Proefhoofdstuk©VANIN

De kramp schiet wat verder in het artikel en in de media, want met het nieuws kwam meteen ook Kaat Bollen, ’s lands seksuologe, in de bres springen voor Angèle. Waarom ze dat nodig achtte, is mij een volkomen raadsel. Wie moet gered worden? In welke bres moet gesprongen worden? Kaat wist te vertellen dat het niet is omdat Angèle samen is met een meisje dat ze daarom meteen lesbisch is! Dus geen paniek heren! Het kan nog! Alweer komt de speelplaats me voor ogen. Hoe Angèle als 12-jarige maar wat experimenteert. En hoe ze echt misschien ook wel nog altijd interesse heeft in jongens, hoor. Dat dit allemaal zomaar een bevlieging kan zijn. Dat ze ergens tussenin zit misschien. Zonder daarbij te praten over panseksualiteit of biseksualiteit. Twee termen die voor de Vlaamse media precies onbestaande zijn. Er zijn hetero, lesbisch of homo. En dus iets fluctuerends. Maar panseksualiteit? Nope. Nooit van gehoord. Maar zo blijft die groep mensen natuurlijk nog steeds zonder rolmodellen. Met de beste bedoelingen leggen daarna maar liefst drie experts uit dat seksualiteit geen vast gegeven is. Dat er heteromannen zijn die gerust seks hebben met andere mannen en toch beweren 100 % hetero te zijn. Dat er mensen zijn die het ene moment op vrouwen vallen en daarna ietsje meer op mannen. Dus, stel je hetzelfde nieuws gewoon even voor over Vlaanderens sekssymbool Niels Destadsbader. Dat hij samen zou zijn met een meisje. Oh! Maar dat mannen zich geen zorgen hoeven te maken, hoor, want dat dit niet meteen betekent dat Niels hetero is. Dat zijn seksualiteit gerust kan fluctueren en hij misschien ook wel iets voelt voor mannen. Of dat hij dat misschien later wel zal doen. Dat drie experts gevraagd worden naar de gevolgen van zijn nieuwe relatie. Voelt dat vreemd? Waarschijnlijk wel. Laten we de kramp waarin we schieten als het gaat over niet-traditionele relaties daarom gezellig in 2019 laten. Bron: zizomag.be, 16/12/2019

a Over wie gaat dit artikel? b Vat de tekst kort samen in maximaal vijf zinnen.

© Bart Lenoir/Shutterstock.com Proefhoofdstuk©VANIN

c Voordien had ze een relatie met een man. Er wordt gezegd dat ze panseksueel of biseksueel zou zijn. Noteer deze termen bij de juiste beschrijving.

d In het artikel staat dat ‘seksualiteit geen vast gegeven is’. Wat bedoelt men daarmee? Markeer met geel in de tekst. e Dit is een opiniestuk: de auteur heeft een uitgesproken mening over wat er gebeurt. Vat die mening samen door een drietal zinnen met groen te markeren in de tekst. MIJN NOTITIES Deze mensen voelen zich aangetrokken tot zowel mannen als vrouwen. Het betekent niet dat iemand 50 % hetero- en 50 % homoseksueel is. Sommige mensen hebben een lichte voorkeur voor vrouwen, anderen hebben een lichte voorkeur voor mannen en weer anderen vinden mannen en vrouwen allebei even leuk. Deze vorm van seksualiteit ligt ergens tussen volkomen heteroseksueel en volkomen homoseksueel in. Deze mensen vallen op persoonlijkheid, niet op de uiterlijke kenmerken en geslachtskenmerken van een persoon. Ze kunnen zich op een seksuele, romantische of emotionele manier aangetrokken voelen tot een ander persoon, ongeacht het biologisch geslacht van die persoon. Proefhoofdstuk©VANIN

Met je seksuele geaardheid bedoelt men tot wie je je seksueel aangetrokken voelt. Je kunt je aangetrokken voelen tot personen van hetzelfde geslacht of door personen van het andere geslacht. Of door allebei.

Er worden verschillende vormen van seksuele geaardheid wetenschappelijk erkend. Verbind elke omschrijving met de passende term. Gebruik indien nodig het internet.

De seksualiteit van mensen die zich seksueel en/of romantisch aangetrokken voelen tot personen van meer dan één geslacht. Bijvoorbeeld een man die op mannen valt en ook op vrouwen. Of een vrouw die zowel op mannen als op vrouwen valt. Dit is seksualiteit tussen mensen van hetzelfde geslacht. Vaak gebruikt men deze term enkel voor seksualiteit tussen mannen, maar eigenlijk valt seksualiteit tussen vrouwen hier ook onder. De behoefte om met meerdere personen intiem te zijn. Je voelt je op zowel seksueel, romantisch als emotioneel vlak aangetrokken tot meerdere mensen tegelijkertijd. De voorkeur naar welk geslacht is daarbij persoonlijk. Een seksualiteit die wordt gekenmerkt door een voorkeur voor personen van het andere geslacht. Dus een man die op vrouwen valt en een vrouw die enkel op mannen valt. Deze vrouwelijke homoseksualiteit is de seksuele voorkeur van vrouwen voor andere vrouwen. Een seksualiteit waarbij men zich (in eerste instantie) aangetrokken voelt tot intelligentie en niet tot uiterlijk. Je valt op slimme mensen, niet op een mooi uiterlijk. Deze vorm van seksualiteit wordt ook wel omniseksualiteit genoemd. Er is sprake van seksuele, romantische of emotionele aantrekking tot alle geslachten. Is dat dan niet hetzelfde als biseksualiteit? Nee, want bij biseksualiteit wordt de scheiding man/vrouw nog gemaakt, terwijl die Biseksualiteit Heteroseksualiteit Sapioseksualiteit Homoseksualiteit Panseksualiteit Lesbianisme Polyseksualiteit Proefhoofdstuk©VANIN hier volledig genegeerd wordt. Omniseksuelen worden ook aangetrokken tot interseksuelen, transpersonen ...

Genderidentiteit betekent hoe iemand zichzelf ziet: het is de persoonlijke overtuiging dat je behoort tot een bepaald geslacht. Man of vrouw, beide, iets ertussenin of geen van beide. Daarbij kom je vaak de volgende termen tegen:

Meer weten? Scan de QR-code en lees het artikel.

Cisgender Je bent een man, je ziet eruit als een man en je voelt je ook op en top een man. Of je bent een vrouw, je ziet eruit als een vrouw en je voelt je ook 100 % vrouw. Genderfluïde Je voelt je soms meer mannelijk dan vrouwelijk en op andere dagen net omgekeerd. Met welk geslacht je je identificeert, varieert per dag of tijd. Non-binair Iemand die zich als non-binair identificeert, voelt zich niet specifiek man, maar ook niet specifiek vrouw. Non-binaire personen voelen zich een beetje van beide, wisselend man of vrouw of juist geen van beide. Ze herkennen zich niet in de ‘binaire hokjes’ die we van de meeste mensen kennen: óf man, óf vrouw. LEES HET ARTIKEL Genderidentiteit Proefhoofdstuk©VANIN

CHATbOX

Stel: je beste vriend(in) vertelt je dat hij/zij op mensen van hetzelfde geslacht valt. Hoe ga je daarmee om? Verandert dat jullie vriendschap?

