Urządzenia dla Energetyki 6/2013 by Urządzenia dla Energetyki

dla

Urządzenia Energetyki

Specjalistyczny magazyn branżowy ISSN 1732-0216 INDEKS 220272

Nr 6/2013 (73)

w tym cena 16 zł ( 8% VAT )

|www.urzadzeniadlaenergetyki.pl| • Niezawodna technologia Caterpillar – Eneria • Rodzina rozdzielnic Xiria – Eaton • Nowe rozwiązania dla procesów regulacji – IASE • • Remonty budowlane stacji transformatorowych – UESA • • Nowy standard ochrony w zakresie łukochronności w stacjach transformatorowych produkcji Ormazabal •

AGREGATY DIESEL / GAZ

urządzenia dla energetyki 6/2013 (73)

Eneria – Wyłączny przedstawiciel CATERPILLAR® Kompleksowe systemy zasilania rezerwowego (agregaty diesel CAT®) Wysokowydajne układy kogeneracyjne (agregaty gazowe CAT®)

www.eneria.pl

od redakcji

Spis treści n WYDARZENIA I INNOWACJE Schneider Electric o inteligentnym zarządzaniu energią podczas targów Energetab 2013.............................................................6 Zrównoważona Energia dla Wszystkich..............................................8 Bateria z ...drewna........................................................................................... 10 Lubelskie autobusy zasilane słońcem................................................ 12 Bardzo dobre wyniki operacyjne i finansowe GK PGE ............ 15 Weryfikacja emisji GHG już od stycznia............................................ 16 n technologie, produkty informacje firmowe Niezawodna technologia Caterpillar.................................................. 18 Rodzina rozdzielnic XIRIA........................................................................... 20 Nowy produkt serii MUZ w ofercie firmy JM TRONIK............... 24 Ekologiczny, ale też ekonomiczny i bezpieczny.......................... 31 Remonty budowlane stacji transformatorowych....................... 34 Nowy standard ochrony w zakresie łukochronności w stacjach transformatorowych produkcji Ormazabal........... 38 Przemysłowe stacje transformatorowe – możliwe oszczędności............................................................................. 40 Urządzenie do odgazowywania olejów izolacyjnych użytkowanych w przekładnikach prądowych.............................. 44 Analiza przyczyny uszkodzenia rur przegrzewacza pary kotła typu OR50 w okresie wczesnej pracy kotła............ 50 Wielofunkcyjne urządzenie z wbudowanym zabezpieczeniem upływowym kontrolującym stan izolacji i obwodami iskrobezpiecznymi przeznaczone do pracy w stacjach rozdzielczych sieci kopalnianych................................................................. 56 Firma Kontron ogłasza zapewnienie obsługi procesorów Intel® Core™ 4 generacji w szerokim zakresie systemów, płyt i komputerów modułowych.......................................................... 58 Nowe rozwiązania dla procesów regulacji...................................... 60 n eksploatacja i remonty Bezpieczeństwo pod napięciem – Lange Łukaszuk................ 64 Profesjonaliści pracują narzędziami Bahco.................................. 68 Skuteczność w zasięgu ręki – WIHA.................................................... 72 Warsztat pod ręką – Makita...................................................................... 74 Cicha i wielozadaniowa – elektroniczne wkrętarki pulsacyjne HITACHI........................................................................................ 78 Najbardziej wszechstronne klucze akumulatorowe na rynku – BOSCH.......................................................................................... 80 n targi Informacja nt. międzynarodowych targów energetycznych ENERGETAB 2013....................................................... 82

Wydawca Dom Wydawniczy LIDAAN Sp. z o.o. Adres redakcji 00-241 Warszawa, ul. Długa 44/50 lok. 109 tel.: 22 812 49 38, fax: 22 810 75 02 e-mail: redakcja@lidaan.com www.lidaan.com

Urządzenia Energetyki dla

Prezes Zarządu Andrzej Kołodziejczyk tel. kom.: 502 548 476, e-mail: andrzej@lidaan.com Dyrektor ds. reklamy i marketingu Dariusz Rjatin tel. kom.: 600 898 082, e-mail: darek@lidaan.com Zespół redakcyjny i współpracownicy Redaktor naczelny: mgr inż. Marek Bielski, tel. kom.: 500 258 433, e-mail: marek.w.bielski@gmail.com Dr inż. Andrzej Maciej Maciejewski, tel. kom.: 601 991 000, e-mail: andrzej.maciejewski3@neostrada.pl Sekretarz redakcji: mgr Marta Olszewska tel. kom.: 531 266 287, e-mail: marta.is.roxy@gmail.com Dr inż. Wojciech Żurowski, doc. dr Valentin Dimov (Bułgaria), Inż. Armand Kehiaian (Francja), prof. dr hab. inż. Andrzej Krawczyk, prof. dr hab. inż. Krzysztof Krawczyk, dr inż. Jerzy Mukosiej, prof. dr hab. inż. Andrew Nafalski (Australia), prof. dr hab. inż. Andrzej Rusek, prof. dr inż. Wiesław Seruga, prof. dr hab. Jacek Sosnowski, prof. dr hab. inż. Czesław Waszkiewicz, prof. dr hab. inż. Jerzy Ziółko mgr Anna Bielska Redaktor Techniczny Robert Lipski, info@studio2000.pl Fotoreporter: Zbigniew Biel Opracowanie graficzne: OutcastMedia.pl, Studio2000.pl Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń. Redakcja zastrzega sobie prawo przeprowadzania zmian w tekstach, np. adiustowania lub skracania, a także nieodsyłania materiałów nie zakwalifikowanych do druku. Przedruk, a także publikacja w innej formie, np. elektronicznej w internecie, tylko za zgodą wydawcy i właściciela praw autorskich. Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 7.00 – 18.00. Koszt połączenia wg taryfy operatora.

