Djeca u Crnoj Gori - UNICEF, 2012.

P o d a c i i z P o p i s a 2 0 1 1.

DJECA U CRNOJ GORI

UNICEF Crna Gora Vladike Danila 28 20 000 Podgorica, Crna Gora E-mail: podgorica@unicef.org www.unicef.org/montenegro Š Fond Ujedinjenih nacija za djecu (UNICEF), Avgust 2012.

Podaci iz Popisa 2011.

Izdava;:

P o d a c i i z P o p i s a 2 0 1 1.

1

DJECA U CRNOJ GORI

SADRŽAJ

Izvještaj pripremio: Zavod za statistiku Crne Gore – MONSTAT, Podgorica, Crna Gora Članovi tima: dr. Božidar Popović, Snežana Remiković, Biljana Sekulović, Dragan Dubak, Nataša Šaranović i Katarina Bigović (prevod).

PREDGOVOR......................................................................................................4

P O D A C I I Z P O P I S A 2 0 1 1.

© Dječiji fond Ujedinjenih nacija (UNICEF) Avgust, 2012.

Potrebna je dozvola da se reprodukuje bilo koji dio publikacije.

Molimo vas, kontaktirajte UNICEF Crna Gora (Vladike Danila 28, 20 000 Podgorica, Crna Gora, Tel: +382 20 224 277; Fax: +382 20 224 278; E-mail: podgorica@unicef.org). Dozvola će biti data besplatno obrazovnim i neprofitnim organizacijama.

Izjave u ovoj publikaciji su gledišta autora i ne odražavaju nužno politiku i gledište UNICEF-a.

Fotografije: UNICEF Crna Gora/Zoran Jovanović Maccak UNICEF Crna Gora/Risto Božović UNICEF Crna Gora/Duško Miljanić Dizajn i priprema za štampu: Milovan Kadović Lektura i korektura: Sanja Marjanović

2

METODOLOGIJA................................................................................................6

DEMOGRAFIJA.................................................................................................12

OBRAZOVANJE................................................................................................24

RANI BRAK I MATERINSTVO..........................................................................42

DJE:IJI RAD.....................................................................................................52

DRŽAVLJANSTVO............................................................................................60

ETNI:KO-KULTUROLOŠKE KARAKTERISTIKE..............................................68

DODATAK 1: STATISTI:KE TABELE......................................................................................76

3

PREDGOVOR Poštovani čitaoci, Vlada Crne Gore, MONSTAT i UNICEF dijele posvećenost usmjerenu na unapređenju znanja i razumijevanja situacije u kojoj djeca u Crnoj Gori žive i obezbjeđivanju da se ta znanja koriste prilikom razvijanja akcija na državnom nivou kako bi se postigli bolji rezultati za svu našu djecu.

Publikaciju „Djeca u Crnoj Gori” daje svoj doprinos unapređenju znanja o djeci sumirajući ključne podatke o životu djece dobijene Popisom stanovništva, domaćinstava i stanova u 2011. godini.

Sigurni smo da će ključni donosioci odluka na državnom i lokalnom nivou u ovoj knjizi naći korisne informacije o problemima sa kojima se naša djeca suočavaju, što će im pomoći da pronađu najdjelotvornija rješenja.

Prema Popisu iz 2011. godine, u Crnoj Gori 5% djece starosti od 6 do17 godina, tj. njih 5 313, ne ide u školu. 443 djece od 15 do 17 godina je radno aktivno, a od toga je njih 187 zaposleno.

310 djece od 15 do 17 godina je u braku, a od toga je 69% djevojčica.

4

Ovi i drugi podaci iz publikacije “Djeca u Crnoj Gori” jasno ukazuju da je iskustvo djetinjstva u našoj zemlji raznoliko. Drago nam je što je ono za većinu djece period igre, učenja, druženja u školi i odrastanja u toplom porodičnom okruženju. Međutim, zabrinuti smo što je za neke djetinjstvo prekinuto te ne idu u školu ili se prerano i nepripremljeno suočava se sa izazovima svijeta odraslih poput ranog braka i brige o djeci, zaposlenja i tome slično.

Obaveza je društva da svakom djetetu omogući da se razvije do punog potencijala. Naša je namjera da kroz ovu publikaciju podstaknemo javnu diskusiju zasnovanu na statistički pouzdanim podacima neophodnim za izradu djelotvornih politika. Naš je cilj da doprinesemo promjenama koje će svakom djetetu u Crnoj Gori omogućiti da dostigne svoj potencijal. Kao društvo i pojedinci to dugujemo našoj djeci.

Gordana Radojević, direktorica Zavoda za statistiku Crne Gore

Benjamin Perks, šef predstavništva UNICEF-a u Crnoj Gori

5

U

Crnoj Gori, u periodu od 1. do 15. aprila 2011. godine, sproveden je popis stanovništva, domaćinstava i stanova (u daljem tekstu: popis).

Popis je sproveden prema stanju na dan 31. mart 2011. godine u 24:00 časa, što se smatra referentnim momentom popisa. Neposredno po završetku popisa izvršena je kontrola kvaliteta popisa, na reprezentativnom uzorku popisnih krugova, radi ocjenjivanja obuhvata i kvaliteta podataka prikupljenih popisom. Prvi re-

zultati kontrole ukazuju na potpun obuhvat jedinica popisa.

Popis se sproveo na tradicionalan način, metodom intervjua, koristeći princip od vrata do vrata. Intervju s ispitanicima obavili su popisivači.

Popis, koji se prema međunarodnim preporukama sprovodi svakih deset godina, proces je prikupljanja, obrade i objavljivanja demografskih, ekonomskih, obrazovnih, migracionih, etničko-kulturoloških i socijalnih podataka koji se odnose na stanovništvo zemlje u određeno vrijeme.

Priprema, organizacija i sprovođenje popisa zasniva se na načelima: relevantnosti, nepristrasnosti, pouzdanosti, transparentnosti, blagovremenosti, profesionalne nezavisnosti, racionalnosti, konzistentnosti, javnosti, statističke povjerljivosti i upotrebe ličnih podataka isključivo za statističke svrhe.

Popis je sproveden u skladu sa Zakonom o popisu stanovništva, domaćinstava i stanova u 2011. godini1 i Metodologijom za pripremu, organizaciju i sprovođenje popisa (u daljem tekstu: Metodologija). Metodologija je u potpunosti usklađena sa međunarodnim standardima, kojima se utvrđuju zajednička pravila u prikupljanju podataka o stanovništvu, od kojih su za popis najvažnija:

1

6

 Preporuke Konferencije evropskih statističara za popise stanovništva i stanovanja 2010. godine, a pripremljene u saradnji s Ekonomskom komisijom UN-a za Evropu i Statističkom kancelarijom Evropske unije – EUROSTATom;

METODOLOGIJA

METODOLOGIJA

Takođe, popisom se dobijaju podaci o broju domaćinstava i stanova, kao i o njihovim karakteristikama.

 Regulativa 763/2008. Evropskog parlamenta i Savjeta Evropske unije o popisima stanovništva i stanovanja, i  Regulativa 1201/2009. koja implementira Regulativu 763/2008 Evropskog parlamenta i Savjeta Evropske unije o popisima stanovništva i stanovanja u pogledu tehničkih specifikacija obilježja i njihovog raščlanjivanja.

Jedinice popisa su stanovništvo, domaćinstva i stanovi.

Popisom su obuhvaćeni državljani Crne Gore, državljani

"Službeni list Crne Gore", br. 41/10, 44/10, 75/10

DJECA U CRNOJ GORI

7

Stanovništvo predstavljaju lica s uobičajenim mjestom boravka u Crnoj Gori. Uobičajeno mjesto boravka predstavlja mjesto gdje lice uobičajeno provodi dan, bez obzira na privremenu odsutnost iz razloga rekreacije, odmora, posjete prijatelja ili rođaka, poslovne odsutnosti, kao i odsutnosti usljed medicinskog tretmana ili religijskog hodočašća, kao i mjesto u kome lice boravi neprekidno, najmanje od 1. aprila 2010. godine ili je stiglo u to mjesto kasnije, ali ima namjeru da ostane tu najmanje jednu godinu.

8

Metodologija je pripremljena tako da se osigura da svako lice ima samo jedno uobičajeno mjesto boravka. U međunarodnom kontekstu ovo je važno kako bi se izbjeglo da lica budu uključena u ukupan broj stanovnika u više zemalja, ili da ne budu nigdje uključena.

Upravo osnovni cilj popisa jeste da se utvrdi tačan broj lica koja žive i koriste infrastrukturu određenog geografskog područja.

Podaci o starosti su dobijeni na osnovu odgovora stanovništva o datumu rođenja.

Podaci o starosti se iskazuju navršenim godinama života.

To znači da starosni interval od npr. 5-9 godina obuhvata lica koja su navršila 5, 6, 7, 8 i 9 godina.

Podaci o bračnom statusu dobijeni su na osnovu izjave lica o zakonskom bračnom statusu, bez obzira na “de facto” stanje. Bračno stanje se prikazuje za stanovništvo staro 15 i više godina.

Podaci o državljanstvu lica dobijeni su na osnovu odgovora o državljanstvu. Svi podaci dobijeni su isključivo na osnovu izjave lica, bez provjere dokumentacije.

Znanje stranih jezika definisano je kao sposobnost da lice razumije, govori, čita i piše neki strani jezik. Podaci su se prikupljali za najviše tri strana jezika. Svi podaci dobijeni su isključivo na osnovu izjave lica.

Poznavanje rada na računaru se definiše kao mogućnost korišćenja osnovnih računarskih aplikacija za izvršenje svakodnevnih zadataka. U vezi s tim prikupljani su podaci o poznavanju računarskih aplikacija za obradu teksta, za obradu tabela, Internet pretraživač i korišćenje elektronske pošte. Kompjuterski pismenim smatra se ono lice koje poznaje rad sa sve četiri navedene aplikacije.

Lica koja djelimično poznaju rad na računaru su ona lica

koja poznaju jednu, dvije ili tri aplikacije, ali ne i sve četiri.

Lica koja ne poznaju rad na računaru su ona koja ne poznaju niti jednu gore navedenu računarsku aplikaciju. Odgovor se prikupljao na bazi izjave lica.

METODOLOGIJA

Crne Gore i strani državljani, strani državljani i lica bez drža vljanstva koja imaju prebivalište (stalno ili privremeno) u Crnoj Gori, bez obzira na to da li se u vrijeme popisa nalaze u Crnoj Gori ili u inostranstvu, bez obzira na to da li u vrijeme popisa posjeduju lična identifikaciona dokumenta i bez obzira na to da li žive u stanu, drugim objektima ili na javnim površinama.

Popisom 2011. godine prikupljali su se podaci koji se odnose na ekonomsku aktivnost lica i to na onu aktivnost koju je lice obavljalo u periodu od 25. do 31. marta 2011. godine tj. u toku jedne nedjelje pred popis. Odgovor se prikupljao od lica starih 15 godina i više, na bazi izjave.

Pod pojmom zaposleni, u popisu, podrazumjevaju se lica koja u nedjelji pred popis ( 25-31. mart 2011. godine):  obavljala su bilo kakav redovan ili uobičajen rad za platu/profit (u gotovini, robi ili uslugama) makar jedan sat ili su obavljali bilo kakav neplaćeni posao (u preduzeću, profesionalnoj praksi ili poljopri-

DJECA U CRNOJ GORI

9

Pod pojmom nezaposleni u popisu se podrazumijevaju lica:  koja u nedjelji pred popis (25-31. mart 2011. godine) nijesu radila, ali su tokom marta 2011. godine (četiri nedjelje pred popis) aktivno tražila posao, koja su spremna da započnu da rade u toku naredne dvije nedjelje.

Aktivno stanovništvo čine sva zaposlena i nezaposlena lica stara 15 i više godina.

Fertilitet je široko rasprostranjen i opštepoznati pojam koji dolazi od latinske riječi “ferti10

Popisom su se prikupljali podaci o ukupnom broju živorođene djece, uključujući i djecu koja u momentu popisa nijesu bila u životu. Ovo pitanje odnosilo se samo na ženska lica stara 15 godina i više, bez obzira na njihovo bračno stanje.

Popisom su prikupljeni podaci o pohađanju škole za sva lica bez obzira na starost. © UNICEF Crna Gora/Risto Božović

 nijesu radila (zbog bolesti, godišnjeg odmora, državnih i vjerskih praznika, obrazovanja, obuke, porodiljskog odsustva, smanjene proizvodnje i druge privremene nemogućnosti za rad), ali imaju posao na koji će se vratiti.

litas” i znači “plodnost, rodnost”. Fertilno doba je doba u životu žene kada je ona biološki sposobna da rađa i u nauci je definisano kao period od 15 do 49 godina starosti.

Svakako da ima žena koje mogu da rađaju i rađaju prije 15. i poslije 49. godine.

METODOLOGIJA

vrednoj farmi, koja je u vlasništvu bilo kojeg člana njegove porodice), ili

DJECA U CRNOJ GORI

11

se ukrste sa polom i starosnom kategorijom. Važno je napomenuti da su korišćene preporučene starosne grupe, kako bi podaci bili uporedivi u prostoru i vremenu. Po popisu stanovništva u 2011. godini, u Crnoj Gori živi 145 126 djece uzrasta ispod 18 godina.

Ova populacija u ukupnom stanovništvu učestvuje sa 23,4%.

DEMOGRAFIJA

DEMOGRAFIJA

Djeca, mladi i starija lica prepoznati su kao izdvojene kategorije stanovništva za koje se traže različite vrste popisnih podataka. Tako, na primjer, za djecu i mlade ključni su podaci o obrazovanju, dok su podaci o ekonomskoj aktivnosti mnogo relevantniji za odrasle. Ove i sve druge karakteristike prikupljane popisom postaju mnogo korisnije ukoliko

Grafik 1: Populacione piramide stanovništva Crne Gore, prema popisima 2003. i 2011. godine muško

D

emografski podaci, a posebno podaci o starosti i polu, ključni su za razumijevanje raspoređenosti obrazovanja, socijalnih, zdravstvenih i indikatora o zaposlenju i mogućnostima kroz cjelokupnu populaciju.

Da bi se dobio podatak o godinama starosti, popisom se prikupljala informacija o datumu rođenja. Prikupljanje po12

dataka o datumu rođenja omogućava tabeliranje na dva načina: po godini rođenja i po navršenim godinama života. Iako se, po preporukama UN i Eurostata, u slučaju da podatak o starosti nije naveden mora naknadno unijeti, na osnovu ostalih podataka o licu ili domaćinstvu, Zavod za statistiku Crne Gore nije koristio metod imputacije ili ubacivanja podatka o starosti.

žensko

2003.

muško

žensko

2011.

DJECA U CRNOJ GORI

13

U 2011. godini, u šest opština, i to: Rožaje, Plav, Berane, Bijelo Polje, Podgorica i Ulcinj, učešće dječije populacije je veće nego na nivou cijele Crne Gore. Sve ostale opštine, njih petnaest, imaju niže učešće djece u ukupnoj populaciji od prosjeka na nivou države.

40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% -5% -10%

Učešće stanovništva mlađeg od 18 godina u ukupnom sta-

Plužine

Cetinje

Šavnik

Žabljak

Pljevlja

Herceg Novi

Kotor

Kolašin

Danilovgrad

14

Tivat

% pada uèešæa djece u ukupnom stanovništvu

nih 1%, zabilježen je u Beranama.

Prema podacima popisa iz 2011. godine, učešće djece u ukupnom stanovništvu po opštinama pokazalo je da u Rožajama skoro trećinu stanovništva čine djeca do 18 godina starosti. Zatim slijede Plav, sa 27%, Berane, sa 26%, Bijelo Polje i Podgorica, sa 25% djece u ukupnom stanovništvu. Najmanje djece, i to 18%, u opštinama je Plužine,

© UNICEF Crna Gora/Risto Božović

Procenti prikazani na grafikonu odnose se na učešće djece u ukupnom stanovništvu prema podacima popisa iz 2003. i 2011. godine. Upoređujući dvije popisne godine, zaključujemo da je u svim opštinama došlo do pada učešća djece u ukupnom stanovništvu 2011. godine u odnosu na 2003. godinu. Razlika tj. pad učešća djece u ukupnom stanovništvu najveća je u Danilovgradu (5%), Cetinju i Plavu (4%). Najmanji pad, od nepu-

Andrijevica

2011.

Budva

Mojkovac

Bar

Nikšiæ

Crna Gora

Ulcinj

Podgorica

Bijelo Polje

Berane

Plav

Rožaje

2003.

U 2003. godini učešće djece u ukupnoj populaciji iznosilo je 25,3% i osam opština je imalo veće učešće od prosjeka na nivou države, i to: Mojkovac, Danilovgrad, Podgorica, Berane, Ulcinj, Bijelo Polje, Plav i Rožaje.

DEMOGRAFIJA

Cetinje, Šavnik i Žabljak.

Grafik 2: Učešće djece u ukupnom stanovništvu po opštinama, popisi 2003. i 2011.

DJECA U CRNOJ GORI

15

DEMOGRAFIJA

Grafik 3: Učešće djece u ukupnom stanovništvu po opštinama, % Popis 2003.

Popis 2011.

Pljevlja 19.0 Plužine 17.9

Pljevlja 21.4

Bijelo Polje 25.5 Šavnik 18.0

Mojkovac 22.3

Kolašin 25.0

Nikšić 22.9

Tivat 21.6

Danilovgrad 21.0 Podgorica 24.6 Cetinje 18.0

Žabljak 21.3 Bijelo Polje 27.2 Šavnik 20.2

Berane 26.1

Kotor 20.2 Herceg Novi 20.2

Plužine 20.7

Žabljak 18.3

Rožaje 31.7

Andrijevica 22.1 Plav 27.3

Berane 26.8 Kolašin 23.7

Nikšić 24.5

Kotor 22.3 Herceg Novi 21.7 Tivat 22.8

Budva 22.2

Mojkovac 25.4

Danilovgrad 25.7 Podgorica 26.1 Cetinje 22.5

Rožaje 34.0

Andrijevica 23.2 Plav 31.2

Budva 24.2 Bar 22.6

17.90 - 19.99

Bar 24.1

20.00 - 23.99 Ulcinj 23.7

24.00 - 27.99

Ulcinj 26.8

28.00 - 34.00

16

DJECA U CRNOJ GORI

17

U 2003. godini opštine Rožaje

i Plav su prepoznate kao opštine s ubjedljivo najvećim učešćem djece u ukupnom stanovništvu i to 34% i 31%. Popisom 2011. godine tako je okarakterisano samo Rožaje, iako je i tamo došlo do pada broja djece sa 34% na 32%, što znači da je sada svaki treći stanovnik Rožaja mlađi od 18 godina. U opštinama Pljevlja, Žabljak, Šavnik, Plužine i Cetinje učešće djece u ukupnom stanovništvu prema popisu 2011. godine je ispod 20%, dok u

2003. godini to nije bio slučaj.

Podaci o starosnoj strukturi iz popisa 2011. godine potvrđuju podatke vitalne statistike, kojima raspolaže Zavod za statistiku, po kojoj se posljednjih pet godina primjećuje rast nataliteta. U obje popisne godine, posmatrano po starosnoj strukturi, više je starije djece.

Djece do pet godina starosti

više je evidentirano popisom 2011. godine nego popisom 2003. godine ali je djece starosti preko 15 godina više bilo 2003. godine nego 2011. godine.

DEMOGRAFIJA

novništvu opada. Tako je u 2003. godini učešće djece u ukupnom stanovništvu iznosilo 25,3%, dok je taj procenat 2011. godine iznosio 23,4%.

Kako kod učešća tako je i u apsolutnom broju zabilježen pad broja djece sa 156 683 na 145 126. Drugim riječima, u Crnoj Gori je 2011. godine živjelo 11 557 djece manje u odnosu na podatke iz popisa osam godina ranije.

