriend Abū Bakr kocht mij vrij. Als metgezel van de profeet heb ik veel cruciale gebeurtenissen meegemaakt. Ik heb de emigratie naar Medina beleefd en nam deel aan de Slag bij Badr, de Slag bij Uḥud en alle andere belangrijke gebeurtenissen. Ik ben vooral bekend om mijn trouw aan de islam, mijn vastberadenheid en de oproep tot het gebed. Na het overlijden van de profeet, overkwam het me een keer dat ik begon aan de oproep maar moest stoppen omdat ik overmand werd door emoties. Toen mijn dood naderde, was ik blij om geliefde profeet en mijn vrienden weer te ontmoeten.’

Bilāl ibn Rabāḥ is een junior – senior metgezel, omdat

‘Assalāmu ʿalaykum. Mijn naam is ʿAbdullāh ibn ʿUmar. Mijn vader is ʿUmar ibn al-Khaṭṭāb, een van de metgezellen van de profeet Muḥammad. Ik werd geboren in het jaar 614 in Mekka. Mijn bekering tot de islam vond plaats toen ik nog heel jong was. Als zoon van ʿUmar ibn al-Khaṭṭāb heb ik veel belangrijke gebeurtenissen in de vroege islam meegemaakt, waaronder de migratie (Hijra) naar Medina. Ik bood me vrijwillig aan om deel te nemen aan de Slag bij Badr en de Slag bij Uḥud, maar werd door de profeet afgewezen omdat ik te jong was. Mijn vader, ʿUmar, stond bekend om zijn strengheid en rechtvaardigheid. Ik heb geprobeerd om zijn voorbeeld te volgen door vast te houden aan de principes van rechtvaardigheid, eerlijkheid en dienstbaarheid aan de gemeenschap. Ik ben vooral bekend om mijn kennis van de overleveringen (ḥadīth) van de profeet Muḥammad, en ik heb veel bijgedragen aan het vastleggen en doorgeven van zijn leringen aan latere generaties.’

ʿAbdullāh ibn ʿUmar is een junior – senior metgezel, omdat

©VANIN

2 Waarom is het belangrijk om een onderscheid te maken tussen junior en senior metgezellen?

2.2 Ik hou van de profeet!

De liefde van de metgezellen voor de profeet was eindeloos. Ze wilden zo dicht mogelijk bij hem zijn, zowel fysiek als spiritueel. Ze reisden van ver om hem te horen spreken. Bij sommige metgezellen was de liefde zo groot dat ze verhuisden toen de profeet stierf. Ze konden het niet aan om te leven waar hij was gestorven.

Zo keerde Bilāl op een dag terug naar Medina en vroegen de gelovigen hem om de adhān te verrichten. Hij probeerde het, maar barstte samen met vele aanwezigen in tranen uit. Er werd gezegd dat hij zijn eigen dood met open armen ontving omdat hij zo met zijn geliefde profeet herenigd zou worden. Ook vandaag tonen moslims hun eerbied en liefde voor de profeet op verschillende manieren, zoals met vredespreuken en muzische herdenkingsmomenten of amdāḥ. Die liefde uit zich ook in de naamgeving van hun kinderen.

1 Turf voor elke groep hoeveel Mohameds je telt.

In de klas

In de tweede graad

In jouw sport- of hobbyclub

In jouw familie

In jouw moskee

2 Hoe kun jij je liefde voor de profeet tonen? Noteer je antwoord in het hart.

©VANIN

3 Wordt mawlid of kandil gevierd in jouw familie? Zo ja, wat doen jullie op die feestdag? Zo nee, zou je het graag vieren?

WIST JE DAT

De geboorte van de profeet of mawlid (ook kandil genoemd) wordt in veel moslimgezinnen over de hele wereld gevierd. Tijdens het feest, dat valt in de derde maand van de islamitische kalender rabīʾ ʿal-awwal, worden de kinderen extra verwend. Niet alle moslims vieren dat. Sommigen beschouwen het feest namelijk als een innovatie.

4 Beantwoord de vragen over de vredesspreuk.

a Wat betekent de spreuk?

b Is het bij jou een automatisme om de spreuk te zeggen?

c Zeg of denk je dit telkens als je de profeets naam in Sīra ziet staan?

d Wat zou je kunnen helpen om dit regelmatiger te doen? Vredesspreuk van de profeet die vaak na de naam van de profeet staat

UITBREIDING

5 Zoek online een amdāḥ of anāshīd (loflied) dat je liefde voor de profeet perfect weergeeft en vul het schema in.

Titel:

Zanger:

Duur:

Voor het eerst gehoord:

Favoriete lyric:

©VANIN

6 Beluister de amdāḥ van je buur en bespreek je schema en dat van je buur.

3.1 Het Verdrag van Ḥudaybiya

1 Luister op iDiddit naar het verhaal van de verteller en beantwoord de vragen.

©VANIN

2 Waarom was de bedevaart naar Mekka zo belangrijk voor de profeet Muḥammad en zijn metgezellen in het jaar 628?

3 Hoe kan het Verdrag van Ḥudaybiya een bron van inspiratie vormen bij actuele conflicten?

4 Welke lessen kunnen moderne politieke leiders leren van de manier waarop de profeet Muḥammad met teleurstelling omging bij Ḥudaybiya?

De ruïnes van de moskee gebouwd in het dorpje Ḥudaybiya vlak bij Mekka, waar het Verdrag van Ḥudaybiya werd ondertekend

3.2

Verplichting of suggestie?

In de islam is de relatie tussen gelovigen en de profeet vaak een centraal thema. Wanneer het gaat over gehoorzaamheid aan de profeet Muḥammad, rijst de vraag of wat hij vroeg altijd een verplichting was of soms enkel een suggestie. Vandaag leidt die vraag tot diepgaande discussies over begrippen als verplichting en vrijblijvendheid.

Neem hier notities.

©VANIN

Binnen de islamitische wetgeving zijn er verschillende categorieën van handelingen die een gelovige kan uitvoeren en bepalend zijn voor het religieuze leven. Die categorieën dienen om gedragingen te begrijpen en te classificeren en om een dieper inzicht te krijgen in wat er volgens de leer verwacht wordt.

