2013
Sadržaj •
Metodologija
•
Stavovi o Konvencijama UN-a
•
Upoznatost sa Paraolimpijskim i Specijalnim olimpijskim igrama
•
Interakcija sa djecom sa smetnjama u razvoju
•
Inkluzija djece sa smetnjama u razvoju
•
Stavovi građana o Dnevnim centrima i Grupnim kućama
•
Vidljivost kampanje „Govorimo o mogućnostima“
•
TV kampanja
•
Ključni događaji realizovani u okviru kampanje
•
Imidž kampanje
•
Socijalna distanca prema djeci sa smetnjama u razvoju
•
Pozitivne promene stavova prema djeci sa smetnjama u razvoju
•
Zaključak 2
Metodologija • Ad hoc f2f anketa u kući ispitanika • Prikupljanje podataka na uzorku reprezentativnom za populaciju građana Crne Gore starih 18+ godina • Veličina ciljne populacije: 474 655 • Veličina uzorka: 1045 (sa 132 uzoračke tačke) • Tip uzorka: stratifikovani troetapni uzorak verovatnoće sa sledećim etapama: Jedinica prve etape - teritorija biračkog mesta – približna veličina oko of 200 HH (PPS sa verovatnoćom proporcionalnom veličini) Jedinica druge etape - domaćinstva odabrana metodom slučajnog koraka počev od datih adresa (SRSWoR) Jedinica treće etape – članovi domaćinstva izabrani sa istom verovatnoćo (SRSWoR) – Kish tablice • Stratifikacija se vrši po: Tipu naselja – urban/rural 3 geo-ekonomska regiona • Post stratifikacija se vrši po: polu, starosti, tipu naselja i geo-ekonomskim regionima • Kontrola terenskog rada obuhvata 12% od ukupnog broja anketiranih u svim stratumima proporcionalno veličini uzorka, alogička kontrola i kontrola konzistencije se vrši u 100% slučajeva • Period prikupljanja podataka: od 03. do 12. decembra 2012. • 95% interval pouzdanosti za pojave sa incidencom od 05% je +/- 1.35% • 95% interval pouzdanosti za pojave sa incidencom od 20% je +/- 2.5% • 95% interval pouzdanosti za pojave sa incidencom od 50% je +/- 3.1%
3
Pol Godine Obrazovanje Stratum
Ostalo
Urban
Primorje
24%
Centar
Sjever
21%
Više i visoko
Srednje
22%
Osnovno i niže
27%
60+
27%
45-59
30-44
49%
18-29
Žena
Muškarac
Uzorak
60% 64%
51% 47%
36%
30%
19% 25%
Tip naselja
4
Stavovi o Konvencijama UN-a
POZNATOST KONVENCIJA UJEDINJENIH NACIJA Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar 2012.
% Ne, nijesam čuo/la
33
22
27
34
22 52
67
78
73
66
78 48
% Da, čuo/la sam
Avgust 2010.
Decembar Novembar Decembar 2010. 2011. 2012.
45
Decembar 2013.
Konvencija Ujedinjenih Nacija (UN) o pravima djeteta Baza: ukupna ciljneapopulacija Da li ste čuli za Konvenciju Ujedinjenih Nacija (UN) o pravima djeteta? Da li ste čuli za Konvenciju Ujedinjenih Nacija (UN) o osobama sa invaliditetom?
55
Novembar Decembar 2011. 2012.
33
67
Decembar 2013.
Konvencija Ujedinjenih Nacija (UN) o osobama sa invaliditetom
6
Upoznatost sa Paraolimpijskim i Specijalnim olimpijskim igrama
Upoznatost sa Paraolimpijskim igrama Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar 2012.
Da li ste čuli za Paraolimpijske igre?
Ko učestvuje na Paraolimpijskim igrama? 35% 37%
Osobe/ sportisti sa invaliditetom
28 % Ne, nijesam čuo/la
33
16% 12%
Hendikepirane osobe/ sportisti Osobe/ sportisti sa posebnim potrebama Osobe/ sportisti sa smetnjama u razvoju Osobe sa smetnjama/ nedostacima/ poremećajem
10% 9% 11% 7% 3% 6% 7% 6%
Djeca sa smetnjama u razvoju
72
67
% Da, čuo/la sam
Paraplegičari/ paralizovani Djeca sa invaliditetom Djeca sa hendikepom
Decembar 2012.
Decembar 2013.
Ostali odgovori Ne zna\Odbija
Baza: Ukupna ciljna populacija Da li ste čuli za Paraolimpijske igre?
6% 5%
Djeca sa posebnim potrebama
Dec-12 Dec-13
2% 5% 3% 3% 1% 1% 2% 4% 7%
11% Baza: Oni koji su čuli za Paraolimpijske igre (2012: 72%; 2013: 67% od ciljne populacije) Ko učestvuje na Paraolimpijskim igrama?
8
Upoznatost sa Paraolimpijskim igrama Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar 2012.
Da li znate koje godine su organizovane posljednje Paraolimpijske igre?
1990 2000
Da li znate u kom gradu su organizovane?
0%
38% od svih građana Crne Gore 53% 0%
London
20% 2008
0%
2009
0% 0%
2010
0% 1%
1% Decembar 2012. Decembar 2013.
3% 1%
2012
43% od svih građana Crne Gore 60% 24% 35%
Ne zna\Odbija
Ostali odgovori
Decembar 2012. Decembar 2013.
5%
2011
2013
30%
46%
Ne zna\Odbija 8%
66%
37% 55% Baza: Oni koji su čuli za Paraolimpijske igre (2012:72% ; 2013:67% od ciljne populacije) Da li znate koje godine su organizovane posljednje Paraolimpijske igre? Da li znate u kom gradu su organizovane?
9
Upoznatost sa učešćem Crne Gore na Paraolimpijskim igrama Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar 2012.
Da li je Crna Gora učestvovala na posljednjim Paraolimpijskim igrama? Baza: Oni koji su čuli za Paraolimpijske igre (2012:72%; 2013:67% od ciljne populacije)
4 % Ne, nije učestvovala
11
Da li ste ispratili na televiziji, pročitali u novinama ili na Internetu bilo koju vijest o rezultatima naših sportista sa posljednjih Paraolimpijskih igara? Baza: Oni koji su čuli za Paraolimpijske igre i potvrđuju da je Crna Gora učestvovala na posljednjim Paraolimpijskim igrama (2012:57%; 2013:44% od ciljne populacije)
17 % Ne
30
23
38
1
% Ne zna
% Ne zna / Ne sjeća se
79
69
66
% Da, učestvovala je
62
% Da Decembar 2012.
Decembar 2012.
Decembar 2013.
(44% od svih (57% od svih građana Crne Gore) građana Crne Gore)
Decembar 2013.
(27% od svih (39% od svih građana Crne Gore) građana Crne Gore)
10
Upoznatost sa Specijalnim olimpijskim igrama Da li ste čuli za Specijalne olimpijske igre?
Ko učestvuje na Specijalnim olimpijskim igrama?
16% 18%
Osobe/ sportisti sa invaliditetom
% Ne, nijesam čuo/la
Osobe/ sportisti sa smetnjama u razvoju
7%
Osobe sa intelektualnim/ psihi?kim smetnjama
7% 9% 9% 7%
Osobe/ sportisti sa posebnim potrebama
78
80
12%
Deca sa smetnjama u razvoju
6% 10%
Hendikepirane osobe/ sportisti
5% 5% 4% 5%
Osobe sa smetnjama/ nedostacima/ poreme?ajem Deca sa invaliditetom
22
20
Decembar 2012.
Decembar 2013.
Baza: Ukupna ciljna populacija Da li ste čuli za Specijalne olimpijske igre?
Paraplegi?ari/ paralizovani Deca sa intelektualnim/ psihi?kim smetnjama Ostali odgovori Ne zna\Odbija
Dec-12 Dec-13
12%
Deca sa posebnim potrebama
% Da, čuo/la sam
10%
1%
3%
1% 1% 2% 0% 2% 9% 20%
26%
Baza: Oni koji su čuli za Specijalne olimpijske igre (2012:22%; 2013:20% od ciljne populacije) Ko učestvuje na Specijalnim olimpijskim igrama?
