ნოემბერი 2012
ბავშვზე ზრუნვის სისტემის რეფორმა საქართველოში განახლებული მონაცემები ბავშვთა დიდი სამზრუნველო დაწესებულებების გაუქმებისას მიღწეული პროგრესის შესახებ
ojaxur mzrunvelobas moklebuli bavSvebi bavSvis uflebaTa konvencia mkafiod ganmartavs, rom bavSvis aRsazrdelad saukeTeso adgilia ojaxi. amasTanave, yvela bavSvs, romelsac uwevs ojaxTan ganSoreba, ufleba aqvs miiRos saTanado zrunva da dacva saxelmwifosagan.
iunisefi/saq-2010/piroci
saqarTvelom sabWoTa sistemisagan memkvidreobiT miiRo didi zomis bavSvTa saxlebi. iseve rogorc post-sabWoTa sivrcis sxva qveynebSi, saqarTveloSic am dawesebulebebSi moxvedril bavSvebs akliaT saTanado zrunva da yuradReba. saerTaSoriso masStabiT aRiarebulia, rom didi zomis dawesebulebebi zrunvis naklebad sasurveli da misaRebi formaa, radganac: maTSi ar aris garantirebuli jandacvisa da ganaTlebis momsaxureba.
•
sam wlamde bavSvebi grZelvadiani travmis miRebis gansakuTrebuli riskis winaSe arian.
•
saaRmzrdelo dawesebulebebSi gansakuTrebiT bevria SezRuduli SesaZleblobebis mqone bavSvi da zrunvis xarisxi ar Seesabameba am bavSvebis saWiroebebs.
•
2008 - 2011 ww. bavSvTa erovnuli samoqmedo gegmis Tanaxmad, saqarTvelos mTavrobam daiwyo qveyanaSi didi zomis bavSvTa samzrunvelo dawesebulebebis daxurva. Semdeg SemuSavda da ganxorcielda konkretuli samoqmedo gegma 2011-2012 wlebisaTvis.
saerTaSoriso kvlevebi aCvenebs, rom saaRmzrdelo dawesebulebebSi mcxovrebi bavSvebis did umravlesobas hyavs ojaxi – mwiri Semosavali da ZiriTadi momsaxurebebis xelmiuwvdomloba xSirad aris bavSvebis saaRmzrdelo dawesebulebebSi moxvedris mizezi.
•
did saaRmzrdelo dawesebulebebSi bavSvebze zrunva ufro Zviri ujdeba saxelmwifos, vidre am bavSvebis ojaxebSi cxovreba da mxardaWera.
mniSvnelovani cvlilebebi tardeba sistemis yvela doneze da qveynis masStabiT xorcieldeba bavSvTa didi zomis samzrunvelo dawesebulebebSi moxvedris prevenciis axali politika. aRniSnuli politika iTvaliswinebs bavSvis ganTavsebas samzrunvelo dawesebulebaSi mxolod gardauvali mizezebis gamo.
bavSvze zrunvis misaRebi alternatiuli formebia mcire saojaxo tipis saxlebi, mindobiT aRzrda da ojaxTan ganSorebis prevencia.
©
•
saqarTveloSi 41 didi zomis bavSvTa saxlidan mxolod xuTi darCa 2005 wlidan saqarTvelos mTavrobam warmoudgenel progress miaRwia bavSvze zrunvis sistemis reformis TvalsazrisiT. reforma iTvaliswinebda didi zomis bavSvTa samzrunvelo dawesebulebebis gauqmebas da yvela bavSvisaTvis mzrunvel ojaxur garemoSi aRzrdis SesaZleblobas.
zemoT aRniSnuli procesis xelSewyobisa da monitoringisaTvis Seiqmna bavSvze zrunvis sistemis sakoordinacio sabWo Sesabamisi saministroebis, ZiriTadi donorebisa da arasamTavrobo organizaciebis monawileobiT. mTavrobis mtkice politikuri nebisa da gaeros bavSvTa fondis (iunisefis) da sxva monawile mxareebis finansuri da teqnikuri mxardaWeris Sedegad Seiqmna myari garantia imisa, rom reforma grZelvadian Sedegebs uzrunvelyofs.
iunisefi exmareba saxelmwifos Seqmnas mwyobri socialuri samsaxurebi, romlebic Caanacvlebs saaRmzrdelo dawesebulebebis sistemas da uzrunvelyofs alternatiuli zrunvis saSualebebs bavSvebisTvis, romelnic arasaTanado mopyrobis, Zaladobis da mitovebis riskis winaSe arian.
ბავშვზე ზრუნვის სისტემის რეფორმა საქართველოში
bavSvze zrunvis reformis ZiriTadi miznebi
miRwevebi momsaxurebis miwodebis sferoSi
1. yvela didi samzrunvelo dawesebulebis Tanmimdevruli da saboloo daxurva.
reformis Sedegad mniSvnelovnad gaumjobesda mTavrobis mier bavSvze zrunvis momsaxurebis xarisxi.