Alles start met de mukallaf, de persoon die religieus verantwoordelijk is en de verplichtingen kan begrijpen en uitvoeren. De farḍ-handelingen zijn strikt verplicht voor elke mukallaf, want ze zijn door Allah opgelegd. De verwaarlozing ervan is dan ook een zonde. Ook wājib-handelingen zijn verplicht en essentieel, toch worden ze als iets minder zwaarwegend beschouwd. Sunna-handelingen zijn aanbevolen door de profeet en ze navolgen wordt sterk aangemoedigd als een manier om Allah tevreden te stellen. Mubāḥ-handelingen daarentegen zijn neutrale handelingen die niet verboden, verplicht of aanbevolen zijn. Ze zijn toegestaan, maar hebben geen speciale deugd. Makrūh-handelingen zijn afkeurenswaardig maar niet verboden. Ten slotte zijn er de ḥarām-handelingen, die verboden zijn en die moslims moeten vermijden.

1 Noteer na elke handeling tot welke categorie ze behoort.

Doneren aan een goed doel:

Een maaltijd nemen:

©VANIN

Deelnemen aan het īd-gebed:

Samen het tarāwīḥ-gebed thuis verrichten: Liegen tegen een leerkracht:

Fajr-gebed binnen de tijd verrichten: Zakāt op tijd betalen:

Sisha roken:

2 Beargumenteer klassikaal welk oordeel het meest van toepassing is.

a Kerim geeft de voorkeur aan halalvoedsel, maar eet af en toe in restaurants waar niet altijd halal wordt geserveerd.

b Jabari geeft zijn zakāt aan daklozen die niet-moslim zijn.

c Salima draagt een hoofddoek, maar ze laat soms een paar losse haren zien.

d Hilmi voelt zich erg moe en besluit het Fajr-gebed over te slaan en later in de ochtend in te halen.

e Zaid werkt in een omgeving waar het roken van sisha onder collega's heel normaal is.

3 Beschrijf een situatie waarin je zelf twijfelde over welke gedragsregel of handeling gepast was.

©VANIN

1 Verken de ontdekplaat over de bedevaart naar Mekka via iDiddit. Beantwoord dan de vragen.

a Wat is het verschil tussen ḥajj en ʿumra?

3.3 Ḥajj, de ultieme reis

b Som drie voorwaarden op om deel te nemen aan de ḥajj.

c Geef enkele centrale doelstellingen van de bedevaart.

©VANIN

d Hoe wordt gelijkheid zichtbaar tijdens de bedevaart?

e Hoe kan Nabil Ennasri's fietstocht naar Mekka bijdragen aan een groter bewustzijn over klimaatverandering, zowel in de regio als wereldwijd?

f Vergelijk de afbeeldingen met wat je weet over het financiële plaatje van een bedevaart. Welke situaties zouden zich volgens jou niet voordoen als de profeet vandaag leefde?

Mekka in 1917

Mekka in 2024

g Duid bij elke stelling aan of je het ermee eens bent of niet. Bespreek klassikaal.

1 Influencers inzetten om de bedevaart naar Mekka te promoten is acceptabel.

2 De huidige hoge kosten van deelname aan de bedevaart naar Mekka zijn gerechtvaardigd.

3 Dat minder kapitaalkrachtige bedevaarders vaak hotels ver van de moskee krijgen tijdens de bedevaart is een onrechtvaardige praktijk.

4 Niet-moslims zouden ook welkom moeten zijn om een bezoek te brengen naar Mekka.

5 De weelde en luxe die in Mekka te vinden is, staat in contrast met de spirituele aard van de bedevaart.

6 Loterijen om een bezoek aan Mekka te brengen, zijn een eerlijke manier om meer mensen de kans te geven om deel te nemen aan de bedevaart.

h Waarom wordt de ‘kleine bedevaart’ almaar populairder bij jonge moslims?

Eens - Oneens

i Wat is volgens jou het hoofddoel van het Offerfeest? Gebruik de strip als inspiratie. Bespreek klassikaal.

Sommigen offeren hun werk op …

Anderen offeren EEn dEEl van hun spAArgeld op …

Met eid al-adha in AAntocht bereiden velen zich vOOr om grote offers te brengen …

Dit zijn aLLe verlofdagen die ik opgespAArd heb vOOr de vrije wEEkends.

Sommigen offeren zelfs materiële zaken op … En natuurlijk wordt er OOk vEEl tijd opgeofferd. Op deze gezegende dag zijn we bereid om aLLes op te offeren … … vOOr Hij die ons aLLes gaf.

j Bespreek klassikaal de stelling.

Een schaap offeren is een must, ook al kost het vandaag veel geld.

k Noteer de naam van elke stap op de juiste plaats op de afbeelding van de ḥajj. Kies uit: intentie en binnentreden in de toestand van iḥrām / de Dag van ʿArafa / symbolische steniging van het kwaad / symbolische steniging van het kwaad (klein, middel en groot) / overnachting in Minā / de aankomstṭawāf / het offeren / 7 x wandelen tussen Ṣafa en Marwa / de nacht doorbrengen in Muzdalifa en steentjes verzamelen/ afscheidsṭawāf / scheren, knippen van de hoofdharen / ṭawāf al-ifāḍa

©VANIN

3.4 Heilige tochten

De bedevaart naar Mekka is een bekende traditie onder moslims die verschillende rituelen omvat. Het is vandaag de dag een hele onderneming geworden om te mogen deelnemen aan die spirituele reis en ze tot een goed einde te brengen. Is het doel van de bedevaart om het einde van de reis te halen? Of gaat het om meer dan de bestemming en ligt de focus eerder op de beleving tijdens de tocht?

1 Wat is de boodschap van de cartoon?

2 Beantwoord de vragen over wandelen tijdens de bedevaart.

a Welke positieve of negatieve effecten ervaar jij tijdens het wandelen?

©VANIN

b Geef een eigen voorbeeld van iets waar jij soms diep over nadenkt.

3 Bekijk het videofragment over pelgrimeren en beantwoord de vragen.

a Wat ervaren de jongeren tijdens hun tocht?

b Omschrijf wat pelgrim zijn voor de jongeren betekent.

c Beschrijf waarom het belangrijk is om soms stil te staan.

4 Naast de bedevaart naar Mekka zijn er nog talloze andere bedevaartsplaatsen.

- Onderzoek per groepje een bedevaartsplaats.

Kies uit: Santiago de Compostella, Jeruzalem, Scherpenheuvel, Karbala, Trondheim, Amritsar …

- Geef een antwoord op de volgende vragen:

Waar ligt de bestemming?

Waarom trekt de plaats zoveel pelgrims aan?

Wat is de bezienswaardigheid?

Bij welke levensbeschouwing hoort het bedevaartsoord?