11
Upoznatost sa Specijalnim olimpijskim igrama Da li znate koje godine su organizovane posljednje Specijalne olimpijske igre? 1970
1%
1981 1995
Da li znate u kom gradu su organizovane?
19% London
0%
11%
0% 0%
9% 2000
Atina
1%
1.7%
1% 2010 0% 2011 2012 2013 Ne zna\Odbija
4%
Decembar 2012. Decembar 2013.
8% 6%
4% Ostali odgovori 6%
24% 10%
68%
6%
Ne zna\Odbija 68% 77%
79%
Baza: Oni koji su Ä?uli za Specijalne olimpijske igre (2012:22%; 2013:20% od ciljne populacije) Da li znate koje godine su organizovane posljednje Specijalne olimpijske igre? Da li znate u kom gradu su organizovane?
12
Upoznatost sa učešćem Crne Gore na Specijalnim olimpijskim igrama Da li je Crna Gora učestvovala na posljednjim Specijalnim olimpijskim igrama?
Da li ste ispratili na televiziji, pročitali u novinama ili na Internetu bilo koju vijest o rezultatima naših sportista sa posljednjih Specijalnih olimpijskih igara?
Baza: Oni koji su čuli za Specijalne olimpijske igre i potvrđuju da je Crna Gora Baza: Oni koji su čuli za Specijalne olimpijske igre (2012:22%; 2013:20% od učestvovala na posljednjim Specijalnim olimpijskim igrama (2012:9%; 2013:10% ciljne populacije) od ciljne populacije)
17
14
% Ne, nije učestvovala
% Ne
40
50
37 43
5
% Ne zna
% Ne zna / Ne sjeća se
40
55
50
Decembar 2012.
Decembar 2013.
49
% Da, učestvovala je
% Da
Decembar 2012.
Decembar 2013.
(10% od svih (9% od svih građana građana Crne Gore) Crne Gore)
(5% od svih građana (5% od svih građana Crne Gore) Crne Gore)
13
Da li biste Vi svoje dijete učlanili u lokalni sportski klub gdje se rekreativno sportom bave i druže djeca sa i bez smetnji u razvoju? Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar 2012.
15
15
% Ne 19
13
% Ne zna 66
72
% Da
Decembar 2012.
Decembar 2013.
Baza: Ukupna ciljna populacija Da li biste Vi svoje dijete učlanili u lokalni sportski klub gdje se rekreativno sportom bave i druže djeca sa i bez smetnji u razvoju?
14
Upoznatost sa Paraolimpijskim i Specijalnim olimpijskim igrama 67% građana Crne Gore kaže da je čulo za Paraolimpijske igre – 5 procentnih poena manje nego u decembru prethodne godine. Generalno gledano, u odnosu na prethodnu godinu, građani Crne Gore u značajno manjoj mjeri pokazuju znanje o Paraolimpijskim igrama – svi ocjenjivani parametri su na značajno nižem nivou u odnosu na prošlu godinu. Kada je riječ o Specijalnim olimpijskim igrama, uočene razlike u odnosu na prethodni talas istraživanja nisu značajne.
1
Interakcija sa djecom sa smetnjama u razvoju
Izraz koji se najčešće koristi kada su u pitanju djeca sa smetnjama u Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na avgust 2010. razvoju – spontani odgovori
Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar2012.
Hendikepirana djeca
20% 19%
13%
14%
23%
17%
Djeca sa posebnim potrebama
24% 4%
Djeca sa invaliditetom
Bolesna djeca
9%
3% 3%
Djeca ometena u razvoju
0%
28%
31%
12% 12% 12% 13%
7%
7%
Jadni, žalosni, nesrećni
10%
27%
6%
2%
19% 20% 20%
24%
1%
1%
Djeca, kao i druga djeca, ne pravi razliku Djeca sa nedostatkom
Zaostala djeca/ zaostala u razvoju
Retardirana djeca
0%
3%
Avgust 2010
1%
1% 1% 1%
3%
3% 3%
Decembar 2010
4%
Novembar 2011 Decembar 2012 6% 5%
Decembar 2013.
2% 2% 2% 2%
2%
Višestruki odgovori; Baza: Ukupna ciljna populacijea Možete li mi reći koji izraz Vi lično najčešće koristite kada su u pitanju djeca čije su tjelesne, umne ili čulne sposobnosti ispod prosječnih mogućnosti djece u njihovom uzrastu?
17
Da li poznajete neko dijete sa smetnjama u razvoju ili nekoga (rođak, prijatelj, poznanik i sl.) čije dijete ima ovakve ili slične smetnje?
% Da
% Ne
Avgust 2010.
68
32
Decembar 2010.
68
32
Novembar 2011.
68
33
Decembar 2012.
68
32
Decembar 2013.
66
34
Baza: Ukupna ciljna populacija Da li poznajete neko dijete sa smetnjama u razvoju ili nekoga (rođak, prijatelj, poznanik i sl.) čije dijete ima ovakve ili slične smetnje?
18
Koliko često dolazite u kontakt sa djecom sa smetnjama u razvoju? 13%
8%
Svakodnevno
13% 5%
11% 10% 9%
Nekoliko puta nedjeljno 4% 5% 5% 6%
Jednom nedjeljno
8%
11%
14% 15% 14%
8% 8%
13% 12%
10%
10%
8%
Jednom u 2-3 mjeseca
15%
14%
Nekoliko puta mjesečno Jednom mjesečno
17%
10%
11%
Jednom u 6 mjeseci
9%
8% 9% 7%
Jednom godišnje 6%
7%
Decembar 2012.
11%
12%
Nemam nikakav kontakt sa djecom sa smetnjama u razvoju
Decembar 2013. 14%
10% 10%
4% 4%
Novembar 2011.
10%
10%
Rjeđe od jednom godišnje
Avgust 2010. Decembar 2010.
12%
11%
8% 8%
18%
20%
3%
Ne zna / Bez odgovora
0%
4%
Baza: Ukupna ciljna populacija Koliko često dolazite u kontakt sa djecom sa smetnjama u razvoju?
19
Druženje sa djecom sa smetnjama u razvoju Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na avgust 2010. Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar 2012.
% DA - Novembar 2011.
39
38
% DA - Decembar 2012.
% DA - Decembar 2013.
42
27
21
Da li ste se ikada družili sa djetetom/osobom sa smetnjama u razvoju?
20
A da li se Vaše dijete ikada družilo ili se sada druži sa djetetom/osobom sa smetnjama u razvoju?
Baza: Ukupna ciljna populacija Da li ste se ikada družili sa djetetom/osobom sa smetnjama u razvoju? A da li se Vaše dijete ikada družilo ili se sada druži sa djetetom/osobom sa smetnjama u razvoju?
20
Sveukupno gledano, koliko ste informisani o djeci sa smetnjama u Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na avgust 2010. razvoju?
Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar 2012.
7%
Ne znam ništa o djeci sa smetnjama u razvoju 5%
9% 8% 9%
Veoma malo znam o djeci sa smetnjama u razvoju
27%
29%
38%
32%
34%
Sum -
35%
44%
40%
34%
43% 43% 45% 47% 45% 44%
Znam ponešto o djeci sa smetnjama u razvoju 12% 14% 16% 11%
Sum + 9%
Znam mnogo o djeci sa smetnjama u razvoju Znam veoma mnogo o djeci sa smetnjama u razvoju
8% 3% 3% 5% 3%
Avgust 2010. 22%
Decembar 2010. 11% 11%
Novembar 2011. 16%
Decembar 2012. Decembar 2013
7%
Baza: Ukupna ciljna populacija Sveukupno gledano, koliko ste informisani o djeci sa smetnjama u razvoju?
21
Po Vašem mišljenju, među djecom starosti do 18 godina, koliki procenat čine djeca sa smetnjama u razvoju? Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na avgust 2010. Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar 2012. 18% 20%
Do 3%
23% 27% 23% 16% 19%
3.1-5%
23% 22% 20% 18% 25%
5.1-10%
18% 23% 24% 13% 14% 11% 12% 14%
10.1-20%
Preko 20%
Avgust 2010. Decembar 2010. Novembar 2011.
