Nestor 11 by Unie KBO

HERSENWETENSCHAPPER DICK SWAAB:

‘Wij zijn ons brein’

Magazine van de Unie KBO nummer 11, november 2011 BIJZONDERE KBOREIS:

BETOVEREND WENEN WAT DOEN WE MET HET HUIS? GRATIS BIJEENKOMST

ALS JE MAAR GEZOND BLIJFT WAT IK LATER WILDE WORDEN

Advertentie

Wat doen we met het huis? Bijeenkomst: Als je maar gezond blijft

Let op voor wie u open doet!

16 30 INHOUD 16

Wat ik later wilde worden

4 Nestor

EN VERDER

Wat doen we met het huis? Wie zijn huis wil overdoen aan de kinderen, wil voorkomen dat de ﬁscus een groot bedrag inpikt. De regels rond huizen schenken of nalaten zijn veranderd. Nestor zet de mogelijkheden op een rij.

Post

Interview wetenschapper Dick Swaab

Nieuws

Reizen: Betoverend Wenen

Goed idee: Spaanse les

Zo, die is ﬁt: golf

Tijd voor hobby’s

Let op voor wie u open doet! Vooral ouderen worden het slachtoﬀer van babbeltrucs. In Nestor preventietips en een aantal praktijkvoorbeelden waar u lering uit kunt trekken.

Zin in schrijven

Gezondheid: incontinentie

Vraag & Antwoord

Wat ik later wilde worden

Wandeling: Twentse kastelen

Contact

Als je maar gezond blijft We worden overspoeld met tips en adviezen over hoe je lang gezond kunt blijven. Maar wat is waar? Wilt u het weten? Kom dan op 29 november naar de bijeenkomst ‘Als je maar gezond blijft’ van de Unie KBO.

Op zoek

15-Plus: reizen en producten

Geniet: gitarist Möller

Mijn Passie: houtsnijden

Uit!

Puzzel

Adressen provinciale KBO’s

Nieuwe leden: Woordzoeker

WELKOM

Roadshow door Nederland

Reizen: Betoverend Wenen

COLOFON Unie KBO De Unie KBO is de grootste seniorenorganisatie met meer dan 200.000 leden. Wij zetten ons graag in voor de belangen van senioren. Vragen? Voor vragen over uw lidmaatschap: neem contact op met uw provincie (adressen zie pag. 67) Ledenservice: telefoon 0900 – 821 21 83 (€ 0,10 ct/min) op wekdagen van 9.30 – 12.30 uur Juridische en ﬁnanciële vragen: donderdag van 13.30 – 15.30 uur Website: www.kbo.nl Adres: Postbus 325 5201 AH ’s-Hertogenbosch Redactie: nestor@uniekbo.nl Directeur: Stella Salden Hoofdredacteur: Ingrid Nies Redactieraad: Ellen Willemsen, Hes van Huizen, Wil Jansen, Marleen van Helden (namens het ledenpanel) en Suzanne Meeboer

Tekstcorrectie: Egbert Hartman Aan dit nummer werkten mee: Arjan Broers, Monica Boschman, Hanne Egghardt, Will Hurkmans, Peter Louwerse, Suzanne Meeboer, Ingrid Meijering, Herman Post, Ineke de Ridders, Joop Rosier, Cor Schoenmaker, Andrea Steinmetz, Adri Verweij Fotograﬁe: Marc Bolsius, Eduard Ernst, Hes van Huizen, Mark Kohn, Arjen Jan Stada Illustraties: Ron Beumer en Michiel Moormann Cartoon: Tom Janssen Vormgeving: Korneel Lauwereins Druk: Roularta Printing, Roeselare (België) Advertentie-exploitatie: MediaPlus bv Postbus 440, 3740 AK Baarn, T: 035-692 59 99, info@mediaplusbv.nl Nestor is een uitgave van de Unie KBO en verschijnt 10 keer per jaar. KBO-leden ontvangen Nestor gratis. Niet-leden betalen € 21. Abonnement opzeggen voor 1 november.

De afgelopen weken zijn wij als nieuw dagelijks bestuur op tour geweest door het land. Bij alle elf provinciale bonden hebben wij ons oor te luisteren gelegd en verteld wie wij zijn en waar wij graag met zijn allen naar toe willen in 2012. Na jaren van onrust, wordt 2012 een bouwjaar. In het werkplan dat wij daarvoor hebben opgesteld, staan drie duidelijke kerntaken. In de eerste plaats willen wij ons richten op de belangenbehartiging. Als Unie KBO kunnen we daar echt verschil maken, door de macht van het getal (wij zijn nog steeds de grootste seniorenorganisatie van Nederland). Zo zaten wij onlangs nog aan tafel bij minister Kamp om te praten over de pensioenen. Voor de belangenbehartiging willen wij in de toekomst meer gebruik maken van de expertise die overal in het land beschikbaar is bij de vrijwillige KBO’ers. Wij willen sowieso veel meer overlaten aan de afdelingen en provincies. Wat lokaal kan, moet lokaal gebeuren. Het gevoel dat alles van boven wordt opgelegd, moet verdwijnen. Terug naar de drie kerntaken: naast belangenbehartiging zal de Nestor behouden blijven. Dat blijft ons visitekaartje en bindmiddel. En als derde willen wij (eindelijk) een goede ledenadministratie opzetten, waar iedereen zich in kan vinden. De visie op de toekomst is tijdens onze tour door het land positief ontvangen. De bonden zijn tevreden met de koerswijziging en merken dat het nieuwe bestuur zich met veel elan inzet voor de goede zaak. De betaalbaarheid van de diensten van het landelijk bureau blijft natuurlijk een heikel punt. Wij hopen dat de afslanking van het bureau en andere kostenbesparende ingrepen ervoor zullen zorgen dat de contributie zo weinig mogelijk verhoogd moet worden. Maar allereerst zullen wij veel duidelijker moeten maken wat wij leveren voor die ruim 6 euro die wij per lid krijgen. Want zo toerende door het land merk je dat veel mensen geen idee hebben wat de Unie KBO allemaal doet. Dat willen wij graag veranderen in dit bouwjaar. Hans Muis Voorzitter Unie KBO

Nestor 5

Advertentie

Post Achterstelling alleenstaanden Met belangstelling heb ik het artikel ‘Alleenstaanden betalen voor twee’ gelezen. Daarin geeft u een overzicht van een aantal achterstellingen van alleenstaanden ten opzichte van samenwonenden of gehuwden. Er is in Nederland één organisatie die opkomt voor de belangen van alleenstaanden en zich speciﬁek met dit soort achterstellingen bezighoudt: de Stichting Centrum Individu en Samenleving (CISA) in Den Haag (www.cisasite.nl). Wie deze site raadpleegt, zal ontdekken dat er nog veel meer vormen van achterstelling bestaan. ■ Nettie Roes, Amsterdam

Ode aan de thuiszorgengelen Het is zeven uur in de ochtend. Ik ben even wakker en draai me nog eens behaaglijk om. Waar werd ik nou wakker van? O ja, van het autootje van een van de thuiszorgdames. Wij wonen in een seniorenbuurt met veel mensen die hulp nodig hebben. Met opstaan, met aankleden en wassen, met pillen en wat niet al. En die hulp krijgen ze. Ze rijden hier af en aan, de hulpen. Wat leven we toch in een goed land, dat dit allemaal kan. Als je hoort of leest over de arme landen ver weg of minder ver weg in Oost-Europese landen, dan kun je alleen maar concluderen: wat zijn we bevoorrecht. Daarom schreef ik een Ode aan de thuiszorgengelen. ■ Kees van Baardewijk Wilt u de Ode aan de thuiszorgengelen van Kees van Baardewijk lezen? Kijk dan opwww.kbo.nl, klik op de cover van Nestor en scroll naar beneden.

Rectificatie In het artikel ‘Weg met die leesbril’ in Nestor 8/9 stond ten onrechte de streamer: ‘Bij laseren boven de zestig neemt de kans op staar toe’. Dit is een foute samentrekking van de zinnen: ‘Laseren is alleen te adviseren tot zestig jaar. Boven de zestig neemt de kans op staar toe’.

REAGEREN OP ARTIKELEN IN NESTOR? Mail dan naar nestor@uniekbo.nl of schrijf naar Unie KBO, Post Nestor, Postbus 325, 5201 AH ’s-Hertogenbosch. Vergeet niet uw naam, adres, woonplaats en eventueel e-mailadres te vermelden.

Huwelijk zonder glans In nummer 8/9 van Nestor stond een artikel over scheiden, waarin stond dat ‘steeds meer senioren een eind maken aan een relatie waar de glans al jaren af is’. Deze mentaliteit past niet voor een christelijk blad. U moet niet achter de verloedering aanlopen en met de wolven in het bos meehuilen, maar het goede propageren. Zoudt u niet beter interviews kunnen plaatsen met echtparen die hun best hebben gedaan om te zorgen dat de glans er niet afgaat? Mijn motto: ‘Om de glans op peil te houden, moet men wel poetsen’. ■ Mevr. A. Willemsen, Amsterdam

Klein geluk, groot succes Op de Dag van de Ouderen stonden wij met een promotiestand op een Woonfestival voor Senioren en deelden daar de klavertjes vier uit die we van de Unie KBO gekregen hadden. Er kwamen veel positieve reacties: ‘wat mooi, wat leuk, ik kan zelf wel een opkikkertje gebruiken, ik weet wel vijf mensen om het aan door te geven’, enzovoort. Een klein jongetje wilde er ook een voor zijn tante, ‘want ze heeft een tijdje geleden haar man verloren.’ Een andere jongeman kwam enthousiast vragen waar wij die leuke klein-gelukdoosjes vandaan haalden: hij wil ze graag volgend jaar op zijn bruiloft meegeven aan de gasten. Kortom: het was een feest om ze uit te mogen delen! ■ Marijke Dagelet, KBO afdeling gemeente Renkum

Nestor 7

Swaab is door zijn jarenlange onderzoek tot de conclusie gekomen dat wij geen hersenen hebben maar onze hersenen zijn: de natuurkundige en chemische processen in onze hersenen bepalen hoe we reageren en wie wij zijn. Voor echte vrije wil is eigenlijk niet veel plaats en waarschijnlijk bestaat die dan ook niet.

8 Nestor

INTERVIEW

Hersenonderzoeker Dick Swaab (66):

Het brein regeert Hij is een van de beroemdste Nederlandse wetenschappers ter wereld, met een enorme lijst aan ontdekkingen, prijzen én opzienbarende uitspraken achter zijn naam. Wij zijn ons brein, vindt hersendeskundige prof. Dick Swaab. Zijn boek met die titel werd een bestseller. ‘Ons brein is zo complex. Eigenlijk is het een wonder dat het zo vaak goed gaat.’ TEKST: ARJAN BROERS FOTO’S: MARK KOHN

r wordt veel gelachen in het gesprek met Dick Swaab, in een kamer op het Instituut voor Hersenonderzoek, waarvan hij dertig jaar directeur was. Schaterlachen zijn het niet, eerder een ondergrond van vrolijkheid over alles wat er wonderlijk, grappig en interessant is aan het leven. Dat is wel geruststellend, als je op bezoek bent bij een vermaarde wetenschapper die beweert dat wij geen brein hebben maar ons brein zijn en die vooral bekend geworden is door zijn onderzoek en ontdekkingen over de invloed die allerlei hormonale en (bio)chemische factoren al in de baarmoeder op de hersenontwikkeling hebben.

Bepaalt uw werk uw gewone leven? Als u blij bent of boos of ontroerd, denkt u dan aan wat er in uw brein gebeurt? Swaab lacht. ‘Als je weet hoe een stofzuiger werkt, ga je niet anders stofzuigen. Dus nee, ik ben daar niet voortdurend mee bezig. Ik raak ook ontroerd door muziek of gefascineerd tijdens een bezoek aan een museum. Daar kan ik echt in opgaan, en dan zit ik niet ondertussen te bedenken wat er in mijn hersenen gebeurt.’ Uw onderzoeken roepen soms heftige reacties op. U heeft bijvoorbeeld gezegd dat de hersenen van mannen en vrouwen verschillen, dat homo- of heteroseksualiteit al in de baarmoeder in de hersenen wordt aangelegd, en dat dementie vertraagd kan worden door hersentraining. ‘Use it or lose it’, zei u daarbij. U hebt talent voor controverses.

‘Maar ik ben er nooit naar op zoek! Mijn onderzoek wordt gedaan met publiek geld, en dus wil ik er ook publiekelijk verantwoording over aﬂeggen. Ik neem daarbij geen blad voor de mond. Misschien ben ik daar wel een beetje naïef in. Toen ik begon was hersenonderzoek verdacht en werd ik met argusogen gevolgd. Inmiddels is er internationaal veel aandacht voor. De wetenschapsbijlagen van de kranten staan er vol mee. Het is meer geaccepteerd geworden, al krijg ik nog steeds wonderlijke reacties.’ Swaab schuift een paginagroot interview met hem in De Telegraaf over de tafel. Hij kreeg het per post toegestuurd, met hakenkruizen op zijn gezicht gekrast en woedende teksten over Hitler en Mengele. Waarom krijgt u zulke reacties, denkt u? ‘Angst. Vroeger was dat nog sterker, toen de herinneringen aan gruwelijke onderzoeken door de nazi’s in de Tweede Wereldoorlog nog verser in het geheugen zaten. Mensen zijn bang dat wij hersenen, en dus mensen, willen manipuleren. Maar dat kan helemaal niet. De ontwikkeling van hersenen is zo complex en er komt zoveel toeval bij kijken, het is een wonder dat het zo vaak goed gaat. De nazi’s wilden schizofrenie uitroeien. Ze hebben duizenden mensen met die ziekte vermoord, maar de ziekte is er nog. Manipuleren? Ik ben al blij als ik er iets van begrijp!’ Misschien vinden mensen ook dat u iets van ze afpakt. Iets van het wonder van het leven.

Nestor 9

Als je weet hoe een stofzuiger werkt, ga je niet ‘Die reacties krijg ik ook. “U redeneert alles kapot”, zei iemand eens. Maar wat dan? Als ik wandel in een bos, geniet ik van de schoonheid ervan. Ik kan me tegelijk verbazen over hoe alles op elkaar is afgestemd: planten, dieren, schimmels... Ik weet dat die aanpassingen tot stand zijn gekomen door alles wat niet perfect paste tijdens de evolutie af te laten sterven. Maar dat maakt het genieten van mijn wandeling er niet minder om.’ Er kan veel misgaan bij de ontwikkeling van onze hersenen en er zijn dan ook veel mensen met beperkingen. Houden we daar genoeg rekening mee? ‘Te weinig. De regering pleit voor zelfredzaamheid. De VVD roept zelfs dat iedereen aan het werk moet. Ze weten niet waar ze het over hebben. Er zijn gewoon mensen die pech hebben gehad tijdens de hersenontwikkeling, en het door geestelijke achterstand of psychiatrische problemen niet alleen kunnen redden. Daar kunnen ze niets aan doen, en we kunnen het niet oplossen. We moeten er als samenleving voor zorgen dat ook hun leven goed leefbaar is. We hebben dus

regelingen nodig voor kinderen met een rugzakje, en het sluiten van sociale werkplaatsen is uit den boze.’ Dus niet alles is te regelen met stofjes in het brein. Wat vindt u ervan dat in ons land 900.000 mensen antidepressiva slikken? ‘Bij driekwart van deze mensen heeft dat geen zin. Die zitten in een moeilijke periode maar hebben geen echte depressie. Ze zijn er medisch gesproken niet ziek genoeg voor, en de middelen hebben dan geen gunstig effect op hun hersenen. Ik vind dat er veel te weinig sociaal wordt ingegrepen. Als je psychische problemen hebt, sturen we je naar huis. Dan ben je meteen een belangrijk deel van je regelmaat en sociale systeem kwijt. Thuis mag je formulieren invullen van instanties die moeten helpen om je leven wat op orde te houden. Maar dat is nou net wat je dan niet meer goed kunt. Zo jagen we mensen peperdure instituten in.’ En hoe kijkt u naar het soms grimmige debat over de islam in onze samenleving?

Volgens Dick Swaab kan dementie vertraagd worden door hersentraining. ‘Use it or lose it’, aldus de hersenwetenschapper.

‘De angst voor de ander is een heel oud gegeven, van toen onze voorouders nog rondliepen op de savanne. Er was schaarste en “de ander” was bedreigend, want er was niet genoeg voedsel voor nog een groep. Tegenwoordig heeft xenofobie geen zin meer, maar het mechanisme om “de ander” ergens de schuld van te geven bestaat nog steeds. Vroeger waren het de joden, nu de moslims. Ik vind dat een zorgelijke ontwikkeling, al denk ik dat er ook veel verstandige mensen zijn die het zo doorprikken. Toch zal het nog honderdduizenden jaren duren voor xenofobie verdwenen is.’

Alles wat leeft, wil leven Evolueren we dus nog? ‘Evolutie gaat sowieso langzaam, maar je kunt je zelfs voorstellen dat wij niet meer evolueren. De voorwaarden zijn er niet meer naar: genetische variatie en isolatie, waardoor soms een populatie uitgeroeid wordt door een ramp. In onze wereld staat alles met alles in verbinding.’ Zijn wij dan ‘af’, evolutionair gezien? ‘Dat zou best kunnen. Maar we kunnen nog steeds doorgroeien als mens en als samenleving. Waar ik jaren onderzoek naar heb gedaan, kan door een ander in een paar dagen gelezen en begrepen worden. Zo groeit onze kennis aan.’ Als u de evolutie zou kunnen sturen, wat zou u dan wensen? ‘Wat ik zou veranderen is waar ik zelf ook aan werk: oplossingen voor de vreselijke ziektes van dementie en depressie, waar heel veel mensen aan lijden.