Popisom 2011. godine utvrđen je manji broj djece svih pojedinačnih godina starosti u odnosu na popis 2003. godine.

Grafik 5: Starosna struktura djece od 0 do 17 godina, popisi 2003. i 2011. godine

10 000

Grafik 4: Starosna struktura stanovništva Crne Gore po pojedinačnim godinama starosti i polu 9 000 10 000 9 000 8 000

8 000

7 000 6 000 5 000 4 000 3 000 2 000

7 000

1 000 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 46 49 52 55 58 61 64 67 70 73 76 79 82 85 88 91 94 97 100 103 106 109

1

0

STAROST

18

Ukupno

Muško

Žensko

2003.

2011.

DJECA U CRNOJ GORI

19

15 -17

0

0

5%

5%

15 -17

1 -3

19%

16%

4 -5

4 -5

10%

10%

10 -14

10 -14

29%

29% 6 -9

6 -9

22%

22%

2003.

U ukupnoj populaciji djece više je starije djece.Tako, preko 6% učešća imaju djeca sa 17, 16 i 15 godina starosti. Pravilan pad do 5% ide sve do jedne godine starosti. Najmanje je učešće djece od 0 godina starosti, i to 4,9%.

Učešće pojedinih dobnih grupa u ukupnoj dječijoj populaciji nije značajnije variralo u periodu između dva popisa.

Prosječna starost stanovništva

20

1 -3

18%

15%

2011.

2003. godine bila je 35,9 godina, a 2011. godine 37,2 godine.

Prosječna starost djece nije se mijenjala od 2003. godine i iznosi 9 godina.

Polna struktura pokazuje da je u posmatranoj populaciji više dječaka nego djevojčica. Ukupan broj dječaka je 75 367, a djevojčica 69 759. Dok su u ukupnoj populaciji većina žene, sa 51%, u posmatranoj populaciji (djeca ispod 18 godina) većina su dječaci sa 52%.

Promjene primijećene između dva popisa u opštinama sa malim brojem stanovnika mogu da budu uzrokovane tzv. „malim brojevima“ i da relativni pokazatelji pokažu velika variranja, a u stvarnim, apsolutnim brojevima razlike budu veoma male.

U većini opština Crne Gore više je dječaka nego djevojčica.

U 2003. godini najveća razlika bila je u Kotoru, gdje je bilo 110 dječaka na 100 djevojčica, zatim u Budvi, Danilovgradu i Podgorici sa 109, i Herceg Novom i Rožaju sa 108 dječaka na 100 djevojčica.

U 2011. godini pronađena je još veća razlika, i to u Baru, Herceg Novom i Rožaju sa 111 dječaka na 100 djevojčica, u Danilovgradu i Beranama sa 110, i Budvi, Kotoru, Mojkovcu i Podgorici sa 109 dječaka na na 100 djevojčica.

Sastav stanovništva po polu, između ostalog, određen je udjelom dječaka i djevojčica u ukupnom broju živorođene djece. Tako visoke vrijednosti stope maskuliniteta definisane u Crnoj Gori pri živorođenju tumače se padom fertiliteta, željom roditelja da po svaku cijenu imaju sina i napretkom ultrazvučnih metoda, što je omogućilo pojavu selektivnih abortusa s obzirom na pol djeteta (Pison, 2004).

DEMOGRAFIJA

U 2003. godini na 100 djevojčica bilo je 107 dječaka, a u 2011. godini 108 dječaka.

Grafik 6: Struktura po dobnim grupama, popisi 2003. i 2011.

Velike razlike u polnoj strukturi djece po opštinama zahtijevaju dalje razmatranje i mogu biti predmet posebne analize istraživanja koje bi se prvenstveno fokusiralo na uzroke ove pojave. Detaljna analiza ove pojave dala bi objašnjenje nalaza do kojih se došlo popisom.

Kao i u ukupnoj populaciji djece, u svim nacionalnim odnosno etničkim grupama veći je procenat dječaka nego djevojčica. Jedino je u skupini djece koja se nijesu izjasnila o

DJECA U CRNOJ GORI

21

Andrijevica Bar Berane Bijelo Polje Budva Cetinje Danilovgrad Herceg Novi Kolašin Kotor Mojkovac Nikšiæ Plav Pljevlja Plužine Podgorica Rožaje Šavnik Tivat Ulcinj Žabljak Crna Gora

svojoj nacionalnoj pripadnosti više djevojčica nego dječaka.

Najveća je razlika kod egipatske populacije i to 116 dječaka na 100 djevojčica, zatim

22

Broj djeèaka na 100 djevojèica 2003.

2011.

106 97 105 111 105 110 105 106 109 109 102 110 109 111 108 111 105 97 110 109 101 109 106 107 106 108 103 102 101 100 109 109 108 111 97 102 107 107 107 105 99 92 107 108

kod Srba – na 100 djevojčica ide 110 dječaka. Najmanja razlika u polnoj strukturi djece zabilježena je kod Hrvata, gdje 103 dječaka dođe na 100 djevojčica.

Grafik 7: Broj djece u Crnoj Gori prema nacionalnoj, odnosno etničkoj pripadnosti i polu, Popis 2011.

Muško

Žensko

DEMOGRAFIJA

Tabela 1: Broj dječaka na 100 djevojčica po opštinama, popisi 2003. i 2011.

35 000 30 000 25 000 20 000 15 000 10 000 5 000 0 Crnogorci

Srbi

Bošnjaci Ne želi da Albanci Muslimani se izjasni

Romi

Ostali

Egipæani

Hrvati

Grafik 8: Učešće dječaka na 100 djevojčica, nacionalna odnosno etnička struktura, Popis 2011.

116.0 110.4

108.6

108.3

107.7

107.6

107.2 103.5 99.1

Egipæani

Srbi

Muslimani Bošnjaci

Romi

Crnogorci

Albanci

Hrvati

Ne želi da se izjasni

DJECA U CRNOJ GORI

23

OBRAZOVANJE

OBRAZOVANJE

Pohađanje škole je definisano kao redovno pohađanje bilo koje akreditovane obrazovne institucije ili programa, javnog ili privatnog, radi organizovanog učenja na bilo kom nivou obrazovanja. Za popisne

24

svrhe, instrukcija za posebne vještine, koja nije dio priznate obrazovne strukture u državi (na primjer kursevi obuke za vrijeme rada), ne smatra se „pohađanjem škole”. Podaci o pohađanju škole odnose se na vrijeme popisa tj. 31. mart 2011. godine.

Iako su podaci o pohađanju škole bili prikupljeni i popisom 2003. godine, nikada nijesu objavljeni u javnosti, i ova informacija je korištena samo pri obradi i kontroli podataka koji se odnose na „najviše završene škole“. U ovoj publikaciji će se, dakle, po prvi put objaviti i podaci popi-

© UNICEF Crna Gora/Risto Božović

P

ojam obrazovanja odnosi se na brižljivo planiranu, sistematsku i organizovanu aktivnost ili proces učenja, posebno u školi ili na univerzitetu. Većina učenja se organizuje u školama ili na univerzitetima (ili njihovim ekvivalentima), ali ono se može organizovatii i van ovih institucija.

Popisom su se prikupljali podaci o „pohađanju škole“.

DJECA U CRNOJ GORI

25

sa 2003. godine o pohađanju škole radi poređenja sa nalazima popisa 2011. u ovoj oblasti.

Koncept pohađanja škole je drugačiji, ali komplementaran s upisom u školu, koji je pokriven godišnjom školskom statistikom. Pohađanje podrazumijeva svakodnevno prisustvo učesnika u instituciji za učenje. Upis se odnosi na formalnu registraciju učesnika na početku školske godine.

Informacije o pohađanju škole posebno se odnose na populaciju zvaničnog školskog uzrasta. Tako su za potrebe ove publikacije djeca grupisana na sljedeći način:  djeca osnovnoškolskog uzrasta – 6-14 godina,  djeca srednjoškolskog uzrasta – 15-17 godina.

Pored ovoga, potrebno je napomenuti da nije moguće obezbijediti potpunu uporedivost sa podacima iz popisa 2003. godine, i to iz nekoliko 26

razloga:

Grafik 9: Učešće djece po dobnim grupama u ukupnom stanovništvu, %

 U vrijeme popisa 2003. godine u djecu osnovnoškolskog uzrasta uračunavala su se djeca starosti 7-14 godina.  U to vrijeme osnovna škola je trajala osam godina, za razliku od 2011. godine, kada je trajanje osnovne škole bilo devet godina.  U periodu između dva popisa sprovdena je reforma sistema osnovnog obrazovanja kojom se postepeno prešlo sa osmogodišnje na devetogodišnju osnovnu školu. U vrijeme popisa 2011. godine osnovno obrazovanje je trajalo devet godina i djeca su polazila u osnovnu školu sa 6 godina.

Kako bi se podaci o starosnoj strukturi mogli jednostavnije koristiti u budućim istraživanjima, djeca su grupisana prema školskom uzrastu. Djece predškolskog uzrasta (mlađe od 6 godina) u Crnoj Gori je bilo 46114 ili 7,4% od ukupnog stanovništva; djece

Djeca mlaða od 6 godina - 7%

Punoljetni graðani - 77%

Djeca od 6 do 14 godina - 12%

Djeca od 15 do 17 godina - 4 %

osnovnoškolskog uzrasta (6-14 godina) bilo je 72637 i ona predstavljaju 11,7% ukupne populacije. Drugim riječima, svaki deseti stanovnik Crne Gore je osnovnoškolskog uzrasta. Kada je riječ o pohađanju srednje škole, posmatraju se podaci o djeci od 15 do 17 godina, a prema popisu iz 2011. godine bilo je 26375 djece ovog uzrasta ili 4,3% od

ukupnog stanovništva. Najveće učešće djece osnovnoškolskog uzrasta u ukupnom stanovništvu je u opštini Rožaje (15,7%), što znači da je svaki šesti stanovnik Rožaja dijete uzrasta od 6 do 14 godina. U Plužinama, Cetinju, Šavniku i Žabljaku svaki 11 stanovnik je dijete osnovnoškolskog uzrasta.

DJECA U CRNOJ GORI

27

djeca mlaða od 6 godina

6-14 godina

15-17 godina

35% 30% 25% 20% 15% 10% 5%

U opštinama Žabljak, Cetinje, Danilovgrad, Kotor, Ulcinj i Mojkovac 97% djece uzrasta 6-17 godina pohađa školu.

Ove opštine imaju najveću stopu pohađanja škole u Crnoj Gori. U Podgorici i Beranama je najniža stopa pohađanja škole među djecom uzrasta 6-17 godina (93%).

OBRAZOVANJE

Od 72637 djece uzrasta od 6 do 14 godina, 68835 (95%) pohađa školu, dok se 3802 djece (5%) ovog uzrasta ne školuje. Slična situacija je i kod djece uzrasta od 6 do 17 godina, kod koje od ukupno 99012 djece ovog uzrasta 93699 (95%) ide u školu, dok 5313 djece ne pohađa školu.

Grafik 10: Struktura djece prema dobnim grupama, po opštinama, u %

0%

Cetinje

Žabljak

Šavnik

Plužine

Herceg Novi

Kotor

Tivat

Pljevlja

Budva

Kolašin

Danilovgrad

Bar

Nikšiæ

Andrijevica

Crna Gora

Ulcinj

Podgorica

Mojkovac

Bijelo Polje

Berane

Plav

Rožaje

Grafik12: Djeca uzrasta 6-17 godina koja pohađaju školu, po opštinama, u % ne pohaða školu

Grafik 11: Djeca uzrasta od 6 do 14 godina prema pohađanju škole, u %

pohaða u školu

97% 97% 97% 97% 97% 97% 96% 96% 96% 96% 96% 95% 95% 95% 95% 95% 94% 94% 94% 94% 93% 93%

3% 3% 3% 3% 3% 3% 4% 4% 4% 4% 4% 5% 5% 5% 5% 5% 6% 6% 6% 6% 7% 7% Berane

Podgorica

Rožaje

Plav

Andrijevica

Šavnik

Bijelo Polje

Crna Gora

Tivat

Bar

U 2011. godini procenat djece uzrasta 6-17 godina koja pohađaju školu je porastao sa 94% na 95% u odnosu na prethodni popis. U četiri opštine – Ža-

Nikšiæ

Budva

Herceg Novi

Plužine

Kolašin

Pljevlja

Mojkovac

Ulcinj

Kotor

Danilovgrad

28

Cetinje

Pohaða školu 95%

Žabljak

Ne pohaða školu 5%

bljak, Tivat, Berane i Pljevlja – stopa pohađanja škole je na istom nivou kao u 2003. godini. Porast stope pohađanja škole je zabilježen u većini

DJECA U CRNOJ GORI

29

2011.

Grafik 14: Djeca uzrasta 6-17 godina koja ne pohađaju školu, po opštinama, popisi 2003. i 2011. godine, u % 2011.

2003.

100% 98% 96% 94% 92% 90% 88% 86% 84% 82% 80% 78%

2003.

16% 14% 12% 10% 8% 6% 4%

Berane © UNICEF Crna Gora/Zoran Jovanović-Maccak

Žabljak

Cetinje

Danilovgrad

Kotor

Ulcinj

Mojkovac

Pljevlja

Kolašin

Plužine

Herceg Novi

Budva

Nikšiæ

Bar

Tivat

Crna Gora

Bijelo Polje

Šavnik

Andrijevica

Plav

Rožaje

Procenat djece koja ne pohađaju školu u 2003. i 2011. godini ostao je isti u opštinama: Žabljak, Tivat, Berane i Pljevlja. U Budvi, Nikšiću i Podgorici zabilježen je rast učešća djece koja ne pohađaju školu za jedan posto u pore-

0% Podgorica

Uključivanje ovog dijela populacije u stanovništvo Crne Gore, prema popisu 2011. godine, dovelo je do pada stope pohađanja škole u odnosu na 2003. godinu u opštinama Podgorica, Budva i Nikšić, u kojima je učešće ove populacije najveće.

2% Berane

Podgorica

Rožaje

Plav

Andrijevica

Šavnik

Bijelo Polje

Crna Gora

Tivat

Bar

Nikšiæ

Pri upoređivanju podataka iz popisa 2003. i 2011. godine, treba imati na umu da se prema važećoj metodologiji raseljena lica sa područja Kosova u 2003. godini nijesu uračunavala u stanovništvo Crne Gore. Značajan broj raseljenih lica sa Kosova bila su lica romske i egipćanske populacije, kod kojih je stopa pohađanja škole osjetno manja u poređenju s ostalim grupama.

Budva

Herceg Novi

Plužine

Kolašin

Pljevlja

Mojkovac

Ulcinj

Kotor

Danilovgrad

Cetinje

Žabljak

opština, dok je pad za po jedan procenat registrovan u Budvi, Nikšiću i Podgorici.

30

OBRAZOVANJE

Grafik 13: Djeca uzrasta 6-17 godina koja pohađaju školu, popisi 2003. i 2011. godine, u %

DJECA U CRNOJ GORI

31

Posmatrajući prema posjedovanju državljanstva, 34% dje-

ce bez državljanstva ne pohađa školu. Od ukupnog broja djece koja su u proceduri sticanja državljanstva 16% ne pohađa školu. Od djece sa stranim državljanstvom njih 15% ne pohađa školu. Najma-

Grafik 15: Djeca starosti 6-17 godina prema pohađanju škole i državljanstvu u %, Popis 2011 Ne pohaðaju školu

Tabela 2: Djeca starosti 6-17 godina prema pohađanju škole i državljanstvu, Popis 2011

Ukupno

Ne pohaðaju školu

Pohaðaju školu

Ne pohaðaju školu

Pohaðaju školu

Ukupno

99 012

5 311

93 701

5%

95%

Crnogorski državljani

92 290

4 092

88 198

4%

96%

Strani državljani

3 084

478

2 606

15%

85%

U proceduri sticanja crnogorskog državlj.

1 294

212

1 082

16%

84%

Bez državljanstva

1 331

450

881

34%

66%

Nema podatka o državljanstvu

1 013

79

934

8%

92%

nji procenat djece koja ne pohađaju školu je među crnogorskim državljanima i izosi 4%.

Djeca uzrasta od 6 godina imaju najmanju stopu pohađanja škole, što se dijelom može objasniti odredbama Zakona o osnovnom obrazovanju i va-

32

spitanju (2002. g. i izmjene 2011. g.) prema kojem se u osnovnu školu upisuju djeca koja do kraja kalendarske godine navršavaju šest godina.

S obzirom na vrijeme popisa (31. mart 2011. godine) u kojem je školska godina već ušla u drugo polugodište i kalenda-

4% Crnogorski državljani

84%

15%

16%

Pohaðaju školu

66% 92%

34% 8%

U proceduri sticanja Bez državljanstva Strani državljani crnogorskog državljanstva

Nema podataka o državljanstvu

© UNICEF Crna Gora/Risto Božović

Državljanstvo

96%

85%

OBRAZOVANJE

đenju sa prethodnim popisom, dok je u ostalim opštinama postotak djece koja ne pohađaju školu opao.

DJECA U CRNOJ GORI

33

Djeca od 6 do 17 godina prema pohaðanju škole

%

Starost

Ukupno

Pohaða školu

Ne pohaða školu

Pohaða školu

Crna Gora

99 012

93 699

5 313

94,6%

5,4%

6

7 329

5 554

1 775

75,8%

24,2%

7

7 640

7 291

349

95,4%

4,6%

8

8 137

7 878

259

96,8%

3,2%

9

8 160

7 946

214

97,4%

2,6%

10

8 273

8 043

230

97,2%

2,8%

11

7 896

7 679

217

97,3%

2,7%

12

8 292

8 069

223

97,3%

2,7%

13

8 402

8 145

257

96,9%

3,1%

14

8 508

8 230

278

96,7%

3,3%

15

9 063

8 667

396

95,6%

4,4%

16

8 783

8 276

507

94,2%

5,8%

17

8 529

7 921

608

92,9%

7,1%

rsku godinu, šest godina su punila i djeca koja treba da krenu u školu na jesen 2011. godine.

Stopa pohađanja škole šestogodišnjaka (76%) značajno utiče i na smanjenje ukupne stope pohađanja škole u Crnoj Gori.

34

Ne pohaða školu

Za djecu osnovnoškolskog uzrasta od 6 do 15 godina, stopa pohađanja škole je veća nego kod djece starijeg uzrasta. Školu ne pohađa 5,8% šesnaestogodišnjaka, dok je taj procenat još veći kod djece uzrasta od 17 godina (7,1%).

Tabele koje slijede prikazuju stope pohađanja i nepohađa-

nja škole po polu. Na nivou države, stopa pohađanja škole po polu je jednaka. U mlađim uzrastima niža je stopa pohađanja škole kod dječaka, dok je kod djevojčica niža stopa pohađanja škole u starijim uzrastima.

