Nauka jest bliżej!

Już pod koniec stycznia 2020 r. odbędzie się największe w Polsce wydarzenie popularnonaukowe organizowane w jednym budynku. Śląski Festiwal Nauki KATOWICE co roku gromadzi w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach oraz w Międzynarodowym Centrum Kongresowym tłumy dzieci, młodzieży, studentów i dorosłych. Ludzie przychodzą, aby przyjrzeć się różnym dziedzinom nauki z bliska – posłuchać, poeksperymentować, pooglądać. Skąd wziął się pomysł na tę imprezę oraz co nowego czeka nas tym razem?

Uniwersytet Śląski w Katowicach jest głównym organizatorem oraz liderem Festiwalu, dlatego – aby przybliżyć to, co czeka nas podczas czwartej edycji ŚFN KATOWICE – porozmawiałem z dyrektorem generalnym tego wydarzenia, Prorektorem ds. Kształcenia i Studentów prof. dr. hab. Ryszardem Koziołkiem.

RJ: Śląski Festiwal Nauki KATOWICE doczekał się już czwartej edycji, a Uniwersytet Śląski jest jego liderem. Skąd pomysł na takie wydarzenie?

RK: Wszystko zaczęło się od rozmów na temat Studenckiego Festiwalu Nauki, więc można powiedzieć, że to właśnie Wy, studenci, jesteście źródłem tego pomysłu. Kiedy rozmawialiśmy o formule Studenckiego Festiwalu Nauki, pojawiła się myśl, żeby nadać mu większą renomę. Zaczęliśmy się wtedy zastanawiać wspólnie z ówczesnymi przedstawicielami samorządu uczelnianego, czy rozbudować i wzmocnić Studencki Festiwal Nauki, czy też stworzyć dwie osobne imprezy. Ostatecznie doszliśmy do wniosku, że nie ma sensu, by się ograniczać, ponieważ każda forma promocji nauki i wiedzy uniwersyteckiej jest dobra. I tak powstała idea dużego, uczelnianego festiwalu, który byłby próbą pokazania nie tylko katowickiej, ale również śląskiej nauki. Pomysł jest nasz, my jesteśmy liderami oraz głównym organizatorem, ale od początku chcieliśmy zaprosić także inne uczelnie śląskie.

Widzę ostatnio coraz więcej rankingów, w których Uniwersytet Śląski zajmuje bardzo wysokie pozycje. Przykładem może być ranking Times Higher Education. Jak to jest z tą nauką na Śląsku i dlaczego warto ją pokazywać?

Idziemy powoli w górę rankingów. Jesteśmy ciągle stosunkowo młodym ośrodkiem w porównaniu z tymi instytucjami, które są obecnie liderami polskiej nauki, jak Kraków, Warszawa czy Poznań. Nasza uczelnia powstała po II wojnie światowej, a mimo to dobrze radzimy sobie z trudnym sąsiedztwem Krakowa i Wrocławia, będących wielkimi ośrodkami akademickimi z ogromnymi tradycjami. Jesteśmy jedynym uniwersytetem w regionie, największą uczelnią na Śląsku. Trzeba również pamiętać, że nasze województwo to także fantastyczne nauki techniczne i medyczne. Znajdujemy się w tych dyscyplinach w absolutnej czołówce polskiej. Zebranie tego wszystkiego w jednym miejscu podczas Festiwalu Nauki ma ogromny potencjał popularyzacyjny, ale również pokazuje mieszkańcom Śląska to, z czego mogą być dumni.

Poprzednia edycja Festiwalu cieszyła się ogromnym zainteresowaniem. Szacunkowo obiekt MCK-u odwiedziło przez dwa dni ok. 35 tys. osób. Co nowego pojawi się w tym roku?

Każdego roku ulepszamy sposób prezentowania nauki. Ja bym powiedział, że Festiwal ma w sobie takie dwa aspekty. Pierwszym są wspaniali goście – zapraszamy wielkie gwiazdy popularyzacji nauki zarówno ze świata, jak i z Polski. Drugi, będący treścią zasadniczą wydarzenia, obejmuje setki stoisk i prezentacji robionych przez naukowców śląskich – to jest najważniejsze i to przyciąga widzów. To, co stanowi istotę Festiwalu, to wejście w interakcję z naukowcami, czyli przeprowadzenie eksperymentu, bezpośrednia rozmowa, możliwość zadania pytania oraz obserwowanie, jak część nauki powstaje na oczach zwiedzających.