10 Nestor

anders stofzuigen Daarnaast zou ik willen dat mensen wat kritischer zouden worden in het volgen van de alphamannetjes. Dat is de geschiedenis van het populisme: dat mensen zonder kritische vragen te stellen achter idiote leiders aanlopen. Geert Wilders is er zo een, al vind ik hem zeker niet dom. Hij maakt slim gebruik van de onderbuikgevoelens van mensen, soms zelfs op een geestige manier. Ik vraag me af in hoeverre hij zijn eigen standpunten echt gelooft. Ik denk het vaak niet.’ Die alphamannen kom je overal tegen. U schrijft in uw boek dat de meeste psychopaten niet in een inrichting zitten, maar in de top van het bedrijfsleven en de ﬁnanciële wereld. Waarom noemt u hen psychopaten? ‘Omdat ze geen empathie hebben. Ze gaan instrumenteel om met hun bedrijf en met anderen. Ze ontslaan duizenden mensen zonder daar een probleem mee te hebben. Ze maken zich niet druk over de gevolgen van hun gedrag voor anderen. Het enige wat voor hen telt zijn de krankzinnige beloningen die ze voor zichzelf weten te verkrijgen’. U wordt dit jaar 67. Hoe lang gaat u nog door? ‘Het instituut heeft me gevraagd te blijven met mijn onderzoeksgroep, drie gasthoogleraarschappen in het buitenland en tien promovendi, hier en in China. Ik heb ook een parttime hoogleraarsbaan in China en ga daar ook een hersenbank opzetten, net als we hier hebben gedaan. Ik heb nog zeker voor tien jaar werk. Al kan het natuurlijk zo afgelopen zijn.’ Bent u daar bang voor? ‘Mijn lijf wordt ouder, dat voel ik wel, maar mijn brein is, bij wijze van spreken, nog 17. Ik mag werk doen dat ik ontzaglijk interessant vind, in een internationale omgeving die me stimuleert.’

Dick Swaab in zijn werkkamer, met naast zich de Chinese vertaling van Wij zijn ons brein

En als uw leeftijdsloze brein merkt dat het einde dichterbij komt? ‘Dan hoop ik dat mijn leeftijdsloze brein nog de beslissing kan nemen over de laatste fase. Euthanasie is in Nederland voor lichamelijk zieken goed geregeld, maar nu er steeds meer mensen heel oud worden moeten we ook over het voltooide leven nadenken. We hebben het veel te weinig over het einde van ons leven. We hebben niet alleen een in-, maar ook een uitburgeringscursus nodig. Die hebben we ook gemaakt, op de website www.uitburgeren.nu Hoe kijkt u er tegenaan? ‘Het gaat erom dat je plezier hebt in het leven, en dat er ruimte is om zelf

te bepalen wanneer je er uitstapt.’ Dat klinkt zo gemakkelijk. ‘Dat is het niet. Mensen maken die keuze nooit lichtzinnig. Alles wat leeft, wil leven. Zelfs een eencellig organisme kruipt weg van een giftige stof, dat kun je ook onder een microscoop zien. Mensen hebben een krankzinnige wil om te leven – ik ook. Maar we zijn er niet op gebouwd om eindeloos oud te worden. We moeten het leven niet kunstmatig blijven rekken.’ «

Dick Swaab, Wij zijn ons brein. Contact, ISBN 978-90-254-3522-6

Nestor 11

Nieuws van het landelijk bureau

Prinsjesdag: senioren wéér de klos Prinsjesdag pakt beroerd uit voor senioren. Zij krijgen in 2012 voor het derde opeenvolgende jaar te maken met een daling van het besteedbaar inkomen. De Unie KBO maakt zich vooral grote zorgen over ouderen met een laag inkomen, die fors worden getroﬀen door een opeenstapeling van kabinetsmaatregelen. De ouderenorganisaties zullen er alles aan doen om het kabinetsbeleid in positieve zin te beïnvloeden. Wanneer de plannen die door de regering op Prinsjesdag 2011 zijn gepresenteerd volgend jaar worden uitgevoerd, zal de koopkracht voor mensen van 65 jaar en ouder in 2012 over de hele linie dalen. Voor gepensioneerde echtparen en alleenstaanden met zorgkosten en een aanvullend pensioen van rond € 10.000 is de koopkrachtdaling het grootst. Deze groepen ouderen zien hun koopkracht dalen met 2,4 tot 2,6 procent. Dat komt neer op een daling van maar liefst 44 tot 54 euro per maand. Dit blijkt uit de resultaten van het Nibud-onderzoek uitgevoerd in opdracht van de Unie KBO, ouderenorganisatie PCOB en de NVOG. De forse koopkrachtdaling voor 65-plussers met een zorgvraag komt vooral door de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg). U kunt het Nibud-rapport downloaden op onze website: www.kbo.nl

Het landelijk bureau van de Unie KBO heeft de afgelopen tijd weer heel wat gedaan om voor uw belangen op te komen! Op deze pagina’s een aantal van onze activiteiten.

De Unie KBO heeft voor➔ afgaand aan het Algemeen Overleg van de Tweede Kamer over thuiszorg en WMO op 28 september twee brieven verstuurd naar de leden van de Tweede Kamer.

dat de kwaliteit van ouderenzorg er echt beter van wordt. De Unie KBO wil dat ouderen(organisaties) meebepalen wat er gaat gebeuren en dat ze betrokken worden bij de activiteiten.

➔

Unie KBO pleit voor zorg➔ vuldige communicatie tus-

De Unie KBO heeft een brief gestuurd naar staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten van VWS. Het ministerie stelde met zeven brancheorganisaties een convenant op over langdurige zorg, maar de Unie KBO gelooft niet

sen ouderen en behandelend arts over de individuele overlevingskansen bij reanimatie. Ook is het van belang om het besluit om wel of niet te reanimeren te bespreken met naasten.

De CSO is de koepel van de ouderenorganisaties waar de Unie KBO deel van uitmaakt.

12 Nestor

Overleg minister Kamp: Invloed op pensioenakkoord De Unie KBO heeft onlangs, samen met de andere ouderenorganisaties in de SCO, gesproken met minister Kamp over het Pensioenakkoord en de gang van zaken bij pensioenfondsen. De minister sprak zijn waardering uit over de kwalitatieve inbreng van de CSO en heeft toegezegd dat hij de ouderenorganisaties gaat betrekken bij dit voor hen zeer relevante onderwerp. De ouderenorganisaties, verenigd in de koepel CSO, vinden dat zij betrokken moeten worden bij het overleg over het Pensioenakkoord. De minister erkende dit en heeft toegezegd dat hij gaat onderzoeken hoe de inbreng van ouderen in het lopende proces kan worden ingepast. Daarnaast gaat hij bekijken hoe hij de ouderenorganisaties kan betrekken als onderwerpen die voor hen relevant zijn, ter sprake komen. De unie KBO vindt ook dat gepensioneerden vertegenwoordigd moeten zijn in het bestuur van de pensioenfondsen. De minister heeft in het gesprek laten weten dat hij het hier mee eens is. De minister begrijpt ook dat de gepensioneerden dit graag snel geregeld hebben, omdat binnen korte tijd over een groot aantal onderwerpen besluiten moeten worden genomen, zoals zaken uit het Pensioenakkoord die in de pensioenfondsbesturen verder zullen worden uitgewerkt. De minister is van plan om het wetsvoorstel over de versterking bestuur pensioenfondsen, waarin dit geregeld is, snel naar de Tweede Kamer te sturen. De minister sprak zijn intentie en de verwachting uit dat zijn wetsvoorstel voor medio 2012 wet zal zijn. De Unie KBO en de andere lidorganisaties van de CSO hebben desgevraagd in het gesprek met minister Kamp aangeven dat hun onderling vertrekpunt over het Pensioenakkoord misschien niet hetzelfde is, maar dat zij over de uitwerking op dezelfde lijn zitten.

*Uitgelicht! Pijnlijke verkeersdrempels Zorgen om zorgverzekering

Wegen in de bebouwde kom worden te pas en te onpas voorzien van verkeersdrempels en punaises (bobbels in de weg) om het snelverkeer af te remmen. Waar schijnbaar geheel aan voorbij wordt gegaan, zijn de gevaren die al deze obstakels teweegbrengen voor het ouderenverkeer, in het bijzonder voor mensen met een scootmobiel of rolstoel. Het Platform Senioren Zevenaar wil een halt toeroepen aan deze onnodige verkeersobstakels. Volgens de werkgroep kantelen ouderen met scootmobielen en rolstoelen door de obstakels of lijden ze onnodig pijn.

De zorgpremie gaat volgend jaar opnieuw omhoog. In de zorgpremie zit ook een inkomensafhankelijke bijdrage. De werkgever of uitkeringsinstantie houdt automatisch die bijdrage in. Onlangs heeft de CSO aan de minister van VWS voorgesteld om de inkomensafhankelijke bijdrage anders te berekenen om zo het besteedbaar inkomen van gepensioneerden te verbeteren. De overheid wil ook het basispakket verkleinen. Zo verdwijnen bijvoorbeeld de maagzuurremmers uit het pakket en moeten mensen de eerste twintig behandelingen voor fysiotherapie zelf betalen. De Unie KBO verzet zich tegen de inperking van het basispakket, die vooral ouderen met meerdere problemen hard raakt. De Unie KBO heeft ook bezwaar aangetekend tegen verhoging van het eigen risico. Zij vreest dat ouderen hierdoor zorg gaan mijden, wat op langere termijn juist leidt tot hogere zorgkosten. De Unie KBO zet liever in op preventie.

van de CNV, daagde senioren uit om ook zelf grenzen te stellen aan de zorg. En de heer Muis, voorzitter van de Unie KBO, bouwde voort op het principe ‘vitale ouderen voor kwetsbare ouderen’ en op initiatieven die her en der al ondernomen worden.

project Gezond Ouder Worden en Blijven. De Unie KBO probeert met dit project senioren bewuster te maken van het risico op oogaandoeningen op latere leeftijd.

Goed symposium over latere zorg

Onnodig blind of slechtziend

Hoe houden we de zorg betaalbaar? Hoe solidair moeten we zijn? Wat zijn de grenzen aan de zorg? Deze vragen stonden op 29 september centraal tijdens het symposium ‘Van Latere Zorg’, mede-georganiseerd door de Unie KBO. De vragen werden door de verschillende sprekers op hun eigen manier beantwoord. De heer Brouwer, hoogleraar aan de Erasmusuniversiteit in Rotterdam, pleitte voor solidariteit in de zorg en zag wel mogelijkheden in zorgsparen. De heer Besseling van het Centraal Plan Bureau rekende voor dat de totale zorguitgaven in 2009 gemiddeld € 5.000 per persoon per jaar bedroegen. De heer Smit, voorzitter

Tenminste 300.000 Nederlanders zijn onnodig blind of slechtziend. Om het bewustzijn daarover te vergroten, was op 13 oktober in het Perscentrum Nieuwspoort in Den Haag de aftrap van De Week van het Zien. De week stond volledig in het teken van de scherp toenemende vraag naar oogzorg en het bestrijden van vermijdbare blindheid en slechtziendheid in Nederland. De Unie KBO presenteerde zich met het voorlichtingsproject Beter Zien vanuit het

De Unie KBO en Zilveren Kruis Achmea presenteren binnenkort de vernieuwde collectieve KBOzorgverzekering. Zoals u weet bepaalt de overheid de inhoud van de basisverzekering en dat betekent helaas ook nu weer een versobering voor 2012. Zoals minder vergoeding voor fysiotherapie en hogere eigen bijdragen. Een aantal van deze zaken hebben we voor het collectief verzekerde KBO-lid kunnen repareren, onder andere via het gratis aanvullende KBO-pakket: zoals acht extra behandelingen fysiotherapie en 100 % vergoeding van de kosten voor de rijbewijskeuring. Binnenkort worden de nieuwe premies bekendgemaakt. In de komende Nestor meer over de collectieve KBO-verzekering.

Reacties kunnen naar dhr. J. Dokter, werkgroep ‘blijf veilig mobiel’, e-mail: dok-zev@hetnet.nl

Collectieve KBO-zorgverzekering

Nestor 13

Advertentie

SOLIDARITEITSFONDS

COLUMN ADRI VERWEIJ

Jij bent een heks!

Allerzielen

Het zal je maar gebeuren, dat je voor heks uitgemaakt wordt in het dorp waar je woont. Dieper kan een mens niet zakken. Je voelt je vernederd, in de steek gelaten en miskend. Je wordt het dorp uitgegooid en komt in een heksenkamp terecht. Het is niet de eerste keer, dat ik in mijn column aandacht vraag voor deze vrouwen. Het is zo diep triest, zo onwezenlijk, zo barbaars. Hiervoor schieten woorden tekort. Vooral in bepaalde streken in Ghana blijven deze praktijken voortwoekeren. Gaat er iets mis, dan zoekt men een zondebok. Een oudere vrouw is dan vaak de klos. Het is goed dat er organisaties zijn die zich het lot van deze mensen aantrekken. ‘Older Women’s Action For Social Change’ (Actie van oudere vrouwen voor sociale verandering) is zo’n organisatie. Zij komt op voor de rechten van oudere vrouwen die beschuldigd worden van hekserij en bestrijdt de misstanden. Het Solidariteitsfonds is door deze organisatie benaderd voor wat ﬁnanciële steun. De organisatie wil twee trainingmodules ontwikkelen en educatief materiaal verzamelen om vooral dorpsleiders bewust te maken van deze mensonterende praktijken. Er worden trainers opgeleid die een grote campagne gaan opzetten om de lokale bevolking te wijzen op deze misstanden en ze aan te sporen de verbannen vrouwen weer in hun midden op te nemen. Vooral oudere mannen die in de gemeenschap gerespecteerd worden, worden hierbij ingeschakeld.

‘Ik loop over een dodelijk mens...!’ Nikki is te jong om te begrijpen waarom volwassenen over zijn opmerking lachen, maar oud genoeg om met hen het ontzag te delen wat je kan overkomen als je wandelt op een kerkhof. Zijn opa heeft hem uitgelegd dat op deze bijzondere plek al meer dan 1000 jaar mensen die dood zijn begraven worden. Daar word je stil van, ook als kind. In de vakantie bezoeken zij een eeuwenoude kloosterruïne met belendende dodenakker. Onleesbare monumenten, verkruimelde stenen die – over de eeuwen heen – verwijzen naar mensen die hier een tijdlang hebben gewoond, geleefd, gewerkt, gebeden, lief gehad. Nikki had wel begrepen dat het niet gepast is over de graven te lopen; Laura heeft er wat meer moeite mee: als zij op deze heilige grond staat te huppelen weet zij het zeker: ‘Ik wil een dode kietelen.’ In dit jaargetijde bezoeken velen graag, of met gepaste eerbied en met de bijbehorende gevoelens van gemis, de plekken waar hun dierbaren begraven zijn. Wandelen tussen de graven brengt je bij jezelf, bij je eigen geschiedenis, maar ook het verre verleden. Bij namen die nog voortleven onder ons, in achterkleinkinderen of nog veel meer achter...

Vindt u ook niet, dat deze oudere vrouwen een betere oude dag verdienen? Hun leven mag zo niet eindigen. Wij kunnen hier samen iets aan doen door een bijdrage te geven voor hun project. Doet u weer mee? U kunt uw bijdrage overmaken naar giro 232325 ten name van Unie KBO Solidariteitsfonds te ’s-Hertogenbosch. Bedankt!

Ik ‘loop’ over mensen die ons gebracht hebben waar we nu zijn. Schakels in de tijd die uitkomen bij ons hier en nu. Geliefden, ouders, grootouders spreken me aan over de dood heen, een mensenleven ver, maar nog veel verder terug. De graven naast de kerk of in het grote park aan de rand van de stad verhalen zonder woorden hoe zij de fundamenten bouwden waarop wij verder mogen. Dus zo gek is het niet wat Nikki zei: wij lopen met alle respect over ons verleden. Het is goed hun leven in ere te houden en de erfenissen die zij ons nalieten te koesteren. Zou dat de basis zijn van onze de Allerzielentraditie? Of is er meer? Dezelfde onbeholpenheid als die van Nikki om woorden te geven aan wat ons ten diepte overkomt: ‘Ik loop over het verleden dat heden is en toekomst wordt! Want op een of andere manier blijven zij bij ons horen.’

Will Hurkmans

Pastor Adri Verweij

Voorzitter Solidariteitsfonds Het Solidariteitsfonds van de Unie KBO steunt kleinschalige projecten die de rechten, leefomstandigheden en positie van ouderen in ontwikkelingslanden verbeteren.

Nestor 15

Wat doen we met het Wie zijn huis wil overdoen aan de kinderen kan kiezen: nalaten, schenken of verkopen. Waar je ook voor kiest, je wilt voorkomen dat de ﬁscus een groot bedrag inpikt. De regels rond huizen schenken of nalaten zijn veranderd. Notaris Michiel van Ravesteyn zet de mogelijkheden op een rij. TEKST: PETER LOUWERSE ILLUSTRATIE: MICHIEL MOORMANN

Moet ik erfbelasting betalen als mijn man overlijdt? Wat kan ik doen, als ik de kinderen nu al wil laten meeproﬁteren van mijn welstand? En kan ik dan toch de regie over mijn huis houden? Allemaal lastige kwesties, waarover notarissen veel vragen krijgen. Zo ook de Rotterdamse notaris mr. Michiel van Ravesteyn. Een uitzending van Radar van 10 maart vorig jaar zorgde voor veel onrust onder ouderen, vertelt hij. ‘Alle Nederlandse notarissen werden platgebeld door mensen die vroegen of ze belasting moeten betalen over hun eigen huis,’ blikt hij terug. In die uitzending vertelde een man dat hij na het overlijden van zijn vrouw een aanslag erfbelasting van 6.100 euro kreeg. Waarom moest hij dat betalen? ‘Die man had een eigen woning en alleen AOW. Er was geen spaargeld. Hij en zijn vrouw hadden geen testament, zodat de wettelijke verdeling van toepassing was. Laten wij uitgaan van een huis dat 400.000 euro waard was. Toen zijn vrouw overleed, behield de man de helft: 200.000 euro. De andere helft was de nalatenschap. Daarvan erfde hij de helft: 100.000 euro. Zijn enige zoon kreeg een vordering van een ton op zijn vader. De ﬁscus beschouwt dat als een belastbare verkrijging. En toen was Leiden in last, want pa kon niet betalen.’ Moest die man dan de erfbelasting voor zijn zoon betalen? ‘Ja, in dit geval betaalt de langstlevende de erfbelasting voor de kinderen. Mensen zonder spaargeld komen daardoor in de problemen.’ Hoe had die man dit kunnen voorkomen? ‘Door een testament te maken waarin de echtgenoten elkaar tot enig erfgenaam benoemen. Bijvoorbeeld een tweetrapstestament waarmee ze kinderen in de wachtkamer zetten. De langstlevende wordt enig erfgenaam en na diens overlijden gaat alles naar de kinderen. Die betalen erfbelasting na het overlijden van de langstlevende ouder. Dat komt omdat de vrijstelling voor de langstlevende (€ 603.600) groter is dan die voor de kinderen (€ 19.114).’ Wat is gunstiger? Wel of geen tweetrapstestament? ‘Hangt ervan af. Bij een tweetrapstestament betalen de kinderen meestal méér belasting. Veel mensen kiezen daar toch voor, omdat de erfbelasting pas betaald wordt als de langstlevende dood is. Ze zeggen: ‘Wij piekeren er niet over om belasting te betalen als een van ons overlijdt. De kinderen hebben het goed. Ze kunnen die erfbelasting makkelijk betalen als ze het huis erven’. Zo houdt de langstlevende de regie. Wat het gunstigst is, verschilt per geval. Het blijft een kwestie van rekenen.’

