ukrant magazine NL by ukrant.nl

MAGAZINE u k r a n t. n l

Wat doet

alcohol lijf? met je

15 -->

jacht op de kamermaffia we discrimineren meer dan we denken geheime studieplekken van de uni

onafhankelijk nieuwsmedium voor academisch groningen

OP KAMERS? HUISGENOTEN VINDEN ELKAAR OP Kamernet

IK ZOEK EEN KAMER

WIJ ZOEKEN EEN HUISGENOOT

Korreweg 15m2

â&#x201A;¬350 p/m

Op Kamernet.nl vind je... KAMERS

APPARTEMENTEN

HUISGENOTEN

TIJDELIJKE HUURDERS

Get it on

Google Play

Download on the

App Store

i n h o u d

Het beste van Groningen

eet je wat er gebeurt in je hersenen als je tijdens een nacht stevig stappen scheel begint te kijken? Hoe het komt dat je met dubbele tong praat? Waarom je de volgende dag barstende hoofdpijn hebt? Na het lezen van ‘Nooit meer zuipen’ hebben dronkenschap en de gevolgen daarvan geen geheimen meer voor je. ‘Nooit meer zuipen’ is een van de verhalen die je aantreft in dit magazine. We maakten een selectie van artikelen die het afgelopen jaar verschenen op UKrant. nl en bundelden die speciaal voor de nieuwkomers op de universiteit of in Groningen. Je leest onder meer hoe je je docent kunt bedotten als je op vakantie wilt maar nog colleges moet volgen, over een niet-alledaags bijbaantje, de manier waarop je als student eenzame ouderen een mooie dag bezorgt en hoe gemakkelijk je erin geluisd kunt worden door oplichters die geld verdienen aan de kamernood (én hoe je dat kunt voorkomen). En passant verklappen we ook waar je de beste pizza kunt krijgen, de smakelijkste hamburger of de lekkerste cocktail. Wie ‘wij’ zijn? Wij zijn de Groningse universiteitskrant - UKrant.nl -, al bijna 50 jaar het onafhankelijke journalistieke podium voor de RUG. Het woord krant is misschien wat misleidend, want dat suggereert papier en zwarte vingers door de inkt. Wij verschijnen online en brengen 24/7 nieuws en achtergronden over de RUG, het studentenleven in Groningen, over sport en cultuur en (natuurlijk) over de wondere wereld van de wetenschap. Kortom, als het belangrijk is en interessant en als het jou raakt, schrijven wij erover.

Waar kun je de beste pizza scoren of de lekkerste cocktail? Ukrant.nl zet het voor jou op een rijtje. 4 -->

Jagen op de kamermaffia Wereldwijd worden internationale studenten die een kamer zoeken opgelicht met nepadvertenties. Ook in Groningen. 7 -->

Geheime studeerplekken De universiteitsbibliotheek (UB) zit in tentamentijd propvol. Waar kun je heen als je gek wordt van je medestudent? 13 -->

Nooit meer zuipen Beschonken thuisgekomen na een stapavond? Hier lees je wat stevig doordrinken met je lichaam doet. 14 -->

Geintje? Nee, discriminatie

Rob Siebelink, hoofdredacteur

Internationals krijgen vaak te maken met vooroordelen van hun Nederlandse medestudenten. 23 -->

Colofon n redactie Rob Siebelink (hoofdredacteur), Christien Boomsma, Thereza Langeler, Megan Embry, Evelien Hofman, Thamar Smit, René Lapoutre (vormgeving); Freek Schueler, Puck Swarte, Simone Harmsen, Leonie Sinnema, Koen Marée, Nina Yakimova, Valia Papadopoulou (freelancers)

Oude Kijk in ‘t Jatstraat 28, Postbus 80, 9700 AB Groningen. Tel: 050-3636700

e-mail: uk@rug.nl Website: ukrant.nl Twitter: @UK_Groningen Facebook: facebook.com/ universiteitskrant Instagram: instagram.com/ukrant n vertaling Alain Reniers, Sarah van Steenderen n fotografen/ illustratoren Reyer Boxem, Marre Meijerink, Kalle Wolters

En verder: Adopteer een knuffeloma 11 5 vragen over lenen 17 Vrienden van Wytze 18 Hoe bedot ik mijn docent 21 Bijzonder bijbaantje 27

Foto voorpagina Dead Hipster Dance Party cc

u k r an t. n l 3

n e s s i m g a m t e Wat je ni

ONTBIJT

1 Groningen is een bruisende studentenstad met ‘s nachts én overdag voor ieder wat wils. Om je te helpen je weg te vinden tussen alle opties, vroegen we onze lezers om tips – de meeste onder de tien euro – en legden ze voor aan Saskia Jonker – een van de bloggers achter De Smaak van Stad. Door Valia Papadopoulou

Zoek je een toffe plek om eens lekker te ontbijten? Bakkerij Blanche is daarvoor waarschijnlijk de beste keus. De bakkerij ligt op een steenworp afstand van het centrum – aan de Brugstraat 28. Er is veel keus, maar de nadruk ligt toch op de versgebakken broden. Dus je kunt eens lief zijn voor jezelf, of gaan voor de gezonde ontbijtopties. De Smaak van Stad zegt: ‘Je kunt er ontbijten voor een goede prijs en de zaak is ideaal voor vroege vogels. Ze openen namelijk al om 8 uur ‘s ochtends.’

De Smaak van Stad zegt: ‘Een typische studentenplek, ideaal om af te spreken met vrienden en met geweldige pizza’s voor nog geen tien euro.’ n de uurwerker, uurwerkersplein 1

BURGER

n pernikkel, aweg 2

BRUNCH

n bakkerij blanche, brugstraat 28

PIZZA

iets nieuws, is Pernikkel ideaal. Hun menu verandert elke week.’

Voor grote, sappige hamburgers ga je naar Pappa Joe. Alle burgers worden er geserveerd met gekruide aardappelpartjes met mayonaise en kosten rond de tien euro. Maar Pappa Joe is niet alleen voor de vleeseters onder ons: je kunt ook vegetarische burgers krijgen op elk van de twee locaties aan de Folkingestraat 46 of de Gelkingestraat 50. n pappa joe, folkingestraat 46 en gelkinge-

straat 50

Het Concerthuis – aan de Poelestraat 30 – is zonder twijfel de chillste plek om te brunchen. Op zondag bieden ze hier zelfs een all-you-can-eat brunch voor elf euro. Te nuttigen tussen elf ‘s ochtends en drie uur ‘s middags. De Smaak van Stad zegt: ‘Heel leuk is dat het meubilair niet matcht, net zo min als de borden dat doen. Ik denk dat ze alles gewoon in een tweedehands zaakje gekocht hebben. Het maakt de zaak lekker informeel, net een echt studentenhuis. n het concerthuis, poelestraat 30

VEGETARISCH Naar de Uurwerker ga je voor de allerbeste houtovenpizza’s in de stad. Deze zaak - aan het Uurwerkersplein 1 - ligt vlakbij het Harmoniegebouw. De ideale plek dus om iets te eten te halen als je letteren of rechten studeert. Je kunt wegkruipen op een van de leren banken, binnen romantisch dineren of neerploffen aan een van de picknicktafels.

Je kunt best vlees eten bij Pernikkel, maar toch is dit zaakje vooral voor vegetariërs een goede keus. Gelegen aan de Aweg 2 ligt het vlakbij een van de drukste winkelgebieden van de stad. Je eet er heerlijk vegetariscch voor rond de negen euro. De Smaak van Stad zegt: ‘Als je een van die mensen bent die altijd op zoek zijn naar

COCKTAILS

Als het op cocktails aankomt, dan heeft Mr. Mofongo geen echte concurrentie in Groningen. De grootste trekker van dit caférestaurant aan de Oude Boteringestraat 26, is de futuristische bar boven: de cocktailrobot-barkeeper die de drankjes mixt, moet je een keer gezien hebben.

4 u k r a n t.n l

Noorderplan tsoen

HET BESTE VAN GRONINGEN

7 t aa str ge bin . Eb Nw Academie gebouw

Martinitoren

2 9

Vismarkt

deal. Bereid je er maar op voor dat de eigenaar je praktisch zal verbieden een simpele chai latte te bestellen. Aan de Oude Kijk in ‘t Jatstraat 32. Vlakbij het Harmoniegebouw dus.

iep

rd ide

raat

gest

in Folk

Der Aa Kerk

Poelestraat

at stra inge Gelk

Stadhuis

Grote markt

n black & bloom, o. kijk in ‘t jatstraat 32

THEE

Groninger Museum

Wie gek is op thee moet beslist eens kijken bij Simon Levelt aan de Oude Kijk in ‘t Jatstraat 2. Ze hebben nu al zo’n tweehonderd jaar de beste thee van over de hele wereld – kwalitatief én qua smaak.

Centraal Station

n simon levelt, o. kijk in ‘t jatstraat 2

NACHTHAP

De Smaak van Stad zegt: ‘Je kunt gewoon rustig zitten en toekijken hoe de robot aan het mixen is – puur entertainment.’

n mr. mofongo, oude boteringestraat 26

SUPERMARKT

Als je al bij de Jumbo of de Albert Heijn geweest bent, maar je hebt toch nog iets extra’s nodig – bijvoorbeeld uit een ander land – ga dan eens naar Amazing Oriental aan de Korreweg 51. Het combineert een grote

keus aan producten, die nauwelijks elders te vinden zijn – zeker niet in deze kwaliteit – en lage prijzen. n amazing oriental, korreweg 35

KOFFIE

De mensen van Black & Bloom zijn echte koffiespecialisten: ze roosteren de koffie eigenhandig. Black & Bloom mag dan een beetje klein zijn, maar hier is koffie een big

Hongerig na een avondje stappen? Check dan Bienvenue aan de Peperstraat 27. Ondanks het bruisende nachtleven van Groningen is de kans dat je iets te eten kunt scoren in de kleine uurtjes best klein. Wil je meer dan patat of kroketten, dan kun je bij Bienvenue nog terecht. Ze zijn de meeste avonden tot één uur ‘s nachts open, en op zaterdag zelfs vaak tot kwart voor vijf. n bienvenue, peperstraat 27

u k r an t. n l 5

d of

wel

10 dingen die je nog niet wist over

geneesmiddelenonderzoek Wist je dat.. 1

..er jaarlijks honderden Groningse studenten deelnemen?

..ieder onderzoek is goedgekeurd door de METC?

..ontbijt, lunch en diner gratis worden verzorgd?

..al je devices mee mogen en er goede wifi is?

..je alle tijd hebt om (hard) te studeren?

..je momenteel tot wel €4262 vergoeding kan krijgen?

..je gezondheid continu in de gaten wordt gehouden?

..er een huiskamer is waar je kunt chillen?

..ieder onderzoek eindigt met een nakeuring?

(medisch-ethische toetsingscommissie)

10 ..je bijdraagt aan de kwaliteit van leven van je medemens?