6% 6% 5% 4% 4%
Decembar 2012. Decembar 2013. 30%
Ne zna / Bez odgovora
17% 20% 13% 15% Baza: Ukupna ciljna populacija Po Vašem mišljenju, među djecom starosti do18 godina, koliki procenat čine djeca sa smetnjama u razvoju?
22
Po Vašem mišljenju da li bi dijete sa smetnjama u razvoju jednoga dana moglo da postane poznati umjetnik, biznismen, uspješan političar ili državnik u Crnoj Gori? Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar 2012.
% Da, to je moguće
Decembar 2013.
% Ne, to nije moguće
77
Novembar 2011.
Decembar 2012.
% Ne zna
62
14
25
75
Baza: Ukupna ciljna populacija Po Vašem mišljenju da li bi dijete sa smetnjama u razvoju jednoga dana moglo da postane poznati umjetnik, biznismen, uspješan političar ili državnik u Crnoj Gori?
19
23
Interakcija sa djecom sa smetnjama u razvoju Kao i u prethodnim talasima, oko dvije trećine građana (66%) poznaje neko dijete sa smetnjama u razvoju ili roditelja čije dijete ima ovakve ili slične smetnje - nijesu nađene razlike između 1, 2, 3, 4 i 5. talasa. Takođe, nijesu registrovane razlike kada je riječ o procentu građana koji su se družili sa djecom sa smetnjama u razvoju, ali je u ovom talasu registrovan značajno veći broj građana koji kažu da su se njihova djeca družila sa djecom koja imaju smetnje u razvoju. Međutim, u ovom talasu je registrovan nešto veći procenat građana koji kažu da su informisani o djeci sa smetnjama u razvoju u odnosu na prethodni talas istraživanja, i to su češće od drugih oni koji su primjetili kampanju UNICEF-a, kao i oni sa visokim obrazovanjem. U odnosu na period prije sprovođenja kampanje “Govorimo o mogućnostima” značajno je porastao procenat građana koji smatraju da u populaciji djece do 18 godina ima do 10% djece sa smetnjama u razvoju. Takođe, značajno je smanjen procenat građana koji nemaju jasnu predstavu o tome koliko ima djece sa smetnjama u razvoju (sa 30% 2010. godine na 15% 2013. godine). U odnosu na prošlu godinu, ovog puta nijesu registrovane značajne razlike. Da bi dijete sa smetnjama u razvoju jednoga dana moglo da postane poznati umjetnik, biznismen, uspješan političar ili državnik u Crnoj Gori smatra 75% građana Crne gore, što je 13 procentnih poena više nego u prethodnom talasu istraživanja koje je sprovedeno u decembru 2012. godine.
2
Inkluzija djece sa smetnjama u razvoju
Kada govorimo o osobama sličnim Vama (osobama sa kojima radite, iz Vašeg komšiluka...), da li biste rekli da kakvo mišljenje bi većina njih imalo o sledećim tvrdnjama. % Većina se ne bi složila
Država i društvo bi trebalo da učine sve što je u njihovoj moći, kako bi obezbijedili jednake mogućnosti i šanse za djecu sa smetnjama u razvoju, bez obzira na troškove
Djeca sa smetnjama u razvoju su jednako vrijedni članovi društva kao i svi ostali građani
8
2
13
% Ne zna
% Većina bi se složila
90
3
84
Baza: Ukupna ciljna populacija
26
Odnos društva prema djeci sa smetnjama u razvoju % Ne slažem se
Država i društvo bi trebalo da učine sve što je u njihovoj moći, kako bi obezbijedili jednake 23 mogućnosti i šanse za djecu sa smetnjama u razvoju, bez obzira na troškove
Djeca sa smetnjama u razvoju su jednako vrijedni članovi društva kao i svi ostali građani.
3 5
% Niti se slažem niti se ne slažem
% Ne znam
% Slažem se
95
92
Baza: Ukupna ciljna populacija Na skali od 1 do 5, pri čemu 1 znači Uopšte se ne slažem a 5 U potpunosti se slažem, ocijenite stepen slaganja sa svakom od pročitanih tvrdnji.
27
Država i društvo bi trebalo da učine sve što je u njihovoj moći, kako bi obezbijedili jednake mogućnosti i šanse za djecu sa smetnjama u razvoju, bez obzira na troškove. Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar 2012. % Ne slažem se 4 4
Avgust 2010
% Niti se slažem/niti se ne slažem
% Slažem se
92
Decembar 2010
14
95
Novembar 2011
2 4
94
Decembar 2012
1
Decembar 2013
23
9
% Ne znam
90
95 Baza: Ukupna ciljna populacija Sada ću Vam pročitati nekoliko tvrdnji. Na skali od 1 do 5, pri čemu 1 znači Uopšte se ne slažem a 5 U potpunosti se slažem, ocijenite stepen slaganja sa svakom od pročitanih tvrdnji.
28
Djeca sa smetnjama u razvoju su jednako vrijedni članovi društva kao i svi ostali građani. Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na avgust 2010. % Ne slažem se
11
Avgust 2010
Decembar 2010
% Niti se slažem/niti se ne slažem
4
16
% Slažem se
74
12
Novembar 2011 1 6
Decembar 2012 2
% Ne znam
84
92
8
Decembar 2013 3 5
90
92
Baza: Ukupna ciljna populacija Sada ću Vam pročitati nekoliko tvrdnji. Na skali od 1 do 5, pri čemu 1 znači Uopšte se ne slažem a 5 U potpunosti se slažem, ocijenite stepen slaganja sa svakom od pročitanih tvrdnji.
29
Koja od sledećih tvrdnji je bliža Vašim stavovima? Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na avgust 2010. Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar 2012.
% Pružanjem stručne pomoći i posebnim odnosom društva i institucija, moguće je dijete sa smetnjama u razvoju U POTPUNOSTI osposobiti za život u društvu % Ne zna / bez odgovora % Pružanjem stručne pomoći i posebnim odnosom društva i institucija, moguće je dijete sa smetnjama u razvoju DONEKLE osposobiti za život u društvu % Bez obzira na stručnu pomoć i poseban odnos države i društva, nije moguće učiniti NIKAKAV IOLE ZNAČAJAN NAPREDAK kada je riječ o osposobljavanju djece sa smetnjama u razvoju za život u društvu.
Avgust 2010 Decembar 2010 Novembar 2011 Decembar 2012 Decembar 2013
15
5
80
21 18 19 26 Baza: Ukupna ciljna populacija Koja od sledećih tvrdnji je bliža Vašim stavovima?
71
7 3
78 69 71
9 9 30
Stav prema inkluzivnom obrazovanju % Ne slažem se
% Ne zna
% Niti se slažem niti se ne slažem
Dobro je da djeca sa smetnjama u razvoju pohađaju redovne škole, jer se na taj način razvijaju i društvene vještine i tolerancija druge djece
12
16
71
Pohađanje nastave u redovnim školama djece sa smetnjama u razvoju pozitivno utiče na njihov razvoj
12
16
71
Za razvoj djece sa smetnjama u razvoju mnogo je bolje da pohađaju specijalizovane ustanove za obrazovanje nego da idu u redovne škole
Pohađanje nastave u redovnim školama djece sa smetnjama u razvoju dovodi do toga da nastavnici njima posvećuju previše pažnje, pa druga djeca ostaju pomalo uskraćena
28
30
30
% Slažem se
39
35
32
Baza: Ukupna ciljna populacija Na skali od 1 do 5, pri čemu 1 znači Uopšte se ne slažem a 5 U potpunosti se slažem, ocijenite stepen slaganja sa svakom od pročitanih tvrdnji.
31
Ocijenite stepen slaganja sa svakom od pročitanih tvrdnji? – Slažem se (4+5) 59% 64%
Dobro je da djeca sa smetnjama u razvoju pohađaju redovne škole, jer se na taj način razvijaju i društvene vještine i tolerancija druge djece.
66%
67% 71% 57% 64%
Pohađanje nastave u redovnim školama djece sa smetnjama u razvoju pozitivno utiče na njihov razvoj.
