Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama - UNICEF, 2010.

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Rezultati istraĹživanja MeÄ‘u mladima su identifikovana Ä?etiri interpretatibilna stava: proevropski stav, antiglobalizacijski euroskepticizam, neevropski etatizam, kulturni etnocentrizam.

De Facto Consultancy 7/5/2010

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

SADRŽAJ

Sadržaj

02

EU i mladi – uvodna razmatranja

03

Uvodne napomene Rezultati istraživanja po pitanjima Kratki izvodi

09 12 63

Annex 1 - Upitnik Annex 2 – Uzorak Annex 3 – Realizovani uzorak

67 78 80

DeFacto Consultancy

Page 2

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

EU i mladi uvodna razmatranja

Â

DeFacto Consultancy

Page 3

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Francuski ministar spoljnih poslova i veliki vizionar Robert Šuman je 9. maja 1950. godine na konferenciji za štampu predstavio prijedlog stvaranja nadnacionalne organizacije, s ciljem nalaženja zajedničkog imenitelja oko kojeg bi mogle da se ujedine sve, ili većina država Evrope, među kojima i, u Drugom svjetskom ratu pobijeđene, Njemačka i Italija. „...Evropa neće biti stvorena odjednom, niti prema jedinstvenom planu. Biće izgrađena putem konkretnih dostignuća koja najprije stvaraju faktičku solidarnost... Sjedinjavanje proizvodnje uglja i čelika trebalo bi odmah da stvori zajedničke osnove za ekonomski razvoj što je prvi korak ka evropskoj federaciji i da promijeni sudbinu onih regiona koji su dugo bili posvećeni proizvodnji municije za ratovanje, čije su žrtve najčešće bili.“ Od Šumanove deklaracije iz 1950. godine do danas, EU je izrasla u porodicu demokratskih evropskih zemalja čiji je cilj izgradnja boljih životnih uslova za sve njene građane, očuvanje mira i postizanje napretka. Evropska unija je ujedinila veći dio evropskog kontinenta. Nju danas čini 27 država, odnosno preko 500 miliona stanovnika koji komuniciraju na 23 jezika, koji dijele iste demokratske vrijednosti i posvećeni su zajedničkom radu za

opšte

dobro

građana

Unije.

Ona

je

jedinstvena

nadnacionalna organizacija u kojoj se zajedničke politike sprovode preko veoma razvijenog mehanizma institucija, koje objedinjuje i uređuje

pravna

tekovina

EU,

tzv.

Acquis

communautaire .

Evropska unija baštini temeljne vrijednosti čovječanstva kao što su poštovanje ljudskog dostojanstva, slobodu, demokratiju, jednakost. To su vrijednosti koje su zajedničke svim državama članicama EU.

DeFacto Consultancy

Page 4

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Iako je omladinska politika u nadležnosti zemalja članica, institucije EU su ostvarile saradnju kako bi se neki zajednički problemi mladih zajednički rješavali.

Evropska unija nastoji da kod mladih izgradi osjećaj da su građani Evrope, i na taj način ih ohrabri da se uključe u diskusiju vezanu za izgradnju i budućnost Evropske unije.

Od kraja devedesetih godina EU kreira politiku evropske obrazovne saradnje koja ima za cilj da do 2010. godine “Unija postane najkonkurentniji i najdinamičniji ekonomski prostor u svijetu koji počiva na znanju”.

Jedan

od

najznačajnijih

dokumenata

koji

promoviše

punopravno učešće mladih u odlukama koje utiču na njihov život je Evropska povelja o učešću mladih u životu na lokalnom i regionalnom nivou. Riječ je o dokumentu Savjeta Evrope koji su kreirali evropski stručnjaci u saradnji sa mladima.

Ovaj dokument daje preporuke i lokalnim i regionalnim vlastima i predlaže načine kako da se mladima omogući da budu aktivni građani.

Posebno značajna je evropska politika obrazovanja koja ima za cilj podsticanje doživotnog učenja i poboljšanje kvaliteta školskih sistema. EU insistira na unifikaciji evropskog visokog školstva, jasnoći nastavnih programa i uzajamnom priznavanju studija.

Države EU imaju razvijenu saradnju u oblasti unaprijeđenja znanja, razvoja razmjene informacija i dobre prakse. To za rezultat ima podsticanje pokretljivosti studenata i nastavnika, kao i unaprijeđenje saradnje između obrazovnih ustanova.

Evropska unija danas ima više desetina miliona mladih, koji pohađaju različite škole u državama članicama. Unija nudi mladima mnogo prilika da upoznaju druge zemlje tokom

DeFacto Consultancy

Page 5

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

školovanja, studija ili obuke. Postoji više programa EU koji podržavaju obrazovanje i pokrivaju sve razmjene i programe usavršavanja i obuke.

Evropska komisija je 27. aprila 2010. godine usvojila novu EU strategiju za mlade za predstojeću deceniju. Nova strategija, pod nazivom "Mladi - ulaganje i osnaživanje", uvažava mlade kao jednu od najranjivijih grupa u društvu, a posebno u kontekstu

sadašnje

ekonomske

krize.

Strategija

takođe

uvažava da su mladi dragocjen resurs u današnjem društvu koje sve više stari. Ova strategija će voditi EU politiku mladih u narednoj dekadi i nastojaće da pojača saradnju između država članica koje se bave pitanjima mladih. Nova EU strategija za mlade promoviše cross-sektorski pristup rješavanju važnih pitanja mladih, čija su tri glavna cilja: stvoriti više mogućnosti za mlade u obrazovanju i zapošljavanju, poboljšanju učešća mladih u društvu, te unaprijediti solidarnost među mladima i društvu.

EU svojim politikama promoviše mobilnost mladih unutar svojih granica, neformalno obrazovanje i međukulturalni dijalog, te uključivanje svih mladih ljudi bez obzira na njihovo obrazovanje, socijalni položaj ili kulturu iz koje dolaze. Na taj način se razvija solidarnost i tolerancija među mladima, jača razumijevanje među mladima u različitim zemljama, stvaraju mogućnosti za razvoj kvalitetnog sistema podrške omladinskim aktivnostima i organizacijama na nivou Evrope. Konkretni programi EU koji doprinose realizaciji ovih ciljeva su Erasmus Mundus, Youth in Action, Leonardo da Vinci, Comenius, Lifelong learning i dr.

Mladi koji žive u bilo kojoj zemlji Evropske unije, putuju slobodno, bez viza i ograničenja boravka. Imaju pravo da žive i rade u svakoj državi članici EU. Njihove diplome, stečene u bilo kojoj zemlji članici EU priznate su i važe i u drugim državama

DeFacto Consultancy

Page 6

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

članicama. Mladi EU učestvuju u brojnim programima Unije koji imaju za cilj njihovu edukaciju, usvaršavanje i pripremu za život.

Crna Gora ulazak u EU vidi kao svoj strateški cilj. To će nam omogućiti

nove

razvojne

mogućnosti

u

svim

oblastima

društvenog života, dovešće do rasta životnog standarda, podsticanja zapošljenosti, poboljšanja uslova života i rada i razvoja ljudskih resursa, te unaprijeđenja kvaliteta života.

Ulazak Crne Gore u EU predstavljao bi i uključivanje u stabilno političko okruženje, osigurao sigurno i povoljno poslovno okruženje,

otvorio

nove

razvojne

mogućnosti

u

sklopu

ekonomske i monetarne unije.

Ono što je posebno značajno za građane, a naročito za mlade, članstvom u Evropskoj uniji se pružaju mogućnosti za život bez granica. To podrazumijeva slobodnu razmjenu ideja i znanja, i svakako nesmetano kretanje ljudi.

Posebno obilježje i vrijednost Evropske unije jeste jedinstvo multikulturalnosti i multietičnosti. Članstvo u EU doprinosi razvoju

kultura

država

članica

uz

poštovanje

njihove

nacionalne, vjerske i regionalne raznolikosti, uz istovremeno isticanje zajedničkog kulturnog nasljeđa. Članstvo doprinosi opštem cilju razvoja i učvršćivanja demokratije i pravne države, kao i poštovanju ljudskih prava i osnovnih sloboda.

Mladi ljudi su snaga koja se najviše zalaže za ulazak u EU. Oni čine onaj dio stanovništva za koji je pristupanje EU posebno važno i koji će dugoročno imati najviše koristi od pristupanja Uniji. Šta zapravo Evropska unija donosi mladima. Koristi od članstva su višestruke: jednak pristup školovanju na bilo kom evropskom univerzitetu, priznavanje diploma u svim državama članicama, putovanje kroz Evropu bez viza, zapošljenje pod jednakim

DeFacto Consultancy

Page 7

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

uslovima u državama članicama EU, mogućnost korišćenja sredstava iz zajedničkih fondova za naučni i istraživački rad, brojne studentske, radne, edukativne i volonterske razmjene.

DeFacto Consultancy

Page 8

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Uvodne napomene

Â

DeFacto Consultancy

Page 9

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Pred Vama se nalaze rezultati istraživanja koje je posvećeno stavovima

mladih

prema

Evropskoj

Uniji

i

evropskim

integracijama. Cilj istraživanja je da bolje razumijemo mlade i njihove stavove kada je riječ o EU. Uzorkom je obuhvaćeno 1007 ispitanika-ica iz svih srednjih škola u Crnoj Gori, sa izuzetkom dvije škole koje imaju simbolički mali broj ispitanika-ica.

Procedura

uzorkovanje

podrazumijevala

je

trostruku

stratifikaciju i to po školama, razredima i odjeljenjima, pri čemu je sam izbor učenika po odjeljenjima bio slučajan, sa po 1-10 ispitanika-ica po popisnom krugu u zavisnosti od veličine škole i broja

odjeljenja.

garantuju

Ovakva

reprezentativnost

procedura sa

i

broj

standardnom

ispitanika-ica statističkom

greškom, mjerenje od +/- 3.9% sa intervalom povjerenja od 95%.

Dizajn i struktura uzorka po školama dati su u annex-u 3.

Od ukupno ispitanih, njih 23.1% trenutno pohađa prvi razred (233 učenika-ce), 29% je u drugom razredu (292 učenik-ce), 26.6% u trećem (268 učenika-ca), a 21.3% su maturanti (214 učenika-ca).

Među ispitanicima je više bilo ženskih pripadnica, i to 59.3% (njih 597), dok je mušku populaciju činilo 40.7% ispitanika (409 učenika).

Kada je u pitanju nacionalna pripadnost, njih 47.2% se izjasnilo kao Crnogorac-ka (475), Srbin-kinja 34.8% (350), Musliman-ka 7.9% (80), Alanac-ka 2.8% (28), Bošnjak-inja 2.4% (24), 2.6% (26) je napisalo nešto drugo, a 0.4% se izjasnilo kao Hrvat-ica (4). Od ukupnog broja, 2% (20) nije željelo da da odgovor na ovo pitanje.

DeFacto Consultancy

Page 10

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Najveći broj ispitanika-ica živi u gradskom naselju – 59.6% (600), zatim u prigradskom 28.4% (286), na selu živi 11.6% (117), a dogovor nije dalo 0.4% ispitanika-ica (4).

Prema tvrdnjama ispitanika-ica, njih 38.1% (384) je prethodne godine ostvarilo odličan uspjeh, vrlodobar 33.8% (340), dobar 21.3% (214), dovoljan 3.3% (33), a nedovoljan 0.4 (4%), dok 3.2% (32) nije odgovorilo na ovo pitanje.

Projekat je finansiran od strane UNICEF-a. Istraživanje je sprovela

DeFacto

Consultancy

agencija,

agencija

za

istraživanje tržišta, ispitivanje javnog mnjenja, politički i biznis konsalting.

DeFacto Consultancy

Page 11

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Rezultati istraĹživanja po pitanjima

Â

DeFacto Consultancy

Page 12

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Mladi u Crnoj Gori sebe na skali 1-10 smatraju srećnima, odnosno zadovoljnima životom, 7.63 (standardna devijacija 2.18). Na ovo pitanje, odgovor je dalo njih 904. Linerni prikaz je dat kroz fig. 1.

Dok je najveći broj onih koji su na skali zaokružili najveće vrijednosti, najmanji broj je onih koji su to učinili kada su u pitanju najniže vrijednosti, što je prikazano sa fig. 2.

Tako se 63.9% mladih smatra srećnim, 29.6% pripada grupi ni srećnih ni srećnih, a 6.4% sebe ne smatra srećnima.

22.2

21.2

20.5

11.3 8.6 2.2 nesrecan

3.1

1.1 2

7.1

2.7 fig. 1: sreća/zadovoljstvo životom

3

4

5

6

7

8

9

srecan

fig. 2: sreća po kategorijama (%) srecni

63.9

niti srecni niti nesrecni

nesrecni

29.6

6.4

DeFacto Consultancy

Page 13

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Aritmetička sredina od 5.07 (standardna devijacija 2.56) iz drugog pitanja ukazuje na ni zadovoljstvo ni nezadovoljstvo položajem mladih u Crnoj Gori (fig. 3). Tako je njih 51.4% niti zadovoljno niti nezadovoljno, dok je veći broj onih koji su iskazali nezadovoljstvo – 29.1% od onih koji su iskazali zadovoljstvo položajem mladih u Crnoj Gori – 19.5% (fig. 4), a od ukupnog broja od 911 ispitanika-ica koliko je dalo odgovor na ovo pitanje.

fig. 3: stepen zadovoljstva položajem mladih u Crnoj Gori (1 – nezadovoljni; 10 – zadovoljni) - %

zadovoljni

19.5

niti zadovoljni niti nezadovoljni

nezadovoljni

51.4

29.1

DeFacto Consultancy

Page 14

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Upoređivanje prvog i drugog pitanja, primjetna je diskrepanca između osjećanja

sreće

i

stepena

zadovoljstva

položajem

mladih:

istovremeno se mladi osjećaju srećnima (63.9%) i niti zadovoljnima niti nezadovoljnima (51.4%). Dok je pak veći broj onih koji su se izjasnili niti srećnima niti nesrećnima (29.6%), čak 29.1% mladih je nezadovoljno, što je gotovo 10% više od onih koji su zadovoljni.

Daljim poređenjem, među populacijom mladih koji su ‘’srećni’’ njih 53.1% je niti zadovoljno niti nezadovoljno, 25.5% zadovoljno, a 21.4% nezadovoljno. Niti srećni niti nesrećni mladi su u najvećoj mjeri niti zadovoljni niti nezadovoljni – 55.7%, s tim da je značajno veći procenat nezadovoljnih (21.4%) od zadovoljnih (7.1%). Dok je najmanji procenat ‘’nesrećnih’’ mladih zadovoljan (9.4%), najveći broj njih je nezadovoljan – 67.9%, uz značajan broj onih koji se nijesu mogli izjasniti niti kao zadovoljni niti kao nezadovoljni – 22.6%.

Više od polovine ispitanih mladih, njih 52.1%, smatra da će se položaj mladih u Crnoj Gori u narednih pet godina poboljšati. Njih 32.3% smatra da će ostati isti, a 15.6% (gotovo četvrtina) da će biti lošiji (fig.