Je seksuele identiteit ontdekken is niet evident. Gelukkig bestaan er organisaties die je daarbij op weg kunnen helpen en waar je (anoniem) terechtkunt met al je vragen of twijfels. We sommen er hier enkele van op. Neem gerust eens een kijkje.

Op deze website kun je terecht met al je vragen over seksualiteit. Çavaria is de Vlaamse belangenverdediger van LGBTI-mensen en de koepel van LGBTIorganisaties. Wel jong is een vereniging die zich specifiek richt op jonge mensen die niet hetero geaard zijn. Ze organiseren infomomenten, ontmoetingsmomenten en allerlei activiteiten. Ze hebben ook een onlineforum waar jongeren bij elkaar terechtkunnen met hun vragen.

ALLES OVER SEKS ÇAVARIA wEL JONG Weetje Tv- en Netflixseries gaan het debat over seksualiteit en genderidentiteit niet uit de weg. Denk maar aan populaire series als Sex Education (Netflix), Euphoria (HBO) en Feel Good (Netflix) waarin de personages elk op hun eigen manier worstelen met hun seksualiteit en hoe ze die beleven. Zulke series maken seksualiteit, en dan vooral ook de andere vormen dan mainstream heteroseksualiteit, meer bespreekbaar. Ze zorgen voor rolmodellen: een personage waaraan je je kunt optrekken, dat meemaakt wat jij meemaakt, zich voelt zoals jij je voelt. Al kan dat ook met echte personen. Zo zoeken de leden van de Italiaanse band Mäneskin (die in 2021 Eurosong won met Zitti e buoni) bewust de grenzen van hun genderidentiteit op. De jongens dragen make-up. Of een jurkje. En spelen toch keiharde rockmuziek. Actrice en model Cara Delevingne heeft relaties met mannen en vrouwen gehad en spreekt vrijuit over hoe moeilijk ze het daar soms mee heeft. Ze voelt zich nooit 100 % vrouw, maar ook geen man. De songs van Rapper Lil Nas X klinken niet anders dan die van andere ‘zwarte Amerikaanse rappers’, ook al is hij uitgesproken gay. Proefhoofdstuk©VANIN Dichter bij huis dook Emma Wagemans op in K2 zoekt K3, als eerste transgender die een gooi deed naar een plaatsje in K3. Het zorgt telkens weer voor een boeiend debat met meningen voor of tegen. Zulke getuigenissen maken het thema, ook voor jongeren, makkelijker zichtbaar en bespreekbaar.

Holebi: homo, lesbisch of biseksueel

Na onze noorderburen was België het tweede land ter wereld dat het huwelijk voor mensen van hetzelfde geslacht openstelde. Op 1 juni 2003 trad de wet in werking. Drie jaar later mochten holebikoppels ook kinderen adopteren. In het algemeen kun je stellen dat LGBTQ-personen in België dezelfde rechten hebben als hetero’s: ze mogen huwen, samenwonen, een kind adopteren. Het kan allemaal. Je kunt en mag hand in hand met je partner in het openbaar rondlopen. Een werkgever mag je niet anders behandelen omwille van je seksuele geaardheid.

Deze openheid is zeker niet in alle landen ter wereld het geval. Scan de QR-code en ontdek er meer over in de ontdekplaat.

Stap 1: Scan de QR-code of bekijk de ontdekplaat via het onlinelesmateriaal. Stap 2: Doorloop samen de ontdekplaat in willekeurige volgorde. Stap 3: Vul in het schema de eerste drie kolommen aan. De laatste kolom vul je pas aan in stap 4. bEKIJK ONTDEKPLAAT

Over welk land gaat het? In welk werelddeel kun je dit situeren? Hoe worden de LGBTQ-rechten geschonden?

Welke mensenrechten worden geschonden? 1 2 Proefhoofdstuk©VANIN

Over welk land gaat het?

In welk werelddeel kun je dit situeren? Hoe worden de LGBTQ-rechten geschonden?

Welke mensenrechten worden geschonden?

3 4 6 5 7 Proefhoofdstuk©VANIN

Over welk land gaat het?

In welk werelddeel kun je dit situeren? Hoe worden de LGBTQ-rechten geschonden?

Welke mensenrechten worden geschonden?

9 10 8 MIJN NOTITIES Proefhoofdstuk©VANIN

Een mensbeeld of mensvisie is een opvatting (visie) over wie of wat de mens is of zou moeten zijn. Telkens wanneer je iets zegt in de aard van ‘een mens is zus of zo’ of ‘een mens zou zus of zo moeten zijn’, verwoord je een mensbeeld. Je mensbeeld kan LGBTQIn de westerse wereld is het mens- en wereldbeeld wat meer LGBTQ-vriendelijk dan elders. Maar zoals je kon vaststellen is dat lang niet overal het geval. Stap 4: Scan de QR-code voor de lijst met alle mensenrechten. Welke mensenrechten worden geschonden door de behandeling van homo’s en LGBTQ-personen in de landen bij stap 3? Noteer in de vierde kolom van de tabel de juiste nummers. vriendelijk zijn of net niet. Misschien maakt het voor jou niet uit of iemand op mensen van hetzelfde geslacht valt of net niet. Maar iemand anders vindt dan misschien weer dat mannen enkel verliefd mogen worden op vrouwen en zeker niet op andere mannen. Zijn of haar mensbeeld is dan anders dan het jouwe. Een wereldbeeld of maatschappijbeeld is de opvatting die een mens heeft over hoe de wereld of de samenleving is of zou moeten zijn. Telkens wanneer je iets zegt in de aard van ‘de wereld is zus of zo’ of ‘de samenleving zou zus of zo moeten zijn’, formuleer je een wereldbeeld. Misschien hebben in jouw wereldbeeld alle mensen gelijke rechten en mag een homokoppel best hand in hand rondlopen. Maar iemand anders denkt daar misschien anders over: voor hem of haar kan het juist niet dat homokoppels hand in hand over straat lopen. Jullie hebben dan een ander idee over wat kan in de maatschappij of een ander maatschappijbeeld. MENSENRECHTEN Weetje In een heleboel landen is homoseksualiteit nog steeds strafbaar. Soms staan er erg strenge straffen op, tot de doodstraf toe. Scan de QR-code en ontdek er meer over. LEES HET ARTIKEL Proefhoofdstuk©VANIN

Gay: Engelse term voor homoseksualiteit (wordt ook voor lesbische en biseksuele personen gebruikt) Gay Pride Pride Month Pinkwashing De LGBTQ(IA+)-gemeenschap stopt zich niet meer weg. Dat gebeurde vroeger nog wel, maar vandaag de dag eisen mensen die zich niet hetero voelen hun plaats in onze maatschappij op. Overal en altijd. 1 Wat betekenen deze termen? Zoek op het internet op en omschrijf in je eigen woorden. Proefhoofdstuk©VANIN

3 Het symbool voor de LGBTQ(IA+)-beweging blijft niet beperkt tot een vlag. Welke voorbeelden zie je nog opduiken in het straatbeeld?