66%
71% 71% 50%
Za razvoj djece sa smetnjama u razvoju mnogo je bolje da pohađaju specijalizovane ustanove za obrazovanje nego da idu u redovne škole.
45% 42%
37% 39%
Pohađanje nastave u redovnim školama djece sa smetnjama u razvoju dovodi do toga da nastavnici njima posvećuju previše pažnje, pa druga djeca ostaju pomalo uskraćena.
41% 41% 34%
Avgust 2010 Decembar 2010 Novembar 2011 Decembar 2012 Decembar 2013
32% 32%
Baza: Ukupna ciljna populacija Na skali od 1 do 5, pri čemu 1 znači Uopšte se ne slažem a 5 U potpunosti se slažem, ocijenite stepen slaganja sa svakom od pročitanih tvrdnji.
32
Ocijenite stepen slaganja sa svakom od pročitanih tvrdnji? – Ne slažem se (1+2) 24% Pohađanje nastave u redovnim školama djece sa smetnjama u razvoju dovodi do toga da nastavnici njima posvećuju previše pažnje, pa druga djeca ostaju pomalo uskraćena.
24% 26% 25% 30% 23% 27%
Za razvoj djece sa smetnjama u razvoju mnogo je bolje da pohađaju specijalizovane ustanove za obrazovanje nego da idu u redovne škole.
19% 26% 28% 18%
Pohađanje nastave u redovnim školama djece sa smetnjama u razvoju pozitivno utiče na njihov razvoj.
14% 12% 10% 12% 18%
Dobro je da djeca sa smetnjama u razvoju pohađaju redovne škole, jer se na taj način razvijaju i društvene vještine i tolerancija druge djece.
14% 10% 11%
Avgust 2010 Decembar 2010 Novembar 2011 Decembar 2012 Decembar 2013
12% Baza: Ukupna ciljna populacija Na skali od 1 do 5, pri čemu 1 znači Uopšte se ne slažem a 5 U potpunosti se slažem, ocijenite stepen slaganja sa svakom od pročitanih tvrdnji.
33
Šta mislite kakav je stav ljudi koji žive u vašem mjestu o tome da li roditelji djece sa smetnjama u razviju treba da kriju svoju djecu kod kuće?
Šta mislite, da li u mjestu u kom živite ima roditelja koji kriju kod kuće svoju djecu sa smetnjama u razvoju? Verujem da u mjestu u kom živim, ima mnogo roditelja koji kriju kod kuće svoju djecu sa smetnjama u razvoju
10%
Vjerujem da ima takvih roditelja, ali malo
37%
Vjerujem da mjestu u kom živim, niko od roditelja ne krije kod kuće svoju djecu sa smetnjama u razvoju
Ne znam
Verujem da u mjestu u kom živim, ima mnogo ljudi koji misle da djecu sa smetnjama u razvoju treba kriti kod kuće
47%
5%
Baza: Ukupna ciljna populacija.
7%
Vjerujem da ima takvih ljudi, ali malo
37%
Vjerujem da mjestu u kom živim, nema ljudi koji misle da djecu sa smetnjama u razvoju treba kriti kod kuće
Ne znam
52%
5%
34
Uopšteno gledano, šta mislite u kojoj mjeri stav okoline utiče na to da li će roditelji djece sa smetnjama u razvoju tu svoju djecu kriti u kući, ili ne?
5.1 Uopšte ne utice
Utice, ali ne previše
26.5 30.5
Veoma mnogo utice
Ne znam
37.9
Baza: Ukupna ciljna populacija Uopšteno gledano, šta mislite u kojoj mjeri stav okoline utiče na to da li će roditelji djece sa smetnjama u razvoju tu svoju djecu kriti u kući, ili ne?
35
Ocijenite stepen slaganja sa svakom od pročitanih tvrdnji? % Ne slažem se Ako je dijete sa smetnjama u razvoju ostalo bez roditeljskog staranja, bolje je smestiti ga u hraniteljsku porodicu nego u dom
% Ne znam
8
% Niti se slažem niti se ne slažem
18
Za djecu sa smetnjama u razvoju bolje je da borave u specijalizovanim ustanovama nego da žive u svojim porodicama, jer se tamo nalaze stručnjaci koji su posebno obučeni za rad sa njima
39
U porodicama u kojima odrasta dijete sa smetnjama u razvoju, druga djeca obično bivaju zapostavljena
40
% Slažem se
73
22
38
31
28
Baza: Ukupna ciljna populacija Na skali od 1 do 5, pri čemu 1 znači Uopšte se ne slažem a 5 U potpunosti se slažem, ocijenite stepen slaganja sa svakom od pročitanih tvrdnji.
36
Ocijenite stepen slaganja sa svakom od pročitanih tvrdnji? – Slažem se (4+5) 51% Ako je dijete sa smetnjama u razvoju ostalo bez roditeljskog staranja, bolje je smestiti ga u hraniteljsku porodicu nego u dom.
52% 53% 58% 73%
46%
Za djecu sa smetnjama u razvoju bolje je da borave u specijalizovanim ustanovama nego da žive u svojim porodicama, jer se tamo nalaze stručnjaci koji su posebno obučeni za rad sa njima.
40% 35% 36% 38%
43% 40%
U porodicama u kojima odrasta dijete sa smetnjama u razvoju, druga djeca obično bivaju zapostavljena.
33% 39% 28%
Avgust 2010 Decembar 2010 Novembar 2011 Decembar 2012 Decembar 2013
Baza: Ukupna ciljna populacija Na skali od 1 do 5, pri čemu 1 znači Uopšte se ne slažem a 5 U potpunosti se slažem, ocijenite stepen slaganja sa svakom od pročitanih tvrdnji.
37
Ocijenite stepen slaganja sa svakom od pročitanih tvrdnji? – Ne slažem se (1+2) 29%
Za djecu sa smetnjama u razvoju bolje je da borave u specijalizovanim ustanovama nego da žive u svojim porodicama, jer se tamo nalaze stručnjaci koji su posebno obučeni za rad sa njima.
34% 38% 39% 39%
22% 31%
U porodicama u kojima odrasta dijete sa smetnjama u razvoju, druga djeca obično bivaju zapostavljena.
28% 25% 40%
18% 14%
Ako je dijete sa smetnjama u razvoju ostalo bez roditeljskog staranja, bolje je smestiti ga u hraniteljsku porodicu nego u dom.
15% 9%
Avgust 2010 Decembar 2010 Novembar 2011 Decembar 2012 Decembar 2013
8%
Baza: Ukupna ciljna populacija Na skali od 1 do 5, pri čemu 1 znači Uopšte se ne slažem a 5 U potpunosti se slažem, ocijenite stepen slaganja sa svakom od pročitanih tvrdnji.
38
Po vašem mišljenju, da li bi država trebala da pruži finansijsku pomoć porodicama sa djecom zaostalom u razvoju? Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na Avgust 2010.
% Da
% Ne zna / Bez odgovora
97
Avgust 2010
Decembar 2010
% Ne
89
31
8
4
Novembar 2011
93
5 2
Decembar 2012
94
42
Decembar 2013
95
5
Baza: Ukupna ciljna populacija Po Vašem mišljenju, da li bi država trebalo da materijalno pomaže porodice djece sa smetnjama u razvoju?
39
Prava djece u Crnoj Gori
Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na avgust 2010.
% Prava djece sa smetnjama u razvoju poštuju se u manjoj mjeri nego prava druge djece % Ne zna / Bez odgovora % Prava djece sa smetnjama u razvoju poštuju se podjednako kao prava druge djece % Prava djece sa smetnjama u razvoju poštuju se u većoj mjeri nego prava druge djece
Avgust 2010
Decembar 2010
40
51
43
Novembar 2011
47
Decembar 2012
48
Decembar 2013
47
10
44
13
41 41 40
Baza: Ukupna ciljna populacija Da li se, po Vašem mišljenju, prava djece sa smetnjama u razvoju poštuju u većoj, istoj ili manjoj mjeri od prava druge djece?