5). fig. 5: mišljenje o položaju mladih u Crnoj Gori u narednih pet godina (%)

DeFacto Consultancy

Page 15

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Mladi u Crnoj Gori će se najprije izjasniti kada je u pitanu geografska pripadnost (fig. 6) s obzirom na kraj ili mjesto u kome žive (40.3%), dok će istovremeno njihov drugi izbor biti Crna Gora kao cjelina (23.3%) ili pak regija u kojoj žive (22.2%). Nakon kraja/mjesta u kome žive, mladi će se najprije identifikovati sa Crnom Gorom kao cjelinom (28.3%). Tek po nešto više od 10% mladih će kao prvi izbor svoje geografske pripadnosti izabrati Evropu (11.1%), svijet kao cjelinu (10.3%) i regiju u kojoj žive (10%).

Kada je u pitanju drugi izbor geografskog identiteta mladih, odgovori su znatno ravnomjernije raspoređeni, pa pored Crne Gore kao cjelina i regija u kojoj žive, mladi se u znatnom broju odlučuju za građane Evrope (20.9%), svijeta kao cjeline (18.2%). Na posljednjem mjestu njihov drugog izbora je kraj ili mjesto u kojem žive (15.5%).

fig. 6: Geografski identitet Geografska odrednica Kraj ili mjesto u kojem živite Regija u kojoj živite Vaša zemlja kao cjelina (CG) Evropa Svijet kao cjelina

Prvi izbor 40.3% 10.0% 28.3% 11.1% 10.3%

DeFacto Consultancy

Drugi izbor 15.5% 22.2% 23.3% 20.9% 18.2%

Page 16

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Populacija mladih u Crnoj Gori najviše je ponosna (fig. 8) na crnogorsku istoriju, crnogorske uspjehe u sportu te kulturnu baštinu i kulturu Crne Gore. Socijalna sigurnost i socijalna zaštita u Crnoj Gori su na posljednjem mjestu, a ono na što još mladi nijesu ponosni jeste mogućnost političkog odlučivanja, tolerancija u crnogorskom društvu i demokratske institucije u Crnoj Gori, kao i zaštitu okoline Crne Gore.

Srednje vrijednosti (oko 5), odnose se na privredne uspjehe Crne Gore ugled Crne Gore u svijetu kao i osamostaljenje Crne Gore.

fig. 7

fig. 8: Patriotizam (srednja vrijednost na po aspektima; 1 – nije ponosan: 10 ponosan) Pojedinačni aspekti/područja Ponosan/na crnogorsku istoriju Ponosan/na demokratske institucije u Crne Gore Ponosan/na privredne uspjehe Crne Gore Ponosan/na socijalnu sigurnost i socijalnu zaštitu u Crnoj Gori Ponosan/na crnogorske uspjehe u sportu Ponosan/na osamostaljenje Crne Gore Ponosan/na mogućnost političkog odlučivanja u Crnoj Gori Ponosan/na toleranciju u crnogorskom društvu Ponosan/na ugled Crne Gore u svijetu Ponosan/na zaštitu okoline u Crnoj Gori Ponosan/na kulturnu baštinu i kulturu

N

Srednja vrijednost

Standardna devijacija

931 821 896 923 976 913 848 894 921 948 933

7.55 4.79 5.02 4.52 6.88 5.92 4.73 4.77 5.37 4.82 6.66

2.622 2.751 2.808 2.767 2.873 3.919 3.313 2.960 3.149 3.062 2.867

DeFacto Consultancy

Page 17

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Kada je u pitanju informatička pismenost (fig. 9), mjerena upotrebom personalnog računara, mobilnog telefona, internet pretraživanja i elektronske pošte (fig. 10), ista je na zavidnom nivou – 0.76 u odnosu na 1, prikazano aritmetičkom sredinom.

Dok je redovna upotreba mobilnih telefona izuzetno visoka, čak 82.7% mladih ispitanika-ica redovno koristi mobilni telefon, među istom populacijom upotreba interneta za elektronsku poštu je tek kod 23.7% ispitanika-ica redovna. Internet za pretraživanje se redovno koristi kod 57.7% populacije, a personalni računar 50.9%.

Najneredovnija je upotreba interneta za elektronsku poštu (18.1%).

fig. 9

fig. 10: Informatička pismenost Upotreba nikada rijetko ponekad 1. Personalni računar (PC) 4.3% 6.0% 12.0% 2. Mobilni telefon 0.7% 2.1% 2.7% 3. Internet za pretraživanje 1.9% 5.6% 10.9% 4. Internet za elektronsku poštu (e-mail) 18.1% 20.1% 22.6%

često

redovno

26.8% 11.8% 23.9% 15.3%

50.9% 82.7% 57.7% 23.7%

DeFacto Consultancy

Page 18

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Dok 67.3% mladih u Crnoj Gori podržava pridruživanje Crne Gore ostalim članicama EU (43.9% apsolutno, 23.4% uglavnom), njih 21% nema stava, odnosno svejedno im je. Kako se vidi iz fig. 11, 11.8% mladih ne podržava pridruživanje Crne Gore EU, i to srazmjerno: po 5.9% apsolutno ne podržava i više ne podržava nego što podržava, kako je prikazano na fig. 11.

fig. 11: podrška pridruživanju Crne Gore EU (%)

DeFacto Consultancy

Page 19

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Jedan od važnih segmenata istraživanje bilo je i ispitivanje stavova srednjoškolaca o EU. Za ispitivanje stavova korišćene su ljestvice procjene

ordinalnog

tipa

(Likertove

skale)

sa

četiri

stepena

(ne)slaganja.

Sami stavovi, sa referentnim skalama, testirani su u istraživanju stavova o EU (Bešić – Miheljak, 2007.). Metodološki, heterogenost samih stavova omogućava formiranje različitih struktura stavova, što je posebno predmet našeg interesovanja. fig. 12: Tvrdnje u vezi sa Evropskom unijom i stavovi prema ulasku Crne Gore u EU Tvrdnja 1.

Udruživanje Evrope upravo će mladim ljudima otvoriti velike mogućnosti.

2. Udružena Evropa će dugoročno poboljšati životne uslove svih ljudi.

3. U udruženoj Evropi ljudi će se bolje razumjeti.

4. Ne verujem da će evropsko udruživanje imati veliki značaj za mene lično.

5. U udruženoj Evropi će se kulture tako izmiješati da čovjek više neće znati odakle potiče.

6. U udruženoj Evropi teže ću naći radno mjesto jer će konkurencija porasti.

7. Postepeno će se jezici toliko izmiješati, da se uopšte više neće govoriti mojim jezikom.

8. Od udruživanja svjetske privrede profitiraće jedino oni koji su već sada moćni.

9. Što su veći i kompleksniji privredni prostori, to su više ograničene mogućnosti da realizujem moje lične interese.

10. Evropsko udruživanje imaće velik uticaj na moj život.

11. Evropsko udruživanje mnogim će ljudima služiti kao zaklon za realizovanje vlastitih interesa.

12. Jedinstvena svjetska privreda ne može funkcionisati, jer su interesi pojedinih država suviše različiti.

13. U udruženoj Evropi mladi ce dobiti priliku da slobodnije putuju kroz evropske zemlje.

14. Udružena Evropa će bit garant mira i prosperiteta na Balkanu.

15. U udruženoj Evopi mladi će lakse nalaziti posao 16. Mladi će moći da studiraju u evropskim zemljama,poslije ulaska u EU 17. Mladi Crne Gore će dobiti jednaka prava kao njihovi vršnjaci u Evropi 18. Diplome stečene u Crnoj Gori biće priznate u EU.

Slažem se u potpunosti

Uglavno m se slažem

Uglavnom se ne slažem

Ne slažem se u potpunosti

Ne znam

40.9

40.0

5.3

5.6

8.2

26.1

37.7

13.2

8.7

14.2

19.5

32.2

18.7

10.3

19.4

21.8

21.5

23.1

16.8

16.7

14.3

12.8

17.7

37.7

17.5

16.8

21.7

22.3

20.9

18.3

12.4

11.4

19.6

42.7

13.9

26.6

21.7

17.1

12.3

22.2

14.7

25.9

19.0

9.8

16.9

23.7

21.4

17.8

20.3

19.7

25.6

17.5

8.1

29.1

20.2

26.3

18.4

9.6

25.5

58.6

21.5

6.0

4.6

9.3

22.5

24.1

16.9

14.1

22.3

22.9

27.5

19.4

10.1

20.1

39.7

31.6

7.9

4.9

15.9

32.8

29.0

11.8

10.4

16.0

32.2

24.5

11.2

10.8

21.3

DeFacto Consultancy

Page 20

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Kada je o prvoj bateriji stavova riječ (fig. 12 i fig. 13), najprije, ispitanici se u najvećoj mjeri slažu sa dva stava koja u afirmativnom smislu govore o mladima i EU. Dalje, generalno, veći je stepen slaganja sa stavovima koje govore o EU u afirmativnom smislu, nego sa onima koji na različiti način izražavaju euroskepticizam. Treće, velike razlike u stepenu slaganja između stavova govore o senzitivnom odnosu ispitanika-ica kada je riječ o EU.

fig. 13

DeFacto Consultancy

Page 21

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Slično je i kada je riječ o drugoj bateriji stavova (fig. 14 i fig. 15).

Najveći stepen slaganja ispitanika-ica je sa prva dva stava, pri čemu prvi izražava realizam u pogledu procjene objektivne političke moći Crne Gore nakon ulaska u EU, a drugi predstavlja eksplicitnu podršku ulasku Crne Gore u EU. To znači da kod srednjoškolaca postoji manje-više jasna svijest o određenim nedostacima koje sa sobom nosi uključenje u EU. Dokaz za ovu konstataciju je visok stepen slaganja sa tvrdnjom ’’da bi bolje bilo da se novac predviđen prilagođavanju evropskom tržištu upotrebi za zaštitu crnogorske privrede i poljoprivrede’’. Takođe, relativno je visok procenat kritike birokratizacije EU, što govori o tome da i o nekim negativnim aspektima funkcionisanja EU srednjoškolci imaju jasan stav. fig. 14: Tvrdnje u vezi sa Evropskom unijom i NATO-om Tvrdnja 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

Male zemlje, kao što je Crna Gora, ni u budućnosti u udruženoj Evropi neće biti potpuno ravnopravne sa velikim zemljama.

Smatram da bi Crna Gora morala što prije postati članica EU. Smatram da bi se Crna Gora morala što prije uključiti u NATO. Crna Gora bi ulaskom u Evropsku uniju izgubila teško stečenu samostalnost i nezavisnost.

Za budućnost Crne Gore potpuno je svejedno da li će ili neće postati članica EU. Bilo bi pametnije da novac koji je namijenjen za prilagođavanje evropskom tržištu, Crna Gora upotrijebi za zaštitu crnogorske privrede i poljoprivrede.

Crna Gora je ekonomski dovoljno razvijena da živi i bez EU. Samostalnost Crnoj Gori vrijedi više nego sva potencijalna korist od uključivanja u EU. Evropska unija je velika birokratija na koju se trose ogromna sredstva.

Ulaskom u EU Crna Gora će izgubiti svoj kulturni identitet Ulaskom u EU se ubrzava “odliv mozgova“ zbog otvorenosti granica.

Ulaskom u EU se umanjuje nezavisnost Crne Gore u odlučivanju o svojoj budućnosti.

Ulaskom u EU se povećava konkurencija i teže nalazi posao.

Slažem se u potpunosti

Uglavnom se slažem

Uglavnom se ne slažem

Ne slažem se u potpunosti

Ne znam

40.2

24.3

13.1

7.9

14.4

33.7

27.7

12.5

10.5

15.6

14.1

14.8

16.7

28.7

25.7

10.2

12.2

21.4

30.0

26.2

11.9

12.4

24.6

33.2

17.9

35.8

22.2

13.9

9.5

18.5

9.2

11.0

23.5

39.5

16.7

14.3

11.4

18.9

28.4

27.0

20.9

22.2

15.7

10.8

30.4

8.9

10.5

23.3

35.3

21.9

16.4

17.7

16.0

12.6

37.3

17.2

22.5

19.7

16.2

24.4

17.0

17.3

21.3

19.4

25.1

DeFacto Consultancy

Page 22

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

fig. 15

Â

DeFacto Consultancy

Page 23

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Mnogo značajnije od samog procenta (ne)slaganja sa konkretnim stavovima jeste pitanje strukture stavova. Za ovu svrhu korišćena je faktorska analiza sa Varimax rotacijom. Komunaliteti pokazuju da svi stavovi koji su bili predmet istraživanja imaju svoje mjesto u strukturi stavova

(fig.

16).

Analiza

dalje

ukazuje

da

postoji

sedam

strukturiranih stavova, koji iscrpljuju 61.3% ukupne varijanse (fig. 17 i fig. 18). fig. 16 Inicijalno

Ekstrakcija

1.000 1.000 1.000 1.000

.618 .614 .548 .636

1.000

.707

1.000

.584

1.000

.644

1.000

.618

1.000

.651

1.000

.692

1.000

.558

1.000

.472

1.000

.605

1.000 1.000 1.000

.658 .682 .638

1.000

.694

1.000

.650

1.000

.624

1.000 1.000 1.000 1.000

.624 .624 .530 .572

1.000

.620

Ulaskom u EU se povećava konkurencija i teže nalazi posao.

1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000

.659 .568 .550 .638 .518 .625 .592

Page 24

Udruživanje Evrope upravo će mladim ljudima otvoriti velike mogućnosti.

Udruzena Evropa će dugoročno poboljšati životne uslove svih ljudi.

U udruženoj Evropi ljudi će se bolje razumjeti.

Ne vjerujem da će evropsko udruživanje imati veliki značaj za mene lično.

U udruženoj Evropi će se kulture tako izmješati da čovjek više neće znati odakle potiče.

U udruženoj Evropi teže ću naći radno mjesto, jer će se konkurencija povećati.

Postepeno će se kulture toliko izmješati da se uopšte više neće govoriti mojim jezikom.

Od udruživanja svjetske privrede profitiraće samo oni koji su već sada moćni. Što su veći i kompleskniji privredni prostori, to su više ograničene mogućnosti da realizujem moje lične interese.

Evropsko udruživanje imaće veliki uticaj na moj život.

Evropsko udruživanje mnogim će ljudima služiti kao zaklon za realizovanje vlastitih interesa.

Jedinstvena svjetska privreda ne može funkcionisati jer su interesi pojedinih država suviše različiti.

U udruženoj Evropi mladi će dobiti priliku da slobodnije putuju kroz evropske zemlje.

Udružena Evropa će biti garant mira i prosperiteta na Balkanu.

U udruženoj Evropi mladi će lakše nalaziti posao.

Mladi će moći da studiraju u evropskim zemljama, nakon ulaska u EU. Mladi CG će dobiti jednaka prava kao njihovi vršnjaci u Evropi, ako CG uđe u EU. Diplome stečene u CG biće priznate u EU, ako CG uđe u EU. Male zemlje kao što je CG ni u budućnosti u udruženoj Evropi neće biti potpuno ravnopravne sa velikim zemljama.

Smatram da bi CG morala što prije postati članica EU. Smatram da bi se CG što prije trebala priključiti NATO-u.

CG bi ulaskom u EU izgubila teško stečenu samostalnost i nezavisnost.

Za budućnost CG je potpuno svejedno da li će ili neće biti članica EU. Bilo bi pametnije da novac koji namijenjen za prilagođavanje evropskom tržištu CG upotrijebi za zaštitu svoje privrede.

CG je ekonomski dovoljno razvijena da živi bez EU. Samostalnost više vrijedi CG nego sva potencijlana korist od članstva u EU. EU je velika briokratija na koju se troše ogromna sredstva.