Na pewno w tym roku chcemy wyeksponować problem alternatywnych źródeł energii, zwłaszcza jeśli chodzi o transport. Będziemy więc na różne sposoby pokazywać elektromobilność. Chcemy się również przyjrzeć kwestiom związanym z klimatem: monitorowaniu klimatu oraz badaniu klimatu i zmian zachodzących w otaczającym nas świecie naturalnym.

Nowością będzie także Pop Science, czyli konkurs i przegląd najlepszych popularyzatorów nauki. Skupiamy się zwłaszcza na tych, którzy działają w przestrzeni internetu, a więc autorach blogów i rozmaitych form filmowego prezentowania odkryć naukowych czy przybliżania widza do trudnego problemu naukowego.

Oprócz tego na pewno pojawią się nowe warsztaty i wykłady. Otrzymaliśmy ogromną liczbę zgłoszeń. W ubiegłym roku napłynęło ich około 200, a tym razem ponad 500, mamy więc kapitalną sytuację, ponieważ jest z czego wybierać.

Hasło przewodnie tegorocznej, czwartej edycji festiwalu brzmi: Nauka jest bliżej. Co wiąże się z tym motywem?

Właściwie to jest takie hasło, które mogłoby stać się motywem przewodnim wszystkich edycji Festiwalu. Naszym głównym celem jest sprawienie, żeby na czas trwania imprezy nauka była bliżej ludzi. Szczególnie zależy nam na tych, którzy nie mają bezpośrednio z nią do czynienia, ponieważ na co dzień zajmują się innymi rzeczami. Jest to szansa dla nich, aby dowiedzieć się, czym my się właściwie zajmujemy za murami uniwersytetów, akademii i politechnik.

Drugą kwestią jest to, że chcemy przypomnieć coś oczywistego – nauka obecna jest dzisiaj we wszystkim, co nas otacza. Każdy przedmiot codziennego użytku ma za sobą zaplecze naukowe. Żeby nasz świat mógł funkcjonować, nauka jest nam niezbędnie potrzebna. Chcemy nauczyć się wspólnie ze zwiedzającymi widzieć w naszym życiu codziennym pozytywną obecność nauki.

I wreszcie nauka jest bliżej w takim rozumieniu przyszłości. Myślimy nieustannie poprzez naukę, co z nami będzie. Co będzie z Ziemią? Czy będziemy kolonizować Marsa? Czy poradzimy sobie z potrzebami środowiska naturalnego oraz z jego zmianami? Jak wyżywić rosnącą liczbę ludzi na naszej planecie? To są w gruncie rzeczy problemy naukowe.

Co by Pan powiedział, żeby zachęcić studentów do uczestnictwa? Dlaczego Pana zdaniem warto przyjechać na Festiwal? Przede wszystkim zobaczycie uniwersytety, jakich nie znacie. Zobaczycie je w całości. Zwykle większość z nas koncentruje się na swoim kierunku, wydziale, na swojej dyscyplinie. Tutaj można spojrzeć na swoją uczelnię w całym bogactwie różnorodności. Zobaczycie, jak fantastycznym światem jest uniwersytet. Zobaczycie śląskie uczelnie – Uniwersytet Śląski, Akademię Medyczną, Politechnikę Śląską, Akademię Wychowania Fizycznego, Akademię Sztuk Pięknych, Uniwersytet Jana Długosza z Częstochowy oraz Akademię Techniczno-Humanistyczną z Bielska-Białej, a więc bogactwo naukowe i edukacyjne regionu. Ale również zobaczycie naukę w formie, w której nieczęsto się ją na zajęciach obserwuje: w wydaniu najlepszych dydaktyków, najlepszych eksperymentatorów, najlepszych wykładowców.I wreszcie powiem coś chyba najważniejszego. Zobaczycie tam to, bez czego, moim zdaniem, w ogólne nie ma udanej nauki, a mianowicie: zabawę, przyjemność, fun z poznawania. Często niestety niezbyt dobrzy nauczyciele pokazują nam naukę jako coś, co jest przede wszystkim trudem, kłopotem, pracą i męką. Natomiast na Festiwalu zobaczycie ludzi, którzy się nauką przy okazji też bawią. A mi się wydaje, że bez tego elementu przyjemności poznawania nigdy nie będzie dobrej nauki.

Pigułka studenta, czyli najważniejsze informacje w jednym miejscu

Kiedy i gdzie odbędzie się ŚFN KATOWICE?