2. daxuruli samzrunvelo dawesebulebebidan bavSvebis dabruneba sakuTar ojaxebSi, Tuki es bavSvis saukeTeso interesebSia da ojaxis daxmareba.
adre dRis centrebsa da didi zomis bavSvTa saxlebs marTavda da akompleqtebda saxelmwifo. axali sistemis mixedviT dRis centrebis da SezRuduli SesaZleblobebis mqone bavSvTa ojaxebisaTvis adreuli Carevis centrebis da mcire saojaxo tipis saxlebis marTvis funqciebi gadaeca arasamTavrobo organizaciebs.
3. bavSvebisaTvis, romlebic ver brundebian sakuTar ojaxebSi, ojaxis tipis mzrunvelobis formebis (mindobiT aRzrda da mcire saojaxo tipis saxli) Seqmna da gaZliereba.
mindobiT aRzrda am etapze alternatiuli zrunvis yvelaze farTod gavrcelebuli formaa qveyanaSi – mindobiT aRzrdaSi dResdReobiT 960 bavSvi imyofeba. qveynis masStabiT arsebobs 45 mcire saojaxo tipis saxli, sadac maqsimum 8-10 bavSvi cxovrobs. mcire saojaxo tipis saxli gamoiyeneba, rogorc zrunvis ukiduresi forma im bavSvebisaTvis, romlebsac verc sakuTar ojaxSi toveben da verc mindobiT aRzrdaSi aTavseben. bavSvTa didi zomis samzrunvelo dawesebulebebis TanamSromlebs saSualeba miecaT gaxdnen mimRebi mSoblebi mindobiT aRzrdaSi an imuSaon aRmzrdelebad axal mcire saojaxo tipis saxlebSi.
4. qveynis masStabiT socialuri muSakebis kvalifikaciis amaRleba, raTa maT SeZlon individualuri SemTxvevebis marTva da socialuri muSakebis zedamxedvelobis meqanizmis SemuSaveba. 5. bavSvze zrunvis politikis, kanonmdeblobis da biujetis reforma axladSeqmnili sistemis mxardasaWerad.
sazogadoebis damokidebulebis Secvla da informirebulobis gazrda
reformis farglebSi iunisefi uzrunvelyofs mTavrobis CarTulobas yvela etapze da arasamTavrobo organizaciebis konkursis gziT SerCevasa da maT strategiul monawileobas aRniSnul procesebSi. SemuSavebulia momsaxurebis miwodebis minimaluri standartebi da Zlierdeba arasamTavrobo organizaciebis mier ganxorcielebuli saqmianobis regularuli monitoringi. mTavrobis mier miwodebuli momsaxurebebi xorcieldeba arasamTavrobo organizaciebis meSveobiT, xolo mTavroba faravs mimdinare xarjebs.
bavSvze zrunvis sistemis reformis warmatebisaTvis umniSvnelovanesi iyo advokatirebisa da sazogadoebis informirebis kampania. mTavrobis xelmZRvanelobiTa da iunisefisa da sxva partniorebis mxardaWeriT daiwyo kampania „ojaxi yvela bavSvs,“ romlis mTavar mizans TiToeuli bavSvis ojaxur garemoSi aRzrdis mniSvnelobaze sazogadoebis informireba warmoadgenda. reformis mTavari moqmedi piris, Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministros aqtiurma monawileobam uzrunvelyo informaciis farTod gavrceleba media saSualebebis mier mTeli qveynis masStabiT. momzadda ramdenime dokumenturi filmi da sxvadasxva qalaqis quCebSi ganTavsda sareklamo banerebi. Catarda treningebi da mrgvali magidis diskusiebi Jurnalistebis da samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTa monawileobiT.
jamSi, evrokavSiris, amerikis SeerTebuli Statebis saerTaSoriso ganviTarebis saagentosa da iunisefis TanamSromlobis Sedegad, 15 milion aSS dolarze meti gamoiyo teqnikuri daxmarebisa da gardamavali periodis kritikuli xarjebisTvis.
2
ბავშვზე ზრუნვის სისტემის რეფორმა საქართველოში
©
©
iunisefi/saq-2010/piroci
iunisefi/saq-2012/blagonravova
bavSvebTan momuSave profesionalebis momzadeba
am etapze reformis farglebSi dasaqmebulia specialurad momzadebuli 250 socialuri muSaki da maTi ricxvi kvlav izrdeba. bolo ori wlis ganmavlobaSi saxelmwifo socialuri muSakebis raodenoba 25%-ze metiT gaizarda.
uri samuSaos axali formebs. socialur muSakebisaTvis gaimarTa specialuri treningi am formebis gamoyenebis Sesaxeb. SemuSavda bavSvis ojaxTan ganSorebis prevenciis politikac, romelic mkafiod ganmartavs, ra SemTxvevaSi SeiZleba bavSvis mindobiT aRzrdaSi an mcire saojaxo tipis saxlSi moTavseba da ra SemTxvevaSi ar SeiZleba. organizacia „pirvel nabijTan“ da sxva arasamTavrobo organizaciebTan TanamSromlobiT, socialur muSakebs, romlebic muSaoben SezRuduli SesaZleblobebis mqone bavSvTa sakiTxebze, CautardaT specialuri treningebi.