Waarom?

- Stel daarna je resultaten aan elkaar voor.

5 Welke gelijkenissen zie je tussen de pelgrimstochten?

©VANIN

6 Welke pelgrimsreis zou je zelf willen ondernemen, los van het religieuze aspect? Leg uit.

De gouden tempel in Amritsar, Indië

De basiliek van Fatima in Fátima, Portugal

Bedevaart naar de begraafplaats van imam Hussayn in Karbala, Irak

Synthese

Samenvatting

Stap 1 In tijden van oorlog

De drie middelen van de profeet om vredevol samen te leven:

Een metgezel is Munāfiq =  Kenmerken:

Stap 2 Waar het hart van vol is

Vier manieren om de liefde voor de profeet te tonen:

Stap 3 De weg naar Mekka

Doel van het Verdrag van Ḥudaybiya:

Classificatie van gedragingen:

De zeven stappen van de bedevaart:

Begrippenlijst

Amdāḥ Herdenkingsmomenten waarop lofzangen voor de profeet worden gezongen.

Farḍ Verplichte handelingen die door Allah zijn opgelegd en waarvan de verwaarlozing een zonde is. Ze zijn strikt verplicht voor elke mukallaf.

Ḥarām Handelingen of gedragingen die verboden zijn binnen de islam.

Makrūh Afkeurenswaardige handelingen die niet verboden maar wel afgeraden worden.

Mubāḥ Neutrale handelingen die niet verboden, verplicht of aanbevolen zijn. Ze zijn toegestaan maar hebben geen speciale deugd.

©VANIN

Mukallaf Iemand die religieus verantwoordelijk is en de verplichtingen van de islam kan begrijpen en uitvoeren.

Munāfiq Een persoon die zich uiterlijk voordoet als een moslim, maar innerlijk de islam verwerpt of tegenspreekt. Hij wordt een hypocriet genoemd, een valse moslim.

Sunna Handelingen die de profeet Moḥammed heeft aanbevolen of zelf heeft uitgevoerd, maar die niet verplicht zijn. De sunna volgen wordt sterk aangemoedigd als een manier om Allah tevreden te stellen.

Wājib Verplichte handelingen, maar de verwaarlozing ervan is een minder grote zonde dan bij de farḍ-handelingen. Ze zijn wel essentieel.

Kennen en kunnen

Stap 1  Ik maak een onderscheid tussen integratie, assimilatie, marginalisatie en segregatie.

 Ik benoem drie middelen waarmee de profeet een vredevolle samenleving nastreefde.

 Ik maak een onderscheid tussen de functie van de profeet als profeet, leider, militair strateeg en leerkracht.

 Ik geef drie voorbeelden waarom Ibn Salūl de leider van de hypocrieten wordt genoemd.

 Ik link de overlevering van de profeet over hypocrisie met actuele situaties.

 Ik reflecteer over de kenmerken van hypocrisie in mijn eigen gedrag.

 Ik vertel in eigen woorden hoe Ibn Salūl zich kantte tegen de migranten uit Mekka.

 Ik vat de essentie van sūra al-Munāfiqīn samen.

 Uitbreiding: Ik leg het verband tussen Ibn Salūls kijk op migratie en de hedendaagse uitdagingen wat betreft migratie.

 Uitbreiding: Ik debateer over de pro’s en contra’s van migratie.

Stap 2  Ik benoem op welke manier ik liefde voor de profeet toon.

 Ik bespreek het belang van liefde voor de profeet.

 Uitbreiding: Ik beschrijf waarom ik hou van de profeet Muḥammad.

 Uitbreiding: Ik leid uit het verhaal van Muʿādh ibn Jabal, Bilāl ibn Rabāḥ en ʿAbdullāh ibn ʿUmar af of zij junior of senior metgezellen zijn.

 Ik definieer de term metgezel.

Stap 3  Ik beschrijf de gebeurtenissen rond het Verdrag van Ḥudaybiya.

 Ik vergelijk het Verdrag van Ḥudaybiya met hedendaagse akkoorden.

 Ik leg volgende begrippen uit: mukallaf, farḍ, wājib, sunna, mubāḥ, makrūh en ḥarām.

 Ik pas de begrippen (farḍ, wājib, sunna, mubāḥ, makrūh en ḥarām) toe in dagelijkse situaties.

 Ik toon aan waarom de bedevaart een ultiem avontuur is.

 Ik verklaar de handelingen van de bedevaart in eigen woorden.

 Ik leg de begrippen ḥajj, ʿumra, iḥrām, ṭawāf, saʿy, waqf, ʿArafa en rajm uit.

 Ik vorm een genuanceerde mening over de hedendaagse bedevaart.

 Ik licht in eigen woorden het belang van het Offerfeest toe.

 Uitbreiding: Ik benoem ten minste drie gelijkenissen tussen verschillende religieuze pelgrimstochten.

Hoofdstuk 5

Abū al-ʿAbbās, de bloedvergieter

STAP 1 Met dank aan de moslims!

1.1 Duizend-en-een

uitvindingen

1 Omcirkel welke uitvinding, ontdekking of vernieuwing je absoluut niet zou kunnen missen in je leven. Noteer er eventueel nog andere. Beargumenteer klassikaal je keuze.

Ziekenhuizen

©VANIN

Tandenborstels

Driegangenmenu’s Koffie

Vliegtuigen

Algebra

Doorheen de eeuwen hebben talloze moslims een grote bijdrage geleverd aan wetenschap en techniek. Het hoogtepunt situeert zich in de Abbasidische periode, die ook de Gouden Periode wordt genoemd. Wetenschappers en denkers kregen van de elite zowel de middelen om te onderzoeken, als de vrijheid om zich te ontplooien. Ze verdiepten zich eerst in het werk van Griekse en Perzische wetenschappers uit de klassieke oudheid en bouwden daarop verder. Die aanpak vormde de basis voor een eeuwenlange vooruitgang. De overtuiging dat wetenschap en theologie hand in hand gingen, zorgde voor een open klimaat. Ook al hadden de wetenschappers soms meningsverschillen over bepaalde theologische kwesties, dat stond wetenschappelijke samenwerking nooit in de weg. Hun uitvindingen en ideeën worden tot vandaag in de hele wereld gebruikt of toegepast.

2 Bekijk het videofragment en markeer in opdracht 1 de uitvindingen die je hebt gezien.

Neem

1001 uitvindingen, de blijvende nalatenschap van de moslims uit de Gouden Periode

3 Wie (her)ken je op de afbeelding? Waar heb je voor het eerst over die persoon gehoord of gelezen?

Tip: kijk wat ze in hun handen hebben.