Współpraca reklamowa: Eneria..............................................................................................................................................I okładka ZPUE.................................................................................................................................................II okładka Belos-plp.................................................................................................................................... III okładka Medcom....................................................................................................................................... IV okładka abb.......................................................................................................................................................................33 baks.....................................................................................................................................................................15 cantoni.............................................................................................................................................................. 7 eaton................................................................................................................................................................... 3 elektrobud...................................................................................................................................................43 elektromontaż rzeszów....................................................................................................................13 Energetab.......................................................................................................................................................26 energetics......................................................................................................................................................30 energetykacieplna.pl............................................................................................................................14 energoelektronika.pl...........................................................................................................................17 energopomiar.............................................................................................................................................49 Hitachi..............................................................................................................................................................79 Instytut automatyki systemów energetycznych............................................................62 instytut tele- i Radiotechniczny..................................................................................................55 Jm-Tronik........................................................................................................................................................25 kontratech...................................................................................................................................................11 kontron..........................................................................................................................................................59 LŁ...........................................................................................................................................................................67 makita...............................................................................................................................................................77 mersen..............................................................................................................................................................63 ormazabal....................................................................................................................................................37 ptpiree...............................................................................................................................................................23 SNA Europe-Poland.................................................................................................................................69 sprecher automation............................................................................................................................27 Taurus-technic............................................................................................................................................. 9 UESA....................................................................................................................................................................35 wiha....................................................................................................................................................................71 wilk.....................................................................................................................................................................48 ZREW Transformatory............................................................................................................................ 5 ZUT energoaudyt......................................................................................................................................47

urządzenia dla energetyki 6/2013

wydarzenia i innowacje

Schneider Electric o inteligentnym zarządzaniu energią podczas targów Energetab 2013 Inteligentna sieć energetyczna, efektywność energetyczna, aparatura modułowa Acti9, system KNX – to tylko niektóre tematy, które zostaną poruszone przez Schneider Electric podczas targów Energetab 2013.

odczas tegorocznej edycji targów Schneider Electric zaprezentuje m.in. aparaturę modułową Acti9, cieszącą się ogromnym uznaniem wśród klientów. Acti9 to kompletny system aparatury modułowej oferujący innowacyjne funkcje monitorowania i sterowania oraz prostotę i bezpieczeństwo podczas instalacji i konserwacji. Aparatura umożliwia efektywne zarządzanie budynkiem, ogranicza przerwy w pracy, optymalizuje zużycie energii i w ten sposób może przyczynić się do zwiększenia konkurencyjności firmy. Dzięki Acti9 użytkownicy mogą więc spełnić zarówno obecne jak i przyszłe kryteria certyfikacji ekologicznej, a także zminimalizować szkodliwy wpływ na środowisko począwszy od stadium projektowego, poprzez instalację i użytkowanie, aż po ostateczny recykling. Podczas targów nie zabraknie także prezentacji inteligentnego systemu KNX, który jest coraz częściej stosowany w domach prywatnych, nowoczesnych biurach, salach konferencyjnych

i hotelach. KNX to szeroki i ciekawy asortyment urządzeń tworzących system, a tradycyjne wyłączniki zastąpione są przez sensory. KNX to również większe bezpieczeństwo i oszczędności płynące ze stosowania automatyki. Umożliwia on zdalne sterowanie domem przez internet czy telefon. Zakład Automatyki i Systemów Elektroenergetycznych REFA w Świebodzicach zaprezentuje szeroką ofertę EAZ – zabezpieczenia MiCOM i SEPAM, systemy sterowania i nadzoru PACiS ver. 5.0, SUI; systemy zarządzania siecią SN – rodzina Easergy, a także systemy wspomagające zarządzanie rynkiem energii – ION. Rozbudowana oferta usług: serwis, konfiguracje i uruchomienia, szkolenia, a także ekspertyzy będą promowane w nowej, dedykowanej specjalnie na Energetab 2013, wersji Katalogu Usług. Uczestnicy targów będą mogli zapoznać się również z ciekawą ofertą transformatorów olejowych (MINERA) i żywicznych (TRICAST, RESIGLAS), z których pro-

dukcji słynie Mikołowska Fabryka Transformatorów MEFTA. Pion Przemysłu przedstawi natomiast systemy automatyki i sterowania, napędy elektryczne niskich i średnich napięć oraz przetwornice Altivar 61/71 Plus. - Schneider Electric nie pierwszy raz bierze udział w targach Energetab. Udział w tym wydarzeniu to świetna okazja dla firmy na zaprezentowanie naszych flagowych rozwiązań. Targi są szansą na bezpośrednie spotkania z potencjalnymi i dotychczasowymi partnerami oraz klientami, wymianę opinii oraz na przetestowanie naszych rozwiązań. Dlatego też nie może nas zabraknąć również podczas tegorocznej edycji – powiedział Jacek Łukaszewski, Prezes Zarządu Schneider Electric Polska. Targi Energetab 2013 odbędą się w dniach 17-19 września w Bielsku-Białej. Wśród wystawców znajdą się największe globalne firmy zajmujące się energetyką. www.schneider-electric.com n

urządzenia dla energetyki 6/2013

wydarzenia i innowacje

Zrównoważona Energia dla Wszystkich Pod takim hasłem prowadzone są ponadnarodowe, szeroko zakrojone prace nad określeniem i uregulowaniem najważniejszych działań przemysłu energetycznego w celu lepszego wykorzystania potencjału źródeł odnawialnych, a także osiągnięcia większej efektywności energetycznej i powszechnego dostępu do energii. Czy inicjatywa ONZ okaże się istotnym krokiem w tym kierunku, czy też, chciałoby się powiedzieć – jak zwykle, zadowoli jedynie sumienia urzędników?

rojekt o nazwie Sustainable Energy for All (Zrównoważona Energia dla Wszystkich ) to propozycja Sekretarza Generalnego ONZ. Jego pierwszym efektem są, jak do tej pory, zebrane w dokumencie pod nazwą „Sustainable Energy for All: Opportunities for the Utilities Industry” wnioski z wielu analiz, wywiadów i badań, które przeprowadziły wspólnie Global Compact ONZ i Accenture, by przybliżyć możliwości realizacji określonych przez ONZ priorytetowych celów wśród kilkudziesięciu przedsiębiorstw reprezentujących kilkanaście gałęzi przemysłu. Powyższe cele, które powinny zostać osiągnięte do 2030 r., to: zapewnienie powszechnego dostępu do energii, istotna poprawa efektywności energetycznej oraz zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w globalnym miksie energetycznym. Udział przemysłu energetycznego ma więc w tym względzie znaczenie istotne, jeśli

wręcz nie kluczowe. Co ważne, z punktu widzenia nastawionego głównie na zyski całego sektora biznesowego, przedsiębiorstwa z branży energetycznej mogą, działając w zgodzie z wytycznymi inicjatywy Zrównoważona Energia dla Wszystkich, zwiększać jednocześnie swój potencjał dochodowy i doraźne korzyści finansowe. Jednym ze sposobów takiego działania jest – w odniesieniu do dostępu do energii – rozszerzenie swoich usług na rozwijających się obszarach miejskich. W zakresie poprawy efektywności energetycznej natomiast firmy z branży energetycznej mogą podejmować działania na rzecz zwiększenia wydajności przetwarzania surowców wykorzystywanych do wytwarzania energii na moc użytkową. Dla długoterminowych strategii przedsiębiorstw energetycznych coraz większe znaczenie będzie miało natomiast wprowadzanie do miksu energetycznego energii ze źródeł odnawialnych, co ma też ścisły związek z koniecznością dostosowania się do regulacji wymagających od zakładów energetycznych zwiększenia udziału tych źródeł. Przygotowany w wyniku współpracy Global Compact ONZ oraz Accenture dokument pod nazwą „Sustainable Energy for All: Opportunities for the Utilities Industry” określa działania priorytetowe, poprzez realizację których firmy zyskują możliwość tworzenia takich wartości w biznesie, jak wzrost przychodów, redukcja kosztów, doskonalenie marki oraz zarządzanie ryzykiem. Prezentuje także różnorakie możliwości, jakie dla przemysłu energetycznego stwarza inicjatywa Zrównoważona Energia dla Wszystkich. Wśród działań zmierzających do wzrostu przychodów, redukcji kosztów i doskonalenie marki firm z sektora energii wymienia się m.in. wykorzystanie innowacyjnych