Na ŚFN KATOWICE zapraszamy od 25 do 27 stycznia 2020 r. 25 stycznia czeka nas uroczysta gala otwierająca, która odbędzie się w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego. Od 26 do 27 stycznia zapraszamy do Międzynarodowego Centrum Kongresowego i Spodka, gdzie na ponad 35 tys. metrów kwadratowych nauka będzie najważniejsza.

Jak można dojechać na Festiwal?

Zachęcamy do korzystania z komunikacji publicznej. Położenie w centrum Katowic budynków, w których odbywają się festiwalowe wydarzenia, pozwala na skorzystanie z autobusów czy tramwajów. Jeżeli planujecie dostać się na ŚFN KATOWICE samochodem, to radzimy pamiętać, że liczba miejsc parkingowych dostępnych w centrum miasta czy w strefie kultury jest ograniczona. Dla grup zorganizowanych, które przyjadą do nas autokarami, przygotowanych będzie kilka parkingów. Szczegółowe informacje znajdą się na stronie ŚFN KATOWICE już niebawem.

Czy trzeba się rejestrować na wydarzenie?

Reguły udziału w ŚFN KATOWICE są bardzo proste, jednak trzeba zwrócić uwagę na kilka kwestii. Po pierwsze – najważniejsze jest to, że uczestnictwo w wydarzeniu jest bezpłatne dla wszystkich. Osoby odwiedzające ŚFN KATOWICE indywidualnie, rodziny czy grupy przyjaciół nie muszą rejestrować swojego wejścia do budynku. Co innego, jeśli chce nas odwiedzić grupa zorganizowana, np. szkolna klasa. W przypadku takich grup prosimy o deklarację przybycia na Festiwal (rejestrację uruchomiliśmy już 6 grudnia).

Czym innym jest rejestracja udziału w wybranym punkcie programu ŚFN KATOWICE. Większość atrakcji dostępna jest w ramach wolnego dostępu – korzystanie ze stanowisk pokazowych czy stref specjalnych nie wymaga żadnych dodatkowych czynności. Dla odwiedzających przygotowaliśmy także wydarzenia, które wymagają rejestracji udziału. Dzieje się tak w przypadku warsztatów, wykładów czy innych inicjatyw, na które liczba miejsc jest ograniczona. Nabór na wybrane aktywności wymagające rejestracji uruchomimy po ogłoszeniu festiwalowego programu.

Co szczególnie warto zobaczyć podczas ŚFN KATOWICE, będąc studentem?

Wszystkie przygotowane przez nas punkty programu są wyjątkowo ciekawe. W tym roku postawiliśmy na wyjątkowych gości specjalnych. Odwiedzą nas Seth Shostak (program poszukiwania inteligencji pozaziemskiej SETI), Daniel Tammet (autystyczny sawant obdarzony ponadprzeciętnymi umiejętnościami matematycznymi i językowymi), Robert Zubrin (Mars Society), Marc Elsberg (pisarz science-fiction). Pojawią się także przedstawiciele i popularyzatorzy nauki z zaprzyjaźnionych zagranicznych festiwali, m.in. z Belfastu, Edynburga, Cheltenham czy Goteborga. Ściągnęliśmy do nas również spektakl „Radiance: The Passion of Marie Curie” o naszej wielkiej noblistce. Nie zapominamy też o gościach polskich, wśród których znajdą się m.in. Marcin Popkiewicz, prof. Jerzy Bralczyk, Zbigniew Libera, Paulina Mikuła, Anna Cieplak czy Edwin Bendyk. ŚFN KATOWICE po raz kolejny zaproponuje także pokazy naukowe, strefę E-sport Point, Przegląd Garażowych Wynalazków Off Science oraz strefę specjalną, która w tym roku będzie poświęcona elektromobilności i klimatowi.

Ile wygospodarować sobie czasu na zobaczenie wszystkich festiwalowych atrakcji?

Ze względu na ogrom festiwalowych atrakcji, aby przyjrzeć się całej ofercie ŚFN KATOWICE, potrzebny byłby cały dzień. W tym roku będziemy jednak zachęcać do korzystania z możliwości układania na naszej stronie własnego programu Festiwalu, który będzie można obsługiwać również z użyciem specjalnej aplikacji mobilnej. Szczegóły już wkrótce!

Odpowiedzi na pytania udzielił rzecznik prasowy ŚFN KATOWICE, kierownik Centrum Medialnego Uniwersytetu Śląskiego Radosław Aksamit. Zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej Festiwalu: www.slaskifestiwalnauki.pl.