Od ukupnog broja djevojčica

uzrasta od 6 do 17 godina, 94,6% pohađa školu, što je isti procenat kao kod dječaka istog uzrasta. Izražene razlike u pohađanju škole prema polu su u Rožaju, Žabljaku i Beranama, gdje dječaci u većem procentu pohađaju školu u odnosu na djevojčice. Situacija je obrnuta u Mojkovcu, Tivtu i Pljevljima,

OBRAZOVANJE

Tabela 3: Djeca uzrasta od 6 do 17 godina prema godinama starosti i pohađanju škole

Tabela 4: Dječaci uzrasta od 6 do 17 godina prema godinama starosti i pohađanju škole Djeèaci od 6 do 17 godina prema pohaðanju škole

%

Starost

Ukupno

Pohaða školu

Ne pohaða školu

Pohaða školu

Ne pohaða školu

Crna Gora

51 244

48 497

2 747

94,6%

5,4%

6

3 817

2 823

994

74,0%

26,0%

7

3 941

3 752

189

95,2%

4,8%

8

4 282

4 133

149

96,5%

3,5%

9

4 214

4 090

124

97,1%

2,9%

10

4 254

4 140

114

97,3%

2,7%

11

4 068

3 965

103

97,5%

2,5%

12

4 298

4 186

112

97,4%

2,6%

13

4 363

4 233

130

97,0%

3,0%

14

4 406

4 250

156

96,5%

3,5%

15

4 691

4 517

174

96,3%

3,7%

16

4 507

4 275

232

94,9%

5,1%

17

4 403

4 133

270

93,9%

6,1%

DJECA U CRNOJ GORI

35

Djevojèice od 6 do 17 godina prema pohaðanju škole

Grafik 16: Djeca od 6 do 17 godina, prema polu, koja pohađaju školu po opštinama, u % djevojèice

djeèaci

%

Starost

Ukupno

Pohaða školu

Ne pohaða školu

Pohaða školu

Ne pohaða školu

Crna Gora

47 768

45 202

2 566

94,6%

5,4%

98%

6

3 512

2 731

781

77,8%

22,2%

96%

7

3 699

3 539

160

95,7%

4,3%

94%

8

3 855

3 745

110

97,1%

2,9%

9

3 946

3 856

90

97,7%

2,3%

10

4 019

3 903

116

97,1%

2,9%

11

3 828

3 714

114

97,0%

3,0%

12

3 994

3 883

111

97,2%

2,8%

13

4 039

3 912

127

96,9%

3,1%

14

4 102

3 980

122

97,0%

3,0%

15

4 372

4 150

222

94,9%

5,1%

16

4 276

4 001

275

93,6%

6,4%

17

4 126

3 788

338

91,8%

8,2%

100%

92% 90% 88%

© UNICEF Crna Gora/Risto Božović

Podgorica

Berane

Plav

Tivat

Bijelo Polje

Šavnik

Crna Gora

Andrijevica

Nikšiæ

Budva

Bar

U Rožaju, 8,3% djevojčica uzrasta od 6 do 17 godina ne pohađa školu. Procenat djevojčica

Rožaje

Herceg Novi

Mojkovac

Pljevlja

Plužine

Kolašin

Cetinje

Kotor

Danilovgrad

Ulcinj

Žabljak

gdje više djevojčica nego dječaka pohađa školu.

U Podgorici 7% dječaka uzrasta od 6 do 17 godina ne pohađa školu, što znači da svaki trinaesti dječak nije uključen u obrazovni sistem. Najmanje dječaka koji nijesu uključeni u sistem obrazovanja (1,3%) je u Žabljaku.

36

OBRAZOVANJE

Tabela 5: Djevojčice uzrasta od 6 do 17 godina prema godinama starosti i pohađanju škole

koje ne pohađaju školu je iznad državnog prosjeka (5,4%) u opštinama Berane, Podgorica, Plav, Andrijevica i Šavnik.

Posmatrano prema nacionalnoj odnosno etničkoj pripadnosti, 96% Crnogoraca, Hrvata, Srba i onih koji ne žele da se izjasne, mlađih od 18 godina, pohađa školu, dok je taj procenat niži kod Bošnjaka, Albanaca i Muslimana. Najniža stopa pohađanja škole zabilježena je kod egipćanske i DJECA U CRNOJ GORI

37

djevojèice

djeèaci 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0%

Žabljak

Ulcinj

Danilovgrad

Kotor

Cetinje

Kolašin

Plužine

Pljevlja

Mojkovac

Herceg Novi

Rožaje

Bar

Budva

Nikšiæ

Andrijevica

Crna Gora

Šavnik

Bijelo Polje

Tivat

Plav

Berane

Podgorica

Grafik 18: Pohađanje škole djece uzrasta od 6 do 17 godina prema nacionalnoj odnosno etničkoj pripadnosti, u % ne pohaða školu

pohaða školu

54% 96%

96%

96%

96%

95%

95%

94%

lice koje poznaje rad sa sve četiri navedene računarske aplikacije.

Poznavanje rada na računaru definiše se kao mogućnost korišćenja osnovnih računarskih aplikacija za izvršenje svakodnevnih zadataka. Popisom 2011. godine prikupljani su podaci o poznavanju računarskih aplikacija za obradu teksta, za obradu tabela, Internet pretraživač i korišćenje elektronske pošte. Podaci su se prikupljali na osnovu izjave lica. Kompjuterski pismeno je

Djelimično kompjuterski pismena lica su ona koja poznaju jednu, dvije ili tri aplikacije, ali ne i sve četiri.

OBRAZOVANJE

romske djece mlađe od 18 godina – 54% odnosno 51%.

Grafik 17: Djeca uzrasta od 6 do 17 godina, prema polu, koja ne pohađaju školu, po opštinama, u %

Kompjuterski nepismena lica su ona koja ne poznaju nijednu gore navedenu računarsku aplikaciju.

Najveći procenat kompjuterski pismene djece uzrasta od

Grafik 19: Djeca uzrasta od 15 do 17 godina prema poznavanju rada na računaru, po opštinama, u %

51%

bez odgovora

kompjuterski pismena djeca

djelimièno kompjuterski pismena djeca

kompjuterski nepismena djeca

100%

91%

80% 60%

46%

Plav

Rožaje

Andrijevica

Šavnik

Berane

Plužine

Ulcinj

Mojkovac

Bijelo Polje

Kolašin

Žabljak

Ostali

Crna Gora

Muslimani

Podgorica

Albanci

Danilovgrad

Bošnjaci

Cetinje

Ne želi da se izjasni

Bar

Srbi

Nikšiæ

Hrvati

0%

Pljevlja

9%

Kotor

6%

Budva

5%

20%

Tivat

5%

40%

Herceg Novi

4%

Romi

4%

Egipæani

4%

Crnogorci

38

4%

49%

DJECA U CRNOJ GORI

39

Grafik 21: Djeca uzrasta od 6 do 17 godina koja se školuju van opštine u kojoj žive, prema polu, u %

Izražene razlike prema polu su u Herceg Novom, gdje se 8% dječaka uzrasta od 6 do 17 godina školuje van Herceg Novog, u poređenju sa 3% djevojčica. U Danilovgradu 21% dječaka i 17% djevojčica pohađa školu u nekoj drugoj opštini.

20%

% djevojèice

% djeèaci 35% 30% 25% 15% 10% 5% 0%

Pljevlja

Nikšiæ

Berane

Podgorica

Ulcinj

Budva

Bar

Plav

Rožaje

Bijelo Polje

Crna Gora

Žabljak

Mojkovac

Cetinje

Plužine

Tivat

Kotor

Kolašin

Herceg Novi

Andrijevica

Danilovgrad

Šavnik

U Crnoj Gori, od ukupnog broja djece uzrasta od 6 do 17 godina, 2 845 (3%) djece ško-

luje se van opštine u kojoj živi. Skoro trećina djece iz Šavnika (29,3%), svako peto dijete iz Danilovgrada (19,3%) i svako šesto dijete iz Andrijevice (15%) školuje se van opštine u kojoj živi.

OBRAZOVANJE

15 do 17 godina zabilježen je u Herceg Novom, Tivtu i Budvi (preko 80%), a taj procenat je najniži u Plavu i Rožaju (ispod 50%). Međutim, najviši procenat djelimično kompjuterski pismene djece je upravo u Plavu (46%) i Rožaju (34%).

Podjednak je broj opština kod kojih je veći procenat kompjuterski pismene djece od prosjeka na nivou države (69%) i onih ispod državnog prosjeka.

Grafik 20: Djeca uzrasta od 6 do 17 godina koja se školuju van opštine u kojoj žive, prema opštinama u kojima žive, u %

19.3 15.1

Nikšiæ

Berane

Podgorica

Ulcinj

Pljevlja

Plav

Bar

1.1 0.9 0.9 0.8

Budva

1.1

Bijelo Polje

2.5

Mojkovac

2.9 2.8 2.6 2.5

Cetinje

Herceg Novi

Kolašin

3.8 3.8 3.2 3.2

Rožaje

6.3 5.8

Crna Gora

7.1

Tivat

Plužine

Kotor

Andrijevica

Danilovgrad

Šavnik 40

7.3

Žabljak

7.9

© UNICEF Crna Gora/Risto Božović

29.3

DJECA U CRNOJ GORI

41

RANI BRAK I MATERINSTVO

B

rak prije osamnaeste godine je realnost za mnoge mlade žene širom svijeta. Prema procjenama UNICEF-a, preko 64 miliona žena od 20 do 24 godine bilo je udato ili u vanbračnoj zajednici prije svoje osamnaeste godine. Dječiji brak predstavlja kršenje ljudskih prava, onemogućava razvoj djevojčica i često kao rezultat ima ranu trudnoću i društvenu izolaciju, a uz nedostatak obrazovanja i slabu obuku za rad na taj način se podstiče i siromaštvo zasnovano na polu. Pravo na “slobodnu i punu” saglasnost za sklapanje braka prepoznato je u Univerzalnoj deklaraciji o ljudskim pravima – gdje se 2

navodi da saglasnost ne može biti “slobodna i puna” kada jedna od uključenih strana nije dovoljno zrela da donese informisanu odluku o životnom partneru. Od udatih djevojčica i djevojčica majki zahtijeva se da obavljaju veliku količinu kućnih poslova, uz pritisak da dokažu plodnost i da budu odgovorne za podizanje djece dok su i same djeca. One se suočavaju s ograničenim mogućnostima da donose odluke i umanjenim životnim izborima. Dječaci su takođe izloženi dječijim brakovima, ali ova vrsta brakova u mnogo većem broju i intenzivnije pogađa djevojčice.2

© UNICEF Crna Gora/Duško Miljanić

RANI BRAK I MATERINSTVO

http://www.childinfo.org/marriage.html

42

DJECA U CRNOJ GORI

43

Popisom su se prikupljali podaci i o vanbračnim zajednicama, koje de facto postoje u našem društvu. Ovo se odnosi na parove koji, iako nijesu vjenčani, žive zajedno i funkcionišu na isti način kao formalno vjenčani parovi. Podaci o ovoj vrsti zajednice nijesu još obrađeni i nijesu na raspolaganju za ovu publikaciju.

Zakonska regulative u ovoj oblasti se razlikuje od države

3

do države i ne postoji jedinstven međunarodni standard po ovom pitanju. Statistički dogovoreno pravilo je da se podaci o bračnom stanju prezentuju za sva lica starosti 15 i više godina. Stoga je za ovu publikaciju, u ovoj oblasti, posmatrana starosna grupa od 15 do 17 godina. Svi indikatori izračunati u ovom poglavlju predstavljaju učešće populacije prema bračnom stanju u odnosu na populaciju od 15 do 17 godina.

U Crnoj Gori, prema popisu 2003. godine, 329 (1,1%) djece starosti od 15 do 17 godina je bilo u braku. U 2011. godini taj procenat je nešto veći i iznosi 1,2%, iako u apsolutnom iznosu predstavlja manji broj djece u braku (310).

Posmatrano po opštinama, u 2003. godini sve opštine su imale slučajeve djece u braku, a u 2011. godini jedino u Šavniku nije zabilježen nijedan takav slučaj. U 2003. godini

procentualno najveće učešće djece u braku zabilježeno je u Andrijevici i Plavu (preko 2%), a najmanje u Herceg Novom, Danilovgradu, Plužinama i Žabljaku (0,5%). U 2011. godini

preko 2% djece u braku bilo je u Andrijevici, Rožaju i Beranama.

Posmatrano po polu, u 2003. godini, od djece koja su bila u

Grafik 22: Djeca uzrasta od 15 do 17 godina, u braku, prema polu, popisi 2003. i 2011, u %

djevojèice

RANI BRAK I MATERINSTVO

Bračno stanje je definisano kao zakonsko bračno stanje svakog lica prema bračnom zakonodavstvu (tj. stanje de jure). Tema ovog poglavlja je bračno stanje maloljetnih lica koja su formalno sklopila brak u skladu sa zakonom. Prema članu 24 Porodičnog zakona,3 lice koje nije navršilo 18 godina života ne može sklopiti brak.

Izuzetno od stava 1 ovog člana, sud može dozvoliti sklapanje braka maloljetnom licu starijem od 16 godina, u skladu sa posebnim zakonom.

djeèaci

80 % 69 %

31% 20 %

2003.

2011.

braku čak 80% su dječaci, a 20% djevojčice. S druge strane, 2011. godine, od ukupnog broja djece koja su bila u braku, njih 69% su djevojčice, a 31% dječaci.

ku u 2003. godini pokazala je da više od polovine tj. 51% ima navršenih 17 godina, dok 30% ima 16 godina, a sa 15 godina u braku je bilo 19% djece.

Starosna struktura djece u bra-

U 2011. godini dvoje petnae-

“Službeni list RCG”, br. 01/07 od 9.1.2007.

44

DJECA U CRNOJ GORI

45

(60%) sa navršenih 17 godina života u braku.

U Crnoj Gori 2003. godine bilo je razvedeno ukupno petoro djece i to tri dječaka i dvije djevojčice. Slučajevi razvedene djece zabilježeni su u opšti-

Grafik 23: Učešće oženjene/udate djece uzrasta od 15 do 17 godina u populaciji djece istog uzrasta po nacionalnoj ili etničkoj pripadnosti, u % % oženjene/udate djece 10%

Tabela 6: Djeca u braku prema starosti i popisu

6%

19%

30%

51%

2011.

1%

39%

60%

1%

Od ukupnog broja djevojčica Romkinja, njih 13% je u braku, 10% Egipćanki i 4% Bošnjakinja je takođe u braku. Ovi podaci pokazuju da je više djevojčica starosti 15-17 godina udato nego što je dječaka iste starosne dobi oženjeno.

Donja starosna granica fertiliteta je limitirana isključivo bio-

1%

Albanci

Ostali

46

Od ukupnog broja Roma starosti 15-17 godina, 10% je u braku, Egipćana 6% i Bošnjaka 2%. Kod ostalih grupa učešće djece u braku u ukupnoj dječijoj populaciji starosti 15 -17 godina je oko 1%.

1%

Muslimani

Popis 2011. godine pokazao je da je u Crnoj Gori samo jedno dijete, i to djevojčica, udovica.

Bošnjaci

U 2011. godini svi slučajevi razvedene djece zabilježeni su kod djevojčica. Ukopno je bilo osmoro razvedene djece, i to u Beranama, Podgorici, Nikšiću, Ulcinju, Pljevljima i Rožaju.

Egipæani

Berane, Bijelo Polje, Herceg Novi, Pljevlja i Podgorica.

Romi

nama Danilovgrad, Nikšić, Podgorica i Ulcinj.

2%

1%

1%

1%

1%

0%

Ne želi da se izjasni

2003.

Hrvati

17 godina

Crnogorci

16 godina

Srbi

15 godina

Crna Gora

Popis

U 2003. godini u Crnoj Gori je bilo sedmoro djece kojima bračni drug nije živ - jedan dječak i šest djevojčica. Ovi slučajevi su bili u opštinama

RANI BRAK I MATERINSTVO

stogodišnjaka (nepunih 1%) bilo je u braku, što je u suprotnosti s odredbama Porodičnog zakona (2007), pa se zaključuje da su ovi brakovi sklopljeni van Crne Gore. Podaci pokazuju da je 122 šesnaestogodišnjaka (39%) i 186 djece

loškim ograničenjima. Pojava ranog rađanja bilježi se kroz redovno godišnje istraživanje o rođenjima.

Stoga nije iznenađujuća činjenica da su popisom 2003. godine zabilježena 104 slučaja djevojčica koje su rodile jedno ili više djece. Njih 92 su rodile po jedno dijete, deset

DJECA U CRNOJ GORI

47

djevojèice

djeèaci

2003. fertilitet Starost

16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Ne želi da se izjasni

Crnogorci

Srbi

Slučajevi ranog rađanja u 2003. godini zabilježeni su u svim opštinama, osim u Žabljaku i Plužinama, dok u 2011.

Ostali

Broj djevojčica koje su rađale veći je u 2011. godini i iznosi 125. Struktura prema broju rođene djece je slična: njih 94 su rodile po jedno dijete, 29 dvoje i dvije po troje djece.

Hrvati

Albanci

Muslimani

Bošnjaci

Egipæani

Romi

je rodilo dvoje djece u momentu popisa, a dvije čak troje djece.

48

Tabela 7: Broj djece prema starosti majke, popisi 2003. i 2011.

1 dijete

2011. fertilitet

2 djece

3 djece

1 dijete

2 djece

3 djece

13

10

-

-

-

-

-

14

9

-

-

1

-

-

15

9

4

-

13

4

1

16

20

3

-

23

6

-

17

44

3

2

57

19

1

Ukupno

92

10

2

94

29

2

Tabela 8: Djevojčice koje su rodile, prema bračnom stanju, popisi 2003. i 2011.

godini slučajeva ranog rađanja kod djevojčica nije bilo u Žabljaku, Budvi, Danilovgradu i Šavniku.

Starosna struktura pokazuje da je donja granica rađanja registrovana u popisu 2003.

– 13 godina. Čak 10 trinaestogodišnjih djevojčica je rodilo po jedno dijete. Devet djevojčica sa navršenih 14 godina je rodilo po jedno dijete, i još 4 po dvoje djece.

RANI BRAK I MATERINSTVO

Grafik 24: Polna strukutra djece u braku, prema učešću populacije u braku u ukupnoj populaciji djece, u %

2003.

2011.

Broj djevojèica

%

Broj djevojèica

%

Neudate

30

28.8

64

51.2

Udate

69

66.4

55

44.0

Razvedene

2

1.9

6

4.8

Udovice

1

1.0

-

-

Nepoznato braèno stanje

2

1.9

-

-

104

100%

125

100%

Ukupno

DJECA U CRNOJ GORI

49

© UNICEF Crna Gora/Zoran Jovanović-Maccak

Od ukupnog broja djevojčica koje su rodile, više od jedne trećina su Romkinje (43 djevojčice).

RANI BRAK I MATERINSTVO

Od ukupnog broja djevojčica koje su rodile prije punoljetstva, prema popisu 2003. godine, 66% ih je sklopilo zakonski brak, a 2011. godine procenat udatih je bio manji (44%).

Nasuprot tome, 2003. godine bilo je 29% neudatih djevojčica koje su rodile bebu, a u 2011. godini taj procenat je porastao na 51%.

Grafik 25: Djevojčice koje su rodile prema nacionalnoj odnosno etničkoj pripadnosti, u %

Egipæanke 12%

Bošnjakinje 14%

Albanke 4% Muslimanke 2% Ne žele da se izjasne 2% Crnogorke 17%

Ostale 2%

Romkinje 34%

50

© UNICEF Crna Gora/Zoran Jovanović-Maccak

Srpkinje 12%

DJECA U CRNOJ GORI

51

DJE:IJI RAD

DJE:IJI RAD

a) svi oblici ropstva ili postupanja slična ropstvu, kao što su prodaja i trgovina djecom, dužnička veza i kmetstvo, i prisilni ili obavezni rad koji obuhvata prisilnu ili obaveznu regrutaciju djece kako bi se koristila u oružanim sukobima; 4

b) upotreba, kupovanje ili nuđenje djeteta za prostituciju, za proizvodnju pornografije ili pornografskih predstava; c) upotreba, kupovanje ili nuđenje djeteta za nezakonite aktivnosti, a posebno u proizvodnji i trgovini narkoticima, kako je to definisano u relevantnim međunarodnim sporazumima; d) rad koji, po svojoj prirodi ili okolnostima u kojim se izvodi, može da naškodi zdravlju, sigurnosti ili moralu djece.

© UNICEF Crna Gora/Zoran Jovanović-Maccak

D

ječiji rad štetno djeluje na psihofizički razvoj i zdravlje djece i onemogućuje ih da pohađaju i završe školu.

