Woord vooraf

Coronajaar 2021

Het jaar 2021 gaat de geschiedenis in als het tweede coronajaar. In 2021 hebben wij al meer leren leven en werken met corona, maar opnieuw heeft het virus het afgelopen jaar een grote impact gehad op onze studenten en medewerkers. Dankzij het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) dat ingezet werd voor de aanpak van de coronaproblematiek, kwamen wetenschappers met onderzoeksvertraging niet in de kou te staan, en kwam er een extra impuls voor de verbetering van het studentenwelzijn.

Er waren ook lichtpunten gedurende dit tweede coronajaar voor de universiteit. Verheugd waren wij over de versoepelingen die in het voorjaar plaatsvonden. Wij konden elkaar in 2021 weer meer in levenden lijve ontmoeten. Zeker toen de Nederlandse universiteiten in augustus de deuren weer volledig mochten openen voor hun studenten was er voorzichtig optimisme. Maar met de opkomst van de nieuwe varianten van het coronavirus werd duidelijk dat een terugkeer naar de normale situatie nog niet binnen bereik was.

In 2021 vond een groot deel van het onderwijs online plaats. Dat vergde ook dit jaar veel creativiteit en doorzettingsvermogen van onze docenten, ons ondersteunend personeel en niet in de laatste plaats van onze studenten. Door ieders enorme inzet bleef het niveau van ons onderwijs op hoog niveau en waren de studieresultaten goed. Een geweldige prestatie, zeker omdat veel studenten een lastige periode doormaakten door de beperkte mogelijkheden voor onderling contact.

In deze ingewikkelde tijden houdt de Universiteit Leiden dankzij haar toegewijde medewerkers en geweldige studentengemeenschap de rug recht, en oefent zij ook tijdens deze langdurige pandemie grote aantrekkingskracht uit op nationale en internationale studenten en wetenschappers.

Wijziging samenstelling en functieverdeling College van Bestuur

Op 8 februari 2021, de dag van de dies natalis van de Universiteit Leiden, startte het College van Bestuur in de ‘nieuwe stijl’, waarin de functies van rector magnificus en voorzitter van elkaar gescheiden zijn. Annetje Ottow trad op die dag aan als nieuwe voorzitter van het College van Bestuur. Even belangrijk was de benoeming op deze zelfde dag van Hester Bijl tot rector magnificus. Op 8 mei 2021 werd Martijn Ridderbos herbenoemd als vicevoorzitter van het College van Bestuur. In een tijd waar de verbinding van de universiteit met de buitenwereld steeds belangrijker wordt, is er gekozen voor een besturingsmodel waarin daadkracht samengaat met openheid en transparantie.

‘CvB on tour’

Wij kijken met veel plezier terug op ‘CvB on Tour’, waarbij het ‘nieuwe’ College van Bestuur een ronde door de universiteit maakte om collega’s uit alle geledingen van de universiteit te ontmoeten en kennis te maken met de academische gemeenschap. Tijdens deze ontmoetingen stonden kennismaking en de uitwisseling van ideeën centraal. Het college vernam wat er binnen de universiteit leeft en wat daarvan ook waardevol is voor de ontwikkeling van het nieuwe strategisch plan. Wij hebben veel meegenomen van deze ontmoetingen. Vanwege de coronamaatregelen werd het wel een ‘virtual tour’. Hopelijk kunnen wij in 2022 zonder digitale tussenkomst kennismaken met de leden van de academische gemeenschap.

Een nieuw strategisch plan

Een belangrijk wapenfeit in 2021 is dat wij samen met diverse leden van onze academische gemeenschap en met onze belangrijkste stakeholders het strategisch plan voor de periode 2022-2027 hebben ontwikkeld, getiteld: Vernieuwen en verbinden. Met onze kernwaarden verbindend, vernieuwend, verantwoordelijk en vrij als leidraad, focussen we in dit nieuwe strategisch plan op het verstevigen van verbindingen tussen wetenschapsgebieden, met de samenleving en binnen onze universitaire gemeenschap. Met studenten en medewerkers en met onze partners en omgeving hebben we tijdens (online) bijeenkomsten intensief gesproken over de te kiezen koers van de universiteit. De uitkomsten hiervan vormen de bouwstenen voor het nieuwe strategisch plan, dat inmiddels is verschenen. De discussies waren vaak uitdagend en inspirerend. We zullen met onze academische gemeenschap in gesprek blijven over de uitdagingen bij de uitvoering van de plannen.