4 Geef elke stelling een score van 1 (helemaal niet akkoord) tot 5 (helemaal akkoord).

a Iedereen zou wetenschappers en uitvinders uit de Gouden Periode moeten kennen.

b Het voelt goed om trots kunnen zijn op de Gouden Periode.

c Ik voel me verbonden met dat deel van onze geschiedenis.

d Vandaag hoor ik weinig over moslims dat mij trots maakt.

UITBREIDING

5 Zoek een uitvinder of denker uit de Gouden Periode op.

a Maak over de persoon die je koos een kort filmpje met een app of videosoftware op de computer.

b Hou in je filmpje rekening met de volgende punten:

- Geef de naam van de uitvinder of denker

- Geef de geboorte- en sterfdatum.

- Beschrijf de uitvinding of het idee.

- Leg uit hoe de uitvinding of het idee vandaag de dag nog wordt gebruikt.

- Vertel waarom de persoon voor jou belangrijk is.

- Zorg ervoor dat de video duidelijk en informatief is, en alle gevraagde informatie bevat.

c Gebruik de rubric op iDiddit om je werk te beoordelen.

6 Beoordeel de shorts van drie medeleerlingen. Geef op elk onderdeel punten op 5. Bespreek klassikaal.

Leerling 1

Leerling 2

Leerling 3

Alle gevraagde informatie is duidelijk weergeven.

De link met vandaag is helder.

7 Zoek een hedendaagse islamitische denker of wetenschapper op die voor een nieuwe Gouden Periode zou kunnen zorgen. Beschrijf de persoon aan je klasgenoten.

a Welke invloed hebben de uitvindingen of ideeën van je persoon op de westerse wereld en de moderne samenleving? Geef twee concrete voorbeelden.

©VANIN

b Waarom is het belangrijk om de bijdrage van de islamitische wereld aan de wetenschap en technologie te erkennen?

c Wat vond je het meest verrassende of interessante aan het videofragment?

d Hoe heeft het videofragment je inzicht veranderd in de rol van de islamitische beschaving in de geschiedenis?

1.2 De bloedvergieter op de troon

Neem hier notities.

De Omajjaden regeerden van 661 tot 750 vanuit Damascus, maar hun heerschappij werd niet door iedereen gesteund. In 750 grepen de Abbasiden, met steun van ontevreden groepen en doeltreffende propaganda, de macht door de Omajjaden te verslaan. Ze verplaatsten de hoofdstad van Damascus eerst naar Kūfa en later naar Bagdad, wat een gouden tijdperk van culturele en wetenschappelijke bloei inluidde.

De Abbasidische Revolutie betekende het einde van het kalifaat van de Omajjaden

1 Lees de tekst en beantwoord de vragen over de eerste kalief van de Abbasiden.

De geur van bloed

Welkom, welkom in mijn rijk van duisternis en triomf! Mijn naam is Abū al-ʿAbbās as-Saffāh, de stichter van de schitterende Abbasidische dynastie, geboren uit de chaos en het bloed van de gevallen Omajjaden. Ik stam af van al-ʿAbbās, de oom van de profeet, wat mij het recht gaf het kalifaat op te eisen.

Mijn bijnaam betekent 'de bloedvergieter', een titel die ik in 750 in de Slag bij de rivier Zāb tegen de Omajjaden in de buurt van de stad Kūfa verdiende en die ik met trots draag. Laat mij je meenemen in mijn verhaal, doordrongen van de geur van bloed.

De ijzeren vuist

©VANIN

As-Saffāḥ in Kūfa (Irak) die beloften van trouw ontvangt op een prent uit Tarikhnama, een geschiedenisboek van Balami, begin 14de eeuw

Ik zag hoe de Omajjaden in Damascus in weelde leefden en ons volk onderdrukten, hoe ze ons beroofden en verpletterden onder hun ijzeren vuist. Het was tijd voor verandering. Ik leidde de laatste opstand die de Omajjaden van hun troon stootte. Hun tijdperk van overheersing kwam ten einde en ik stond klaar om een nieuw tijdperk in te leiden. Het Abbasidische Rijk, mijn rijk, strekte zich uit van de Atlantische Oceaan in het westen tot Indië in het oosten.

Het bloedige banket

Ah, de prinsenmoord. Een nacht die in de geschiedenis gegrift staat. Nadat ik de macht had gegrepen, nodigde ik de overgebleven prinsen van de Omajjaden uit voor een feest. Het was een feestmaal, maar niet voor hen. Terwijl ze nietsvermoedend aten en dronken, gaf ik het teken. Mijn mannen stormden binnen en maakten een einde aan de bloedlijn van de Omajjaden. De zaal werd een slagveld en ik keek toe hoe mijn vijanden werden uitgeroeid. Mijn heerschappij kende geen genade voor de tegenstanders. Ik dreef angst in de harten van iedereen die durfde op te staan tegen de Abbasiden. Ze werden opgejaagd, gemarteld en geëxecuteerd. Hun families, hun volgelingen – niemand werd gespaard. Enkel Abdurrahmān I kon ontsnappen. Hij zette later het Omajjadische Rijk voort op het Iberisch Schiereiland.

Mijn gouden erfenis

Mijn naam zal altijd herinnerd worden, en zowel angst als respect oproepen. Mijn daden waren gruwelijk, maar noodzakelijk. Mijn bewind duurde van 750 tot 754, dus amper vier jaar, maar het was een periode waarin ik met harde hand de orde herstelde. Ik hervormde het bestuur en duwde mijn visie op rechtvaardigheid door. Zonder mij zou er geen Abbasidische Gouden Periode zijn geweest, noch een renaissance van kennis en cultuur. De prijs voor die vooruitgang was hoog, maar ik was bereid om hem te betalen.

Nu je mijn verhaal hebt gehoord, weet je dat grootheid in sommige gevallen gepaard gaat met geweld en verraad.

a Waarom kreeg Abū al-ʿAbbās de bijnaam as-Saffāḥ?

b Hoe rechtvaardigde as-Saffāḥ zijn brute daden tijdens zijn heerschappij?

©VANIN

c Hoe verschilde het lot van Abdurraḥmān I van dat van de andere prinsen van de Omajjaden?

d Hoe beschrijft as-Saffāḥ zijn eigen erfenis?