Ulaskom u EU, Crna Gora će izgubiti svoj identitet.

Ulaskom u EU, ubrzava se odliv mozgova zbog otvorenosti granica.

Ulaskom u EU, umanjuje se nezavisnost CG u odlučivanju o svojoj budućnosti.

DeFacto Consultancy

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

fig. 17: Procenat objaĹĄnjene varijanse Inicijalne ejgenvrijednosti Komponente 1 2 3 4 5 6 7

Total

% varijanse

7.724 4.399 2.148 1.374 1.174 1.122 1.072

24.916 14.191 6.929 4.433 3.788 3.619 3.459

Kumulativno % 24.916 39.107 46.036 50.469 54.256 57.875 61.334

Total 5.520 4.402 2.758 2.214 1.453 1.414 1.253

Rotirana suma kvadrata VARIMAX ROTACIJA Kumulativno % varijanse % 17.805 17.805 14.199 32.005 8.896 40.901 7.142 48.043 4.688 52.731 4.562 57.293 4.041 61.334

fig. 18: scree plot

Â

DeFacto Consultancy

Page 25

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

fig. 19 Component * 1

2

3

4

5

6

7

.634

-.070

-.199

-.166

.102

-.094

.354

.641

-.120

-.010

-.059

.371

-.037

.214

.661

-.155

.035

.225

.173

-.077

.013

.003

.233

.129

.556

.040

-.450

-.227

-.215

.232

.141

.753

-.042

.112

.074

.016

.521

.121

.536

.010

-.081

.068

-.132

.170

.256

.650

-.067

.084

.313

-.076

.589

-.068

.262

-.332

-.204

.199

.083

.138

.205

.245

.016

.146

.708

Evropsko udruživanje imaće veliki uticaj na moj život.

.328

.040

-.060

.070

.097

.739

.136

Evropsko udruživanje mnogim će ljudima služiti kao zaklon za realizovanje vlastitih interesa.

.129

.626

-.062

.271

-.137

.232

-.003

Jedinstvena svjetska privreda ne može funkcionisati jer su interesi pojedinih država suviše različiti.

-.065

.597

-.152

.228

-.189

.000

-.007

.682

.171

-.238

-.091

-.204

-.060

-.025

.769

-.132

.070

.040

.119

.166

.029

.690

-.190

-.027

-.108

-.062

.388

-.050

.782

.023

-.085

-.062

-.040

.090

-.077

.789

-.125

.056

-.155

.006

.165

-.031

Udruživanje Evrope upravo će mladim ljudima otvoriti velike mogućnosti.

Udruzena Evropa će dugoročno poboljšati životne uslove svih ljudi.

U udruženoj Evropi ljudi će se bolje razumjeti.

Ne vjerujem da će evropsko udruživanje imati veliki značaj za mene lično.

U udruženoj Evropi će se kulture tako izmješati da čovjek više neće znati odakle potiče.

U udruženoj Evropi teže ću naći radno mjesto, jer će se konkurencija povećati.

Postepeno će se kulture toliko izmješati da se uopšte više neće govoriti mojim jezikom.

Od udruživanja svjetske privrede profitiraće samo oni koji su već sada moćni. Što su veći i kompleskniji privredni prostori, to su više ograničene mogućnosti da realizujem moje lične interese.

U udruženoj Evropi mladi će dobiti priliku da slobodnije putuju kroz evropske zemlje.

Udružena Evropa će biti garant mira i prosperiteta na Balkanu.

U udruženoj Evropi mladi će lakše nalaziti posao.

Mladi će moći da studiraju u evropskim zemljama, nakon ulaska u EU. Mladi CG će dobiti jednaka prava kao njihovi vršnjaci u Evropi, ako CG uđe u EU. Diplome stečene u CG biće priznate u EU, ako CG uđe u EU. Male zemlje kao što je CG ni u budućnosti u udruženoj Evropi neće biti potpuno ravnopravne sa velikim zemljama.

.753

-.108

.186

-.079

.138

.100

-.035

-.125

.496

-.157

-.033

-.197

-.447

.313

Smatram da bi CG morala što prije postati članica EU.

.582

-.127

-.220

-.131

.452

.013

.005

Smatram da bi se CG što prije trebala priključiti NATO-u.

.410

-.048

.043

-.010

.665

.099

-.015

-.099

.475

.401

-.005

.323

.019

.173

-.038

.336

.549

.290

-.047

-.086

-.249

.013

.521

.434

.009

-.384

-.106

.046

-.061

.046

.787

.102

-.118

-.006

.102

CG bi ulaskom u EU izgubila teško stečenu samostalnost i nezavisnost.

Za budućnost CG je potpuno svejedno da li će ili neće biti članica EU. Bilo bi pametnije da novac koji namijenjen za prilagođavanje evropskom tržištu CG upotrijebi za zaštitu svoje privrede.

CG je ekonomski dovoljno razvijena da živi bez EU. Samostalnost više vrijedi CG nego sva potencijlana korist od članstva u EU. EU je velika briokratija na koju se troše ogromna sredstva.

.142

.024

.727

.068

.101

-.024

.064

-.140

.673

.258

.010

.054

-.041

.082

Ulaskom u EU, Crna Gora će izgubiti svoj identitet.

-.252

.393

.594

.232

.086

.075

.027

-.114

.597

.155

.141

.080

.094

-.298

-.164

.712

.277

.022

-.043

-.095

-.053

-.228

.614

.156

.195

.176

-.158

.212

Ulaskom u EU, ubrzava se odliv mozgova zbog otvorenosti granica.

Ulaskom u EU, umanjuje se nezavisnost CG u odlučivanju o svojoj budućnosti.

Ulaskom u EU se povećava konkurencija i teže nalazi posao.

DeFacto Consultancy

Page 26

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Na osnovu analize same strukture stavova (fig. 19), identifikovali smo sljedeće faktore (stavove): 1) proevropski stav, 2) antiglobalizacijski euroskepticizam, 3) neevropski etatizam, 4) kulturni etnocentrizam, 5) NATO, 6) benevolentan stav, 7) neinterpretatibilno.

Tako možemo reći da imamo četiri interpretatibilna stava: 1) proevropski stav, 2) antiglobalizacijski euroskepticizam, 3) neevropski etatizam, 4) kulturni etnocentrizam.

Proevropski stav obuhvata slaganje sa sljedećim tvrdnjama: 

Udruživanje Evrope upravo će mladim ljudima otvoriti velike mogućnosti.



Udružena Evropa će dugoročno poboljšati životne uslove svih ljudi.



U udruženoj Evropi ljudi će se bolje razumijeti.



U udruženoj Evropi mladi će dobiti priliku da slobodnije putuju kroz evropske zemlje.



Udružena Evropa će biti garant mira i prosperiteta na Balkanu.



U udruženoj Evropi mladi će lakše nalaziti posao.



Mladi će moći da studiraju u evropskim zemljama, nakon ulaska u EU.



Mladi CG će dobiti jednaka prava kao njihovi vršnjaci u Evropi, ako CG uđe u EU.



Diplome stečene u CG biće priznate u EU, ako CG uđe u EU.



Smatram da bi CG morala što prije postati članica EU.

DeFacto Consultancy

Page 27

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Antiglobalizacijski euroskepticizam obuhvata sljedeće tvrdnje: 

Od udruživanja svjetske privrede profitiraće samo oni koji su već sada moćni.



Evropsko udruživanje mnogim će ljudima služiti kao zaklon za realizovanje vlastitih interesa.



Jedinstvena svjetska privreda ne može funkcionisati jer su interesi pojedinih država suviše različiti.



Male zemlje kao što je CG ni u budućnosti u udruženoj Evropi neće biti potpuno ravnopravne sa velikim zemljama.



Bilo bi pametnije da novac koji namijenjen za prilagođavanje evropskom tržištu CG upotrijebi za zaštitu svoje privrede.



EU je velika briokratija na koju se troše ogromna sredstva.



Ulaskom u EU, ubrzava se odliv mozgova zbog otvorenosti granica.



Ulaskom u EU, umanjuje se nezavisnost CG u odlučivanju o svojoj budućnosti.



Ulaskom u EU se povećava konkurencija i teže nalazi posao.

Neevropski etatizam obuhvata sljedeće tvrdnje: 

Za budućnost CG je potpuno svejedno da li će ili neće biti članica EU.



CG je ekonomski dovoljno razvijena da živi bez EU.



Samostalnost više vrijedi CG nego sva potencijlana korist od članstva u EU.



Ulaskom u EU, Crna Gora će izgubiti svoj identitet.

Kulturni etnocentrizam obuhvata sljedeće tvrdnje: 

Ne vjerujem da će evropsko udruživanje imati veliki značaj za mene lično.



U udruženoj Evropi će se kulture tako izmješati da čovjek više neće znati odakle potiče.



U udruženoj Evropi teže ću naći radno mjesto, jer će se konkurencija povećati.



Postepeno će se kulture toliko izmješati da se uopšte više neće govoriti mojim jezikom.

DeFacto Consultancy

Page 28

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Jako je važno uočiti da postoji jasan proevropski stav, ali da se sa druge strane euroskepticizam pojavljuje u nekoliko oblika koje smo identifikovali kao antiglobalizacijski euroskepticizam, neevropski etatizam i kulturni etnocentrizam. U fig. 20 – 25 možemo vidjeti osnovne parametre četiri identifikovana stava. Na osnovu ovih podataka sasvim je jasno da je proevropski stav (0.71) prisutniji kod srednjoškolaca-ki nego li sva tri oblika euroskepticzma. No, komparativno, treba primjetiti da je među srednjoškolcima-kama u velikoj mjeri prisutan antiglobalizacijski stav (0.58), a relativno je visoka vrijednost i kulturnog etnocentrizma (0.42). Neevropski etatizam je značajno manje prisutan kod naših ispitanika-ica (0.33).

fig. 20: Statistika četiri strukturirana stava – 0 (min) do 1 (max) Proevropski

Antiglobalizacijski

Neevropski

Kulturni

stav

euroskepticizam

etatizam

etnocentrizam

988

976

935

965

Aritmetička sredina

.6712

.5857

.3323

.4175

Medijana

.7083

.5833

.3333

.4167

Standardna Devijacija

.22721

.22827

.26244

.27887

N

DeFacto Consultancy

Page 29

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

fig. 21

fig. 23

Â

fig. 22

fig. 24

DeFacto Consultancy

Page 30

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Dalje, na osnovu analize korelacija (povezanosti) između četiri strukturirana stava (fig. 26), možemo vidjeti negativne, ali ne značajno visoke korelacije između proevropskog stava i tri vrste euroskepticizma.

Ono što je takođe, interesantno, jeste činjenica da postoji korelacija između patriotizma i proevropskog stava, što znači da patriotizam ne ograničava evropsku orijentaciju mladih ljudi.

Dalje, interesantno je da antiglobalizacijski euroskepticizam korelira kako sa neevropskim etatizmom tako i sa kulturnim etnocentrizmom, dok korelacija između potonja dva nije naročito izražena.

No, ipak se može konstatovati da između tri oblika euroskepticizma postoji povezanost.

Konačno, interesatno je da nijedan od stavova ne korelira sa informatičkom pismenošću srednjoškolaca.

fig. 26 Proevropski stav Antiglobaliz acijski euroskeptici zam Neevropski etatizam Kulturni etnocentriza m Patriotizam

Proevrops ki stav 1

Antiglobaliza cijski euroskepticiz am -.265** 1

Neevrops ki etatizam

Kulturni etnocentriza m

Patriotizam

Informatička pismenost

-.245**

-.235**

.444**

.075*

.430**

.493**

-.275**

-.060

1

.373**

-.047

-.080*

1

-.216**

-.107**

1

.082** 1

Informatička pismenost ** p < 0.01

* p < 0.05

DeFacto Consultancy

Page 31

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Ispitivajući faktore od kojih eventualno zavise stavovi, za svaki od identifikovanih faktora izveli smo ANOVA analizu kao i OLS regresiju.

Kada je riječ o proevropskom stavu, na nivou individualnih varijabli možemo zaključiti sledeće (fig. 27): 

Srednjoškolke su u većoj mjeri proevropski orjentisane u odnosu na srednjoškolce.



Što su mlađi, srednjoškolci-ke su u većoj mjeri proevropski orjentisani.



Bošnjaci/Muslimani su značajno više proevropski orjentisani u odnosu na Albance i Crnogorce, a najmanje su proevropski orjentisani srednjoškolci-ke koji se izjašnjavaju kao Srbi.



Proevropski stav je prisutniji kod srednjoškolaca-ki koji žive u gradu, nego kod onih koji žive u prigradskim naseljima, a naročito u poređenju sa onima koji žive na selu.



Što su srednjoškolci-ke bolji đaci, to su više proevropski orjentisani.

fig. 27 Pol/rod

Razred

Nacionalna pripadnost

Naselje

Uspjeh

VAR Muški Ženski Prvi Drugi Treći Četvrti Crnogorac Srbin Albanac Bošnjak Gradsko Prigradsko Selo Dovoljan Dobar Vrlodobar Odličan

Medijana

N

.6833 .7222 .7454 .7333 .6667 .6667 .7667 .5833 .7500 .8148 .7143 .7083 .6852 .5167 .6667 .7333 .7333

400 587 230 286 263 209 471 338 27 103 589 281 114 32 210 331 380

DeFacto Consultancy

Standardna devijacija .23087 .22457 .22235 .22405 .23804 .22045 .19981 .24122 .27081 .14439 .21957 .22937 .26013 .28410 .24080 .21393 .21861

Page 32

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Na osnovu regresione analize (fig. 28), sasvim izvjesno možemo reći sljedeće: 

Što je kod srednjoškolaca patriotizam na većem nivou, to oni u većoj meri imaju proevropski stav.



Ukoliko su srednjoškolci Bošnjaci/ Muslimani ili Crnogorci, veća je vjerovatnoća da će imati proevropski stav.



Ukoliko su srednjoškolci u drugom razredu, manja je vjerovatnoća da neće imati proevropski stav.



Što su srednjoškolci-ke zadovoljniji svojim životom, to je veća vjerovatnoća da će biti proevropski orjentisani.

** p < 0.01

DeFacto Consultancy

* p < 0.05

Page 33

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Kada je o antiglobalizacijskom euroskepticizmu riječ (fig. 29), analizom pojedinačnih varijabli možemo reći sljedeće: 

I srednjoškolci i srednjoškolke su ujednačeno antiglobalizacijski orjentisani.



Najveći stepen antiglobalizacijskog stava mjerimo kod učenika treće godine.



Srednjoškolci-ke koji su srpske nacionalnosti su u najvećoj mjeri antiglobalizacijski orjentisani.



Kod srednjoškolaca koji žive na selu, komparativno mjerimo najveći stepen antiglobalizacijskog euroskepticizma.