Onze Raad van Toezicht verleende goedkeuring aan het strategisch plan in zijn vergadering van 14 december 2021. Het plan is tijdens de dies natalis op 8 februari 2022 op feestelijke wijze gepresenteerd en gedeeld met onze academische gemeenschap en samenwerkingspartners.

Wetenschappelijke excellentie en talentbeleid

Wij willen onze positie als toonaangevende onderzoeksuniversiteit handhaven en werkten daarom verder aan de uitvoering van de aanbevelingen uit het Rapport

Werkdruk, sociale veiligheid en diversiteit

In dit jaar zijn stappen gezet om de werkdruk onder het personeel aan te pakken. Uit de Personeelsmonitor lightenquête bleek dat personeel binnen de hele breedte van de universiteit een hoge werkdruk ervaart. Onderbezetting, baanonzekerheid en de nadruk op enerzijds onderzoeksprestaties en anderzijds de toenemende vraag naar onderwijs en administratieve rompslomp spelen hierbij een rol. Wij realiseren ons terdege dat wij er nog niet zijn. In de gesprekken tussen het College van Bestuur en de Universiteitsraad over de nieuwe universitaire strategie bleek nogmaals dat dit als een zeer prangend probleem wordt ervaren binnen onze academische gemeenschap. Dit gesprek heeft ons ertoe gebracht om het aannamebeleid van docenten te heroverwegen. Hoewel de nieuwe cao Nederlandse Universiteiten meer baanzekerheid geeft voor wetenschappelijk personeel viel juist de groep docenten daarbuiten. En dat terwijl juist in deze belangrijke personeelscategorie veelal sprake is van weinig loopbaanperspectief. Daarom is er besloten om het percentage docenten in tijdelijke dienst substantieel te verlagen en daarbij in te zetten op meer vaste dienstverbanden. Aanvullend daarop zullen we bij tijdelijke dienstverbanden uitgaan van langere tijdelijke contracten gecombineerd met ontwikkelmogelijkheden.

Begin 2021 presenteerde de stuurgroep Erkennen en waarderen van de Universiteit Leiden de paper ‘Academia in Motion’. De werkdruk is mede zo hoog omdat er volgens de werkgroep binnen de wetenschappelijke disciplines te veel nadruk ligt op individuele onderzoeksprestaties, terwijl onderwijs en maatschappelijke relevantie minder gewaardeerd worden. De stuurgroep Erkennen en waarderen wil hierin meer balans aan gaan brengen en wordt hierin door ons ondersteund.

Sociale veiligheid is een thema dat nauw samenhangt met de problematiek rondom werkdruk. Het kwam uit de Personeelsmonitor light naar voren als belangrijk aandachtspunt. Ook is sociale veiligheid een actueel maatschappelijk thema. Moderne media en communicatiemiddelen leggen situaties en gedrag bloot die in het verleden wellicht niet blootgelegd zouden worden. Zo wordt steeds meer duidelijk dat grensoverschrijdend gedrag en misbruik van gezagsverhoudingen die vroeger geaccepteerd werden of zelfs gezien werden als ‘normaal’, schadelijk zijn voor de betrokkenen. De universiteit biedt een netwerk van ondersteuning voor studenten en medewerkers die zich in een sociaal onveilige situatie bevinden, maar met dat netwerk alleen komen wij er niet. Het creëren van een gezonde, betrokken en lerende gemeenschap vereist een verdere investering in adaptief en verbindend leiderschap. Deze ontwikkeling gaat gepaard met een cultuurverandering en maakt een universiteitsbrede dialoog noodzakelijk.

