4.5 Duurzaamheid

4.5 Duurzaamheid

De universiteit streeft naar verduurzaming op drie terreinen: bedrijfsvoering, onderwijs en onderzoek. Tot en met 2020 is er gewerkt aan de hand van het Milieubeleidsplan 2016-2020. Hierin waren 37 subdoelstellingen opgenomen die ertoe moesten leiden dat de CO2-footprint gedurende de uitvoeringsperiode met 50 procent zou afnemen, en dat de bewustwording op het gebied van duurzaamheid onder medewerkers en studenten zou toenemen. Van de 37 subdoelstellingen uit het Milieubeleidsplan zijn er 32 gerealiseerd, waaronder ook het halveren van de CO2-footprint. De subdoelstellingen die (nog) niet gerealiseerd zijn waren merendeels gericht op het inbedden van het thema duurzaamheid in het onderwijs van de universiteit. Een gedetailleerd verslag van de resultaten op duurzaamheidsgebied is te vinden in het universitaire duurzaamheidsverslag.

Green Metric 2021

In 2021 heeft de Universiteit Leiden meegedaan aan de Green Metric 2021, een wereldwijde duurzaamheidsranglijst voor universiteiten. Leiden heeft de zevende plek in de ranking behaald en steeg hiermee één plek ten opzichte van 2020. Volgens het rapport van de Green Metric doet de Universiteit Leiden het vooral heel goed op het gebied van waterbeheersing en afval (zowel het verminderen van afvalproductie als het gescheiden inzamelen). Wat volgens het rapport nog kan worden verbeterd is het vergroten van de biodiversiteit op de Leidse campussen. Ook is, zoals ook al naar voren kwam uit de evaluatie van het Milieubeleidsplan 2016-2020, meer aandacht voor duurzaamheid in het onderwijs nodig.

De Universiteit Leiden heeft in 2021 een grote bijdrage geleverd aan het schrijven van deze leidraad. De leidraad biedt een raamwerk waarmee alle instellingen de risico’s met betrekking tot Kennisveiligheid op vergelijkbare wijze inzichtelijk kunnen krijgen en de besluitvorming en registratie organiseren. Eén van de aanbevelingen in de leidraad is afkomstig van de Universiteit Leiden, namelijk het instellen van een adviespunt Kennisveiligheid. De Universiteit Leiden beschikt sinds 2019 over zo’n adviespunt. Een andere aanbeveling is het creëren van 1,0 fte formatie voor een programmamanager Kennisveiligheid. Deze capaciteit is door het College van Bestuur in 2021 toegekend voor de begroting van 2022.

Afgelopen jaar heeft de universiteit vragen gekregen van de Autoriteit Persoonsgegevens over de inzet van online proctoring. Dit onderzoek is afgerond met een rapport voor de onderwijssector waarin aanbevelingen stonden die de universiteit al naleefde.

In 2020 en 2021 heeft de universiteit een aantal zogeheten classroom scanners geïnstalleerd in haar onderwijsgebouwen en onderwijsruimtes. Deze scanners tellen het aantal personen in een ruimte, ten behoeve van de op dat moment geldende coronabeperkingen. Daarnaast zijn de gegevens over het aantal aanwezigen van belang voor bijvoorbeeld de roosterplanning (tegengaan van ongebruikte onderwijsruimtes) en vastgoedontwikkeling van de universiteit. De scanners slaan uitsluitend numerieke gegevens op over het aantal personen dat een ruimte binnenkomt of verlaat. De techniek, toepassing en verwerkersovereenkomst ervan zijn vooraf beoordeeld door de functionaris Gegevensbescherming.

Hoewel de scanners absoluut geen camerabeelden opslaan of specifieke kenmerken van personen registreren, is er in de universitaire gemeenschap toch onrust over ontstaan, ook omdat enkele zwakheden in het systeem geconstateerd zijn. Daarom zijn in december alle scanners uitgezet, en heeft het college een rapportage over de technische veiligheid en over privacy laten maken. Bij haar besluit over handhaving van de scanners neemt het college ook de uitkomsten mee van het wetenschappelijk symposium Technologie en vertrouwen over het gebruik van dergelijke slimme technologie, dat in februari 2022 plaatsvond.

Governance en transparantie

De verantwoordelijkheid voor compliance is waar mogelijk langs de reguliere lijnen van de organisatie belegd. De faculteiten dragen zorg voor de kwaliteitsbewaking van het onderwijs en onderzoek. Het College van Bestuur bewaakt de universitaire kalender, met name waar het gaat om externe visitaties en de follow-up daarvan. De bewaking van de compliance in de bedrijfsvoering wordt intern ondersteund door audits van de afdeling Audit op basis van het Audit Charter, en extern door de Raad van Toezicht. De voorbereiding en naleving van milieuvergunningen wordt ondersteund door de afdeling Veiligheid, Gezondheid en Milieu (VGM), een gezamenlijke dienst van de universiteit en het LUMC.