Srednjoškolci koji imaju dobar uspjeh su u najvećoj mjeri antiglobalizacijski orjentisani. fig. 29

Pol/rod

Razred

Nacionalna pripadnost

Naselje

Uspjeh

VAR

Muški Ženski Prvi Drugi Treći Četvrti Crnogorac Srbin Albanac Bošnjak Gradsko Prigradsko Selo Dovoljan Dobar Vrlodobar Odličan

Medijana

N

.5833 .5714 .5833 .5714 .6111 .5556 .5417 .6667 .5833 .5238 .5556 .5926 .6667 .5000 .6481 .5833 .5556

397 578 224 284 261 207 465 332 27 103 582 277 113 31 206 327 377

DeFacto Consultancy

Standardna devijacija .21754 .23527 .22701 .23049 .23434 .21711 .21696 .22840 .26233 .20442 .22031 .23590 .24000 .28854 .22070 .22186 .23231

Page 34

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Regresionom analizom (fig. 30) smo utvrdili sljedeće: 

Ukoliko

srednoškolci

nijesu

patriotski

orijentisani,

veća

vjerovatnoća je da će biti antiglobalizacijski raspoloženi. 

Ukoliko su srpske nacionalnosti, veća je verovatnoća da će biti antiglobalizacijski orjentisani.



U koliko nijesu zadovoljni položajem mladih u Crnoj Gori, veća je vjerovatnoća da će imati antiglobalizacijski euroskeptičan stav.



Ukoliko žive na selu, veća je verovatnoća da će imati antiglobalizacijski stav.



Ukoliko su u četvrtom razredu srednje škole, manja je vjerovatnoća da će biti antiglobalizacijski euroskeptici.

fig 30: OLS - Antiglobalizacijskog euroskepticizma Standardizovani Beta koeficijenti

0.12

-0.189

0.079

-0.107

-0.07

Patriotizam** Srbin** Stepen zadovoljstva položajem mladih u CG** Selo* Četvrti razred*

** p < 0.01

DeFacto Consultancy

* p < 0.05

Page 35

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Analizirajući pojedinačne varijable i njihov uticaj na neevropski etatizam (fig. 31), možemo reći sljedeće: 

Neevropski etatizam prisutniji je kod srednjoškolaca nego kod srednjoškolki.



Srednjoškolci-ke koji su u četvrtom razredu, u manjoj su mjeri neevropsko etatistički orijentisani u odnosu na srednjoškolceke iz ostalih razreda.



Najmanji

stepen

neevropskog

etatizma

mjerimo

kod

Bošnjaka/Muslimana, a najveći kod Albanaca. 

Neevropski etatizam je najprisutniji kod srednjoškolaca-ki koji žive na selu.



Što je bolji uspjeh srednjoškolaca-ki, to je neevrospki etatizam manje izražen.

fig. 31 Pol/rod

Razred

Nacionalna pripadnost

Naselje

Uspjeh

VAR Muški Ženski Prvi Drugi Treći Četvrti Crnogorac Srbin Albanac Bošnjak Gradsko Prigradsko Selo Dovoljan Dobar Vrlodobar Odličan

Medijana

N

.3333 .2500 .3333 .3333 .3333 .2500 .3333 .3333 .3889 .2500 .3333 .2500 .3750 .5000 .3333 .3333 .2500

381 553 211 276 252 196 447 321 22 99 560 267 104 29 196 311 366

DeFacto Consultancy

Standardna devijacija .27698 .25117 .26432 .26381 .26591 .25340 .25344 .26915 .31317 .26377 .25014 .26938 .29544 .31597 .26770 .26656 .24317

Page 36

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Regresionom analizom (fig 32.) utvrdili smo sljedeće: 

Što srednjoškolci imaju lošiji uspjeh, veća je vjerovatnoća da će imati neevropsko-etatistički stav.



Ukoliko srednjoškolci-ke žive na selu, veća je vjerovatnoća da će imati neevropsko-etatistički stav.



Ukoliko su đaci u četrvrtom i trećem razredu, manja je vjerovatnoća da će biti neevropsko-etatistički orijentisani.



Ukoliko nijesu zadovoljni položajem mladih u Crnoj Gori, veća je vjerovatnoća da će imati neevropsko-etatistički stav. fig 32: OLS - Neevropski etatizam Standardizovani Beta koeficijenti 0.09

-0.131

-0.12

-0.09

-0.096

Koji je uspjeh ostvaren vaše prethodne godine** Selo* Četvrti razred** Stepen zadovoljstva položajem mladih u CG* Treći razred*

** p < 0.01

DeFacto Consultancy

* p < 0.05

Page 37

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Kada je o kulturnom etnocentrizmu riječ (fig. 33), analizom pojedinačnih varijabli utvrdili smo sljedeće: 

Srednjoškolke su u većoj mjeri kulturno etnocentičnije od srednjoškolaca.



Srednoškolci-ke koji su u prvom i trećem razredu, odlikuje viši stepen kulturnog etnocentrizma nego li one koji su u drugom i četvrtom razredu.



Najveći stepen kulturnog etnocentrizma mjerimo kod srednjoškolaca-ki srpske nacionalnosti, a najniži kod Cnogoraca i Bošnjaka/Muslimana.



Srednjoškolce-ke koji žive na selu odlikuje viši stepen kulturnog etnocentrizma nego li one koji žive u prigradskom naselju, a naročito u poređenju sa onima koji žive u gradu.



Srednjoškolce-ke koji imaju dobar i vrlo dobar uspjeh odlikuje viši stepen kulturnog entocentrizma u odnosu na srednjoškolce-ke koji su dovoljni i odlični. fig. 33 Pol/rod

Razred

Nacionalna pripadnost

Naselje

Uspjeh

VAR Muški Ženski Prvi Drugi Treći Četvrti Crnogorac Srbin Albanac Bošnjak Gradsko Prigradsko Selo Dovoljan Dobar Vrlodobar Odličan

Medijana

N

.3333 .4167 .4167 .3333 .4167 .3333 .3333 .5000 .4167 .3333 .3333 .4167 .5000 .3333 .4167 .4167 .3333

397 567 222 279 259 205 459 330 27 102 574 277 110 32 203 320 377

DeFacto Consultancy

Standardna devijacija .27688 .28073 .26308 .28441 .28642 .27647 .26219 .29432 .27985 .25680 .27178 .28462 .28733 .32325 .26098 .28246 .27808

Page 38

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Regresionom analizom faktora kulturnog etnocentrizma (fig. 34) utvrdili smo sledeće: 

Ukoliko su srednjoškolci-ke srpske nacionalnosti, veća je vjerovatnoća da će biti kulturno etnocentrični.



Ukoliko su manje patriotski orijentisani, veća je vjerovatnoća da će biti kulturno etnocentrični.



Što su lošijeg uspjeha, veća je vjerovatnoća da će biti kulturno etnocentrični.



Ukoliko su u četvrtom razredu, manja je vjerovatnoća da su kulturno etnocentrični.



Ukoliko žive na selu, veća je vjerovatnoća da će biti kulturno etnocentrični.



Ukoliko nijesu zadovoljni svojim životom, veća je vjerovatnoća da će biti kulturno etnocentrični.

DeFacto Consultancy

Page 39

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Privredna situacija u Crnoj Gori nakon ulaska u EU biće bolja nego trenutna, mišljenje je 48.8% mladih ispitanika-ica. Dok svega 5.9% misli da će biti slabija, 28.2% je uvjerenja da će biti otprilike ista kao i danas. Gotovo petina ispitanika-ica, odnosno 17.2%, nema mišljenje odnosno ne zna kako bi ulazak u EU uticao na crnogorsku privredu kako se i vidi na fig. 35.

fig. 35: privredna situacija u CG u odnosu na ovu nakon ulaska u EU (%)

Ulazak Crne Gore u EU bi kada su mladi u pitanju donio dobitak, mišljenje je 65.2% ispitanika-ica. Da ne bi bilo promjene ili ne znaju da li bi bilo promjene misli 13.7%, odnosno 13% ispitanika-ica. Za njih 8%, ovaj korak bi značio gubitak za mlade.

DeFacto Consultancy

Page 40

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Generalno, mladi su mišljenja da bi ulazak Crne Gore u EU donio dobitak (fig. 36), i to kada su u pitanju različite grupe stanovništva – što korespondira odgovorima i boljoj privrednoj situaciji u Crnoj Gori po ulasku u EU. Najmanje procenat njih smatra da bi penzioneri bili na dobitku - 28.7%. Sa druge strane, prema mladima, na gubitku bi najviše bili zaposleni u malim preduzećima - 16.9% ispitanika-ica je ovoga mišljenja, dok 15.4% njih isto misli i za privatnike/preduzetnike.

Ulazak Crne Gore u EU neće izazvati nikakvu promjenu među penzionerima, stav je 38.3% ispitanika-ica. Interesantan je podatak da gotovo petina ispitanika-ica, ili više, ne zna kakav bi uticaj imao ulazak

Crne

Gore

u

EU

spram

svih

pobrojanih

kategorija

stanovništva. fig. 36: Kako bi ulazak Crne Gore u EU uticao na svaku od nabrojanih grupa stanovništva?

1. Penzioneri 2. Zaposleni u malim preduzećima 3. Mladi 4. Nezaposleni 5. Poljoprivrednici 6. Zaposleni u velikim preduzećima 7. Zaposleni u javnoj upravi 8. Privatnici/preduzetnici

Na Bez gubitku promjena 9.4 38.3 16.9 30.5 8.0 13.7 12.6 20.0 13.9 27.2 6.5 20.8 6.9 24.5 15.4 20.9

DeFacto Consultancy

Na dobitku 28.7 31.9 65.2 48.6 36.5 54.4 47.7 39.6

Page 41

Ne znam 23.5 20.8 13.0 18.9 22.3 18.4 21.0 24.1

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Visok procenat ’’neodlučnih’’ odgovora ili pak odgovora u kategoriji ’’ne znam’’ iz prethodna dva pitanja može se vezati za nepotpunu informisanost

mladih ljudi kada je u pitanju EU (fig. 37). Tako je

svega 7.7% njih potpuno informisano; najveću grupu čine oni koji imaju određene informacije: kao uglavnom informisani su se izjasnili njih 32.2%, te djelimično informisani njih 46.6% - što ukupno čini 78.8% mladih ili više od 3/4. U odnosu na one koji su potpuno informisani, gotovo duplo veći je broj onih koji nemaju gotovo nikakvih informacija o EU – čak 13.5% ispitanika-ica.

fig. 37: informisanost o EU (%)

Dalja elaboracija pitanja o informisanosti mladih kada je u pitanju EU pokazala je da tek malo više od četvrtine mladih uči u školi o EU, s tim da 17.4% njih to čini u okviru drugih predmeta, a ne zasebnog predmeta. Kako se dalje vidi sa fig. 38, 71.5% mladih ne uči o EU iz zasebnog predmeta. fig. 38: (ne)učenje iz posebnog predmeta o EU (%)

DeFacto Consultancy

Page 42

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Informacije koje dobijaju u školi u okviru predmeta o EU (fig. 39) mladi ocjenjuju prije svega kao nepotpune (30.2%). Interesantna je podjela mladih kada je u pitanju korisnost istih: njih 20.1% ih smatra korisnima, u isto vrijeme 17.8% mladih smatra ove informacije zanimljivima ali ne baš korisnima. Gotovo isti broj mladih, njih 17.7% informacije ocjenjuje kao nejasne. Njih 14.3% nema odgovor na ovo pitanje.

fig. 39: kvalitet informacija u okviru predmeta o EU (%)

Mlade smo dalje pitali u kojoj su mjeri zadovoljni sadržajem predavanja o EU, ukoliko imaju poseban predmet (fig. 40). Dok je gotovo pola ispitanika-ica bez odgovora na ovo pitanje – 48.3%, druga polovina je podjeljena između zadovoljstva (25.8%) i nezadovoljstva (26%). Među mladima koji su zadovoljni sadržajem predmeta značajno je više onih koji su uglavnom zadovoljni (19.3%), u odnosu na one koji su veoma zadovoljni (6.5%). Suprotno njima, među onima koji su nezadovoljni, značajno je više mladih koji su u potpunosti nezadovoljni (18.1%) nego onih koji su uglavnom nezadovoljni (7.9%).

fig. 40: zadovoljstvo sadržajem posebnog predmeta o EU (%)

DeFacto Consultancy

Page 43

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Naredno pitanje je trebalo da nam da uvid u željene promjene kada je u pitanju predmet o EU. Tako je glavni input bio da zapravo treba da se ‘’dobije ovaj predmet’’, a onda da je ‘’da osim predavanja u učionici postoje i dodatne aktivnosti vezane za predmet’’ kao i veći angažman profesora i dodatno informisanje. Pored kvalitativnih promjena na samom predmetu i informacija koje se dobijaju kroz isti, resursne promjene (tehničke i ljudske) su neophodne – mišljenje je mladih.

Kako je veliki broj mladih naveo kroz pitanje 12 (fig 38), znanje o EU stiču mahom kroz druge predmete. Pitanje o predmetima kroz koje dobijaju informacije o EU ukazalo je na značajno šarenilo osnovnih predmeta kroz koje se mladi informišu o EU (fig. 41). Mladi su uglavnom

navodili

geografiju,

istoriju,

sociologiju,

građansko

obrazovanje, evropske integracije, ali i engleski i maternji jezik kao izvor informacija kada je EU u pitanju. Među navedenim predmetima nalaze se i menadžment, marketing, preduzetništvo, pravo, finansije.

fig. 41: dobijanje informacija o EU (%)

DeFacto Consultancy

Page 44

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Za razliku od odgovora na pitanje o zadovoljstvu informacijama posebnog predmeta o EU (fig. 40), mladi na pitanje o zadovoljstvu sadržajem predavanja o EU u okviru drugih predmeta imaju značajno izgrađeniji stav (fig. 42). Dok četvrtina mladih nema odgovor na ovo pitanje (24.2%), broj onih koji su nezadovoljni je mnogo veći od mladih koji su zadovoljni sadržajem predavanja o EU u okviru drugih predmeta. Tako je 21.4% ispitanika-ica nezadovoljno u potpunosti, a 21.1% uglavnom nezadovoljno. Sa druge strane, njih 26.6% je uglavnom zadovoljno, a tek 6.7% veoma zadovoljno sadržajem predavanja o EU u okviru drugih predmeta.

fig. 42: zadovoljstvo sadržajem predavanja o EU u okviru drugih predmeta (%)

Više informacija, ali i detaljnije, konkretnije i jasnije informacije, više predavanja, uključivanje različitih gostiju promjene su koje su potrebne uvesti po mladima kada su u pitanju postojeća predavanja o EU u okviru drugih predmeta.