Najviše zabrinjavaju najgori oblici dječijeg rada, kako su definisani od strane Međunarodne organizacije rada:4

Međunarodna organizacija rada, Konvencija br. 182 o najgorim oblicima dječijeg rada, 1999. god., član 3

52

DJECA U CRNOJ GORI

53

Prema Zakonu o radu (2011. g.),5 u Crnoj Gori lice može da sklopi ugovor o radu ako je prema opštim uslovima ovog Zakona navršilo najmanje petnaest godina života. Ova odredba Zakona usklađena je sa preporukama Međunarodne organizacije rada, a samim tim i preporukama UN Ekonomske komisije za Evropu (UNECE)/Eurostata za određivanje donje granice za prikupljanje podataka o radu.

U skladu s tim, Zavod za statistiku je podatke o radnoj aktivnosti lica prikupljao za sva lica stara 15 i više godina.

Prema tome, u ovom pogla-

vlju obradiće se rad djece starosti od 15 do 17 godina koja su u popisu izjavila da su obavljala aktivnosti sa ciljem sticanja određenih naknada u novcu ili naturi. S obzirom na metodološku kompleksnost ove materije i složenost definicija korištenih u ovoj oblasti, definisaćemo osnovne pojmove koje ćemo koristiti u ovom poglavlju.

Popisom stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. godine prikupljali su se podaci koji se odnose na ekonomsku aktivnost lica i to na aktivnost koju je lice obavljalo u periodu od 25. do 31. marta 2011. godine tj. tokom nedjelje koja je prethodila popisu. Odgovor se prikupljao za lica stara 15 i više godina, na bazi izjave.

Pod pojmom zaposleni u popisu se podrazumijevaju lica koja u nedjelji pred popis:  obavljala su bilo kakav redovan ili uobičajen rad za platu/profit (u gotovini,

robi ili uslugama), makar jedan sat, ili su obavljala bilo kakav neplaćeni posao (u preduzeću, profesionalnoj praksi ili poljoprivrednoj farmi, koja je u vlasništvu bilo kojeg člana njegove porodice), ili  nijesu radila (zbog bolesti, godišnjeg odmora, državnih i vjerskih praznika, obrazovanja, obuke, porodiljskog odsustva, smanjene proizvodnje i druge privremene nemogućnosti za rad), ali imaju posao na koji će se vratiti.

Pod pojmom nezaposleni u popisu se podrazumijevaju lica koja:  u nedjelji pred popis nijesu radila, ali su tokom marta 2011. godine (četiri nedjelje pred popis) aktivno tražila posao i spremna su da započnu da rade ukoliko im se ponudi posao u toku naredne dvije nedjelje.

Aktivno stanovništvo čine sva zaposlena i nezaposlena lica stara 15 i više godina.

DJE:IJI RAD

Pošto su najsiromašnija djeca radno angažovana, dječiji rad doprinosi da se međugeneracijsko siromaštvo nastavi tako što onemogućava djecu koja rade da steknu obrazovanje i iskoriste razvojne mogućnosti da bi postala društveno mobilna do dostizanja zrelosti. Novcem koji zarađuju djeca najčešće pomažu svoju porodicu.

Neaktivno stanovništvo su sva lica stara 15 i više godina koja nijesu svrstana u aktivno stanovništvo.

Stopa aktivnosti predstavlja procenat aktivnog stanovništva u ukupnom stanovništvu starom 15 i više godina.

Stopa zaposlenosti predstavlja procenat zaposlenih u ukupnom stanovništvu starom 15 i više godina.

Stopa nezaposlenosti predstavlja procenat nezaposlenih u ukupnom broju aktivnih.

Prema podacim popisa, svega 443 djeteta starosti od 15 do 17 godina je aktivno, što je 1,7% od ukupnog broja djece tog uzrasta. Preko 6% djece aktivno je u Šavniku, što se može tumačiti radom djece na poljoprivrednom porodičnom imanju. Međutim, pri korišćenju ovih procenata treba

5 “Službeni list Crne Gore”, br. 49/08 od 15.8.2008, 26/09 od 10.4.2009, 88/09 od 31.12.2009, 26/10 od 7.5.2010, 59/11 od 14.12.2011.

54

DJECA U CRNOJ GORI

55

strogo voditi računa o iznosima u apsolutnim vrijednostima, jer kod malih vrijednosti procenat može da bude iznenađujuće velik.

nezaposlen/nezaposlena

27 18

3

2

0

Ne želi da se izjasni

Ostale nacionalnosti

Hrvati

6

Muslimani

17 godina

ukupno aktivno 226 djece. Polna struktura pokazuje da su u svim posmatranim godinama starosti dječaci aktivniji od djevojčica.

7

Egipæani

Albanci

56

10

103

50

16 godina

12

Romi

15 godina

15

Bošnjaci

30

Srbi

88

Crnogorci

djevojèice 123

49

zaposlen/zaposlena

Grafik 28: Aktivna djeca uzrasta od 15 do 17 godina prema nacionalnoj odnosno etničkoj pripadnosti u %

Grafik 26: Broj aktivne djece uzrasta od 15 do 17 godina prema polu i po godinama djeèaci

125

121

62

© UNICEF Crna Gora/Zoran Jovanović-Maccak

Sa porastom starosti raste i broj djece koja su ekonomski aktivna. Tako je sa 17 godina

djevojèice

djeèaci 135

DJE:IJI RAD

Prema ranije navedenoj definiciji, aktivna lica mogu biti zaposlena ili nezaposlena. Nezaposleno je 58% aktivne djece ovog uzrasta, što znači da aktivno traže posao i spremna su da prihvate da u roku od dvije nedjelje počnu da rade, a 42% ih je već zaposleno prema gore navedenoj definiciji zaposlenosti.

Grafik 27: Broj aktivne djece uzrasta od 15 do 17 godina kao zaposleni i nezaposleni

Polna struktura zaposlenih i nezaposlenih pokazuje da su u obje kategorije većina dječaci. Razlika je naročito izražena u kategoriji zaposlene DJECA U CRNOJ GORI

57

DJE:IJI RAD

Grafik 29: Zaposlena djeca uzrasta od 15 do 17 godina prema nacionalnoj odnosno etničkoj pripadnosti u %

34 19

1

1

Egipæani

Ne želi da se izjasni

58

3 Romi

Od ukupnog broja aktivnih lica od 15 do 17 godina najviše je Crnogoraca i to 27%, dok je najmanje učešće Hrvata, kod kojih je svega jedno dijete zadovoljilo navedenu definiciju aktivnosti.

5

Hrvati

Albanci

djece gdje je broj zaposlenih dječaka dvostruko veći od broja zaposlenih djevojčica.

5

Ostali

5

Bošnjaci

Muslimani

Srbi

Crnogorci

6

Nacionalna odnosno etnička struktura djece koja su u periodu pred popis obavljala neki rad za nadoknadu u novcu ili naturi i na taj način zadovoljila definiciju zaposlenih prikazana je u grafikonu gore. Zaključujemo da u strukturi zaposlenih najviše ima Crnogoraca, a zatim Srba, što odgovara ukupnoj nacionalnoj strukturi.

© UNICEF Crna Gora/Zoran Jovanović-Maccak

21

DJECA U CRNOJ GORI

59

Svaka država propisuje svoja pravila kojima reguliše pitanja državljanstva, a naročito ona od kojih zavisi koja će lica i pod kojim uslovima smatrati svojim državljanima, odnosno, pod kojim uslovima pojedina lica prestaju biti njeni državljani. Tako i Evropska konvencija o državljanstvu iz 1997. godine u svom članu 3 propisuje da će svaka država svojim pra-

K

ako bi podaci predstavljeni u ovom poglavlju bili jasniji, ukratko ćemo objasniti pojam državljanstva.6 Pod državljanstvom se uobičajeno podrazumijeva odnos javnopravnog karaktera između fizičkog lica i države. Na osnovu državljanstva lice stiče status državljanina zemlje koji mu čini pravno dostupnim određena građanska, politička, ekonomska, socijalna i druga prava, ali ga i stavlja u situaciju

da mu se mogu nametnuti određene obaveze i dužnosti.

U praksi se dosljedno ne sprovodi načelo jednog državljanstva (tj. da svako lice treba da bude državljanin jedne države), te se sreću slučajevi tzv. sukoba državljanstva, koji u svom negativnom vidu rezultira situacijom u kojoj lice nijedna država ne priznaje za svog državljanina i takva lica se nazivaju apatridi. U po-

vnim propisima odrediti ko su njezini državljani.

Pitanja u vezi sa državljanstvom građana regulisana su Zakonom o crnogorskom državljanstvu (2011). Evidenciju o državljanima Crne Gore vodi Ministarstvo unutrašnjih poslova.

DR|AVLJANSTVO

DRŽAVLJANSTVO

zitivnom vidu sukoba državljanstva, imamo lica sa dva (bipatridi) ili više državljanstava (polipatridi).

Popisom stanovništva sprovedenim u aprilu 2011. godine prikupljali su se podaci o državljanstvu lica. Svi podaci dobijeni su isključivo na osnovu izjave lica, bez provjere doku-

Grafik 30: Djeca u Crnoj Gori prema državljanstvu

Strane države 3% U proceduri sticanja crnogorskog državljanstva 1% Crne Gore 93%

Bez državljanstva 2% Bez odgovora 1%

6 UNHCR, 2007, „Državljanstvo i apatridija – priručnik za parlamentarce”

60

DJECA U CRNOJ GORI

61

95% 90% 85% 80% 75%

Šavnik

Plužine

Žabljak

Bijelo Polje

Mojkovac

Kolašin

Cetinje

Pljevlja

Plav

Nikšiæ

Danilovgrad

Andrijevica

Rožaje

Berane

Kotor

Crna Gora

Podgorica

Ulcinj

Herceg Novi

Bar

Grafik 32: Procenat djece koja imaju državljanstvo strane države po opštinama 12%

Posmatrano po opštinama, struktura djece prema državljanstvu prikazana je u sljedećim grafikonima.

10%

Manje od 90% djece koja imaju crnogorsko državljanstvo su u Budvi, Tivtu, Baru i Herceg Novom. Upravo u tim opštinama je i najveći broj dje-

2%

8% 6% 4%

0%

Plužine

Šavnik

Bijelo Polje

Mojkovac

Žabljak

Cetinje

Nikšiæ

Plav

Pljevlja

Kolašin

Rožaje

Andrijevica

Danilovgrad

Berane

Crna Gora

Ulcinj

Podgorica

Kotor

Bar

Herceg Novi

Tivat

Budva

Prema UN Konvenciji o statusu lica bez državljanstva (1954,

100%

Tivat

U ukupnom stanovništvu Crne Gore 4,6% stanovnika ima državljanstvo neke strane države. Među djecom, 3% ih je sa stranim državljanstvom.

U proceduri sticanja crnogorskog državljanstva je 1,2% ili 1753 djece.

U Crnoj Gori bez državljanstva je 4312 stanovnika, od toga 2226 su djeca, što nam pokazuje da je više od polovine lica bez državljanstva mlađe od 18 godina (51%).

Grafik 31: Procenat djece koja imaju crnogorsko državljanstvo po opštinama

Budva

Podaci popisa iz 2011. godine pokazuju da ukupno 92% stanovništva Crne Gore ima državljanstvo Crne Gore. Od ukupnog broja djece starosti od 0 do 17 godina, 93% ima državljanstvo Crne Gore, što znači da je nešto veći procenat djece sa crnogorskim državljanstvom nego što je to slučaj s ukupnim stanovništvom.

član 1(1)), lice bez državljanstva (apatrid) je definisano na sljedeći način: „... termin ‘lice bez državljanstva’ znači osobu koju nijedna država ne smatra svojim državljaninom u skladu sa svojim zakonom”.

Drugim riječima, biti apatrid znači biti bez nacionalnosti ili državljanstva. Važni uzroci nedostatka državljanstva su diskriminacija i nedostaci u zakonodavstvu koje reguliše državljanstvo.7

DR|AVLJANSTVO

mentacije. Podatke o pitanju državljanstva nije moguće uporediti sa podacima prethodnog popisa 2003. godine, jer je u vrijeme sprovođenja tog popisa postojala država Srbija i Crna Gora, kao i državljanstvo te države.

7 UNHCR, http://www.unhcr.org/pages/49c3646c158.html

62

DJECA U CRNOJ GORI

63

3.0% 2.5% 2.0% 1.5% 1.0% 0.5% 0%

Šavnik

Žabljak

Mojkovac

Kolašin

Pljevlja

Plužine

Cetinje

Plav

Bijelo Polje

Kotor

Rožaje

Berane

Nikšiæ

Danilovgrad

Ulcinj

Andrijevica

Crna Gora

Bar

Podgorica

Tivat

Budva

Herceg Novi

Grafik 34: Procenat djece bez državljanstva po opštinama 3.0% 2.5% 2.0% 1.5% 1.0% 0.5% 0%

Šavnik

Žabljak

Plužine

Plav

Bijelo Polje

Mojkovac

Rožaje

Cetinje

Kolašin

Andrijevica

Pljevlja

Ulcinj

Danilovgrad

Nikšiæ

Herceg Novi

Kotor

Crna Gora

Budva

Berane

Bar

Tivat

Podgorica 64

ce sa državljanstvom strane države, i to u Budvi 11%, Tivtu 8%, a u Baru i Herceg Novom po 6%.

rskom regionu živi 6% djece sa stranim državljanstvom, u središnjem regionu 2,5%, a u sjevernom regionu 1,4%.

Strane države čije državljanstvo djeca najčešće imaju su: Srbija (2707), Bosna i Hercegovina (541), Kosovo (367), Hrvatska (204), zatim Ruska Federacija (178) i SAD (149).

Pored toga, u pomenutim opštinama i Podgorici je i najveći broj djece koja su u proceduri sticanja državljanstva, iako ovaj procenat nigdje ne prelazi 2,5% od ukupnog broja djece.

U narednoj tabeli prikazana je struktura djece prema posjedovanju državljanstva po nacionalnoj odnosno etničkoj pripadnosti.

Bez državljanstva je najviše djece u Podgorici i Tivtu, a u Plužinama, Žabljaku i Šavniku nema nijedno dijete bez državljanstva.

Stanovništvo Crne Gore čine i djeca koja imaju strano državljanstvo. Najviše stranih državljana među djecom je kod Egipćana, 25% i Roma, 13%.

Sljede Srbi sa 5%, dok sve ostale nacionalne i etničke grupe imaju oko 2% djece koja nijesu državljani Crne Gore, osim djece crnogorske nacionalnosti kod kojih manje od 1% ima državljanstvo strane države. Najveći broj djece sa državljanstvom strane države

U sjevernom regionu 96% djece su državljani Crne Gore. U središnjem regionu, kao i na nivou Crne Gore, 93% djece ima državljanstvo Crne Gore.

U primorskom regionu je manje djece sa državljanstvom Crne Gore, i to 89%. U primo-

DR|AVLJANSTVO

Grafik 33: Procenat djece koja su u proceduri sticanja crnogorskog državljanstva po opštinama

Velika većina djece, preko 90%, kod Crnogoraca, Srba, Muslimana, Bošnjaka, Albanaca i Hrvata ima državljanstvo Crne Gore. Kod Roma i Egipćana taj procenat je mnogo manji i iznosi 50% odnosno 30%.

DJECA U CRNOJ GORI

65

DR|AVLJANSTVO

Grafik 35: Djeca prema državljanstvu i nacionalnoj pripadnosti, u % Ostali Ne želi da se izjasni Egipæani Romi Hrvati Albanci Bošnjaci Muslimani Srbi Crnogorci Ukupno 0%

20%

40%

60%

80%

100%

Crne Gore Strane države U proceduri sticanja crnogorskog državljanstva Bez državljanstva

živi u: Budvi, Tivtu, Baru, Herceg Novom, Kotoru, Ulcinju i Podgorici.

U proceduri sticanja crnogorskog državljanstva je 12% Egipćana i 11% Roma, a kod svih ostalih nacionalnih i etničkih grupa u proceduri je oko 1% djece.

66

Najveći procenat egipatske djece, i to 32%, nema državljanstvo niti jedne države, dok je taj procenat nešto niži kod romske djece i iznosi 26%.

Kod svih ostalih grupa manje od 1% djece nema državljanstvo.

© UNICEF Crna Gora/Zoran Jovanović-Maccak

Nema podataka

DJECA U CRNOJ GORI

67

P

itanje etničko-kulturoloških karakteristika stanovništva sve više postaje relevantno u velikom broju zemalja u kontekstu migracija, integracija i politika etničkih manjina, tako da se ovoj temi poklanja mnogo više pažnje nego u prošlosti.

Upravo iz ovih razloga, pitanju etničko-kulturoloških karakteristika stanovništva poklonila se mnogo veća pažnja u preporukama za popis 2010/11. nego ikada do sad. Ova pitanja su mnogo eksplicitnije i detaljnije objašnjena, uz korišćenje iskustva zemalja u popisu 2000/01.

Etničko-kulturološke karakteristike imaju izrazito subjektivnu dimenziju i mogu biti politički veoma osjetljive. Upravo zbog toga je otvoreno i slobodno izjašnjavanje svih pojedinaca od suštinske važnosti.

Metodologija je predvidjela da za djecu mlađu od 15 godina odgovore na ova pitanja daju roditelji ili staratelji. Treba napomenuti da je metodologija popisa predvidjela da se za djecu bez roditeljskog staranja, mlađu od 15 godina i smještenu u odgovarajućim institucijama, na ovo pitanje daje odgovor „Ne želi da se izjasni”.

pnog stanovništva pokazuju da je Crna Gora u punom smislu riječi multietnička i multikulturalna zajednica.

Popisom su se prikupljali podaci o nacionalnoj, odnosno etničkoj pripadnosti, vjeroispovijesti i maternjem jeziku.

Podaci pokazuju da je najveći broj djece crnogorske nacionalnosti (44%), zatim srpske (25%) i bošnjačke (11%) nacionalne odnosno etničke pripadnosti. Sa manje od 1% učešća u dječijoj populaciji su Egipćani i Hrvati. Potrebno je istaći da 6,1% djece nije željelo da se izjasni.

Podaci o etničkoj strukturi uku-

Učešće populacije Crnogoraca,

ETNI:KO-KULTUROLO{KE KARAKTERISTIKE

ETNI:KO-KULTUROLOŠKE KARAKTERISTIKE

Preporučeno je da se u procesu formulisanja pitanja, definisanja klasifikacija i samog sprovođenja popisa među pripadnicima etničkih manjina obavezno izvrše konsultacije i pripreme sa predstavnicima etničkih, jezičkih i religijskih grupa, kako bi se obezbijedilo puno učešće u popisu.8

ETNIČKOKULTUROLOŠKE KARAKTERISTIKE

NACIONALNA/ ETNIČKA PRIPADNOST

MATERNJI JEZIK

VJEROISPOVIJEST

8 Preporuke UNECE/EUROSTAT za popis stanovništva, domaćinstava i stanova, runda 2010.

68

DJECA U CRNOJ GORI

69

70 000 60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0

Hrvati

Egipæani

Ostali

Romi

Muslimani

Albanci

Ne želi da se izjasni

Bošnjaci

Srbi

Crnogorci

Razlike u nacionalnoj odnosno etničkoj strukturi djece prema

U etničko-kulturološke karakteristike prikupljane popisom

djeca

2011.

2003.

50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Hrvati

Egipæani

Ostali

Romi

Muslimani

Albanci

Ne želi da se izjasni

Bošnjaci

Srbi

Crnogorci

Hrvati

Egipæani

Ostali

Romi

Muslimani

Ne želi da se izjasni

Bošnjaci

Srbi

Crnogorci

70

Albanci

50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%

popisima 2003. godine i popisu 2011. godine nijesu velike.

Broj djece Crnogoraca, Bošnjaka, Roma, Egipćana, kao i onih koji nijesu željeli da se izjasne, u 2011. godini porastao je u odnosu na 2003. godinu. Broj djece Srba, Albanaca, Muslimana i Hrvata manji je 2011. godine nego 2003. godine.