Iets voor jou?  ✓

Je bent minimaal 18 jaar

 ✓

Je BMI is tussen 18 en 30

 ✓

Je rookt niet

(of nouja, de afgelopen 3 maanden niet)

Onderzoeken SE

CS0295 R € 4262,- (bruto) BE

 V, 18-35 

(waarvoor we je nu hard nodig hebben)

17 dagen

Informatie en aanmelden: www.qpsvrijwilliger.nl

KT O

BE R CS0294 € v.a. 1125,- (bruto)

 M, 18-45 

9/ 11 dagen

Huisvesting

INTERNATIONALS OPGELICHT

Jagen op de kamermaffia Wereldwijd worden internationale studenten die een kamer zoeken opgelicht met nepadvertenties op sociale media. Voor dit artikel, dat werd genomineerd voor de Groninger Persprijs, gingen redacteuren van UKrant.nl undercover en doken in de schimmige wereld van huizenfraude in Groningen. Door Leonie Sinnema, Koen Marée en Nina Yakimova Illustratie Kalle Wolters

et adres is Nieuweweg 26. Ene Nathalie Halleux biedt op die plek meerdere kamers aan op Facebook. Als aanbetaling wil zij een bedrag van 800 euro. Nina Yakimova, die uit Bulgarije komt, doet zich voor als een studente die vanuit Sofia op zoek is naar woonruimte. Aan de linkerkant van de straat tellen we de huisnummers: 22, 24… En dan: niks. Een groot, hoog hek, waarachter een donker steegje schuilgaat. Het hek zit op slot. Er is geen deurbel, geen brievenbus. Nieuweweg 26 bestaat niet. De politie in Groningen kent het verhaal, als we de kwestie daar later voorleggen. ‘Nieuweweg 26? Dat adres hebben we al vaker gehoord’, is de reactie op het hoofdbureau aan de Rademarkt. Internationals die vanuit het buitenland een woning zoeken in Groningen, kunnen

niet zoals wij ter plekke poolshoogte nemen. De Hongaarse conservatoriumstudentes Ibolya Vörösváry en Alexandra Ruisz raakten daardoor vorig jaar een flink bedrag kwijt.

Belgische blondine Ibolya en Alexandra komen in september 2016 van Hongarije naar Groningen om te studeren aan het Prins Claus Conservatorium. Ook Ibolya’s broer, Martón, komt mee. Het zoeken naar een beschikbare en leuke kamer in Groningen doen ze in de zomer tussen de bedrijven door, via Facebook. Zo stuiten zij in de Facebookgroep Rooms in Groningen ook op de advertentie van Nathalie Halleux. Aan het adres Nieuweweg 26 biedt de Belgische blondine twee kamers te huur aan: een ruime tweepersoonskamer voor 450 euro en een kleinere voor 350 per maand. De

grote kamer wil Ibolya delen met haar broer. Ze stuurt het bericht door naar Alexandra, die geïnteresseerd is in de kleinere kamer.

Buiten gebruik Nathalie Halleux geeft de studentes het emailadres van Sandy He, die de eigenaresse zou zijn. Ze reageert snel. Ze vertelt dat ze als tourgids in Londen werkt en niet naar Groningen kan komen. Haar overleden vader heeft haar de woning aan de Nieuweweg nagelaten, schrijft ze. Als blijk van vertrouwen stuurt ze meerdere foto’s van het appartement en een kopie van haar paspoort. De studentes twijfelen geen moment. Ze ondertekenen het contract dat Sandy mee stuurt en maken een maand huur over als borg: Ibolya 450 en Alexandra 350 euro. Dan wordt het stil. ‘Sandy zou contact opnemen zodra ze het geld binnen had. Ze vertelde ons dat dat twee tot drie weken kon duren’, zeggen ze later. Eind augustus mailen ze Sandy om de laatste dingen te regelen. Maar er volgt geen reactie. Haar mobiele nummer blijkt buiten gebruik. Eenmaal aangekomen in Groningen doen Ibolya en Alexandra aangifte van oplichting,

u k r an t. n l 7

maar horen ook dat de politie weinig voor ze kan doen. Die 800 euro zijn ze kwijt. Slapen doen ze de eerste tijd bij vrienden in Groningen op de bank. De Hongaarse studentes zijn niet de enige slachtoffers van Sandy He en Nathalie Halleux. De politie kent tientallen soortgelijke verhalen. En als we verder zoeken, komen we hen ook tegen in Facebookgroepen in Duitsland, Italië, België en Zweden. Ook de Belgische Marie Damman werd door Sandy en Nathalie opgelicht toen ze in het najaar van 2015 een kamer zocht in München. Damman publiceert haar verhaal op haar blog. Vanuit Duitsland, Zweden, Italië en Zwitserland komen reacties van medeslacht-

offers. Marie schakelt een advocaat in, die vermoedt dat de oplichting het werk is van de Russische maffia. Hij kan niet helpen.

Studentikoos kamertje Wij zoeken verder. Opnieuw vinden we op Facebook een aanbod van een appartement aan Het Hout 12 in Groningen, een luxe woonflat bij de Ikea. Nina doet zich weer voor als buitenlandse studente en reageert op het bericht van Ekaterina Efimova. Net als Nathalie Halleux verwijst ook Ekatarina Efimova na het eerste contact door naar iemand anders. Ook zij is niet de eigenaar van het appartement, laat ze weten, maar

Herken en ontmasker de oplichter Aanwijzing 1 n De advertentie van

het appartement of de kamer staat op Facebook met de comments-optie uit. Als je reageert, word je doorverwezen naar een ‘familielid’ dat de eigenaar is van het appartement. è Check het Facebookprofiel van degene die de advertentie plaatst. Waarschuwingssignalen zijn weinig of ‘vreemde’ vrienden, die spamachtige reacties plaatsen onder berichten op het profiel. Met reverse image search (Google of TinEye) check je of de profielfoto daadwerkelijk hoort bij de eigenaar van het profiel.

Aanwijzing 2 n Na mailcontact blijkt

de eigenaar van het appartement in het buitenland te zitten. Er is geen mogelijkheid om het huis te bekijken, wel word je gevraagd om een maand huur of borg over te maken. è Om te controleren of de zender van de e-mail zich daadwerkelijk op de locatie bevindt die hij of zij noemt, kun je het IPadres van de afzender controleren. Dat doe je door naar de broncode van de e-mail te kijken. Om bij die broncode te komen, klik je (in het geval van Gmail) rechts naast de reply-knop op het pijltje naar beneden. In het menu selecteer je ‘origineel weergeven’. Vervolgens kopieer je de gevraagde informatie op een website die IP-adressen achterhaalt, bijvoorbeeld whatismyip address.com. Bij e-mailadressen van Outlook heeft deze methode meer kans van slagen dan bij Gmailadressen.

Aanwijzing 3 n De foto’s van het appartement zien eruit alsof ze niet bij elkaar

horen, of rechtstreeks uit een makelaarsfolder of tijdschrift geplukt zijn. è Gebruik ook hier reverse image search om de herkomst van de foto’s na te gaan.

Aanwijzing 4 n De ‘eigenaar’ stuurt

je een ID-kaart of paspoort toe om zijn of haar betrouwbaarheid te bewijzen. Vaak vragen oplichters jou ook om een identiteitsbewijs, ga nooit op die vraag in! è De echtheid van een identiteitsbewijs checken is lastig. Heb je vragen over Nederlandse identiteitsbewijzen? Bel dan de gemeente. Daarnaast is het verstandig om de geboortenaam die op het paspoort staat te googelen, eventueel in combinatie met de geboorteplaats. Om na te gaan of deze persoon eerder in verband is gebracht met fraude, zoek je op: ‘[persoonsnaam] AND fraud’ of ‘[persoonsnaam] AND scam’. Krijg je geen hits? Probeer ook logische variaties op de naam! Via de app DutchID2 check je Nederlandse identiteitsbewijzen op echtheidskenmerken.

Aanwijzing 5 n Via e-mail krijg je

een huurovereenkomst die op het eerste gezicht legitiem lijkt. è Zoek uit of het contract op andere websites voorkomt door een typische zin uit het contract te googelen. Gebruik daarvoor de zoekoperator “ ”, dan geeft Google alleen exacte overeenkomsten weer. Kom je het contract op andere websites tegen? Via de website text-compare.com check je de verschillen en overeenkomsten tussen jouw versie van het contract en het online gevonden exemplaar.

haar ‘oom’, een zekere Martinez Herben. Herben vraagt Nina per mail – in nogal gemankeerd Engels – 1200 euro over te maken, bestaande uit 650 euro borg en 550 euro huur. Doet ze dat, dan is het appartement van haar. Om Nina te overtuigen showt hij een serie foto’s en stuurt hij een kopie van zijn paspoort mee (uitgegeven door de ambassade in Peking). De foto’s roepen vragen op. Een luxe woonkamer, maar een studentikoos keukentje met jaren zeventig keukenblad? Ze lijken afkomstig van verschillende appartementen. Nina laat weten dat ze geïnteresseerd is en vraagt of het mogelijk is dat een vriend – die al in Groningen woont – het appartement alvast komt bekijken. Daarvan is geen sprake, zo luidt het antwoord. ‘Ik ben in het verleden vaak teleurgesteld’, zegt hij. ‘Ik durf het risico niet aan om voor niks vanuit Londen, waar ik werk, naar Groningen te komen.’ Net als bij de Nieuweweg besluiten we ter plekke poolshoogte te nemen. Op een koude avond bellen Leonie en Nina aan bij Het Hout nummer 12. Niemand reageert. Na verschillende pogingen laat een behulpzame bewoner van het complex ons binnen. We laten hem de foto’s zien en vragen of die lijken op het appartement. ‘Nee’, is zijn resolute antwoord. ‘Dat kan hier niet zijn.’

Eén en dezelfde persoon Bij de voordeur van nummer 12 op de derde verdieping wordt niet opengedaan, maar de buren zijn wel thuis. Ze laten ons binnen en dan blijkt inderdaad dat de foto’s die Martinez ons stuurde niet echt zijn. Vooral het raam op de foto ziet er heel anders uit dan de glazen pui die er in werkelijkheid is. Duidelijk is inmiddels dat Sandy He en Martinez Herben op nagenoeg dezelfde manier te werk gaan. Maar verschillen zijn er ook: Sandy He richt zich nadrukkelijk op Erasmusstudenten, terwijl Martinez luxueuze appartementen te huur aanbiedt. Verder zijn Sandy He’s e-mails geschreven in goed Engels, terwijl die van Martinez van wisselende kwaliteit zijn. Kunnen er toch dezelfde personen achter zitten? We leggen de mailwisselingen voor aan enkele taalexperts van de RUG, die de teksten analyseren. Het resultaat is helder. De mails van Martinez zijn afkomstig van één en dezelfde persoon. Die van Sandy He lijken opgesteld volgens een bepaald script. Door het gebrek aan persoonlijke taalkenmerken is er te weinig bewijs om vast te stellen of er

8 u k r a n t.n l

Wat te doen bij ID-diefstal achter Sandy He één of meerdere personen schuilgaan. Maar ook is zonneklaar: de ‘match’ tussen Sandy He en Martinez Herben is 0,05, oftewel bijna nul. We hebben in elk geval te maken met twee oplichters. Dan, kort nadat de verhuur van Het Hout 12 is afgeketst, duikt een nieuwe advertentie op. Cruz Perez Alvaro heeft een woning aan Reitdiephaven (nummer 225) in de aanbieding. Opnieuw laten we weten dat we interesse hebben. Hij stuurt ons het e-mailadres van de eigenaar en we zijn niet verbaasd: het is - opnieuw - Martinez Johberg Herben. Hij (Cruz/Martinez) komt met dezelfde tekst aan als eerder: dat hij in Engeland woont, daar nog vier jaar blijft en dat de woning aan Reitdiephaven voor korte en langere termijn te huur is. Intussen leggen we de kwestie over het appartement aan Het Hout voor aan woningcorporatie Lefier, de officiële verhuurder. Lefier zegt van niets te weten. ‘Als er vermoedens zijn van illegale praktijken, schakelen we de politie in. Er is voor ons nu geen aanleiding.’ ‘Maar we hebben de berichten op Facebook, foto’s, een huurcontract voor Het Hout nummer 12, e-mailconversaties. Hoeveel aanleiding hebben jullie nodig?’, luidt onze vraag. Lefier doet niet aan ‘voorkomen is beter dan genezen’, blijkt. ‘Pas als iemand zich meldt en zegt: “Hé, ik heb dit gehuurd” en het huis blijkt bewoond door iemand anders, komen we in actie.’