12 11 12 40
Inkluzija djece sa smetnjama u razvoju 95% građana smatra da država i društvo treba da učine sve što je u njihovoj moći da obezbijede jednake mogućnosti za djecu sa smetnjama u razvoju. To je 5 procentnih poena više nego u prethodnom talasu što je statistički značajno na nivou 0.05. Razlika je značajna i u odnosu na početak kampanje. U odnosu na prethodni krug istraživanja procenat građana koji smatraju da su djeca sa smetnjama u razvoju jednako vrijedni članovi društva kao i svi ostali građani nije značajno promijenjen, ali u odnosu na period koji je prethodio kampanji „Govorimo o mogućnostima“ registrovan je rast za 18 procentnih poena što je statistički značajno na nivou 0.05 (sada to smatra 92% građana, a 2010. godine 74% građana). U ovom talasu je registrovano značajno povećanje onih koji smatraju da je pružanjem stručne pomoći i posebnim odnosom društva i institucija, moguće dijete sa smetnjama u razvoju U POTPUNOSTI osposobiti za život u društvu; sada to smatra 26% građana, dok je prošle godine ovo mišljenje dijelilo 19% građana. U odnosu na prethodni talas istraživanja (decembar 2012.) nisu nađene značajne razlike u stavovima građana o inkluziji djece sa smetnjama u razvoju u sistem redovnih škola u Crnoj Gori. Postignuti nivo promjene u odnosu na početak kampanje je ostao na istom nivou.
4
Stavovi građana o Dnevnim centrima i Grupnim kućama
Da li znate šta su Dnevni centri za djecu sa smetnjama u razvoju?
% Da
% Ne zna / Bez odgovora
% Ne
Novembar 2011.
57
41
Decembar 2012.
57
42
Decembar 2013.
61
Baza: Ukupna ciljna populacija Da li znate šta su Dnevni centri za djecu sa smetnjama u razvoju?
39
43
Dnevni centri za djecu sa smetnjama u razvoju U dnevnim centrima, djeca sa smetnjma u razvoju svakodnevno učestvuju u raznim edukativnim i kreativnim aktivnostima koje pospješuju njihov razvoj i organizovane su od strane stručnjaka raznih profila. Djeca borave u dnevnom centru nekoliko sati dnevno, što njihovim roditeljima omogućava da budu zaposleni ili da za to vrijeme završe neke od kućnih obaveza. Na ovaj način, pruža se pomoć porodicama djece sa smetnjama u razvoju i sprečava se odvajanje djece od njihovih porodica. Stvaranjem mreže dnevnih centara, koja će obuhvatiti svaku opštinu u Crnoj Gori, spriječiće se odvajanje djece sa smetnjama u razvoju od njihovih porodica, pa će se tako i smanjiti broj djece u institucijama.
44
Šta mislite da li bi većina ljudi iz Vašeg bližeg okruženja imala nešto protiv ako bi se u Vašem komšiluku otvorio Dnevni centar za djecu sa smetnjama u razvoju?
7
1
Da, većina bi bila protiv
Ne znam
Ne, većina ne bi bila protiv
92
Baza: Ukupna ciljna populacija Šta mislite da li bi većina ljudi iz Vašeg bližeg okruženja imala nešto protiv ako bi se u Vašem komšiluku otvorio Dnevni centar za djecu sa smetnjama u razvoju?
45
Da li biste Vi lično imali nešto protiv kada bi se u vašem neposrednom komšiluku otvorio Dnevni centar za djecu sa smetnjama u razvoju?
% Da
Novembar 2011.
Decembar 2012.
Decembar 2013.
3
5
3
% Ne zna / Bez odgovora
% Ne
94
93
94
Baza: Ukupna ciljna populacija A da li biste Vi lično imali nešto protiv kada bi se u vašem neposrednom komšiluku otvorio Dnevni centar za djecu sa smetnjama u razvoju?
46
Da li znate šta su Grupne kuće za djecu sa smetnjama u razvoju?
% Da
% Ne zna / Bez odgovora
% Ne
Novembar 2011.
34
66
Decembar 2012.
33
66
Decembar 2013.
36
Baza: Ukupna ciljna populacija Da li znate šta su Grupne kuće za djecu sa smetnjama u razvoju?
64
47
Grupne kuće za djecu sa smetnjama u razvoju Grupne kuće imitiraju porodično okruženje i predstavljaju alternativu za djecu koja borave u instituciji, ali ne i zamjenu za pravo djeteta da živi u porodici. Radi se dakle, o privremenom smještaju dok se ne stvore uslovi da se dijete vrati u biološku porodicu; da se za njega nađe odgovarajuća hraniteljska porodica; da se dijete usvoji ili pripremi za samostalan život. U jednoj grupnoj kući živi najviše petoro djece sa stručnjacima koji im pružaju ljubav i stručnu pomoć za pravilan rast i razvoj u atmosferi u kojoj se imitira porodično okruženje.
4
Šta mislite da li bi većina ljudi iz Vašeg bližeg okruženja imala nešto protiv ako bi se u Vašem komšiluku otvorila Grupna kuća za djecu sa smetnjama u razvoju?
6.6
2.5
Da, većina bi bila protiv
Ne znam
Ne, većina ne bi bila protiv
90.9
Baza: Ukupna ciljna populacija Šta mislite da li bi većina ljudi iz Vašeg bližeg okruženja imala nešto protiv ako bi se u Vašem komšiluku otvorila Grupna kuća za djecu sa smetnjama u razvoju?
49
Da li biste Vi lično imali nešto protiv kada bi se u vašem neposrednom komšiluku otvorila Grupna kuća za djecu sa smetnjama u razvoju? Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na Novembar 2011.
% Da
Novembar 2011.
3
Decembar 2012.
Decembar 2013. 2
% Ne zna / Bez odgovora
% Ne
96
7
93
96
Baza: Ukupna ciljna populacija A da li biste Vi lično imali nešto protiv kada bi se u vašem neposrednom komšiluku otvorila jedna mala Grupna kuća za djecu sa smetnjama u razvoju?
50
Vidljivost kampanje “Govorimo o mogućnosti”
51
Da li ste prethodnih mjeseci primijetili neke kampanje vezane za djecu sa smetnjama u razvoju, bilo na televiziji, radiju, novinama, bilbordima, kroz promociju javnih liÄ?nosti ili intervjue?
% Da
Novembar 2011.
55
% Ne
45
Decembar 2012.
58
42
Decembar 2013.
58
42
Baza: Ukupna ciljna populacija Da li ste u prethodnih mjeseci, primijetili neke kampanje vezane za djecu sa smetnjama u razvoju, bilo na televiziji, radiju, novinama, kroz promociju javnih liÄ?nosti ili intervjue?
52
Da li se sjećate ko je pokretač/ ko su pokretači inicijatori ove kampanje? 59% 60%
UNICEF 45% 19% Vlada Crne Gore
24% 11% 8% 7% 7%
Udruženje roditelja hendikepirane dece
Novembar 2011.
7% 6%
Evropska unija
Decembar 2012. Decembar 2013.
3% NVO
4% 6% 12%
Ne zna/Odbija
29% 27% 37% Višestruki odgovori; Baza: Oni koji su primijetili neke kampanje vezane za djecu sa smetnjama u razvoju, bilo na televiziji, radiju, novinama, bilbordima, kroz promociju javnih ličnosti ili intervjue (2011: 55% od ciljne populacije, 2012,2013:: 58% od ciljne populacije) Da li se sećate ko je pokretač/ ko su pokretači inicijatori ove kampanje?
53
Unicef, Vlada Crne Gore, Delegacija Evropske unije i Udruženja roditelja djece sa smetnjama u razvoju su u prethodna 3 mjeseca, tj. od početka septembra imali kampanju vezanu za djecu sa smetnjama u razvoju „Govorimo o mogućnostima“. Da li ste primijetili ovu Unicefovu kampanju? Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar 2012.
% Da
Novembar 2011.
62
38
73
Decembar 2012.
Decembar 2013.
% Ne
61
26
39
Baza: Ukupna ciljna populacija Unicef, Vlada Crne Gore, Delegacija Evropske unije i Udruženja roditelja djece sa smetnjama u razvoju su u prethodnih mjeseci imali kampanju vezanu za djecu sa smatnjama u razvoju „Govorimo o mogućnostima“. Da li ste primijetili ovu Unicefovu kampanju?