Grafik 38: Djeca prema nacionalnoj odnosno etničkoj pripadnosti, prema popisima 2003. i 2011., u %

Grafik 37: Ukupna populacija i djeca prema nacionalnoj odnosno etničkoj pripadnosti, u % ukupna populacija

Srba i Hrvata je veće nego učešće njihove djece u ukupnoj populaciji djece. Kod ostalih posmatranih populacija djeca imaju veće učešće u ukupnoj populaciji djece nego ukupna populacija u ukupnom stanovništu. Možemo zaključiti da su Bošnjaci, Albanci, Muslimani, Romi i Egipćani mlađe populacije.

ETNI:KO-KULTUROLO{KE KARAKTERISTIKE

Grafik 36: Nacionalna odnosno etnička struktura djece

DJECA U CRNOJ GORI

71

djeca

Grafik 40: Uporedni pregled djece prema maternjem jeziku, popis 2003. i 2011. u %

ukupna populacija 2003.

2011.

50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%

70% 60% 50% 40% 30% 20% 10%

© UNICEF Crna Gora/Risto Božović

Hrvatski

Romski

Ostali jezici

Vjeroispovijest je treća etničko-kulturološka karakteristika prikupljana popisom. Struktura djece prema vjeroispovijesti prikazana je u sljedećem grafikonu.

Ne želi da se izjasni

Albanski

Bosanski

Srpski

Crnogorski

Hrvatski

Romski

Ostali

Ne želi da se izjasni

Albanski

Bosanski

Srpski

Crnogorski

0%

spada i maternji jezik. U 2011. godini povećan je broj djece, u odnosu na 2003. godinu, koja su kao maternji jezik navela crnogorski, bosanski i romski.

72

ETNI:KO-KULTUROLO{KE KARAKTERISTIKE

Grafik 39: Ukupna populacija i djeca prema maternjem jeziku, u %

Preko dvije trećine djece u Crnoj Gori je pravoslavne vjeroispovijesti. Djece islamske vjeroispovijesti je 24%, a katoličke 3,4%.

U 2011. godini u odnosu na 2003. godinu povećan je broj djece islamske vjeroispovijesti, a smanjen broj djece pravoslavne vjeroispovijesti.

Ostale kategorije nijesu zabilježile značajnije promjene.

DJECA U CRNOJ GORI

73

ETNI:KO-KULTUROLO{KE KARAKTERISTIKE

Grafik 41: Djeca u Crnoj Gori prema vjeroispovijesti, u % islamska 23.7% ne želi da se izjasni 3.4% katolička 2.8% ostalo 1.3% ateista 0.5% pravoslavna 68.3%

Grafik 42: Uporedni pregled djece prema vjeroispovijesti, popisi 2003. i 2011. u % 2011.

2003.

80% 70% 60%

40% 30% 20% 10% 0%

Pravoslavna Islamska Ne želi da se Katolièka izjasni

74

Ostali

Ateisti

© UNICEF Crna Gora/Risto Božović

50%

DJECA U CRNOJ GORI

75

DODATAK 1: STATISTI:KE TABELE Tabela 1: Stanovništvo i djeca starosti 0-17 godina, Popis 2003.

Stanovništvo

Opštine ukupno Andrijevica 5 785 Bar 40 037 Berane 35 068 Bijelo Polje 50 284 Budva 15 909 Cetinje 18 482 Danilovgrad 16 523 Herceg Novi 33 034 Kolašin 9 949 Kotor 22 947 Mojkovac 10 066 Nikšiæ 75 282 Plav 13 805 Pljevlja 35 806 Plužine 4 272 Podgorica 169 132 Rožaje 22 693 Šavnik 2 947 Tivat 13 630 Ulcinj 20 290 4 204 Žabljak Crna Gora 620 145 76

muško žensko 2 844 2 941 20 508 19 529 17 523 17 545 25 057 25 227 8 275 7 634 9 603 8 879 8 283 8 240 17 027 16 007 4 966 4 983 12 074 10 873 5 022 5 044 38 113 37 169 6 984 6 821 18 246 17 560 2 135 2 137 86 264 82 868 11 336 11 357 1 485 1 462 6 919 6 711 10 118 10 172 2 138 2 066 305 225 314 920

Djeca

ukupno 1 343 9 655 9 393 13 680 3 848 4 151 4 242 7 160 2 359 5 119 2 558 18 413 4 311 7 650 885 44 172 7 710 596 3 101 5 442 895 156 683

muško 690 4 953 4 817 7 004 2 009 2 092 2 209 3 724 1 208 2 681 1 285 9 471 2 218 3 874 444 23 072 4 008 294 1 600 2 808 445 80 905

žensko 653 4 702 4 576 6 676 1 839 2 059 2 033 3 436 1 151 2 438 1 273 8 942 2 093 3 776 441 21 100 3 702 302 1 501 2 634 450 75 777

Tabela 1a: Stanovništvo i djeca starosti 0-17 godina, Popis 2011.

Uèešæe djece u ukupnom stanovništvu 23.2 24.1 26.8 27.2 24.2 22.5 25.7 21.7 23.7 22.3 25.4 24.5 31.2 21.4 20.7 26.1 34.0 20.2 22.8 26.8 21.3 25.3

Stanovništvo

Opštine ukupno Andrijevica 5 071 Bar 42 048 Berane 33 970 Bijelo Polje 46 051 Budva 19 218 Cetinje 16 657 Danilovgrad 18 472 Herceg Novi 30 864 Kolašin 8 380 Kotor 22 601 Mojkovac 8 622 Nikšiæ 72 443 Plav 13 805 Pljevlja 30 786 Plužine 3 246 Podgorica 185 937 Rožaje 22 964 Šavnik 2 070 Tivat 14 031 Ulcinj 19 921 3 569 Žabljak Crna Gora 620 029

muško žensko 2 457 2 614 21 378 20 670 16 883 17 087 22 847 23 204 9 994 9 224 8 626 8 031 8 768 9 704 15 874 14 990 4 151 4 229 11 764 10 837 4 270 4 352 36 692 35 751 6 984 6 821 15 648 15 138 1 580 1 666 95 323 90 614 11 188 11 776 999 1 071 7 128 6 903 9 983 9 938 1 796 1 773 306 236 313 793

Djeca

ukupno 1 119 9 485 8 871 11 729 4 266 2 998 3 884 6 229 1 721 4 576 1 921 16 594 4 311 5 862 581 45 667 7 271 373 3 025 4 718 653 145 126

muško 551 4 994 4 651 6 036 2 223 1 570 2 047 3 278 849 2 383 1 002 8 586 2 218 2 955 291 23 758 3 818 188 1 566 2 420 313 75 367

žensko 568 4 491 4 220 5 693 2 043 1 428 1 837 2 951 872 2 193 919 8 008 2 093 2 907 290 21 882 3 453 185 1 459 2 298 340 69 759

Uèešæe djece u ukupnom stanovništvu 21.1 22.6 26.1 25.5 22.2 18.0 21.0 20.2 20.5 20.2 22.3 22.9 31.2 19.0 17.9 24.6 31.7 18.0 21.6 23.7 18.3 23.4

DEMOGRAFIJA

77

Tabela 2: Djeca prema pojedinačnim godinama starosti, Popis 2003.

Pojedinaène godine Pojedinaène starosti godine starosti Opštine Andijevica Bar Berane Bijelo Polje Budva Cetinje Danilovgrad Herceg Novi Kolašin Kotor Mojkovac Nikšiæ Plav Pljevlja Plužine Podgorica

Ukupno Opštine 0

Ukupno 1

0 2

13

24

35

46

57

Pojedinaène godine Pojedinaène starosti godine starosti

68

79

10 8

11 9

10 12

11 13

12 14

13 15

16 14

17 15

16

17

67 1Andijevica 343 457 9Bar 655

67 1 343

97 67

76 67

75 97

58 76

58 75

68 58

77 58

68 57

77 79

57 72

79 81

72 71

81 92

71 77

85 92

86 77

85

86

9459 655

475 457

497 459

459 475

540 497

501 459

502 540

571 501

502 577

571 504

577 557

504 574

557 586

574 574

586 613

600 574

609 613

600

609

454 9Berane 393 Bijelo Polje 682 13 680

9505 393

489 454

469 505

454 489

499 469

517 454

525 499

563 517

525 553

563 573

553 557

573 548

557 524

548 520

524 538

571 520

534 538

571

534

13753 680

682

734 753

698 682

712 734

723 698

755 712

784 723

755 687

784 726

687 771

726 806

771 814

806 812

814 830

914 812

797 830

914

797

208 3Budva 848 Cetinje 156 4 151 191 4Danilovgrad 242

3200 848

221 208

194 200

186 221

175 194

219 186

217 175

220 219

217 205

220 198

205 227

198 219

227 241

219 198

241 243

252 198

225 243

252

225

4171 151

160 156

171 171

165 160

198 171

196 165

237 198

233 196

237 219

233 244

219 262

244 289

262 264

289 294

264 291

308 294

293 291

308

293

4205 242

204 191

227 205

200 204

229 227

200 200

204 229

220 200

204 224

220 215

224 268

215 243

268 281

243 288

289 281

299 288

289 255

299

255

Novi 355 7Herceg 160 Kolašin 109 2 359

7327 160

370 355

369 327

377 370

372 369

343 377

393 372

396 343

393 390

396 396

390 429

396 402

429 459

402 402

460 459

447 402

460 473

447

473

2118 359

95 109

113 118

106 95

105 113

109 106

125 105

154 109

125 118

154 123

118 139

123 125

139 161

125 149

182 161

158 149

182 170

158

170

225 5Kotor 119 112 2Mojkovac 558

5262 119

255 225

251 262

239 255

277 251

277 239

297 277

262 277

297 276

262 283

276 316

283 297

316 296

297 308

327 296

331 308

327 340

331

340

2136 558

136 112

119 136

112 136

148 119

141 112

136 148

154 141

136 126

154 152

126 146

152 150

146 151

150 141

180 151

164 141

180 154

164

154

918

18969 413

991 918

938 969

945 991

1938 029

1 945 001

046 11 029

034 11001

11 046 084

11 034 033

11 084 068

11 033 007

1 068 992

11007 012

1992 081

146 11012

11 081 119

1 146

1 119

208 Pljevlja 357 7 650 Plužine 40 885 44Podgorica 172 2 310

4222 311

199 208

212 222

215 199

239 212

221 215

232 239

240 221

232 230

240 220

230 268

220 267

268 273

267 243

284 273

263 243

284 275

263

275

7367 650

368 357

355 367

337 368

405 355

413 337

413 405

411 413

413 407

411 417

407 442

417 462

442 474

462 453

501 474

521 453

501 547

521

547

48 885

51 40

41 48

40 51

33 41

39 40

40 33

54 39

40 52

54 43

52 46

43 47

46 53

47 68

57 53

67 68

57 66

67

66

18Nikšiæ 413 4Plav 311

2 334 44 172

394 2 310

355 22334

304 22394

328 22355

460 22 304

446 22 328

486 22460

22 446 368

22 486 468

22 368 439

22 468 583

22 439 494

22583 438

649 22494

696 22438

22 649 620

2 696

2 620

7442 710

428 420

403 442

403 428

369 403

368 403

429 369

434 368

429 408

434 464

408 479

464 443

479 485

443 452

480 485

396 452

480 407

396

407

27 596

28 27

21 27

27 28

29 21

23 27

35 29

28 23

35 36

28 26

36 36

26 43

36 41

43 50

40 41

30 50

40 49

30

49

Tivat

420 7Rožaje 710 Šavnik 27 596 127 3Tivat 101

3130 101

165 127

141 130

174 165

172 141

144 174

150 182

189 192

182 185

192 191

185 183

191 174

185 183

212 174

185 205

212

205

5Ulcinj 442

227

5258 442

252 227

262 258

310 252

290 262

276 310

150 172 314 290

189 144

Ulcinj

318 276

314 314

318 301

314 319

301 352

319 295

352 305

345 295

344 305

345 360

344

360

40

32 895

44 40

38 32

33 44

44 38

49 33

Rožaje Šavnik

Žabljak Crna Gora

78

Žabljak 895

8 032 7 690 156 156Crna 683 Gora 683

104 78 690

986 87032

859 87104

251 78986

278 78 859

42 44 8 606 8 251

46 49

42 54

46 52

54 59

52 64

59 52

64 64

69 52

63 64

69 50

63

50

874 88278

88 606 567

88 874 709

89 567 085

89 709 193

99 085 190

99193 037

721 99190

867 99037

99 721 634

9 867

9 634

DEMOGRAFIJA

79

Tabela 2a: Djeca prema pojedinačnim godinama starosti, Popis 2011.

Pojedinaène godine Pojedinaène starostigodine starosti Opštine Andijevica Bar Berane Bijelo Polje Budva Cetinje Danilovgrad Herceg Novi Kolašin Kotor Mojkovac Nikšiæ Plav Pljevlja Plužine Podgorica

Ukupno Opštine 0

Ukupno 1 54 1 119

5048

9 532 485

530 507

Berane 8 871 465 Bijelo 11 729 Polje 601

8 437 871

459 465

11 625 729

679 601

293

4 287 266

280 293

145 Danilovgrad 3 884 194

2 174 998

Herceg 6 229 Novi 348 Kolašin 1 721 81 Kotor 4 576 300 Mojkovac 1 921 79

Budva 4 266 Cetinje 2 998

24

35

46

57

68

79

810

911

10 12

11 13

1214

13 15

14 16

15 17

16

17

5165

75 56

6576

7571

76 74

71 61

7463

6173

63 68

7375

68

75

530 488

455 503

469 488

6056 488 455

469 529

520 488

545 529

520 536

545 558

536 530

555 558

563 530

555 623

554 563

623

554

437 474 625 615

459 443

426 474

456 443

469 426

456 485

504 469

503 485

504 487

503 468

487 537

530 468

580 537

530 577

571 580

577

571

679 559

565 615

590 559

618 565

590 710

632 618

693 710

632 610

693 740

610 676

695 740

749 676

695 717

655 749

717

655

287 271 174 134

280 228

213 271

199 228

235 213

199 231

226 235

221 231

226 216

221 203

216 225

225 203

225 245

225 228

240 245

228

240

160 145

160 141

147 134

143 141

150 147

143 168

132 150

163 168

132 164

163 158

164 172

215 158

172 217

215 206

209 217

206

209

3 209 884

199 194

209 196

199 202

203 196

176 202

222 203

176 202

237 222

226 202

237 226

226 221

226 214

250 221

222 214

250 252

233 222

252

233

6 356 229

323 348

356 351

323 323

319 351

300 323

344 319

300 319

342 344

360 319

342 386

360 346

386 345

337 346

387 345

337 369

374 387

369

374

85 1 721

8185

8569

8570

6977

72 70

7796

7299

87 96

109 99

87 100

109 95

100 101

129 95

135 101

129 115

116 135

115

116

4 270 576

4840

5960

51 40

270 253

224 240

200 253

243 240

213 200

243 272

228 213

260 272

228 234

260 256

234 273

286 256

280 273

286 279

265 280

279

265

7989

7279

8976

7995

100 76

114 95

100 110

124 114

110 114

124 107

114 124

107 142

123 124

133 142

123 122

118 133

122

118

888

16 886 594

888 886

886 889

784 886

789 889

807 784

859 789

807 949

943 859

949 905

943 927

905 988

927 964

1988 050

1964 046

11050 011

023 1 011 1 1046

1 023

169 Pljevlja 5 862 233 Plužine 581 20 Podgorica 45 667 2 649

3 156 583

169 154

156 180

176 154

181 180

191 176

190 181

191 204

220 190

204 213

220 186

213 224

186 228

233 224

232 228

233 222

224 232

222

224

5 263 862

233 260

263 251

286 260

276 251

306 286

298 276

306 332

345 298

332 352

345 316

352 377

316 406

387 377

383 406

387 394

397 383

394

397

22 581

2023

2230

2325

3021

30 25

2132

3032

40 32

3240

4026

40 37

26 34

3735

3445

35 39

4550

39

50

402 2 2319 376 2 2402 552 2 2339

601 2 2376

498 2 2603 771 22419 603 2 2509

22498 618

443 2 618 2 2771

2 443

Nikšiæ 16 594 Plav 3 583

417

Šavnik

Šavnik 373

2 698 45 667

602 2 2649 667 2 2698

7 422 271

417 410

11

21 373

Tivat

Tivat 3 025

185

3 200 025

Ulcinj

Ulcinj 4 718

238

4 253 718

80

5459 532 503

224 300

Rožaje 7 271

Crna Gora

13

72 1 921

Rožaje

Žabljak

02

Andijevica 1 119 50 Bar 9 485 507

Pojedinaène godine Pojedinaène starostigodine starosti

32 653 653 26 Žabljak 8 054 145 126 145 126 7 899 Crna Gora

319 339 2 2602 2 2667

422 380

395 410

1116

2118

185 188

200 179

238 238

235 253

3237 2632 805 7 7899 950 8 7054

386 380

385 395

1617

1820

21 17

168 188

143 179

132 168

207 238

246 235

223 207

3235

3723

33 35

164 242 7 7805 7 7950

2 2552 601 2 2601 419 22601 509

385 411

461 422

411 404

2023

2124

21 23

143 149

132 164

144 149

246 249

223 253

235 249

2337

3326

43 37

329 7 7164 137 640 7 8329 7 7242

160 7 8640

386 422

461 370

404 398

370 356

408 398

420 356

408 375

451 420

375

451

2413

2120

13 25

20 22

2522

2230

22 33

3016

33

16

164 175

144 170

175 179

170 153

146 179

184 153

146 187

179 184

187

179

253 271

235 295

271 277

295 306

282 277

323 306

282 296

323 291

296

291

2629

4330

29 35

30 54

3539

5445

39 52

4545

52

45

063 508 8 9402 78896 402 8 8292

88508 783

9 8063 529 8 783

8 529

8 8137 273 8 7160 896 88273 292

DEMOGRAFIJA

81

Tabela 3: Djeca prema pojedinačnim godinama starosti, Popis 2003.