modeli biznesowych oraz generowa-

Wiceprzewodniczący Chad Holliday & Kandeh Yumkella

nie nowych produktów i usług z myślą o zwiększeniu przystępności cenowej energii, zwiększenie udziału technologii inteligentnych sieci w celu modernizacji systemów energetycznych, a także edukację odbiorców w zakresie sposobów poprawy efektywności energetycznej. Autorzy dokumentu podkreślają, że odpowiedni poziom wsparcia i koordynacji tych działań pozwala uwolnić potencjał przemysłu w celu zapewnienia powszechnego dostępu do energii, istotnej poprawy efektywności energetycznej, zwiększenia zużycia energii wytworzonej w źródłach odnawialnych oraz rozwoju bardziej zrównoważonych produktów i usług. Poza wzrostem ekonomicznym i nowymi perspektywami, działania skoncentrowane na osiąganiu pożądanych wyników inicjatywy Zrównoważona Energia dla Wszystkich przyczynią się do istotnych pozytywnych zmian społecznych. Wszystko pięknie, jednak powyższe wnioski brzmią dość banalnie nawet dla laika. Ciekawe, ile czasu będzie jeszcze musiał upłynąć, nim firmy i ich zarządy istotnie przestawią się na tak nowoczesne myślenie, zarządzania i działanie. OM n

urządzenia dla energetyki 6/2013

Dławiki powietrzne SN

TAURUS-TECHNIC sp. z.o.o. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom swoich Klientów dławików powietrznych SN firmy Nokian Capacitors z Finlandii.

Taurus-Technic Sp. z o.o. przedstawia ofertę bezrdzeniowych

Po lsc

Szczególne miejsce w tej ofercie zajmują dławiki kompensacyjne znajdujące swoje zastosowanie m.in. na

farmach wiatrowych.

Nokian Capacitors od roku 1956 roku zajmuje się produkcją kondensatorów do

kompensacji mocy biernej zaś od ponad 40 lat produkcją powietrznych

dławików średniego napięcia. firma

Bazując na swoim bogatym doświadczeniu w technologii wysoko napięciowej oferuje szeroki wachlarz dławików i jest w stanie spełnić oczekiwania

nawet najbardziej wymagających Klientów.

Użycie zaawansowanych technologii produkcji jak i projektowana

pozwala

zoptymalizować konstrukcje zarówno pod względem równomiernego rozpływu prądów jak i zoptymalizowania dystansów magnetycznych pomiędzy dławikami jak i pozostałym wyposażeniem.

Jako przedstawiciel Nokian Capacitors w Polsce oferujemy Państwu: � Dławiki pikowe do tłumienia prądów łączeniowych (damping reactors

for capacitor banks,)

� Dławiki ograniczające prądy zwarcia (current-limiting reactors), � Dławiki kompensacyjne (shunt reactors),

� Dławiki filtrujące / blokujące (filter/blocking reactors),

� Dławiki ograniczające prądy ziemno-zwarciowe (neutral-earthing reactors).

� Dławiki sterowane tyrystorowo (TCR reactors),

Przedsiębiorstwo

TAURUS - TECHNIC sp. z o.o. Ul. Sokola 8 86-031 Osielsko k/Bydgoszczy tel. +48 52 320 33 11 / fax. +48 52 320 33 38 www.taurus-technic.com.pl; taurus@taurus-technic.com.pl

wydarzenia i innowacje

Bateria z ...drewna Brzmi, przynajmniej na pozór, dość nieprawdopodobnie, okazuje się jednak, że zmiana nawyków w zakresie myślenia o sposobach wytwarzania i magazynowania energii prowadzić może do stworzenia wydajnej, trwałej, ekologicznej i w niczym nie ustępującej tradycyjnym modelom baterii z bezpiecznego, łatwo degradowalnego materiału, jakim jest drewno. Pokryte jedynie w tym przypadku warstewką cyny.

rototyp takiego urządzenia, wciąż znajdującego się jeszcze w fazie testów i udoskonalania, stworzyli naukowcy z Uniwersytetu w Maryland. Projekt jest wynikiem ich wysiłków zmierzających do opracowania pojemniejszych i wydajniejszych metod zasilania przy użyciu technologii respektujących ekosystem (no, może pomijając koszty związane z wyciętymi na potrzeby wyprodukowania nowych baterii drzew). Stworzona przez uczonych pod kierownictwem profesorów Liangbing

Prof. Hongli Zhu

Hu, Teng Li i Hongli Zhu bateria to nie popularny „paluszek”, lecz nowoczesna nanobateria. Zamiast powszechnie wykorzystywanego litu (Li) użyto w niej sodu (Na), który wraz z cieniutką warstewką drewna zawijany jest tu w cynowym „naleśniku”. Mowa jednak nie o popularnych paluszkach, ale o nanobateriach. Do stworzenia ekologicznej baterii z użyciem drewna użyto składników tysiąckrotnie cieńszych od kartki papieru. Ich bazą miałby być sód (Na), zastępujący na tym miejscu Lit (Li). Wraz z cieniuteńkim plasterkiem drewna jest on zawijany w cynowym „naleśniku”. Naukowcy z Uniwersytetu w Maryland odkryli, że włókna drewna wykazują na tyle dużą elastyczność, że doskonale radzą sobie z rozciąganiem oraz puchnięciem, do jakich zwykle dochodzi w ogniwach. Oznacza to, że wyprodukowaną przy użyciu drewna baterię można znacznie dłużej wykorzystywać. Już teraz jej twórcy mówią o nawet 400 cyklach