16 Nestor

GELD & RECHT

huis? En als je tijdens je leven je kinderen wilt laten meeproﬁteren van de waarde van het huis? ‘Dat heet vruchtgebruik. Ouders dragen het huis over aan de kinderen en blijven er zelf in wonen. Dat was vroeger een gunstige regeling omdat de kinderen geen inkomstenbelasting betaalden over de zogeheten ‘blote eigendom’: de waarde van het huis minus het vruchtgebruik en erfbelasting. Na de verandering van de belastingwet in 2001 hoort de waarde van de blote eigendom bij het vermogen. De kinderen betalen daarover nu dus belasting. Bovendien moeten ze bij het overlijden van de ouders alsnog erfbelasting over de volle mep betalen. Dat komt door de nieuwe Successiewet die sinds 2010 van kracht is. Erfbelasting is niet langer gebaseerd op de waarde van het huis ten tijde van de transactie, maar op de woz-waarde tijdens het overlijden. Omdat huizen meestal in waarde stijgen, is dat ook een tegenvaller. De vruchtgebruikconstructie heeft dus nauwelijks nut meer.’ Wat kunnen mensen die het zo hebben geregeld het beste doen? ‘Het is kiezen tussen drie kwaden. Ofwel terugverkopen aan de ouders, maar dan betalen ze overdrachtsbelasting. Ofwel de ouders doen afstand van het vruchtgebruik: dat kost overdrachts- en schenkbelasting. En de ouders moeten dan huur gaan betalen die 6 procent

is van de woz-waarde van het huis. Bij een huis van vier ton praat je dan over een jaarhuur van 24.000 euro! De derde mogelijkheid is dat de ouders naar een andere (bejaarden)woning gaan. Dat is ﬁnancieel het beste. Als dat goed geregeld is in de akte van overdracht van de woning aan de kinderen, komt de belastingdienst er helemaal niet aan te pas. Maar dat is feitelijk en emotioneel ingrijpend.’

De weduwnaar moest ﬂink betalen voor zijn eigen huis We hebben het nu gehad over nalaten of verkopen. Je kunt je huis toch ook schenken? ‘Ja, ouders schenken hun huis dan aan de kinderen, maar blijven er wonen. Dan hou je dezelfde problemen. Als één van de kinderen er gaat wonen, kunnen ze het huis beter kopen en het aankoopbedrag van de ouders lenen. De ouders schelden elk jaar het vrijgestelde bedrag van 5.030 euro per jaar per kind kwijt of een groter bedrag met betaling van schenkbelasting (10 % tot €118.000). Aan kinderen tussen de 18 en de 35 jaar mogen ouders eenmalig €24.144 euro schenken en voor de aankoop van een woning wordt dat verhoogd tot €50.300.’ Ingewikkeld. Hoe kan een leek daar wijs uit? ‘Het is maatwerk, waar je een notaris voor nodig hebt. Na die Radaruitzending heb ik het hele scala op bezoek gehad, van rijk tot arm. Je rekent als notaris voor wat de consequenties zijn. De keuze is aan de cliënt.’ «

Nestor 17

Advertentie

Schaatsen op de Weense ijsdroom op de Rathausplatz

20 Nestor

De Pummerin, de op een na grootste klok ter wereld

Gasten in de loges van de staatsopera

REIZEN

Betoverend Wenen Zodra in november een dik gordijn van motregen en mist over de hemel trekt en de dagen steeds korter worden, hullen veel plaatsen zich in een diepe melancholie. Maar dat is niet het geval in Wenen. Daar zijn de weken voorafgaand aan Kerstmis een tijd van romantiek en idylle: de stad schittert in de zachte gloed van kaarsen en de geur van peperkoek, glühwein en gebak hangt in de lucht. Straten en winkels zijn feestelijk versierd en kerstmarkten betoveren jong en oud. Ieder jaar weer. TEKST: HANNE EGGHARDT FOTO’S: ÖSTERREICH WERBUNG

ijdens de advent, de tijd van de hoopvolle verwachting voor de kerst, laat Wenen zich van zijn meest romantische kant zien. In de binnenstad worden de straten verlicht door een ware sterrenhemel van lichtslingers. Duizenden kleine lichtjes transformeren de grote winkelstraten in een feestelijke zee van licht. Veel winkelpuien zijn versierd met dennentakken en kleurrijke zijden linten, in de winkelcentra klinkt kerstmuziek en de zoete geuren lokken voorbijgangers naar de talrijke versierde houten hutten, ‘Punschhütten’ genoemd. De Weense huizen worden verlicht door de kaarsjes van de kerstkransen: op de gebonden takken prijken vier kaarsen, op elk van de vier zondagen voor Kerstmis brandt er één meer.

Heerlijke Weense Sachertorte

Weense sint In Wenen kennen ze het feest van de heilige Sint Nicolaas op 6 december, dat ook daar gevierd wordt op de vooravond van het feest, op 5 december. Dan trekt ook daar de goedheiligman in zijn goudversierde gewaad met zijn bisschopsstaf van huis tot huis, om goede kinderen te belonen met snoep, noten, rode appels, en dadels. Zijn traditionele begeleider, de angstaanjagende ‘Krampus’ in zijn zwarte, harige kleding uitgerust met een hengel en een ratelende ketting, laat hij de laatste jaren meestal thuis. Voor de Weense kinderen moet het echte grote feest echter nog komen. Dat vraagt geduld. De tijd tot kerstavond gaat langzaam, ook al mogen ze in december elke dag één van de 24 ramen van hun adventkalender

Kerstmarkt bij het Slot Belvedere

Nestor 21

Unieke Kerstspecia

www.15-plus.nl

Reissom: 8 dagen e

799 p.p.

Ga mee: Vier Kerst in Keizerlijke stijl in Wenen

Vertrek: wo. 21 dec. 2011

Inclusief volpension

kerkdienst Kerstavond

8-daagse kerstreis Wenen Vier Kerst zoals u nog nooit heeft gedaan! Ga mee met deze unieke 8-daagse busreis โ Vier Kerst in Keizerlijke stijl in Wenenโ van Oad Reizen. Treed in de voetsporen van Sissi en Johann Strauss en laat u betoveren door de schoonheid van Wenen en het Wienerwald in kerstsfeer! Naast prachtige excursies, heerlijke wandelingen, uitgebreide ontbijten en vorstelijke diners, beleeft u tijdens deze unieke Kerstreis de volgende hoogtepunten: KERSTAVOND U bent exclusief uitgenodigd voor een Nederlandse kerstavonddienst in de imposante in neogotische stijl gebouwde Votivkirche.

1E KERSTDAG Waan u in het leven van keizerin Sissi en geniet van een groots galadiner in de balzaal van het beroemde Palais Ferstel.

HOTEL PARKHOTEL SCHร NBRUNN**** Dit hotel werd in 1907 als gastenverblijf van de Keizer gebouwd. Na een renovatie opent het op 1 december 2011 opnieuw haar deuren voor gasten. U pro๏ฌ teert dus van nieuwe faciliteiten in een klassieke Weense stijl! Ligging: uitstekende ligging in de wijk Hietzing, tegenover het park van Schรถnbrunn met het wereldberoemde Schloss Schรถnbrunn. Het hotel ligt op 100 m van het metrostation vanwaar de metro u binnen 10 minuten naar hartje centrum brengt.

2E KERSTDAG Laat u in de Orangerie van Schloss Schรถnbrunn meevoeren op de schitterende klanken van Johann Strauss tijdens het Schรถnbrunner Schlossconcert.

Faciliteiten: Uร receptie Uร lift Uร grote, sfeervolle lounge met gratis internetcorner Uร restaurant Uร Schรถnbrunner Schlosscafe Uร bar Uร terras Uร traditionele Weense balzaal Kamers: de ruime en volledig gerenoveerde kamers beschikken over telefoon, ๏ฌ atscreentelevisie, minibar, kluisje, airconditioning, internetaansluiting en een badkamer met bad/ douche, toilet en haardroger.

Ook per vliegtuig mogelijk Do. 22 t/m di 27 december 2011 Prijs: โ ฌ 899,- p.p. in een 2-pers.kamer Reisnummer: BEAT96

galadiner Palais Ferstel

kerstconcert Schรถnbrunn

INBEGREPEN: r WFSWPFS QFS MVYF 0BE $PNGPSU $MBTT UPVSJOHDBS r PWFSOBDIUJOHFO JO 1BSLIPUFM 4DIร OCSVOO JO FFO QFST LBNFS r PWFSOBDIUJOHFO JO NJEEFOLMBTTF IPUFMT JO FFO QFST LBNFS PQ EF IFFO FO UFSVHSFJT r CBHBHFTFSWJDF JO 1BSLIPUFM 4DIร OCSVOO r WPMQFOTJPO WB MVODI EBH U N BGTDIFJETEJOFS EBH

r EJOFS JO FFO UZQJTDIF 8FFOTF )FVSJHF r CF[PFL BBO EF 8JFOFS .VTJLWFSFJO r FYDMVTJFWF LFSTUBWPOEEJFOTU JO EF 7PUJWLJSDIF r HBMBEJOFS JO 1BMBJT 'FSTUFM PQ F LFSTUEBH r ,FSTUDPODFSU VVS JO EF 0SBOHFSJF WBO 4DIMPTT 4DIร OCSVOO PQ F LFSTUEBH r VJUHFCSFJE FYDVSTJFQBLLFU NFU P B FFO CF[PFL BBO IFU #FOFEJLUJOFSTUJG FFO UPDIU EPPS IFU 8JFOFSXBME FFO TUBETSPOESJU 8FOFO FFO SPOEMFJEJOH EPPS 4DIMPTT 4DIร OCSVOO FO BMMFT P M W /FEFSMBOETTQSFLFOEF HJETFO r 0BE TFSWJDFMJKOFO WPPS IFFO FO UFSVHSFJT NFU PQTUBQQMBBUT CJK V JO EF CVVSU NIET INBEGREPEN: r MVODI PQ EBH FO XBOU EBO XPSEU FS FFO CSVODI JO VX IPUFM HFTFSWFFSE r UPFTMBH QFST LBNFS ร รถ r FWU PQUJPOFMF FYDVSTJFT r VJUHBWFO WBO QFSTPPOMJKLF BBSE [PBMT ESBOLKFT GPPJFO FUD r SFJT FO PG BOOVMFSJOHTWFS[FLFSJOH r $BMBNJUFJUFOGPOET ร รถ QFS CPFLJOH Reisnummer: BEAT95

VOOR MEER INFORMATIE EN BOEKEN, BEL DE KBO REISLIJN:

0548 - 37 75 15

of via internet: www.oad.nl/kerstspecialkbo Maandag t/m vrijdag: 08.00 uur tot 21.00 uur. Zaterdag en zondag: 10.00 uur tot 16.00 uur.

Nestor 22

Een feestelijk verlicht kerst-sprookjesland

openen, waar dan kleine foto’s of cadeautjes tevoorschijn komen.

Magische kerstwereld De Weense kerstmarkten betoveren alle kinderen, geven hun glanzende ogen en rode wangen en voeren hen mee naar een wereld met de geur van kaneel, glanzende glazen kerstballen, houten paarden en klingelende klokken. De magie van kerst verandert het Weense Stadhuisplein (Rathausplatz) in een feestelijk verlicht pre-kerst sprookjesland. Op de grootste kerstmarkt in de stad vindt u ontelbare kraampjes met prachtige cadeaus en heerlijke dingen. Ook in Spittelberg, een gerenoveerde Biedermeier-wijk, is er een sfeervolle kerstmarkt. En wat dacht u van de kerstmarkt aan de voorkant van het schitterende Schloss Schönbrunn, bij Schloss Belvedere, op de MariaTheresien-Platz en op de Karlsplatz? Overal klinkt muziek van koren, kamerorkesten en blazersensembles. Traditiegetrouw vindt jaarlijks in het stadshuis (Rathaus) een internationaal concours kerstliederen zingen plaats.

Verbod op kerststallen Maar dan, ten slotte, is het zo ver: kerstavond. Buiten schemert het, de kerstboom is versierd met kleurrijke, glimmende ballen, klatergoud, kaarsen en snoep. Prachtig verpakte geschenken

wachten onder de verlichte boom tot de kinderen ze uitpakken. De familie zingt ‘Stille Nacht, Heilige Nacht’. Gelovigen gaan laat in de avond, vaak pas om middernacht, naar de kerk om de geboorte van Jezus te vieren. In veel kerken staan kerststallen opgesteld met het kindje Jezus, Maria en Jozef, de os en de ezel, en de drie koningen. De kerststal heeft in Oostenrijk een lange geschiedenis en is zelfs een tijd verboden geweest. Keizer Josef II verbood destijds het opstellen van kerststallen in kerken, wat ervoor zorgde dat het gebruikelijk werd om een kerststal in huis te hebben. Inmiddels is het keizerlijke decreet vergeten en laten veel kerken hun kribben zien, die met liefde gemaakt zijn. De mooiste zijn te zien in de crypte van de St. Pieterskerk (Peterskirche).

Palais Ferstel

Oude sonore klok Na de eerste kerstdag, waarop de familie meestal’s middags geniet van een gezamenlijke feestelijke maaltijd, en ‘Stefanitag’ (tweede kerstdag), traditioneel gebruikt voor familiebezoek, volgen een paar dagen van werk of rust. Maar net voor het einde van het jaar zindert het weer in Wenen, als duizenden mensen op oudejaarsavond toestromen om te luisteren naar de geluiden van de Pummerin, de mooie, oude, sonore klok in de Stephansdom, de op één na grootste klok van de wereld, die het nieuwe jaar zal inluiden. Met weer een nieuwe kerst... «

Albertina

Het Slot Belvedere

Nestor 23

Advertentie

GOED IDEE

Aprender a hablar español con ﬂuidez* *Leer vloeiend Spaans spreken Spaanse of Chinese les, een cursus Turks of Swahili, het is allemaal binnen handbereik en meestal gaat het om reguliere lessen. Het team van de KBO Noord-Holland wil het anders, maatwerk is immers veel boeiender. Zo komt er nu een cursus seniorenspaans: met alleen de woorden en verhalen waar ouderen iets aan hebben. De heer Eli Ros legt het ons uit. TEKST: INEKE DE RIDDERS FOTO’S: MARC BOLSIUS

Eli Ros: ‘Geloof het of niet, wij hebben als KBO hier in Noord-Holland ook ‘molenspaans’ gegeven. Want de vrijwilligers op de molen in Haarlem wilden de Spaanstalige bezoekers graag tekst en uitleg geven, maar wel over alles wat met een molen te maken heeft, niet

over vis of auto’s. Zo kwamen wij op het idee van lessen molenspaans. En nu is senioren-spaans aan de beurt, we willen in januari al van start gaan met groepjes van twaalf deelnemers. We gaan de acht lessen ludiek opzetten, het is meer dan woordjes leren en zinnetjes schrijven.

We nemen in geschiedenis, cultuur, gastronomie, toerisme alles mee wat voor senioren boeiend kan zijn. Eigenlijk verzorgen we meer Spaanse ochtenden dan Spaanse lessen; dat leren gaat spelenderwijs, let maar eens op. KBO-leden Noord-Holland, neem contact op. Bel of mail met de KBO Noord-Holland, een mailtje aan mij komt ook dik in orde: info@imiorg. nl’ « In deze rubriek brengen wij leuke en originele activiteiten van afdelingen in beeld, ter inspiratie van andere afdelingen. Doet u met uw afdeling iets bijzonders? Laat het ons dan weten via nestor@uniekbo. nl

Nestor 25

Let op voor wie Het zijn vooral ouderen die het slachtoﬀer worden van babbeltrucs. Oplichters zijn zeer creatief en zullen iedere keer weer met iets nieuws komen. De Unie KBO heeft infopakketten voor afdelingen om bijeenkomsten te houden over babbeltrucs. Hier alvast enkele preventietips en een aantal praktijkvoorbeelden waar u lering uit kunt trekken.

plichters die bij u aanbellen en zich voorstellen als medewerkers van de thuiszorg of energiebedrijf, nieuwe buren, gemeenteambtenaar of politieagent. Ze vragen of ze binnen mogen komen. Eenmaal binnen zorgt de dader of daders dat u afgeleid wordt en wanneer hij, zij of ze weer weg zijn, ontdekt u dat uw tas weg is. Of een sieradendoosje of iets anders van waarde. Maar het kan ook dat u verzocht wordt naar buiten te gaan omdat er gevaar dreigt, of dat ze u dwingen uw pinpas met code af te staan of dat u wordt gevraagd met een pinpas iets te betalen dat u niet heeft besteld.