2 Bestudeer de kaart en los dan vragen op.

Het kalifaat van de Abbasiden in de 9de eeuw

Onder rechtstreeks gezag van de Abbasiden

Aghlabiden van Tunesië

Tahiriden

Idrisiden van Marokko

Onder heerschappij van de Abbasiden

Omajjaden-emiraat van Spanje

a Trek op de kaart een rode lijn van het meest westerse naar het meest oosterse punt van het Abbasidische Rijk.

b Meet op Google Earth hoe groot het Abbasidische Rijk in de 9de eeuw was. Het rijk was ongeveer +/- km lang.

c Omcirkel op de kaart waar je roots liggen.

d Liggen je roots binnen het gebied van het Abbasidische Rijk in de 9de eeuw? Zo ja, waar precies?

UITBREIDING

3 Duid na elke stelling voor jezelf aan of het je ermee eens bent of niet. Bedenk ook telkens een tegenargument voor je mening. Bespreek klassikaal de argumenten voor en tegen elke stelling. Is je mening dezelfde gebleven of niet?

1 De aanval van Hamas op 7 oktober 2023 was nodig om de aandacht op de Palestijnse zaak te vestigen. Eens – Oneens

2 De invasie van de VS in Irak en Afghanistan was noodzakelijk om politieke hervormingen in die landen door te voeren. Eens – Oneens

3 Leopold II moet beoordeeld worden volgens de normen en waarden van zijn tijd, niet die van vandaag. Eens – Oneens

4 Poetins leiderschap gebaseerd op angst is effectiever dan leiderschap gebaseerd op respect. Eens – Oneens

5 De onderdrukking van de vreedzame protesten in Syrië rechtvaardigt de gewelddadige opstanden daarna. Eens – Oneens

1.3 Van oorlog naar onderwijs

Neem hier notities.

Het bewind van as-Saffāḥ duurde maar vier jaar, maar het heeft de loop van de geschiedenis veranderd. Zijn leiderschap legde de basis voor een tijdperk van ongekende intellectuele bloei en culturele uitwisseling binnen de islamitische wereld. De islamitische Gouden Periode (750 tot 1258) was een tijd van grote vooruitgang op het vlak van wetenschap, kunst en onderwijs.

©VANIN

De oprichting van wetenschappelijke instituten en het bijbehorende onderwijs, zowel van Bagdad tot Cordoba als van Caïro tot Samarkand, speelden daarin een cruciale rol. Universiteiten zoals Bayt al-Ḥikma in Bagdad (813), de bibliotheek van Cordoba (853), al-Qarawiyyīn in Fez (859) en al-Azhar in Caïro (970) werden bakens van kennis. Ze trokken geleerden aan uit uiteenlopende vakgebieden zoals astronomie, wiskunde, geneeskunde en filosofie. Al-Qarawiyyīn in Fez en al-Azhar in Caïro behoren tot de oudste nog bestaande universiteiten ter wereld.

De universiteit van al-Qarawiyyīn in Fez (Marokko)

1 Noteer elke stad op de juiste plaats op de kaart.

Kies uit: Bagdad – Cordoba – Caïro – Samarkand – Isfahan

2 Noteer elke instelling, het bijbehorende jaartal en de stad op de juiste plaats op de tijdlijn.

Kies uit: Al-Azhar – Bagdad – Bayt al-Ḥikma – Al-Qarawiyyīn – Caïro – de bibliotheek van Cordoba – Fez

©VANIN

Universiteit al-Azhar in Caïro, gesticht in 970, het grootste centrum voor de studie van Arabische literatuur en islamstudies

STAP 2 Verbonden culturen

2.1 Arabische filosofie

Neem hier notities.

Zoals vele andere moslims werden de islamitische filosofen geïnspireerd door de Qurʾān om na te denken, vragen te stellen en vrij te onderzoeken.

©VANIN

Een Arabische afbeelding van Socrates (Sughrat) uit de 13de eeuw

De focus van wetenschappelijke centra zoals het Huis der Wijsheid of Bayt al-Ḥikma in Bagdad lag op de vertaling van filosofische werken uit de klassieke oudheid. Die vertalingen en de commentaren erop van Arabische filosofen zorgden ervoor dat de klassieke Griekse filosofie bewaard bleef en later via Spanje Europa bereikte. De werken van Aristoteles, Plato en veel andere Griekse filosofen werden zo een onderdeel van de middeleeuwse traditie in Europa. Ze zorgden er voor een heropleving van intellectuele activiteit en een hernieuwde interesse in filosofie, wetenschap en literatuur. Dat droeg bij aan de ontwikkeling van scholen en universiteiten, en legde de basis voor de latere renaissance en moderniteit.

Vanuit de Qurʾān werden moslims aangemoedigd om zich filosofische vragen te stellen, na te denken over de wereld om hen heen en de tekenen van Allah te zien. Tafakkur betekent dat je de tijd neemt om te reflecteren en te begrijpen. Daarnaast stelden beroemde denkers al-Ghazālī en Ibn Rushd ook vragen om hun geloof beter te begrijpen. Zij gebruikten filosofie om diepere waarheden over het geloof te ontdekken. Ze gingen zelf actief op zoek naar antwoorden en namen niet zomaar alles aan wat hen werd verteld. Zo ontwikkelden ze een persoonlijk en goed doordacht geloof. Door na te denken, vragen te stellen en zelf te onderzoeken, groeide hun geloof en werd het sterker, zowel in hun hoofd als in hun hart. Bij mogelijke conflicten tussen geloof en wetenschap gaf de filosoof Ibn Rushd (Averroës) de voorkeur aan rede en filosofie boven een letterlijke interpretatie van religieuze teksten. Hij pleitte voor een symbolische interpretatie om zo overeenstemming met wetenschappelijke en rationele waarheden te bereiken.

1 Hoe heeft de verspreiding van de Griekse filosofie via Spanje de middeleeuwse traditie in Europa beïnvloed?

2 Hoe loste de filosoof Ibn Rushd mogelijke conficten tussen religie en wetenschap op?

©VANIN

UITBREIDING

3 Duik in de wereld van de Arabische filosofie en ontdek de tijdloze ideeën die onze wereld nog altijd beïnvloeden.

STAP 1

Kies met je groep een tekst of bekijk een videofragment en ontdek het fascinerende leven van een islamitische filosoof. Bespreek in je groep wie de denker was, wat hem dreef, en welke invloed hij had.