ładowania (po których włókna wykorzystanego plastra drewna pozostają niemal nienaruszone!), co stanowi doskonały wynik w kategorii nanobaterii. Jak wyjaśnia profesor Liangbing Hu, dzięki temu, że tkanki żyjącego drzewa praktycznie bez przerwy mają do czynienia z wodnym roztworem przeróżnych minerałów, które roślina pobiera z gleby, ich elastyczność i wytrzymałość jest nieporównanie większa niż innych materiałów. Dzisiejsze baterie mają natomiast często sztywną podstawę, która jest jednocześnie zbyt krucha, aby wytrzymać procesy w niej zachodzące. Prof. Liangbing Hu stwierdził, że drewno jest idealne do przechowywania ciekłych elektrolitów. Podczas testów baterię ładowano setki razy. Okazało się, że po pewnym czasie powierzchnia drewna marszczy się, ale materiał wciąż pozostaje nienaruszony i zdolny do spełniania swojej funkcji. Ta właściwość drewna plus wyeliminowanie toksycznego litu pozwoli nie tylko oszczędzić środowisko, ale też obniżyć koszty produkcji dzięki wprowadzeniu tańszych i dostępniejszych materiałów. Co prawda sód nie ma aż tak dobrych właściwości przechowywania energii jak lit, dlatego też raczej nie znajdzie zastosowania w bateriach używanych chociażby w telefonach komórkowych, z powodzeniem sprawdzi się jednak w magazynowaniu większych zasobów energii np. w elektrowniach słonecznych. Fot. University of Maryland OM n

urządzenia dla energetyki 6/2013

wydarzenia i innowacje

Lubelskie autobusy zasilane słońcem Okazuje się, że i w naszym, opornym na ogół na zmiany i modernizacje w duchu ekologii kraju daje się przeprowadzić inicjatywy, jakich spodziewać by się można prędzej raczej po zachodnich sąsiadach. W Lublinie zdecydowano bowiem o zamontowaniu na dachach miejskich autobusów paneli fotowoltaicznych, które zasilać będą pojazdy.

a ten racjonalny, choć odważny jak na polskie warunki, głównie mentalne, krok, zdobyło się Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacji w Lublinie. Na lubelskich autobusach zostaną zamontowane panele cienkowarstwowe, które zdaniem autorów projektu charakteryzują się elastycznością i odpornością na wstrząsy. W inicjatywie zasilania akumulatorów miejskich autobusów uczestniczy obok lubelskiego MPK także Politechnika Lubelska. Jak mówi prof. Mirosław Wendeker z katedry Termodynamiki, Mechaniki Płynów i Napędów Lotniczych Politechniki Lubelskiej, system przetwarzania energii słonecznej na energię elektryczną zmniejszy obciążenie alternatorów autobusów, co pozwoli znacznie zmniejszyć zużycie paliwa. Wedle obliczeń, koszt systemu fotowoltaicznego może zwrócić się już po dwóch latach i to biorąc pod uwagę tylko zużycie paliwa. W następnych latach dadzą się natomiast odczuć zyski ekonomiczne i ekologiczne. Jak powiedział prof. Wendeker, stosowane w lubelskich środkach transportu miejskiego ogniwa mają większe możliwości absorpcji niż tradycyjne ogniwa krzemowe, można je dowolnie konfigurować i montować na dowolnej powierzchni, bez przeszkód korzystając z energii słońca. – Spodziewamy się, że nasze ogniwa będą w stanie pokryć od 15 do 25 proc. zapotrzebowania autobusu na energię elektryczną – szacuje Wendeker.

Autobus lubelskiego MPK przy pokonaniu dystansu 200 km zużywa średnio 200 kWh energii elektrycznej, spalając ok. 77 litrów paliwa, co generuje koszt wytworzenia energii elektrycznej kilkakrotnie wyższy niż przy produkcji energii, która trafia do sieci. Tylko zasilanie klimatyzacji, układu ogrzewania, oświetlenia czy automatów biletowych wymaga ok. 25 kWh energii, do której wyprodukowania potrzeba ok. 18 litrów paliwa. Testy instalacji PV zamontowanych na lubelskich autobusach powinny potrwać około dwóch lat. W tym czasie, jak zapowiada Iwona Czajkowska-Deneka, rzecznik Politechniki Lubelskiej, w w ogniwa wyposażonych zostanie ok. 240 pojazdów. Prezes Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego Tomasz Fulara deklaruje jednak, że wedle planów jego przedsiębiorstwa pierwsze autobusy z ogniwami fotowoltaicznymi wyjadą na ulice już nawet we wrześniu tego roku. Pomysłodawcy liczą, że testowane rozwiązanie przyniesie spore oszczędności, a Politechnika Lubelska chce w przyszłości również sprzedawać licencję na jego wykorzystanie. FOT. MPK w Lublinie OM n

urządzenia dla energetyki 6/2013

wydarzenia i innowacje

Bardzo dobre wyniki operacyjne i finansowe GK PGE

konsolidowane przychody ze sprzedaży w II kwartale 2013 roku wyniosły 7,31 mld złotych w porównaniu do 7,03 mld w roku poprzednim (wzrost o 4%). Zysk EBITDA wyniósł 2,36 mld złotych w porównaniu do 2,12 mld złotych w roku poprzednim (wzrost o 11%). Zysk netto wzrósł w stosunku do ubiegłorocznego (1,06 mld złotych) o 20%, do poziomu 1,28 mld złotych. Stanowił tym samym najwyższy (z dotychczas odnotowanych) kwartalny zysk netto spośród polskich spółek notowanych na GPW.

w pierwszym półroczu 2013 r. oszczędności na skutek wdrożenia Programu wyniosły ponad 200 mln złotych.

PGE pozostaje najmniej zadłużoną firmą spośród europejskich spółek energetycznych. Rozpoczęty w 2012 roku Program Poprawy Efektywności przynosi pierwsze pozytywne rezultaty –

Zrealizowane przez PGE transakcje przejęcia farm wiatrowych zwiększyły moc źródeł wiatrowych do 269 MW. Tym samym PGE została największym w Polsce producentem energii elek-

Spółka zanotowała w II kwartale 2013 r. wolumen sprzedaży do odbiorców końcowych na poziomie 8,9 TWh, co stanowi znaczący; 16% wzrost w porównaniu do roku poprzedniego. Produkcja energii elektrycznej w II kwartale wyniosła 13,57 TWh, a nieznaczny, 3% spadek wolumenu jest spowodowany głównie wyłączeniem bloku nr 9 w Elektrowni Turów.

trycznej ze źródeł wiatrowych. Akwizycja farm przyczyniła się również do poszerzenia przez PGE kluczowych kompetencji w obszarze zarządzania i rozwoju projektów w dziedzinie energetyki wiatrowej. Dodatkowo, Spółka ogłosiła przetarg na budowę nowego bloku Elektrowni Turów o mocy 460 MW. Szczegółowe wyniki Grupy Kapitałowej PGE za I półrocze i II kwartał 2013 roku znajdują się pod adresem: http://www.gkpge.pl/relacje-inwestorskie/dane-finansowe/rok/2013/raport/ raport-za-i-polrocze-2013-r Grupa Kapitałowa PGE n