Hoe kunt u voorkomen dat u slachtoffer wordt? Dieven komen in alle vormen en maten en dragen vaak keurige pakken. Ook schattig ogende kinderen of moeders met kinderen zijn niet per deﬁnitie te vertrouwen. ● Laat nooit onbekenden binnen! Doe niet zomaar open voor onbekende personen maar kijk goed wie er voor de deur staat. ● Laat de deur dicht en kijk (indien mogelijk) door de deurspion of raam. Wanneer u toch de deur wilt opendoen, hou dan de ketting of de kierstandhouder erop. Vraag wie de persoon is en wat deze komt doen. Is het buiten donker,

O U D E V RO U W D UP VAN BABBELTRU E C

MAN E G I R A 88  J OFFER UC T H C A R SL BBELT A B g N VA n wonin ag in zij

er sd is woen slachtoﬀ ge man ven het ri o a th -j il 8 B 8 Een istraat in Aardbe eltruc. dat er aan de en babb e n a ende na v p n o je e r u rd e o en meis gew oord uw en e an zijn v ro m v e n d e r e n e v Toe zag hij rmatie o gebeld gen info e waren ro t was aan v r ij u Z u de b staan. in h t e ic uw z n r lf o vo e ze t de vro omdat z nen wis r, e in b is t l e e a g h a de enm rwijl onen. E iden, te w le n. n te e k f a a m ko te m e man eld buit g uken de e dat k m r o e te d p h in pas ac ven lie o s b d r n a o a v een r ‘s a meisje n ek naar kwam e is op zo htoﬀer c e de ti la li s d o t n e p H st, ro n. De bestole se afkom n s a a . a w d ik ij u fr h ro rd-A er 15 jaa an Noo ongeve vrouw v is je is e Het m 30 jaar.

26 Nestor

Een oudere vrouw is op vrijdagmiddag 4 juni in haar woning aan de Zo nnelaan in Winters wi jk bestolen van diverse sieraden . Een onbekende vro uw praatte zich met een smoe s naar binnen, hield ha ar aa n de praat, terwijl verm oedelijk een tweede pe rso on de woning is binneng eslopen. De oudere dame kre eg omstreeks 15.00 uur bezoek van een vrouw die zich voordeed als m ed ewerkster van de thuiszorg. Ze hield de vrouw aan de praat door haa r enkele vra gen te stellen. Onde rtu ssen is er waarschijnlijk ee n tweede persoon naar binnengeslopen. Na een tijd je heeft de vrouw de woning weer verlaten. De bewoonster on tdekte later pas da t er sieraden waren gestolen. De politie kreeg deze week de melding en heeft ee n aangifte opgeno men. Het signalement van de vrouw luidt als volgt : blanke vrouw, tussen de 20 en 25 jaar oud, onge veer 1.60 meter lang, slank po stuur met kort donk er krullend haar. De politie he eft de zaak in onde rzoek.

D E B A B B E LT R U C

u open doet! vraag dan of de persoon morgen overdag terug wil komen. ● Vraag meteropnemers en reparateurs naar hun legitimatie en identiteitsbewijs en controleer deze goed. Schrijf de gegevens eventueel op. Vertel direct dat u met het bedrijf of de instelling zult bellen en doe dit ook echt. Kijk in het telefoonboek voor het nummer. Sluit de deur terwijl u belt. ● Wilt u iemand ergens mee helpen, laat ze dan buiten staan en sluit de buitendeur terwijl u haalt wat u wilt geven (een pen, een glas water of het alarmeren van een hulpdienst bijvoorbeeld). ● Geef nooit uw bankpas of pincode af. Bankmedewerkers komen nooit aan de deur en nemen nooit telefonisch contact op om uw pincode te vragen. Bankmedewerkers hebben uw pincode niet nodig om uw bankpas te blokkeren! ● Als u de situatie niet vertrouwt, bel de politie via telefoonnummer 112. «

IEMAND AAN DE DEUR? doe nooit zomaar open! bepaal zelf wie u in huis haalt! ● kijk eerst door het raam, deurspion of gebruik de intercom ● vraag wie de persoon is en wat deze komt doen, vraag om een legitimatie ● probeer een afspraak op een ander tijdstip te maken, bijvoorbeeld: ‘kom over een uur/morgen maar terug, want dan is mijn zoon er ook’ ● afspraak met een bedrijf of iemand aan huis? Zorg dat er een bekende bij u aanwezig is ● wees bedacht op zielige praatjes of smoezen die oplichters gebruiken om binnen te komen vertrouwt u het niet, bel dan meteen de politie op 112 ● geef nooit uw bankpas af ● geef nooit uw pincode af ● blokkeer direct uw bankpas wanneer u bent bestolen of opgelicht ● ●

Nestor 27

Advertentie

Als je maar gezond We willen allemaal graag zo lang mogelijk gezond en vitaal blijven. En dat weten adverteerders. Niet voor niets worden we in kranten, bladen en televisieprogramma’s overspoeld met tips en adviezen. Maar wat is waar en wat werkt echt? Wilt u het weten? Kom dan op 29 november naar de bijeenkomst ‘Als je maar gezond blijft’ van de Unie KBO in Regardz WTC Arnhem. ‘Als je maar gezond blijft’ is een gevleugelde uitspraak onder senioren. De wil om gezond te zijn is groot. Een goede gezondheid voelt als een zegen en is een belangrijke voorwaarde voor prettig ouder worden. Voor een deel is gezondheid erfelijk bepaald, maar dat betekent gelukkig niet dat we er zelf geen invloed op hebben. Onze leefstijl kan wel degelijk verschil maken. Wat u dan moet doen, of juist moet laten,

wordt duidelijk op de grote bijeenkomst die de Unie KBO organiseert. Dat belooft een hele happening te worden, met bekende Nederlanders, medici, wetenschappers en artsen die glashelder op een rijtje zetten wat werkt en niet werkt, bijvoorbeeld rond voeding, medicijnen en bewegen. En er is een gezondheidsmarkt met allerlei informatie over nieuwe ontwikkelingen, gezondheidstrends en lifestyle-adviezen.

OMROEPBAAS JAN SLAGTER VAN MAX: ‘IK BLIJF HET LASTIG VINDEN OM GEZOND TE LEVEN’ Dagvoorzitter van de bijeenkomst is Jan Slagter, van Omroep Max. ‘Natuurlijk wil ik zelf graag gezond blijven’, vertelt Slagter. ‘Ik laat ook ieder jaar een gezondheidscheck doen, maar ik blijf het lastig vinden. Ik rook, eet vaak onregelmatig. Je weet dat het niet goed is, maar toch...’ Met Omroep Max zet hij vooral in op het actief houden van senioren. Slagter: ‘We willen ze lichamelijk en geestelijk motiveren en inspireren, bijvoorbeeld met onze programma’s ‘Nederland in Beweging’ en ‘Max Geheugentrainer’. Maar gezondheid is niet alleen een lichamelijke kwestie. We gaan nog te vaak voorbij aan de oorzaken van klachten. Eenzaamheid is een groot probleem onder ouderen, dat leidt tot veel lichamelijke ongemakken. Alléén naar de klachten kijken, is dan niet voldoende. Je moet de oorzaken aanpakken.’

30 Nestor

KBO BIJEENKOMST

blijft Gezond ouder worden en blijven Al langer levert Unie KBO een actieve bijdrage aan de bewustwording van senioren rond gezondheid. De Unie KBO is namelijk de trekker van het project ‘Gezond ouder worden en blijven’, waarin zij - samen met andere ouderenorganisaties en inhoudsdeskundigen - de afgelopen jaren verschillende programma’s heeft opgezet, zoals ‘Beter slapen’, ‘Goed zien’ en ‘Meer bewegen’. Het idee is dat vrijwilligers worden ingezet om goede, onafhankelijke informatie over gezondheid te geven aan andere senioren. Deze vrijwillige voorlichters worden opgeleid door deskundigen en verzorgen themabijeenkomsten voor afdelingen van seniorenorganisaties in het hele land. Projectleider Ellen Willemsen van de Unie KBO: ‘In het regeerakkoord van 2007 werd preventie nog ‘de beste garantie voor beheersing van de zorgkosten’ genoemd. Dat idee is inmiddels de nek omgedraaid. Met behulp van ons bereik onder senioren én ons enorme vrijwilligersbestand, proberen we preventie weer onder de aandacht te brengen.’ Uitgangspunt van de KBO is ‘voor ouderen, door ouderen’. Ellen: ‘Een senior voor de groep slaat áán. En het enthousiasme van de seniorvoorlichters werkt zeer inspirerend. Bewonderenswaardig is hun onbaatzuchtige inzet bij gezondheidsbevordering. Sommigen rijden honderden kilometers om themabijeenkomsten te verzorgen.’ «

 INFORMATIE Bijeenkomst ‘Als je maar gezond blijft’ Dag: dinsdag 29 november van van 9.30 uur tot 16.15 uur Plaats: Regardz WTC Arnhem Kosten: voor KBO-leden is de bijeenkomst gratis. Neem uw ledenpas mee. Niet-leden betalen € 50. Aanmelden: Is uw interesse gewekt en wilt u een uitnodiging en het hele programma ontvangen? Mail dan naar: gezondoud@uniekbo.nl of bel naar Adinda Remigius, 073-612 34 75

(huis)arts en hoogleraar Ivan Wolfers

HOE ZIET DE DAG ERUIT? Inleiding De inleiding gebeurt door gerenommeerd (huis) arts en hoogleraar Ivan Wolﬀers, bekend van zijn boeken over onder andere medicijngebruik, diëten en seksualiteit. Wolﬀers riep in de jaren zeventig de eerste gezondheidswinkels in het leven.

Paneldiscussie onder leiding van Jan Slagter Zes boeiende sessies Hierna gaan de deelnemers (u dus) actief aan de slag. U kunt kiezen uit zes interactieve deelsessies: 1. medicijnen Els Dik, apotheker van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik, bespreekt vragen en positieve en negatieve ervaringen van senioren met medicijnen. 2. vragen aan dokter Harmke Nijboer Onze eigen Nestor-geriater Harmke Nijboer neemt een tiental prangende en taboedoorbrekende vragen van Nestorlezers onder de loep. Gewichtige thema’s komen aan bod, om zo de lasten van het ouder worden te verlichten. 3. bewegen Olga Commandeur, voormalig atlete en presentatrice van ‘Nederland in Beweging’ bij Omroep Max, zal de boel opzwepen met eenvoudige oefeningen die bewegen voor iedereen aantrekkelijk maakt. 4. gezond eten Gezonde voeding en een evenwichtig eetpatroon zijn belangrijk. Sonja Bakker, dokter Frank, wie moeten we nu geloven? Lisette de Groot, onderzoeker van de Universiteit van Wageningen zal ingaan op de vraag ‘wat is nu echt gezond?’ En wat er verandert in het voedingspatroon als je ouder wordt. 5. beter zien Oogarts Drik Hoogstede kijkt samen met u naar het belang van gezonde ogen en de daarbij horende regelmatige oogscreening, die eigenlijk meer gemeengoed zou moeten zijn. 6. gezond genieten Meer vrije tijd en meer ontspanning kunnen hand in hand gaan met meer ‘drank’. Na de vertoning van een aﬂevering van Het eeuwige weekend, zal worden ingegaan op de risico’s - die met name gelden voor senioren - van onverantwoord alcoholgebruik.

Nestor 31

Advertentie

E E N ECH T E G O LFFA M I LI E

Zo, die is ﬁt! Zijn vader deed het, en zijn vrouw, kinderen en kleinkinderen doen het: golfen. Marlof Strumphler (76) uit Bloemendaal vertelt waarom hij drie keer per week vier uur in weer en wind achter een balletje aan loopt. TEKST: ANDREA STEINMETZ FOTO’S: HES VAN HUIZEN

Mensen die niet golfen, vragen zich vaak af wat er zo leuk aan is. Marlof, die al vanaf zijn dertiende golft, legt het uit. ‘Je bent samen met een of twee mensen zo’n vier uur in de buitenlucht. Zo leer je elkaar goed kennen. Je loopt heerlijk in de duinen, in de wind, met prachtige luchten, en je bent met heel andere dingen bezig dan het dagelijks leven. Daarna ga je gezellig met elkaar wat drinken in het clubgebouw. Het sociale gebeuren is erg belangrijk.’

Het aantrekkelijke van golf is volgens Marlof bovendien dat het niet alleen een sport is, maar ook een spel, dat gespeeld kan worden door mensen van verschillende niveaus en leeftijden. Daardoor kunnen alle generaties van zijn familie met elkaar spelen. ‘Wij zijn een echte golﬀamilie. Een van mijn kinderen is golﬂeraar en een van de kleinkinderen is professional, dus die verdient er zijn geld mee. We gaan soms met de hele familie met golfvakantie. Je kunt er zo verschrikkelijk veel plezier aan beleven!’

Veertig clubjes voor u Marlof speelt drie keer in de week, waarvan een keer in een clubje met zo’n twintig senioren. Hij vertelt dat je gerust op oudere leeftijd met golfen kunt beginnen. ‘Je moet alleen een golfvaardigheidsbewijs (GVB) hebben, dat kun je na vijftien tot twintig lessen halen. Dan heb je de basis onder de knie en mag je de baan in.’ Beginners hoeven niet bang te zijn dat ze zich verloren voelen op een

nieuwe club waar ze niemand kennen. ‘Als je lid wordt van een vereniging word je altijd opgevangen door leden. Wij hebben op de Kennemer Golf & Country Club wel veertig verschillende clubjes – bijvoorbeeld voor mannen, vrouwen, kinderen, gepensioneerden – en daar leer je snel genoeg mensen kennen.’

Lopen in de buitenlucht Is golfen wel goed voor je conditie? ‘Ja, toch wel. Je bent drie keer in de week vier uur in de buitenlucht en loopt zo’n 6,5 kilometer per keer. Maar ik ga ook nog twee keer per week naar een ﬁtnesscentrum. Dan loop ik hard op zo’n band en doe ik oefeningen op de machines. Tien jaar geleden ben ik daarmee begonnen en ik merk echt dat het me ﬁtter en soepeler maakt. En ik werk heel veel in de tuin.’ Marlof wil blijven golfen tot het niet meer gaat. Maar daar denkt hij nog niet aan. ‘In het ouderenclubje zitten een paar mannen die 84 zijn en die gewoon meedoen. Ik verwacht zeker tot mijn 85ste te kunnen spelen.’ «

Nestor 33

Tijd voor hobby’s KOKEN

COMPUTERTIP

Het recept van..... Ria Neilen uit Meijel

Wat is dat voor rare code? Steeds vaker duiken deze blokjes op, bijvoorbeeld in advertenties in bladen, op abri’s of op producten in de supermarkt. Wat is dat voor code en wat moet je ermee? Het gaat om de zogenoemde QR codes (Quick Response codes). Dit zijn tweedimensionale barcodes die van oorsprong werden gebruikt voor het identiﬁceren van auto-onderdelen. Tegenwoordig wordt deze code vaak ingezet om webpagina’s aan te bieden, bijvoorbeeld bij gedrukte advertenties. De code wordt door een zogenoemde QR-lezer omgezet in een webadres. Zo’n QR-lezer kunt u als applicatie (app) installeren op een smartphone (mobieltje waarmee u ook websites kunt bezoeken). Daarna wordt de bijbehorende website getoond. Het voordeel hiervan is dat u niet zelf het, soms lange, ingewikkelde, internetadres hoeft over te typen.

BROCCOLITAART Zowel koud als warm te eten. De taart is heerlijk als hoofdgerecht of als lunch. Benodigdheden (4 personen): 400 gr broccoli 1 ui 100 gr roomkaas (Boursin of Paturain) ½ bekertje slagroom (van 1/8 ltr) 3 eieren 100 gr bloem 100 gr kwark 100 gr koude boter ingevette taartvorm van ± 26 cm doorsnede Bereiding: Meng de bloem en de kwark in een kom. Voeg 100 gram koude boter toe en snijd deze met twee messen door de bloem. Kneed het deeg tot een samenhangende bal en rol deze uit op een met bloem bestoven aanrecht. Vouw de deeglap in drieën en rol hem nog eens uit, herhaal dit nogmaals. Leg het deeg minstens 1 uur in de koelkast. Maak ondertussen de broccoli schoon en snijd hem in kleine roosjes. Snijd de stronk in plakjes. Kook de broccoli met een beetje zout in ongeveer 10 minuten gaar. Pel een ui en snijd hem in dunne plakjes. Prak de roomkaas in een kom los, roer er de slagroom doorheen en klop er drie eieren door. Rol het deeg uit tot een ronde lap van zo’n 30 cm. Bekleed de ingevette taartvorm met de deeglap en snij het overtollige deeg langs de rand af. Bedek de bodem met plakken ui. Verdeel hierover de broccoli en schenk het eimengsel erover. Bak de taart onder het midden van een voorverwarmde oven (200°C) in circa 50 minuten goudbruin en gaar.

Stuur uw recept in en win een kookboek! Heeft u ook een lekker recept dat u wilt delen met de Nestor-lezers? Stuur het dan op naar Unie KBO, Tijd voor hobby’s, Postbus 325, 5201 AH ’s-Hertogenbosch, of mail naar nestor@uniekbo.nl

Op de website www.seniorweb.nl leest u meer tips en artikelen over de computer en internet.