OPDRACHT 8: Genderneutraal, wat is dat? Je hoort het woord wel vaker tegenwoordig: genderneutraal. Maar wat betekent het precies? Genderneutraliteit betekent dat je bewust niet kiest tussen vrouwelijk of mannelijk. Je vermijdt het om labels te plakken op personen, want er is meer dan alleen ‘man’ of ‘vrouw’ zijn. Als je bijvoorbeeld speelgoed voor een kind koopt, kies je niet automatisch een autootje voor een jongen en een pop voor een meisje. Of je oefent als man bijvoorbeeld een job uit die we eerder als een ‘vrouwenjob’ zien. Een kleuterleidster of een kleuterleider? Het maakt niet uit. Genderneutraliteit betekent ook dat mannen en vrouwen als gelijken worden behandeld en dat het verschil tussen hen geen onrechtvaardige verschillen veroorzaakt. Een gelijk loon voor een vrouw als die dezelfde job als een man uitoefent, is daar een voorbeeld van. Een mannelijke leerkracht en een vrouwelijke leerkracht verdienen bijvoorbeeld evenveel. 1 Genderneutraal in de praktijk Stap 1: Bekijk of beluister eerst een fragment. Je mag de verschillende fragmenten in een willekeurige volgorde behandelen. Stap 2: Noteer dan in de eerste kolom van de tabel op de volgende bladzijde waarover het fragment gaat. Stap 3: Geef aan of je dit een goede aanpak vindt. Omcirkel daarvoor het passende icoon in de tweede kolom. Stap 4: Noteer daarna in de derde kolom in een paar kernwoorden (geen zinnen) waarom je het een goede aanpak vindt. Stap 5: Doe hetzelfde voor de overige fragmenten. V Proefhoofdstuk©VANIN Stap 6: Verduidelijk ten slotte tijdens een klassengesprek mondeling jouw mening, met behulp van je kernwoorden.

bEKIJK 2 bEKIJK 4 FRAGMENT 1 FRAGMENT 3 5 bEKIJK 6 bEKIJK FRAGMENT 2 FRAGMENT 4 bEKIJK bEKIJK

FRAGMENT 5 FRAGMENT 6 Waarover gaat het fragment?

Wat vind jij ervan? Je mening in kernwoorden 1 3 4 5 2 Proefhoofdstuk©VANIN 6

Ook in ons taalgebruik gaan er steeds meer stemmen op om het indien mogelijk genderneutraal te houden.

Een paar handige tips:

Vermijd woorden die specifiek naar één gender verwijzen, zoals echtgenoot, echtgenote, dames, heren.

Een voorbeeld zie je bij de NMBS, die mensen aanspreekt met ‘Beste reizigers’ in plaats van met ‘Dames en heren’. Zo zorg je ervoor dat je ook mensen aanspreekt die zichzelf niet in de tweedeling ‘man of vrouw’ herkennen.

In plaats van hij gebruik je hij of zij of hij/zij, in plaats van zijn gebruik je zijn of haar.

-

‘Als uw huisarts uw klacht beoordeeld heeft, verwijst hij u naar een specialist.’ wordt dan

‘Als uw huisarts uw klacht beoordeeld heeft, verwijst hij of zij u naar een specialist.’ - ‘De leraar kan iemand vragen om zijn plaats in te nemen.’ wordt dan

‘De leerkracht kan iemand vragen om zijn of haar plaats in te nemen.’

Gebruik hun in plaats van hij of zij.

In Nederland gaat men daarin nog een stap verder. In jongerentaal vervangt men hij of zij simpelweg door het neutrale hun.

‘Hij heeft dat gedaan’ of ‘zij heeft dat gezegd’ wordt dan

‘Hun heeft dat gedaan’ of ‘Hun heeft dat gezegd’. Dit is overgewaaid uit het Engels, waar men she of he vervangt door they. Je zult merken dat dat in sommige Nederlandstalige (rap)liedjes vrij vaak gebeurt. Buiten de jongerentaal is deze gewoonte niet erg verspreid.

Gebruik een woord dat voor iedereen geschikt is.

-

‘Uw echtgenoot/echtgenote’: het is beter om te spreken van ‘uw partner’. - ‘Beste dames en heren’: het is beter om te zeggen ‘Beste mensen’, ‘Beste bewoners’ …

Ook bij beroepen kun je soms een algemene, neutrale vorm gebruiken.

‘Verpleger’, ‘verpleegster’ wordt dan ‘verpleegkundige’. - ‘Leraar’, ‘lerares’ wordt dan ‘leerkracht’. Proefhoofdstuk©VANIN

CHATbOX

Wat vind jij van genderneutraal taalgebruik?

Met uit de kast komen of coming-out bedoelt men dat iemand zijn seksuele voorkeur openbaar maakt. Je komt ervoor uit dat je op jongens of op meisjes valt, of op allebei. Voor hetero’s is dat makkelijker dan voor holebi-jongeren. Sterker nog: zij hoeven dat niet te doen.

Bekijk het fragment en beantwoord de vragen.

a Duid correct aan op de tijdlijn: op welke leeftijden kwam men vroeger meestal uit de kast? Zet een rood kruisje.

Nu gebeurt dit vaak op jongere leeftijd. Duid op dezelfde tijdlijn in groen aan vanaf welke leeftijden dit vandaag gebeurt.

12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

b In de reportage maken we kennis met Nick en Regisha. Op welke leeftijd kwamen zij uit de kast? c Maakten ze daar een speciaal moment van, met veel voorbereiding vooraf? Of eerder niet? Leg uit. d We maken ook kennis met Hanne. Zij valt op jongens en meisjes en is dus biseksueel.

Bekijk het verhaal van de drie jongeren aandachtig. Was de reactie van hun ouders eerder positief of eerder negatief? Leg uit. e Zoek de juiste combinatie. Je seksuele voorkeur openbaar maken

Coming-out Je eerste seksuele contact Coming-in In contact komen met andere holebi’s De eerste keer dat je een voorbehoedsmiddel gebruikt

bEKIJK DE VIDEO Proefhoofdstuk©VANIN

f Er gaat een periode vooraf aan die outing of coming-out. Gemiddeld komen holebi-jongeren uit de kast op de leeftijd van 18 jaar, maar vaak weten ze het van zichzelf al een tijdje vroeger.

Hoelang weten holebi-jongeren van zichzelf al dat ze holebi zijn voordat ze uit de kast komen?

h Nick zegt dat het voor jongens moeilijker is dan voor meisjes om zich te outen en legt ook uit waarom hij dat vindt. Ben je het daarmee eens? Of niet? Leg uit.

OPDRACHT 10: wat als ... Het is voor een holebi-jongere niet eenvoudig om de stap te zetten naar een coming-out en de wereld om je heen te laten weten dat jij jouw seksualiteit niet beleeft op de manier die het meeste voorkomt in onze maatschappij. De manier waarop op de coming-out gereageerd wordt, is erg belangrijk en maakt veel verschil. Stel dat het jou overkomt. Wat als ... ... je beste vriend/vriendin vertelt dat hij/zij verliefd op je is? Hoe ga je daar respectvol mee om? … je zus verliefd wordt op een meisje? Of je broer op een jongen? Wat als hij/zij dat als eerste aan jou vertelt? U … je geconfronteerd wordt met homohaat op straat? Proefhoofdstuk©VANIN

1 Wat vond je van dit hoofdstuk ? Omcirkel de emoji(’s) die je gevoel het best omschrijft.

2 Duid aan of je het volgende goed beheerst of dat het nog beter kan. Checklist Ik kan het.

Hier kan ik nog groeien.