DeFacto Consultancy

Page 45

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Od ukupnog broja, 17% mladih ne zanimaju informacija o priključenju EU (fig. 43). Među mladima koje zanimaju informacije o priključenju EU, najveći je broj onih koje interesuju samo osnovne informacije – 28%. Dalje, 23.2% je odgovorilo da ih zanimaju ove informacije; 16.1% je zainteresovano samo za informacije koje se tiču položaja mladih, a njih 15.8% interesuju samo konkretne informacije o priključenju CG.

fig. 43: interesovanje za informacije o priključenju EU (%)

DeFacto Consultancy

Page 46

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Naredni set pitanja se odnosi na javno informisanja, informisanost javnosti i medije kada je u pitanju proces priključenja Crne Gore EU. Tako je prvim pitanjem u nizu dobijena ocjena iz perspektive mladih kada je u pitanju količina i kvalitet informisanja javnosti u vezi sa procesom priključenja Crne Gore EU (fig. 44). Broj onih koji misle da je informisanje neadekvatno je značajno veći od onih koji iskazuju zadovoljstvo istim. Tako čak 39.5% mladih smatranja informisanje tek djelimičnim i nepotpunim, a 14.1% misli da javnost nema gotovo nikakve informacije o samom procesu. Da javnost ima sve ključne informacije misli 18.5%, a da je informisanje kvalitetno i potpuno misli 14.3%

ispitanika-ica. Njih

13.7% ne

zanimaju

informacije

o

priključenju Crne Gore EU.

fig. 44: informisanje javnosti o priključenju CG EU (%)

DeFacto Consultancy

Page 47

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Za informisanje javnosti kada je riječ o priključenju Crne Gore EU (fig. 45) najodgovornije je Ministarstvo za evropske integracije, stav je 33.7% ispitanika-ica. Prema ispitanicima odgovornost je nakon Ministarstva za evropske integracije najveća je kada su u pitanju mediji, i to je mišljenje 23.2%. Narednu veću grupu čine ispitanici koji ne znaju, odnosno ne mogu da procijene na kome je ova odgovornost – njih 27.5%. Među ostalim institucijama, ispitanici su odgovornost upućivali najprije na Ministarstvo prosvjete i nauke, kao još jednu vladinu instituciju, (7.3%). Dok nevladine organizacije imaju najveću odgovornost prema 3.4% ispitanika-ica, tek 2.8% misli da je informisanje o priključenju Crne Gore EU odgovornost međunarodnih institucija i inostranih zvaničnika, odnosno 2.1% da to treba da čine posebne, specijalizovane službe i kancelarije.

fig. 45: odgovornost za informisanje javnosti o priključenju CG EU (%)

DeFacto Consultancy

Page 48

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Evrointegracije su za 13.2% ispitanika-ica potpuno bez značaja za mlade, veoma značajne za 29.8%, a najveći broj mladih smatra da su tek donekle značajne za njih same – 57% (fig. 46).

fig. 46: značaj evorintegracija za mlade (%)

Praćenje medija, najčešći je izvor informacija o EU i priključenju CG EU, i to za 72.5% ispitanika-ica (fig. 47). Učenje o evorpskim integracijama je odgovor njih 8%, dok 4.3% informacije dobija na neki drugi način. Za 15.2% ove informacije nijesu od interesa.

fig. 47: način informisanja o EU i priključenju CG EU (%)

DeFacto Consultancy

Page 49

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

U tabeli dolje navedeni su mogući načini uključivanja mladih u proces evropskih integracija. Mladi su ocjenjivali moguće načine na skali od 1 do 5 (fig. 48).

Loš način

fig. 48 1. Redovnim ispitivanjem njihovih stavova kroz istraživanja poput ovog i saopštavanjem rezultata donosiocima odluka i predstavnicima EU. 2. Ogranizovanjem konsultacija i debata između mladih i predstavnika Vlade iIi Evropske unije.

3. Uključivanjem mladih u produkciju medijskih programa o značaju evropskih integracija za budućnost Crne Gore.

4.Organizovanjem omladinskih razmjena između Crne Gore i zemalja EU. 5. Uvođenjem predavanja o evropskim integracijama u školama.

Dobar način

Ne znam

9.2

5.8

18.6

9.7

27.4

29.3

6.6

5.7

11.2

15.7

39.4

21.4

5.4

6.2

13.6

16.6

37.8

20.5

5.2

3.8

8.5

11.1

48.8

22.4

13.6

5.9

12.1

12.0

34.8

21.7

Organizovanje omladinskih razmjena između Crne Gore i zemalja EU bi bio dobar način, prema mišljenju 48.8% ispitanika-ica, dok je uvođenjem predavanja o evropskim integracijama u školama najlošiji način za njih 13.6%. Kada je u pitanju neodlučnost, odnosno nesigurnost koji bi od navedenih načina bili najbolji izbor, najveći broj mladih ima dilemu kada je u pitanju redovno ispitivanje njihovih stavova kroz istraživanja poput ovog i saopštavanje rezultata donosiocima odluka i predstavnicima EU – 29.3%.

DeFacto Consultancy

Page 50

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Kako su sami procijenili, mladi u principu znaju samo ključne uslove koje Crna Gora treba da ispuni da bi pristupila EU (fig. 49). Tako njih 35.3% zna ključne uslove, dok svega 9.9% procjenjuje da zna u potpunosti sve uslove koje Crna Gora treba da ispuni kako bi ušla u EU. Drugi dio ispitanika-ica pripada grupi koja ne poznaje uslove ili nije zainteresovana za poznavanje istih. Tako njih 10.7% ne zanimaju uslovi koje Crna Gora treba da ispuni, a o njima ništa ne zna 16.5% ispitanika-ica. Da Crna Gora treba da ispuni neke uslove ali ne i koje zna 27.6% ispitanika-ica.

fig. 49: poznavanje uslova o priključenju CG EU (%)

Mladi su dalje upitani da navedu neke od uslova koje misle da Crna Gora treba da ispuni kako bi ušla u EU. Mladi su tako najčešće navodili: bolji putevi, bolja kultura, da nema kriminala/borba protiv kriminala, bolji uslovi u školama, više državnih preduzeća, redovne plate

i

penzije,

nezaposlenost, privrede,

bolja

razvijenost,

zaposlenost

ljudi/manja

bolji položaj mladih, stabilizacija, poboljšanje

poboljšanje

sudstva/reforma istog,

državnih

institucija,

unaprjeđenje

ravnopravnost građana, da se prilagođava

stavovima EU, suzbijanje korupcije, zaštita životne sredine.

DeFacto Consultancy

Page 51

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

U karakterizaciji Crne Gore kao države:  71.4% mladih je navelo da je Crna Gora na putu da dobije status zemlje kanidata za članstvo u EU;  24.2%

mladih

smatra

daje

Crna

Gora

ratifikovala

Lisabonski sporazum;  45.8% mladih misli da je Crna Gora potpisala pakt o stabilizaciji i pridruživanju sa EU;  59.2% mladih smatra da je Crna Gora zemlja kandidat za članstvo.

DeFacto Consultancy

Page 52

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Kada je u pitanju Kopenhaški kriterij, mladi je trebalo da navedu tri kriterija koja svi budući članovi moraju da ispunjavaju punopravno člnastvo u EU. Na ovo pitanje, gotovo 97% mladih nema odgovor (fig.

50, 51, 52). Tako prvi kriterij nije moglo navesti 978 njih, drugi 985, a treći čak 994.

Iz navedenog se može vidjeti da su mladi terminološki neprecizni, i da među onima koji su navodili kopenhaške kriterije, kojih je jako malo, postoji upravo problem u određenju samih pojmova.

Kopenhaški kriteriji su podijeljeni u tri grupe,i kao takvi u navodima mladih tokom ovog istraživanja nijesu navedeni, a što se posebno odnosi na posljednji 1. fig. 50 prvi kopenhaški kriterij

N

fig. 51 drugi kopenhaški kriterij

N

Bez odgovora da postane članica nato demokratija

978 1 1

Bez odgovora demokratija ekonomski

985 1 7

demokratska država demokratska uprava

1 1

1 1

ekonomska stabilnost

1

kultura očuvanje prirodnih bogastava politički

2

Ekonomski Finansije Jedinstvo

3 1 4

pravni pravno administrativni ravnopravnost svih ljudi

1 1 1

Mir

1

samostalnost

4

politički poštovanje zakona pravno administrativni

6 1 2

1 1 1

slobodna razmjena roba i usluga smanjenje kriminala suverenost teritorija evropskog kontinenta Total

1

stabilnost stabilnost pravosuđa standard građana (određeni) Total

fig. 52 treći kopenhaški kriterij Bez odgovora administrativni borba protiv korupcije budućnost ekonomija međususjedski odnosi politički pravni pravno administrativni ukidanje kriminala i korupcije Total

N 994 4 1 1 1 1 2 1 1 1 1007

1007

3 1 1 1007

1

Kopenhaški kriteriji su: 1. politički kriteriji: stabilne institucije, koje garantiraju demokratiju, vladavina prava, ljudska prava i poštovanje prava manjina; 2. ekonomski kriteriji: funkcioniranje tržišne privrede; 3. ostali kriteriji: prvenstveno se odnose na sposobnost države da prihvati Acquis Zajednice.

DeFacto Consultancy

Page 53

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Tek nešto iznad 50% mladih zna koliko EU danas ima članica (fig.

53). Da EU ima 27 zemalja članica, što je tačan odgovor na ovo pitanje, zna 60.8% mladih. Pogrešan odgovor je dalo njih 26.4%, a 10.7% nije dalo tačan odgovor.

fig. 53: broj zemalja članica EU (%)

Kada je u pitanju navođenje najvažniji institucija EU 2, mladi su takođe terminološki neprecizni. Međutim, kod ovog pitanja, takođe je veliki broj mladih koji nemaju odgovor na isto. Čak 837 njih (od 1007) nije dalo odgovor na ovo pitanje – 83.1%.

Od mladih koji su dali odgovor na ovo pitanje, niko od njih nije naveo Vijeće EU, Ekonomski i socijalni komitet, Komitet regija i Revizorski sud kao najvažnije institucije EU. Među datim dogovorima prisutni su i netačni odgovori kada su u pitanju ove evropske institucije, a mladi najčešće prepoznaju evropski sud pravde i evropski parlament kao najvažnije institucije EU.

2

Najvažnije institucije EU su: Evropsko vijeće, Vijeće EU, Evropska komisija, Evropski parlament, Evropski sud pravde, Ekonomski i socijalni komitet, Komitet regija, Revizorski sud, Evropska centralna banka i Evropska investicijska banka.

DeFacto Consultancy

Page 54

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Među ponuđenim oblastima u vezi sa evropskim integracijama, od kojih su mogli birati najviše tri, mladi prije svega žele da se detaljnije i podrobnije informišu o EU politikama za mlade, te EU politici obrazovanja (fig. 54). Predmet najmanjeg interesovanja mladih su IPA sredstva za pristupanje EU, te EU institucije. fig. 54 OBLASTI EU politika za mlade EU politika obrazovanja EU socijalna politika EU ekonomija EU institucije EU kultura EU proširenje Međunarodni odnosi EU IPA sredstva za pristupanje EU

% DA ODGOVORA 60.6 30.7 9.3 26.4 7.4 29.3 9.8 19.7 2.7

Najveći broj mladih optimistički gleda na brzinu kretanja kojom se CG kreće ka EU – 47.4%, od čega njih 38.5% smatra da se Crna Gora kreće onoliko brzo koliko okolnosti dozvoljavaju, a 8.9% da se kreće veoma brzo. Među ostalima, najveći je broj onih ne znaju, odnosno nemogu da procijene – 16.9%. Od ukupnog broja, 8.1% mladih smatra da se Crna Gora nikada neće priključiti EU. Za njih 14.6%, Crna Gora se ne kreće dovoljno brzo, a 12.9% je mišljenja da se Crna Gora veoma sporo kreće ka EU.

fig. 55: brzina kretanja CG ka EU (%)

DeFacto Consultancy

Page 55

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Optimizam mladih je izražen i u odgovorima koji se tiču godine kada će Crna Gora ući u EU (fig. 56). Da će Crna Gora ući već krajem naredne godine u EU misli 21.1% mladih, a njih 30.1% vidi kraj 2015. godine kao godinu ulaska. Po mišljenju 18.5% mladih, Crna Gora nikada neće ući u EU. Nešto duži potrebni rok za ulazak u EU daje oko 30% mladih: 15.6% smatra da će Crna Gora ući u EU do kraja 2020-te, a 14.7% do kraja 2025.

fig. 56: procjena kada će CG ući u EU (%)

DeFacto Consultancy

Page 56

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Nakon ulaska Crne Gore u EU desiće se neke promjene u društvu (fig. 57). Prema procjenama mladih, ulazak u EU će najviše uticati na poboljšanje u turizmu, što je mišljenje 66.8% ispitanika-ica. Najveći broj mladih, 31.3% misli da će ista situacija ostati u poljoprivredi. Na cijene i inflaciju će ulazak Crne Gore u EU najgore uticati, mišljenje je njih 25%. Kako će ovaj ulazak uticati na poloćaj marginalizovanih društvenih grupa ne zna 35.1% mladih.

Mladi po pitanju turizma i zapošljenja imaju najizgrađeniji stav, pa tako svega 11% njih ne zna kako će ulazak Crne Gore u EU uticati na isto. Upravo kada je u pitanju turizam, najmanji broj njih smatra da će situacija biti gora nego što je sada, ili da će biti isto kao i sada.

Najmanji broj mladih vjeruje da će po pitanju cijene i inflacija biti bolja situacija nego sada, po ulasku u EU. Pored interpretiranih krajnjih vrijednosti, ostale su date kroz fig. 57. fig. 57 Društvena oblast 1. Zaposlenost i zapošljavanje 2. Cijene i inflacija 3. Životni standard građana 4. Privredni razvoj 5. Turizam 6. Trgovina 7. Poljoprivreda 8. Industrija 9. Saobraćaj 10. Energetika 11. Zaštita životne sredine 12. Efikasnost sudstva 13. Efikasnost javne uprave 14. Zaštita ljudskih i manjinskih prava 15. Socijalna politika (zaštita siromašnih) 16. Zdravstvo 17. Obrazovanje / prosvjeta 18. Položaj žena 19. Položaj marginalizovanih društvenih grupa 20. Razvoj demokratije i demokratskih institucija

Biće bolje nego sada 54.5 23.5 46.3 44.3 66.8 54.9 40.1 45.4 58.1 38.8 49.4 34.6 33.6 43.9 43.6 54.0 54.2 45.1 26.5 37.6

Biće isto kao i sada 24.1 30.7 26.3 28.4 14.4 24.2 31.3 29.4 18.8 29.5 22.9 30.9 30.4 25.0 25.3 24.6 21.8 29.9 29.5 24.3

Biće gore nego što jeste 9.6 25.0 12.9 9.9 7.7 8.3 12.9 9.1 9.3 10.1 12.3 10.5 9.6 10.1 13.1 8.5 10.8 7.9 8.9 8.7

DeFacto Consultancy

Page 57

Ne znam 11.7 20.8 14.5 17.4 11.0 12.5 15.7 16.1 13.8 21.5 15.4 24.0 26.4 21.0 18.0 12.8 13.1 17.1 35.1 29.3

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Kratki izvodi

Â

DeFacto Consultancy

Page 58

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.



Mladi u Crnoj Gori sebe na skali 1-10 smatraju srećnima, odnosno zadovoljnima životom, 7.63 (standardna devijacija 2.18).



Mladi u Crnoj Gori nijesu niti zadovoljni niti nezadovoljni svojim položajem u Crnoj Gori, 5.07 (standardna devijacija 2.56; skala 110).



Više od polovine ispitanih mladih, njih 52.1%, smatra da će se položaj mladih u Crnoj Gori u narednih pet godina poboljšati; 15.6% da će biti lošiji.



Kod mladih u Crnoj Gori je dominatno zastupljena svijest o lokalnoj pripadnosti – geografski identitet njih 40.3% ukazuje na kraj ili mjesto u kojem žive. Građaninom Evrope će se izjasniti veći broj mladih u poređenju sa brojem onih koji se smatraju građaninom svijeta.



Populacija mladih u Crnoj Gori najviše je ponosna na crnogorsku istoriju, crnogorske uspjehe u sportu te kulturnu baštinu i kulturu Crne Gore, a najmanje na socijalnu sigurnost i socijalnu zaštitu u Crnoj Gori.



Na skali 0-1, informatička pismenost mladih u Crnoj Gori mjeri se sa 0.76.