WIN EEN CD 3 CDBOX KINKS  COLLECTED De Engelse rockgroep The Kinks ontstond in 1963 en hun nummers waren toonaangevend voor de rock-'n-roll in het midden van de jaren 60. De 3 CD’s geven een compleet overzicht (1964 – 1996) van deze zeer invloedrijke band, met alle singles, es, album tracks, b-kanten en rariteiten. De CD’s bevatten b 63 tracks k met o.a.: Waterloo Sunset, Mr. Pleasant, Sunny Afternoon, Autumn Almanac, Days & Come Dancing. Nestor mag vijf van deze cd-boxen weggeven aan haar lezers. Wilt u hier kans op maken? Schrijf ons dan waarom en stuur uw motivatie en adresgegevens naar: Unie KBO, Kinks, Postbus 325, 5201 AH’s-Hertogenbosch, of mail naar nestor@uniekbo.nl

OUD & WIJS

‘Bid niet om een lichte last, maar om een sterke rug’ Elly van Leijen-Visser

34 Nestor

Het boek van... Mevr. H. Lucassen-Eggen uit Schin op Geul Vertel wat uw mooiste boek is en win een boek! Heeft u een boek gelezen dat indruk op u maakte? Vertel in ongeveer 150 woorden waarom en maak kans op een boek naar keuze. Stuur uw reactie naar: Unie KBO, Hobby’s, Postbus 325, 5201 AH ’s-Hertogenbosch, of mail naar nestor@uniekbo.nl

‘Overleven in het hiernamaals of in het nu’ Ik heb al heel wat boeken gelezen, maar waar ik het meest van onder de indruk was, is het boek ‘Knielen op een bed violen’ van Jan Siebelink. Het is een waargebeurd verhaal, gebaseerd op het leven van zijn vader die al op jonge leeftijd het huis uitging, bij een tuinbedrijf ging werken en toen hij zijn vrouw Margje leerde kennen, een eigen tuinbedrijf begon. Op zekere dag kreeg hij bezoek van een vroegere collega-tuinder en zo kwamen de mannen in zwarte pakken in zijn leven die hem een zwarte calvinistische leer opdrongen. Ondanks haar verdriet hierover bleef zijn vrouw Margje van hem houden. Ik vond het een heel ontroerend en aangrijpend verhaal dat me lang is bijgebleven. Het is wat de auteur schreef: het is het verhaal van een grote liefde van een man en een vrouw, maar de een wil overleven in het hiernamaals en de ander in het nu. Jan Siebelink, ‘Knielen op een bed violen’. Uitgeverij De Bezige Bij, prijs € 12,50, ISBN: 978 90 234 5671 1

BOEKEN

EINDELIJK INVALIDE

DE DRAAD EN DE VLIEGENDE NAALD

De handicap waarmee Boudewijn Paans werd geboren, heeft hij ruim een halve eeuw met vallen en opstaan ontkend. Gecamouﬂeerd en gecompenseerd. Na een herseninfarct is er geen ontkomen meer aan. Hij is eindelijk invalide. Met een heerlijke ironische toon vertelt hij over zijn leven. ‘Het heeft even geduurd. Zesenzestig jaar en nog wat maanden, maar nu heb ik ook wat. Grote orthopedische laarzen. Drie rollators. Een rolstoel. En niet te vergeten een traplift. Daarop kom ik tegenwoordig iedere ochtend goedgemutst naar beneden, zoals het fotomodel in de liftfolder.’ Boudewijn Paans, ‘Eindelijk invalide’. Uítgeverij Contact, prijs € 21,95, ISBN: 978 90 254 3436 6

Op een nacht in 1939 vlucht de twaalfjarige Julia met haar ouders en zusje Nina vanuit een Poolse provinciestad naar Rusland. Door een afschuwelijke speling van het lot wordt Nina gescheiden van de rest van het gezin. Jaren later is de inmiddels bejaarde Julia getuige van de plotselinge dood van haar zoon. Ze beweent zijn lichaam en doorzoekt zijn spullen. Dan blijkt dat die fatale avond ook op hem zijn sporen heeft nagelaten. Prachtig subtiel geschreven debuut dat lang blijft hangen. Gerdien Verschoor, ‘ De draad en de vliegende naald’. Uítgeverij Contact, prijs € 23,95, ISBN: 978 90 254 3666 7

EET JEZELF MOOI, SLANK & GELUKKIG Amber Albarda presenteert een bewezen successysteem dat je slimmer leert eten, waardoor je niet alleen slanker en energieker wordt, maar ook je eetlust voorgoed onder controle houdt. Je komt van je suikerverslaving af, vergroot je geluksgevoel en vertraagt het verouderingsproces zonder ooit nog één calorie te hoeven tellen. Na het lijfboek nu het kookboek met zestig recepten voor heerlijke, gezonde gerechten. Amber Albarda, ‘Eet jezelf mooi, slank & gelukkig’. Uitgeverij Unieboek|Het Spectrum, prijs € 19,99. ISBN: 978 90 491 0754 3

2x5 exemplaren cadeau DE DRAAD EN DE VLIEGENDE NAALD & EET JEZELF MOOI, SLANK & GELUKKIG We mogen vijf exemplaren van deze prachtige boeken weggeven aan onze KBO-leden. Wilt u er een ontvangen? Stuur dan een kaartje naar: Unie KBO, Hobby’s, Postbus 325, 5201 AH ’s-Hertogenbosch, of mail naar nestor@uniekbo.nl Vergeet niet de titel en uw adresgegevens te vermelden!

Nestor 35

Advertentie

HERMAN POST

De wereld werd te groot Ouder worden gaat met schokken, heb ik eens geschreven. Hoe waar dat is heb ik onlangs weer eens geconstateerd. Mijn vrouw had een weekje vakantie in zonnig Griekenland geboekt, ter compensatie van de verregende zomer in eigen land. Ik bleef thuis, want wij konden onze hond Joep niet onder dak krijgen. Alle kennels waren bezet, waarschijnlijk omdat velen nog even gauw het land waren ontvlucht. Ik bracht haar met de auto naar Schiphol. Nu heb ik in mijn werkzame

leven heel wat keren rond de wereld gevlogen. En altijd zonder problemen, laat staan stress. Ik voelde mij overal ter wereld thuis. En dat ondanks de toestanden waarin ik op die verre vluchten soms verzeild raakte. Zoals gedwongen overnachtingen op oncomfortabele luchthavens, een bijna noodlanding op Bonaire, slecht weer en zware turbulentie. Maar nu had ik er, bij aankomst op Schiphol, al moeite mee de juiste uitgang van de parkeergarage te vinden. In de vertrekhal overviel mij de drukte, het jachtige geren en gesjouw met koffers, de onverstaanbare oproepen. Intussen verrichtte mijn vrouw, die aanzienlijk jonger is dan ik, geroutineerd de handelingen die bij het inchecken voor een vlucht horen. Zij zag dat ik mij niet op mijn gemak voelde. Zelf begreep ik niet wat me

overkwam. De wereld was blijkbaar opeens te groot voor me geworden. Onoverzienbaar groot. Toen zij door de douane was verdwenen en ik de tweehonderd kilometer terugreed naar ons dorp, realiseerde ik me dat mijn leeftijd zich onverwachts tegen me had gekeerd. Waar ik vroeger mijn hand niet voor omdraaide, ging me nu opeens te snel. Ik voelde me voor het eerst in mijn leven een onhandige provinciaal. Terug in ons dorp, streek ik opgelucht neer op het terras van mijn stamcafĂŠ en bestelde een biertje. En even beleefde ik een ultiem vakantiegevoel.

Cartoon van Tom Janssen, exclusief voor Nestor

Nestor 37

Advertentie

ZIN IN SCHRIJVEN

We zijn al volop bezig met de voorbereidingen voor de tweede landelijke schrijfdag van de Unie KBO op maandag 21 november in het Spoorwegmuseum in Utrecht. Wilt u meer informatie over de schrijfdag? Mail dan uw adresgegevens naar everkaart@ uniekbo.nl onder vermelding van ‘Het schrijfspoor’. Op dit mailadres kunt u zich ook aamelden voor de (gratis) nieuwsbrief ‘Zin in schrijven’.

Loslaten L oslaten is als O p reis gaan S teeds meer thuis L aten, om A ls het er op aankomt T e zijn als E en boom zonder blad N iets doet hem vallen. ■

Dory Wouters

Mijn handen Ik kijk naar mijn handen; ze te hebben, wat ﬁjn!! Meer dan ooit besef ik hoe belangrijk handen zijn. Heel lang gaan ze nu al mee; Ze pakten echt van alles aan; Ik kan me niet goed voorstellen hoe dat zonder handen was gegaan. Gelukkig, ik zat nooit onthand; ik kon er altijd op vertrouwen Was er werk aan de winkel, dan: handen uit de mouwen. Altijd inzetbaar, altijd nodig voor een schouderklopje op z’n tijd voor een groet, voor een handdruk; tot alles eigenlijk wel bereid. En nu, ik voel ze, mijn hulpjes; gekromd, versleten, moe; Ze kunnen niet meer alles zijn gewoon aan rusten toe. ’t Euvel van mijn handen ervaar ik heel gelaten; dat de kracht er niet meer is ’t mag mij niet meer baten

Opstaan Het leven was allang begonnen, al voor ik opstond scheen het licht, mijn ogen sloten zich nog even, mijn hart wou rusten onder het dekbed, nogmaals de sluimering, het zoete slapen, maar de gedachte kwam op dat mijn leven anders kon, ik wendde me naar de Heilige Woorden die naast mij lagen op het kastje, sinds jaren wachtend daar, totdat ik ze begreep. Ik voelde Licht in Woorden, in de Geboorte die ik kreeg, en in het Onderscheid dat ik moest maken: Donker en Licht. ■

Rhea Rupper

’t Weinige dat mijn handen voor mij nu nog kunnen doen heeft minstens zoveel waarde als in hun goeie jaren, toen. ■

Toos van Dijck van der Vaart

Nestor 39

Urineverlies

Het is te verhelpen Een half miljoen senioren heeft last van urineverlies. Zodra ze iets tillen, hoesten of lachen, verliezen ze druppels urine. Of ze zijn steevast te laat op het toilet. Veel van hen gaan uit schaamte niet naar de huisarts, maar tobben zelf thuis met washandjes, maandverband of toiletpapier. Jammer, want urineverlies is in veel gevallen wel te verhelpen. TEKST: JOOP ROSIER FOTO: SHUT TERSTOCK

40 Nestor

r zijn dingen waar je niet snel over praat, ook al heb je er last van. Huisarts Doreth Teunissen deed onder ouderen onderzoek naar ongewenst urineverlies (meestal incontinentie genoemd). Zij interviewde 370 ouderen met incontinentieproblemen: slechts de helft had de huisarts geraadpleegd. Veel ouderen denken dat er niets aan te doen is, merkte Teunissen. Maar er speelt nog iets: ‘Op incontinentie rust een taboe, een groter taboe dan op psychische aandoeningen en dementie,’ zegt geriater Paul Dautzenberg uit het Jeroen Bosch ziekenhuis in ’s-Hertogenbosch. Een paar jaar geleden had hij een speciale incontinentiepolikliniek voor ouderen. Er kwam bijna niemand op af. ‘Ik denk dat het aan de naam ligt,’ zegt hij. ‘Niemand wil graag gezien worden op een incontinentiepoli.’ De lage opkomst lag beslist niet aan het aantal mensen met incontinentie. Dertig procent van de zelfstandig wonende vrouwen van boven de zestig heeft last van ongewild urineverlies, zo blijkt uit het onderzoek van Teunissen. Bij de mannen is dat tien procent. Dat komt neer op een half miljoen ouderen, Veel mensen verliezen urinedruppels bewoners van verzorgingszodra ze lachen, iets tillen of hoesten. en verpleeghuizen niet Maar er is iets tegen te doen. meegerekend. Dautzenberg: ‘Vanwege het taboe accepte-

Het voorlichtingsproject Gezond ouder worden en blijven is een initiatief van de Unie KBO. Het doel is de (betrouwbare) gezondheidskennis van senioren te vergroten. Samenwerkingspartners zijn PCOB, NOOM, NVOG en LOC.

ren veel mensen gelaten dat ze druppels verliezen als ze ouder worden. Ze gebruiken liever incontinentiematerialen, of washandjes of wc-papiertjes, dan naar de huisarts te gaan. Ik hoop dat iedereen gaat beseffen dat je incontinentie niet zomaar hoeft te accepteren.’

Oefenen of opereren Incontinentie kan verschillende oorzaken hebben, soms meerdere tegelijk. De behandeling varieert dan ook. De sluitspier van de blaas kan onvoldoende functioneren, meestal door zwakte van de bekkenbodemspieren. Bij bijvoorbeeld tillen, hoesten of lachen treedt er dan urineverlies op. ‘De eerste keuze voor de behandeling

houden een grote rol. Geeft bekkenfysiotherapie onvoldoende resultaat bij deze vorm van incontinentie, dan kan een uroloog operatief een bandje onder de plasbuis plaatsen. Dit sluit bij hoesten of persen de plasbuis af. ‘Een bandje zorgt bij 80 tot 95 procent van de patiënten voor een duidelijke verbetering of weer helemaal ‘droog’ zijn,’ aldus Jansen.

Plotselinge aandrang Incontinentie kan ook ontstaan doordat de blaaswand eerder dan normaal een prikkel om te plassen geeft. Het urineverlies treedt op na een plotselinge, sterke aandrang. Blaastraining kan dan zinvol zijn. Hierbij wordt geoefend om het naar

Een ‘bandje’ zorgt bij 80 tot 95 procent van de patiënten voor een duidelijke verbetering

De medicijnen helpen bij 60 tot 80 procent van de patiënten.

Pillen later innemen Incontinentie kan ook optreden zonder dat de huisarts of uroloog oorzaken in de blaas of het bekken vindt. Geriater Paul Dautzenberg: ‘Meestal wordt dan het advies gegeven om incontinentieverband te gebruiken. Dat is jammer: het is zinvol te vragen om doorverwijzing naar een geriater. Die onderzoekt allerlei factoren buiten de blaas en het bekken die tot incontinentie kunnen leiden. Kan iemand bijvoorbeeld niet meer goed lopen en staan, dan kunnen handgrepen en makkelijkere kleding ervoor zorgen dat je toch op tijd op het toilet zit. Een ander voorbeeld betreft plasmiddelen (diuretica): het kan helpen die - in overleg met de arts - juist niet ’s morgens in te nemen maar aan het begin van de avond. Dat kan nachtelijke incontinentie tegengaan: kort na het innemen van plasmiddelen produceert het lichaam veel urine, maar daarna gedurende vele uren niets.’

WC-papier niet geschikt van deze incontinentie is bekkenfysiotherapie,’ vertelt Flip Jansen, uroloog in opleiding in het Jeroen Bosch ziekenhuis. Een bekkenfysiotherapeut geeft daarbij uitleg over de bekkenspieren en leert hoe je ze bewust kunt aanspannen. Het is de bedoeling daarna thuis dagelijks bekkenspieroefeningen te doen. Ook op hoge leeftijd is dit vaak effectief. Wel speelt de motivatie om de oefeningen vol te

het toilet gaan geleidelijk uit te stellen, tot de aandrang weer afneemt. Dan is er meer tijd om het toilet te bereiken en kan iemand weer droog blijven. Blaastraining kan eventueel onder begeleiding van een bekkenfysiotherapeut, om te leren voelen welke spieren een rol spelen bij het ophouden van de plas en ontspannen te blijven bij plotselinge aandrang. Behandeling is ook mogelijk met medicijnen die de blaaswand rustiger maken. ‘Wel hebben ze meestal als bijwerking een droge mond en droge ogen’, licht Jansen toe. ‘Er zijn verschillende middelen, het is in de praktijk vaak zoeken naar het middel dat de minste bijwerkingen geeft, en naar een balans tussen het terugdringen van de incontinentie en de mate van een droge mond en droge ogen.’

Wil iemand liever geen behandeling of is behandeling niet mogelijk, dan is incontinentieverband de beste oplossing. Het zit prettig, lekt bij goed gebruik niet en absorbeert de urinegeur. WC-papier, handdoekjes of maandverband in het ondergoed zijn niet geschikt. Maandverband is gemaakt voor het opvangen van bloed, niet van urine; ook absorbeert het de urinegeur niet. Incontinentieverband is zonder recept verkrijgbaar bij de drogist of apotheek. Verstandiger is het de huisarts een recept te vragen; dan vergoedt de zorgverzekering het, afgezien van het jaarlijkse eigen risico van € 170. Een apothekersassistente of de continentieverpleegkundige van het ziekenhuis kan voorlichting geven over de verschillende producten. «

Nestor 41

Advertentie

Vraag & Antwoord VIER VRAGEN, VIER ANTWOORDEN

Ria van der Leegte-Deckers en Hans Kerkhoven van de KBO-Ledenservice

VRAGEN? Website »

www.kbo.nl • Telefoon »

0900 – 821 21 83 (€ 0,10 ct/min) Voor vragen over wonen, zorg, welzijn, gezondheid, mobiliteit, • belasting, koopkracht en Nestor: Bellen op werkdagen van 9.30 – 12.30 uur Voor juridische en ﬁnanciële vragen: donderdag van 13.30 – 15.30 uur Mail »

uniekbo@uniekbo.nl Post »

Postbus 325 5201 AH ’s-Hertogenbosch

44 Nestor

Hoe lang krijg ik alimentatie?

Hoe kom ik van mijn abonnement af?

Welk alarmsysteem werkt wel?

Het lijkt een gebed zonder einde, we hebben er al vaak aandacht aan besteed. Maar het blijft een probleem: hoe kom ik van dat abonnement af? U bent bijvoorbeeld ‘stilzwijgend’ abonnee van een tijdschrift geworden, terwijl dat helemaal niet de bedoeling was. Of u hebt het gevoel dat u om de tuin bent geleid. En misschien hebt u zelf gewoon een vergissing gemaakt, maar wilt u toch van het abonnement af. Bellen en schrijven helpt blijkbaar niet. Consuwijzer, een onafhankelijk overheidsloket voor de consument, heeft voor dit soort zaken voorbeeldbrieven ontwikkeld. Daarmee bent u al een eind op weg om van het ongewenste abonnement af te komen. U vindt deze, en nog veel meer, informatie op www. consuwijzer.nl Maar bellen kan ook: 088070 70 70 (maandag t/m vrijdag van 08.30 tot 17.30 uur).

U hebt veel geld uitgegeven voor een alarmsysteem, maar toch is er in uw huis ingebroken. Helaas komt dat nog wel eens voor. Verontruste gebruikers meldden ons dat sommige veiligheidssystemen ‘zo lek zijn als een mandje’. Een KBO’er schreef dat er in zijn huis in zeven maanden tijd al drie keer is ingebroken, nadat hij zijn woning al twee keer had voorzien van een (duur) alarmsysteem, met allerlei toeters en bellen en een naam die suggereert dat het om een goed en veilig systeem gaat. Erg vervelend. Ons advies: laat u eerst goed informeren, neem desnoods iemand mee die bekend is met de materie. Als u een (meestal prijzig) veiligheidssysteem koopt, moet het ook echt veilig zijn! Als u uw producten koopt bij een PKVW (Politie Keurmerk Veilig Wonen)-bedrijf weet u dat u met een degelijk bedrijf te maken heeft. Een PKVW-bedrijf levert het gewone hangen sluitwerk tot de meest geavanceerde alarmsystemen. Kijk ook eens op www.politiekeurmerk.nl

Scheiden gaat tegenwoordig eenvoudiger dan vroeger. Ook senioren nemen steeds vaker de stap tot scheiden, ook al is het natuurlijk nog niet iets dat je zomaar even doet. Scheiden roept veel praktische vragen op. Wat betreft de alimentatie zijn partners niet alleen onderhoudsplichtig naar elkaar (partneralimentatie), maar ook naar de kinderen (kinderalimentatie). De alimentatieplicht voor kinderen geldt tot het kind 21 jaar is. Wat betreft de alimentatie gelden de volgende wettelijke termijnen (als u bent gescheiden na 1 juli 1994): als er sprake is van een huwelijk met kinderen of een huwelijk zonder kinderen dat langer dan vijf jaar heeft geduurd, betaalt de alimentatieplichtige partner twaalf jaar alimentatie. Heeft het huwelijk niet langer dan vijf jaar geduurd en zijn er geen kinderen, dan geldt een periode van maximaal vijf jaar. De termijn gaat in op de dag dat de scheiding wordt opgenomen in de burgerlijke stand van de gemeente. Uiteraard is het verstandig deskundige begeleiding te zoeken. Kijk ook eens op www.echtscheiding-wijzer. nl of www.rijksoverheid.nl/ onderwerpen/scheiden of bel 0800-8051.

