3.3 Kwaliteitszorg onderzoek

stewards op facultair niveau aan te trekken; de eerste daarvan zijn al aangesteld. Het Centre for Digital Scholarship (CDS) van UBL heeft al eerder een netwerk opgezet voor iedereen die zich bezighoudt met datamanagement. Dit netwerk telt inmiddels zo’n zeventig leden. Iedere maand is er een thematische bijeenkomst waar kennis wordt uitgewisseld. CDS biedt ook trainingen en workshops voor promovendi en geeft ondersteuning bij het schrijven van datamanagementplannen en het publiceren van onderzoeksdata.

Naast beleid en ondersteuning zijn ook goede voorzieningen voor databeheer essentieel voor onderzoekers. In 2021 zijn pilots opgestart met verschillende voorzieningen voor het veilig opslaan, delen en hergebruiken van onderzoeksdata, inclusief privacygevoelige data. In de loop van 2022 zal dit resulteren in een aantal nieuwe diensten die door het ISSC aan de Leidse onderzoekers zullen worden aangeboden.

3.3 Kwaliteitszorg onderzoek

Protocol

De Universiteit Leiden heeft een uitstekende reputatie in hoogwaardig wetenschappelijk onderzoek. Om de kwaliteit van het onderzoek te blijven waarborgen, worden alle instituten van de Universiteit Leiden eens in de zes jaar beoordeeld door een commissie van externe experts. We volgen hierbij het landelijke Strategy Evaluation Protocol (SEP) 2021-2027 dat is opgesteld door de Universiteiten van Nederland (UNL, voorheen VSNU), de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Het SEP is behoorlijk herzien. De drie beoordelingscriteria onderzoekskwaliteit, maatschappelijke relevantie en levensvatbaarheid zijn gehandhaafd, maar er zijn vier zogenaamde ‘specifieke aspecten’ geïntroduceerd, die in de zelfstudie en in de beoordeling aan de orde moeten komen: Open science, de opleiding en begeleiding van promovendi, academische cultuur en HR-beleid.

Anders dan voorheen, is het niet de bedoeling dat de visitatiecommissie het onderzoek indeelt in categorieën (er cijfers aan toekent). Net als de zelfstudie, moet ook het oordeel de vorm hebben van een narratief. De zelfstudie moet ook beschrijvingen bevatten van enkele case studies uit het onderzoek. Het nieuwe SEP ontmoedigt de midterm, maar stelt daarentegen wel een jaarlijkse reflectie verplicht. In Leiden hebben wij ervoor gekozen die reflectie te laten plaatsvinden door het instituuts- en het faculteitsbestuur gezamenlijk. Ook hebben wij afgesproken dat als de beoordeling daar aanleiding toe geeft, een midterm aan de orde is. Vanuit de gedachte dat het belangrijk is dat buitenstaanders kunnen lezen waar het Leidse onderzoek over gaat, stelt het nieuwe SEP het bovendien verplicht om een samenvatting van de zelfstudie en de case studies op de website publiek te maken. In aanvulling hierop hanteert de universiteit het Leiden Protocol for Research Assessments 2021-2027. Dit protocol beschrijft de verantwoordelijkheden van het College van Bestuur, de faculteiten en de instituten bij de voorbereiding en uitvoering van de visitaties.

In voorbereiding op een externe visitatie stelt een onderzoeksinstituut een zelfstudie op. De visitatiecommissie legt vervolgens een site visit af van een of meer dagen, en spreekt dan onder anderen met het instituutsbestuur, de onderzoeksprogrammaleiders en een aantal promovendi. Na de visitatie stelt de commissie het visitatierapport op, dat vervolgens wordt aangeboden aan het College van Bestuur. Het college vraagt het betrokken instituut en de faculteit om schriftelijk te reageren op de bevindingen van de commissie en bespreekt het rapport en deze reactie. Daarna voeren de rector, de decaan en de wetenschappelijk directeur een gesprek over de bestuurlijke hantering van de uitkomsten van de visitatie. Zij maken afspraken over de opvolging van de aanbevelingen. De voortgang daarvan wordt gemonitord in de overleggen van de faculteitsbesturen met de instituutsbesturen; punten daaruit kunnen ook aan de orde komen in de halfjaarlijkse overleggen van het College van Bestuur met elk van de faculteitsbesturen.

Instituten

Externe onderzoeksvisitaties worden georganiseerd langs de lijnen van de wetenschappelijke disciplines. In Leiden is gekozen voor het instituut als eenheid voor de onderzoeksvisitatie. Een externe onderzoeksvisitatie kan lokaal (stand alone) worden georganiseerd of in landelijk verband, wat het mogelijk maakt het onderzoek in samenhang met andere Nederlandse universiteiten te beoordelen. Afstemming over deze samenwerking vindt plaats in de landelijke discipline-overleggen van de decanen. In sommige domeinen, zoals de exacte wetenschappen en de gedragswetenschappen, zijn landelijke visitaties gebruikelijk. In andere disciplines, zoals de geesteswetenschappen, wordt soms gekozen voor lokale visitaties. Hierbij speelt mee dat het voor sommige disciplines lastig is om een ‘evenknie’ elders in Nederland te vinden.

Interuniversitaire onderzoeksscholen

De onderzoekers van de Universiteit Leiden nemen actief deel in landelijke interuniversitaire onderzoeksscholen. De kwaliteitsborging van deze onderzoeksscholen maakt deel uit van de onderzoeksvisitaties, die uitgevoerd worden volgens de richtlijnen van het SEP 2021-2027.