BAKS - Profesjonalne systemy tras Kablowych połączenia bez ograniczeń nowatorskie rozwiązania MontaŻU

www.baks.com.pl Bezpieczeństwo i łatwość montażu Szybki montaż dzięki bezśrubowym połączeniom zatrzaskowym

STABILNE

MOCNE

SZYBKIE urządzenia dla energetyki 6/2013

Podwyższona wytrzymałość dzięki zastosowaniu materiałów o wysokich parametrach Optymalna ochrona kabli Łatwość utrzymania czystości

BAKS ul. Jagodne 5, 05-480 Karczew tel.: +48 22 710 81 00 fax: +48 22 710 81 01 e-mail: baKs@baKs.com.pl

wydarzenia i innowacje

Weryfikacja emisji GHG już od stycznia Firmy powinny rozpocząć przygotowania do weryfikacji raportów na temat wielkości emisji gazów cieplarnianych.

rugie półrocze bieżącego roku to odpowiedni czas, aby prowadzący instalacje biorące udział w systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (GHG) zintensyfikowali prace związane z wypełnieniem obowiązków dotyczących raportowania. Końcowa weryfikacja raportów na temat wielkości emisji rozpocznie się dopiero na początku następnego roku, ale już teraz warto zadbać o to, aby były one kompletne i nie zawierały istotnych błędów. Wystrzeganie się najczęstszych pomyłek oraz prowadzenie weryfikacji wstępnych to główne sposoby umożliwiające uzyskanie zamierzonego celu – pozytywnego wyniku całego procesu. Prawidłowo prowadzony proces monitorowania i przygotowany na jego podstawie raport na temat wielkości emisji gazów cieplarnianych to gwarancja pozytywnej weryfikacji. Na poprawność sporządzonego dokumentu ma jednak wpływ wiele czynników, mogących powodować wystąpienie istotnych błędów. Jeżeli zostaną one wykryte w procesie kontroli to zatwierdzenie raportu będzie niemożliwe. Poza błędami przypadkowymi (np. pomyłkami wynikającymi z niezamierzonej niedokładności podczas wprowadzania danych), pojawiają się także błędy systematyczne (np. wynikające z ograniczeń stosowanej aparatury pomiarowej) oraz błędy grube (np. wynikające z zastosowania niewłaściwej metody pomiarowej), a także błędy merytoryczne (np. wynikające z niedostosowania sposobu monitorowania do warunków eksploatacji instalacji). Wszystkie one mają zasadniczy wpływ na efekty monitorowania wielkości emisji gazów cieplarnianych i niejednokrotnie uniemożliwiają pozytywne zakończenie procesu weryfikacji.

Precyzyjny raport na czas Okres podlegający raportowaniu, w trakcie którego prowadzony jest monitoring emisji gazów cieplarnianych, obejmuje rok kalendarzowy. Stanowi to wyzwanie dla osób uczestniczących w procesie monitorowania oraz odpowiedzialnych za przygotowanie raportów. Przez cały ten czas ważne jest, aby korzystać

z rzetelnie gromadzonych i prawidłowych danych oraz właściwych wskaźników (np. danych o wielkości strumieni zużytych paliw, wartości opałowych, wskaźników emisji), sprawdzać poprawność obliczeń i stosowanych wartości, uwzględniać wszystkie strumienie paliw i materiałów oraz dbać o kompletność raportu. Skutki popełnionych błędów są bowiem czasami nieodwracalne, szczególnie w sytu-

urządzenia dla energetyki 6/2013

wydarzenia i innowacje acjach, kiedy nie ma możliwości powtórzenia niektórych czynności wykonywanych podczas monitorowania (np. ponownego zmierzenia ilości zużytego paliwa). Celem uniknięcia tego rodzaju błędów warto przeprowadzać weryfikacje wstępne, które minimalizują ryzyko i na bieżąco pozwalają na ewentualne wprowadzenie zmian i koniecznych poprawek.

Weryfikacje wstępne minimalizują ryzyko Poza wyjątkową dokładnością w gromadzeniu danych, którą powinny wykazać się osoby przygotowujące raport na temat wielkości emisji gazów cieplarnianych, warto przeprowadzać także weryfikacje wstępne poszczególnych procesów realizowanych w trakcie monitorowania bądź obejmujące wybrane okresy monitorowania. Ich celem jest nie tylko wcześniejsze zebranie potrzebnych informacji

i poddanie ich analizie, ale także zweryfikowanie, czy plan monitorowania jest odpowiedni dla danej instalacji. To również zabezpieczenie się przed zafałszowaniem danych i brakiem możliwości sprawdzenia ich poprawności: – Największe zagrożenie dla osiągnięcia poprawności raportu stanowią sytuacje, w których dane dotyczące strumieni wejścia (np. paliw i surowców zawierających węgiel) i wyjścia w monitorowanym procesie technologicznym emitującym gazy cieplarniane, nie mogą zostać pozytywnie zweryfikowane ze względu na wystąpienie uzasadnionych wątpliwości co do ich rzetelności. Najczęściej niemożliwe jest powtórne wyznaczenie wartości co najmniej części danych (np. ilości zużytego paliwa), stanowiących podstawę obliczeń wielkości emisji. Jest to spowodowane nieodwracalnością zachodzących procesów technologicznych. Wykonanie weryfikacji wstępnej może zapobiec

tego typu problemom, a wyciągnięte z niej wnioski mogą dodatkowo stanowić podstawę do udoskonalenia stosowanych planów monitorowania – mówi dr inż Danuta Kasprzak, uprawniony weryfikator rocznych raportów na temat wielkości emisji GHG w firmie TÜV SÜD Polska. TÜV SÜD Polska n TÜV SÜD Polska należy do międzynarodowego koncernu TÜV SÜD AG, który od ponad 140 lat chroni ludzi, środowisko i własność przed niekorzystnymi skutkami technologii. Zakres działań firmy obejmują usługi certyfikacji, badań, testów, dopuszczeń technicznych, ekspertyz i szkoleń. TÜV SÜD Polska zapewnia wsparcie klientom na globalnym rynku poprzez wiedzę i doświadczenie prawie 16000 specjalistów w ponad 600 lokalizacjach na całym świecie. Celem działań firmy jest zapewnienie bezpieczeństwa, niezawodności oraz efektywności - to pozwala zwiększać wartość i konkurencyjność klientów.