STAP 2

Zoek naar de belangrijkste ideeën en argumenten die de filosoof naar voren bracht. Vat samen wat de denker probeerde te bereiken met zijn werk.

STAP 3

Bedenk een paar prikkelende vragen of discussiepunten op basis van jullie tekst. Onderzoek hoe de ideeën van jullie filosoof relevant kunnen zijn voor de wereld van vandaag.

STAP 4

Bereid een boeiende presentatie voor waarin jullie de hoofdideeën en argumenten delen. Gebruik creatieve middelen zoals tekeningen, korte sketches of video's om het verhaal levendig te maken.

STAP 5

Deel op een interactieve manier jullie bevindingen met de rest van de klas. Moedig jullie klasgenoten aan om mee te discussiëren over de vragen en discussiepunten die jullie hebben opgesteld.

2.2 Stad van Vrede

Neem hier notities.

De toonaagevende filosofen vonden elkaar in een van de meest geavanceerde steden van de wereld, Madīnat as-Salām, de Stad van Vrede. Later kreeg ze de naam Bagdad. De stad werd in 762 gesticht door de Abbasidische kalief Abū Jaʿfar ʿAbdullāh ibn Muhammad al-Mansūr. De hoofdstad van het Arabische Rijk was toen Kūfa, maar hij wilde het bestuurscentrum dichter bij de regio Khurāsān in Centraal-Azië brengen. Dat gebied steunde de Abbasiden in hun strijd met de vorige dynastie, de Omajjaden. Madīnat as-Salām is een hoogtepunt van architectuur met buiten- en binnenmuren die een perfecte cirkel vormen. Weinig steden uit die tijd straalden zoveel prestige en pracht uit. Belangrijke religieuze geleerden, topastronomen, beroemde dichters en ervaren ambachtslieden stroomden naar de Ronde Stad. Zo ontstond het Huis der Wijsheid, Bayt al-Hikma.

1 Bestudeer de kaart van Madīnat as-Salām en de waterwegen. Noteer waarom al-Manṣūr die locatie koos voor zijn stad.

2 Ontdek Madīnat as-Salām in het videofragment. Wat valt je op als je door de oude stad wandelt?

3 Onderzoek met de bronnen op p. 146 en 147 de kenmerken van Madīnat as-Salām en beantwoord de vragen.

a Geef een omschrijving voor ‘een kosmopolitische stad’.

b Verklaar de uitspraak: ‘De architectuur van Bagdad was meer dan de som van de onderdelen’.

©VANIN

c Noteer drie architecturale kenmerken van Bagdad.

d Wat zorgde voor de bloei van de wetenschappen?

e Beschrijf op basis van het onlineartikel over het Huis der Wijsheid in maximaal tien zinnen het belang voor de hedendaagse wetenschappen.

Bagdad, de Ronde Stad

KOSMOPOLITISCH CENTRUM

‘De Abbasiden regeerden vanuit Bagdad, dat in die tijd vermoedelijk zo’n vijfhonderdduizend inwoners had, een omvang die onvergelijkbaar is met welke Europese stad dan ook in die periode. Bagdad was een magneet voor handelaren, geleerden en gelukzoekers. Joden, moslims en christenen leefden er samen. Klassieke Griekse en Perzische werken werden er vertaald naar het Arabisch en dienden als basis voor de ontwikkeling van de wetenschappen in de daaropvolgende eeuwen in het Midden-Oosten. Dit toont aan hoeveel openheid naar andere culturen en het niet-islamitische verleden er was, een echte kruisbestuiving! Klassiek erfgoed werd zo bewaard voor de wereld. De Abbasidische kaliefen waren de belangrijkste mecenassen van die vertaalbeweging.’

Arabiste en historica Maaike van Berkel, hoogleraar middeleeuwse geschiedenis

ARCHITECTURALE PAREL

De stad werd gekenmerkt door haar perfect ronde vorm en hoge stadsomwalling. Elke poort in de omwalling had dubbele ijzeren deuren die zo zwaar waren dat er een aantal mannen nodig waren om ze te openen en te sluiten. Voorbij de dikke buitenmuur omringde een gracht de stad als extra bescherming.

Bagdad was verdeeld in vier gelijke delen of wijken met rechte wegen die door het hart van de stad liepen. Elke weg leidde naar een van de vier poorten in de buitenmuren die op gelijke afstand van elkaar lagen. De poorten lagen respectievelijk in de richting van Baṣra, Damascus, Kūfa en Khurāsān.

Reconstructietekening van de omwalling en een van de poorten

van

BAYT AL-ḤIKMA, HET HUIS DER WIJSHEID

Opvallend in Bagdad in die periode waren de talloze bibliotheken. Veel Abassidische kaliefen waren beschermheren van kennis en verzamelaars van zowel oude als hedendaagse literatuur. Hoewel enkele Omajjadische prinsen begonnen waren met het verzamelen en vertalen van Griekse wetenschappelijke literatuur, waren het de Abbasiden die de Griekse kennis een grote stimulans gaven. De meeste bibliotheken waren privécollecties, die alleen door de eigenaren en hun directe vrienden werden gebruikt. Een van de belangrijkste openbare bibliotheken was Bayt al-Ḥikma, het Huis der Wijsheid, waar intellectuelen van alle hoeken van de wereld elkaar vonden.

Reconstructietekening

Bagdad in de 10de eeuw, met centraal het Huis der Wijsheid

Reconstructietekening van het Huis der Wijsheid Wetenschappers aan het werk in het Huis der Wijsheid

f Wat bestuderen de wetenschappers in het Huis der Wijsheid op de afbeelding? Noteer bij elke letter het studiedomein en de voorwerpen die je herkent.

g Zou jij graag in die tijd geleefd hebben? Leg uit waarom wel of niet.

2.3 Het einde van de Abbasiden

Bagdad werd na zijn stichting talloze keren aangevallen. Uiteindelijk slaagden de Mongolen erin om in 1258 de stad de genadeslag toe te brengen.

De bezetting van Bagdad door Hulagu Khan in 1258

2.4 Al-Andalus, het laatste bastion van de Omajjaden

Neem hier notities.

©VANIN

Vanaf 710 veroverden de Omajjaden, beter bekend als de Moren, het Iberisch Schiereiland. Met de Moren wordt de islamitische bevolking van het middeleeuwse Spanje bedoeld, die voornamelijk bestond uit Berberse en Arabische stammen. Ze noemden het gebied al-Andalus, wat ‘gebied van de Vandalen’ betekent, naar de Germaanse volksstam die er woonde.