Opštine OpštineUkupno Ukupno0

Dobne Dobne grupe grupe 0 1-3 1-3 4-5 4-5 6-9 6-910-1410-14 15-1715-17

Ukupno Ukupno djecedjece u u 0 % %

0

% % 15-1715-17 1-3 1-3 4-5 4-5 6-9 6-9 10-1410-14

Andrijevica Andrijevica1 3431 343 67 67 240 240 133 133 260 260 395 395 248 248 Bar Bar 9 6559 655457 4571 4311 431 999 9992 1512 1512 7952 7951 8221 822 Berane Berane 9 3939 393454 4541 4631 463 953 9532 1582 1582 7222 7221 6431 643 BijeloBijelo PoljePolje 13 680 13 680682 6822 1692 1691 4101 4102 9492 9493 9293 9292 5412 541

100 100

5.0 5.0 17.9 17.9 9.9 9.9 19.4 19.4 29.4 29.4 18.5 18.5

100 100

4.7 4.7 14.8 14.8 10.3 10.3 22.3 22.3 28.9 28.9 18.9 18.9

100 100

4.8 4.8 15.6 15.6 10.1 10.1 23.0 23.0 29.0 29.0 17.5 17.5

100 100

5.0 5.0 15.9 15.9 10.3 10.3 21.6 21.6 28.7 28.7 18.6 18.6

Budva Budva

3 8483 848208 208 615 615 361 361 861 8611 0831 083 720 720

100 100

5.4 5.4 16.0 16.0 9.4 9.4 22.4 22.4 28.1 28.1 18.7 18.7

4 1514 151156 156 502 502 363 363 885 8851 3531 353 892 892 Danilovgrad Danilovgrad4 2424 242191 191 636 636 429 429 848 8481 2951 295 843 843 Herceg Herceg Novi Novi 7 1607 160355 3551 0661 066 749 7491 5221 5222 0882 0881 3801 380 Kolašin Kolašin 2 3592 359109 109 326 326 211 211 506 506 697 697 510 510

100 100

3.8 3.8 12.1 12.1 8.7 8.7 21.3 21.3 32.6 32.6 21.5 21.5

100 100

4.5 4.5 15.0 15.0 10.1 10.1 20.0 20.0 30.5 30.5 19.9 19.9

100 100

5.0 5.0 14.9 14.9 10.5 10.5 21.3 21.3 29.2 29.2 19.3 19.3

100 100

4.6 4.6 13.8 13.8 8.9 8.9 21.4 21.4 29.5 29.5 21.6 21.6

KotorKotor

5 1195 119225 225 768 768 516 5161 1121 1121 5001 500 998 998

100 100

4.4 4.4 15.0 15.0 10.1 10.1 21.7 21.7 29.3 29.3 19.5 19.5

Mojkovac Mojkovac 2 5582 558112 112 391 391 260 260 557 557 740 740 498 498 Nikšiæ Nikšiæ 18 413 18 413918 9182 8982 8981 9741 9744 1654 1655 1125 1123 3463 346 Plav Plav 4 3114 311208 208 633 633 454 454 923 9231 2711 271 822 822

100 100

4.4 4.4 15.3 15.3 10.2 10.2 21.8 21.8 28.9 28.9 19.5 19.5

100 100

5.0 5.0 15.7 15.7 10.7 10.7 22.6 22.6 27.8 27.8 18.2 18.2

100 100

4.8 4.8 14.7 14.7 10.5 10.5 21.4 21.4 29.5 29.5 19.1 19.1

Pljevlja Pljevlja

7 6507 650357 3571 0901 090 742 7421 6441 6442 2482 2481 5691 569 885 885 40 40 140 140 73 73 185 185 257 257 190 190

100 100

4.7 4.7 14.2 14.2 9.7 9.7 21.5 21.5 29.4 29.4 20.5 20.5

100 100

4.5 4.5 15.8 15.8 8.2 8.2 20.9 20.9 29.0 29.0 21.5 21.5

Podgorica Podgorica44 172 44 172 12 422 12 4227 9657 965 2 3102 3107 0837 0834 6324 6329 7609 760

100 100

5.2 5.2 16.0 16.0 10.5 10.5 22.1 22.1 28.1 28.1 18.0 18.0

Rožaje Rožaje

7 7107 710420 4201 2731 273 772 7721 6391 6392 3232 3231 2831 283 596 596 27 27 76 76 56 56 122 122 196 196 119 119

100 100

5.4 5.4 16.5 16.5 10.0 10.0 21.3 21.3 30.1 30.1 16.6 16.6

100 100

4.5 4.5 12.8 12.8 9.4 9.4 20.5 20.5 32.9 32.9 20.0 20.0

3 1013 101127 127 436 436 346 346 665 665 925 925 602 602 5 4425 442227 227 772 772 600 6001 2221 2221 5721 5721 0491 049

100 100

4.1 4.1 14.1 14.1 11.2 11.2 21.4 21.4 29.8 29.8 19.4 19.4

100 100

4.2 4.2 14.2 14.2 11.0 11.0 22.5 22.5 28.9 28.9 19.3 19.3

895 895 40 40 114 114 77 77 191 191 291 291 182 182 Crna Crna GoraGora 156 683 156 683 29 222 29 222 45 214 45 214 34 325 34 325 16 110 16 110 24 122 24 122 7 6907 690

100 100

4.5 4.5 12.7 12.7 8.6 8.6 21.3 21.3 32.5 32.5 20.3 20.3

100 100

4.9 4.9 15.4 15.4 10.3 10.3 21.9 21.9 28.9 28.9 18.7 18.7

Cetinje Cetinje

Plužine Plužine

Šavnik Šavnik TivatTivat UlcinjUlcinj Žabljak Žabljak

82

DEMOGRAFIJA

83

Tabela 3a: Djeca prema pojedinačnim godinama starosti, Popis 2011.

Opštine OpštineUkupno Ukupno0 Andrijevica Andrijevica1 1191 119 50

Dobne Dobne grupe grupe 0 1-3 1-3 4-5 4-5 6-9 6-910-1410-14 15-1715-17

Ukupno Ukupno djecedjece u u 0 % %

0

% % 1-3 1-3 4-5 4-5 6-9 6-9 10-1410-14 15-1715-17

50 161 161 100 100 247 247 345 345 216 216

100 100 4.5

4.5 14.4 14.4 8.9

8.9 22.1 22.1 30.8 30.8 19.3 19.3

1 7401 740 9 4859 485507 5071 5651 565 943 9432 0062 0062 7242 724 1 7281 728 8 8718 871465 4651 3701 370 869 8691 9141 9142 5252 525

100 100 5.3

5.3 16.5 16.5 9.9

9.9 21.1 21.1 28.7 28.7 18.3 18.3

100 100 5.2

5.2 15.4 15.4 9.8

9.8 21.6 21.6 28.5 28.5 19.5 19.5

BijeloBijelo Polje Polje 2 1212 121 1 1241 1242 5502 5503 4143 414 11 729 11 729601 6011 9191 919 Budva Budva 4 2664 266293 293 838 838 441 441 891 8911 0901 090 713 713

100 100 5.1

5.1 16.4 16.4 9.6

9.6 21.7 21.7 29.1 29.1 18.1 18.1

100 100 6.9

6.9 19.6 19.6 10.3 10.3 20.9 20.9 25.6 25.6 16.7 16.7

Cetinje Cetinje

2 9982 998145 145 468 468 288 288 593 593 872 872 632 632 Danilovgrad Danilovgrad3 8843 884194 194 604 604 405 405 837 8371 1371 137 707 707 Herceg Herceg Novi Novi 1 1301 130 6 2296 229348 3481 0301 030 642 6421 3051 3051 7741 774 Kolašin Kolašin 1 7211 721 81 81 239 239 147 147 354 354 534 534 366 366

100 100 4.8

4.8 15.6 15.6 9.6

100 100 5.0

5.0 15.6 15.6 10.4 10.4 21.5 21.5 29.3 29.3 18.2 18.2

100 100 5.6

5.6 16.5 16.5 10.3 10.3 21.0 21.0 28.5 28.5 18.1 18.1

100 100 4.7

4.7 13.9 13.9 8.5

8.5 20.6 20.6 31.0 31.0 21.3 21.3

KotorKotor

4 5764 576300 300 747 747 440 440 956 9561 3091 309 824 824 Mojkovac Mojkovac 1 9211 921 79 79 240 240 171 171 448 448 610 610 373 373 NikšiæNikšiæ 3 0803 080 1 5731 5733 5583 5584 8344 834 16 594 16 594888 8882 6612 661

100 100 6.6

6.6 16.3 16.3 9.6

9.6 20.9 20.9 28.6 28.6 18.0 18.0

100 100 4.1

4.1 12.5 12.5 8.9

8.9 23.3 23.3 31.8 31.8 19.4 19.4

100 100 5.4

5.4 16.0 16.0 9.5

9.5 21.4 21.4 29.1 29.1 18.6 18.6

Plav Plav

3 5833 583169 169 490 490 357 357 805 8051 0841 084 678 678 1 1741 174 5 8625 862233 233 774 774 562 5621 2811 2811 8381 838

100 100 4.7

4.7 13.7 13.7 10.0 10.0 22.5 22.5 30.3 30.3 18.9 18.9

100 100 4.0

4.0 13.2 13.2 9.6

9.6 21.9 21.9 31.4 31.4 20.0 20.0

46 134 134 172 172 134 134

100 100 3.4

3.4 12.9 12.9 7.9

7.9 23.1 23.1 29.6 29.6 23.1 23.1

Podgorica Podgorica45 667 7 8327 832 12 630 12 630 4 6584 6589 9319 931 2 6492 6497 9677 967 45 667

100 100 5.8

5.8 17.4 17.4 10.2 10.2 21.7 21.7 27.7 27.7 17.2 17.2

Rožaje Rožaje

1 2461 246 7 2717 271417 4171 2121 212 781 7811 6791 6791 9361 936 373 373 11 11 55 55 37 37 89 89 102 102 79 79

100 100 5.7

5.7 16.7 16.7 10.7 10.7 23.1 23.1 26.6 26.6 17.1 17.1

100 100 2.9

2.9 14.7 14.7 9.9

3 0253 025185 185 567 567 311 311 589 589 823 823 550 550 4 7184 718238 238 726 726 453 453 960 9601 4311 431 910 910

100 100 6.1

6.1 18.7 18.7 10.3 10.3 19.5 19.5 27.2 27.2 18.2 18.2

100 100 5.0

5.0 15.4 15.4 9.6

9.6 20.3 20.3 30.3 30.3 19.3 19.3

58 139 139 187 187 142 142

100 100 4.0

4.0 15.5 15.5 8.9

8.9 21.3 21.3 28.6 28.6 21.7 21.7

Crna Crna Gora Gora 26 375 26 375 41 371 41 371 31 266 31 266 14 406 14 406 23 809 23 809 7 8997 899 145 126 145 126

100 100 5.4

5.4 16.4 16.4 9.9

9.9 21.5 21.5 28.5 28.5 18.2 18.2

Bar Bar Berane Berane

Pljevlja Pljevlja Plužine Plužine

Šavnik Šavnik Tivat Tivat UlcinjUlcinj Žabljak Žabljak

84

581 581 20

653 653 26

20

75

75 46

26 101 101 58

9.6 19.8 19.8 29.1 29.1 21.1 21.1

9.9 23.9 23.9 27.3 27.3 21.2 21.2

DEMOGRAFIJA

85

Tabela 4: Djeca prema nacionalnoj odnosno etničkoj pripadnosti, Popis 2011.

Opština

Ukupno Crnogorci Ukupno Crnogorci Srbi Muslimani Srbi Muslimani Bošnjaci Bošnjaci Albanci Opština

Albanci Hrvati

Hrvati Romi

Egipæani Ne Egipæani želi da NeOstali želi da Romi se izjasni se izjasni

Ostali

AndrijevicaAndrijevica 1 119

408 1 119

642 408

1 642

1-

--

--

--

--

45 -

23 45

23

Bar

Bar 9 485

391 94 485

160 42391

2 810 160

810 662

493 662

493 16

16 112

112 12

12 604

225 604

225

Berane

Berane 8 871

300 82 871

420 23300

3 523 420

1 523 733

14 1 733

14 8

8 322

322 101

101 357

93 357

93

Bijelo Polje Bijelo 11Polje 729

112 112 729

735 23112

13 614 735

13 614 702

23 3 702

23 7

7 162

121

383 21230

25 1 383

1417 48

29 85

29

DanilovgradDanilovgrad 3 884

564 32 884

972 2 564

2 91 3 972

18 14 1

136

91 2 742

18 21 -1

136 351

742 22 998

25 21 2-

253 71 351 85

121 253

230 42 266

162 17 71 48

3-

-3

73

75

-5

48 282

48

Herceg Novi Herceg Novi 6 229

235 62 229

760 22235

209

97

497

49 115

115 15

137 882

137

Kolašin

Kolašin 1 721 Kotor4 576

064 11 721

539 1 064

20 2 760 3 539

282 15 882

3-

--

--

--

--

320 42 576

335 21320

152

28 2

28 216

21644

Mojkovac Mojkovac 1 921 Nikšiæ Nikšiæ 16 594

182 11 921

621 1 182

15 1 335 621-

2-

2-

--

10 594 634 16

662 103634

Plav 3 583 Pljevlja 5 862

202 3 583

484 202

3 662 89 183 484

89 38 1 183 899

26 38 776 1 899

543 51 862

152 13543

Plužine581 Podgorica Podgorica 45 667

161 581

380 161

3 315 152 380-

388 315 --

25 667 052 45

449 259052

449 19 236

95 7 271

210 95

Šavnik

Rožaje 7 271 Šavnik 373

204 373

Tivat

Tivat 3 025

Ulcinj

Budva Cetinje

Budva4 266 Cetinje 2 998

30 85

30

44 41

85 41 453

122 453

122

-7

-7

89

20 89

20

26 14 776

14 242 --

242 237 --

1237 429 25

1 223 429

223

14 25

14

3883 --

3 --

-7 --

-7 --

402 40

52 402

52

40

-

11 236 138

634 12 138

729 31

49

4

046 31 025

920 1 046

920 21

21 28

38 28

38 335

33519

19 164

4020 -9 164 356

31 20

156 204

350 6 230 --

2369 072 40--

2 729 949

6 295 230 --

2 39 072 ---

2369 949

210 295 156-

2 634 39 350 --

98 356

98

Ulcinj4 718 Žabljak653

558 4 718

192 558

3 349 98 --

3 349 1 --

178 --

78 32 --

111 32 35

101

278 329

2 975 98 1-

101 111

329 653

192 2 975 278 1

10 35

10

Crna Gora Crna38 Gora 468

14 468 183 38

11183 431 14

11 431 2 975

26 975 118

549 6 118

549 45

45 661

661 184

1184 695

1 627 695

627

Kotor

Plav Pljevlja Plužine Rožaje

Žabljak

86

DEMOGRAFIJA

87

Tabela 5: Djeca prema nacionalnoj odnosno etničkoj pripadnosti i polu, Popis 2011.

Romi Egipæani Ne želi da Ne Ostali želi da Ostali Pol Starost Starost Ukupno Ukupno Crnogorci Crnogorci Srbi Muslimani Srbi Muslimani BošnjaciBošnjaci Albanci Albanci Hrvati Romi Hrvati Egipæani se izjasni se izjasni Muško Muško 0 4 1064 04 064 781 1 781 918 918 127 127477 477 181 181 26 26 114 114 38 38320 320 82 82

Pol

1

14 231

4 1231 823

11823 007

1 181 007

181459

459 202

202 18

18 109

109 41

41319

319 72

72

2

24 179

4 1179 831

1 831 943

943 165

165491

491 190

190 22

22 122

122 34

34319

319 62

62

3

34 111

4 1111 832

1 832 944

944 156

156475

475 212

212 18

18 107

107 39

39265

265 63

63

4

43 776

3 1776 626

1 626 890

890 148

148416

416 176

176 28

28 100

100 31

31284

284 77

77

5

53 762

3 1762 566

1 566 908

908 145

145451

451 222

222 16

16 108

108 40

40238

238 68

68

6

63 817

3 1817 693

1 693 917

917 121

121453

453 191

191 14

14 93

93 26

26239

239 70

70

7

73 941

3 1941 725

1 725 971

971 147

147456

456 213

213 17

17 85

85 35

35220

220 72

72

8

84 282

4 1282 890

11890 031

1 141 031

141502

502 238

238 18

18 94

94 36

36263

263 69

69

9

94 214

4 1214 842

11842 037

1 155 037

155491

491 230

230 17

17 96

96 37

37245

245 64

64

10

104 254

4 1254 891

11891 033

1 169 033

169479

479 228

228 20

20 103

103 27

27245

245 59

59

11

114 068

4 1068 797

11797 082

1 169 082

169396

396 227

227 15

15 94

94 26

26196

196 66

66

12

124 298

4 1298 876

11876 123

1 157 123

157488

488 240

240 13

13 63

63 37

37239

239 62

62

13

134 363

4 1363 919

11919 178

1 166 178

166432

432 270

270 15

15 84

84 27

27199

199 73

73

14

144 406

4 1406 894

11894 216

1 181 216

181480

480 237

237 20

20 97

97 23

23193

193 65

65

15

154 691

4 1691 976

11976 369

1 159 369

159492

492 263

263 24

24 78

78 23

23238

238 69

69

16

164 507

4 1507 925

11925 356

1 151 356

151411

411 253

253 30

30 78

78 34

34204

204 65

65

17

174 403

4 1403 958

11958 250

1 149 250

149442

442 244

244 28

28 60

60 27

27186

186 59

59

Žensko Žensko 0

03 835

3 1835 659

1 659 826

826 137

137450

450 211

211 25

25 106

106 34

34315

315 72

72

1

3 1823 669

1 669 867

867 133

133450

450 180

180 27

27 103

103 33

33296

296 65

65

2

13 823 23 771

3 1771 611

1 611 911

911 140

140427

427 182

182 20

20 105

105 29

29278

278 68 68 DEMOGRAFIJA

3

33 694

3 1694 623

1 623 881

881 127

127385

385 186

186 18

18 95

95 30

30287

287 62

88

62

89

Nastavak tabele 5: Djeca prema nacionalnoj odnosno etničkoj pripadnosti i polu, Popis 2011.

Pol

Pol Starost Starost Ukupno Ukupno Crnogorci Crnogorci Srbi Muslimani Srbi Muslimani BošnjaciBošnjaci Albanci Albanci Hrvati Romi Hrvati Egipæani Romi Egipæani Ne želi da Ne Ostali želi da Ostali se izjasnise izjasni 30 835 3 835 1 659 1 659 826 826 137 137450 450 211 211 25 25 106 106 34 34315 315 72 72 Žensko Žensko 0 1

31 823

3 823 1 669

1 669 867

867 133

133450

450 180

180 27

27 103

103 33

33296

296 65

65

2

32 771

3 771 1 611

1 611 911

911 140

140427

427 182

182 20

20 105

105 29

29278

278 68

68

3

33 694 34 466

3 694 1 623

1 623 881

881 127

127385

385 186

186 18

18 95

95 30

30287

287 62

62

3 466 1 482

1 482 847

847 117

117397

397 176

176 15

15 91

91 29

29254

254 58

58

35 402 36 512

3 402 1 500

1 500 805

805 109

109400

400 188

188 16

16 94

94 25

25234

234 31

31

3 512 1 513

1 513 908

908 124

124383

383 179

179 15

15 89

89 31

31221

221 49

49

37 699 38 855

3 699 1 590

1 590 915

915 139

139434

434 194

194 22

22 91

91 29

29234

234 51

51

3 855 1 679

1 679 955

955 147

147434

434 194

194 16

16 92

92 26

26262

262 50

50

39 946 10 4 019

3 946 1 733

1 733 968

968 163

163474

474 205

205 17

17 70

70 30

30227

227 59

59

4 019 1 778

11 778 017

1 142 017

142441

441 214

214 30

30 97

97 27

27224

224 49

49

11 3 828 12 3 994

3 828 1 682

1 682 962

962 136

136398

398 236

236 17

17 75

75 29

29233

233 60

60

3 994 1 765

11 765 029

1 157 029

157415

415 227

227 13

13 91

91 28

28218

218 51

51

13 4 039 14 4 102

4 039 1 779

11 779 047

1 165 047

165402

402 224

224 21

21 78

78 18

18236

236 69

69

4 102 1 831

11 831 062

1 155 062

155430

430 240

240 20

20 65

65 25

25223

223 51

51

4 372 1 961

11 961 124

1 169 124

169431

431 257

257 16

16 75

75 31

31244

244 64

64

16

15 4 372 16 4 276

4 276 1 863

11 863 144

1 156 144

156456

456 226

226 24

24 82

82 23

23229

229 73

73

17

17 4 126

4 126 1 809

11 809 100

1 151 100

151452

452 227

227 15

15 66

66 24

24235

235 47

47

4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

90

DEMOGRAFIJA

91

Tabela 6: Djeca starosti 6-17 godina prema pohađanju škole po opštinama, Popis 2011.

Opština Crna Gora Andrijevica Bar Berane Bijelo Polje Budva Cetinje Danilovgad Herceg Novi Kolašin Kotor Mojkovac Nikšiæ Plav Pljevlja Plužine Podgorica Rožaje Šavnik Tivat Ulcinj Žabljak

92

Ukupno djeca starosti 6-17 Ne pohaðaju godina školu 99 012 808 6 470 6 167 8 085 2 694 2 097 2 681 4 209 1 254 3 089 1 431 11 472 2 567 4 293 440 30 393 4 861 270 1 962 3 301 468

5 313 45 301 428 438 111 65 85 170 46 103 50 533 152 151 17 2 080 302 15 96 113 12

Tabela 6a: Dječaci starosti 6-17 godina prema pohađanju škole po opštinama, Popis 2011.