Ik begrijp dat seksualiteit een deel van mijn identiteit bepaalt. ¨ ¨ Ik kan uitleggen hoe observatie, associatie en perceptie ons beeld van anderen (ver)vormen. ¨ ¨ Ik kan uitleggen hoe observatie, associatie en perceptie een rol spelen in het ontstaan van vooroordelen. ¨ ¨ Ik kan voorbeelden geven van onverdraagzaamheid ten opzichte van anderen en discriminatie van anderen, op basis van seksuele geaardheid.

������������ ������������ ������������ ������������ ������������

¨ ¨ Ik kan schendingen van LGBTQ(IA+)-rechten linken aan schendingen van de mensenrechten. ¨ ¨ Ik kan de term migranten van de eerste generatie in mijn eigen woorden uitleggen. ¨ ¨ Ik kan met een voorbeeld uitleggen wat met meervoudige identiteit bedoeld wordt. ¨ ¨ Ik kan landen situeren in het juiste werelddeel. ¨ ¨ Ik weet waar ik hulp kan zoeken voor vragen of problemen rond mijn seksualiteit. ¨ ¨ Ik kan op een respectvolle manier omgaan met anderen. ¨ ¨ Ik kan mijn mening en gevoelens op een respectvolle manier verwoorden. ¨ ¨ Ik kan vlot informatie opzoeken. ¨ ¨ Ik kan zelfstandig opdrachten uitvoeren. ¨ ¨ Ik kan vlot samenwerken met anderen. ¨ ¨ Ik kan notities nemen en die gebruiken om te communiceren met anderen. ¨ ¨

Ik koos deze emoji(’s) omdat: Proefhoofdstuk©VANIN

Ik hou rekening met feedback.

4 Welke vragen heb ik nog?

▶ Verder oefenen? Ga naar . Proefhoofdstuk©VANIN

HOOFDSTUK 6: PAPIEREN, PAPIEREN, PAPIEREN …

ijsjes ijsjes OPDRACHT 1: werken in je vrije tijdO 1 Tijdens de vakanties zitten onze spilfiguren niet stil. Ze oefenen elk een andere job uit. a Bekijk de afbeeldingen. Wat doen ze? b Zet een groen kruisje bij de job(s) die je leuk vindt. Waarom vind je die leuk? c Zet een rood kruisje bij de job(s) die je niet leuk vindt. Waarom vind je die niet leuk? 2 Heb jij al een vakantiejob gedaan? Beantwoord de vragen mondeling. a Welke vakantiejob heb je al gedaan? Proefhoofdstuk©VANIN b Welke vakantiejob zou je graag doen als je helemaal zelf mocht kiezen? c Welke vakantiejob zou je nooit willen doen, ook al verdien je er het dubbele mee? d Leg uit waarom niet.

Gisteren heb ik Oei Elena, wat scheelt er? mijn splinternieuwe smartphone laten vallen. Laat me raden: je smartphone is nu stuk! Ja, het scherm is gebarsten. Het is eigenlijk de schuld van mijn stiefzusje, maar ik kan toch moeilijk zeggen dat ze de kosten moet betalen. Is je smartphone niet verzekerd?

Verzekerd?

Verzekerd? Bedoel je een verzekering? Voor mijn smartphone? Ja, er bestaat een smartphoneverzekering. Je bent echt niet de enige die zijn smartphone laat vallen hoor. En dankzij die verzekering moet je niet zelf de kosten betalen.

VAKANTIEJOb OPDRACHT 2: Ai, schade! En nu? O Lees het gesprek tussen Elena en Anouar. Proefhoofdstuk©VANIN

b Heb jij een smartphoneverzekering? JA NEE

OPDRACHT 3: Ik zoek een studentenjob 1 Julan zoekt een job …

Ik wil dit jaar echt een studentenjob doen. Ik spaar voor een reis naar China, mijn geboorteland. Een studentenjob is de ideale manier om wat extra zakgeld te sparen! En thuiszitten bij mijn papa’s is ook niet altijd leuk. Maar waar vind ik een job? a Lees eerst de tekst. HOE VIND IK EEN STUDENTENJOB? Beslist om een studentenjob te doen? Super! Maar hoe vind je er één? We zetten enkele mogelijkheden voor je op een rijtje: • Laat je vrienden, familie, kennissen … weten dat je een job zoekt. Wie weet kunnen zij je helpen. • Kijk op de site van VDAB. - Registreer je in ‘Mijn loopbaan’. - Schrijf je in als ‘werkzoekende bij VDAB’ en kies bij ‘Je werksituatie’ voor ‘Ik wens te werken als jobstudent’. - Daarna kun je je cv aanmaken en publiceren. Zo kunnen werkgevers je contacteren voor een job. • Op student@work vind je een overzicht van alle Belgische organisaties die studentenjobs aanbieden. • Je vindt ook vacatures in de krant, op heel wat websites van interimkantoren, in winkels … • Stap een interimkantoor binnen en laat weten dat je een studentenjob zoekt.

VDAb V STUDENT@wORK Proefhoofdstuk©VANIN

Bron: www.watwat.be

wAAR VIND IK VACATURES VOOR EEN STUDENTENJOb?

Ik heb al een paar keer gebeld voor een vakantiejob. Maar van zodra ik mijn naam zeg, is de job ineens niet meer vrij. Wel straf, want Marieke had net gebeld voor dezelfde job en toen was die wel nog vrij! Ik had gebeld voor een vakantiejob en de dame aan de telefoon was erg vriendelijk. Ik mocht meteen langskomen. Maar toen ik het kantoor binnenstapte en ze mijn hoofddoek zag, kreeg ik te horen dat de job ineens niet meer vrij was. Vreemd, niet? Via of De sites van of (Belgische organisaties die studentenjobs aanbieden) Vacatures in de , op , in … Via een 2 Ook Anouar en Adila zoeken een job … a Met welk probleem werden Anouar en Adila geconfronteerd? Anouar en Adila krijgen geen eerlijke kans. Op basis van hun naam, hoe ze eruitzien, de kleren die Proefhoofdstuk©VANIN ze dragen … worden ze anders behandeld. Dat zijn vooroordelen.

b Bekijk het eerste filmpje. Waarmee krijgen de getuigen in het fragment te maken? Markeer.

c Bekijk nu het tweede filmpje.

• Wat is discriminatie?

• Geef twee voorbeelden uit het fragment.

d Met welk begrip kunnen we deze uitspraken aanduiden? Markeer het juiste antwoord.

Waarom doen we volgens jou aan stereotypering?

e Vervolledig het schema met deze termen.

vooroordeel stereotype discriminatie

bEKIJK VIDEO 1

bEKIJK VIDEO 2

discriminatie – vooroordelen – stereotype = een uitvergroot beeld van een bepaalde groep mensen. Dat kan zowel positief als negatief zijn.

‘Marokkanen drinken ‘Mensen uit Zweden kunnen graag muntthee.’ goed schaatsen.’

vooroordeel stereotype discriminatie

= negatieve meningen over iemand, zonder dat je die persoon kent.