Regionalne Seminaria / Szkolenia dla Służb Utrzymania Ruchu QR CODE

Wygenerowano na www.qr-online.pl

20.06.2013 - Trójmiasto 10.10.2013 - Bydgoszcz 04.12.2013 - Warszawa

Jeżeli jesteś zainteresowany uczestnictwem w Seminarium, zaprezentowaniem produktu

c js ie a m zon ść nic Ilo gra o

lub nowego rozwiązania napisz do nas: marketing@energoelektronika.pl Energoelektronika.pl tel. (+48) 22 70 35 291

urzadzenia_05_2013.indd 1

urządzenia dla energetyki 6/2013

Partnerzy:

2013-05-24 09:33:43

technologie, produkty – informacje firmowe

Niezawodna technologia Caterpillar

apewnienie bezpieczeństwa energetycznego jest obecnie jednym z kluczowych zagadnień. Bez względu na to, czy potrzeba zasilania dotyczy centrum handlowo-biurowego, czy zakładu produkcyjnego, jednym z najlepszych rozwiązań jest instalacja agregatu prądotwórczego diesla, bądź też agregatu zasilanego gazem. Instalując urządzenia tego typu mamy pewność, że niezależnie od stanu sieci, częstych zaników napięcia czy też ewentualnych uszkodzeń linii energetycznych, dany obiekt ma pełną gwarancję zasilania oraz jest zapewniona ciągłość działania przedsiębiorstwa. Instalacja agregatu to również ochrona przed wymiernymi stratami finansowymi, związanymi z ryzykiem przestoju w związku z zatrzymaniem produkcji, niewywiązaniem się na czas ze zleceń czy niemożnością obsługi klientów. W niektórych aplikacjach zapewnienie ciągłości zasilania jest wręcz krytyczne dla procesu produkcyjnego, np.: w cynkowniach, betoniarniach czy przy produkcji plastiku. Zatrzymanie proce-

su produkcyjnego to nie tylko ryzyko utraty wsadu ale nawet uszkodzenia linii produkcyjnej. W takim przypadku koszty mogą wielokrotnie przekroczyć koszt inwestycji w agregat.

Po pierwsze jakość

Gdy mówimy o bezpieczeństwie, konieczne jest podkreślenie znaczenia jakości, jako jednego z najistotniejszych kryteriów, które powinno być brane pod uwagę przy wyborze agregatu. Jedynie niezawodny i sprawdzony produkt może być gwarantem bezpieczeństwa energetycznego. Jednymi z najbardziej znanych i cenionych są zespoły prądotwórcze światowego lidera - amerykańskiej firmy CATERPILLAR®, mogącej się poszczycić ponad 85-letnim doświadczeniem w zakresie produkcji i rozwoju technologii silników diesla. W Polsce CAT® jest reprezentowany przez firmę Eneria, posiadającą w swojej ofercie agregaty diesla oraz agregaty gazowe. Dzięki olbrzymiemu doświadczeniu w doborze i kompleksowej instalacji zespołów, Eneria realizuje projekty zarówno dla odbiorców prywatnych, zakładów produkcyjno-usługowych, jak i dla dużych fabryk czy centrów danych. O jej doświadczeniu świadczy ponad 360 MVA zainstalowanych w Polsce.

urządzenia dla energetyki 6/2013

technologie, produkty – informacje firmowe Szeroka gama produktów

Aby lepiej odpowiadać na różnorodne potrzeby klientów, Eneria w swojej ofercie posiada dwie gamy urządzeń: yy agregaty diesla o mocach od 13,5 do 4000 kVA, yy agregaty prądotwórcze gazowe o mocy elektrycznej od 400 do 4300kWe. Agregaty diesla to podstawa układów zasilania rezerwowego. Zapewniają zasilanie najczęściej w trybie stand-by czyli głównie na wypadek awarii sieci miejskiej. Urządzenia te wyposażone są w niezawodne silniki i prądnice CATERPILLAR®. Stanowią one idealne zabezpieczenie energetyczne dla centrów handlowych, inteligentnych biurowców, obiektów strategicznych, central telekomunikacyjnych oraz dużych fabryk. Agregaty gazowe to odpowiedź firmy Caterpillar na ekologiczne podejście do zasilania. Umożliwiają zasilanie ciągłe w oparciu o paliwa gazowe: gaz ziemny, gaz ziemny zaazotowany, biogaz, gaz kopalniany, syngaz oraz gaz ziemny pozasystemowy. Eneria specjalizuje się w projektowaniu, budowie i eksploatacji instalacji kogeneracyjnych budowanych na bazie agregatów gazowych CAT®. Instalacje te pozwalają na niezwy-

kle efektywne wykorzystanie potencjału energetycznego paliwa, poprzez generowanie nie tylko energii elektrycz-

nej, ale również energii cieplnej w układzie skojarzonym.

Kompleksowe rozwiązanie

Niezależnie jaka moc jest konieczna by zapewnić zasilanie rezerwowe lub ciągłe danego obiektu, niezależnie, czy trzeba zapewnić bezpieczeństwo energetyczne domu, biura czy fabryki, dzięki szerokiej gamie zespołów prądotwórczych oraz bogatemu doświadczeniu w ich instalacji, Eneria zapewnia optymalne rozwiązania. Niezawodne agregaty CATERPILLAR® dają pewność, że niezależnie od sytuacji posiadają Państwo sprzęt, na którym można zawsze polegać. Agnieszka Zawadka, Product Manger n

Eneria Sp. z o.o. – wyłączny przedstawiciel firmy CATERPILLAR® w zakresie agregatów prądotwórczych www.eneria.pl

urządzenia dla energetyki 6/2013

technologie, produkty – informacje firmowe

Rodzina rozdzielnic XIRIA Xiria to nazwa rodziny produktów firmy Eaton – rozdzielnic średniego napięcia nowej generacji. Pierwsze rozdzielnice Xiria w wykonaniu kompaktowym (blokowym) pojawiły się na rynku 10 lat temu.

ypowy zestaw kompaktowej rozdzielnicy pierścieniowej składa się z 3 pól: dwóch pól liniowych kablowych i jednego pola zabezpieczającego (wyłącznikowego). Wskutek szybkiego zaakceptowania i globalnego zainteresowania większą ilością konfiguracji, firma Eaton opracowała w rezultacie bloki cztero-, pięcio- i dwupolowe. W związku z faktem, że nie można było zestawiać pojedynczych paneli, a bloki są ograniczone ilością pól, rodzajem zabezpieczeń i wyposażeniem sterowniczym, została więc opracowana wersja modułowa – Xiria E. Symbol „E” oznacza tu „rozbudowywalna” (z ang. extended). Rodzina rozdzielnic Xiria umożliwia

również realizację pomiaru energii elektrycznej. Konfiguracje te są oznaczone jako Xiria M. Symbol „M” oznacza tu „pomiar” (z ang. measurement). Przekładniki do pomiaru energii mogą być zintegrowane w rozdzielnicy kompaktowej Xiria lub zabudowane w oddzielnym polu pomiarowym. Dedykowane pole pomiarowe może zostać połączone zarówno z tradycyjną Xirią w wykonaniu kompaktowym jak również z wersją modułową (Xirią-E). Dzięki uzupełnieniu wersji kompaktowej o pola modułowe uzyskano kompletny system rozdzielnic, oparty na tej samej i sprawdzonej technologii. Xiria w wykonaniu kom-

paktowym stosowana jest głównie w dystrybucyjnych stacjach transformatorowych, aplikacjach przemysłowych i budownictwie. Nowe pola w wykonaniu modułowym pozwalają zwiększyć spektrum zastosowań o bardziej skomplikowane aplikacje składające się z większej ilości pól jak np.: yy podstacje dystrybucyjne yy farmy wiatrowe, yy większe aplikacje przemysłowe yy centra handlowe, yy budynki biurowe, yy projekty infrastrukturalne (tunele, metra, lotniska) yy uniwersytety, yy szpitale, yy centra danych