Diversiteit en inclusiviteit is een belangrijk ontwikkelthema voor de Universiteit Leiden. Er is hier een duidelijke samenhang met het thema ‘sociale veiligheid’, en ook hierin is het goede gesprek binnen de universiteit cruciaal. De Universiteit Leiden wil een open gemeenschap zijn waarin iedereen die wil bijdragen aan onze ambities en aan alles waarvoor de universiteit staat, zich thuis voelt en gelijke kansen krijgt. Ons werkplan Diversiteit & Inclusie geeft daarbij richting aan het universitaire diversiteits- en inclusiviteitsbeleid. Diversiteit in ervaringen en perspectieven verrijkt ons onderwijs en versterkt ons onderzoek.

Vanwege deze belangrijke thema’s hebben wij in het strategisch plan de ambitie ‘Een gezonde, betrokken en lerende gemeenschap’ opgenomen. Wij gaan de komende jaren verder bouwen aan een open en lerende organisatie, waarin medewerkers en studenten zich thuis voelen en het beste uit zichzelf kunnen halen. Ook zullen wij in het kader van deze ambitie stappen vooruit maken op het gebied van het welzijn van onze medewerkers en studenten.

Financiën en bedrijfsvoering

De Universiteit Leiden is een financieel gezonde organisatie. Rekening houdend met de financiële effecten van de coronacrisis en het Nationaal Programma Onderwijs bedraagt het resultaat voor geheel 2021 27,2 miljoen euro positief. Het regulier resultaat, waarbij de eenmalige meevallers niet worden meegerekend (7,6 miljoen euro uit de verkoop van grond en 12 miljoen euro aan extra middelen uit het Nationaal Programma Onderwijs), bedraagt 8 miljoen euro. De NPO-middelen zijn niet vrij te besteden, en zullen worden ingezet voor het herstel en de ontwikkeling van het onderwijs en onderzoek, gedurende en na de coronacrisis. Er zijn bestuurlijke afspraken gemaakt over de besteding van deze middelen.

In 2021 is hard gewerkt om de bedrijfsvoering aan te passen aan diverse ontwikkelingen. Er zijn maatregelen getroffen om de cyber security te verbeteren en de ICTgovernance is aangepast. Het hybride werken is verder ingevoerd, pilots zijn uitgevoerd om een aantal plekken geschikt te maken voor het ‘activiteitgericht huisvesten’. De facilitaire ondersteuning voor digitaal onderwijs is gecontinueerd.

wetenschappelijke excellentie- en talentbeleid, onder meer via het universitaire programma Leiden Research Support, waarvan de Research Support Portal op 25 mei 2021 ‘live’ ging. Via deze portal is informatie over onderzoeksondersteuning beter vindbaar voor onderzoekers en ondersteuners.

We zijn trots op de onderzoeksprestaties van onze medewerkers. Veel van hen hebben in 2021 bijzondere prestaties geleverd onder moeilijke (corona-)omstandigheden. Veel Leidse onderzoekers hebben subsidies verworven, zoals ERC-grants en NWO-vernieuwingsmiddelen. Drie wetenschappers ontvingen dit jaar de hoogste onderscheiding van Nederland: een Spinoza-/Stevinpremie. Maria Yazdanbakhsh (LUMC) en Marc Koper (Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen) ontvingen een Spinozapremie. Yazdanbakhsh kreeg de premie voor haar baanbrekende onderzoek naar de invloed van parasieten op het menselijk immuunsysteem. Koper kreeg de premie omdat hij met zijn fundamentele werk cruciale bijdragen levert aan het verduurzamen van onze energievoorziening en de chemische industrie. Judi Mesman (Leiden University College) ontving een Stevinpremie vanwege haar interdisciplinaire onderzoek naar de invloed van opvoeding en onderwijs op het wereldbeeld van kinderen.