‘Amerikanen eten vooral fastfood.’ Proefhoofdstuk©VANIN kan leiden tot

gedachten hebt. = Je sluit iemand uit omdat hij of zij anders is dan jij in

¨ 14 jaar ¨ 15 jaar ¨ 16 jaar ¨ 17 jaar ¨ 18 jaar

4 Lees nu het artikel.

Je bent 15 jaar en wilt geld verdienen. Goed nieuws: als 15-jarige kun je in België gaan werken. En maar goed ook, want met dat maandelijkse spaargeld heb je echt niet genoeg om een smartphone te kopen. Of een extra paar schoenen. Dat kunnen officiële vakantiejobs zijn, zoals bijvoorbeeld bedrijven schoonmaken of kranten bezorgen. Jij kiest dan of je een maand of een week werkt, tijdens de zomer- of herfstvakantie. Je kunt daarnaast ook klusjes doen. Zo verdien je geld zonder een contract te moeten opstellen. Welke klussen? Auto’s wassen van familie of buren, oude kleren verkopen op een markt of wafels maken en verkopen, bijvoorbeeld. Speel je een instrument? Neem dat dan met je mee en ga in een winkelstraat zitten. Voor je het weet heb je een hele hoop geld. Bron: www.studentjob.be a Pas indien nodig je antwoord op vraag 3 aan met balpen. b Welke twee mogelijkheden zijn er om te werken als 15-jarige? Markeer in de tekst. c Wat is het verschil tussen beide? d Waarom is zo’n contract belangrijk? OPDRACHT 4: wat kan? wat mag? wat moet? 1 Wat past bij jou? Zet een kruisje op de balk. Ik ben blij dat ik werk heb, maakt niet uit welk soort werk! Het belangrijkste is dat ik geld verdien. Dit past niet bij mij. Dit past bij mij. Ik wil wel werken, maar niet van ’s morgens vroeg. En in het weekend ben ik graag thuis! Dit past niet bij mij. V Dit past bij mij. Proefhoofdstuk©VANIN

Niet alles wat je doet voor je job is even leuk. Soms moet je eens iets doen wat je niet zo graag doet, als je baas je dat vraagt.

Dit past niet bij mij.

Dit past bij mij. 2 Welke rechten en plichten heb je als jobstudent? We zoeken het samen uit. a Scan de QR-code en lees de tekst. b Beantwoord de vragen. Deze opdracht maak je per twee. Stap 1: Lees eerst de vragen onder stap 4. Is alles duidelijk? Stap 2: Beantwoord de vragen waarop je het antwoord weet. Vul in potlood in als je twijfelt. Laat de leerkracht je antwoorden controleren. Feedback door de leerkracht Stap 3: Zoek vervolgens een antwoord op de vragen in de tekst achter de QR-code. Stap 4: De oplossing wordt klassikaal overlopen. Ik kies liever een goedbetaalde job die ik niet graag doe, dan een leuke job waarbij je veel minder verdient. Dit past niet bij mij. Dit past bij mij. RECHTEN EN PLICHTEN 1 Hoe oud moet ik zijn om als jobstudent te mogen werken? 2 Zijn er nog andere voorwaarden? 3 Ik ben jarig op 2 augustus. Eindelijk mag ik een vakantiejob doen! Ik zou graag starten op 1 augustus, mag dat? Proefhoofdstuk©VANIN

4 Hoeveel mag ik als jobstudent per jaar werken met een lagere socialezekerheidsbijdrage? Markeer het juiste antwoord.

100 uren 125 uren 250 uren 300 uren 475 uren 500 uren

5 Wat is een proefperiode?

6 Hoelang duurt de proefperiode? Markeer het juiste antwoord.

3 dagen 5 dagen 7 dagen 10 dagen

7 Kan ik ontslagen worden tijdens mijn proefperiode? JA NEE

8 Hoelang loopt de opzeggingstermijn na ontslag tijdens de proefperiode?

9 Stel: - je wilt naar een festival aan zee tijdens een van je werkdagen. Mag je een dag vrij nemen?

- je moet een herexamen maken tijdens een van je werkdagen. Mag je een dag vrij nemen?

10 Hoe heet het document dat je ondertekent voordat je begint te werken? Markeer het juiste antwoord.

- tussen werkgever en student: arbeidscontract studentencontract

- tussen werkgever en werknemer: arbeidscontract studentencontract

11 Wat is het verschil tussen een arbeidscontract en een arbeidsreglement? Proefhoofdstuk©VANIN

4 Is het als student slim om zwartwerk te doen?

Ik heb afgelopen zomer een maand ijsjes verkocht. Nu vraagt de eigenaar van het ijssalon of ik dat ook in het weekend wil doen bij mooi weer, maar dan wel liefst zonder contract. Zou ik dat doen? In het zwart dus? Nee, doe dat niet Julan, dat is echt niet oké! Waarom niet? Lees het artikel en markeer de nadelen van zwartwerk in de tekst. a Wat zou jij antwoorden op de vraag van Julan? b Wat betekent ‘zwartwerken’ eigenlijk? c Waarom zou een werkgever dat voorstellen? d Heb jij daar als student voordeel bij? Wat denk je zelf? De gevaren van zwartwerk • Je hebt geen enkele garantie over je loon. Stel dat een werkgever belooft dat hij je 1500 euro voor een maand zal betalen. Op het einde van de maand geeft hij je maar 1000 euro. Je kunt niks doen, want je hebt geen bewijs dat je die afspraak hebt gemaakt. • Je hebt geen zekerheid over je aantal uren. Stel dat je werkgever je belooft dat je 38 uur per week kunt werken. Omdat het uiteindelijk minder druk is dan verwacht, laat hij je maar de helft zoveel uren werken. Je verdient dus ook maar de helft. Opnieuw kun je niks doen, want je hebt geen enkel bewijs. • Een arbeidsongeval leidt tot problemen. Want wie moet er opdraaien voor de kosten? Als je een contract hebt, is je werkgever verplicht om zich te verzekeren voor het geval jij een arbeidsongeval hebt. Dat houdt ook in dat je verzekerd bent voor ongevallen op weg naar (of van) je werk. Bij zwartwerk heeft de werkgever vaak geen ongevallenverzekering. • Het is illegaal. Zwartwerk is verboden in België en er wordt ook op gecontroleerd. Wanneer je betrapt wordt, krijgen zowel jij als je werkgever een zware boete. • Je bent niet solidair. Iedere werknemer in België betaalt sociale bijdragen aan de RSZ. Ook jobstudenten betalen 2,71 % solidariteitsbijdrage. Met dat geld worden allerlei zaken terugbetaald zoals dokterskosten, medicijnen, tandartsbezoeken, uitkeringen … Als je zwartwerkt, maak je wel gebruik van de sociale zekerheid, maar draag je er niks tot bij. Dus eigenlijk ben je niet solidair met de andere mensen die wel sociale bijdragen betalen. Bron: www.freezbe.be Proefhoofdstuk©VANIN

CHATbOX

Wat als je je droomvakantiejob vindt, maar de werkgever je enkel in het zwart wil laten werken? Geef je eigen mening.

Bekijk het filmpje. Vul het schema aan.

bELGISCHE SOCIALE ZEKERHEID

- garandeert elke Belg zijn hele leven lang - gebaseerd op het principe van

In welk gevallen kun je o.a. gebruikmaken van de sociale zekerheid?

ziek worden of een ongeval krijgen

Iedereen draagt bij.

Alle staan een deel van hun af aan de sociale zekerheid.