Xiria (wersja kompaktowa)

Xiria M (pomiar)

Xiria E (wersja modułowa)

Rys. 1. Zakres dostępnych wersji rozdzielnic Xiria

urządzenia dla energetyki 6/2013

technologie, produkty – informacje firmowe

Rozdzielnica Xiria E została zaprojektowana na bazie sprawdzonych wyłączników próżniowych, które nie wymagają konserwacji i są certyfikowane na 30 000 operacji łączeniowych. Wszystkie części czynne w dostępnych polach są izolowane jednobiegunowo. Wykorzystywane materiały są specyficznie kształtowane w celu zapewnienia optymalnej izolacji w połączeniu z doskonałymi charakterystykami termicznymi. Ponadto izolacja zapewnia efektywne sterowanie polem elektrycznym użytych komponentów minimalizując tym samym ryzyko powstania łuku wewnętrznego. W polach rozdzielnicy Xiria E zarówno części obwodów pierwotnych oraz mechanizmy robocze są umieszczone w całkowicie zamkniętych obudowach, które zabezpieczają cały system przed wpływami środowiskowymi. Zastosowanie wyłączników próżniowych oraz izolacji stałej gwarantuje, że Xiria E jest przyjazna dla środowiska. Te właśnie technologie stanowią alternatywę dla systemów rozdzielnic wykorzystujących sześciofluorek siarki (SF6) jako czynnik izolacyjny. Koszt eksploatacyjny jest również znacząco zredukowany. Nie ma tu potrzeby przeprowadzania regularnego sprawdzania poziomu ciśnienia gazu lub innych rutynowych przeglądów. Brak gazu SF6 znacznie ogranicza również koszty wycofania urządzenia z eksploatacji. System Xiria-E, przy podziałce pól wynoszącej tylko 500 mm i zapewnieniu przyłącza kablowego od frontu rozdzielnicy, wymaga minimalnej ilości przestrzeni oraz może być stosowany nawet w najbardziej wymagającym środowisku. W przypadku lokalizacji, gdzie nie ma możliwości wydmuchu łuku wewnętrznego do kablowni, system posiada możliwość wydmuchu do pomieszczenia. Jest to realizowane za pomocą specjalnego komina ze zintegrowanymi absorberami łuku, który jest zabudowany z tyłu rozdzielnicy. Xiria E jest rozdzielnicą w pełni bezpieczną dla obsługującego ją personelu. Wszystkie elementy umieszczone są w całkowicie zamkniętej metalowej obudowie, odpornej na wewnętrzny łuk elektryczny. Dodatkowo standardowym wyposażeniem każdego z pól są wzierniki inspekcyjne, które umożliwiają naoczne sprawdzenie stanu położenia styków głównych odłączniko-uziemnika.

1 2 7

4 3 5 6 12

10 14

Rys. 2. Budowa pola wyłącznikowego 1. Przedział obwodów pomocniczych 2. Przekaźnik zabezpieczeniowy 3. Panel sterowania wyłącznikiem i odłączniko-uziemnikiem 4. Diagram synoptyczny 5. System detekcji napięcia 6. Wziernik inspekcyjny 7. Mechanizm roboczy 8. Głowice kablowe

9. Uchwyty kablowe 10. Szyna uziemiająca 11. Szyny zbiorcze 12. Odłączniko-uziemnik 13. Wyłącznik próżniowy 14. Przekładniki prądowe 15. Przekładniki napięciowe 16. Dławik i rezystor dla ochrony przed ferrorezonansem

Tab. 1. Podstawowe parametry elektryczne rozdzielnic Xiria Napięcie znamionowe

12kV

17,5kV

24kV

Napięcie probiercze udarowe

75kV

95kV

125kV

Napięcie probiercze o częstotliwości sieciowej

28kV

38kV

50kV

Odporność na wewnętrzny łuk elektryczny

AFL 16(20)kA – 1s

Zakres temperatury otoczenia

-25°C……+40°C

Prąd znamionowy ciągły szyn zbiorczych Prąd znamionowy krótkotrwały wytrzymywany

630A 16(20)kA – 1(3)s

Prąd znamionowy szczytowy wytrzymywany

40(50)kA

Prąd znamionowy ciągły pól wyłącznikowych

200/500/630A

urządzenia dla energetyki 6/2013

technologie, produkty – informacje firmowe Główne elementy budowy Łączniki próżniowe

Łączniki próżniowe wykorzystują prosty i niezawodny mechanizm sprężynowy. Zbudowany jest z minimalnej liczby elementów ruchomych i nie wymaga stosowania smarów. Mechanizm roboczy łączników próżniowych umieszczony jest w przedziale szczelnie zamkniętym dzięki czemu nie wymaga czynności konserwacyjnych. W łącznikach zastosowano komory próżniowe Eaton charakteryzujące się dyfuzją łuku elektrycznego. Właściwości: yy Przyjazne dla środowiska komory próżniowe yy Prosty mechanizm sprężynowy yy Nie wymaga stosowania smarów yy Zabudowany w osłoniętym przedziale yy Sterowanie ręczne lub elektryczne yy Wskazanie położenia za pomocą diagramu mimicznego oraz wzierników inspekcyjnych yy Styki pomocnicze dla pozycji Wyłączony/Załączony

yy Styki pomocnicze dla położenia „Praca”/„Uziemiony” yy Wskazanie położenia za pomocą diagramu mimicznego oraz wzierników inspekcyjnych yy Wewnętrzna blokada mechaniczna z łącznikiem próżniowym

Szyny zbiorcze

Szyny zbiorcze zabudowane są w jednym wspólnym przedziale szczelnym z łącznikiem próżniowym i odłączniko-uziemnikiem. W celu ochrony przed ryzykiem powstania wewnętrznego zwarcia łukowego wszystkie szyny są izolowane jednobiegunowo. Właściwości: yy Pełna izolacja żywiczna yy Izolacja powietrzna yy Zabudowane w osłoniętym przedziale yy Prosta i mocna konstrukcja yy Łatwe w łączeniu

Rys. 6. Łączenie szyn zbiorczych za pomocą złącz wtykowych

Z uwagi na dużą elastyczność w zakresie doboru przekładników prądowych i napięciowych oraz przestrzenny przedział obwodów pomocniczych pola wyłącznikowe rozdzielnicy Xiria-E możemy wyposażyć praktycznie w dowolny typ przekaźnika zabezpieczeniowego oraz aparatury obwodów wtórnych. W przejściowym polu pomiarowym zainstalowane są przekładniki prądowe i napięciowe w wykonaniu wsporczym. Dzięki szerokiemu zakresowi parametrów idealnie nadają się do stosowania w celach rozliczeniowych za energię elektryczną.