% Pohaðaju školu

Ne pohaðaju školu

Pohaðaju školu

93 699 763 6 169 5 739 7 647 2 583 2 032 2 596 4 039 1 208 2 986 1 381 10 939 2 415 4 142 423 28 313 4 559 255 1 866 3 188 456

5% 6% 5% 7% 5% 4% 3% 3% 4% 4% 3% 3% 5% 6% 4% 4% 7% 6% 6% 5% 3% 3%

95% 94% 95% 93% 95% 96% 97% 97% 96% 96% 97% 97% 95% 94% 96% 96% 93% 94% 94% 95% 97% 97%

Opština

Ukupno djeèaci starosti 6-17 godina

51 244 Crna Gora 392 Andrijevica 3 369 Bar 3 224 Berane 4 155 Bijelo Polje 1 419 Budva Cetinje 1 084 Danilovgad 1 421 Herceg Novi 2 180 Kolašin 614 Kotor 1 587 Mojkovac 750 Nikšiæ 5 888 Plav 1 322 Pljevlja 2 143 Plužine 220 Podgorica 15 872 Rožaje 2 547 Šavnik 130 Tivat 1 013 Ulcinj 1 691 223 Žabljak

Tabela 6b: Djevojčice starosti 6-17 godina prema pohađanju škole po opštinama, Popis 2011.

Ne poha- Pohaðaju ðaju školu školu

Opština

2 747 48 497 371 21 150 3 219 200 3 024 229 3 926 64 1 355 37 1 047 45 1 376 95 2 085 593 21 54 1 533 718 32 281 5 607 77 1 245 88 2 055 9 211 1 114 14 758 111 2 436 7 123 56 957 53 1 638 3 220

Crna Gora Andrijevica Bar Berane Bijelo Polje Budva Cetinje Danilovgad Herceg Novi Kolašin Kotor Mojkovac Nikšiæ Plav Pljevlja Plužine Podgorica Rožaje Šavnik Tivat Ulcinj Žabljak

Ukupno djevojčice starosti 6-17 godina

Ne Pohapoha- ðaju ðaju školu školu

47 768 2 566 45 202 416 392 24 3 101 151 2 950 2 943 228 2 715 3 930 209 3 721 1 275 47 1 228 1 013 985 28 1 260 40 1 220 2 029 75 1 954 640 615 25 1 502 49 1 453 681 663 18 5 584 252 5 332 1 245 75 1 170 2 150 63 2 087 220 8 212 14 521 966 13 555 2 314 191 2 123 140 8 132 949 40 909 1 610 60 1 550 245 9 236

OBRAZOVANJE

93

Tabela 7: Djeca starosti 6-17 godina prema pohađanju škole po pojedinačnim godinama starosti, Popis 2011.

94

Starost lica

Ukupno

6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

7 329 7 640 8 137 8 160 8 273 7 896 8 292 8 402 8 508 9 063 8 783 8 529

Ne Pohaðaju pohaðaju školu školu 1 775 5 554 349 7 291 259 7 878 214 7 946 230 8 043 217 7 679 223 8 069 257 8 145 278 8 230 396 8 667 507 8 276 608 7 921

Tabela 7a: Dječaci starosti 6-17 godina prema pohađanju škole po pojedinačnim godinama starosti, Popis 2011.

Starost lica

Ukupno

6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

3 817 3 941 4 282 4 214 4 254 4 068 4 298 4 363 4 406 4 691 4 507 4 403

Ne Pohaðaju pohaðaju školu školu 994 2 823 189 3 752 149 4 133 124 4 090 114 4 140 103 3 965 112 4 186 130 4 233 156 4 250 174 4 517 232 4 275 270 4 133

Tabela 7b: Djevojčice starosti 6-17 godina prema pohađanju škole po pojedinačnim godinama starosti, Popis 2011.

Starost lica

Ukupno

6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

3 512 3 699 3 855 3 946 4 019 3 828 3 994 4 039 4 102 4 372 4 276 4 126

Ne Pohaðaju pohaðaju školu školu 781 2 731 160 3 539 110 3 745 90 3 856 116 3 903 114 3 714 111 3 883 127 3 912 122 3 980 222 4 150 275 4 001 338 3 788

OBRAZOVANJE

95

Tabela 8: Djeca starosti 6-17 godina prema poznavanju rada na računaru i opštinama, Popis 2011.

Opština Crna Gora Andrijevica Bar Berane Bijelo Polje Budva Cetinje Danilovgad Herceg Novi Kolašin Kotor Mojkovac Nikšiæ Plav Pljevlja Plužine Podgorica Rožaje Šavnik Tivat Ulcinj Žabljak

96

Tabela 8a: Djeca starosti 6-17 godina prema poznavanju rada na računaru i opštinama u %, Popis 2011.

Lica koja Lica koja Ukupan broj djelimièno ne Ukupan broj Mlaði od djece starosti Kompjuterski poznaju rad poznaju rad Bez djece 15 godina 15-17 god. pismena lica na raèunaru na raèunaru odgovora 145 126 1 119 9 485 8 871 11 729 4 266 2 998 3 884 6 229 1 721 4 576 1 921 16 594 3 583 5 862 581 45 667 7 271 373 3 025 4 718 653

118 751 903 7 745 7 143 9 608 3 553 2 366 3 177 5 099 1 355 3 752 1 548 13 514 2 905 4 688 447 37 835 6 025 294 2 475 3 808 511

26 375 216 1 740 1 728 2 121 713 632 707 1 130 366 824 373 3 080 678 1 174 134 7 832 1 246 79 550 910 142

18 133 110 1 302 979 1 364 578 447 500 932 241 652 238 2 309 292 925 80 5 436 611 43 453 544 97

6 053 74 363 507 537 93 154 165 147 93 138 104 555 312 186 45 1 726 429 22 66 298 39

1 661 29 47 211 191 16 16 37 34 20 15 21 164 50 46 8 536 151 12 21 32 4

528 3 28 31 29 26 15 5 17 12 19 10 52 24 17 1 134 55 2 10 36 2

Opština Crna Gora Andrijevica Bar Berane Bijelo Polje Budva Cetinje Danilovgad Herceg Novi Kolašin Kotor Mojkovac Nikšiæ Plav Pljevlja Plužine Podgorica Rožaje Šavnik Tivat Ulcinj Žabljak

Lica koja djelimièno Lica koja ne Kompjuterski poznaju rad na poznaju rad na pismena lica raèunaru raèunaru Bez odgovora 69% 51% 75% 57% 64% 81% 71% 71% 82% 66% 79% 64% 75% 43% 79% 60% 69% 49% 54% 82% 60% 68%

23% 34% 21% 29% 25% 13% 24% 23% 13% 25% 17% 28% 18% 46% 16% 34% 22% 34% 28% 12% 33% 27%

6% 13% 3% 12% 9% 2% 3% 5% 3% 5% 2% 6% 5% 7% 4% 6% 7% 12% 15% 4% 4% 3%

2% 1% 2% 2% 1% 4% 2% 1% 2% 3% 2% 3% 2% 4% 1% 1% 2% 4% 3% 2% 4% 1%

OBRAZOVANJE

97

Tabela 9: Djeca prema pohađanju škole po nacionalnoj odnosno etničkoj pripadnosti

Nacionalna odnosno etnièka pripadnost

Ukupno

Ne pohaðaju školu

Pohaðaju školu

Ne pohaðaju školu

Albanci

2 834

142

2 692

5%

95%

Bošnjaci

5 522

274

5 248

5%

95%

22 386

813

21 573

4%

96%

Egipæani

358

166

192

46%

54%

Hrvati

231

9

222

4%

96%

Muslimani

1 865

108

1 757

6%

94%

Ne želi da se izjasni

2 667

113

2 554

4%

96%

Ostali

793

68

17 725

9%

91%

Romi

1 025

500

525

49%

51%

13 563

554

13 009

4%

96%

© UNICEF Crna Gora/Zoran Jovanović-Maccak

Crnogorci

Srbi

98

% Pohaðaju školu

OBRAZOVANJE

99

Tabela 10: Djeca starosti 15-17 godina prema aktivnosti i po opštinama, Popis 2011.

u% Opštine Ukupno Aktivni Neaktivni Ostali Andrijevica 1 1 117 1 119 1 Bar 5 9 461 9 485 19 Berane 5 8 830 8 871 36 Bijelo Polje 11 729 6 11 691 32 Budva 2 4 256 4 266 8 Cetinje 4 2 998 2 983 11 Danilovgrad 3 884 1 3 869 14 Herceg Novi 6 229 1 6 222 6 Kolašin 1 721 1 711 10 Kotor 2 4 576 4 564 10 Mojkovac 2 1 921 1 915 4 Nikšiæ 2 16 594 16 570 22 Plav 6 3 583 3 544 33 Pljevlja 2 5 862 16 5 844 Plužine 581 579 2 Podgorica 30 45 667 148 45 489 Rožaje 8 7 271 7 224 39 Šavnik 373 368 5 Tivat 2 3 025 3 010 13 Ulcinj 9 4 718 4 696 13 653 Žabljak 652 1 Crna Gora 145 126 443 88 144 595

100

Aktivni Neaktivni Ostali 0.1 0.1 99.8 0.1 0.2 99.7 0.1 0.4 99.5 0.1 0.3 99.7 0.2 99.8 0.4 0.1 99.5 0.4 99.6 0.1 99.9 99.4 0.6 99.7 0.2 99.7 0.2 0.1 99.9 0.1 98.9 0.9 0.2 99.7 0.3 99.7 0.3 99.6 0.3 0.1 99.4 0.5 0.1 98.7 1.3 99.5 0.4 0.1 99.5 0.3 0.2 99.8 0.2 99.6 0.3 0.1

Tabela 11: Djeca prema aktivnosti i aktivnost lica prema zaposlenosti po opštinama, Popis 2011.

Ukupno Aktivna lica Neaktivna lica Ukupno aktivna Opštine djeca djeca Nezaposleni Zaposleni Penzioneri Studenti Domaæice Ostali Andrijevica 1 1 119 1 9 1 205 Bar 8 9 485 19 11 48 5 1 668 Berane 31 8 871 36 5 127 5 1 560 Bijelo Polje 11 729 20 32 12 116 6 1 967 Budva 5 4 266 8 3 18 2 685 Cetinje 2 998 9 2 11 14 4 603 Danilovgrad 3 884 9 5 14 24 1 668 Herceg Novi 6 229 4 2 6 28 1 1 095 Kolašin 1 721 1 9 10 17 339 Kotor 4 576 3 7 10 13 2 799 Mojkovac 1 921 2 2 4 19 2 348 Nikšiæ 16 594 1 14 8 22 90 2 965 2 Plav 3 583 7 26 33 44 595 6 Pljevlja 5 862 2 12 16 4 22 1 132 2 Plužine 581 1 2 2 1 130 Podgorica 45 667 148 3 55 93 7 229 422 30 Rožaje 7 271 3 6 33 39 1 068 128 8 Šavnik 373 4 1 5 72 2 Tivat 1 3 025 9 4 516 13 18 2 Ulcinj 3 4 718 6 7 852 13 33 9 653 Žabljak 1 140 1 1 14 Crna Gora 145 126 443 187 24 636 256 1 194 88

DJEČJI RAD

101

Tabela 12: Djeca prema aktivnosti po starosti, Popis 2011.

Starost

Tabela 14: Djeca prema aktivnosti i nacionalnosti, Popis 2011.

Pol

Ukupno

Aktivni

Neaktivni

Ostali

15-17

Muško

13 601

260

13 302

39

15-17

Žensko

12 774

183

12 542

49

15

Muško

4 691

49

4 618

24

15

Žensko

4 372

30

4 315

27

16

Muško

4 507

88

4 409

10

16

Žensko

4 276

50

4 216

10

17

Muško

4 403

123

4 275

5

17

Žensko

4 126

103

4 011

12

Tabela 14a: Djeca prema zaposlenosti i nacionalnosti, Popis 2011.

Aktivnost Nacionalnost Ukupno Muško Žensko Crnogorci Srbi Muslimani Bošnjaci Albanci Hrvati Romi Egipæani Ne želi da se izjasni Ostali

120 81 28 65 46 1 51 31

69 51 14 25 27 38 25

51 30 14 40 19 1 13 6

13 7

7 4

6 3

Zaposleni Nacionalnost Ukupno Muško Žensko Crnogorci Srbi Muslimani Bošnjaci Albanci Hrvati Romi Egipæani Ne želi da se izjasni Ostali

63 39 10 12 35 1 10 10

39 25 6 8 21 10 10

24 14 4 4 14 1 -

5 2

4 2

1 -

Tabela 13: Djeca prema aktivnosti i aktivnost lica prema zaposlenosti po opštinama, Popis 2011.

Starost 15-17 15-17 15 15 16 16 17 17

102

Pol Ukupno Muško 13 601 Žensko 12 774 Muško 4 691 Žensko 4 372 Muško 4 507 Žensko 4 276 Muško 4 403 Žensko 4 126

Ukupno Aktivna lica Neaktivna lica aktivna djeca Nezaposleni Zaposleni Penzioneri Ðaci Domaæice Ostali 39 507 12 788 7 125 135 260 49 687 11 848 7 62 121 183 24 128 4 487 3 31 18 49 27 181 4 134 14 16 30 10 188 4 221 38 50 88 10 233 3 979 4 21 29 50 5 191 4 080 4 56 67 123 12 273 3 735 3 27 76 103

DJEČJI RAD

103

% Cetinje % Danilovgrad %

Tabela 15: Djeca prema državljanstvu po opštinama, Popis 2011.

Herceg Novi % Kolašin

Djeca koja imaju državljanstvo: U proceduri sticanja Strane crnogorskog Bez Bez Crne Gore države državljanstva državljanstva odgovora Ukupno

Opština Andrijevica % Bar % Berane % Bijelo Polje % Budva % Cetinje % Danilovgrad % Herceg Novi % Kolašin % Kotor % Mojkovac % Nikšiæ % Plav % Pljevlja

104

Plužine

%

1 063 95.0% 8 443 89.0% 8 319 93.8% 11 468 97.8% 3 547 83.1% 2 894 96.5% 3 690 95.0% 5 564 89.3% 1 668 96.9% 4 280 93.5% 1 877 97.7% 15 887 95.7% 3 444 96.1% 5 647 96.3% 571

27 2.4% 591 6.2% 222 2.5% 66 0.6% 471 11.0% 20 0.7% 96 2.5% 404 6.5% 23 1.3% 152 3.3% 11 0.6% 191 1.2% 47 1.3% 78 1.3% 1

13 1.2% 131 1.4% 78 0.9% 76 0.6% 100 2.3% 16 0.5% 38 1.0% 157

4 0.4% 228 2.4% 185 2.1% 8 0.1% 73 1.7% 10 0.3% 33 0.8% 66

12 1.1% 92 1.0% 67 0.8% 111 0.9% 75 1.8% 58 1.9% 27 0.7% 38

1 119 100.0% 9 485 100.0% 8 871 100.0% 11 729 100.0% 4 266 100.0% 2 998 100.0% 3 884 100.0% 6 229

2.5% 4

1.1% 6

0.6% 20

100.0% 1 721

0.2% 39 0.9% 4 0.2% 151 0.9% 20 0.6% 23 0.4% 3

0.3% 56 1.2% 2 0.1% 146 0.9% 2 0.1% 35 0.6% -

1.2% 49 1.1% 27 1.4% 219 1.3% 70 2.0% 79 1.3% 6

100.0% 4 576 100.0% 1 921 100.0% 16 594 100.0% 3 583 100.0% 5 862 100.0% 581

% Kotor % Mojkovac Opština

%

Nikšiæ Andrijevica % Plav Bar Pljevlja Berane

% %

Plužine Bijelo Polje % Podgorica Budva % Rožaje Cetinje

%

Danilovgrad Šavnik % Herceg Novi Tivat Kolašin Ulcinj Kotor Žabljak Mojkovac Crna Gora

% % % %

Nikšiæ % Plav % Pljevlja % Plužine

83.1% 2 894 96.5% 3 690 95.0% 5 564 89.3% 1 668 96.9% 4 280 93.5% 1 877 Crne Gore 97.7% 15 1 887 063 95.7% 95.0% 3 8 444 443 96.1% 89.0% 5 8 647 319 96.3% 93.8% 571 11 468 98.3% 97.8% 41 841 3 547 91.6% 83.1% 6 894 865 2 94.4% 96.5% 3 370 690 99.2% 95.0% 5 616 564 2 89.3% 86.5% 1 4 668 274 96.9% 90.6% 4 640 280 93.5% 98.0% 1 968 877 134 97.7% 93.0% 15 887 95.7% 3 444 96.1% 5 647 96.3% 571

2.3% 11.0% 1.7% 1.8% 100.0% 16 10 20 58 2 998 0.5% 0.3% 1.9% 0.7% 100.0% 38 33 27 3 884 96 2.5% 1.0% 0.8% 100.0% 0.7% 404 157 66 38 6 229 6.5% 2.5% 1.1% 0.6% 100.0% 23 4 6 20 1 721 1.3% 0.2% 0.3% 1.2% 100.0% Djeca koja imaju državljanstvo: 152 39 56 49 4 576 U proceduri 3.3% 0.9% 1.2% 1.1% 100.0% sticanja 11 crnogorskog 4 27 1 921 Strane Bez2 Bez 0.6% državljanstva države državljanstva odgovora Ukupno 0.2% 0.1% 1.4% 100.0% 191 151 146 219 16 13 4 12 1 594 119 27 1.2% 2.4% 0.9% 0.9% 1.3% 100.0% 1.2% 0.4% 1.1% 47 20 591 2 70 3 131 228 92 9 583 485 1.3% 0.6% 0.1% 6.2% 2.0% 100.0% 1.4% 2.4% 1.0% 78 23 35 79 5 222 78 185 67 8 862 871 1.3% 0.4% 0.6% 1.3% 100.0% 2.5% 0.9% 2.1% 0.8% 1 3 6 581 66 76 8111 11 729 0.2% 0.5% 1.0% 100.0% 0.6% 0.6% 0.1%0.9% 1 471 416 732 1238 440 45 100 73 75 4 667 266 3.1% 1.6% 2.7% 1.0% 100.0% 2.3% 11.0% 1.7% 1.8% 112 62 17 215 7 16 10 20 58 2 271 998 1.5% 0.9% 0.2% 3.0% 100.0% 0.5% 0.3% 1.9% 0.7% 2 1 383327 3 373 884 96 2.5% 0.5% 0.3% 100.0% 1.0%0.8%0.7% 404 157 66 236 38 6 025 229 52 81 40 3 6.5% 7.8% 1.7% 2.7% 1.3% 100.0% 2.5% 1.1% 0.6% 23 4 6 20 1 142 53 36 213 4 721 718 1.3% 3.0% 1.1% 0.8% 4.5% 100.0% 0.2% 0.3% 1.2% 152 4 1 8 39 5649 4 653 576 3.3% 0.2% 0.6% 1.2% 100.0% 0.9% 1.2%1.1% 11 1 753 2 226 4 312 1 867 145 4 2 27 1 126 921 0.6% 1.20% 1.5% 3.0% 1.3% 100.0% 0.2% 0.1% 1.4% 191 151 146 219 16 594 1.2% 0.9% 0.9% 1.3% 100.0% 47 20 2 70 3 583 1.3% 0.6% 0.1% 2.0% 100.0% 78 23 35 79 5 862 DRŽAVLJANSTVO 105 1.3% 0.4% 0.6% 1.3% 100.0% 1 3 6 581

Tabela 16: Državljanstvo djece prema nacionalnoj odnosno etničkoj pripadnosti, Popis 2011.

Tabela 16a: Državljanstvo djece prema nacionalnoj odnosno etničkoj pripadnosti u %, Popis 2011.