Het budget van de sociale zekerheid bedraagt jaarlijks ongeveer

Waarvoor wordt dat geld gebruikt? (groeipakket) heeft sociale bescherming nodig!

moeten per een bijdrage afstaan.

bEKIJK VIDEO

De legt bij met een deel van het ontvangen . een gezin stichten tijdelijk geen werk hebben tijdens je pensioen . Proefhoofdstuk©VANIN Solidariteit: gevoel van een-zijn met anderen, samenhorigheid

Contract: schriftelijke overeenkomst tussen werkgever en werknemer Contract van bepaalde duur: contract waarbij de einddatum van het contract bepaald is Contract van onbepaalde duur: er is geen einddatum vastgelegd in het contract. Studentencontract of studentenovereenkomst: schriftelijke overeenkomst tussen werkgever en student 1 Beantwoord de vragen. a Waarom is een contract belangrijk? b Wat betekent ‘van bepaalde duur’? c Wat is het risico van werken zonder contract? Verduidelijk met een voorbeeld. 2 Bekijk de studentenovereenkomst van Julan bij het onlinelesmateriaal. Vul de tabel aan. Vergelijk nadien jouw antwoorden met die van een klasgenoot. Pas aan en vul aan waar nodig. Wie is de werkgever? Wie is de werknemer? Welke rustdag(en) is/zijn er vastgelegd? Hoelang duurt de proefperiode? Hoeveel bedraagt het brutoloon? Wanneer start de arbeidsovereenkomst? Wanneer eindigt de arbeidsovereenkomst? Waar vindt de student de gegevens van de persoon die de eerste hulp verleent bij een Proefhoofdstuk©VANIN arbeidsongeval? In hoeveel exemplaren is de overeenkomst opgesteld?

Tip

Alle informatie over studentenarbeid vind je terug op de website Student@work. Je kunt er ook nakijken hoeveel dagen je al gewerkt hebt en hoeveel dagen je nog kunt werken tegen verminderde sociale bijdragen.

3 Je krijgt van je leerkracht een blanco studentenovereenkomst. Vul nu zelf het contract aan met jouw gegevens. 4 Bruto – netto?

a Vul dit schema aan met de gegevens uit vraag 3 hierboven. Hoeveel verdien je per uur? euro/uur Hoeveel uur per dag werk je? uur per dag Hoeveel dagen per week werk je? dagen per week Hoeveel verdien je per week? euro/uur x uur per dag x dagen per week = euro per week b Markeer wat past. • Het bedrag dat ik na een week verdiend heb, is het brutoloon / nettoloon. • Het bedrag dat ik op mijn rekening krijg, is het brutoloon / nettoloon.

STUDENT@wORK

Je gaat aan de slag als fruitplukker bij de firma Mavik, Brandstraat 1, 1478 Mavogem (tuinbouwbedrijf PC 145). Je contract loopt van 1 augustus tot 31 augustus en je werkt 6,5 uur per dag, 5 dagen per week. Je werkt ook op zaterdag, maar krijgt in ruil een rustdag op zondag en maandag. Jouw brutoloon bedraagt iets meer dan dat van Julan: je krijgt 11 euro per uur (bruto). Je proefperiode loopt over de eerste drie dagen van je contract. Je begint iets vroeger dan Julan en stopt dan ook vroeger: van 7 tot 14 uur. Je hebt een half uurtje pauze om 11 uur. Brutoloon: het totale bedrag van je loon Nettoloon: het brutoloon verminderd met de belastingen/sociale zekerheidsbijdragen; het bedrag dat je op je rekening krijgt Proefhoofdstuk©VANIN

Het brutoloon is het salaris dat de werkgever aan jou moet betalen. Van dat bedrag worden de sociale bijdragen (van jou en de werkgever) en belastingen die je als werknemer moet betalen alvast ingehouden, zodat jij die later niet nog moet terugstorten. Iedereen die werkt, moet een bijdrage betalen voor de sociale zekerheid: de RSZ-bijdrage. Voor een gewone werknemer is dat 13,07 % van het brutoloon. Een jobstudent krijgt een korting en betaalt slechts 2,71 % solidariteitsbijdrage. Je houdt dus een dikke tien procent meer over dan een gewone werknemer. Door het lage percentage dat van je brutoloon afgehouden wordt, is je brutoloon als student bijna gelijk aan het nettoloon dat je ontvangt. Alles wat jij op je rekening gestort krijgt, is netto en is dus volledig van jou.

LEES DE TEKST Bron: nowjobs.be 5 Wat doen deze jongeren tijdens de vakantie? Scan de QR-code en ontdek hun verhalen. a Noteer in de middelste kolom in drie kernwoorden wat de job van deze jongeren inhoudt. b Duid in de laatste kolom aan of je deze job leuk, gewoon of niet leuk vindt. Wie? Drie kernwoorden Deze job vind ik … Alexandre Gaby Johannes Ludovic Frouke Annisha Proefhoofdstuk©VANIN Théo

Louis

Mijn baas vroeg of ik in het weekend op zaterdagnacht wil meehelpen in het callcenter omdat ze anders personeel te weinig hebben. Om de rekken te vullen moeten we normaal gezien een helm dragen, maar omdat ik er maar als jobstudent werk, hebben ze geen helm voor mij. Het was superdruk tijdens het verlengde weekend. Ik mocht de hele dag geen pauze nemen omdat niemand mij kon vervangen. Tijdens een wandeling met de honden ben ik gevallen, maar pas ’s avonds thuis heb ik mijn wonde kunnen verzorgen omdat er nergens een EHBO-koffer te bespeuren was op het werk. Het zijn soms lange dagen in de carwash. Zeker op een mooie zomerdag. Dan start ik om 8 uur en ben ik pas om 18 uur klaar. 1 Lees wat de spilfiguren te vertellen hebben: mag dat zomaar? Wat mag zeker niet? En wat is volgens jou oké? a Markeer het vakje bij een situatie die volgens jou oké is, groen. b Markeer het vakje bij een situatie die volgens jou niet oké is, rood. OPDRACHT 6: Kan dit? Kies een job die je wel zou zien zitten. Voor welke job zou je passen? Leg uit waarom je die jobs kiest. CHATbOX V Proefhoofdstuk©VANIN

Stap 1: Lees eerst deze tekstjes.

Titel: Ben je jonger dan 18 jaar, dan mag je in principe niet werken tussen 20 en 6 uur. De wetgever voorziet echter wel uitzonderingen. Enkel in de gevallen die opgesomd worden in de reglementering is nachtwerk toegestaan. Maar het blijft steeds verboden tussen middernacht en 4 uur ’s ochtends. Titel: Ben je 18 jaar of ouder en bedraagt je arbeidstijd per dag meer dan 6 uur, dan heb je recht op een pauze van minimaal 15 minuten. Ben je jonger dan 18 jaar en is je ononderbroken arbeidstijd 4,5 uur, dan wordt er een rusttijd van 30 minuten voorzien. Is de arbeidstijd langer dan 6 uur, dan wordt de rusttijd één uur.