Schuilnaam Terug naar Cruz/Martinez. We besluiten opnieuw met hem in zee te gaan. Deze keer noemt Nina zich Trysha McKay, die vanuit Boedapest woonruimte in Groningen zoekt. Na enkele mailwisselingen stuurt Martinez foto’s van de woning aan de Reitdiephaven. Het zijn dezelfde foto’s als van Het Hout: de kitscherige woonkamer, luxe badkamer en het studentikoze keukentje. En hij wil 750 euro vooraf overgemaakt zien. We doen alsof we de betalen en maken een screenshot van de ‘bankoverschrijving’ die we per mail naar Martinez sturen. Martinez lijkt te happen als hij de bankoverschrijving ziet. Hij kondigt aan dat hij naar Groningen zal komen voor de sleuteloverdracht. Op een druilerige dinsdagavond fietsen we naar Reitdiephaven 225, waar we hem hopen te ontmoeten. Maar de fles champagne die we hebben meegenomen om de overdracht te vieren, houden we in onze

Als je denkt dat je persoonsgegevens zijn ontfutseld, maar je weet niet of er een strafbaar feit mee gepleegd is, maak dan een melding bij de politie. Later kun je dat uitbreiden tot een aangifte. Als er wel iets strafbaars is voorgevallen, doe dan aangifte. De manier waarop dat kan hangt af van de ernst van het feit. Als er sprake is van identiteitsfraude, moet je een afspraak maken bij het politiebureau. Neem zoveel mogelijk bewijs mee: vooral rekeningnummers, telefoonnummers en IP-adressen zijn goede aanknopingspunten. Zonder aangifte start de politie geen onderzoek, maar kun je de schade ook niet op je verzekering of de dader verhalen. Heb je een kopie van een identiteitsdocument opgestuurd en ben je bang dat die misbruikt wordt? Vraag meteen een nieuw

zak: Martinez komt niet. Maar hij laat wel snel van zich horen. Ondanks de overschrijving die we hem stuurden, heeft hij de 750 euro nog niet binnen, laat hij via een boze e-mail weten. Wij melden hem dat er kennelijk iets mis is gegaan, maar Martinez voelt nattigheid. Het contact wordt verbroken. Intussen zijn we nog geen stap dichterbij het ontmaskeren van de oplichter. We bundelen onze krachten en het hele UK-team komt samen voor een ‘hackathon’, in de hoop dat we Martinez ergens te kunnen vinden. Na uren speuren hebben we beet, doordat we variaties van de naam uitproberen. Zijn paspoort blijkt gephotoshopt. Eigenlijk heet hij Martin Johannes, geen Martinez Johberg. Martin woont in Den Haag en werkt op een middelbare school, maar tot een paar jaar geleden werkte hij in China bij

De rol van de RUG De universiteit trekt meer en meer buitenlandse studenten aan, maar biedt weinig informatie over hoe zij een kamer moeten vinden en waar zij voor uit moeten kijken. Zowel politiewoordvoerder Robbert-Jan Valkema als juridisch adviseur Denise Zonnebeld van Frently vindt dat de RUG meer aandacht moet besteden aan preventie. ‘Allereerst is het natuurlijk de verantwoordelijkheid van de huurder. Maar daarnaast zouden de RUG en de Hanze meteen na inschrijving vanuit het buitenland informatie moeten opsturen naar studenten. Op die manier weten zij beter wat hen te wachten staat’, zegt Zonnebeld.

identiteitsdocument aan bij de gemeente. Ieder document heeft een uniek nummer. Maakt iemand in de toekomst misbruik van je identiteit, dan kan je aantonen dat jij het niet was. Meld identiteitsfraude bij het CMI. Zij kunnen helpen als je er niet uitkomt met betrokken organisaties en bij het oplossen van de gevolgen van identiteitsfraude. Op deze website staan meer (preventieve) tips. Pas op met het ‘uitdelen’ van identiteitsbewijzen. Check online welke gegevens organisaties van je mogen vragen. Op de website van de Autoriteit Persoonsgegevens vind je informatie over wie een kopie van je identiteitsdocument mag vragen. Voor een veilige kopie van je identiteitsdocument kun je de app KopieID gebruiken.

een internationaal onderwijsinstituut. We achterhalen zijn telefoonnummer en spreken de echte Martin. Hij blijkt het slachtoffer van identiteitsfraude en niet voor het eerst. Een half jaar geleden stond er al eens een deurwaarder bij hem op de stoep. Een Argentijnse studente eiste geld, omdat Martin haar zou hebben geflest met niet-bestaande huizen. De ‘echte’ Martin wist van niets. Hoe zijn paspoort in handen is gekomen van internetoplichters, weet hij niet. Waarschijnlijk gebeurde het toen hij in China woonde en werkte. ‘Ik heb in China gezocht naar een huis via instanties en geslapen in hotels. Daar maken ze altijd kopietjes van je paspoort’, vertelt hij. ‘Tegenwoordig is het eerder de vraag wie er niet over een kopie van je paspoort beschikt.’

Aangifte De echte Martin Herben doet bij het politiebureau in Den Haag aangifte van identiteitsfraude. Daar krijgt hij te horen dat de politie weinig kan doen. ‘Dat vind ik vreemd. Zelf kan ik verder ook weinig doen. De oplichters hoeven maar de data op mijn paspoort te veranderen en ze kunnen het blijven gebruiken.’ Intussen gaan we ook op zoek naar die andere oplichter: Sandy He, de vrouw die door heel Europa studenten geld heeft afgetroggeld. We vinden haar na lang zoeken in Calgary, Canada. Net als Martin blijkt Sandy slachtoffer van identiteitsfraude. Als ze in het najaar van 2015 stage gaat lopen in Hong Kong, speurt ze op allerlei manieren naar woonruimte, vertelt ze. Telkens weer loopt het spaak. Dan wordt op Facebook een mooi appartement op een goede locatie aangeboden. Ze mailt haar paspoort naar de oplichters.

u k r an t. n l 9

Dat wordt later op tientallen plaatsen gebruikt om anderen geld af te troggelen. Sandy is in eerste instantie huiverig om haar verhaal te doen. Uiteindelijk spreken we haar, via Skype. ‘Ik voel me enorm schuldig. Het spookt elke dag door mijn hoofd’, vertelt ze. ‘Ik weet dat mensen mij een oplichter noemen.’ De identiteitsfraude heeft een enorme impact op haar leven. Ze is bang en durft bijna niet meer te vliegen, omdat ze vreest te worden aangehouden. Op al haar social media-accounts voert ze een andere naam en ze heeft haar werkgever op de hoogte gesteld van wat er speelt. ‘Maar ik ben bang dat ik in de zoektocht naar een nieuwe baan er weer mee wordt geconfronteerd.’

Geldspoor Ons rest nog een laatste spoor, het geld. Het lijkt simpel, maar de praktijk is weerbarstig. Marie Damman, de Belgische die eerder ook slachtoffer was van Sandy He, maakte in het najaar van 2015 geld over naar een bankrekening op Malta. Dat rekeningnummer staat op naam van een zekere Mark Bugeja. We vinden hem. Sterker: we vinden tientallen Mark Bugeja’s op Malta, een naam die daar een soort Jan Jansen is. Geen van de mannen kunnen we linken aan onze zaak. Na vruchteloze pogingen om de Maltese bank de naam horend bij het rekeningnummer te ontfutselen, loopt ook dat spoor dood. We hebben ook nog het geldspoor van de Hongaarse studenten Ibolya en Alexandra, die honderden euro’s overmaakten voor het niet-bestaande appartement aan de

Nieuweweg naar een SNS-bankrekening van een zekere Violet Mary K., woonachtig in Amsterdam. Hoewel over Violet Mary K. online weinig te vinden is, achterhalen we opmerkelijk genoeg een profiel op het Russische equivalent van Facebook, VKontakte. Is er een link met Rusland, zoals de advocaat van Marie Damman eerder opperde?

Vaag verhaal Als je geld overmaakt naar een bankrekeningnummer, moet je altijd de naam van de geadresseerde vermelden. Maar of de combinatie van naam en rekeningnummer klopt, controleren Nederlandse banken lang niet allemaal, al wordt er druk aan gewerkt. Maar met buitenlandse bankrekeningnummers blijft het (voorlopig) onduidelijk of het geld ook echt bij de geadresseerde belandt. Op het profiel van VKontakte ontdekken we twee foto’s van Violet Mary, die allebei in dezelfde woning gemaakt lijken te zijn. Op een vrijdagmiddag bellen we aan op het opgegeven adres in Amsterdam. Mary Violet K. blijkt een wat oudere vrouw. We herkennen haar direct van de foto’s op VKontakte. Haar verhaal is vaag, ze zegt dat ze van niets weet. Ze zegt dat het bankrekeningnummer niet van haar is. Maar als we vragen of we haar bankpasje mogen zien om de nummers te controleren, weigert ze. Ze claimt dat haar naam misbruikt wordt om mensen op te lichten. Is ze een katvanger en speelt ze onder één hoedje met de oplichters? Of is ze ook slechts een van de vele slachtoffers van de

echte oplichters? Het blijkt lastig om te achterhalen wie er achter al deze bewegingen zitten, zelfs voor de politie, zegt politiewoordvoerder Ramona Venema na onze vragen over de aangifte van Ibolya en Alexandra. ‘Wat we heel vaak zien, is dat er in dit soort zaken buitenlandse rekeningnummers worden gebruikt waar katvangers achter zitten. Dit zijn mensen die hun rekening beschikbaar stellen tegen een vergoeding. Vaak zijn het kwetsbare mensen zonder vaste woon- of verblijfplaats, die wel wat extra inkomsten kunnen gebruiken. We hebben heel vaak te weinig aanknopingspunten om te komen tot een verdachte.’