gaumjobesda socialuri momsaxurebis xarisxic. 2012 wels Catarebuli treningebis mizani iyo socialuri muSakebis efeqtianobis gazrda. saqarTvelos socialur muSakTa asociaciasTan TanamSromlobiT SemuSavda, ganaxlda da testireba Cautarda social-
bavSvze zrunvis sistemis reformis Sedegebi mxolod xuT weliwadSi reformam mniSvnelovan Sedegebs miaRwia. dReisaTvis did samzrunvelo dawesebulebebSi mcxovreb bavSvTa raodenoba 4 000-dan 250mde Semcirda. 2011-2012 wlebSi darCenili 28 dawesebulebidan kidev 20 daixura.
didi zomis bavSvTa dawesebulebebis Canacvleba mzrunvelobis alternatiuli formebiT bolo xuTi wlis manZilze
bavSvebis raodenoba
bolo 12 Tvis manZilze samzrunvelo dawesebulebebSi mcxovreb bavSvTa 33 procenti dabrunda ojaxSi, rodesac es maT saukeTeso interesebSi iyo. 2010 wels mTavrobam gaaormaga Zalisxmeva da SemoiRo ojaxSi reintegraciis xelSewyobis paketi, romelic moicavs TveSi 50 aSS dolars TiToeul bavSvze im ojaxebisaTvis, romelTac daibrunes bavSvebi, janmrTelobis dazRvevas bavSvisTvis da ufaso dRis centris momsaxurebas (saWiroebis SemTxvevaSi). gafarTovda da gaZlierda mindobiT aRzrdis samsaxuric, xolo bavSvebi, romlebic verc ojaxSi daabrunes da verc mindobiT aRzrdaSi ganaTavses, gadaiyvanes 8-10 bavSvisaTvis gankuTvnil mcire saojaxo tipis saxlSi, romelic anacvlebs didi zomis bavSvTa saxls. bolo ori wlis ganmavlobaSi mcire saojaxo tipis saxlebis raodenoba 15-dan 45-mde gaizarda da maTSi ganTavsda daaxloebiT 350 bavSvi.
4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
marti
3
მცირე საოჯახო ტიპის სახლი
მინდობით აღზრდა
რეინტეგრაცია
დიდი ზომის ბავშვთა სახლი
ბავშვზე ზრუნვის სისტემის რეფორმა საქართველოში
inovacia
iunisefi/saq-2011/cxviraSvili
reformis farglebSi Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis ministris moadgilis iniciativiT Seiqmna inovaciuri programa „Cemi megobrebi“. programa akavSirebs saqarTveloSi moqmed kerZo biznesebsa da korporaciebs axlad daarsebul mcire saojaxo tipis saxleb Tan. damegobrebis Semdeg kerZo kompaniebis warmomadgenlebi Tavisufal dros atareben mozardebTan, exmarebian maT da asruleben mentoris funqcias.
partnioroba
©
iunisefi TanamSromlobs Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministrosa da iseT donor da partnior organizaciebTan, rogoricaa evrokavSiri, amerikis SeerTebuli Statebis saerTaSoriso ganviTarebis saagento, poloneTis mTavroba, niderlandebis ana muncis fondi, iunisefis luqsemburgis nacionaluri komiteti. reformis partniorebi arian saerTaSoriso da adgilobrivi arasamTavrobo organizaciebi, sazogadoebrivi da religiuri organizaciebi.
gamowvevebi
iunisefi/saq-2011/amurvelaSvili
©
iunisefi/saq-2011/amurvelaSvili
miuxedavad aSkara warmatebisa, kvlav rCeba mniSvnelovani gamowvevebi: •
saWiro iqneba meti Zalisxmeva bavSvis ojaxTan umizezo ganSorebis Tavidan asacileblad.
•
SezRuduli SesaZleblobebis mqone bavSvTa ori dawesebuleba da Cvil bavSvTa ori saxli saWiroebs specializebuli momsaxurebis gafarToebas da ufro mWidro kavSirs jandacvis sistemasTan.
•
unda Seiqmnas mindobiT aRmzrdelebis mxardamWeri samsaxurebi da mindobiT aRzrdis qseli.
•
quCaSi mcxovreb/momuSave bavSvebs gansakuTrebuli zrunva da daxmareba sWirdebaT.
•
ar arsebobs saxelmwifo mzrunvelobidan gasul bavSvTa daxmarebis meqanizmi. bavSvebi, romlebic 18 wlis xdebian da rogorc zrdasrulebi, toveben mindobiT aRzrdas an mcire saojaxo tipis saxls, kvlav saWiroeben daxmarebasa da zrunvas.
damatebiTi informaciisaTvis mimarTeT:
©
aaron grinbergi iunisefis bavSvTa dacvis programis xelmZRvaneli gaeros bavSvTa fondi saqarTveloSi el-fosta: agreenberg@unicef.org www.unicef.ge
4