Vragen? Neemt u contact op met de KBO-ledenservice, houd dan uw lidmaatschapsnummer bij de hand.

VR A AG A AN DOK TER HARMKE NIJBOER TEKST: COR SCHOENMAKER

Heeft u een vraag voor dokter Harmke Nijboer?

Stuur uw vraag dan op naar Unie KBO, Vraag dokter Nijboer, Postbus 325, 5201 AH ’s-Hertogenbosch, of mail

Waarom moet ik dat zelf betalen? Nog regelmatig komt het voor dat bewoners van verzorgingshuizen ten onrechte zelf betalen voor verzekerde diensten. Het gaat dan om zaken die de instelling eigenlijk wel zou moeten verstrekken, zoals fruit, een verhuizing binnen de instelling, hulpmiddelen (zoals een alarminstallatie), noodzakelijke voetverzorging (pedicure), verzorgingsproducten die met zorg te maken hebben (latex handschoenen, toiletpapier), incontinentiematerialen (luiers, matrasbescherming), maar ook het – ten onrechte! – doorbelasten van gemeentelijke hefﬁngen, het verplicht laten betalen voor radio- en tv-aansluiting en het verplicht betalen voor een WA- en inboedelverzekering. Zorginstellingen mogen wél kosten in rekening brengen aan de bewoners voor diensten die niet in het verzekerde pakket zitten. De cliëntenraden van instellingen gaan over deze aanvullende diensten in gesprek met de directies, zodat het voor iedereen binnen de instelling helder wordt welke aanvullende diensten aangeboden worden en tegen welke prijzen. Moet u bijbetalen voor verstrekkingen die onder de verzekerde zorg vallen? Dan kunt u dat melden bij het meldpunt van de Nza (de Nederlandse Zorgautoriteit: tel. 0900-770 70 70 (tussen 9.00 en 14.00 uur) of e-mail: informatielijn@nza.nl

naar nestor@uniekbo.nl onder Harmke Nijboer, klinisch geriater Drs. Harmke Nijboer, Drs. Harmke Nijboer, klinisch geriater klinisch geriater

vermelding van ‘Vraag dokter Nijboer’. Dokter Nijboer kiest dan maandelijks een vraag uit, die ze hier beantwoordt.

Flauwvallen van te weinig zout? Mijn vader (85 jaar) is recent opgenomen geweest vanwege een val. Gelukkig viel het letsel wel mee, maar hij was wel een beetje verward. Hij bleek een verlaagd zoutgehalte te hebben. Dit zou komen door de plaspillen en een longontsteking. Ik heb hier nog nooit van gehoord; dat je kan vallen door een laag zoutgehalte. Hoe komt dit? Een verlaagd zoutgehalte (natrium) in het bloed wordt ook wel hyponatriemie genoemd. Het is geen ziekte maar een laboratoriumafwijking die vaak wordt vastgesteld. Normale waarden van het natrium (zout) in het bloed liggen tussen de 135 mmol/l en 145 mmol/l. Natrium is een van de belangrijkste elektrolyten (opgeloste zouten) die het lichaam nodig heeft. De nieren regelen normaalgesproken het natriumgehalte in het bloed. De balans kan verstoord zijn als mensen plaspillen gebruiken: ze plassen dan te veel zout uit. Er zijn ook andere medicijnen die invloed hebben op het zoutgehalte, zoals sommige antidepressiva en anti-epileptica. Ook maken de hersenen en longen een hormoon aan, ADH (ofwel anti-diuretisch hormoon), dat een belangrijke rol speelt bij het vasthouden van water. Een storing in dat systeem kan ervoor zorgen dat het zoutgehalte te laag wordt. Door een longinfectie, longaandoening of hersenaandoening kan er dan te veel ADH worden aangemaakt waardoor het lichaam te veel water vasthoudt en de zoutconcentratie in het bloed te laag wordt. Een te laag zoutgehalte maakt mensen vermoeid, slaperig en soms ook verward. Dat mensen hierdoor gaan vallen, zien we hier regelmatig terug.

Drs. Harmke Nijboer is klinisch geriater: een arts die gespecialiseerd is in de oudere patiënt. Kijk voor meer info op www.nvkg.nl

Nestor 45

Wat ik later wilde Wat geef je iemand die 101 jaar oud wordt, op dezelfde dag geboren is als prinses Juliana en de namen Juliana Louise Emma Marie Wilhelmina heeft gekregen? Die vraag stelden de activiteitenbegeleiders van woonzorgcentrum Duinhage zich. Hun idee: We laten haar opmaken, omkleden en fotograferen als prinses. Een passend cadeau. Helaas dacht de prinses in spé hier heel anders over: ‘Aan mijn lijf geen polonaise’, was haar reactie. Toch bracht het Marion Duimel en Ingrid Meijering op een idee: ouderen fotograferen in het beroep waar zij vroeger van droomden, maar dat zij nooit zijn geworden.

46 Nestor

‘Als meisje wilde ik graag bij de marine maar dat was geen beroep voor meisjes volgens mijn moeder. Ik vond een baan bij de recherche maar moest tot mijn verdriet stoppen met werken toen ik ging trouwen.’ Louise Bergmans, 86 jaar

Het project ‘Wat ik later wilde worden’ was geboren. Ingrid en Marion trokken het land in om ouderen te zoeken die mee wilden doen. Ze vonden er bijna vijftig, in Den Haag, Rijswijk, Vlissingen, Heerlen en Buitenpost in Friesland. Dat was niet moeilijk: crisisjaren, weinig geld, werkloosheid, grote gezinnen: allemaal redenen waarom veel 75-plussers nooit zijn geworden wat zij eigenlijk hadden willen worden. Voor de vrouwen was het vaak nog eenvoudiger: zij werden vanzelf ontslagen op het moment dat zij gingen trouwen.

HET BOEK WINNEN? Komt tijdens het lezen ook bij u de vraag naar boven: ‘Wat wilde ik eigenlijk worden?’ Heeft u er wel eens over gesproken? Doen! Breng, geheel op uw eigen ludieke, creatieve wijze in beeld en/of woord wat u graag had willen worden en stuur dit voor 20 december 2011 naar: Stichting GetOud, Eikstraat 11, 2565 MT Den Haag. De drie meest bijzondere inzendingen krijgen het boek thuis gestuurd.

GETOUD

worden ‘Voordat ik ooit één hoed had leren maken, was ik al weer weg uit de winkel. Vanwege de crisis moest ik namelijk meer geld gaan verdienen.’ Dien Boddé, 86 jaar

‘Als ik het over zou kunnen doen, had ik mijzelf meerdere talen of tenminste Engels eigen willen maken. Dat schept zo veel meer mogelijkheden.’ Jo Mantel, 90 jaar

Levensgrote plastic koe Toch is het geen droevig boek geworden. Nagenoeg alle ouderen kijken ondanks hun onvervulde wens tevreden op hun leven terug. Ze poseerden dan ook vol humor in de kleding en met de attributen die Ingrid en Marion vaak op de vreemdste plaatsen bij elkaar verzameld hadden. De ‘stewardess’ werd gekiekt naast vliegtuigstoelen uit een sloopvliegtuig en de ‘dierenarts’ naast een levensgrote plastic koe. Maar eerst gingen de deelnemers uitgebreid in de visagie en werd hun haar mooi gekapt voor de foto. De deelnemers die al gefotografeerd waren, bleven regelmatig nog even hangen, uit nieuwsgierigheid, maar vooral ook voor de gezelligheid. Zo ontstonden levendige gesprekken over arbeids- en levensomstandigheden van vroeger tussen deelnemers. Het foto- en verhalenboek is er inmiddels, er reist een expositie door Nederland en er is een lesbrief en

brief voor maatschappelijke stages. Dat betekent dat scholen met het project aan de slag gaan over onderwerpen als beroepskeuzes, emancipatie en ambachten. De leerlingen maken de opdrachten samen met ouderen, bijvoorbeeld door hen te interviewen en te fotograferen. Ingrid en Marion hopen dat het contact tussen jong en oud bijdraagt aan een positief beeld van elkaar.

Echte 75-plussers Bij de start van ‘Wat ik later wilde worden’ in maart 2010, wisten Ingrid en Marion nog niet dat het uit zou groeien tot een project dat hen een jaar lang 24 uur per dag in de greep zou houden, ook nu nog. Om dergelijke projecten ook in de toekomst uit te kunnen voeren hebben zij stichting GetOud opgericht. Deze zet zich in voor een positievere beeldvorming over ouderen en ouderdom, legt verbindingen tussen ouderen en jongeren en

draagt bij aan het welzijn van ouderen. Hun doelgroep zijn 75-plussers. Waarom? Nederland is meer dan een miljoen 75-plussers rijk. Zij hebben de meeste levenservaring van ons allemaal en daar kunnen we veel van leren, vertellen de beide dames. De nadruk in onze samenleving ligt veelal op ‘jong blijven’. Het gat tussen de twee uitersten die in beeld komen ‘de eeuwig vitale jonge senior’ enerzijds en ‘de afhankelijke kwetsbare oudere’ anderzijds, willen zij vullen. 75-plussers, in hun diversiteit en zoals ze ‘echt’ zijn, is een nauwelijks zichtbare groep. En zoals zij zelf zeggen: ‘Oud worden is de toekomst!’ «

INFORMATIE Geïnteresseerd in het boek ‘Wat ik later wilde worden’ (€ 24,50), de expositie(foto’s), schoolmateriaal of de stichting? Ga naar www.getoud.nl of bel met Ingrid of Marion: 070-427 54 90.

Nestor 47

Advertentie

Ieder landgoed heeft zijn eigen kleur luiken. Het oorspronkelijke Kasteel Diepenheim werd gebouwd in opdracht van de bisschop van Utrecht

Herman Post tijdens de natte wandeling

Twentse trekpaarden

Regenwandelen langs Op een natte herfstdag kun je maar beter een niet al te drassige route kiezen. Voor deze dag waren veel buien voorzien. Onze keuze viel op een tocht langs de kastelen rond het Twentse dorp Diepenheim. De paden waren goed beloopbaar, maar schuilen in kastelen was er niet bij. Toch werd het een verkwikkende wandeling. TEKST: HERMAN POST FOTO’S: EDUARD ERNST

50 Nestor

De watermolen Den Haller, even buiten de dorpskern van Diepenheim, waar wij onze tocht beginnen, gaat schuil achter een gordijn van regen. Het merkwaardige is, dat je op foto’s niet ziet dat het regent. Dat zie je alleen aan de mensen, hun capuchons en paraplu’s. Over hoe dat komt heb ik met fotograaf Eduard Ernst al vaak geﬁlosofeerd. We hebben op onze tochten vele stortbuien getrotseerd, maar achteraf was daar op de foto’s geen bewijs van te zien. De regen valt te snel voor het oog van de camera; laten we het daar maar op houden. Alleen de houding en het gedrag van de mensen, die door het beeld lopen, suggereren dat het regent. Het omgekeerde kan dus ook. Stel je voor dat het regent, maar de mens die er in ﬁgureert, doet net of er niets aan

WANDELING IN T WENTE

INFORMATIE

Kasteel Het Weldam is gebouwd in 1644.

Het dorp Diepenheim, gemeente Hof van Twente, is per auto te bereiken via de A-1 Deventer-Hengelo, afslag 27 Markelo, of per bus, Oad lijn 93 vanuit Nijverdal. De route, beschreven in de Capitool Wandelgids ‘De mooiste wandelingen in Nederland’, uitgeverij Van Reemst in Houten, start oﬃcieel in het centrum van Diepenheim. Wij zijn begonnen bij de watermolen Den Haller, even buiten het dorp. Daar is ook een café-restaurant. De route beslaat ongeveer 14 kilometer, maar kan naar believen worden ingekort.

kastelen de hand is. Dus geen paraplu of opgezette kraag. Als hij op dat moment wordt gefotografeerd, ontkent hij in feite dat het regent. En omdat een foto een momentopname van de werkelijkheid is, regent het dus niet op het moment dat de fotograaf afdrukt. Met dit soort logica kun je het leven op aarde beduidend veraangenamen. En dat is ook wat wij vandaag doen.

Opkrassen Vier middeleeuwse kastelen bezoeken wij deze dag. Bezoeken is eigenlijk te veel gezegd, want ze zijn allemaal particulier bewoond, dus niet toegankelijk. Kastelen zijn ooit gebouwd om de bewoners te beschermen tegen vijandelijke aanvallen. Nu vormen

ze toeristische attracties, maar als het regent heb je er niets aan. Nergens worden we uitgenodigd om bij het haardvuur in de ridderzaal, die is opgesmukt met jachttrofeeën, een glas wijn te komen drinken. Integendeel: bij kasteel Het Wegdam komt een vrouw naar buiten die ons, in het Duits nog wel, sommeert op te krassen. Kasteel Het Weldam is gebouwd in 1644. Al eerder, rond 1400, stond op deze plek een landhuis van het type dat ze in Twente een ‘havezate’ noemen. Het huidige landgoed is maar liefst zestienhonderd hectare groot en omvat meer dan zestig boerderijen, herkenbaar aan de geel-zwarte luiken. Ieder landgoed heeft zijn eigen kleur luiken. Het kasteel wordt

» Nestor 51

Advertentie

De watermolen Den Haller, de één na oudste molen van Nederland

Huis van Jan We wandelen door een kleinschalig coulissen-landschap naar het volgende kasteel, Huize Het Wegdam, dat in 1879 met al zijn pachtboerderijen werd ingelijfd door Het Weldam. De luiken van de Wegdam-boerderijen zijn dus ook geel-zwart van kleur. Het gras van de omliggende weilanden is van een onwaarschijnlijke kleur groen, ongetwijfeld dankzij de vele regen van de afgelopen tijd. Bij een klein huisje zijn met buxusstruikjes de letters ‘Esjan’

uitgebeeld. Een informatiebordje leert ons dat een oorspronkelijke bewoner Jan heette. ‘Es’ betekent huis of erf, dus dit was het huis van Jan.

Natte idylle

FOTO’S: EDUARD ERNST

omgeven door een vierkante slotgracht. Even buiten het toegangshek stuiten we op een middeleeuwse ijskelder. Daarin werd het ijs uit de sloten bewaard, dat als voorloper van onze koelkast diende. Nu wordt er moderne kunst in tentoongesteld: een grote schedel van een rund of paard, bleek verlicht door een gat in de muur. Een surrealistisch tafereel.

Wij passeren talrijke landgoedboerderijen, het ene nog idyllischer dan het andere. Als nu de zon zou doorbreken, zouden we hardop jubelen over zoveel landelijke schoonheid. Maar de regen blijft gestadig neerdalen, ook al blijven wij dat nog zo hard ontkennen. Bij kasteel Het Nijenhuis (uit 1656) valt al evenmin te schuilen. Dus wandelen we door naar het belangrijkste kasteel op onze route: Huis Diepenheim. Het werd in 1180 gebouwd in opdracht van de bisschop van Utrecht ter verdediging tegen de hertogen van Gelre. Bisschoppen waren in die tijd niet voor de poes. Het oorspronkelijke kasteel is rond 1540 verwoest, waarschijnlijk in opdracht van de bisschop van Münster. Met de bouw van het tegenwoordige kasteel is in 1658 begonnen.

KAARTJE: RON BEUMER

(Bijna) oudste molen We komen niet verder dan het toegangshek. Bij de hoge houten deuren aan weerskanten van de poort staat de waarschuwing dat je ze beter niet kunt aanraken. De tekst: ‘Zware oude deuren kunnen vallen’ klinkt als de beginregel van een gedicht van Lucebert. We eindigen onze tocht bij het beginpunt, de watermolen Den Haller. Volgens de molenaar, die samen met een andere vrijwillige vijftig-plusser de molen draaiende, of beter gezegd ‘maalvaardig’ houdt, is dit de op één na oudste molen van Nederland. De oudste is die in de binnenstad van Maastricht. ‘Maar dat kun je eigenlijk geen Nederland meer noemen, dus is dit de oudste’, durft de man glashard te verkondigen. Dat laat ik als import Limburger natuurlijk niet over mijn kant gaan. «

Nestor 53

Contact Wedn. 63 j., prov. Frl., zkm lieve, vlotte vr, n-rokend, evt. LAT-rel. Houd van sport en humor. BR.O.NR.NT.11.001

Degelijk en goed uitziende 65 jr. man zkt LAT met nette, slanke vr. vrouw. Foto zou ﬁjn zijn. West Overijssel, Salland. BR.O.NR.NT.11.004

Weduwe, 70, zoekt leuke man tussen 63 en 73 jaar. Houd van muziek en tuinieren. Omgeving 077, 0475 en 0495. Heb een eigen auto. BR.O.NR.NT.11.002

Beschaafde, actieve, ex- zakenvrouw zoekt een ﬁjne, lieve vriend. Relatie rond 77 jaar, NR. Regio Zuid Limburg. Hobby’s: wandelen, reizen, uit eten, theater enz. Zij is nog erg actief en rijdt in eigen auto. BR.O.NR.NT.11.005

Actieve, sociale, gezellige vrouw, zoekt man om samen dingen van het leven te delen. Leeftijd 65-70 jaar. Omgeving Noord Limburg, Brabant. BR.O.NR.NT.11.003

Zoek een vrolijke man. Leeftijd 73 tot ca. 78 jaar. Zelf ben ik 76 jaar. Samen ﬁetsen, zwemmen en gezond leven.