Interdisciplinair onderzoek

Interdisciplinair onderzoek is van groot belang om de grote uitdagingen van deze tijd aan te pakken. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om onderwerpen als klimaatverandering, het verlies van biodiversiteit en de vraag hoe artificiële en menselijke intelligentie kunnen samenwerken. Om interdisciplinair onderzoek te stimuleren lopen er op dit moment acht universiteitsbrede stimuleringsprogramma’s. De stimuleringsprogramma’s gaan over: kunstmatige intelligentie om maatschappelijke uitdagingen aan te pakken, de dynamiek en de implicaties van collecties, het combineren van interdisciplinaire kennis voor een veiligere en veerkrachtigere maatschappij, de invloed van grensoverschrijdende fenomenen op Europees burgerschap, het analyseren van data om de gezondheidszorg te verbeteren, de ontwikkeling van medicijnen dankzij multidisciplinaire samenwerking, regeneratieve geneeskunde en beleidsveranderingen voor een duurzamere wereld.

Wetenschappers van verschillende disciplines weten elkaar steeds meer te vinden. Interdisciplinariteit is een belangrijke ambitie in ons nieuwe strategisch plan. Wij zullen interdisciplinair onderzoek blijven stimuleren. Daarnaast blijft er binnen onze universiteit altijd ruimte om juist binnen de discipline te excelleren. Ook het fundamentele onderzoek koesteren wij, vaak draagt dit op korte of langere termijn bij aan ontwikkelingen in de samenleving.

Impact

Met hoogwaardig onderzoek en onderwijs draagt de Universiteit Leiden bij aan een betere wereld. De universiteit mengt zich in het wetenschappelijke en publieke debat, en zoekt antwoorden voor economische en maatschappelijke vraagstukken. Zowel lokaal en regionaal als mondiaal.

Onze Haagse campus vormt door haar positionering in de internationale stad Den Haag een verrijking voor ons interdisciplinair onderzoek en onderwijs. De campus beschikt over grote mogelijkheden om impact te genereren voor de stad en de Haagse regio. Ons sterke internationaal inhoudelijke profiel in Den Haag biedt bovendien kansen om economische en maatschappelijke verbindingen binnen en buiten Europa te versterken. In de stad Den Haag worden onze activiteiten steeds verder uitgebouwd.

De impact van de Universiteit Leiden is regionaal zichtbaar in het Leiden Bio Science Park, het grootste innovation district van Nederland op het gebied van life sciences & health. De ontmoeting tussen hoogwaardig onderwijs, onderzoek, zorg en bedrijfsleven trekt studenten, wetenschappers en ondernemers vanuit de hele wereld naar kennisstad Leiden.

Via Libertatis Ergo Holding BV (LEH) heeft de universiteit financieel bijgedragen aan de start van verschillende nieuwe bedrijven op het Bio Science Park. Zo werd via LEH een lening verstrekt van 1,6 miljoen euro aan Nectsgen BV, het initiatief van het LUMC waarmee een stamcelfaciliteit wordt gerealiseerd.

De groei van het Leiden Bio Science Park is in een stroomversnelling geraakt. Naast de al genoemde inrichting van Necstgen is er met de bouw gestart van een nieuwe celtherapiefaciliteit van het Amerikaanse Bristol Myers Squibb (BMS). Dit bedrijf gaat celtherapie produceren en ontwikkelen voor onder meer leukemiepatiënten. Ook werd in het voorjaar van 2021 het Biopartner-5-gebouw opgeleverd. Het pand met laboratoria, kantoren en vergaderruimten staat bekend om zijn energieneutrale en duurzame ontwerp. Het Biopartner Center Leiden is de incubator-organisatie van het Leiden Bio Science Park, die huisvesting biedt aan startende life sciences-bedrijven.

Wij spreken de hoop uit dat 2022 een jaar zal zijn waarin wij elkaar weer meer zullen ontmoeten op

Prof.mr. Annetje Ottow Voorzitter

Prof.dr.ir. Hester Bijl Rector magnificus

Drs. Martijn Ridderbos RC Vicevoorzitter

onze campussen. We zijn trots op onze medewerkers en studenten die gezamenlijk de Leidse academische gemeenschap vormen. Wij koesteren gezamenlijk de rijke geschiedenis van de universiteit, onze waardevolle tradities, wereldwijde reputatie en gedrevenheid, creativiteit en inspiratie in het verwerven en overdragen van kennis, gericht op een veilige, gezonde, duurzame, welvarende en rechtvaardige toekomst.