Kwalijk Vreemd, reageert Denise Zonnebeld, juridisch adviseur bij Frently, een organisatie die studenten met huurproblemen probeert te helpen. Zij noemt het ‘kwalijk’ dat de politie in Groningen zo laks reageert. ‘Natuurlijk kunnen zij dit probleem niet alleen aanpakken, maar ze hebben wel de plicht om aangiftes op te nemen. Zo kunnen dossiers worden opgebouwd. Ik maak te vaak mee dat de politie gedupeerden te gemakkelijk wegstuurt met de boodschap dat met een aangifte niets gedaan kan worden.’ Zonnebeld: ‘Vaak doen studenten die in Groningen worden opgelicht alleen aangifte in hun stad van herkomst, waardoor het onduidelijk blijft hoeveel buitenlandse studenten precies worden opgelicht. Ik raad dan ook aan altijd aangifte te doen. Daarnaast zou er een plek moeten zijn waar alle aangiften rondom deze fraude worden gebundeld, misschien zelfs internationaal. Door IP-adressen te tracken en het geld via de bankrekeningen te volgen, kan de politie zeker wat doen.’ Ondanks de valse start in Groningen voelen Ibolya en Alexandra zich inmiddels helemaal thuis. Boos zijn ze nog wel. Niet zozeer op de oplichter, het geld verwachten ze niet meer terug. Het is de reactie van de politie die hen in het verkeerde keelgat is geschoten. Of beter gezegd: het ontbreken van een reactie. ‘We hadden verwacht dat ze wel achter de oplichter aan zouden gaan. Maar we hebben sinds de aangifte tot op de dag van vandaag nooit meer wat vernomen. Heel teleurstellend.’

10 uk r an t.n l

STRIJD TEGEN DE EENZAAMHEID

Adopteer eens een oma Welmoed Wester drinkt wekelijks een kopje koffie bij haar adoptieoma. Zij hoort verhalen over een tijd waarin zelfs typemachines een rariteit waren. En haar 93-jarige protegé heeft iemand om mee te praten. ‘Ik beleef helemaal niks.’ Tekst en foto Freek Schueler

et is drie over half tien als de 22-jarige studente Welmoed Wester het nieuwe, statige verzorgingstehuis van ZINN in Selwerd binnenstapt. Om half tien heeft ze afgesproken met haar ‘adoptieoma’. De paar minuten te laat zijn niet onopgemerkt gebleven. Welmoed: ‘Ze heeft al drie keer gebeld of ik het vergeten was.’ Een keer per week drinken ze samen een kopje koffie. Of doen ze wat boodschappen. Het is maar een uurtje, maar wel een uur waar de 93-jarige mevrouw Benthem-Dwars erg naar uitkijkt. Ze voelt zich eenzaam, des te meer omdat de nieuwe plek haar niet bevalt. ‘In het oude gebouw aan de overkant was het gemoedelijk. Bovendien had ik een mooi uitzicht op de vijver, waar altijd bedrijvigheid was’, verzucht ze. Haar man overleed een jaar of tien geleden. Haar kinderen komen haar zo nu en dan nog wel opzoeken, maar het grootste gedeelte van de tijd zit ze toch alleen op haar kamer. Met de leeftijd zijn de nodige gebreken gekomen – arm doet pijn, moeilijk ter been, slechthorend – waardoor ze steeds minder zelfstandig is.

Op de foto Gelukkig is ze nog altijd in het bezit van een gezonde dosis nieuwsgierigheid en een vlotte babbel. Waarom over háár toch een artikel geschreven wordt, vraagt ze zich hardop af. ‘Ik beleef hier helemaal niets, schrijf over haar!’, zegt ze, wijzend richting Welmoed. Praten over haar huidige situatie doet ze bij voorkeur niet. Vragen ontwijkt ze. Ook een foto maken heeft de nodige voeten in de aarde. Lachend: ‘Nee, ik ben oud en lelijk. Toen ik jong en blij was, kon het er nog mee door.’ Veel liever praat ze over hoe het vroeger was. Over de prachtige wandelingen met haar opa toen ze nog in Harderwijk woonde.

Over de vele verhuizingen die ze heeft meegemaakt. Over haar man die paardenhandelaar was. Over haar werk als kantoormedewerkster bij het ziekenfonds: ‘Toen had je nog geen typemachines.’ Over Amersfoort, Leeuwarden, Groningen en Dalfsen. Over hoe ze altijd zo van lezen en schrijven hield. Over dat ze daar wat mee had moeten doen, maar dat ze haar school nooit afmaakte door de oorlog.

Onlinewereld Welmoed luistert aandachtig. ‘Maar vertel eens over jou’, zegt mevrouw BenthemDwars. Afgelopen weekend deed Welmoed mee aan de Batavierenrace. ‘In estafettevorm zijn we van Nijmegen naar Enschede gelopen.’ De verbazing is van mevrouw Benthem-Dwars’ gezicht af te lezen. ‘Hoe weten al die studenten dan dat daar een wedstrijd is?’ vraagt ze. De onlinewereld is niet aan haar besteed. Welmoed kwam via de Rode Kruis Studentendesk in aanraking met het ‘Adopteer een Oma/Opa’ project. ‘Ik kende iemand die vorig jaar dit project deed en iemand die bij het bestuur van de Rode Kruis Studentendesk zat.’ Pas sinds een paar weken brengt ze bezoekjes aan mevrouw Benthem-Dwars. ‘Tot nu toe is het erg leuk.’ Ze combineert het met onder andere een pre-master klinische neuropsychologie. Mevrouw Benthem-Dwars interrumpeert:

‘Is dat op het Zernike?’ Welmoed: ‘Op het UMCG.’ Het blijft even stil. ‘Ik wist niet dat daar ook een school was’, antwoordt ze. ‘Maar vertel nog eens wat je hebt beleefd dit weekend, het was zulk mooi weer.’

Oorlog De oorlog – ‘We kwamen daar kapot uit’ – komt veel terug in de verhalen van mevrouw Benthem-Dwars. Het gesprek vindt een week voor de dodenherdenking plaats. Zonder moeite reproduceert ze de bevrijdingsdatum van Leeuwarden, de stad waar ze tijdens de oorlog verbleef: 15 april ’45. De dag zelf heeft ze minder helder voor de geest. Ja, iets met stoeten Canadezen of zoiets. ‘We waren wel blij dat er brood uit de lucht kwam vallen.’ Mevrouw Benthem-Dwars rijgt de verhalen aaneen. Welmoed is met haar aandachtige blik een prettig publiek. Welmoed: ‘Ik vind het leuk dat ik iets kan doen. Dat ze blij is als ik er ben. Daar haal ik veel voldoening uit.’ Voor mevrouw Benthem-Dwars is het een zeer welkome afwisseling, ondanks dat het maar een van de 168 uur in de week is. Na afloop loopt ze mee tot aan de voordeur. Mevrouw Benthem-Dwars wil graag een exemplaar van de Universiteitskrant waarin het gesprek met haar staat, zegt ze dan. ‘Als je dan ook zo’n krantje op de kop kunt tikken, dat ik het ook lezen kan?’

u k r an t. n l 11

Studeren WANNEER DE UB JE TE VEEL WORDT

Geheime studeerplekken De UB is geen paradijs in tentamentijd. Waar kun je heen als je gek wordt van piepende deuren en geram op toetsenborden? Puck Swarte testte onverwachte locaties voor je uit. Door Puck Swarte / Foto’s Marre Meijerink

Thuis ‘Ga lekker thuis leren, je hoeft toch niet per se naar de UB?’, hoor ik je denken. Klopt. Maar autistisch als ik ben, moet ik zeker zijn dat ik niet gestoord word. Wie weet besluiten de buren een feest te geven, of gaat m’n huisgenoot taart bakken. Mijn huis is zo gehorig dat ik het mobieltje van m’n bovenbuurvrouw kan horen trillen. Maar dat essay moet over twee dagen af. Waar vind ik een plek waar het niet wemelt van de luidruchtige medestudenten?

Openbare Bibliotheek Misschien wel in de Openbare Bibliotheek. Tot mijn verbazing is het half 11 en is er plek zat. De tafels zijn groot: ik kan m’n hele tasinhoud uitstallen. Opgelucht sla ik mijn laptop open. Maar dan komt de teleurstelling. De wifi is bagger. En waar je in de UB nog geen kop thee mag drinken, worden hier hele maaltijden naar binnen gewerkt. En dan begint een ouder echtpaar ook nog te bespreken welke boeken over Oekraïne ze willen. Aan de zuchtende studenten om mij heen merk ik dat ik niet de enige ben die er last van heeft. Toch is de OB aangenaam. Het licht is er vriendelijk, er is genoeg ruimte en je hoeft niet vroeg uit de veren. Maar stiekem zoek ik een minder bekende en massale plek. Een geheime locatie…

mietorentje zat ik afgesloten, maar hier kan iedereen mij zien. Het is alsof ik ben binnengedrongen in een besloten gemeenschap. En ook hier is het niet muisstil, al is het beter dan overvolle bibliotheken. Maar mocht je vaak op het Zernike moeten zijn, dan is dit een prima plekje om je terug te trekken.

Theologie

Honourstorentje Verstopt, helemaal bovenin het Academiegebouw, bevinden zich een paar studeerbooths. Eigenlijk zijn ze voor studenten van het Honours College, maar ik kan plaats nemen zonder dat iemand wat zegt. Ook hier is genoeg ruimte, ook al is het al 12 uur. Ik ga zitten in een van de focus areas. Hier zit je volledig afgesloten en heb ik een hok voor mij alleen. Heerlijk! Alhoewel… Er lopen constant mensen langs. Daarnaast is er geen fluisterbeleid. Door het geroezemoes lukt dat focussen dus nog niet helemaal. Wel kun je met z’n vieren aan de tafel zitten en is het er rustig genoeg om te overleggen. Mocht je dus om kunnen gaan met omgevingsgeluid, dan is dit een aanrader. Maar nog niet wat ik zoek.

Zernike

Nog steeds niet helemaal tevreden waag ik nog één poging in de binnenstad: de bibliotheek van theologie. Dit zou de heilige graal van de stille studieplekken moeten zijn. Om er te komen moet ik via de kantine van het Academiegebouw door een deur naar buiten, waarna ik uitkom op een binnenplein. Vervolgens ga ik rechts via een trap naar boven, om door een zware deur uit te komen in een ruimte vol oude boeken en trappen. Wat een plek! Tussen de boekenkasten staan bureaus, waar studenten ijverig bezig zijn. De plekken zijn ruim en er zijn stopcontacten voor je laptop. Hier heb ik totaal geen last van de studenten om mij heen. Ik ben verkocht. Enige nadeel: er zijn wel heel weinig bureaus. Om te scoren moet je er echt om half negen staan en nog geluk hebben ook. Toch ben ik tevreden. Doodse stilte, binnen een straal van drie meter geen student te vinden, afgesloten tussen theologieboeken… wie weet komt het nog goed met dat essay.

De tijd dringt. Een vriendin ontdekte eens een plekje op het Zernike dat bijna niemand kent. Het is in het Duisenberg Gebouw op de bovenste verdieping. Om er te komen moet ik met de lift naar de achtste, dan via de trappengang naar de negende, naar rechts en dan tref ik, aan het einde van een gang, weer een paar booths. Hier moet het zijn. Al snel kom ik erachter waarom dit ‘geheime’ plekje zo afgelegen ligt: ook deze ruimte is voor honours-studenten. Gelukkig doet ook hier niemand moeilijk. Toch voel ik mij opgelaten. In het Acade-

u k r an t. n l 13

Uitgaan WAT DOET ALCOHOL MET JE LIJF?