De Universiteit Leiden hecht groot belang aan transparantie. Dit jaarverslag bevat daarom veel feitelijke informatie, waaronder complete overzichten van visitaties met de uitgebrachte externe oordelen. Op de website staat veel aanvullende informatie met betrekking tot compliance, waaronder uitspraken van de Commissie voor Wetenschappelijke Integriteit, het Jaarverslag dierproeven en de registratie van nevenwerkzaamheden van de wetenschappers van de universiteit.

Leiden University Green Office

Het Leiden University Green Office (LUGO) probeert studenten en medewerkers meer te betrekken bij het verduurzamen van de universiteit. In een wisselend team van student-assistenten en met een vaste groep vrijwilligers initieert LUGO samen met universitaire medewerkers nieuwe projecten. Ook denkt LUGO mee over de duurzaamheidscomponent van nieuwe plannen en strategieën van de universiteit, zoals het uitvoeringsplan duurzaamheidsvisie en de nieuwe strategie voor de Campus Den Haag.

In 2021 is vooral gewerkt aan het opzetten van universiteitsbrede projecten om duurzaamheid nog beter op de kaart te zetten. Het grootste project is het Biodiversiteitsproject. Samen met het Universitair Facilitair Bedrijf (UFB) en de afdeling Vastgoed heeft LUGO gewerkt aan het bij-vriendelijker maken van de Oude UB. Ook de Hortus botanicus heeft met haar expertise een bijdrage geleverd. Onder het motto ‘Steen eruit, groen erin’ probeert LUGO met haar samenwerkingspartners de universiteit en de inwoners van Leiden te stimuleren om met relatief kleine stappen meer biodiversiteit te creëren in versteende tuinen.

LUGO heeft haar Green Paper (geschreven in 2020) aan verschillende gremia binnen de universiteit gepresenteerd, en input gegeven voor het nieuwe strategisch plan. Naast kleinere projecten zoals de Nationale Zaaidag en de samenwerking met Healthy University & Wellbeing om het fietsgebruik onder medewerkers te stimuleren, heeft LUGO haar draagvlak vergroot door ook een duurzaamheidsnetwerk voor studenten op te zetten. Verder heeft LUGO in 2021 voor het eerst stageplekken voor studenten gecreëerd. Een drietal studenten heeft zich ingezet voor de ‘Green Growth Award’, een jaarlijkse prijs voor personen die zich bij de Universiteit Leiden bijzonder ingespannen hebben op het gebied van duurzaamheid. In de laatste maanden van 2021 heeft een stagiair zich ervoor ingezet om onderwerpen op het gebied van Sustainable Development Goals onder de aandacht te brengen bij onderzoekers van de universiteit. Voor 2022 is al een begin gemaakt met enkele nieuwe projecten, zoals het opzetten van Green Teams. Green Teams zijn facultaire teams van studenten en een medewerkers die zich actief inzetten voor het genereren van meer aandacht voor duurzaamheid binnen de Universiteit Leiden.

Duurzaamheidsvisie 2030

In juni 2021 is de nieuwe duurzaamheidsvisie vastgesteld. De kern ervan is dat de Universiteit Leiden streeft naar een duurzame studeer- en werkomgeving die, zowel binnen als buiten de universitaire gemeenschap, inspireert en mobiliseert tot het maken van een positieve maatschappelijke impact. Als brede universiteit is de Universiteit Leiden bij uitstek in staat om vanuit uiteenlopende onderzoeksdisciplines kennis en expertise te leveren voor een duurzame samenleving.

Studenten krijgen de mogelijkheid om kennis te maken met duurzaamheidsthema’s en –vraagstukken, zodat zij zich kunnen ontwikkelen tot academische professionals die beschikken over de kennis en vaardigheden die nodig zijn om een bijdrage te leveren aan de duurzaamheidstransitie binnen hun eigen expertise. Dit vraagt om onderwijs waarin de verbinding wordt gelegd tussen wetenschap en en duurzaamheidsvraagstukken. Om bij te dragen aan lokale en mondiale uitdagingen op het gebied van onder andere klimaatverandering, grondstoffenschaarste en biodiversiteitsvraagstukken, wordt zowel het fundamenteel als het toegepast onderzoek van de Universiteit Leiden bij elkaar gebracht en beter zichtbaar gemaakt. Het stimuleringsprogramma Liveable Planet, dat in 2020 is gestart, kan hier als inspirerend voorbeeld dienen.

Binnen de bedrijfsvoering wordt de ingezette koers rondom de verduurzaming van onze campus en faciliteiten gecontinueerd. In 2022 zal gewerkt worden aan een uitvoeringsplan duurzaamheidsvisie 2022-2026.