67.3% mladih u Crnoj Gori podržava pridruživanje Crne Gore ostalim članicama EU (43.9% apsolutno, 23.4% uglavnom), njih 21% nema stava, odnosno svejedno im je.



Po mišljenju 18.5% mladih, Crna Gora nikada neće ući u EU.

DeFacto Consultancy

Page 59

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.



Istraživanjem

su

utvrđena

četiri

interpretatibilna

stava:

proevropski stav, antiglobalizacijski euroskepticizam, neevropski etatizam, kulturni etnocentrizam. o

Srednjoškolke su u većoj mjeri proevropski orjentisane u odnosu na srednjoškolce, a takođe su u većoj mjeri kulturno etnocentičnije od srednjoškolaca.

o

Neevropski etatizam prisutniji je kod srednjoškolaca nego kod srednjoškolki.

o

I

srednjoškolci

i

srednjoškolke

su

ujednačeno

antiglobalizacijski orjentisani. o

Što su mlađi, srednjoškolci-ke su u većoj mjeri proevropski orjentisani.

o

Što je kod srednjoškolaca patriotizam na većem nivou, to oni u većoj meri imaju proevropski stav.

o

Ukoliko srednoškolci nijesu patriotski orijentisani, veća vjerovatnoća je da će biti antiglobalizacijski raspoloženi.

o

Ukoliko srednjoškolci nijesu zadovoljni položajem mladih u Crnoj

Gori,

veća

antiglobalizacijski

je

vjerovatnoća

euroskeptičan

stav;

da

će

ukoliko

imati nijesu

zadovoljni položajem mladih u Crnoj Gori, veća je vjerovatnoća da će imati neevropsko-etatistički stav.



Privredna situacija u Crnoj Gori nakon ulaska u EU biće bolja nego trenutna, mišljenje je 48.8% mladih ispitanika-ica.



Prema procjenama mladih, ulazak u EU će najviše uticati na poboljšanje u turizmu, što je mišljenje 66.8% ispitanika-ica.



Ulazak Crne Gore u EU bi kada su mladi u pitanju donio dobitak, mišljenje je 65.2% ispitanika-ica.



Najveći broj mladih optimistički gleda na brzinu kretanja kojom se CG kreće ka EU – 47.4%, od čega njih 38.5% smatra da se Crna Gora kreće onoliko brzo koliko okolnosti dozvoljavaju.

DeFacto Consultancy

Page 60

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.



Kao uglavnom informisani o EU su se izjasnili njih 32.2%, te djelimično informisani njih 46.6% - što ukupno čini 78.8% mladih ili više od 3/4.



71.5% mladih ne uči o EU iz zasebnog predmeta.



Među mladima koje zanimaju informacije o priključenju EU, najveći je broj onih koje interesuju samo osnovne informacije – 28%.



Za informisanje javnosti kada je riječ o priključenju Crne Gore EU (fig. 45) najodgovornije je Ministarstvo za evropske integracije, stav je 33.7% ispitanika-ica.



Praćenje medija, najčešći je izvor informacija o EU i priključenju CG EU, i to za 72.5% ispitanika-ica.



35.3% mladih zna ključne uslove koje Crna Gora treba da ispuni da bi pristupila EU, dok svega 9.9% procjenjuje da zna u potpunosti sve uslove koje Crna Gora treba da ispuni kako bi ušla u EU.



Na pitanje o tri kriterija (Kopenhaški kriterij) koja svi budući članovi moraju da ispunjavaju kako bi stekli punopravno člnastvo u EU gotovo 97% mladih nema odgovor.



Tek nešto iznad 50% mladih zna koliko EU danas ima članica.



83.1% mladih nema odgovor na pitanje koje su to najvažnije institucije EU.



Mladi prije svega žele da se detaljnije i podrobnije informišu o EU politikama za mlade, te EU politici obrazovanja.

DeFacto Consultancy

Page 61

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Annex 1: Anketa Poštovani-a, Anketa koja se nalazi pred Vama, sprovodi se u cilju istraživanja koje je posvećeno stavovima mladih prema Evropskoj Uniji i evropskim integracijama. Projekat je finansiran od strane UNICEF-a. Cilj istraživanja je da bolje razumijemo mlade i njihove stavove kada je riječ o EU. Anketiranje je dobrovoljno i anonimno i unaprijed se zahvaljujemo na saradnji i iskrenim odgovorima.

D1. Naziv škole____________________ D2. U kom ste razredu :________ D3: Kojeg ste pola/roda?

1. Muški 2. Ženski D4: Koliko imate godina? _________ D5: Kako se Vi deklarišete/identifkujete, kao ?

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Crnogorac Srbin Albanac Bošnjak Musliman Hrvat RAE populacija Drugo, ______________

D6: Koliko članova broji Vaše domaćinstvo? ____ D7: Vi živite u: 1. Gradu 2. Prigradskom naselju 3. Selu D8: Koji je Vaš uspjeh ostvaren, prethodne školske godine________ D9. Obrazovanje Vaših roditelja: Majka 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8)

Otac

Nezavršena osnovna škola Završena osnovna škola Srednja trogodišnja škola Srednja stručna četvorogodišnja škola Gimnazija Viša škola Fakultet Akademsko zvanje (magistar/doktor)

DeFacto Consultancy

Page 62

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

P1: Ako uzmete u obzir sve okolnosti, u kojoj mjeri biste za sebe rekli da ste srećni odnosn zadovoljni svojim životom (uopšte uzevši, u posljednje vrijeme)? Ocijenite na skali od 1–10, pri čemu 1 znači da ste u potpunosti nezadovoljni a 10 da ste u potpunosti zadovoljni. Ukoliko nemate stav ili ne želite da se izjasnite, zaokružite br. 99.

(Zaokružite samo jedan broj!)

Nesrećan-a 1

2

Srećan-a 3

4

5

6

7

8

9

10

Ne znam /nemam stav/ 99

P2: Uopšteno govoreći, u kojoj mjeri ste zadovoljni položajem mladih u Crnoj Gori?

(Zaokružite samo jedan broj!)

Nesrećan-a 1

2

Srećan-a 3

4

5

6

7

8

9

10

Ne znam /nemam stav/ 99

P3: Vaše mišljenje je da će položaj mladih u narednih pet godina u Crnoj Gori biti: 1) 2) 3) 4)

Bolji Isti Lošiji Ne znam, ne mogu da procijenim

P4: Koja od navedenih geografskih odrednica po važnosti najpotpunije određuje Vašu pripadnost?

(Izaberite šta je za Vas prvo, a šta drugo po važnosti i zaokružite Vaš izbor.)

Geografska odrednica / stav 1. Kraj ili mjesto u kojem živite 2. Regija u kojoj živite 3. Vaša zemlja kao cjelina (CG) 4. Evropa 5. Svijet kao cjelina 6. Ne znam, ne mogu se opredijeliti

Prvi izbor 1 1 1 1 1 1

Drugi izbor 2 2 2 2 2 2

DeFacto Consultancy

Page 63

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

P5: Ocijenite koliko ste kao mladi građanin-ka Crne Gore ponosni na dolje navedene različite aspekte ili područja?

(Za svako od područja zaokružite odgovarajuću ocjenu na skali od 1–10, pri čemu ocjena 1 znači "nimalo", a 10 znači "jako ponosan").

Aspekt / Područje – stav 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

Na crnogorsku istoriju Na demokratske institucije u CG Na privredne uspjehe CG Na socijalnu sigurnost i socijalna zaštitu u CG Na crnogorske uspjehe u sportu Na osamostaljenje Crne Gore Na mogućnost političkog odlučivanja u CG Na toleranciju u crnogorskom društvu Na ugled Crne Gore u svijetu Na zaštitu okoline u CG Na kulturu i kulturnu baštinu u CG Nešto drugo, šta .....................................................

Nimalo nijesam ponosan 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4

5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

Jako sam ponosan 6 7 6 7 6 7 6 7 6 7 6 7 6 7 6 7 6 7 6 7 6 7

Ne znam 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8

9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9

10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10

99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99

P6: Zaokruživanjem odgovarajućeg broja u svakom redu procijenite koliko često upotrebljavate:

1.

2.

3.

4.

Personalni računar (PC) Mobilni telefon Internet za pretraživanje Internet za elektronsku poštu (e-mail)

nikada 1 1 1 1

rijetko 2 2 2 2

ponekad 3 3 3 3

često 4 4 4 4

redovno 5 5 5 5

P7: Da li Vi lično podržavate pridruživanje Crne Gore ostalim članicama Evropske Unije?

1) 2) 3) 4) 5)

Da, apsolutno Da, uglavnom Više ne podržavam nego što podržavam Ne, ja ne podržavam članstvo Crne Gore u EU Ne znam, potpuno mi je svejedno

DeFacto Consultancy

Page 64

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

P8: Koliko se slažete sa svakom od dolje navedenih tvrdnji?

(U svakom redu zaokružite odgovarajući broj!). Tvrdnje se odnose na Evropsku uniju i stavove prema ulasku Crne Gore u EU. Tvrdnja 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

Udruživanje Evrope upravo će mladim ljudima otvoriti velike mogućnosti.

Udružena Evropa će dugoročno poboljšati životne uslove svih ljudi.

U udruženoj Evropi ljudi će se bolje razumjeti.

Ne verujem da će evropsko udruživanje imati veliki značaj za mene lično.

U udruženoj Evropi će se kulture tako izmiješati da čovjek više neće znati odakle potiče.

U udruženoj Evropi teže ću naći radno mjesto jer će konkurencija porasti.

Postepeno će se jezici toliko izmiješati, da se uopšte više neće govoriti mojim jezikom.

Od udruživanja svjetske privrede profitiraće jedino oni koji su već sada moćni. Što su veći i kompleksniji privredni prostori, to su više ograničene mogućnosti da realizujem moje lične interese.

Evropsko udruživanje imaće velik uticaj na moj život.

Evropsko udruživanje mnogim će ljudima služiti kao zaklon za realizovanje vlastitih interesa.

Jedinstvena svjetska privreda ne može funkcionisati, jer su interesi pojedinih država suviše različiti.

U udruženoj Evropi mladi ce dobiti priliku da slobodnije putuju kroz evropske zemlje.

Udružena Evropa će bit garant mira i prosperiteta na Balkanu.

U udruženoj Evopi mladi će lakse nalaziti posao Mladi će moći da studiraju u evropskim zemljama,poslije ulaska u EU Mladi Crne Gore će dobiti jednaka prava kao njihovi vršnjaci u Evropi Diplome stečene u Crnoj Gori biće priznate u Evropskoj Uniji,ako CG udje u EU. Nešto drugo. Šta? ..................................................

Slažem se u potpunosti

Uglavnom se slažem

Uglavnom se ne slažem

Ne slažem se u potpunosti

Ne znam

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

DeFacto Consultancy

Page 65

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

P9: U tabeli dolje navedene su određene tvrdnje u vezi sa Evropskom unijom i NATO-om.

Brojevima od 1 do 4 ocijenite koliko se sa njima slažete.

Tvrdnja 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

Male zemlje, kao što je Crna Gora, ni u budućnosti u udruženoj Evropi neće biti potpuno ravnopravne sa velikim zemljama.

Smatram da bi Crna Gora morala što prije postati članica EU. Smatram da bi se Crna Gora morala što prije uključiti u NATO. Crna Gora bi ulaskom u Evropsku uniju izgubila teško stečenu samostalnost i nezavisnost.

Za budućnost Crne Gore potpuno je svejedno da li će ili neće postati članica EU. Bilo bi pametnije da novac koji je namijenjen za prilagođavanje evropskom tržištu, Crna Gora upotrijebi za zaštitu crnogorske privrede i poljoprivrede.

Crna Gora je ekonomski dovoljno razvijena da živi i bez EU. Samostalnost Crnoj Gori vrijedi više nego sva potencijalna korist od uključivanja u EU. Evropska unija je velika birokratija na koju se trose ogromna sredstva.

Ulaskom u EU Crna Gora će izgubiti svoj kulturni identitet Ulaskom u EU se ubrzava “odliv mozgova“ zbog otvorenosti granica.

Ulaskom u EU se umanjuje nezavisnost Crne Gore u odlučivanju o svojoj budućnosti.

Ulaskom u EU se povećava konkurencija i teže nalazi posao.

Nešto drugo. Šta?..............................................

Slažem se u potpunosti

Uglavnom se slažem

Uglavnom se ne slažem

Ne slažem se u potpunosti

Ne znam

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

1

2

3

4

9

P10: Uopšte govoreći, kakva će biti generalna privredna situacija u Crnoj Gori u odnosu na ovu danas nakon ulaska u EU? (Zaokružite jedan odgovor!)

1. Bolja 2. Slabija 3. Otprilike ista kao danas 9. Ne znam

DeFacto Consultancy

Page 66

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

P11: Kako bi ulazak Crne Gore u EU uticao na svaku od nabrojanih grupa stanovništva?

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Penzioneri Zaposleni u malim preduzećima Mladi Nezaposleni Poljoprivrednici Zaposleni u velikim preduzećima Zaposleni u javnoj upravi Privatnici/preduzetnici

Na gubitku 1 1 1 1 1 1 1 1

Bez promjena 2 2 2 2 2 2 2 2

Na dobitku 3 3 3 3 3 3 3 3

Ne znam 9 9 9 9 9 9 9 9

P12: Uopšteno govoreći, koliko ste Vi lično informisani o Evropskoj uniji?

1.

2.

3.

4.

Informisan-a sam u potpunosti Uglavnom sam informisan-a Djelimično sam informisan-a O EU nemam gotovo nikakvih informacija

P 12_a: Da li učite u školi o Evropskoj uniji, u okviru posebnog predmeta?

1. Da 2. Ne 3. Učim, ali ne u okviru posebnog predmeta već kroz druge predmete.

P 12_b: Informacije koje dobijate u školi u okviru predmeta o EU Vi biste okarakterisali kao: 1. Zanimljive, ne baš korisne 2. Jako korisne, jer mi pomaŽu da shvatim proces EU integracija i razloge za i protiv članstva Crne Gore u EU. 3. Nejasne 4. Nepotpune P 12_c: Ukoliko imate poseban predmet o Evropskoj uniji, ocijenite u kolikoj mjeri ste zadovoljni sadržajem predavanja.

1.

2.

3.

4.

Veoma zadovoljan Uglavnom zadovoljan Uglavnom nezadovoljan Nezadovoljan u potpunosti

P 12_d: Šta biste promijenili kada je taj predmet u pitanju? _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________

DeFacto Consultancy

Page 67

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

P 12_e: Ukoliko nemate poseban predmet o Evropskoj uniji, navedite u okviru kojih sve predmeta stičete znanja o EU: _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ P 12_f: Kako ste zadovoljni sadržajima predavanja o Evropskoj Uniji koje dobijate u okviru drugih predmeta?

1.

2.

3.

4.

Veoma zadovoljan Uglavnom zadovoljan Uglavnom nezadovoljan Nezadovoljan u potpunosti

P 12_g: Šta biste promijenili kada su u pitanju predavanja o Evropskoj uniji koja ste dobili kroz druge predmete? _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ P 13: Da li Vas i u kolikoj mjeri zanimaju informacije o priključenju EU? 1.

2.

3.

4.

5.

Da, takve informacije me veoma zanimaju Da, interesuju me takve informacije, ali samo one koje se tiču priključenja Crne Gore Da, interesuju me, ali samo one informacije koje se tiču položaja mladih.