Titel:

Studenten jonger dan 18 jaar mogen niet op zon- en feestdagen werken, behalve in welbepaalde uitzonderingen. Titel: NEE! Behalve in uitzonderlijke omstandigheden en dan moet je werkgever dat zeker melden aan de inspectie van sociale wetten. Hij moet je ook toelaten je inhaalrust op te nemen vóór het einde van de week die erop volgt. Titel: Een werkpostfiche is een samenvatting van maatregelen die jou beschermen tegen mogelijke risico’s aan je werkpost. De werkpostfiche is verplicht voor alle jobs waaraan gezondheidsrisico’s verbonden zijn. De gebruiker (het bedrijf waar je zult werken) vult de werkpostfiche in en bezorgt die aan het uitzendbureau. Het uitzendbureau bezorgt jou de werkpostfiche en legt ze je ook uit. In de werkpostfiche staat o.a. de uitleg van de werkpost, het recht op werkkledij, persoonlijke beschermingsmiddelen, info over gezondheidsrisico’s …

1 3 4 2 5 Proefhoofdstuk©VANIN

Titel: NEE! Er is een lijst van verboden werkzaamheden. Sommige daarvan mag je onder bepaalde voorwaarden wel doen als je minstens 18 jaar bent en/of de studentenjob in de lijn ligt van je studies. Werken in een slachterij, snoeien van hoogstammige bomen, werken met gevaarlijke machines zoals cirkelzagen of werken in silo’s zijn enkele voorbeelden van verboden werkzaamheden. Opgepast, je mag nooit met een heftruck rijden, zelfs al leer je dat in je opleiding!

Titel: De meeste ongevallen gebeuren op onbekend terrein. Aarzel niet om je grondig te informeren: - Wat wordt er precies van jou verwacht? Is er een opleiding voorzien? - Welke mogelijke gevaren loop je? - Hoe kun je je beschermen? Vraag zo nodig handschoenen, oordopjes, een veiligheidsbril, enz. als je ze niet spontaan krijgt. - Waar zijn de toiletten? De EHBO-koffer? De nooduitgang? - Bij wie kun je terecht met vragen?

Bron: www.ikbenjobstudent.be Stap 2: Bij elke tekst ontbreekt een vraag/titel. Noteer die nu bij elke tekst. Kies uit: - Mag ik ’s nachts werken? - Mag ik als jobstudent om het even welk werk uitvoeren? - Mag ik overuren doen? - Is weekendwerk mogelijk? - Heb ik recht op pauze? - Wat is een werkpostfiche? - Wat als er iets gebeurt? Stap 3: Lees opnieuw de situaties van de spilfiguren op p. 42. In welke tekst krijgt de spilfiguur een antwoord op zijn/haar vraag? Noteer onder elke spilfiguur het nummer van de passende tekst.

Je staat er niet alleen voor!

Als je problemen hebt met je studentenjob, zelfs bij zwartwerk, dan kun je een van de onderstaande diensten contacteren. Zij zoeken samen met jou een oplossing. - de dienst Toezicht op de Sociale Wetten van de Federale Overheidsdienst Werk, - een vakbond, - de jobdienst van je school ...

6

7 Proefhoofdstuk©VANIN

1 Wat is een verzekering? Vul het schema aan met behulp van de kennisclip.

Wat is een verzekering?

verzekering = Een verzekering zorgt ervoor dat je niet (helemaal) zelf moet opdraaien voor de gevolgen van een ongeval of een gebeurtenis. Enkele voorbeelden: Soorten verzekeringen: verzekering of verzekering verzekering verzekering verzekering verzekering verzekering verzekering

bEKIJK VIDEO Proefhoofdstuk©VANIN

Verzekering: overeenkomst tussen een verzekeringsmaatschappij en een verzekeringnemer; een veiligheid die je inbouwt voor risico’s in je leven

Franchise, wat is dat?

Stel: je rijdt met je bromfiets tegen een muurtje. Gevolg: schade aan je bromfiets en een herstellingskost van € 1200. Gelukkig heb je Hoeveel moet je zelf betalen in deze situaties? Vul de tabel aan. een verzekering voor je bromfiets. In je contract staat wel dat er een franchise of vrijstelling van € 800 geldt bij materiële schade. Je verzekeraar zal dus rekening houden met die franchise en dus maar € 400 betalen. Je draait dan zelf op voor de eerste € 800. B Je rijdt met je bromfiets tegen een loshangende tak. Je hebt een kras op je bromfiets. De herstelling kost 300 euro en de franchise bedraagt 400 euro. A Je hebt een autoverzekering met een franchise van 500 euro. Het is maandagochtend en je rijdt bij het wegrijden uit je parkeerplaats tegen een paaltje. Het paaltje zelf komt er zonder schrammen van af, maar jouw bumper laten herstellen in een garage zal 800 euro kosten. C Je laat je gsm vallen. Gevolg: een deuk in jouw mooie gsm! De herstelling kost 150 euro. Er is een franchise van 50 euro. Totale kost Franchise Betaald door verzekering Zelf betalen B C Franchise: (of vrijstelling): het deel van de schade dat je zelf moet dragen na een schadegeval A MIJN NOTITIES Proefhoofdstuk©VANIN

1 Soorten schade

Verzekeringsmaatschappijen maken een onderscheid tussen verschillende soorten schade: - eigen schade en schade aan/door derden, - materiële schade en immateriële schade.

Eigen schade

Schade aan iedereen die deel uitmaakt van het gezin, ook de huisdieren Op weg naar mijn vakantiejob werd ik aangereden door een auto. Mijn fiets is helemaal kapot. De bestuurder van de auto is gewoon doorgereden. Gelukkig heb ik de nummerplaat genoteerd en ben ik zelf ongedeerd. Onderweg naar het hondenasiel reed ik met mijn brommer tegen een paaltje. De schade valt mee, maar er staat toch een grote kras op mijn nieuwe brommer.

Schade aan/door derden

Schade aan elke persoon die geen deel uitmaakt van je gezin Voorbeeld: Stel: je woning brandt af en er is ook schade aan het huis van de buren.

Materiële schade

Schade die direct in geld kan worden uitgedrukt Voorbeelden: - beschadiging aan je auto, fiets, kleren … - kosten voor het ziekenhuis - kosten in en rondom het huis - minder inkomsten - extra vervoerskosten …

Immateriële schade Schade veroorzaakt door verdriet, de pijn en het verlies aan levensvreugde na een ongeval Voorbeelden: - pijn en ongemak door een ongeval - blijvende lichamelijke en psychische klachten en beperkingen - littekens - het niet meer kunnen uitoefenen van een beroep of hobby - verdriet door het wegvallen van sociale contacten … a Lees deze situaties. Proefhoofdstuk©VANIN

Tijdens het voetballen op het pleintje vloog de bal per ongeluk door een raam van het tuinhuisje van onze buurman. Wie zet er zijn tuinhuis nu ook zo dicht bij het voetbalplein?

Tijdens een schooluitstap heb ik mijn voet omgeslagen en viel ik daardoor van een trapje, met als gevolg een gebroken enkel!

b Van welk soort schade is er sprake in deze situaties?

Eigen schade Schade aan/door derden Materiële schade Immateriële schade

Julan Mila Anouar Lotte

2 Aansprakelijkheid

SCHOOLVERZEKERING

Aansprakelijk zijn: verantwoordelijk zijn voor de schade en de schade betalen a Herlees de situaties bij vraag 1. Wie is aansprakelijk? Met andere woorden: wie is verantwoordelijk voor de schade en moet de schade dus betalen? Wie is aansprakelijk? Julan Mila Anouar Lotte b Scan de QR-codes en lees de infofiches. Welke verzekering komt volgens de infofiches tussenbeide in de situaties op de volgende Proefhoofdstuk©VANIN bladzijde: de schoolverzekering, de familiale verzekering of geen van beide? FAMILIALE

VERZEKERING

Op school krijg je een bal op je gezicht op de speelplaats. Je bril is stuk en je neus is gebroken.