Djeca koja imaju državljanstvo: Nacionalna odnosno etnièka pripadnost Ukupno

Crne Gore

U proceduri sticanja Strane crnogorskog Bez Nema države državljanstva državljanstva podataka

Ukupno 145 126 134 959 4 254 Crnogorci 63 372 61 447 444 Srbi 36 541 33 623 1 892 Muslimani 5 354 5 056 122 Bošnjaci 15 950 15 376 163 Albanci 7 763 7 172 217 Hrvati 706 674 20 Romi 3 250 1 587 425 Egipæani 1 082 321 271 Ne želi da se izjasni 8 862 8 138 329 Ostali 2 246 1 565 371

106

Djeca koja imaju državljanstvo:

1 753 444 392 82 108 107 4 344 133

2 226 433 282 34 24 58 852 347

1 934 604 352 60 279 209 8 42 10

113 26

125 71

157 213

Nacionalna odnosno etnièka pripadnost Ukupno Ukupno Crnogorci Srbi Muslimani Bošnjaci Albanci Hrvati Romi Egipæani Ne želi da se izjasni Ostali

Crne Gore

U proceduri sticanja Strane crnogorskog Bez Nema države državljanstva državljanstva podataka

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

93% 97% 92% 94% 96% 92% 95% 49% 30%

3% 1% 5% 2% 1% 3% 3% 13% 25%

1% 1% 1% 2% 1% 1% 1% 11% 12%

2% 1% 1% 1% 1% 26% 32%

1% 1% 1% 1% 2% 3% 1% 1% 1%

100% 100%

92% 70%

4% 17%

1% 1%

1% 3%

2% 9%

DRŽAVLJANSTVO

107

Tabela 17: Nacionalna odnosno etnička struktura djece po opštinama, Popis 2011.

Opštine Crna Gora Andrijevica Bar Berane Bijelo Polje Budva Cetinje Danilovgrad Herceg Novi Kolašin Kotor Mojkovac Nikšiæ Plav Pljevlja Plužine Podgorica Rožaje Šavnik Tivat Ulcinj Žabljak

108

Ukupno Crnogorci Muslimani Bošnjaci Srbi Albanci Hrvati Bošnjaci Romi Egipæani OpštineSrbi Ukupno Crnogorci Muslimani Albanci 17082 3 250 706 15 7 763 5 354 5 35463 15 36 541145 126 63 Crna 372 Gora 145 126 763 950 372950 36 541 -1 642 408 1 119 Andrijevica 1 642 408 1 119 12 112 16 2 160 9 485810 4 391662 2 160493 4 Bar 391 9 485 493 662 810 101 8 1 733 3 420 14 3 420 8 871523 2 300 2 Berane 300 8 871 14 1322 733 523 7 3 702 3 735 23 1 614 1 614 2 112 3 735 11 729 2 Bijelo 112 Polje 11 729 23 3162 702 71 17 14 1 383 4 266 25 2 230 21 1 383 18 2 Budva 230 4 266 18 21 25 -1 48 1 91 2 998 2 2 742 2 Cetinje 742 2 998 2 91 -3 57 972 3 884 3 2 564 2 Danilovgrad 564 3 884 3 972 3 157 1159 49 2 760 6 229 20 2 235 9 2 760 7 2 Herceg 235 6 229 Novi 20 --539 1 721 3 1 064 1 Kolašin 064 1 721 3539 41 442 216 1 335 4 576 15 2 320 2 1 335 28 2 Kotor 320 4 576 28 15 -7 621 1 921 - 1 182 2 1 Mojkovac 182 1 921 2 621 237 242 14 3 662 16 594 8910 634 38 3 662 26 10 Nikšiæ 634 16 594 26 38 89 1 899 484 3 583183 202 202 3 583 Plav 776 1 899 183484776 -3 7 3 152 5 862315 1 543388 3 152 3 1 Pljevlja 543 5 862 388 315--380 161 581 Plužine -380 581 - 161 39 21072 2 634 1 236 1 138 9 449 1 23625 052 9 449 45 667 25 Podgorica 052 45 667 2369 634 138 40 350 6 230 295 210 7 271 95 7 271 Rožaje 350 6 230 295 210 95 --156 204 373 Šavnik -156 373 - 204 164 19 335 920 3 025 21 1 046 28 1 Tivat 046 3 025 38 28 21 920 38 32 78 1 3 349 192 4 718198 558 98 558 4 718 Ulcinj 3 349 98 198 192 --278 329 653 1278 653 1 329 Žabljak

Ne želi Ne želi da se da se izjasni Ostali Hrvati Romi Egipæani izjasni 8 862 8 862 1 082 250 706 23 246 234545 225 604 604 12 112 16 93 3578 357 101 322 121 2537 253 162 136 351 351 71 17 14 29 8585 48 485 2827 282 137 882 882 15 115 49 308585 122 453 453 41 44 216 207 8989 223 1 429 1 429 237 242 14 142525 527 402402 -4040 729 2 949 2 949 369 39 2 072 312020 40 499 98 356 356 164 19 335 101 1111 111 32 78 103535 -

Ostali 2 246 23 225 93 121 136 29 48 137 30 122 20 223 14 52 729 31 4 98 101 10

ETNIČKO-KULTUROLOŠKE KARAKTERISTIKE

109

Tabela 17a: Nacionalna odnosno etnička struktura djece po opštinama u %, Popis 2011.

Opštine Crna Gora Andrijevica Bar Berane Bijelo Polje Budva Cetinje Danilovgrad Herceg Novi Kolašin Kotor Mojkovac Nikšiæ Plav Pljevlja Plužine Podgorica Rožaje Šavnik Tivat Ulcinj Žabljak

110

Ne želi da se Ukupno Crnogorci Opštine Srbi Ukupno Muslimani Crnogorci Bošnjaci Srbi Albanci Muslimani Hrvati Bošnjaci Albanci izjasni Hrvati Romi Egipæani 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

25% 44% Crna Gora Andrijevica 57% 36% Bar 23% 46% Berane 39% 26% Bijelo Polje 32% 18% Budva 32% 52% Cetinje 3% 91% Danilovgrad 25% 66% Herceg Novi 44% 36% Kolašin 31% 62% Kotor 29% 52% Mojkovac 32% 62% Nikšiæ 22% 64% Plav 14% 6% Pljevlja 54% 26% Plužine 65% 28% Podgorica 21% 55% Rožaje 3% 1% Šavnik 42% 55% Tivat 30% 35% Ulcinj 4% 12% 50% Žabljak 43%

4% 100% 100% 9% 100% 6% 100% 14% 100% 1% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 1% 100% 5% 100% 5% 100% 100% 3% 100% 4% 100% 100% 1% 100% 4% 100% 100% -

11% 44% 36% 46%7% 20% 26% 32% 18% 52% 91% 66% 36% 62% 52% 62% 64% 53% 6% 26%7% 28% 55%2% 86% 1% 55% 35%1% 12%2% 50% -

25%5% 57% 23%5% 39% 32% 32% 3% 25% 44% 31% 29%1% 32% 22% 22% 14% 54% 65% 21%6% 3%5% 42% 30%1% 71% 4% 43% -

4% - 9% 6% 14% 1% - - 1% - 5% - 1% 5% 5% - 3% 4% - 11% 1% 4% - -

2% 11% -1% 7% 4% 20% 1% 32% -2% -2% -1% -1% 53%7%-5% 2% 86%-1% 1% 2% 2% --

1% 5% -5% 1%-2%----1% 1% --22% --1% 6% 1% 5% -5% 1% 1% 71% --

6%6%4%2%8%3%7%14% 1% 5%10% 5% 5%9%1%7%7%6%2%12% 11% 2%5%-

Ne želi da se Ostali Romi Egipæani izjasni

Ostali

2% 2% 51%2% 1% 1% 4% 1% 1% 3%1% 2% 1%2% 2% 2%3% 1% 1%1% 1% -1%-2% 5% -1%3% 1% 2% 2% 2%-

2% 51% 2% 1% 1% 3% 1% 1% 2% 2% 3% 1% 1% 1% 2% 1% 3% 2% 2%

1% 1% 2% 1% 1% 1% 5% 1% -

6% 6% 4% 2% 8% 3% 7% 14% 5% 10% 5% 9% 1% 7% 7% 6% 2% 12% 2% 5%

ETNIČKO-KULTUROLOŠKE KARAKTERISTIKE

111

Tabela 18: Nacionalna odnosno etnička struktura djece po polu, Popis 2011.

Pol

0

4 064

1 7814 064 918 1 781127 0

918 477 127

181 477 26

181 114

2638

114 320 38

82 320

82

1

4 231

1 8234 2311 007 1 823181 1 007 459 181

202 459 18

202 109

1841

109 319 41

72 319

72

2

4 179

2 1 8314 179 943 1 831165

943 491 165

190 491 22

190 122

2234

122 319 34

62 319

62

3

4 111

3 1 8324 111 944 1 832156

944 475 156

212 475 18

212 107

1839

107 265 39

63 265

63

4

3 776

4 1 6263 776 890 1 626148

890 416 148

176 416 28

176 100

2831

100 284 31

77 284

77

5

3 762

5 1 5663 762 908 1 566145

908 451 145

222 451 16

222 108

1640

108 238 40

68 238

68

6

3 817

6 1 6933 817 917 1 693121

917 453 121

191 453 14

19193

1426

93 239 26

70 239

70

Muško

Muško 112

Starost PolUkupno StarostCrnogorci UkupnoSrbi Crnogorci Muslimani SrbiBošnjaci Muslimani Albanci Bošnjaci HrvatiAlbanci Romi Hrvati Egipæani Romi Ne želi Egipæani da Ostali Ne želi da Ostali se izjasni se izjasni

7

3 941

7 1 7253 941 971 1 725147

971 456 147

213 456 17

21385

1735

85 220 35

72 220

72

8

4 282

8 1 8904 2821 031 1 890141 1 031 502 141

238 502 18

23894

1836

94 263 36

69 263

69

9

4 214

230 491 17

23096

1737

96 245 37

64 245

64

10

4 254

228 479 20

228 103

2027

103 245 27

59 245

59

11

4 068

227 396 15

22794

1526

94 196 26

66 196

66

12

4 298

9 1 8424 2141 037 1 842155 1 037 491 155 101 8914 2541 033 1 891169 1 033 479 169 111 7974 0681 082 1 797169 1 082 396 169 121 8764 2981 123 1 876157 1 123 488 157

240 488 13

24063

1337

63 239 37

62 239

62

13

4 363

270 432 15

27084

1527

84 199 27

73 199

73

14

4 406

237 480 20

23797

2023

97 193 23

65 193

65

15

4 691

263 492 24

26378

2423

78 238 23

69 238

69

16

4 507

131 9194 3631 178 1 919166 1 178 432 166 141 8944 4061 216 1 894181 1 216 480 181 151 9764 6911 369 1 976159 1 369 492 159 161 9254 5071 356 1 925151 1 356 411 151

253 411 30

25378

3034

78 204 34

65 204

65

17

4 403

171 9584 4031 250 1 958149 1 250 442 149

244 442 28

24460

2827

60 186 27

59 186

59

ETNIČKO-KULTUROLOŠKE KARAKTERISTIKE

113

Nastavak tabele 18: Nacionalna odnosno etnička struktura djece po polu, Popis 2011.

Pol

0

3 835

1 0 6593 835 826 1 659137

826 450 137

211 450 25

211 106

2534

106 315 34

72 315

72

1

3 823

1 6693 823 867 1 669133

867 450 133

180 450 27

180 103

2733

103 296 33

65 296

65

2

3 771

2 6113 771 911 1 611140 1

911 427 140

182 427 20

182 105

2029

105 278 29

68 278

68

3

3 694

3 6233 694 881 1 623127 1

881 385 127

186 385 18

18695

1830

95 287 30

62 287

62

4

3 466

4 4823 466 847 1 482117 1

847 397 117

176 397 15

17691

1529

91 254 29

58 254

58

5

3 402

5 5003 402 805 1 500109 1

805 400 109

188 400 16

18894

1625

94 234 25

31 234

31

6

3 512

179 383 15

17989

1531

89 221 31

49 221

49

7

3 699

915 434 139

194 434 22

19491

2229

91 234 29

51 234

51

8

3 855

6 5133 512 908 1 513124 1 7 5903 699 915 1 590139 1 8 6793 855 955 1 679147 1

908 383 124

Žensko

Žensko 114

Starost Pol Ukupno StarostCrnogorci Ukupno Srbi Crnogorci Muslimani SrbiBošnjaci Muslimani Albanci Bošnjaci HrvatiAlbanci Romi Hrvati Egipæani Romi Ne želi Egipæani da Ostali Ne želi da Ostali se izjasni se izjasni

955 434 147

194 434 16

19492

1626

92 262 26

50 262

50

9

3 946

474 163

205 474 17

20570

1730

70 227 30

59 227

59

10

4 019

441 142

214 441 30

21497

3027

97 224 27

49 224

49

11

3 828

398 136

236 398 17

23675

1729

75 233 29

60 233

60

12

3 994

415 157

227 415 13

22791

1328

91 218 28

51 218

51

13

4 039

224 402 21

22478

2118

78 236 18

69 236

69

14

4 102

240 430 20

24065

2025

65 223 25

51 223

51

15

4 372

257 431 16

25775

1631

75 244 31

64 244

64

16

4 276

13 1 7794 0391 047 1 779165 1 047 402 165 14 1 8314 1021 062 1 831155 1 062 430 155 15 1 9614 3721 124 1 961169 1 124 431 169 16 1 8634 2761 144 1 863156 1 144 456 156

226 456 24

22682

2423

82 229 23

73 229

73

17

4 126

17 1 8094 1261 100 1 809151 1 100 452 151

227 452 15

22766

1524

66 235 24

47 235

47

9 7333 946 968 1 733163 968 1 10 1 7784 0191 017 1 778142 1 017 11 1 6823 828 962 1 682136 962 12 1 7653 9941 029 1 765157 1 029

ETNIČKO-KULTUROLOŠKE KARAKTERISTIKE

115

Tabela 19: Djeca prema maternjem jeziku i nacionalnosti, Popis 2011.

Tabela 20: Djeca prema vjeroispovijesti i nacionalnosti, Popis 2011.

Vjeroispovijest

Maternji jezik Ne želi da se Nacionalnost Ukupno Crnogorski Srpski Bosanski Albanski HrvatskiRomski izjasni Ostalo Crnogorci Srbi Muslimani Bošnjaci Albanci Hrvati Romi Egipæani Ne želi da se izjasni Ostali

63 372 36 541 5 354 15 950 7 763 706 3 250 1 082

44 615 458 4 674 4 987 416 310 184 46

14 677 35 633 225 56 42 24 136 39

8 4 139 9 739 56 -

109 2 82 9 7 178 277 983

3 1 263 -

8 862 2 246

807 440

2 257 900

14 42

38 110

3 2

Jehovini

Nacionalnost Ukupno Adventisti Agnostici Ateisti Budisti HrišæaniIslamska svjedoci Katolièk

29 2 065 1 866 144 300 8 33 163 119 1 040 56 14 77 32 2 629 17 7 3 9 2 5 5 412 25 40

Crnogorci Srbi Muslimani Bošnjaci Albanci Hrvati Romi Egipæani Ne želi da se izjasni Ostali

326 687

63 372 36 541 5 354 15 950 7 763 706 3 250 1 082

40 1 2 -

28 2 -

584 34 6 3 2 14 -

4 -

144 43 11 2

1 616 1 4 816 15 218 4 573 1 674 573

11 1 5 -

1 139 3 1 973 667 2 -

8 862 2 246

8 243

-

14 23

5

9 30

155 269

3 1

125 187

Vjeroispovijest Vjeroispovijest

Vjeroispovijest

Ne želi Jehovini Jehovini da se Nacionalnost svjedoci Nacionalnost Ukupno Adventisti Agnostici Ateisti Budisti HrišæaniIslamska Ukupno Katolièka Adventisti Agnostici izjasni AteistiOstale Budisti HrišæaniIslamska svjedoci Katolièka Muslimanska Pravoslavna Protestanti

Crnogorci Srbi Muslimani Bošnjaci Albanci Hrvati Romi Egipæani Ne želi da se izjasni Ostali

116

63 372 36 541 5 354 15 950 7 763 706 3 250 1 082

40 1 2 -

28 2 -

584 34 6 3 2 14 -

4 -

8 862 2 246

8 243

-

14 23

5

40 144 1 616 6311372 1 139 Crnogorci 43 1 36 541 31 Srbi 4 816 5 354 -Muslimani - 15 218 15 950 -Bošnjaci 11 4 573 7 1763 1 9732 Albanci 667706 Hrvati 1 674 3 5250 2Romi 2 573 1 082 -Egipæani Ne želi da 1258 se9izjasni155 8 3862 243 30 269 2 1246 187 Ostali

28 1 480 24 4977061 175968493-

584 919 34 42 6 21 33 2 13 14 13 565-

5834 27113201152606-

96111-

14 3 783 23 42

33745

7 56144 817 1 616 43 41 36 136 -1 4 816- - 15 218112 4 573-5 21 674267 2573 3

9 4 636 30 1 254

155269 7

ETNIČKO-KULTUROLOŠKE KARAKTERISTIKE

11 1 5 -

1 139 3 1 973 667 2 -

3 1

125 187

117

Tabela 21: Djeca prema poznavanju rada na računaru i nacionalnosti, Popis 2011.

Tabela 22: Djeca prema bračnom stanju i nacionalnosti, Popis 2011.

Braèno stanje

Poznavanje rada na raèunaru Lica koja djelimièno poznaju rad na raèunaru

Lica koja ne poznaju rad na raèunaru

Nacionalnost Pol

Nacionalnost

Ukupno

Kompjuterski pismena lica

Crnogorci

11 492

8 730

2 225

365

172

7 343

5 238

1 618

363

124

935

542

271

100

22

Bošnjaci

2 684

1 453

856

289

86

Albanci

1 470

786

559

77

48

Hrvati

137

112

22

1

2

Romi

439

30

105

274

30

Egipæani

162

18

36

104

4

1 336

967

291

59

19

377

257

70

29

21

Srbi Muslimani

Ne želi da se izjasni Ostali

118

Bez odgovora

nema neoženjen/ oženjen/ razveden/ udovac/ Ukupno podataka neudata udata razvedena udovica 5 859 3 975 459 1 345 760 82 216 84

3 4 1 2 -

5 824 3 944 455 1 338 754 82 199 83

32 27 3 7 6 15 1

-

-

628 193

1 -

625 191

2 2

-

-

Crnogorke Djevojèice 5 633 Srpkinje 3 368 Muslimanke 476 Bošnjakinje 1 339 Albanke 710 Hrvatice 55 Romkinje 223 Egipæanke 78 Ne žele da se izjasne 708 Ostale 184

4 3 1 4 2 5 1

5 572 3 320 465 1 286 694 54 185 69

56 42 10 48 13 1 30 8

1 2 1 1 3 -

1 -

1 0

703 181

4 3

-

-

Crnogorci Srbi Muslimani Bošnjaci Albanci Hrvati Romi Egipæani Ne želi da se izjasni Ostali

Djeèaci

ETNIČKO-KULTUROLOŠKE KARAKTERISTIKE

119

Tabela 23: Djeca prema stranom jeziku koji razumiju, pišu i čitaju, Popis 2011.

Strani jezik koji djeca razumiju, pišu i èitaju Nacionalnost

Ukupno

engleski

ruski

francuski

italijanski

njemački

14 401

8 767

1 686

953

2 555

440

8 247

5 187

1 180

521

957

402

766

496

99

44

71

56

Bošnjaci

1 964

1 320

288

174

43

139

Albanci

1 115

734

19

34

103

225

Hrvati

173

122

1

4

41

5

Romi

60

23

5

3

7

22

Egipæani

21

8

1

2

-

10

1 589

989

194

111

251

44

389

250

33

22

60

24

Crnogorci Srbi Muslimani

Ne želi da se izjasni Ostali

120