Nadat de Abbasiden de Omajjaden verslagen hadden, vluchtte Abdurraḥmān I in 756 naar het gebied. Hij verenigde de moslims, verbrak de banden met de kalief in Bagdad en maakte van Cordoba de hoofdstad van al- Andalus. Er brak een periode van culturele en economische bloei aan.

In het begin van de 11de eeuw viel het rijk uit elkaar en daarop grepen de christenen de kans om het gebied te heroveren. De periode van de Reconquista besloeg 800 jaar en eindigde met de val van Granada in 1492. De katholieke koningen Ferdinand en Isabella verdreven de laatste Moren definitief van het schiereiland.

Al-Andalus op zijn grootste omvang in 719

1 Bestudeer het schilderij en beantwoord de vragen.

a Wie waren de strijdende partijen?

©VANIN

b Waarom werd er gevochten?

c Wat was het gevolg van het conflict?

2 Welke overeenkomsten vind jij terug tussen Madīnat as-Salām in Bagdad en al-Andalus?

3 Vandaag ben jij een gids van al-Andalus, het vroegere islamitische kalifaat op het Iberisch Schiereiland.

a Maak een online reisbrochure voor een reis naar al-Andalus met informatie over:

 De omvang van het gebied en de periode

 Geschiedenis: oprichting, bloei, einde

 Kenmerken: Fort Alhambra/ Convivencia/ vertaalschool Toledo/ Mezquita

b Als gids van de regio kan jij als een expert vertellen over een historisch gebouw uit de islamitische periode. Je schrijft een verslag met info en weetjes over dat gebouw, dat je zou kunnen vertellen tijdens een tour als gids.

De val van Granada, 1492

STAP 3 Verhalen op papier

UITBREIDING

3.1 Sheherazades

Neem hier notities.

nachten

De Gouden Periode betekende ook een bloeiperiode in de Arabische literatuur. Aanvankelijk werden verhalen in de islamitische samenleving vooral mondeling overgeleverd. Ook de Qurʾān werd in het begin enkel mondeling doorgegeven. Na de uitvinding van het papier werden zowel de Qurʾān als poëzie en verhalen vaker neergeschreven.

De Perzische, Indische en Arabische cultuur telde veel volksverhalen waarin jinn en mensen samenleefden en verschillende avonturen beleefden. Die werden gebundeld door een schrijver die ze ‘1001

Nachten van Sheherazade’ noemde. Sheherazade was de dochter van een vizier, een soort minister, die werkte voor een wrede sultan. De sultan, die vrouwen niet vertrouwde, huwde elke avond met een andere vrouw en liet haar de volgende dag executeren. Sheherazade offerde zich op om te trouwen met de sultan. Tijdens haar huwelijksnacht vertelde ze een verhaal aan de sultan. Toen de zon opkwam eindigde ze het verhaal met een cliffhanger. De sultan was zo benieuwd dat hij haar liet leven zodat ze haar verhaal de volgende nacht kon afmaken. Maar de dag nadien eindigde ze haar verhaal met de voorstelling van nieuwe personages. Zo slaagde ze erin om de nieuwsgierigheid van de sultan 1001 nachten lang te prikkelen. Intussen groeide de liefde van de sultan voor Sheherazade en haar verhalen en hij besloot haar leven te sparen.

Later werden de verhalen vertaald in het Engels als ‘Arabische Nachten’, al is hun oorsprong ruimer dan het voormalige Arabië. Ook vandaag nog maken de verhalen deel uit van de islamitische traditie.

©VANIN

Arabisch manuscript uit de 19de eeuw met een deel van de verhalen van 1001 nachten

1 Welke verhalen uit ‘1001 nachten’ ken je?

2 Waar heb je ze voor het eerst gezien of gehoord?

3 Kies een verhaal uit ‘1001 nachten’. Haal in de bibliotheek een Nederlandse versie van het boek of vertaal een Engelse versie met ChatGPT. Kies er één verhaal uit en schematiseer het.

Eigentijdse hervertellingen van ‘1001 nachten’ geschreven door Nagieb Mahfoez, Rodaan Al Galidi en Richard van Leeuwen

4 Geef aan elke stelling een score van 1 (helemaal niet akkoord) tot 5 (helemaal akkoord).

a Er zijn vandaag genoeg verhalen en representaties van moslims in de media.

b Ik zou graag meer etnische sprookjes vertolkt zien in de media.

3.2 Van ṣaḥīfa tot ḥadīthcollectie

Neem hier notities.

©VANIN

Een logisch gevolg van de overgang van een mondelinge naar een schriftelijke traditie, is dat de moslims ook starten met het verzamelen van ḥadīth, wat een fundamenteel onderdeel werd van de islamitische wetenschap. De ḥadīthliteratuur omvat overleveringen van de uitspraken, daden en goedkeuringen van de profeet Muḥammad. In het jaar 670 gaf ʿUmar ibn ʿAbdulʿazīz als eerste de opdracht voor het verzamelen en vastleggen van ḥadīth in boekvorm.

Het verzamelen begon informeel, waarbij metgezellen van de profeet Muḥammad zijn uitspraken en daden mondeling doorgaven. Sommige metgezellen schreven die al tijdens zijn leven op. Die losse geschriften heten ṣaḥīfa. Naarmate de islamitische gemeenschap groeide en de behoefte aan betrouwbare en georganiseerde kennis toenam, werd het verzamelen en neerschrijven van ḥadīth almaar belangrijker.

Na de moord op de derde kalief ʿUthmān begonnen er afwijkende en onbetrouwbare versies van ḥadīth te circuleren. Daardoor groeide de nood aan onderbouwde methodes om de authenticiteit van de overleveringen te controleren. Zo ontstond later de ḥadīthwetenschap, ʿilm al-ḥadīth. De basis om de authenticiteit van de overleveringen na te gaan, vond indirect zijn oorsprong in zowel de Qurʾān als de sunna. Bovendien waren de metgezellen heel voorzichtig met ḥadīth doorgeven. Zo aanvaardden Abū Bakr en ʿUmar geen individuele getuigenissen van metgezellen over uitspraken van de profeet.