Pablo, onze hond, heeft de buurjongen gebeten, nadat die jongen een stok in de ogen van Pablo wilde steken.

Op de terugweg van school ben je wat blijven hangen in het park. Daarna ben je naar het huis van je vriendin gereden. Onderweg van je vriendin naar huis val je met je fiets tegen een geparkeerde auto, met als gevolg een gigantische kras op die auto.

Onderweg naar school val je met de bromfiets. Je brommer is zwaar beschadigd en je arm is gebroken.

Na school ga ik nog even bij mijn oma op bezoek. Plots word ik aangevallen door een loslopende hond. Gelukkig is het baasje er direct bij om de hond van me af te halen. Hij brengt me meteen naar het ziekenhuis.

Tijdens de bosklassen maakten we een avondwandeling in het bos. Het waaide vrij hard en ineens viel er een gigantische tak op mijn hoofd. Ik word wakker in het ziekenhuis met een verband rond mijn hoofd.

Proefhoofdstuk©VANIN

Lijkt het je nuttig om een smartphoneverzekering te hebben? We zoeken het uit.

Bekijk de folders bij het onlinelesmateriaal.

a Waar of niet waar? Verbeter indien nodig.

Waar Niet waar 1 Ethias dekt alle gsm’s van het gezin die maximaal 6 jaar oud zijn. 2 Bij Ethias kunnen alleen nieuwe toestellen verzekerd worden. 3 Bij Orange is je verzekering gekoppeld aan je telefoon. 4 Als je bij Orange 6 euro per maand betaalt, dan is je gsm verzekerd tegen waterschade. 5 Je kunt zowel bij Ethias als bij Orange online een aangifte invullen. 6 Bij Ethias is het schadegeval degressief: m.a.w. het bedrag daalt naarmate je gsm ouder wordt. Proefhoofdstuk©VANIN 7 De franchise bedraagt in elk schadegeval 50 euro.

Loont het de moeite om je smartphone te verzekeren? Wat vind je zelf?

Door haar gsm in haar jas te steken staat er nu een grote kras op het scherm van Adila’s gsm. ja / nee ja / nee Lotte heeft haar gsm nu al drie jaar en de letters op de knopjes aan de zijkant kun je bijna niet meer lezen. ja / nee ja / nee Op de bus luistert Marieke graag naar muziek, maar de oortjes van haar gsm zijn stuk. ja / nee ja / nee De gsm van Julan is drie jaar oud en de batterij is na amper één uur al leeg. ja / nee ja / nee Anouar laat zijn gsm per ongeluk vallen in het toilet. ja / nee ja / nee De gsm van Jack werkt niet meer. Hij heeft een nieuw softwareprogramma geïnstalleerd, maar nu wil zijn gsm niet meer starten.

CHATbOX OPDRACHT 9: wat als er schade is?

Julans gsm is stuk. Hij vult daarvoor een schadeformulier of aangifteformulier in. Bekijk de kennisclip via de QR-code om te zien hoe hij dat doet.

1 Vul het aangifteformulier in dat je van je leerkracht krijgt.

bEKIJK VIDEO

Stel: het scherm van je gsm is ineens gebarsten. Je vermoedt dat iemand hem heeft laten vallen, maar je bent er niet zeker van en je kunt het niet bewijzen. De gsm zelf werkt nog wel, maar je kunt niets meer lezen op het scherm. Hoog tijd dus om aangifte te doen! Vul de datum van vandaag in voor de aangifte. En gebruik uiteraard je eigen gegevens voor het merk, model en serienummer van je gsm. Deze gegevens heb je ook nog nodig: Aansluitingsnummer: 0125789 Polisnummer: PN743569

V

ja / nee ja / nee Proefhoofdstuk©VANIN

2 Bekijk de kennisclip. Welke formulieren moet je afgeven samen met je aangifteformulier?

-

(bij diefstal) (bij onregelmatige oproepen) OPDRACHT 10: Cases U Ondertussen zijn jullie echte experts op het gebied van vakantiejobs en vinden jullie ongetwijfeld een correct antwoord op elke vraag of een goede oplossing voor elk probleem. En dat met of zonder hulp van het internet of de info uit je leerwerkboek. Formuleer telkens een goed antwoord op de onderstaande vragen. Ik ben al een week aan het werk op mijn vakantiejob als fruitplukker, maar heb nog geen contract gezien. In de loop van volgende week, zegt mijn baas. Is dat oké? Elena Antwoord Ik ben vijftien jaar, zit in het vierde middelbaar en wil aan de slag bij het callcenter in mijn straat, als weekendjob. Mijn ma denkt dat dat niet kan omdat ik pas 15 jaar oud ben. Klopt dat? Anouar Antwoord Proefhoofdstuk©VANIN

Ik verkoop ijsjes als vakantiejob. Elke dag doe ik één overuur, maar dat krijg ik niet uitbetaald van mijn baas. Hij zegt dat dat niet mag in een vakantiejob. In ruil mag ik elke dag een ijsje eten. Is dat correct? Julan Antwoord Ik wil volgende week een dag vrij nemen om naar een festival in mijn dorp te gaan, maar mijn baas staat dat niet toe. Ik ga er toch naartoe hoor, hij kan me dat toch niet verbieden? Jack Antwoord Hoeveel dagen mag ik als jobstudent eigenlijk per jaar werken? Ik werk in de vakanties en bijna elke zaterdag in een hondenasiel. Mila Antwoord Op het werk draagt iedereen werkschoenen omdat het gevaarlijk is als je iets zou laten vallen. Maar omdat ik er maar voor een korte periode werk, krijg ik geen werkschoenen. Wat als er iets op mijn tenen valt? Lotte Antwoord Proefhoofdstuk©VANIN

1 Wat vond je van dit hoofdstuk ? Omcirkel de emoji(’s) die je gevoel het best omschrijft.

2 Duid aan of je het volgende goed beheerst of dat het nog beter kan. Checklist Ik kan het.

������������ ������������ ������������ ������������ ������������

Hier kan ik nog groeien.

Ik weet waar ik vacatures voor een studentenjob kan vinden. ¨ ¨ Ik kan de begrippen vooroordeel, discriminatie en stereotype uitleggen. ¨ ¨ Ik kan uitleggen waarom werken met een contract belangrijk is. ¨ ¨ Ik kan de nadelen van werken zonder contract (in het zwart) uitleggen. ¨ ¨ Ik ken mijn rechten en plichten als jobstudent. ¨ ¨ Ik kan zelfstandig een studentenovereenkomst invullen. ¨ ¨ Ik kan het verschil tussen bruto- en nettoloon uitleggen. ¨ ¨ Ik kan uitleggen wat een verzekering is. ¨ ¨ Ik kan een voorbeeld van een verzekering geven. ¨ ¨ Ik kan het begrip franchise uitleggen. ¨ ¨ Ik kan in een situatie uitleggen over welk soort schade er sprake is. ¨ ¨ Ik kan het begrip aansprakelijkheid uitleggen. ¨ ¨ Ik weet hoe ik een aangifteformulier voor schade aan mijn smartphone moet invullen. ¨ ¨

3 Wat kan ik doen om nog verder te groeien? 4 Welke vragen heb ik nog?

Ik koos deze emoji(’s) omdat: Proefhoofdstuk©VANIN

▶ Verder oefenen? Ga naar .