badań - nie należą do ich twórców lecz przechodzą na wydawców. Głównymi klientami wydawnictw są biblioteki, które również pieniądze na zakup otrzymują z funduszy publicznych. Prywatne wydawnictwa rozkwitają kosztem publicznych wydatków na rozwój wiedzy i nauki oraz działalności edukacyjnej.
Istnieją dwa główne modele ruchu Open Access:
Open Access
– to wolny, bezpłatny, ale także powszechny, trwały i szybki dostęp do publikacji elektronicznych o treściach naukowych i edukacyjnych. Każdy użytkownik sieci ma prawo czytać, kopiować, drukować, rozpowszechniać, indeksować, cytować i przeszukiwać zasoby otwarte, w tym pełne teksty artykułów, raportów z badań, materiałów konferencyjnych, wykładów akademickich i książek opublikowanych w modelu Open Access. Użytkownik korzysta z materiałów bez ograniczeń finansowych, prawnych i technicznych, przy zachowaniu praw autorskich. Open Access Week (Tydzień Otwartego Dostępu) jest międzynarodowym wydarzeniem promującym tę formę udostępniania informacji w sieci. Jego celem jest uświadamianie naukowcom, jakie korzyści płyną z powszechnego dostępu do treści naukowych. W tym roku impreza odbędzie się po raz ósmy i przypada w dniach 19 – 25 października 2015 r. pod hasłem „Otwartość dla współpracy” (Open for Collaboration).
Geneza Genezę ruchu Open Access stanowią obecne realia, w których badania naukowe finansowane są z pieniędzy publicznych, podczas gdy autorskie prawa majątkowe po opublikowaniu wyników
1. Repozytoria – tzw. zielona droga (green road). Archiwizacja kopii własnej pracy w otwartych archiwach. Obecnie wszystkie repozytoria można wyszukiwać na portalu Open DOAR (Directory of Open Access Repositories) www.opendoar.org . Można wyróżnić dwa rodzaje repozytoriów: a). repozytoria instytucjonalne – np. uniwersyteckie, gromadzą artykuły, dysertacje naukowy, wykłady i inne materiały zarchiwizowane przez swoich pracowników.
WSB-NLU – Wyższa Szkoła Biznesu w Nowym Sączu ArtDok Polska – Instytut Historii Sztuki UJ eRIKA – Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie Repozytorium Polsko-Japońskiej Wyższej Szkoły Technik Komputerowych RePolis – Politechnika Śląska RUB – Uniwersytet w Białymstoku Baza Wiedzy Politechniki Warszawskiej
2. Czasopisma otwarte – tzw. złota droga (gold road). Publikowanie artykułów w naukowych, recenzowanych czasopismach z otwartym dostępem. Koszty publikacji ponosi autor lub instytucja finansująca jego badania. DOAJ (Directory of Open Access Journals) to portal, na którym można znaleźć wszystkie otwarte czasopisma: www.doaj.org/doaj
b). repozytoria dziedzinowe – np. ELIS, gromadzą materiały dotyczące jednej dziedziny.
Ponadto, istnieje wiele innych, ważnych dla nauki i edukacji zasobów, zaliczanych do otwartych: 1. Otwarte materiały edukacyjne, 2. Biblioteki cyfrowe i inne zasoby.
Polskie repozytoria:
Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu pragnie poprzez swą witrynę przybliżyć idee ruchu OA społeczności akademickiej Uniwersytetu Wrocławskiego.
RUWr – Repozytorium Uniwersytetu Wrocławskiego ECNIS – Instytut Medycyny Pracy w Łodzi AMUR – Uniwersytet A. Mickiewicza, Poznań RUW – Uniwersytet Warszawski CEON – ogólnopolskie repozytorium naukowe ICM RUMAK – Uniwersytet M. Kopernika w Toruniu SUW – Politechnika Krakowska IBB PAS – Polska Akademia Nauk, Warszawa ENY – Politechnika Wrocławska RUŁ – Uniwersytet Łódzki PCSS – Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe
Dodatkowe informacje na temat ruchu Open Access można znaleźć poprzez witrynę BUWr. w module „e-Źródła” tu: „Open Access” http://www.bu.uni.wroc.pl/e-zrodla/open-access i w kursie e-learningowym http://elearning.bu.uni.wroc.pl/course/view.php?id=23