Nooit meer

Al eens keer zwalkend thuisgekomen na een nacht doorhalen? Sprak je met dubbele tong, begon het plafond te draaien, werd je misselijk, keek je scheel? In dit verhaal lees je wat een avondje zuipen met je lichaam doet. En daarna wil je (misschien) nooit meer dronken wordenâ&#x20AC;Ś Door Simone Harmsen / Foto Reyer Boxem

21:00 vrijdagavond

Na een week colleges en met je neus in de boeken heb je wel een avondje drinken met je vrienden verdiend. De kratten staan opgestapeld, de koelkast ligt vol. Het feest kan beginnen. De stof die we in de volksmond alcohol noemen, heeft de chemische naam ethanol. Ethanol is oplosbaar in zowel water als vet en kan daardoor al onze lichaamscellen binnendringen. Tien minuten nadat de doppen van de eerste pijpjes zijn gewipt, bereiken

14 u k r a n t.n l

zuipen

via de maagwand de eerste ethanolmoleculen de bloedbaan. Daarna lopen ook de cellen in het lichaam langzaam vol. Na een biertje of vier bereikt de ethanol de hersenen, ebt de studiestress weg en maakt die plaats voor een relaxed gevoel. Wat er eigenlijk gebeurt: het verstomt allemaal een beetje daarboven, in je hoofd. Hoe dat komt? In je hersenen zitten GABAreceptoren. Als deze worden geprikkeld, bijvoorbeeld door alcohol, gaan je hersencellen minder signalen naar elkaar sturen. Je raakt als het ware verdoofd. Dat proces wordt versterkt omdat ethanol tegelijkertijd de NMDA-receptor, die juist voor activiteit

zorgt, blokkeert. Kortom, je hersenen worden minder actief. ‘Alcohol werkt op dezelfde manier als de stoffen waarmee je onder narcose wordt gebracht’, legt toxicoloog Daan Touw van het UMCG uit. ‘Doordat zenuwimpulsen worden geblokkeerd, raak je ontspannen en kun je minder goed nadenken.’ En je voelt je prettiger. Dat komt door ons beloningssysteem, een gebied in de hersenen dat wordt geactiveerd als je iets leuks doet, verliefd bent of lekker dineert; het stemt ons gelukzalig, blij en vrolijk. Alcohol doet hetzelfde, al is niet precies bekend hoe dat in zijn werk gaat.

23:59 vrijdagavond

De klok van de Martinitoren slaat twaalf uur. De nacht is nog jong. Het feest wordt voortgezet in de stad. Maar verhip, je fiets is spoorloos. Voor het huis? In de stalling? Tegen die boom? Alcohol leidt al heel snel tot geheugenverlies, waarschuwt kinderarts Boudien Flapper. ‘Al na een paar drankjes zie je effect op de hersenen. Je denkt misschien dat je nog prima functioneert. Maar scans laten zien dat na een kleine hoeveelheid alcohol delen

u k r an t. n l 15

van je hersenen worden uitgeschakeld’, zegt Flapper. Terug naar je fiets. Die wordt, met hulp van enkele vrienden, gevonden. Ah, dus toch tegen de boom even verderop. De stoet vertrekt richting de kroeg. Daar eerst maar eens op zoek naar het toilet – altijd hetzelfde liedje. Je nieren maken namelijk overuren. Toxicoloog Touw: ‘Alcohol onderdrukt de aanmaak van het antidiuretisch hormoon (ADH), dat op zijn beurt de aanmaak van urine remt.’ Je kunt snel uitdrogen door de verhoogde urineproductie. Voor iedere gram alcohol die je binnenkrijgt, plas je namelijk tien milliliter extra water uit. In een flesje bier zit 16,5 gram alcohol. Als je om een uur of één zes flesjes bier achter de kiezen hebt, plas je dus al bijna een liter extra. Plus natuurlijk het volume van de biertjes zelf. Na tien bier voel je hem al behoorlijk zitten maar we -gaan-nog-niet-naar-huis-noglange-niet-nog-lange-niet. Adrenaline uit je bijnieren zorgt ervoor dat je je onvermoeibaar voelt. Je gaat door naar de disco. Al zwetend hos je daar over de dansvloer, je hebt het warm. Dat ligt niet aan de omgeving, maar komt omdat de bloedvaten in je huid verwijden en je veel lichaamswarmte verliest. Je voelt je verhit, maar eigenlijk koel je af. Vergeet je jas dus niet als je even een luchtje gaat scheppen. Want onderkoeling ligt op de loer.

02:00 vrijdag op zaterdag

De dj draait Michael Jackson. Je denkt de blits te maken met een perfecte uitvoering van de moonwalk. Je ziet de meewarige blikken niet. Je danspasjes hebben echt hun beste tijd gehad, want je benen en je armen doen niet wat je denkt wat ze doen. Je kleine hersenen, beneden in het achterhoofd, zijn inmiddels danig verdoofd. Die controleren je bewegingen en dat gaat dus niet zo goed meer. Daarbij komt dat je evenwichtsorgaan van de leg is. Om te begrijpen wat alcohol met je evenwichtsorgaan doet, moeten we eerst de anatomie van dit orgaan begrijpen. Het evenwichtsorgaan kan in meerdere richtin-

gen draaibewegingen en snelheidsveranderingen registreren. Het is gevuld met een vloeistof. Als je beweegt, blijft de vloeistof nog even stilstaan en drukt daardoor tegen een membraan. Dat stuurt een seintje naar de hersenen: ik beweeg. Het membraan zit na al die biertjes vol met ethanol en wordt daardoor lichter. Het gaat ‘zweven’ en geeft de hersenen het valse signaal dat je draait. Je gaat daarom compenseren voor bewegingen die je niet maakt; de moonwalk wordt na vijftien bier daardoor een vorm van gecontroleerd struikelen.

05:00 zaterdagochtend

Twintig bier en enkele shotjes hebben hun werk gedaan: je bent ladderzat, al ben je zelf de laatste die dat in de gaten heeft. Als je goed in de spiegel kijkt, zie je dat je ogen heen-en-weer schieten. Je hersenen, op het verkeerde been gezet door je evenwichtsorgaan, zijn in de waan dat je draait en sturen een stroom van berichtjes naar de ogen. Die bewegen mee met een draaibeweging die er niet is. Dit fenomeen heet nystagmus. Het is een van de redenen dat dat leuke blonde meisje je enigszins verontrust aankijkt. Naast de controle over je blaas ben je nu ook al je charmes kwijt. Overmoedig door de drank spreek je haar aan, maar ze verstaat je niet. De alcohol heeft je kleine hersenen inmiddels zo verdoofd, dat je zelfs je tong niet goed meer kunt besturen. Je voelt een golf van misselijkheid opkomen. ‘Braken is meemaken!’, brult een vriend op links. Kinderarts Boudien Flapper: ‘Alcohol irriteert de maagwand, waardoor je een acute maagontsteking krijgt.’ Tel daarbij op dat je dronken evenwichtsorgaan het braakcentrum in je hersenen activeert, en voor je het weet hang je boven de pot. Ineens wil je naar huis. Zonder afscheid te nemen, spring je op de fiets en eenmaal thuis in bed begint de wereld pas echt te tollen. Je gaat op je rechterzij liggen en de wereld draait naar rechts, want dat signaal geeft het zwevende membraan. Je draait naar links. En de wereld draait naar links. Want het membraan zweeft de andere kant op. De hele wereld lijkt dan te tollen.

De acute maagontsteking speelt op. Je struikelt als je je bed uitstapt. De wc is dichtbij, maar toch net iets te ver weg. Nou ja, dat ruimen we dan later wel op…

--:-the day after

Na een paar onrustige uren slapen word je wakker. Waarom draait alles nog steeds? Je evenwichtsorgaan is nog onder invloed. De vloeistof in je evenwichtsorgaan zit nu pas vol met alcohol, waardoor het membraan zwaarder is en zakt. Ook nu krijgen je hersenen een vals signaal en blijft de wereld tollen. De remedie is om weer een biertje open te trekken; dat herstelt het evenwicht tussen membraan en vloeistof. Je maag is nog niet hersteld van de aanslag van het avondje doorzakken. De maagwand blijft ontstoken. Daar kun je ook the day after nog behoorlijk last van hebben. De misselijkheid bij een kater, aldus kinderarts Flapper. Je hoofd bonst. Toxicoloog Touw: ‘Vaak wordt hoofdpijn door drank toegewezen aan uitdroging.’ Dat is niet zo eenduidig, stelt hij. Er zijn theorieën dat hoofdpijn ontstaat door het uitzetten van de bloedvaten in je hersenen, of doordat het hersenvlies krimpt door uitdroging. ‘De waarheid is dat we het niet zo goed weten’, benadrukt Touw. Terwijl je naar het toilet strompelt, breekt het zweet je uit. Je interne thermostaat laat het afweten, gesaboteerd door de vele liters bier. De kachel lijkt oververhit. Een paracetamolletje biedt soelaas, dankzij zijn koortsverlagende eigenschappen. En drink de kraan er maar bij leeg, want de meeste effecten van je kater zijn waarschijnlijk te wijten aan uitdroging. Waarschijnlijk. ‘Want eigenlijk weten we nog lang niet wat alcohol precies met je lichaam doet’, vertelt Flapper. Terug in bed. Terwijl je de dekens weer over je heen trekt, je hoofd bonst en je maag zich nogmaals samentrekt, weet je het zeker: ‘Ik drink nooit, nee nóóit meer…’

16 uk r an t.n l

Centjes VIJF VRAGEN OVER LENEN

Blijf het geld de baas Die leenangst? Die zijn studenten wel kwijt, constateerde financieel kenniscentrum Nibud afgelopen jaar. Ze lenen nu zelfs om te sparen. Maar hoe slim is dat? Door Thereza Langeler

De rente bij DUO is nul procent, dus als ik mijn lening op een spaarrekening zet, verdien ik erop. Ik kan er zelfs mee beleggen. Strak plan, toch? Sparen van je lening is inderdaad een optie. Zo heb je geld achter de hand en dat is prettig, zeker voor de periode tussen je afstuderen en je eerste baan. Maar dan moet je dat wel volhouden tot je afgestudeerd bent. Dus als je wasmachine kapot gaat of je wilt een nieuwe telefoon, weersta dan de verleiding maar 's. Daarnaast blijft het sparen met geleend geld. Kies je ervoor om het maximale bedrag van DUO op een spaarrekening te laten storten, besef dan dat het leeuwendeel na je studie weer voor DUO is. Je winst is dan dat kleine beetje rente. En dat is echt niet veel: met de huidige spaarrente van 0,3 procent ‘verdien’ je met een bedrag van 10.000 euro 30 euro. Ga je beleggen, dan bestaat de kans dat je veel meer verdient. Even zo groot is de kans dat je hele lening in rook opgaat. Niet zo’n strak plan dus. Bewaar je beleggingsplannen liever voor als je geld hebt dat je écht kunt missen. Daarnaast is het natuurlijk niet zo netjes om te speculeren met geld dat de overheid beschikbaar stelt voor studiekosten.

Goed, lenen maakt schuld. Hoe erg is dat? Dat is geen grote ramp. Het leenstelsel heet niet voor niets sociaal: je leent goedkoop, je krijgt 35 jaar de tijd om terug te betalen, en als je even niets verdient, hoef je ook niet af te lossen. Je krijgt wél een beetje last van je studieschuld als je een grote aankoop wilt doen. Als je een hypotheek aanvraagt, weegt de bank je schulden mee bij het bepalen hoeveel je kunt lenen. Dan kan die vijftienduizend euro van DUO het verschil zijn tussen wel of niet je droomhuis kopen. Een studieschuld wordt niet aangemeld bij de Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR); je bent zelf verplicht hem te melden bij je bank. Mocht je geweten het aankunnen, dan zou je kunnen besluiten om dat níet te doen. Zonder risico’s is dat niet. Krijg je onverhoopt betalingsproblemen, dan hoef je van de bank geen coulance te verwachten als blijkt dat je een schuld hebt verzwegen.