Niet roken. BR.O.NR.NT.11.006 Weduwn., niet rok., 73, zkt. lieve, gezellige, huiselijke vriendin van 65-70, woonachtig te Amsterdam om samen nog van een heerlijke oude dag te genieten. BR.O.NR.NT.11.007 Weduwe, 72 jaar, zoekt lieve vriend in Zuid Limburg om een goed gesprek mee te voeren en een gezellige tijd mee door te brengen. BR.O.NR.NT.11.008 Wedn. 79, zkt vrouw om nog iets leuks van het leven te maken. Omg. 024. BR.O.NR.NT.11.009

Advertentie

Jong uitziende vrouw, 64, artistiek, zoekt kunstz. vriend. 65 tot 73 jr. Intelligent, zorgz., inter. kunst, muziek, natuur, niet rok. BR.O.NR.NT.11.010 046, 0475. Lieve man, bewust leven in liefde, zoek

ik jou lieve vriendin. Oprecht, gevoelsmens, ca. 55-65 jr. Een nieuwe toekomst. BR.O.NR.NT.11.011 Dame, 77 jr. zkm vriend(in) om samen leuke dingen te ondernemen. Wandelen en vakantie. Omg. 072. BR.O.NR.NT.11.012 Vitale ex-zakenman, vlot, begin 80, 1.73m., slank, goed uitziend, zkm dame, leuk en charmant, nr, die o.m. houdt van klassieke muziek, sport, zon, uit eten, humor, vakantie en natuur. Regio Heerlen/ Meerssen. BR.O.NR.NT.11.013 Weduwnaar 72, roker, zoekt vriendin. Houd van muziek, ﬁetsen, tuinieren, knutselen. Omgeving 077. BR.O.NR.NT11.014 Lieve, aardige man gezocht door vrouw 60+, die verlangt naar een warme arm. Provincie Zuid-Holland. BR.O.NR.NT11.015

Reageren op een contact-advertentie? Stuur uw brief, met vermelding van het briefnummer in de linker bovenhoek van de envelop, naar: Unie KBO, Postbus 325, 5201 AH ’s-Hertogenbosch. De redactie stuurt uw brief dan door. Wij bemiddelen niet tussen adverteerder en degene die reageert

Zelf een advertentie plaatsen?

Op zoek

Voor de advertenties voor de rubriek Contact, Cursussen en Vakantiehuizen kunt u een advertentiebon met de bijbehorende tarieven downloaden via de website (klik op de cover van Nestor en scroll naar beneden), of aanvragen via de mail: nestor@uniekbo.nl of via het redactiesecretariaat, telefoon 073-612 34 75.

GEZOCHT

Gegevens over Truus Pijn Wij zijn op zoek naar mensen die onze moeder Geertruida (Truus) Pijn (geb. 2 januari 1918) gekend hebben. Zij was in de jaren ‘30 en ‘40 zeer actief in de Willibrordusen Vincentius à Pauloparochie te Amsterdam. Helaas is onze moeder veel te jong overleden en weten wij nauwelijks iets van haar kerkelijke activiteiten. Wat wij wel weten is dat zij (in de jaren ‘50) jaarlijks, via de Bonifatiusparochie (Amsterdam), op bedevaart ging naar Heiloo. Wie kan ons helpen? ■ Dhr. G. Halbesma, tel: 020 - 752 26 26, e-mail: g.halbesma@gmail.com Mevrouw W. Swenger-Halbesma, Sportlaan 17, 1693 CX Wervershoof

TE HUUR

Vakantiewoning 4-persoons, Luxemburgse Ardennen bij Clervaux. Wandelgebied. Tel: 06-5175 12 33 www.sassel.nl

TE HUUR

Vakantiewoning Bocholtz, Zuid Limburg, vakantiewoning geschikt voor 2 tot 8 pers. Wie eens komt, komt steeds terug. Tel: 045-544 30 61 Website: www.doeveberg.nl

TE KOOP

50+ appartement In groene omgeving in Zeist (Kerckebosch) in kleinschalig complex, gerenoveerd 2-kamer 50+ appartement. Balkon, berging. Vraagprijs 73.990 euro k.k. Tel. 06-4821 71 15.

KBOAFDELINGEN

Op zoek naar promomateriaal? Ledenwerving is voor iedere ledenorganisatie belangrijk, zo ook voor de KBO. Nog niet alle afdelingen weten dat het landelijk bureau een complete toolbox (al het nodige ‘gereedschap’) op extranet heeft klaarstaan om hen hierbij te helpen. Daarin zit bijvoorbeeld een enquête om na te gaan wat uw KBO te bieden heeft, tips voor leuke, actieve en aantrekkelijke activiteiten, een kant-en-klaar stappenplan voor een ledenwerfcampagne, ledenwerfposters en leuke cadeautjes die u kunt inzetten bij uw ledenwerving. U kunt inloggen op extranet via www.kbo.nl (rechtsboven). Afdelingen die geen inlogcodes hebben, kunnen deze opvragen bij hun provincie.

GEZOCHT

Snij- en keukenmachine voor nieuwe RK-gemeenschap Op 1 juli 2011 heeft de gemeenschap Johannesheerd zich gevestigd in de pastorie van de RK St. Josephkerk in Zandberg (Drenthe). Na een aantal jaren bidden en zoeken naar een geschikte plaats, hebben zij in dit kleine dorp hun bestemming gevonden. 21 januari is er een open dag. Zij zijn nog op zoek naar: •Nieuwe bestuursleden •Nieuwe gemeenschapsleden •Een snijmachine voor kaas en vlees - zo groot mogelijk •Een keukenmachine om deeg te kneden ■ Meer

informatie? Neem dan contact op via 0599-769 087 of info@johannesheerd.nl

Nestor 55

Ga mee: www.15-plus.nl

Langlaufen of nazomeren Oad Reistoppe r! Incl. excursies Guadalest, Alte a en Alicante - sta d

Reissom: 8 dagen e

469 p.p.

Vertrek: 04 feb, 18 feb

Inclusief halfpension

Reissom: 8 dagen e

389 p.p.

Vertrek: 02 dec, 09 jan, 06 feb

Inclusief halfpension

8-daagse Langlauf - Actiefreis Sargans / Zwitserland

8-daagse winterzonvakantie Benidorm / Spanje

Toe aan rust en mooie natuur? Ga mee langlaufen en wandelen! Rondom uw verblijfplaats Sargans zijn verschillende goed geprepareerde langlauďŹ&#x201A;oipen, allemaal op een hoogte van zoâ&#x20AC;&#x2122;n 1200 tot 1500 meter. Daarnaast zijn er talloze wandelroutes door de imposante Alpenwereld waarbij u continu geniet van prachtige vergezichten. Naast het actief bezig zijn in deze prachtige omgeving, nodigen wij u ook uit op fraaie excursies. Zo heeft u de mogelijkheid de Jacobshorn bij Davos per kabelbaan te bezoeken of een prachtige treinrit met de Arosa Express te maken. Een perfecte mix van actief bezig zijn en intens genieten!

Benidorm ligt aan de Costa Blanca, op 41 km van Alicante en was ooit een klein vissersplaatsje. Maar de stad is uitgegroeid tot een van de beroemdste en meest populaire badplaatsen van Spanje. Het heeft een gezellig historisch centrum en de stranden, zoals Levante, worden zeer gewaardeerd. Maar ook een bezoek aan het beschermde natuurgebied â&#x20AC;&#x2DC;Islote de Benidormâ&#x20AC;&#x2122; is een bezoek waard. Kortom, Benidorm: dĂŠ bestemming om in de winter te genieten van de zon.

HOTEL POST*** Ligging: op ca. 200 m van het historische centrum van Sargans. Faciliteiten: U receptie U lift U restaurant U bar U Stuben Kamer: ruim en comfortabel ingericht met tv, telefoon, badkamer met bad of douche en toilet.

INBEGREPEN: r WFSWPFS QFS -VYF 0BE UPVSJOHDBS r EFTLVOEJHF FSWBSFO 0BE DIBVĂ FVS SFJTMFJEFS r PWFSOBDIUJOHFO JO IPUFM 1PTU JO FFO QFST LBNFS MJGU BBOXF[JH

r IBMGQFOTJPO WB EJOFS EBH U N XJOUFSNBBMUJKE EBH

r VJUHFCSFJE QSPHSBNNB r MBOHMBVGUPDIUFO OBBS 'MVNTFSCFSH "MU 4U +PIBOO 6OUFSXBTTFS 5BNJOBUBM "SPTB %BWPT $IVS FO #BE 3BHB[ r MBOHMBVGTFU TLJ T TDIPFOFO FO TUPLLFO

r IBMWF EBH MBOHMBVĂł FT r LPĂ FSTFSWJDF r HFCSVJL 0BE TFSWJDFMJKOFO BMUJKE CJK V JO EF CVVSU

NIET INBEGREPEN: r UPFTMBH QFST LBNFS Ă&#x2020; Ăś Q Q r MVODIFT r PQUJPOFMF FYDVSTJFT r FOUSFFHFMEFO r PQUJPOFMF FYDVSTJFT r FWFOUVFMF MPJQFHFMEFO r VJUHBWFO WBO QFSTPPOMJKLF BBSE [PBMT ESBOLKFT GPPJFO FUD r SFJT FO PG BOOVMFSJOHTWFS[FLFSJOH r SFTFSWFSJOHTLPTUFO Ă&#x2020; Ăś QFS CPFLJOH r $BMBNJUFJUFOGPOET Ă&#x2020; Ăś QFS CPFLJOH

HOTEL COMPLEX POSEIDON *** Ligging: ca. 350 m van het strand en de fantastische boulevard. Ca. 200 m van het oude centrum. Faciliteiten: U receptie U restaurants U bar U zwembaden U binnenzwembad met jacuzzi U zonneterras met ligbedden en parasols U ďŹ tnessruimte U avondentertainment. Kamer: verzorgd ingericht met tv, kluisje, balkon met zitje en badkamer met bad met douche en fĂśhn.

INBEGREPEN: r WMVDIU WBO "NTUFSEBN OBBS "MJDBOUF W W QFS DIBSUFS WBO 5SBOTBWJB r MVDIUIBWFOCFMBTUJOHFO r CSBOETUPG FO WFJMJHIFJETUPFTMBHFO r USBOTGFS MVDIUIBWFO IPUFM W W r /FEFSMBOETTQSFLFOEF 0BE SFJTMFJEJOH UFS QMBBUTF r XFMLPNTUESBOLKF JO IFU IPUFM r PWFSOBDIUJOHFO JO IPUFM $PNQMFY 1PTFJEPO JO FFO QFST LBNFS MJGU BBOXF[JH

r IBMGQFOTJPO WB EJOFSCVĂ FU EBH U N POUCJKUCVĂ FU EBH

r EBHFYDVSTJF QBMNUVJOFO &MDIF 4BOUB 1PMB FO "MJDBOUF TUBE P M W FFO /FEFSMBOETTQSFLFOEF HJET r IBMWF EBH FYDVSTJF (VBEBMFTU FO "MUFB P M W FFO /FEFSMBOETTQSFLFOEF HJET NIET INBEGREPEN: r UPFTMBH QFST LBNFS Ă&#x2020; Ăś Q Q r MVODIFT r PQUJPOFMF FYDVSTJFT r FWFOUVFMF FOUSFFHFMEFO r VJUHBWFO WBO QFSTPPOMJKLF BBSE [PBMT ESBOLKFT GPPJFO FUD r SFJT FO PG BOOVMFSJOHTWFS[FLFSJOH r SFTFSWFSJOHTLPTUFO Ă&#x2020; Ăś QFS CPFLJOH r $BMBNJUFJUFOGPOET Ă&#x2020; Ăś QFS CPFLJOH

Reisnummer: BACH06

VOOR MEER INFORMATIE EN BOEKEN, BEL DE KBO REISLIJN:

Reisnummer: BEES24

0548 - 37 75 15

Maandag t/m vrijdag: 08.00 uur tot 21.00 uur. Zaterdag en zondag: 10.00 uur tot 16.00 uur.

56 Nestor

P R E T T I G W O N E N M E T 15  P LU S

KBO-Ledenaanbiedingen 15-Plus selecteerde voor u een bijzondere woonverzekering en een heerlijke leestafel voor stoel en bed. Allemaal voor een voordelige prijs.

Altijd goed verzekerd met de FBTO Woonverzekeringen Uw huis is in goede handen bij FBTO. Zo verzekert de FBTO Woonhuisverzekering niet alleen tegen storm, brand en inbraak, maar zijn ook uw fundering, tuin en schuur verzekerd. Uw woning is standaard op basis van herbouwwaarde verzekerd tot € 450.000. Heel gewoon bij FBTO. 10% korting voor KBO-leden! KBO-leden krijgen maar liefst 10% korting op alle woonverzekeringen van FBTO. Ga naar www.fbto. nl voor meer informatie of bel 058-234 58 85. Collectiviteitsnummer: R86.

Houdt u een lijst bij van uw spullen in huis? Bij FBTO is dit niet nodig. Want of uw spullen nu nieuw, tweedehands of gekregen zijn, met de FBTO Inboedelverzekering is gewoon uw héle inboedel verzekerd tot € 150.000. Ook in opslag of tijdens een verhuizing.

UW KBO-VOORDEEL BIJ FBTO Woonverzekeringen 10% Autoverzekering 5% Doorlopende Reisverzekering 5% Caravanverzekering 10% Uitvaartverzekering 3% Rechtsbijstand € 5,00 korting op de module verkeer

Een heerlijke leestafel voor stoel en bed NU BESTELLEN U kunt deze i leestafel op drie manieren bestellen:

• maak het totaalbedrag over op rekeningnummer 52.66.473 van Comfortland te Zwolle o.v.v. bestelnummer en uw naam en adresgegevens.

Het bovenblad van deze praktische bedleestafel is kantelbaar in acht posities, heeft een blad van 60 x 40cm en is in hoogte verstelbaar van 60 tot 90cm. Het onderstel is speciaal ontworpen voor gebruik bij kamerstoelen, rolstoelen, werkstoelen en bedden. Dankzij de wielen (waarvan twee met rem), kunt u de tafel eenvoudig naar u toetrekken. Het frame kan zowel in een rechte stand (90 graden) of iets naar voren hellend worden gezet (80 graden) zodat het blad dichter naar u toe komt. De leestafel kan ruimtebespa-

rend worden opgeborgen door blad en frame op te klappen. Te bestellen in de kleuren wit en walnotenmotief. Normaal: € 129,95 KBO-ledenprijs: € 109,95 (excl. € 4,95 verzendkosten) Bestelnummer: KBO-180 Als optie is een wit of walnootkleurig zijblad met de afmeting 40 x 20 cm te bestellen voor € 27,90. Bestelnummer zijblad wit: KBO-210 Bestelnummer zijblad walnoot: KBO-220 Geldig tot en met 31 december 2011

• Of via internet, onder het kopje ‘slimme producten’ op www.15-Plus.nl

• Of bel 038-460 00 23 (gratis)

10 PROCENT KORTING OP SLIMME PRODUCTEN! 15-Plus en Comfortland (de leverancier van een aantal van onze slimme producten) bieden u een interessante korting van 10% aan, exclusief voor KBO-leden, op het gehele assortiment van Comfortland. Om deze korting te krijgen, gaat u naar onze eigen site www.15-Plus.nl Klik op ‘slimme producten’. Plaats het product in uw winkelmandje en vul bij het invulvak voor de exclusieve kortingscode deze code in: 15plus2011. U ziet de 10% korting direct in de winkelmand verschijnen. Geldig tot en met 31 december 2011.

Nestor 57

Advertentie

Geniet Gitarist werd ter plekke verliefd ‘Een meesterwerk’, noemt gitarist Johannes Möller Introductie en variaties op een thema uit Der Freischütz van Karel Arnoldus Craeyvanger. Het werk van de negentiende-eeuwse Nederlandse componist krijgt nu eindelijk met een cd-première de erkenning die het verdient. Van een Zweedse gitarist, dat wel. Met

GRATIS klassieke

NR 6 7 8 ,

SI N DS 1 9 5 2

OKTOBE R /NOV E M B E R 2011

TEKST: PAUL JANSSEN FOTO: PERERIK ADAMSSON

PASSIE VOOR KLASSIEK

Het Brabants Orkest slaat de vleugels uit Een Europese samenwerking Ton Koopman Doorstart van een pionier Mens & Passie Tijl Beckand Komediant met passie voor klassieke muziek Aangenaam Klassiek Een actie vol verrassingen Van penseel tot dirigeerstok Bonnards bladmuziekillustraties Quirine Viersen brengt Bach naar de kerk

Arthur en Lucas Jussen Platina platen, een Edison, duizenden fans: wat willen de broers nog meer? € 7.95

Lees alles over de wereld van klassieke muziek en opera in Luister. Met boeiende verhalen, prachtige foto’s en bij elk nummer een mooie cd. De nieuwe Luister ligt nu in de winkel!

Karel Arnoldus Craeyvanger. Bijna dertig jaar geleden was zijn solo-gitaarwerk Introductie en variaties op een thema uit Der Freischütz het kroonjuweel in de plannen van een groepje ambitieuze jonge gitaristen om een catalogus van de Nederlandse gitaarmuziek uit te brengen. Tijdens de Gitaarweek in De IJsbreker klonk het werk, dat gewoon onder het stof in de Koninklijk Bibliotheek in Den Haag lag, waarschijnlijk voor het eerst sinds de negentiende eeuw weer op het concertpodium. Daar bleef het bij. De plannen stierven in ontluikende carrières, persoonlijke tragedies en drukke gezinslevens en Craeyvanger nam zijn plek op de planken van de bibliotheek weer in. Toch niet helemaal. ‘Ik studeerde in Amsterdam bij Lex Eisenhardt’, zegt de Zweedse gitarist Johannes Möller. ‘Hij liet mij de partituur zien en moedigde mij aan er iets mee te doen. Hij vertelde dat de eerste uitgave en meer werk van Craeyvanger in de bibliotheek in Den Haag lag. Nota bene op loopafstand van mijn woning.’ Möller onderzocht het werk en werd ter plekke verliefd. ‘Zo’n juweel vind je niet zo vaak. Het is schitterende muziek die thuishoort in het standaardrepertoire van de gitaar. Vooral het Adagio in f-mineur, geen variatie

maar een soort interlude, is een van de mooiste stukken die ooit voor de gitaar geschreven zijn.’