54
Gdje ste, na kojim mjestima i u kojim medijima, videli ili čuli za ovu kampanju? Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar 2012. TV reklama (spot) Bilbordi i ulični posteri 26%
Reklama u novinama 20%
TV emisija (vijesti, prilozi ili posebne emisije) 12%
Radio emisija (vesti, prilozi ili posebne emisije)
31%
58% 40%
18%
1%
Muzički spot
43%
Na nekom događaju u lokalnoj zajednici - događaj u školi
6%
Fejsbuk stranici Unicef-a
4% 6%
Internet sajtu Unicef-a
28%
12%
Članak u novinama
Bioskop Ster Cinema u Podgorici
72%
48%
78% 81%
10%
Novembar 2011. Decembar 2012. Decembar 2013.
2% 2%
Online portalima 0%
1%
Drugo Ne zna/Odbija
3% 5% 1% 1%
Višestruki odgovori; Baza: (2011: 65% od ciljne populacije;) 2012: 73% od ciljne populacije ; 2013: 61% od ciljne populacije Gdje ste, na kojim mjestima i u kojim medijima, vidjeli ili čuli za ovu kampanju?
55
Vidljivost kampanje “Govorimo o mogućnostima” Na pitanje da li su u prethodnih mjeseci primijetili neku kampanju vezanu za djecu sa smetnjama u razvoju, 58% ukupne populacije je odgovorilo potvrdno – što je na istom nivou kao i u prethodnom talasu. Kampanju su nešto ređe primjetili stariji od 65 i oni koji imaju završeno osnovno obrazovanje, kao i oni koji žive na sjeveru zemlje. Međutim, od svih njih 45% spontano navodi da je Unicef pokretač te kampanje (15 procentnih poena manje nego u prethodnom talasu ). Gledano na nivou ukupne populacije to je 26%. I na promptno pitanje da li su vidjeli kampanju Unicefa, Vlade Crne Gore, Delegacije Evropske unije i Udruženja roditelja djece sa smetnjama u razvoju registovan je ZNAČAJNO MANJI procenat građana koji odgovoraju potvrdno, 12 procentnih poena manje nego prethodnog talasa.
5
TV kampanja
TV kampanja Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar 2012. Da li ste primjetili TV reklamu, tj. animaciju u okviru kampanje koju je pokrenuo Unicef, u kojoj djecak na stakama izlazi iz izolacije u kuci kako bi igrao futbala sa drugarima na igralištu. Poruku spota čita ANĐELA BULATOVIĆ, članica ženske crnogorske rukometne reprezentacije, i dobitnica srebrne medalje na Olimpijskim igrama i evropska šampionka. U tom spotu, ona je pozvala građane da podrže djecu sa smetnjama u razvoju da rastu u porodici, idu u školu i igraju se sa vršnjacima. Baza: ukupna ciljna populacija
45
Baza: Oni koji su primetili reklamu (2011: 55% od ciljne populacije; 2012: 67% od ciljne populacije; 2013: 40% od siljne populacije)
Veoma loš
33
Sum -
60 Niti dobar niti loš
55
Novembar 2011.
0% 0%
Uglavnom 1% 0% loš 2%
% Ne
% Da
Kakav Vam je opšti utisak o ovoj reklami?
Decembar 2012
1% 0% 2%
Decembar 2013 17% 16% 13% 83% 84% 85%
Sum +
67 40
Decembar 2012.
Novembar 2011
Decembar 2013.
Uglavnom dobar Veoma dobar
41% 37% 45% 41% 47% 40%
58
Zašto tako mislite? Šta je najviše uticalo na to da ova reklama ostavi DOBAR utisak na vas? 4%
Skretanje pažnje/ angažovanje društva
10% 9% 8%
Uključivanje djece u društvo/ ravnopravnost u društvu Pomoć/ pažnja/ briga o toj djeci Ubjedljiva, realna, edukativna poruka
3% 3%
10%
Ne zna/Odbija
17%
12%
6%
Sportisti/ učesnici reklame
Ostali odgovori
22%
6%
Pozitivan utisak, dobro osmišljeno
Dirljivost/ sažaljenje
21% 19%
7%
Hrabrost, snaga, borbenost djece
Pozitivan primer/ podstrek drugim hendikepiranim licima
12%
8% 7%
Djeca koja učestvuju u kampanji Mogućnosti djece/ način da dokažu svoje sposobnosti
12% 12%
5%
2%
21%
5% 5% 8%
5% 2% 2% 3% 3%
Novembar 2011. Decembar 2012.
8% 6%
Decembar 2013. 14% 11%
Višestruki odgovori; Baza: oni čiji je generalni utisak o ovoj TV reklami bio dobar (2013: 34% ciljne populacije) Zašto tako mislite. Šta je najviše uticalo na to da ova reklama ostavi dobar utisak na vas?
59
TV kampanja Ovogodišnju TV reklamu, u okviru kampanje koju je pokrenuo Unicef, primjetilo je znatno manje građana (40%) u poređenju sa prethodnom godinom (27 procentnih poena manje). Građani generalno iskazuju pozitivan stav o ovoj reklami; na 85% onih koji su je vidjeli, reklama je ostavila pozitivan opšti utisak. Reklama je prvenstveno ostavila pozitivan utisak jer govori o skretanju pažnje i angažovanju društva (21%).
6
Ključni događaji realizovani u okviru kampanje
Upoznatost sa događajima u okviru kampanje Čuveni britanski paraolimpijac, osvajača zlatne medjalje, Piter Norfolk boravio je u dvodnevnoj posjeti Crnoj Gori u junu 2013. Razgovarao je s djecom u Dnevnom centru u Nikšiću i Resursnom centru u Podgorici o svom životu i sportskoj karijeri, o volji i upornosti. Da li ste čuli za ovaj događaj, vidjeli neku vijest na televiziji ili pročitali u novinama?
Da 17%
Kakav Vam je opšti utisak o ovom događaju? Veoma loš
1%
Uglavnom loš
1%
Loš (1+2)
1%
Niti dobar niti loš
9%
Dobar (4+5)
Uglavnom dobar
Ne 83%
Veoma dobar
89%
37%
52%
Baza: Ukupna ciljna populacija Čuveni britanski paraolimpijac, osvajača zlatne medjalje, Piter Norfolk boravio je u dvodnevnoj posjeti Crnoj Gori u junu 2013. Razgovarao je s djecom u Dnevnom centru u Nikšiću i Resursnom centru u Podgorici o svom životu i sportskoj karijeri, o volji i upornosti. Da li ste čuli za ovaj događaj, vidjeli neku vijest na televiziji ili pročitali u novinama? Kakav Vam je opšti utisak o ovom događaju? Ocijenite na skali od 1 do 5, gde 1 znači da vam je utisak veoma loš, a 5 da vam je utisak veoma dobar.
62
Imid탑 kampanje
Generalno, koliko mislite da Vam je ova nedavna Unicefova kampanja „Govorimo o mogućnostima“ koja se odnosila na djecu sa smetnjama u razvoju privukla pažnju? Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar 2012.
22%
Veoma mi je privukla pažnju
15% 21% 41% 41%
Uglavnom mi je privukla pažnju
50% 63%
Sum +
56% 71% 25% 24% 21%
Niti mi je privukla pažnju niti nije 12% Sum -
19% 8% 9% 12%
Uglavnom mi nije privukla pažnju Uopšte mi nije privukla pažnju
6% 2% 6%
Novembar 2011. Decembar 2012. Decembar 2013.
2%
Baza: Oni koji su primjetili kampanju „Govorimo o mogućnostima“ (2011: 82% od ciljne populacije; 2012: 79% od ciljne populacije; 2013: 68% od ciljne populacije) Generalno, koliko mislite da Vam je ova nedavna Unicefova kampanja „Govorimo o mogućnostima“ koja se odnosila na djecu sa smetnjama u razvoju privukla pažnju?
64
Koliko Vam se generalno dopala ova kampanja? Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar 2012.