En als ik DUO er buiten houd? Misschien willen m’n ouders me wel wat lenen? Je kunt ervoor kiezen om, zoals dat heet, een informele lening af te sluiten bij vrienden of familie. Levert minder gedoe op bij het afsluiten van een hypotheek. De hamvraag is of de relatie met die vriend, oom, nicht of

ouder tegen de lening bestand is. Die zou wel eens een knauw op kunnen lopen als je geld in andere dingen steekt dan de geldschieter verwachtte. Een vakantie met je dispuut in plaats van een termijn collegegeld, om maar iets te noemen. Daarnaast voelt een onafgeloste schuld bij een naaste vaak vervelender dan een bij een grote, onpersoonlijke organisatie. Wat kan jou het schelen als de Dienst Uitvoering Onderwijs een honderdje per maand misloopt. Maar als het je lieve, gulle grootmoeder is die naar haar honderdjes kan fluiten, wordt het een ander verhaal.

Kan ik het beste helemaal niks lenen en mijn hele studietijd op een houtje bijten? Als je lenen kunt voorkomen omdat je veel geld krijgt of verdient, dan moet je dat doen. Heb je het niet zo gelukkig getroffen, maak dan vooral gebruik van het leenstelsel. Dat is ervoor bedoeld om hoger onderwijs bereikbaar te houden voor iedereen. Dus ook degenen zonder rijke ouders of knettersuccesvol eigen bedrijf. Het is hier ook goed om het aloude cliché van stal te halen: een studielening is een investering in je toekomst. Later levert je opleiding je hopelijk een mooie baan op, en dan betaal je die investering weer terug. Op een houtje bijten is dus nergens voor nodig. Leen wat je nodig hebt, niet meer, maar ook zeker niet minder.

Klinkt mooi, maar hoe houd ik mijn leengedrag in de hand? Het sleutelwoord is overzicht. Houd bij welke inkomsten je hebt en wat je uitgeeft. Voor dat overzicht is het slim zo weinig mogelijk rood te staan. Het lijkt misschien plezierig om even verder te kunnen na de nul, maar rood staan beneemt je het zicht op wat je precies te besteden hebt. Bovendien betaal je zomaar 12 tot 14 procent rente. Het kan helpen om twee verschillende rekeningen te hebben. Eentje voor geld dat écht van jou is (giften van je ouders, salaris van een bijbaantje) en eentje voor geleend geld. Studiekosten betaal je van je leenrekening, leuke dingen doe je van de andere. Zo zie je precies hoeveel je leent en waar je het aan uitgeeft. Deze experts gaven onze antwoorden: Zelfstandig budgetcoach Monica ten Hoove; Karin Radstaak van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud). Assistent professor economie Raun van Ooijen van de RUG. Hij is gespecialiseerd in sparen en consumentengedrag en doet onderzoek naar sparen.

u k r an t. n l 17

Verlies

EEN BANK VOOR WYTZE

Nooit meer in de gracht pissen Jongens van achttien horen niet te overlijden. Toch raakten Steven Gast en Joop Stolle in 2016 plotseling hun vriend en huisgenoot Wytze Pennink kwijt. Nu vertellen ze iedereen die het maar wil horen: pas op jezelf en elkaar. Door Thereza Langeler Foto's Reyer Boxem & archief Steven Gast

oms ontmoet je iemand met wie het klikt. Je weet misschien niet eens waarom, maar je voelt: dit zit wel snor. Zo was het voor de bewoners van Pension Dieters, een Vindicat huis in het noorden van de stad, toen eerstejaars Wytze kwam logeren in de KEI-week. ‘Hij paste meteen’, herinnert Steven Gast zich, een van de bewoners. ‘Hij was zo vrolijk

18 uk r an t.n l

gedenkteken voorzien. Iets dat zei: pas op jezelf, wees voorzichtig. Dus staat er nu een bankje. Of zeg eigenlijk maar gerust ‘bank’. Hij is opvallend breed, en van onbeschilderd hout. In de stoep eronder zit een tegel met een tekening – een beetje zoals het lieveheersbeestje tegen zinloos geweld. Op deze tegel staat een hand, drie vingers tegen de palm gevouwen, de duim en pink gestrekt. Shaka sign heet het gebaar, of ook wel hang loose. ‘Hang loose, dat was Wytze’, zegt Joop. ‘Relaxt en laid back, maar ook altijd aan het genieten.’ Steven: ‘En hij maakte dat gebaar echt de he-le tijd.’

Nieuw begin

en positief. Ik dacht: met deze jongen zou ik heel leuk vier jaar in huis kunnen wonen.’ Het werden nog geen vier maanden. De achttienjarige Wytze Pennink kwam na een avond stappen in oktober 2016 niet meer thuis. Hij raakte ter hoogte van de Kijk in ’t Jatbrug te water – hoe het precies gebeurde, weet niemand. Nu, ruim ander half jaar later, staat er vlakbij die brug een bankje, speciaal voor hem.

Tekening ‘Dat idee hadden we eigenlijk meteen al’, vertelt Joop Stolle, een andere huisgenoot. Hij heeft samen met Steven en met Wytzes broer Sjoerd gezorgd dat de bank er kwam. ‘Er moest íets komen, vonden we.’ De jongens wilden een plek creëren waar nabestaanden naartoe konden gaan, en te gelijk de plaats des onheils van een zichtbaar

Groningen was voor Wytze een nieuw begin, zoals de stad dat elk jaar voor veel eerste jaarsstudenten is. ‘Hij had in het begin iets introverts, maar hij kwam steeds meer tot bloei’, herinnert Joop zich. Vindicat, nieuwe vrienden, fijn huis, feesten: alles was even mooi en Wytze ging er helemaal in op. Toen hij op een vrijdagochtend in oktober niet thuis was, gingen zijn huisgenoten er van uit dat hij na het stappen bij een vriend was blijven slapen. Deed hij wel vaker. Hij zou vanzelf verschijnen. Maar het werd later op de middag, en daarna werd het avond, en Wytze bleef weg. ‘Toen sloeg de stress wel toe’, zegt Joop. Hij was intussen bij zijn ouders thuis in Amster dam, maar keerde direct naar Groningen te rug. De dagen erna zou hij onvermoeibaar de delen van de stad uitkammen waar Wytze geweest zou kunnen zijn, geholpen door honderden andere Vindicatleden en Stadjers. ‘Die dagen waren een roes’, zegt Joop. ‘Een soort zwart gat’, zegt Steven. De jongens sliepen niet, zaten zelfs nau welijks stil, want zodra je stilzat, werd je gek. Pension Dieters was dat weekend een uitvalsbasis waar Wytzes familie bijeen zat, waar de zoekers elkaar op de hoogte hielden en waar vrienden bakken lasagne kwamen brengen. Op zaterdag besloten ze speurhonden in te zetten. Zondag begon de politie met duiken. Wytze bleef weg. Omdat geen mens eeuwig in een zwart gat kan zitten, zaten Joop en Steven maandag middag bij een koffietentje in de Oude Kijk in ’t Jatstraat. ‘Daar hoorden we de sirenes’, zegt Joop. ‘De ambulances reden ons voorbij, richting de brug. Toen wisten we dat hij was

u k r an t. n l 19

gevonden.’ Het is allemaal al meer dan anderhalf jaar geleden. Ze hebben er al vaker over verteld. De woorden komen er inmiddels vrij gemakkelijk uit, met haast iets van routine. Maar het verhaal went nooit, niet echt. ‘Wat het zo bizar maakt: hij was zó jong’, vat Joop samen. ‘Dan mag zoiets helemaal niet gebeuren.’

Mensen gaan dood Dat vonden de jongens allebei, meteen al, en dat vinden ze nog steeds. Als ze mensen spraken over het gebeurde, en over de dood in het algemeen, hoorden ze nogal eens: ‘C’est ça. Mensen gaan dood, daar doe je niets aan.’ Bullshit, vindt Steven. ‘Natuurlijk kun je daar wel wat aan doen.’ Steven houdt sowieso van doen. ‘Verslaafd’, zo noemt hij het zelf. Hij is van nature geen bankhanger; heeft hij vrije tijd, dan vindt hij iets te klussen, te regelen of te maken. Dus toen zijn goede vriend en huisgenoot ineens uit het leven verdween, zomaar, zonder reden, nam Steven zich voor: we gaan iets doen. ‘We willen mensen bewuster maken’, legt hij uit. ‘Samen uit, samen thuis – dat moet echt de standaard worden.’ Hij en zijn huisgenoten werden ambassadeurs van het voorzichtig zijn. Ze schreven een boodschap

voor nieuwe eerstejaars, die in het KEI-infor matieboekje werd gedrukt: ‘Geniet van alles wat het studentenleven je te bieden heeft, maar let op jezelf en eveneens op elkaar.’ Ook binnen Vindicat promoten ze on vermoeibaar de ‘samen uit, samen thuis’gedachte, onder meer in de introductietijd. Het blijft niet onopgemerkt, zien ze om zich heen: verenigingsleden fietsen of lopen nu veel vaker samen naar huis na het stappen. ‘En wij pissen nooit meer in een gracht’, zegt Joop. ‘Ik besef ook wel dat je een ongeluk nooit helemaal kunt voorkomen’, geeft Steven schoorvoetend toe. ‘Maar je kunt het in elk geval proberen.’ Een half jaar na Wytzes ongeluk mailde hij de gemeente Groningen. ‘Gewoon via zo’n contactformulier, je weet wel: naam, adres, vraag, enzovoort.’ Hij legde zo bondig mogelijk uit dat ze graag een bankje wilden aanbieden aan de gemeente. Een simpel bankje, waar de familie en vrienden van Wytze altijd naartoe konden gaan en die studenten konden zien op weg naar college. Op goed geluk stuurde hij het verzoek in. Niet geschoten is altijd mis.

Burgemeester Binnen no time reageerde de burgemees ter. Hij vond het een geweldig idee en wou

graag persoonlijk met ze om tafel. ‘Ze waren bij de gemeente echt direct on board’, zegt Joop. ‘Die vertraging is niet hun schuld, dat is misschien goed om erbij te zeggen.’ Nee, het lag aan de Aanpak Diepen ring. Het Lopendediep werd vernieuwd en daar moest op gewacht worden. In de tussentijd konden de jongens mooi aan de slag, samen met ambtenaar Arda Klijnsma, die hen heeft begeleid. Zij zouden de bank financieren, was het idee, en de gemeente zorgde voor de plaatsing.

Handgebaar Om het benodigde geld in te zamelen, lanceerden de jongens de website 07102016.net – Wytzes overlijdensdatum. Via die site verkochten ze eigengemaakte kunstwerken. Steven maakte tekeningen in Andy Warhol-achtige pop art-stijl, in allerlei verschillende kleuren. Allemaal met dat handgebaar dat ze Wytze tot vervelens toe hadden zien maken: hang loose. Nu staat de kroon op hun harde werk eindelijk op zijn plek. Een opvallend brede bank, van onbeschilderd hout, die vanaf de noordzijde van het Lopendediep uitziet op het water. Steven en Joop zijn er blij mee. ‘Het is mooi dat hij zo sober is geworden’, vindt Steven. ‘Want zo was Wytze ook. Bescheiden en oprecht.’