Interesuju me samo osnovne informacije, ali ne ništa detaljno Ne, takve informacije me ne zanimaju

P 14: Kako biste ocijenili količinu i kvalitet informisanja javnosti u vezi sa procesom priključivanja Crne Gore EU? 1.

2.

3.

4.

5.

Mislim da je informisanje javnosti kvalitetno i potpuno Mislim da se javnosti pružaju sve ključne informacije Mislim da je informisanje javnosti o priključenju EU djelimično i nepotpuno Mislim da javnost nema gotovo nikakve informacije o tome Ne zanimaju me informacije o priključenju Crne Gore EU

P 15: Ko je, po Vašem mišljenju, najodgovorniji za informisanje javnosti kada je riječ o priključenju Crne Gore EU? (Zaokružiti samo jedan odgovor!)

1.

2.

3.

4.

5.

6.

9.

Ministarstvo prosvjete i nauke Ministarstvo za evropske integracije Nevladine organizacije Mediji (novinari) Posebne, specijalizovane službe i kancelarije Međunarodne institucije i inostrani zvaničnici Ne znam, ne mogu da procijenim

DeFacto Consultancy

Page 68

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

P 15_1: Proces evrointegracija za mlade u Crnoj Gori je: 1. Značajan u velikoj mjeri 2. Donekle značajan 3. Potpuno bez značaja kada je riječ o položaju mladih mladih u Crnoj Gori P16: Na koji način se informišete o EU i priključenju Crne Gore EU? 1.

2.

3.

4.

Učenjem o evropskim integracijama u školi Praćenjem medija, uopšteno (TV, novine, radio) Nešto drugo. Šta? ______________________________________________________ Ne zanimaju me informacije te vrste

P 16_1: U tabeli dolje navedeni su mogući načini uključivanja mladih u proces evropskih integracija. Ocijenite moguće načine na skali od 1 do 5. Ukoliko imate ideju o još nekim načinima molimo da ih upišete u prazan prostor tabele.

Loš način 1. Redovnim ispitivanjem njihovih stavova kroz istraživanja poput ovog i saopštavanjem rezultata donosiocima odluka i predstavnicima EU 2. Ogranizovanjem konsultacija i debata izmedju mladih i predstavnika Vlade iIi Evropske unije 3. Uključivanjem mladih u produkciju medijskih programa o značaju evropskih integracija za budućnost Crne Gore 4. Organizovanjem omladinskih razmjena između Crne Gore i zemalja EU 5. Uvođenjem predavanja o evropskim integracijama u školama 6. Neki drugi način : _____________________________________ 7. Neki drugi način : _____________________________________ 8. Neki drugi način : _____________________________________

Dobar način

Ne znam

1

2

3

4

5

9

1

2

3

4

5

9

1

2

3

4

5

9

1

2

3

4

5

9

1

2

3

4

5

9

1

2

3

4

5

9

1

2

3

4

5

9

1

2

3

4

5

9

P17: Da li znate koje sve uslove Crna Gora treba da ispuni kako bi ušla u EU? 1.

2.

3.

4.

5.

Da, znam u potpunosti sve uslove koje Crna Gora treba da ispuni Ne znam sve, ali znam ključne uslove koja Crna Gora treba da ispuni Znam da Crna Gora treba da ispuni neke uslove ali ne znam koji su to uslovi Ne, ne znam ništa o tome Ne zanima me koje uslove Crna Gora treba da ispuni

P 17_1: Navedite neke od uslova koje mislite da Crna Gora treba da ispuni kako bi ušla u EU: __________________________________________________________________________________

DeFacto Consultancy

Page 69

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

P 18_1: Crna Gora je: 1.

2.

3.

4.

Na putu da dobije status zemlje kandidata za članstvo u EU Ratifikovala Lisabonski sporazum Potpisala pakt o stabilizaciji i pridruživanju sa EU Zemlja kandidat za članstvo

DA 1 1 1 1

NE 2 2 2 2

P 19: Na sastanku Evropskog vijeća u Kopenhagenu, održanom 1993. godine, postavljena su tri kriterija (tzv. Kopenhaški kriteriji) koje svi budući kandidati moraju ispunjavati za punopravno članstvo u EU. To su: 1 ......................................

2 ......................................

3 ......................................

P 19_1: Danas Evropska unija ima: 1.

2.

3.

4.

27 zemalja članica 30 zemalja članica 22 zemlje članice 25 zemalja članica

P 19_2: Najvažnije institucije Evropske unije su: .................................................................................................................................................................. .....

P 19_3: O kojim oblastima u vezi sa evropskim integracijama biste željeli da se detaljnije i podrobnije informišete? (Možete zaokružiti najviše tri odgovora!)

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

EU politika za mlade EU politika obrazovanja EU socijalna politika EU ekonomija EU institucije EU kultura EU proširenje Medjunarodni odnosi EU IPA sredstva za pristupanje EU

DeFacto Consultancy

Page 70

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

P20: Kako biste ocijenili brzinu kojom se Crna Gora kreće ka članstvu u EU? 1.

2.

3.

4.

5.

9.

Crna Gora se kreće veoma brzo ka Evropskoj uniji Crna Gora se kreće onoliko brzo koliko to okolnosti dozvoljavaju Crna Gora se ne kreće dovoljno brzo ka Evropskoj uniji Crna Gora se kreće veoma sporo ka EU Crna Gora se nikada neće priključiti EU Ne znam, ne mogu da procijenim

P21: Kada će Crna Gora, po Vašoj procjeni, ući u EU? 1.

2.

3.

4.

5.

Do kraja 2025.

Do kraja 2015.

Do kraja 2020.

Do kraja 2012.

Nikada.

P22: Nakon ulaska Crne Gore u Evropsku Uniju desiće se neke promjene u društvu. Po Vašoj procjeni, kakva će situacija biti u navedenim oblastima društvenog života?

1. Zaposlenost i zapošljavanje 2. Cijene i inflacija 3. Životni standard građana 4. Privredni razvoj 5. Turizam 6. Trgovina 7. Poljoprivreda 8. Industrija 9. Saobraćaj 10. Energetika 11. Zaštita životne sredine 12. Efikasnost sudstva 13. Efikasnost javne uprave 14. Zaštita ljudskih i manjinskih prava 15. Socijalna politika (zaštita siromašnih) 16. Zdravstvo 17. Obrazovanje / prosvjeta 18. Položaj žena 19. Položaj marginalizovanih društvenih grupa 20. Razvoj demokratije i demokratskih institucija

Biće bolje nego sada 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Biće isto kao i sada 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

Biće gore nego što jeste 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

DeFacto Consultancy

Page 71

Ne Znam 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Annex 2: Uzorak a-broj učenika; b-broj odjeljenja; c-proporcija; d-broj anketa; e-proporcija1; f-odjeljenja; g-razred Institucija

a

b

c

d

e

f

g

Srednja mješovita škola, Andrijevica

208

9

0.006577

7

0.007847

1

1

Gimnazija “Niko Rolović”, Bar

723

24

0.022862

23

0.020924

2

12

Srednja ekonomsko-ugostiteljska škola, Bar

748

23

0.023653

24

0.020052

2

34

Srednja poljoprivredna škola, Bar

552

24

0.017455

17

0.020924

2

12

Gimnazija “Panto Mališić”, Berane

599

20

0.018941

19

0.017437

2

34

Srednja medicinska škola “dr Branko Zogović”, Berane

786

26

0.024855

25

0.022668

2

12

Srednja stručna škola, Berane

473

19

0.014957

15

0.016565

2

34

Srednja stručna škola “Vukadin Vukadinović”, Berane

833

36

0.026341

26

0.031386

3

123

Gimnazija “Miloje Dobrašinović”, Bijelo Polje

601

22

0.019005

19

0.01918

2

12

Srednja elektro-ekonomska škola, Bijelo Polje

846

27

0.026752

27

0.02354

2

34

Srednja stručna škola, Bijelo Polje

740

28

0.0234

23

0.024412

2

12

Srednja mješovita škola “Danilo Kiš”, Budva

958

37

0.030293

30

0.032258

3

34

Gimnazija, Cetinje

313

12

0.009898

10

0.010462

1

1

Srednja likovna škola “Petar Lubarda”, Cetinje

75

7

0.002372

2

0.006103

1

1

Srednja stručna škola, Cetinje

458

18

0.014483

14

0.015693

2

34

Gimnazija “Petar I Petrović Njegoš”, Danilovgrad Srednja mješovita škola “Ivan Goran Kovačić”, Herceg Novi Srednja mješovita škola “Braća Selić”, Kolašin

482

16

0.015242

15

0.013949

1

1

1284

45

0.040602

41

0.039233

4

1234

299

14

0.009455

9

0.012206

1

4

Gimnazija, Kotor

565

20

0.017866

18

0.017437

2

12

Škola za osnovno i srednje muzičko obrazovanje „Vida Matjan”, Kotor

50

9

0.001581

2

0.007847

1

1

Srednja pomorska škola, Kotor

471

17

0.014894

15

0.014821

1

1

Srednja mješovita škola “Vuksan Đukić”, Mojkovac

439

19

0.013882

14

0.016565

2

34

Gimnazija “Stojan Cerović”, Nikšić

1215

40

0.03842

38

0.034874

3

123

Prva srednja stručna škola, Nikšić

842

29

0.026625

27

0.025283

3

234

Srednja ekonomsko-ugostiteljska škola, Nikšić

1176

36

0.037187

37

0.031386

3

134

Srednja stručna škola, Nikšić

621

20

0.019637

20

0.017437

2

23

Srednja mješovita škola “Bećo Bašić”, Plav

731

30

0.023115

23

0.026155

3

123

Gimnazija “Tanasije Pejatović”, Pljevlja

613

20

0.019384

19

0.017437

2

12

Srednja stručna škola, Pljevlja

801

32

0.025329

25

0.027899

3

234

Srednja mješovita škola, Plužine

110

6

0.003478

3

0.005231

1

1

Gimnazija “Luča”, Podgorica

28

4

0.000885

1

0.003487

0

Gimnazija “Slobodan Škerović”, Podgorica

1610

48

0.050911

51

0.041848

4

1234

Srednja ekonomska škola “Mirko Vešović”, Podgorica

1777

50

0.056192

56

0.043592

4

1234

DeFacto Consultancy

Page 72

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Srednja elektrotehnička škola “Vaso Aligrudić”, Podgorica Srednja građevinsko-geodetska škola “Inž.

Marko Radević”, Podgorica

974

36

0.030799

31

0.031386

3

123

622

25

0.019669

20

0.021796

2

34

1228

40

0.038831

39

0.034874

3

123

608

21

0.019226

19

0.018309

2

12

1082

42

0.034215

34

0.036617

4

1234

1222

36

0.038642

39

0.031386

3

234

593

23

0.018752

19

0.020052

2

34

93

8

0.002941

3

0.006975

1

1

90

8

0.002846

3

0.006975

1

1

Gimnazija “30. septembar”, Rožaje

498

17

0.015748

16

0.014821

1

2

Srednja stručna škola, Rožaje

654

27

0.02068

21

0.02354

2

12

Obrazovni centar, Šavnik

36

4

0.001138

1

0.003487

0

Srednja mješovita škola “Mladost”, Tivat

596

21

0.018846

19

0.018309

2

34

Gimnazija “Drita”, Ulcinj

106

6

0.003352

3

0.005231

1

3

1010

38

0.031938

32

0.03313

3

234

185

8

0.00585

6

0.006975

1

1

31624

1147

1000

1

Srednja medicinska škola, Podgorica Srednja mješovita škola “25. maj” – Tuzi, Podgorica Srednja stručna škola “Ivan Uskoković”, Podgorica Srednja stručna škola “Sergije Stanić”, Podgorica Srednja stručna škola “Spasoje Raspopović”, Podgorica Umj. škola osn. i sred. muz. obr. za talente „Andre Navara”, Podgorica Umj. škola osn, sred. muz. i balet. obrazov. „Vasa Pavić”, Podgorica

Srednja mješovita škola “Bratstvo jedinstvo”, Ulcinj Srednja mješovita škola “17. septembar”, Žabljak

DeFacto Consultancy

Page 73

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Annex 3: Realizovani uzorak Naziv škole

N

Naziv škole

N

Umj. škola osn. i sred. muz. obr. za talente „Andre Navara”, Podgorica

4

Srednja elektro-ekonomska škola, Bijelo Polje

27

Srednja mješovita škola “Bratstvo jedinstvo”, Ulcinj

33

Gimnazija “Miloje Dobrašinović”, Bijelo Polje

19

Gimnazija “Niko Rolović”, Bar

23

Gimnazija “Tanasije Pejatović”, Pljevlja

19

Gimnazija (opšti smjer), Cetinje

9

Gimnazija “30. septembar”, Rožaje

16

Srednja ekonomsko-ugostiteljska škola, Nikšić

37

Gimnazija, Kotor

18

Srednja ekonomsko-ugostiteljska škola, Bar

24

Gimnazija “Luča”, Podgorica

1

Gimnazija “Panto Mališić”, Berane

19

Gimnazija “Slobodan Škerović”, Podgorica

53

Srednja likovna škola

1

Gimnazija “Stojan Cerović”, Nikšić

37

Srednja likovna škola “Petar Lubarda”, Cetinje

2

15

Srednja medicinska škola, Podgorica

40

41

Srednja mješovita škola, Plužine

3

Obrazovni centar, Šavnik

1

Srednja mješovita škola “Braća Selić”, Kolašin

9

Srednja mješovita škola, Andrijevica

7

Srednja mješovita škola “Vuksan Đukić”, Mojkovac

14

Srednja stručna škola, Cetinje

7

Srednja poljoprivredna škola, Bar

17

Srednja mješovita škola “Danilo Kiš”, Budva

29

Srednja pomorska škola, Kotor

15

Srednja mješovita škola “Bećo Bašić”, Plav

23

Srednja stručna škola, Bijelo Polje

23

Srednja stručna škola “Vukadin Vukadinović”, Berane

25

Srednja stručna škola, Nikšić

20

Gimnazija “Drita”, Ulcinj

3

Srednja stručna škola, Pljevlja

25

Prva srednja stručna škola, Nikšić

27

Srednja stručna škola (turistički tehničar), Cetinje

7

20

Srednja stručna škola, Berane

15

35

Srednja stručna škola, Rožaje

21

40

Total

Gimnazija “Petar I Petrović Njegoš”, Danilovgrad Srednja mješovita škola “Ivan Goran Kovačić”, Herceg Novi

Srednja mješovita škola “25. maj” – Tuzi, Podgorica Srednja stručna škola “Ivan Uskoković”, Podgorica Srednja stručna škola “Sergije Stanić”, Podgorica

Srednja stručna škola “Spasoje Raspopović”, Podgorica Škola za osnovno i srednje muzičko obrazovanje „Vida Matjan”, Kotor Srednja mješovita škola “17. septembar”, Žabljak Srednja medicinska škola “dr Branko Zogović”, Berane Srednja mješovita škola “Mladost”, Tivat Umj. škola osn, sred. muz. i balet. obrazov. „Vasa Pavić”, Podgorica Srednja ekonomska škola “Mirko Vešović”, Podgorica

Srednja elektrotehnička škola “Vaso Aligrudić”, Podgorica Srednja građevinsko-geodetska škola “Inž.