©VANIN

DE ḤADĪTH VERTELT:

Salama ibn al-Akwaʿ vertelde dat hij de profeet hoorde zeggen: ‘Wie aan mij toeschrijft wat ik niet heb gezegd, laat hem dan plaatsnemen in het Hellevuur.’ Bukhārī

1 Hoe droegen interne conflicten binnen de islamitische gemeenschap bij aan de ontwikkeling van de ḥadīthwetenschap?

2 Waarom was een ṣaḥīfa belangrijk in het proces van het verzamelen van ḥadīth? Markeer het juiste antwoord.

a Het was een vroege vorm van boekvormige ḥadīthcollecties.

b Het waren notities die metgezellen maakten tijdens het leven van de profeet Muḥammad.

c Het was een formele methode om de authenticiteit van ḥadīth te verifiëren.

d Het was een term om onbetrouwbare ḥadīth te identificeren.

3 Welke rol speelde de moord op de derde kalief ʿUthmān in de geschiedenis van het verzamelen van ḥadīth? Markeer het juiste antwoord.

a Het veroorzaakte een afname in het aantal beschikbare ḥadīth.

b Het resulteerde in een periode van politieke onrust die het verzamelingsproces bemoeilijkte.

c Het leidde tot de ontwikkeling van onderbouwde methodes om de authenticiteit van overleveringen te controleren.

d Alle bovenstaande antwoorden.

4 Wat was de rol van ʿUmar ibn ʿAbdulʿazīz in het verzamelen en vastleggen van ḥadīth?

5 Hoe zou jij het vers uit de Qurʾān en de ḥadīth toepassen in je eigen leven?

3.3 Bewaarders van de profetische erfenis

De evolutie van de ḥadīthliteratuur omvat meerdere eeuwen. Met de tijd groeide de behoefte om de overleveringen vast te leggen. Zo ontstonden prominente ḥadīthcollecties. De collecties, samengesteld door vooraanstaande geleerden, blijven tot op de dag van vandaag van onschatbare waarde voor moslims wereldwijd.

1 Zoek op het internet informatie over de drie ḥadīthverzamelaars. (Tip: Gebruik o.a. Sunnah.com)

Naam van de ḥadīthverzamelaar: Al-Bukhārī

Geboorte- en sterftejaar:

Geboorteplaats:

Belangrijkste werk:

Methodologie voor het verzamelen van ḥadīth:

Naam van de ḥadīthverzamelaar: Muslim

Geboorte- en sterftejaar:

Geboorteplaats:

Belangrijkste werk:

Methodologie voor het verzamelen van ḥadīth:

Naam van de ḥadīthverzamelaar: Al-Kulaynī

Geboorte- en sterftejaar:

Geboorteplaats:

Belangrijkste werk:

Methodologie voor het verzamelen van ḥadīth:

UITBREIDING

2 Wat valt je op de kaart op wat betreft de etnische achtergrond van de verzamelaars?

jurist en/of ḥadīthverzamelaar ḥadīthverzamelaars

Synthese

Samenvatting

Stap 1 De Gouden Periode

Wanneer? Wie?

Dynastie?

Enkele belangrijke namen?

Abū al-ʿAbbās as-Saffāḥ?

Afstamming?

Betekenis bijnaam?

Regeerperiode?

Rechtvaardiging gruwel?

Stap 2 Verbonden culturen

©VANIN

Abbasiden

- Al-Andalus (711-1492)

- stichting hoofdstad Madīnat as-Salām 762

Kenmerken:

einde:

gevluchte Omajjaden

- Abbasidische Rijk (750-1250)

- hoofdstad Cordoba

einde:

Stap 3 Ontstaan ḥadīthliteratuur

Wat omvat ḥadīthliteratuur?

Wat is ṣaḥīfa?

Betekenis jaar 670?

Reden om de overleveringen te controleren?

Namen van drie

ḥadīthverzamelaars?

Begrippenlijst

Bayt al-Ḥikma Huis der Wijsheid, het centrum van kennis in het oude Bagdad tijdens de islamitische Gouden Periode, bekend om zijn vertalingen en intellectuele uitwisseling

ʿIlm al-ḥadīth De wetenschap van het verzamelen, analyseren, interpreteren en classificeren van de overleveringen van de profeet Muḥammad, inclusief de methoden om hun authenticiteit te beoordelen en de betrouwbaarheid vast te stellen.

©VANIN

Ṣaḥīfa Aantekeningen en geschriften van de metgezellen van de profeet die o.a. verzen uit de Qurʾān en uitspraken van de profeet Muḥammad bevatten.

Tafakkur Een handeling waarbij het denken, reflecteren centraal staat.

Kennen en kunnen

Stap 1  Ik situeer de Gouden Periode in tijd en plaats.

 Ik som drie grote denkers van de Gouden Periode op.

 Ik vergelijk de Gouden Periode met de huidige samenleving.

 Ik licht het ontstaan van de Gouden Periode toe.

 Uitbreiding: Ik formuleer mijn inzichten over de rol van de islamitische beschaving in de geschiedenis.

 Uitbreiding: Ik benoem minstens twee ideeën van de Gouden Periode die een invloed hebben op de moderne samenleving.

 Ik situeer centra en onderwijsinstellingen in tijd en ruimte.

Stap 2  Ik leg uit hoe de Griekse filosofie werd verspreid tijdens de middeleeuwen.

 Uitbreiding: Ik omschrijf in eigen woorden de belangrijkste ideeën van een Arabische filosoof.

 Ik leg uit hoe geloof kan verdiept worden met filosofische reflectie en vraagstelling.

 Ik benoem minimaal drie kenmerken van de architectuur van Madīnat as-Salām.

 Ik omschrijf hoe en waarom Madīnat as-Salām opgericht is.

 Ik leg de link tussen het ontstaan van Bayt al-Ḥikma en de ontwikkeling van de wetenschap.

 Ik beschrijf de historische waarde van al-Andalus op basis van het cultureel erfgoed.

 Ik heb inzicht in de overeenkomsten tussen Madīnat as-Salām in Bagdad en al-Andalus.

Stap 3  Uitbreiding: Ik benoem de culturele aspecten van de Gouden Periode.

 Uitbreiding: Ik verwoord het nut van cultuur binnen de samenleving.

 Uitbreiding: Ik reflecteer over wat ik de meerwaarde vind van cultuur van oorsprong binnen de samenleving.

 Ik beschrijf de invloed van de Qurʾān en de sunna op de ontwikkeling en betrouwbaarheid van de ḥadīthliteratuur.

 Ik licht het ontstaan van hadīthliteratuur toe.

 Ik zoek de belangrijkste geleerden op die bijgedragen hebben aan de totstandkoming van prominente ḥadīthcollecties.

 Ik licht de bijdragen van prominente ḥadīthverzamelaars toe.