20 u k r a n t.n l

Vakantie DE ALLERBESTE SMOEZEN

Hoe bedot ik mijn docent? Een overleden kat, een afgefikt huis: je moet íets zeggen als je ergens in het komende jaar onder een verplicht college uit wilt komen. Maar hoe voorkom je argwaan bij je docent? Hoogleraar sociale psychologie Arie Dijkstra geeft advies. Door Puck Swarte / illustratie René Lapoutre

‘Ik heb een hernia’ Het is belangrijk dat de leugen betrouw baar is en het liefst niet controleerbaar. Liegen dat je een hernia hebt om dan de week daarna weer in de les te verschijnen, is dus niet zo handig. ‘En als ze toch gaan controleren, moet je bij wijze van spreken al je huisgenoten instrueren dat je inderdaad doodziek op bed ligt. Dat is een heel gedoe, maar kan wel.’

‘Ik heb een trouwerij van m’n broer’ Kijk uit met het nadoen van emoties. Heel blij doen, omdat je zogenaamd naar de brui loft van je broer moet, is volgens Dijkstra riskant: ‘Bij vreugde hoort er namelijk een klein spiertje onder je oog mee te bewegen als je lacht. Bij een neplach is het belangrijk dat het spiertje dan ook mee beweegt. Het probleem is alleen dat maar twintig procent van de mensen in staat is dat spiertje te be heersen. En ook al hebben de docenten geen geoefend oog, door intuïtie en opgebouwde kennis zullen ze toch het gevoel hebben dat je niet eerlijk bent.’ Mocht je daarom voor een droevige smoes willen gaan, bijvoorbeeld dat je relatie net over is, dan moet je er volgens Dijkstra voor zorgen dat je je gezicht goed in de plooi weet te houden: ‘Het is zaak dat de spieren in je gezicht tijdens het liegen symmetrisch zijn. Uit onderzoek blijkt dat als je mensen vraagt om een emotie te faken, er vaak verschillen zitten in die spieren. Als je dit zo symmetrisch mogelijk weet te houden, heb je een grotere kans dat je leugen echt lijkt.’

‘M’n oma is overleden’ Van te voren uitzoeken wat voor docent je voor je hebt, scheelt ook al een boel. Is hij gevoelig? Is ze heel streng? ‘Elke docent

maakt zijn eigen afwegingen. Ik hoor stu denten wel eens zeggen “mijn oma is over leden, dus ik heb mij niet goed voor kunnen bereiden op het tentamen”. Daar heb ik weinig mededogen mee, want oma’s horen nou eenmaal te overlijden. Maar als je bij mij komt met een verhaal over je zieke hond die naar de dierenarts moet, heb ik daar direct begrip voor. Doordat ik onderzoek doe naar honden en er zelf drie heb, begrijp ik maar al te goed dat je er voor die beesten moet zijn.’ Check dus de Facebookpagina van je docent. ‘Misschien zie je op z’n Facebook wel staan dat hij enorm houdt van muziek maken. Zorg dat je smoes daarop aansluit. Verzin bijvoorbeeld dat je een belangrijk optreden hebt die dag wat je anders zou moeten laten schieten.’

‘Ik heb een sollicitatiegesprek’ Het belangrijkste is volgens Dijkstra de voorbereiding. Je moet je leugen goed ontwerpen en uitdenken, want er is een grote kans dat de docent doorvraagt. Kom dus niet aan met ‘ik heb een sollicitatiege sprek’, maar bedenk waar je gaat solliciteren en waarom die baan zo belangrijk voor jou

is. ‘Ook moet je van tevoren nadenken over compenserend gedrag. Zeg bijvoorbeeld dat je het zelf ook heel rot vindt. Dat heeft niks met de leugen te maken, maar zorgt er wel voor dat het plausibel overkomt. Je moet het inkleden alsof je zelf lijdt. Dan wordt de pakkans kleiner.’

‘Ik heb die dag een tennistoernooi’ Gebruik geen leugen waarbij het lijkt alsof je jezelf belangrijker vindt dan het college. Zeggen dat je die dag een belangrijk tennis toernooi hebt, komt egoïstisch over. Volgens Dijkstra moet je er juist voor zorgen dat de docent sympathie voor je krijgt. Barst desnoods in huilen uit als je uitlegt dat je vanwege alle stress tegen een burnout aan zit en een pauze nodig hebt. ‘Huilen maakt altijd wel indruk. Jezelf als slachtoffer neerzetten of een nobele daad verrichten werkt ook goed. Als je verzint dat je met je moeder mee moet naar het ziekenhuis, kun je gerust zeggen dat dat prioriteit heeft. Het gaat erom dat de docent jouw excuus vindt opwegen tegen het belang van de les.’

u k r an t. n l 21

Heb jij ook wel eens zin om de hectiek van de stad, het studeren, de drukte te ontvluchten? Kom dan eens langs bij de Hortus botanicus Haren! De Hortus is een enorme tuin van wel 20 ha. op maar 20 minuten fietsen van het centrum van Groningen of bereikbaar met bus 51 vanaf station Groningen. Ideaal om na een paar uur druk studeren even tot rust te komen! De Hortus heeft veel verschillende tuinen, zoals de voor Europa unieke Chinese tuin, een wilde plantentuin en een Keltische tuin met overal veel bijzondere hoekjes, vijvers en plekjes waar je van de rust en natuur kunt genieten. Je zou natuurlijk ook je boeken mee kunnen nemen en in alle rust hier komen studeren! Middenin de Hortus staat het gezellige Grand CafĂŠ De Plantage, waar je heerlijk belegde broodjes kunt eten met een lekkere kop cappuccino erbij! Studenten van de RUG of Hanzehogeschool kunnen voor slechts 10 euro een jaarabonnement kopen en hebben dan onbeperkt toegang tot dit groene hart! Pak snel de fiets of de bus en kom eens kijken! De Hortus is elke dag open van 10.00-17.00 uur. Voor meer informatie, kijk op onze website: www.hortusharen.nl

22 u k r a n t.n l

Wij & zij NEDERLANDERS & VOOROORDELEN

Geintje? Nee, discriminatie Internationale studenten krijgen dagelijks te maken met uitsluiting en indirecte vooroordelen van hun Nederlandse medestudenten. En Nederlanders hebben vaak niet eens door dat ze het doen. ‘Ze denken dat ze direct zijn, maar ze zijn gewoon onbeleefd.’ Door Megan Embry / illustratie RenÉ Lapoutre Vertaling door Sarah van Steenderen

lejandra Hernandez is PhD-student uit Mexico. En daar wordt ze door haar Nederlandse collega’s vaak aan herinnerd. ‘Nederlanders hebben een raar gevoel voor humor’, zegt Hernandez. ‘De eerste keer dat iemand me “Consuela” noemde, lachte ik erom. Maar na de tiende keer was het niet meer grappig.’ ‘Consuela’ is een personage, een schoonmaakster van Mexicaanse afkomst, in de Amerikaanse televisieserie Family Guy. Zij komt voor in een aflevering met daarin een spelshow: Are You Smarter Than a Hispanic Maid? Niet echt een flatteus stereotype. De internationale studenten zijn het er allemaal over eens: het is niet grappig. ‘Waarom vindt die serie dat mensen van mijn afkomst alleen maar dat soort werk kunnen doen?’ vraagt ze zich af. ‘En schoonmaker zijn is supereerlijk werk! Mexico heeft ook ingenieurs en Nobelprijswinnaars voortgebracht. Ik doe precies hetzelfde werk als mijn collega’s. Dus waarom maken ze dan telkens dit soort opmerkingen? Ze denken dat ze direct zijn, maar ze zijn gewoon onbeleefd.’ Alejandra is niet de enige die zich stoort aan stereotyperende grappen, zo blijkt uit een enquête die de UK hield onder meer dan driehonderd internationals. In de afgelopen drie maanden heeft 42 procent van de ondervraagden wel eens negatieve grapjes of opmerkingen over hun nationaliteit of

u k r an t. n l 23

cultuur gehoord van studenten, medewerkers of collega’s. 13,6 procent van de respondenten spreekt van openlijk racistische opmerkingen.

Niet grappig Maria Kovacevic komt uit Montenegro. Zij is al lang de tel kwijtgeraakt van de reeks ongepaste opmerkingen die ze te horen kreeg tijdens haar PhD-traject in natuurkunde aan de RUG. ‘Een student zei tegen me: “Oh, je komt uit Montenegro. Je wil niet weten wat wij hier van jouw soort mensen vinden”.’ Zij en haar andere internationale vrienden hadden het vaak over zulke opmerkingen. Het feit dat ze niet de enige was, stelde haar

niet gerust. ‘Het is gewoon zo fout. Wat is dit voor samenleving? Ik kwam naar Nederland, omdat ik dacht dat het een vrij en open land was’, zegt ze. ‘En misschien word je niet zo behandeld als je Nederlands bent. Maar als je een andere nationaliteit hebt, moet je oppassen.’ Violeta Stojanovska is PhD-student en komt uit Macedonië. Ze vraagt zich af wat erger is: zelf een grapje naar je hoofd geslingerd krijgen, of je medeplichtig voelen als er een grap over iemand anders gemaakt wordt. ‘In het eerste jaar van mijn PhD zat ik in een collegezaal vol Nederlandse studenten. Een Chinese studente kwam binnen om met een van hen te praten. Zodra ze weer weg was, begon iedereen te lachen en maakten ze

grapjes over hoe ze praatte en zich gedroeg. Ze noemden haar “kruiperig”. 'Ik was echt geschokt. Dat zijn de doctors van de toekomst? Maar ik was te bang om er iets van te zeggen, omdat ik de enige niet-Nederlandse in de zaal was. Ik vroeg me af of ze dat ook deden wanneer ik de ruimte verliet.’