Marko Radević”, Podgorica

DeFacto Consultancy

20 2 6 25 18 1 59

31 21

1007

Page 74

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

DIO I: Poređenje nivoa znanja o EU između ispitanika koji uče o ovome u okviru izbornog predmeta i ostalih Da li učite u školi o EU u okviru posebnog predmeta Imaju poseban predmet Ne uče u školi o EU Učim, ali ne u okviru posebnog predmeta već u okviru drugih predmeta Total

N 111 718 175 1004

% 11.1 71.5 17.4 100.0

Najveći broj ispitanika/ica u školi ne uči o EU – 71.5%. Dalje, od njih 38.5% koji uče u školi o EU, 17.4% to čini u okviru drugih predmeta. Tek nešto više od desetine ispitanika (11.1%) uči o EU kroz zaseban predmet.

Ovo pitanje dalje je ukrštano sa pojedinačnim pitanjima kako bi se uporedio nivo znanja o EU između ispitanika koji o EU uče iz izbornih ili ostalih predmeta.

1|Page

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Poređena pitanja: Da li učite u školi o EU predmeta?

u okviru posebnog Informacije koje dobijate u školi u okviru predmeta o EU vi bi ste ocijenili kao...

U kojoj mjeri ste zadovoljni sadržajem predmeta o EU? Kako ste zadovoljni sadržajima predavanja o Evropskoj uniji?

Da li Vas i u kojoj mjeri zanimaju informacije, o priključenju EU ...

Kako bi ste ocijenili, količinu i kvalitet informisanja javnosti u vezi sa procesom priključivanja Crne Gore EU… Ko je po Vašem mišljenju najdogovorniji za informisanje javnosti kada je riječ o priključenju Crne Gore EU...

Proces evro integracija za mlade u Crnoj Gori je...

Na koji način se informišete o EU i priključenju Crne Gore EU? Da li znate koje uslove Crna Gora treba da ispuni kako bi ušla u EU...

Crna Gora je na putu da dobije status kandidata Crna Gora je ratifikovala Lisabonski sporazum Crna Gora je potpisala SAA Crna Gora je zemlja kandidat za članstvo Danas Evropska unija ima ... Željeli bi da znaju više o (nekoj instituciji EU)

2|Page

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Među mladima koji u okviru posebnog predmeta u školi uče o EU, najviše je onih koji te iste informacije smatraju jako korisnima, jer im pomažu da shvate proces evrointegracija. Među onima koji ne uče u okviru posebnog već u okviru drugih predmeta o EU, odnos prema informacijamaje znatno ujednačajenij, pa 30.9% njih informacije ocjenjenjuje nepotpunima, a 29.7% jako korisnima – istovremeno 22.3% ih smatra zanimljivima ne baš korisnima, a 14.9% nejasnima. (tabela 1) Najveći broj mladih koji ima poseban predmet o EU je zadovoljan sadržajem istog: 25.2% vrlo, a 56.8% uglavnom zadovoljni. (tabela 2) Informacije koje dobijate u školi u okviru predmeta o EU vi bi ste ocijenili kao...

Jako korisne, jer mi Zanimljive, Bez pomažu da shvatim ne baš Nejasne Nepotpune proces odgovora korisne evrointegracija

Tabela 1

Da li učite u školi o EU u okviru posebnog predmeta?

Imaju poseban predmet Ne uče u školi o EU Učim, ali ne u okviru posebnog predmeta već u okviru drugih predmeta Total

53.2%

8.1%

14.4%

0.9%

15.7%

12.5%

19.9%

32.6%

19.2%

22.3%

29.7%

14.9%

30.9%

2.3%

17.7%

20.0%

17.7%

30.3%

14.2%

U kojoj mjeri ste zadovoljni sadržajem predmeta o EU? Veoma Uglavnom Uglavnom Nezadovoljan Bez zadovoljan zadovoljan nezadovoljan u potpunosti odgovora

Tabela 2 Da li učite u školi o EU u okviru posebnog predmeta?

23.4%

Imaju poseban predmet Ne uče u školi o EU Učim, ali ne u okviru posebnog predmeta već u okviru drugih predmeta Total

25.2%

56.8%

6.3%

6.3%

5.4%

3.9%

12.7%

7.4%

22.0%

54.0%

5.1%

22.3%

11.4%

9.7%

51.4%

6.5%

19.2%

8.0%

18.1%

48.2% 3|Page

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Među mladima je u potpunosti podijeljen stav o zadovoljstvu sadržajima predavanja u EU. Ipak, i oni koji imaju poseban predmet i oni koji dobijaju informacije kroz druge predmete, ocjenjuju da su veoma ili uglavnom zadovoljni istima. (tabela 3) Kako ste zadovoljni sadržajima predavanja o Evropskoj uniji?

Veoma Uglavnom Uglavnom Nezadovoljan Bez zadovoljan zadovoljan nezadovoljan u potpunosti odgovora

Tabela 3 Da li učite u školi o EU u okviru posebnog predmeta?

Imaju poseban predmet Ne uče u školi o EU Učim, ali ne u okviru posebnog predmeta već u okviru drugih predmeta Total

17.1%

47.7%

22.5%

7.2%

5.4%

4.5%

18.8%

19.1%

27.2%

30.5%

9.1%

45.1%

28.6%

7.4%

9.7%

6.7%

26.6%

21.1%

21.5%

24.1%

Kao i kod prethodnog pitanja, i ovdje uočavamo podijeljenost među mladima kada je u pitanju količina i tip informacija o priključenju EU koje žele da dobijaju. Oni koji imaju poseban predmet su se u najvećem broju izjasnili da ih takve informacije veoma zanimaju, dok je kod onih koji o EU ne uče u školi najznačajniji broj onih koje te informacije ne zanimaju – 20%. Osnovne informacije su predmet interesovanja grupe mladih koja uči o EU u okviru drugih predmeta. (tabela 4) Tabela 4

Da li učite u školi o EU u okviru posebnog predmeta?

Imaju poseban predmet Ne uče u školi o EU Učim, ali ne u okviru posebnog predmeta već u okviru drugih predmeta Total

Da li Vas i u kojoj mjeri zanimaju informacije, o priključenju EU ...

Da, samo Da, interesuju Da, takve me Interesuju Ne, takve one koje se me, ali samo informacije tiču one koji se tiču me samo informacije veoma osnovne me ne priključenja položaja zanimaju informacije zanimaju CG mladih 40.5% 21.6% 12.6% 18.0% 7.2% 21.0% 12.3% 17.5% 29.2% 20.0% 21.1%

26.3%

12.6%

29.1%

10.9%

23.2%

15.8%

16.1%

27.9%

17.0% 4|Page

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Kako bi ste ocijenili, količinu i kvalitet informisanja javnosti u vezi sa procesom priključivanja Crne Gore EU… Mislim da Mislim da je Mislim da se Informisanje javnost nema Ne zanimaju infomisanje javnosti pružaju javnosti je gotov nikakve me informacije kvalitetno i sve ključne djelimično i o priključenju informacije o potpuno informacije nepotpuno tome Crne Gore

Tabela 5 Da li učite u školi o EU u okviru posebnog predmeta?

Total

Imaju poseban predmet Ne uče u školi o EU Učim, ali ne u okviru posebnog predmeta već u okviru drugih predmeta

18.0%

21.6%

43.2%

13.5%

3.6%

12.6%

17.3%

39.3%

14.9%

16.0%

18.4%

21.3%

37.9%

11.5%

10.9%

14.2%

18.4%

39.5%

14.1%

13.7%

5|Page

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Ko je po Vašem mišljenju najdogovorniji za informisanje javnosti kada je riječ o priključenju Crne Gore EU...

Ministarstvo Posebne, Međunarodne Ministarstvo za specijalizovne institucije i prosvjete i ekonomske službe i inostrani nauke integracije NVO Mediji kancelarije zvaničnici

Tabela 6

Da li učite u školi o EU u okviru posebnog predmeta?

Imaju poseban predmet Ne uče u školi o EU Učim, ali ne u okviru posebnog predmeta već u okviru drugih predmeta

Total

12.5%

46.9%

3.1%

33.3%

2.1%

2.1%

10.3%

48.0%

4.3%

31.0%

2.4%

4.0%

7.9%

39.7%

6.3%

35.7%

5.6%

4.8%

10.2%

46.4%

4.5%

32.1%

2.9%

3.8%

Tabela 7

Da li učite u školi o EU u okviru posebnog predmeta?

Total

Imaju poseban predmet Ne uče u školi o EU Učim, ali ne u okviru posebnog predmeta već u okviru drugih predmeta

Proces evro integracija za mlade u Crnoj Gori je...

Potpuno bez značaja, za Značajan u Donekle položaj mladih velikoj mjeri značajan u Crnoj Gori 36.9% 52.3% 10.8% 27.2% 57.9% 14.9% 35.3%

57.1%

7.6%

29.7%

57.1%

13.2%

6|Page

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Na koji način se informišete o EU i priključenju Crne Gore EU? Ne zanimaju Učenjem o me evropskim Praćenejem informacije integracijama medija Nešto drugo te vrste

Tabela 8

Da li učite u školi o EU u okviru posebnog predmeta?

Imaju poseban predmet Ne uče u školi o EU Učim, ali ne u okviru posebnog predmeta već u okviru drugih predmeta

Total

Total

67.3%

4.5%

1.8%

5.2%

72.4%

4.5%

17.9%

7.5%

76.3%

3.5%

12.7%

8.0%

72.5%

4.3%

15.2%

Da li znate koje uslove Crna Gora treba da ispuni kako bi usla u EU...

Da, znam u potpunosti Znam da Ne zanima treba da koje uslove koje uslove Ne znam Crna Gora treba Crna sve, ali znam ispuni neke Gora da ključne ali ne znam Ne, ne znam treba da koji su to ništa o tome ispuni ispuni uslove

Tabela 9

Da li učite u školi o EU u okviru posebnog predmeta?

26.4%

Imaju poseban predmet Ne uče u školi o EU Učim, ali ne u okviru posebnog predmeta već u okviru drugih predmeta

20.0%

41.8%

27.3%

7.3%

3.6%

8.3%

31.8%

28.6%

19.8%

11.5%

9.2%

45.7%

24.3%

8.7%

12.1%

9.8%

35.4%

27.7%

16.5%

10.7%

7|Page

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Crna Gora je na putu da dobije status kandidata

Tabela 10 Da li učite u školi o EU u okviru posebnog predmeta?

Imaju poseban predmet Ne uče u školi o EU Učim, ali ne u okviru posebnog predmeta već u okviru drugih predmeta

Total

Da li učite u školi Imaju poseban predmet o EU u okviru posebnog Ne uče u školi o EU predmeta?

Učim, ali ne u okviru posebnog predmeta već u okviru drugih predmeta Total Tabela 12

Total

ne

ne znam

77.5%

13.5%

9.0%

68.8%

21.0%

10.2%

78.3%

14.9%

6.9%

71.4% 19.1% 9.5% Crna Gora je ratifikovala Lisabonski Sporazum

Tabela 11

Da li učite u školi o EU u okviru posebnog predmeta?

da

da

ne

ne znam

29.7%

45.9%

24.3%

22.8%

48.6%

28.6%

26.3%

49.7%

24.0%

24.2%

48.5%

27.3%

Crna Gora je potpisala SAA da ne ne znam Imaju poseban predmet Ne uče u školi o EU Učim, ali ne u okviru posebnog predmeta već u okviru drugih predmeta

47.7%

30.6%

21.6%

43.2%

32.3%

24.5%

54.3%

26.3%

19.4%

45.6%

31.1%

23.3%

8|Page

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Crna Gora je zemlja kandidat za članstvo

Tabela 13 Da li učite u školi o EU u okviru posebnog predmeta?

Imaju poseban predmet Ne uče u školi o EU Učim, ali ne u okviru posebnog predmeta već u okviru drugih predmeta

Total Tabela 14

ne znam

45.0%

42.3%

12.6%

59.5%

24.4%

16.2%

66.3%

21.7%

12.0%

59.1%

25.9%

15.0%

Total

Ne znam, bez odgovora

27 zemalja članica

30 zemalja članica

22 zemlje članice

25 zemalja članica

77.5%

7.2%

7.2%

2.7%

5.4%

56.5%

8.8%

7.8%

12.0%

14.9%

67.4%

3.4%

10.3%

10.3%

8.6%

10.7%

12.7%

Imaju poseban predmet Ne uče u školi o EU Učim, ali ne u okviru posebnog predmeta već u okviru drugih predmeta

Tabela 15

Imaju poseban predmet Ne uče u školi o EU Učim, ali ne u okviru posebnog predmeta već u okviru drugih predmeta

ne

Danas Evropska unija ima ...

Da li učite u školi o EU u okviru posebnog predmeta?

EU politika za mlade

da

60.8% 7.7% 8.2% Željeli bi da znaju više o...

EU EU EU EU ekono instituci kultura proširenj mija je e

EU socijalna politika

55.9% 60.2%

EU politika obrazov anja 34.2% 29.0%

5.4% 9.6%

28.8% 26.2%

9.0% 7.1%

20.7% 29.5%

65.7%

36.0%

10.3%

25.7%

8.0%

33.1%

Međunar odni odnosi

IPA

10.8% 9.3%

25.2% 19.2%

1.8% 2.4%

11.4%

17.7%

4.6%

9|Page

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

DIO II: Poređenje stavova prema EU između ispitanika koji uče o ovome u okviru izbornog predmeta i ostalih

10 | P a g e

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Tabela 16 Imaju poseban predmet Ne uče u školi o EU Učim, ali ne u okviru posebnog predmeta već u okviru drugih predmeta Total

0.6811

0.5813

Proevropski stav

Antiglobalizacijski euroskepticizam

Neevropski etatizam

Kulturni etnocentrizam

.6811

.5813

.2875

.3907

.6643

.5937

.3418

.4292

.6907

.5584

.3232

.3917

.6709

.5861

.3322

.4183

0.6907 0.6643 0.5937 0.5584 Proevropski stav Antiglobalizacijski euroskepticizam Neevropski etatizam

0.4292

Kulturni etnocentrizam 0.3917

0.3907 0.3418

0.3232

0.2875 Imaju poseban predmet

Ne uce u školi o EU

Ucim ali ne u okviru posebnog predmeta vec u okviru drugih predmeta

11 | P a g e

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

DIO III: Ispitivanje relacije između nivoa informisanosti o EU i stava prema EU

12 | P a g e

Stavovi mladih prema Evropskoj uniji i evropskim integracijama, jul 2010.

Tabela 17 Informisan sam u potpunosti Uglavnom sam informisan DjelimiÄ?no sam informisan O EU nemam gotovo nikakvih informacija Total

0.6661

0.6848

Proevropski stav

Antiglobalizacijski euroskepticizam

Neevropski etatizam

Kulturni etnocentrizam

.6661

.5917

.3824

.3954

.6848

.5697

.3107

.3752

.6792

.5840

.3248

.4257

.6080

.6324

.3938

.5198

.6711

.5859

.3325

.4178

0.6792 0.6324

0.5917 0.5697

0.584

0.608 Proevropski stav 0.5198

Antiglobalizacijski euroskepticizam Neevropski etatizam Kulturni etnocentrizam

0.3954

0.4257 0.3938

0.3752 0.3824 0.3107 Informisan sam u potpunosti

Uglavnom sam informisan

0.3248 DjelimiÄ?no sam informisan

O EU nemam gotovo nikakvih informacija

13 | P a g e