Een van de mooiste stukken ooit voor gitaar Möller liet het niet bij woorden alleen. Hij nam het werk op in zijn repertoire. Bovendien zorgde hij ook voor een moderne heruitgave, zodat het internationaal beschikbaar is. ‘Het verdient een internationale behandeling.’ Vandaar dat het werk nu zijn cd-première beleeft tussen standaardrepertoire voor sologitaar van Barrios, Villa-Lobos, Regondi en Leo Brouwer. De gitarist kon de cd opnemen omdat hij de eerste prijs won bij de Guitar Foundation of America Competition 2010. ‘Het winnen van zo’n competitie verandert veel. Ik heb veel concerten gegeven, ik mocht een cd opnemen, ik ga een instructieve dvd maken en ik ga uitgebreid op tournee. Alles bij elkaar een belangrijk opstapje voor mijn verdere carrière.’ «

Nestor 59

M I J N PA SS I E . . .

Hout bewerken tot iets hogers Omer Gielliet was zestig jaar pastoor. Toen was het genoeg. Genoeg om taal en teken, woord en beeld langs andere weg levend te houden. Gielliet vond zijn vorm in hout en maakt al jaren de prachtigste beelden die hun weg tot ver over de landsgrens vinden. Want ja, Breskens is een toeristenplek, daar komt van alles binnen! TEKST: INEKE DE RIDDERS FOTO: LOUIS DRENT

Het Evangelie is geen passie, hĂ¨, zo kun je dat niet noemen. Het maken van beelden is niet mijn passie, ik weet ook niet hoe ik het noemen moet. Mensen hebben een vraag, een zorg, ik luister en kom bij de essentie uit hun leven en verhaal. Dan vormt zich door te hakken, te zagen, met beitels en vijlen te werken een beeld. De vraag van de ander hoeft niet per se een religieuze te zijn, het Evangelie zit immers toch overal in, alles is religieus. Het ligt er nooit dik bovenop en dat hoeft ook niet. Als de gevangenis mij vraagt een beeld te maken of een school, dan doe ik dat graag en is het beeld klaar, dan komen er vragen. En dan vertel ik. En zo help ik mensen wat verder. Toen het kanaal in Terneuzen werd uitgediept bleek er diep in de modder een oerbos te zitten, ceder en eik, goed geconserveerd. Dat hout zou worden verbrand. Ik was er snel bij om met inspanning en hulp het hout uit de modder te bevrijden. Soms krijg ik stukken boom, ik koop eens wat en zie de beelden al voor me. Ooit zat ik in een heel diep dal, goed in de dertig was ik en ik liep over het dijkje. Het had gestormd, hele takken waren van de bomen gerukt. Toen gebeurde het. In zoâ&#x20AC;&#x2122;n tak zag ik de kleine mens, de armen omhoog. Ik ben een beeldje gaan snijden, 25 tot 30 cm groot. Er ging een steen van mijn graf. En zo werd een dood punt een komma.

60 Nestor

Nestor 61

Advertentie

SAMENGESTELD DOOR SUZANNE MEEBOER

Uit FAIR

Winterse sferen Van 16 t/m 20 november wordt bij Paleis Het Loo voor de vierde maal de ‘Spirit of Winter’-fair gehouden. Het succesvolle evenement heeft honderd bedrijven uitgenodigd om hun producten te presenteren op deze winterfair. Tafels worden feestelijk gedekt met glaswerk, zilver en serviezen. Bloembinders presenteren de mooiste winterse schikkingen. Stands met antieke meubels en woonaccessoires laten zien hoe sfeervol een winterhuis kan zijn. Er is livemuziek en er zijn modeshows met winterwarme jassen, laarzen én feestkleding. In de Westvleugel van het paleis is de unieke tentoonstelling ‘Oranje Boven!’ te zien, met honderden souvenirs die herinneren aan gebeurtenissen rond het Huis van Oranje.

INFORMATIE Woensdag 16 t/m zondag 20 november 2011, 10.00-18.00 uur Een entreebewijs voor de ‘Spirit of Winter’-fair geeft tevens toegang tot het paleis. Het museum is geopend tot 17.00 uur. Paleis Het Loo, Nationaal Museum, Koninklijk Park 1, 7315 JA Apeldoorn, Tel: 055-577 24 00 of www.paleishetloo.nl Spirit of Winter: 055-579 00 70 (Estate Events) of www.spiritofwinter.nl

! THEATER

Diner voor één Dinner for One is een humoristische theatervoorstelling met muziek en dans. In de voorstelling wordt een showechtpaar enkele jaren na de oorlog gevraagd een muzikale kerstshow te maken voor een nieuw fenomeen: de televisie. Ze beginnen met het houden van audities. Er komt van alles langs: muzikanten, goochelaars, dansmeisjes, een kunstﬂuiter en een blinde ziener. In de setting van een tv-studio is het publiek getuige van de totstandkoming van een live televisieshow anno 1951 en krijgt het aan mooi gedekte tafels een driegangendiner geserveerd.

INFORMATIE 25 november t/m 5 januari 2011 om 19.00 uur Het Magazijn, Esperantoplein 19, Den Haag Reserveren: Eventim Ticketservice: 0900-1330 of online www.eventim.nl Website: www.dinnerforone.nl

64 Nestor

20 GRATIS KAARTEN VOOR KBOLEDEN!

De Spirit of Winter Fair stelt 10 x 2 kaarten beschikbaar voor KBO-leden. Wilt u kans maken op deze kaarten, stuur dan vóór 9 november a.s. een berichtje met uw gegevens naar Unie KBO, Postbus 325, 5201 AH ’s-Hertogenbosch o.v.v. Spirit of Winter Fair.

BALLET

FOTO REPORTERSFRESH IMAGES AP, HUSSEIN MALLA

Bolshoi Ballet in de bioscoop Het Bolshoi Theater, opgericht in 1776, staat symbool voor de Russische cultuur en tradities. Het is wereldberoemd door zijn producties van het hoogste niveau. Met een repertoire dat uiteenloopt van nationale klassiekers en internationale meesterwerken tot nieuwe producties, neemt het ook in de moderne Russische samenleving een belangrijke plaats in. Komend seizoen brengt het Bolshoi Ballet vanuit Moskou vijf topproducties naar de bioscopen. De balletten worden speciaal voor de bioscoopschermen met tien camera’s geﬁlmd in HD en met 5.1 Sound. Met geavanceerde transmissietechnieken worden de vijf voorstellingen per satelliet live de wereld over gestraald.

TENTOONSTELLING

Grenzeloze sieraden De tentoonstelling ‘Ontketend!’ geeft een overzicht van grenzeloze sieraden. In dit actuele overzicht breken de sieraden uit de museumvitrines, verspreiden zich over de wanden en vloeren en versieren zelfs straten en pleinen. Van kleine fantasierijke broches tot portretten van popidolen geweven van parelsnoeren en metershoge sieraden vervlochten met straatmeubilair: in ‘Ontketend!’ laat een internationaal gezelschap van sieraadontwerpers zien dat de mogelijkheden en toepassingen van het sieraad bijna onbegrensd zijn.

INFORMATIE Van 6 november 2011 tot 5 februari 2012 Museum voor Moderne Kunst Arnhem, Utrechtseweg 87, Arnhem Tel: 026-377 53 00, website: www.mmkarnhem.nl

TENTOONSTELLING

INFORMATIE Te zien vanaf 3 november 2011 in het Tropenmuseum, Linnaeusstraat 2, Amsterdam, tel: 020-568 82 00, e-mail: tropenmuseum@kit.nl website: www.tropenmuseum.nl In het glossy magazine ‘De Dood Leeft’ worden thema’s uit de tentoonstelling verder uitgewerkt in interviews, verhalen, columns en fotoreportages.

INFORMATIE Voorstellingen zijn op zondag: 9 okt 2011, 17.00 uur: Esmeralda 20 nov 2011, 16.00 uur: The Sleeping Beauty 11 mrt 2012, 16.00 uur: Le Corsaire 29 apr 2012, 17.00 uur: The Bright Stream 24 jun 2012, 17.00 uur: Raymonda In: Pathé Tuschinski (Amsterdam), Pathé Schouwburgplein (Rotterdam), Pathé Buitenhof (Den Haag), Rembrandt Arnhem, Pathé Breda, CineMec Ede, Pathé Eindhoven, Pathé Groningen, Pathé Haarlem, Pathé Maastricht, Foroxity Roermond, Foroxity Sittard/Geleen, CineCity Terneuzen, Pathé Tilburg, CineCity Vlissingen en Cinema De Kroon (Zwolle).

FOTO HILDE DE DECKER

Elke dag sterven wereldwijd ongeveer 155.000 mensen. De dood is onontkoombaar, onvermijdelijk. Een dagelijks onderdeel van ons bestaan. De tentoonstelling De Dood Leeft laat zien hoe nabestaanden wereldwijd met de dood omgaan. Diverse opvattingen over de dood, het afscheid nemen, rouwen en herdenken worden belicht aan de hand van persoonlijke verhalen, ﬁlms, objecten en hedendaagse kunst.

FOTO ANDREI MELANIN

Doodeng of doodgewoon?

Nestor 65

PUZZEL

Doe mee en win 1

21 26

32 37

58 64

45 48

31 35

71 75

74 81

62 68

73 77

83 89

79 84

80 85

86 92

1 Begin 5 Scheikundige 12 Uitstekend! 14 Geur 15 Eenheid van motorsterkte (afk.) 17 Overleden Britse prinses 18 Kalebas 21 Noorse stad 23 Loofboom 25 Biljartspel 28 Hooghartige houding 29 Zwart paard 31 Israël (op auto's) 32 Stopplaats 34 Verzekeringscontract 36 Naaldboom 37 Griekse letter 39 Motorwedstrijd in Assen 40 Levensbeschrijving (afk.) 42 Smaad 43 Persoonlijk vnw. 45 Gezonde uitstap 48 United Nations (afk.) 50 Voorkeur 52 Aangehecht takje 53 Lidwoord 54 Randstedeling 57 Kilowatt (afk.) 58 Zweedse tennislegende 59 Tot op dit ogenblik 62 Internetextensie van België 64 Strijdtoneel 66 Springstof (afk.) 67 Blauwe rivier 69 Siersteen 71 Familielid 73 Kleine woongemeenschap 74 Slangvormige vis 75 Bestendig 80 Verrassende huwelijksuitroep 81 Drankgelegenheid 83 Deel van een lied of een gedicht 86 Milliliter (afk.) 87 Kroatië (op auto's) 88 Koninklijk Theater in Amsterdam 91 Slagader 93 Vaak te poetsen plek 94 Volksgroep.

Oplossing:

66 Nestor

1 De oudere (Lat. afk.) 2 Heimelijke informatie 3 Romeinse liefdesgod 4 Mannelijk dier 6 Hoofdstad van Vietnam 7 Amerikaanse tvserie 8 Tijdelijk algemeen gevolgd gebruik 9 Ter nagedachtenis van (Lat. afk.) 10 Arbeidsovereenkomst (afk.) 11 Opening in een rok 12 Vliegtuigbestuurder 13 Onweersgeluid 16 Graan 17 Dierentemmer 19 Naschrift (afk.) 20 Evangelische Omroep (afk.) 22 Worst 24 Slechtziend zoogdier 26 Levende kopie 27 Stad in Utrecht 30 Deel van het skelet 33 Symbool voor zilver 35 Ja (Spaans) 38 Bijdetijds 41 Elfenkoning 42 Welluidend 44 Slot 46 Luitenant (afk.) 47 Rebelse grote massa 49 Deel van een dak 50 Symbool voor platina 51 Opstandig 55 Dozijn 56 Toneelstuk 60 Overdosis (afk.) 61 Opperwezen 62 Loonschaal 63 Oefenmeester 65 Rondhout 68 Kloosterzuster 70 Kleur 72 Verzwering 76 Frans departement 77 Geliefde van Zeus 78 Plaat 79 Edelgas 82 Italiaanse schrijver 84 Soort relatie 85 Vlekkenwater 89 Gereed, klaar 90 Frans eilandje 92 Voorzetsel.

WIN: SINGLEREIS NAAR SPAANSE WINTERZON T.W.V. € 369,

Heeft u vitamine Z(on) nodig tijdens de wintermaanden. Win dan deze puzzelprijs van Oad Reizen en geniet van de winterzon aan de Spaanse Costa del Sol. U verblijft in Benalmádena, een gezellige badplaats met heerlijke stranden. Eén van de belangrijkste trekpleisters is de jachthaven Puerto Marina, die geheel in Moorse stijl is gebouwd met vele gezellige bars, restaurants en winkels. 8-daagse Oad-reis naar Spaanse Costa del Sol: • Vlucht van Eindhoven naar Málaga v.v. • Transfer naar uw hotel • Nederlandssprekende Oad-reisleiding ter plaatse • 7 overnachtingen en halfpension in hotel Best Siroco *** • Dagexcursie ‘Gibraltar’ • halve dag excursie ‘Authentiek Andalusië’ • twee avonden entertainment in hotel Best Siroco Stuur uw oplossing op! Wilt u kans maken op zo’n heerlijk verblijf? Los dan de puzzel op en stuur uw oplossing voor 20 november 2011 op naar: Unie KBO, Postbus 325, 5201 AH ’s-Hertogenbosch. E-mail: puzzel@uniekbo.nl Niet gewonnen? Maar wel behoefte aan nazomeren in Spanje of een andere mooie Oad-reis? Kijk dane op www.oad.nl of bel de KBO-reislijn van Oad: 0548-37 75 15 Oplossing oktober-nummer: Solidariteit Let op: de oplossing van de vorige puzzel is ook te vinden op onze website www.kbo.nl! Klik op de cover van Nestor en scroll naar beneden. Winnaars Sanadome-arrangement: J. Graven-Jansen uit Nijmegen

Provinciale KBO’s KBO Limburg T: 0475 - 38 17 40 E: info@kbolimburg.nl www.kbolimburg.nl

KBO Zeeland T: 0114 - 67 60 11 E: info@kbozeeland.nl www.kbozeeland.nl

KBO Zuid-Holland T: 010 - 521 82 99 E: kbozuidholland@hetnet.nl www.kbozuidholland.nl

KBO Noord-Holland T: 023 - 525 39 52 E: info@kbonoordholland.nl www.kbonoordholland.nl

KBO Flevoland T: 036 - 522 66 90 E: kboﬂevoland@hotmail.com www.kboﬂevoland.nl

KBO Utrecht T: 030 - 262 32 49 E: info@kboprovincieutrecht.nl

www.kboprovincieutrecht.nl

KBO Gelderland T: 0481 - 45 02 52 E: info@kbogelderland.nl www.kbogelderland.nl

KBO Overijssel T: 0572 - 36 11 77 E: info@kbo-overijssel.nl www.kbo-overijssel.nl

Werf een lid en ontvang gratis spel Woordzoeker t.w.v. € 29,99 Zin in een leuk spel voor een gezellige herfstavond? Als u nu een nieuw KBO-lid werft, krijgt u gratis het spel Woordzoeker van Goliath. Het populaire woord zoeken, maar dan voor meerdere spelers waarbij je snel moet zoeken! Draai de ring naar het volgende woord en zorg ervoor dat je de eerste bent die het woord vindt. Grijp dan de totem, knijp hierin en maak het woord. Goed om uw geheugen actief te houden, populair bij jong en oud! Hoe werkt het? » u bent zelf KBO-lid » u weet iemand die ook graag KBO-lid wordt » u vult beiden onderstaande bon in en stuurt deze op » u of het nieuwe lid ontvangt het spel thuis via de post

Actievoorwaarden: - Er wordt maximaal één spel per adres verstrekt. - Als de spellen op zijn, neemt de Unie KBO contact met u op. - De gegevens van het nieuwe KBO-lid worden naar de administratie van zijn/haar dichtstbijzijnde KBOafdeling verzonden. Het nieuwe lid gaat akkoord met de inschrijving voor tenminste één jaar. - De hoogte van de contributie wordt door iedere afzonderlijke afdeling zelf bepaald. De hoogte bedraagt circa € 25 op jaarbasis. - Het nieuwe KBO-lid ontvangt een eigen KBOlidmaatschappas, het magazine Nestor en kan proﬁteren van de vele voordelen die de KBO te bieden heeft. - Niet (volledig) ondertekende bonnen worden niet in behandeling genomen. - Mensen uit de provincie Noord-Brabant kunnen helaas geen gebruik maken van dit aanbod - De actie loopt tot 1 december 2011

1) Ik word lid van de KBO. Mijn gegevens zijn: Dhr. / Mevr.* Voorletter .............. tussenvoegsel .................. Achternaam ........................................................................ Adres .............................................................................................................................................................. Huisnr. ............................... Postcode ....................................... Woonplaats ......................................................................... Provincie ......................................... Telefoonnummer .................................................................... E-mail ................................................................................................... Geboortedatum ...................................................................... Handtekening ................................................................................

KBO Drenthe T: 0528 - 26 56 19 E: info@kbodrenthe.nl www.kbodrenthe.nl

2) Ik ben aangemeld door dit KBO-lid:

KBO Lidnummer ................................................................................

Dhr. / Mevr.* Voornaam & achternaam ................................................................................................................................. Adres .............................................................................................................................................................. Huisnr. ...............................

KBO Fryslan T: 058 - 215 38 32 E: info@kbofryslan.nl www.kbofryslan.nl

Postcode .................................................................................... Woonplaats ........................................................................................ Telefoonnummer .................................................................... E-mail ................................................................................................... Geboortedatum ...................................................................... Handtekening ................................................................................ XXLgraag graag opsturen opsturen naar: Het spel spel Rummikub Woordzoeker naar: nieuw lid (1) / bestaand lid (2)* *aankruisen wat is *doorhalen wat van niettoepassing van toepassing is

KBO Groningen T: 0599 – 41 41 08 E: info@kboprovgroningen.nl www.kboprovgroningen.nl

Stuur de volledig volledigingevulde ingevuldebon, bon,met methandtekeningen, handtekeningen,inineen eenenvelop envelop (postzegel niet nodig) naar: (postzegel niet nodig) naar: t.a.v. ledenwerfactie ledenwerfactieWoordzoeker, Rummikub, Antwoordnummer Unie KBO t.a.v. Antwoordnummer10504, 10504,5200 5200WB WB‘s-Hertogenbosch ‘s-Hertogenbosch

Advertentie