31% Veoma mi se dopala
24% 29% 45% 46% 49%
Uglavnom mi se dopala
76% Sum +
70% 78% 20% 21% 19%
Niti mi se dopala, niti mi se nije dopala Sum Uglavnom mi se nije dopala Uopšte mi se nije dopala
4% 7% 4% 3% 5% 3% 1% 2% 1%
Nobembar 2011. Decembar 2012. Decembar 2013.
Baza: Oni koji su primjetili kampanju „Govorimo o mogućnostima“( 2011: 82% od ciljne populacije; 2012: 79% od ciljne populacije); 2013: 68% od ciljne populacije) Koliko Vam se generalno dopala ova kampanja?
65
Da li ste tokom kampanje saznali nešto novo, o čemu ranije niste razmišljali ili što niste znali, kada su u pitanju djeca sa smetnjama u razvoju i njihova uključenost u zajednicu? Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar 2012.
16% Saznao/la sam dosta novih stvari
11% 10% 38% 38%
Saznao/la sam ponešto novo
47% 54% Sum +
49% 57%
Niti sam saznao/la niti nisam saznao/la nešto novo
13% 12% 11% 33% 37% 32%
Sum -
Uglavnom nisam saznao/la ništa novo
Ništa novo nisam saznao/la
7% 9% 9%
Novembar 2011. 26% 28% 23%
Decembar 2012. Decembar 2013.
Baza: Oni koji su primjetili kampanju „Govorimo o mogućnostima“( 2011: 82% od ciljne populacije; 2012: 79% od ciljne populacije); 2013: 68% od ciljne populacije) Da li ste tokom kampanje saznali nešto novo, o čemu ranije niste razmišljali ili što niste znali, kada su u pitanju djeca sa smetnjama u razvoju i njihova uključenost u zajednicu?
66
Šta je to novo što ste saznali iz ove kampanje? Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar 2012. 25%
Da im treba prići i tretirati ih kao svu drugu djecu. 20%
Da mogu da pohađaju redovne škole. 14%
Da treba da im se omogući da žive u porodici umjesto u institucijama
15%
Saznao/la sam za grupne kuće.
19%
27%
17% 9% 10%
Saznao/la sam da je najbolje za djecu da rastu u porodici.
10% 9%
Saznao/la sam kako da pomognem djeci sa smetnjama u razvoju. Saznao/la sam o negativnim posljedicama boravka djece u instucijama O dobrobitima koje donosi druženje djece sa i bez smetnji u razvoju
6%
1% 1% 2%
37% 37%
26% 29%
19%
Saznao/la sam za dnevne centre za djecu sa smetnjama u razvoju
Ne zna/Odbija
31% 31% 30% 31%
14%
Da je obaveza društva da im omogući da rastu u porodici
34% 33%
24%
Saznao/la sam da djeca sa smetanjma u razvoju mogu da napreduju Da mogu da budu dobri prijatelji sa djecom koja nemaju smetnje u razvoju
Ništa/ ništa što već nisu znali
24%
19%
Da mogu da izrastu u uspješne umjetnike, sportiste, novinare
Drugo
31%
36%
25% 27% 22%
17% 14%
8% 13% 11% 9% 12%
Novembar 2011. Decembar 2012. 5% 8% 4%
Decembar 2013.
Višestruki odgovori; Baza: Oni koji su saznali nešto novo tokom kampanje (2011: 61% od ciljne populacije; 2012: 57% od ciljne populacije); 2013: 39% od ciljne populacije; Šta je to novo što ste saznali iz ove kampanje?
67
Generalno, koliko mislite da je ova Unicefova kampanja uticala na ljude oko Vas da ozbiljno razmisle o djeci sa smetnjama u razvoju i odnosu društva prema njima? Veoma je uticala
10%
Uglavnom je uticala
46%
Sum +
55%
Niti je uticala niti nije uticala
32%
Sum -
13%
Uglavnom nije uticala
Nije uopšte uticala
9%
4% Baza: oni koji su primjetili kampanju „Govorimo o mogućnostima“(2013: 68% od ciljne populacije) Generalno, koliko mislite da je ova Unicefova kampanja uticala na ljude oko Vas da ozbiljno razmisle o djeci sa smetnjama u razvoju i odnosu društva prema njima?
68
Generalno, koliko mislite da je ova Unicefova kampanja uticala na Vas da ozbiljno razmislite o djeci sa smetnjama u razvoju i odnosu društva prema njima? Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar 2012.
Veoma je uticala
10%
20% 16%
Uglavnom je uticala
30%
45%
40%
Sum +
59% 61%
29%
Niti je uticala niti nije uticala
32%
30% 11%
Sum -
9% 6%
Uglavnom nije uticala
6% 5%
Nije uopšte uticala Ne zna / Bez odgovora
38%
4% 1%
2%
25%
13% 13%
Novembar 2011. Decembar 2012. Decembar 2013.
Baza: oni koji su primjetili kampanju „Govorimo o mogućnostima“( 2011: 82% od ciljne populacije; 2012: 79% od ciljne populacije); 2013: 68% od ciljne populacije) Generalno, koliko mislite da je ova Unicefova kampanja uticala na Vas da ozbiljno razmislite o djeci sa smetnjama u razvoju i odnosu društva prema njima?
69
Da li je ova kampanja uticala da promijenite neke vaše stavove kada su u pitanju djeca sa smetnjama u razvoju? % Nije uticala uopšte jer se sve što sam vidio u kampanji podudara sa mojim stavovima o pravilnom odnosu prema % Nije uticala, moji stavovi se donekle razlikuju ali ne mislim da treba da ih mijenjam % Ne zna / Bez odgovora % Uticala je da promijenim neke svoje stavove Novembar 2011.
Decembar 2012.
Decembar 2013.
56
22
58
63
22
1
21
19
3
18
0
20
Baza: Oni koji su primjetili kampanju UNICEF-a „Govorimo o mogućnostima“ (2011: 82% od ciljne populacije; 2012: 79% od ciljne populacije); 2013: 68% od ciljne populacije) Da li je ova kampanja uticala da promijenite neke vaše stavove kada su u pitanju djeca sa smetnjama u razvoju?
70
Možete li mi reći koje stavove ste promijenili? 33% 30%
Više vjerujem da je moguće obezbijediti kvalitetan život djece sa smetnjama u razvoju u našem društvu
52% 20%
Više posmatram djecu sa smetnjama u razvoju kao i svu ostalu djecu
31% 43% 30%
Manje su mi djeca sa smetnjama u razvoju nepoznata – bolje ih razumijem
37% 40% 34% 33% 34%
Među djecom sa smetnjama u razvoju sada vidim i potencijalne buduće umjetnike i uspješne/istaknute članove naseg društva
17% 22% 26%
Manje se plašim kontakta sa djecom sa smetnjama u razvoju/osobama sa invaliditetom
24% 22% 18%
Više mi ne smeta druženje sa djecom sa smetnjama u razvoju u školi, na igralištu i tome slično
Ne zna/Odbija
2% 4%
Novembar 2011. Decembar 2012. Decembar 2013.
Višestruki odgovori; Baza: oni koji su promijenili stavove (2011: 22% ukupne ciljne populacije; 2012: 19% od ciljne populacije; 2013: 13% od ciljne populacije) Možete li mi reći koje stavove ste promijenili?
71
Da li je ova kampanja uticala da promijenite neko vaše ponašanje kada su u pitanju djeca sa smetnjama u razvoju?
% Da
% Ne
Novembar 2011.
23
77
Decembar 2012.
25
74
Decembar 2013.
26
74
Baza: Oni koji su primjetili kampanju UNICEF-a „Govorimo o mogućnostima“ (2011: 82% od ciljne populacije; 2012: 79% od ciljne populacije; 2013: 68% od ciljne populacije)) Da li je ova kampanja uticala da promijenite neko vaše ponašanje kada su u pitanju djeca sa smetnjama u razvoju?