Hoe is het zover gekomen? In de jaren negentig van de vorige eeuw ontwikkelde Tom Pettigrew, een Amerikaanse sociaal psycholoog aan de Universiteit van Amsterdam, een methode om ‘subtiele’ en ‘openlijke’ vooroordelen te meten. Zijn team concludeerde dat Nederland bol staat van de subtiele vooroordelen. Het resultaat kwam als een verrassing voor een land dat zichzelf als een van de meest tolerante landen van de wereld ziet, zegt Ernestine Gordijn, sociaal psycholoog aan de RUG. Over het algemeen hebben mensen het niet eens door dat ze bevooroordeeld zijn. ‘In Nederland denken mensen altijd dat ze open en direct zijn, maar ze zijn zich vaak niet bewust van hun eigen vooroordelen. Ik wil niet beweren dat Nederlanders racistischer zijn dan anderen. Maar ik denk wel dat ze heel naïef zijn over hun racisme.’ Ludo Aerts studeert geschiedenis en godsdienstwetenschappen aan de RUG. Hij denkt dat het beeld dat de Nederlanders van zichzelf en de rest van de wereld hebben voornamelijk beïnvloed is door de recente geschiedenis. ‘Eind jaren tachtig ging het economisch en sociaal gezien zo goed dat we onszelf begonnen te zien als een leidende natie, met een voorbeeldfunctie. Dat is wat we onszelf graag vertellen en daardoor denken we ook dat indirect racisme en xenofobie niet bestaan.’ FEB-econoom Swarnodeep Homroy komt dit probleem vaak tegen in zijn eigen onderzoek: Mensen praten hun micro-gedrag goed door zich met het macro-gedrag van de groep te identificeren. Individuen praten hun eigen bevooroordeelde gedrag goed door te zeggen dat Nederland zo ontzettend tolerant is. Het is overigens niet alleen een probleem in Nederland, zegt Gordijn. ‘Iedereen stereotypeert. We delen alles wat we zien automatisch in categorieën in, ook mensen. Maar het probleem is nou juist dat stereotypen te simplistisch zijn, en het vaak fout hebben. Daar komt ook nog bij dat stereotypen over minderheden vaak erg negatief zijn.’ Internationals zeggen dat hun Nederlandse medestudenten hun stereotyperingen verdedigen door te zeggen dat Nederlan-

24 u k r a n t.n l

ders nou eenmaal ‘direct’ zijn. ‘Maar ook daar twijfel ik aan’, zegt Gordijn. ‘Negatieve stereotypen zorgen ervoor dat wij ons beter voelen. Zo werkt het in de sociale psychologie. Belgen zijn dom en wij zijn slim, de Duitsers zijn afstandelijk en wij zijn warm.’ Subtiele vooroordelen zijn dan ook nog eens vaak indirect in plaats van direct. Grapjes zijn een goede manier om negatieve waardeoordelen uit te spreken, want degene die het grapje vertelt is niet verantwoordelijk voor het effect dat het heeft. ‘Het is jouw schuld als je het niet grappig vindt’, zegt Paolo Petrocchi, recentelijk afgestudeerd aan de RUG. Petrocchi komt van Aruba en is dus technisch Nederlands. Toch hoort hij vaak grapjes die bevestigen dat hij er niet bij hoort. ‘Er zit altijd wel een verborgen vorm van intolerantie of racisme achter. En omdat iedereen en alles maar tolerant moet zijn, moet jij hun grapjes dus ook tolereren.’

Niet lullig bedoeld Volgens de UK-enquête denkt slechts 8,3 procent van de respondenten dat deze opmerkingen gemeen bedoeld zijn. 30 procent weet niet zo goed wat er achter de grapjes zit. 61 procent denkt dat hun medestudenten en collega’s gewoon grappig proberen te zijn. Maar volgens FEB-econoom Homroy doet dat er niet toe. ‘Het gaat erom hoe je woorden aankomen.’ Meer dan 30 procent van de ondervraagden zegt dat de grapjes wel degelijk onplezierig zijn. Een slecht gevoel voor humor betekent niet dat je andere mensen mag kwetsen, zegt Homroy. Zijn onderzoek gaat over genderdiscriminatie, maar hij denkt dat cultuurdiscriminatie daar niet veel van verschilt. Discriminatie is niet altijd opzettelijk, en vooroordelen zijn niet altijd bewust. ‘Maar het kan toch pijn doen.’ ‘Als je deel uitmaakt van de meerderheid in een samenleving, zul je niet snel doorhebben hoe vaak je anderen stereotypeert’, zegt sociaal psycholoog Gordijn. Daarom confronteert ze meerderheidsgroepen vaak met wat minderheden van hen vinden. ‘Ze zijn echt altijd verrast. Maar zij hoeven er nou eenmaal nooit over na te denken omdat zij de norm bepalen.’ Daarentegen weten minderheden dat ze op ieder willekeurig moment een stereotypering naar hun hoofd geslingerd kunnen krijgen. Deze psychologische druk kan mensen ‘onzeker of boos maken, en sommige mensen denken dat ze dit soort negatieve stereotypen moeten weerleggen door zich

anders te gaan gedragen.’ Maria Kovacevic weet precies hoe dit voelt. ‘Studenten maakten grapjes dat mensen uit voormalig Joegoslavische landen alleen maar naar Nederland kwamen om dingen te stelen’, zegt ze. ‘Dus dan vragen internationale studenten zich af of ze ook zo over hen denken. Dat we allemaal criminelen zijn.’

‘Zeg er wat van’ Probeer het eens vanuit het perspectief van de minderheden te zien, zegt Gordijn. Dat zou in principe niet zo moeilijk moeten zijn, want wie op welk moment onderdeel is van een minderheid, is niet een statisch gegeven. Nederlandse studenten hebben immers ook meegemaakt hoe ze in het buitenland of in internationale werkgroepen buitengesloten werden. ‘Een goede oplossing voor deze

subtiele vooroordelen is diversiteit’, zegt Gordijn. ‘Als we echt een internationale universiteit willen zijn, moeten we ophouden met dit soort stereotypen in de omgang met elkaar.’ Alejandra Hernandez wil graag in Nederland blijven. Net zoals de meeste studenten die meehielpen met dit artikel, durft ze niet te hard te klagen. Maar Homroy denkt dat internationale studenten een einde kunnen maken aan subtiele vooroordelen, juist als ze er iets van zeggen. ‘Mensen uit andere landen hebben soms een psychologische handicap', zegt hij. 'Als je je altijd als een minderheid voelt, probeer je niet op te vallen. Je bemoeit je liever niet met dingen. Je klaagt niet. Maar het is juist goed om je stem te gebruiken, en jezelf te laten gelden.’

u k r an t. n l 25

Voordelig huren voor studenten

Gratis bezorging door heel Nederland Reparaties zitten bij de huur inbegrepen Draag je contract makkelijk over aan je huisgenoot

Wasmachines

Drogers

Vaatwassers

En meer! Bekijk het volledige aanbod op: 26 u k r a n t.n l www.splash.nl

Bijbaantje

OP STAP MET DE RAILCATERAAR

Heetwater kamelenbult Het vergt uithoudingsvermogen om met tien liter water op je rug en een bak om je heupen het gangpad in de trein door te komen. Biologiestudente Femke Weening doet het wekelijks. Ze is railcateraar. Door Matthijs Nieuwenhuijse Foto’s Marre Meijerink

‘I

k hoef geen koffie, maar je mag me wel een mop vertellen’, zegt een onderuitgezakte hippie in een volle treincoupé tijdens de spits. Railcateraar Femke graaft diep in haar parate moppentrommel. ‘Jantje loopt met oma over straat. Als hij een snoepje wil oprapen zegt oma: "Nee, alles wat op de grond ligt is vies." Als hij even later een tientje op straat ziet, zegt oma hetzelfde. Vervolgens glijdt zij uit over een bananenschil en ligt languit op straat. Als oma vraagt of Jantje haar wil helpen, zegt hij: "Nee oma, alles wat op de grond ligt is vies."’ De hippie kijkt Femke glazig aan en grinnikt dan. ‘Die ga ik doorvertellen’, belooft hij. Ze vertelt vaker moppen op aanvraag. ‘Het hoort erbij. Gelukkig is het niet altijd zo ongemakkelijk als daarnet’, zegt Femke Weening (21) wanneer ze haar weg vervolgt. ‘Bij een groep aangeschoten studenten bijvoorbeeld heb je de lachers op je hand.’

Powerbank Femke studeert biologie aan de RUG. Sinds juni 2017 werkt ze daarnaast bij de NS Railcatering. Uitgerust met een zware heetwater-

kamelenbult en een bak lekkers trekt Femke er wekelijks op uit om te zorgen dat het de reizigers van de NS aan niets ontbreekt. Haar werkdag begint op station Zwolle. Naast de kiosk in het stationsgebouw hebben de Railcateraars hun bevoorradingsstek. Terwijl Femke zich in haar bepakking hijst, vult collega Sander haar bak bij. ‘De collega’s zijn gevarieerd, maar over het algemeen jong. Hoewel er ook een van 61 rondloopt’, vertelt Sander met een blikje cola in zijn hand. ‘Een deel doet het werk als bijbaan naast de studie, maar er zitten ook fulltimers tussen. Groot voordeel voor studenten is de flexibiliteit van de werktijden’, zegt Sander, die zelf studeert aan de LOI. Als Femke is voorzien, gaat ze naar de trein richting Almere. ‘De truc is om helemaal voorin te beginnen’, doceert Femke. ‘In Lelystad heb je dan precies een treinstel gehad en kun je overstappen naar het volgende.’

Happig In het conducteurshokje prijst Femke via de intercom haar waren aan. ‘… en u kunt gewoon pinnen’, besluit ze haar bericht. Die pinmogelijkheid heeft de omzet van de Railcatering zichtbaar doen stijgen. En dat was welkom. ‘Winst maken we nauwelijks’, licht Femke toe. ‘Railcatering is vooral een service van de NS.’ Die service voorziet Femke van een glimlach. Zelfs de stugste smartphonestaarder geeft een knikje terug wanneer Femke hem ‘goedemiddag’ toewerpt. Want de mensen in de trein naar Almere zijn happig. In iedere coupé raakt Femke wel wat koffie en een

koek kwijt. ‘Het kan beter, hoor’, zegt ze bescheiden. ‘De mensen zijn vandaag iets terughoudender.’ Het baantje bevalt goed. ‘Vooral de zelfstandigheid en het sociale aspect spreken mij aan.’ Toch zijn niet alle reizigers even gezellig. Vooral in de bovencoupés zitten werkende forensen niet te wachten op een onderbrekende snack. ‘Je wordt veel genegeerd, maar daar wen je aan. En ook aangestaard. Zo’n outfit trekt nu eenmaal bekijks.’ Vooral bij kleine kinderen maakt de heupdraagbak met lekkers – ‘een heel dikke buik’, aldus een jeugdige reiziger in de trein terug naar Zwolle – veel los. Ook fysiek is het zwaar. Het vergt uithoudingsvermogen om met tien liter water op je rug en een bak om je heupen het smalle gangpad soepel door te komen.

Dienstpolo Tegenover de soms zure gezichten en belasting staat een redelijk salaris – vijftig cent meer per uur dan het minimumloon – en gezellige collega’s. ‘Het werk zelf doe je alleen, maar tussendoor heb je veel contact met elkaar’, vertelt Femke tijdens haar pauze in het Railcateraarshonk op station Zwolle. Ze kan haar dienstpolo weer uittrekken in de kleedruimte, met een bordje met de tekst 'Je hoeft niet gek te zijn om hier te werken, maar het helpt wel' aan de muur. Ze grinnikt. ‘Iedereen hier is lekker gek. Dat is ook wel nodig, denk ik, om in de trein zo op te vallen en met een grap of mop het de mensen naar de zin te maken.’

u k r an t. n l 27

Dit magazine is mogelijk gemaakt door

QPS Groningen

QPS doet onafhankelijk geneesmiddelenonderzoek. Vanuit de klinieken rondom het UMCG leveren jaarlijks 1700 vrijwilligers een belangrijke bijdrage aan mogelijke medicijnen voor patiënten.

Help jij ook mee? SE

Onderzoek CS0295 € 4262,- bruto + reiskosten  Vrouwen, 18-35 jaar 

17 onderzoeksdagen

KT O

BE Onderzoek CS0294 R € 1426-1745,- bruto + reiskosten

 Mannen, 18-45 jaar 

9 of 11 onderzoeksdagen

Informatie en aanmelden: www.qpsvrijwilliger.nl