72
Možete li mi reći koje ponašanje ste promijenili? 53% 58% 60%
Manje mi je nelagodno kada vidim dijete sa smetnjama u razvoju/osobu sa invaliditetom 40% 41% 38%
Lakše komuniciram sa djecom sa smetnjama u razvoju /osobama sa invaliditetom 15% 19% 15%
Počeo/la sam da podstičem/podržavam donacije za inkluzivno obrazovanje i podršku porodicama sa djecom sa smetnjama u razvoju
15% 14%
Počeo/la sam da podstičem/podržavam volontersku podršku dnevnim centrima i udruženjima roditelja djece sa smetnjama u razvoju
21% 13% 12% 15%
Više se družim/komuniciram sa djecom sa smetnjama u razvoju/osobama sa invaliditetom
9%
Počeo/la sam da podsticem druženje sa djecom sa smetnjama u razvoju
Ne zna/Odbija
14% 15% 2% 0% 2%
Novembar 2011. Decembar 2012. Decembar 2013.
Višestruki odgovori; Baza: oni koji su promijenili ponašanje (2011: 23% ukupne ciljne populacije; 2012: 25% od ciljne populacije; 2013: 13% od ciljne populacije) Koje/a ponašanje/a ste promijenili?
73
Imidž kampanje Sprovedena kampanja je uticala prije svega na to da se građani informišu o tome da djeca sa smetnjama u razvoju mogu da napreduju (37% sa 30% 2011. godine), zatim da mogu da budu uspješni sportisti, umjetnici (37% sa 24% prošle godine), kao i da mogu ostvariti prijateljski odnos sa djecom koja nemaju smetnje u razvoju (26% sa 14% 2011. godine). Pored toga, pozitivni uticaji kampanje ogledaju se u promjenama stavova građana, prvenstveno u tome što oni izjavljuju da sada više posmatraju djecu sa smetnjama u razvoju kao i svu ostalu djecu (31% sa 20% prošle godine). Teže je uticati na promjenu stavova građana koji ne poznaju nijedno dijete sa smetnjama u razvoju. Kada je riječ o promjenama u ponašanju, najveći broj građana ističe da im je posle kampanje manje nelagodno da budu u kontaktu sa djetetom sa smetnjama u razvoju (58%), kao i da lakše komuniciraju sa njima (41%). Generalno gledano, najupečatljiviji segment kampanje bio je spot Ramba Amadeusa koga se seća 17% građana Crne Gore.
7
Socijalna distanca prema djeci sa smetnjama u razvoju
Kada govorimo o DJECI SA SMETNJAMA U RAZVOJU, molim Vas da mi kažete koji od sljedećih odnosa Vi vjerujete da bi bili prihvatljivi za osobe slične Vama (osobe sa kojima radite, iz Vašeg komšiluka...). Da živi u istom naselju / ulici sa vašim djetetom
89%
Da ide u istu školu / odbanište / vrtic sa Vašim djetetom
81%
Da ide u isto odjeljenje / grupu sa Vašim djetetom
70%
Da se druži / igra sa Vašim djetetom
63%
Da je najbolji drug / drugarica sa Vašim djetetom Da je u starijem uzrastu u emotivnoj vezi sa Vašim djetetom
41%
Decembar 2013.
6%
Da u odraslom dobu stupa u brak sa Vašim djetetom
3%
Nijedan
2%
Baza: Ukupna ciljna populacija Kada govorimo o djeci sa smetnjama u razvoju, molim Vas da mi kažete koji od sljedećih odnosa su za Vas prihvatljivi. Nabrojte mi sve odnose koji su za Vas lično prihvatljivi.
76
Kada govorimo o djeci sa smetnjama u razvoju, molim Vas da mi kažete koji od sljedećih odnosa su za Vas prihvatljivi. Statistički značajna razlika na nivou 0.05 u odnosu na decembar 2012. 88%
Da živi u istom naselju / ulici sa Vašim djetetom
91%
Da ide u istu školu / odbanište / vrtić sa Vašim djetetom
71% 86% 61%
Da ide u isto odjeljenje / grupu sa Vašim djetetom
80% 57%
Da se druži / igra sa Vašim djetetom
75% 33%
Da je najbolji drug / drugarica sa Vašim djetetom
51%
Da je u starijem uzrastu u emotivnoj vezi sa Vašim djetetom Da u odraslom dobu stupa u brak sa Vašim djetetom Nijedan Ne zna\Odbija
6% 10%
Decembar 2012. Decembar 2013.
3% 6% 4% 1% 1%
Baza: Ukupna ciljna populacija Kada govorimo o djeci sa smetnjama u razvoju, molim Vas da mi kažete koji od sljedećih odnosa su za Vas prihvatljivi. Nabrojte mi sve odnose koji su za Vas lično prihvatljivi.
77
Socijalna distanca prema djeci sa smetnjama u razvoju U osnosu na prethodni talas istraživanja, socijalna distanca prema djeci sa smetnjama u razvoju se smanjuje posmatrano na svim testiranim. U ovom talasu nisu uočene značajne demografske razlike u odnosu na sovijalnu distancu prema djeci sa smetnjama u razvoju.
7
Pozitivne promene u stavovima prema djeci sa smetnjama u razvoju
Pozitivne promene u stavovima prema djeci sa smetnjama u razvoju
Avgust 2010. Decembar 2010. Novembar 2011.
100
Decembar 2012.
84
90
Decembar 2013.
77
80
54 52
60 50 40
46
40
35 36 38
30
84
74 67 65 67
64
70
92 90
49 39 20
20 10 0 % građana koji smatraju da je bolje da djeca sa smetnjama u razvoju borave u specijalizovanim ustanovama nego u svojim porodicama
% građana kojima je neprihvatljivo da dijete sa smetnjama u razvoju bude u istom odjeljenju sa njihovim djetetom
% građana kojima je neprihvatljivo da % građana koji smatraju da su djeca sa dijete sa smetnjama u razvoju bude smetnjama u razvoju jednako vrijedni najbolji drug/drugarica njihovom djetetu članovi društva
80
Zaključak • U ovom talasu je registrovana značajno manja vidljivost kampanje u odnosu na prethodne talase istraživanja. •
Postoji mogućnost da je kampanju „Govorimo o mogućnostima“ vidio manji procenat građana nego što je to registrovano u ovom istraživanju, ali je eho drugih kampanja, poput kampanje o hraniteljstvu, uticao na to da registrovana vidljivost i dalje bude visoka. Ovu sinergiju kampanja, možda, najbolje ilustruje podatak da procenat građana koji se slažu da je dijete sa smetnjama u razvoju koje je ostalo bez roditeljskog staranja, bolje smjestiti u hraniteljsku porodicu nego u dom, u odnosu na prethodni talas istraživanja porastao za 15 procentnih poena.
• Ipak, niži intenzitet kampanje nije uticao na negativnu promjenu stavova građana prema djeci sa smetnjama u razvoju. Naprotiv, ključni indikatori su ili ostali na istom nivou kao u prethodnom talasu, ili ukazuju na značajno poboljšanje. • Građani Crne Gore, nešto negativnije procjenjuju stavove svog okruženja prema djeci sa smetnjama u razvoju u odnosu na vlastite stavove prema njima. Primjećeno je da građani koji su primjetili kampanju „Govorimo o mogućnostima“ pokazuju veći stepen znanja o djeci sa smetnjama o razvoju, a da oni koji nemaju kontakt sa djecom sa smetnjama u razvoju rjeđe imaju pozitivne stavove prema djeci sa smetnjama u razvoju. Stoga je potrebno u većoj mjeri ohrabrivati aktivnosti koje imaju za cilj kontakte opšte populacije, a naročito djece sa vršnjacima koji imaju smetnje.
Uticaj
Građani Crne Gore koji su promjenili svoje ponašanje prema djeci sa smetnjama u razvoju
43
43
20%
Građani Crne Gore koji su tokom kampanje saznali nešto novo
31
38%
31
57%
Građani Crne Gore kojima se dopala kampanju
Građani Crne Gore koji su vidjeli kampanju
14%
24
53%
24
78%
16
68%
16
% u odnosu na populaciju koja je vidjela makar neki dio kampanja 82
Ipsos Strategic Puls Rimski trg 50, PC Kruševac Podgorica, Crna Gora Tel. centrala: +382 20 411 610 Fax: +382 20 411 610 www.ipsos.com
Ipsos Strategic Marketing Gavrila Principa 8 Beograd, Srbia Tel. centrala: +381 11 328 40 75 Fax: +381 11 2626430 www.ipsos.com
83