Dwupozycyjny odłączniko-uziemnik

Wszystkie pola wyposażone są w dwupozycyjny odłączniko-uziemnik umiejscowiony w tym samym osłoniętym przedziale co łącznik próżniowy. Odłączniko-uziemnik składa się z trzech styków ruchomych, które mogą być wpięte do szyn zbiorczych lub w pozycje uziemienia. Z uwagi na blokady mechaniczne, odłączniko-uziemnik może być obsługiwany tylko wtedy, gdy łącznik próżniowy znajduje się w pozycji „Otwarty”. Właściwości: yy Ręcznie sterowany odłączniko-uziemnik o dwóch położeniach („Praca”/„Uziemiony”) yy Nie wymagający konserwacji yy Zabudowany w osłoniętym przedziale

Rys. 3. Komory łączników próżniowych oraz styki główne odłączniko - uziemnika

Rys. 4. Szyny zbiorcze w izolacji stałej

Rys. 5. Szczelnie zamknięty przedział główny

Rys. 7. Pole pomiarowe przejściowe

Konstrukcja modułowa zapewnia dowolną kombinacje i kolejność pól. Ponadto, liczba pól, które mogą być użyte w instalacji jest praktycznie nieograniczona. Łączenie systemu szyn zbiorczych odbywa się poprzez specjalne złącza wtykowe. Dodatkowo obudowy sąsiednich pól są skręcane za pomocą śrub. Bardzo prosty sposób łączenia pól pozwala na szybki montaż i uruchomienie rozdzielnicy. Rozwiązanie to zapewnia również możliwość przyszłościowej rozbudowy o kolejne pola.

System rozdzielnic Xiria, rozszerzony o wersje Xiria-E i Xiria-M stanowi kompleksowe rozwiązanie dla dystrybucji wtórnej. Z sukcesem może być stosowany zarówno w stacjach energetyki zawodowej jak również w stacjach abonenckich. Do jego największych zalet należą małe gabaryty, zastosowanie ekologicznych mediów izolacyjnych i gaszeniowych, prosty i szybki montaż oraz duża elastyczność w konfiguracji. Eaton n

urządzenia dla energetyki 6/2013

technologie, produkty – informacje firmowe

Nowy produkt serii MUZ w ofercie firmy JM TRONIK

MUZGEN

Kompleksowe zabezpieczenia bloków wytwórczych

ychodząc naprzeciw oczekiwaniom rynku firma JM-TRONIK wzbogaciła swoją ofertę o kompleksowe zabezpieczenia bloków wytwórczych - MUZGEN. Nowy produkt jest dedykowany dla sektora wytwarzania energii do ochrony generatorów oraz transformatorów blokowych. Urządzenie będzie można zastosować jako układ zabezpieczeń dużych bloków energetycznych elektrowni systemowych, jak również małych jednostek wytwórczych, np. hydrogeneratorów elektrowni wodnych. Szafa MUZGEN zawiera urządzenia automatyki zabezpieczeniowej realizujące funkcjonalność zabezpieczeń generatora i transformatora blokowego. Przewidziano, że MUZGEN w swojej podstawowej wersji będzie wyposażony w trzy urządzenia automatyki zabezpieczeniowej: yy megaMUZ-2 GR pełniący funkcję zespołu zabezpieczeń generatorowych yy megaMUZ-2 TRR pełniący funkcję zespołu zabezpieczeń transformatora blokowego yy megaMUZ-2 pełniący rolę niezależnego sterownika polowego.

yy zabezpieczenie zwrotnomocowe yy zabezpieczenia nadprądowe sterowane napięciem. Funkcję zabezpieczenia różnicowego generatora wyposażono w próg zadziałania bezwzględnego, czyli wartość prądu różnicowego powyżej której niezależenie od wartości prądu hamowania zabezpieczenie się pobudza. Dodatkowo w charakterystyce różnicowej uwzględniono strefę zwarć zewnętrznych umożliwiającą zwiększenie selektywności działania przy silnych zwarciach zewnętrznych. Gdy punkt pracy znajduje się w strefie zwarć zewnętrznych uruchamiany jest licznik czasu blokady, który zmniejszany jest po opuszczeniu strefy. Chwilowe (na czas krótszy niż czas nastawy licznika) przejście punktu pracy ze strefy zwarć zewnętrznych do strefy działania nie powoduje zadziałania zabezpieczenia. Charakterystykę różnicową przedstawiono na rys. 1. megaMUZ-2 TRR jest sterownikiem polowym przewidzianym do pełnienia funkcji zabezpieczenia transformatorowego. Oprócz podstawowej funkcjonalności megaMUZa-2 urządzenie wyposażone jest w rozbudowaną funkcję zabezpieczenia różnicowego stabilizowanego. Funkcja różnicowa przystosowana jest do zabezpieczenia transfor-

matorowego umożliwiając wyliczenie prądu różnicowego z prądów fazowych strony pierwotnej i wtórnej transformatora. W wyliczeniu uwzględniana jest przekładnia napięciowa transformatora, przekładnie przekładników prądowych, a także grupa połączeń transformatora. Na podstawie nastaw wprowadzane są odpowiednie współczynniki korekcyjne eliminujące różnice przekładni i przesunięcie kątowe wprowadzane przez grupę połączeń transformatora, co umożliwia poprawne obliczenie prądu różnicowego. Dodatkowo w algorytmie zabezpieczenia zastosowano eliminację wpływu składowej zerowej na pomiar prądu różnicowego. Najnowszy produkt naszej firmy spełnia oczekiwania dużych i małych jednostek wytwórczych. Jest to możliwe dzięki swobodnej konfiguracji wyposażenia w zależności od wymaganej ilości funkcji zabezpieczeniowych. Posiadając MUZGEN w swojej ofercie staliśmy się firmą, która posiada kompletną ofertę automatyki zabezpieczeniowej dla średniego napięcia. n

megaMUZ-2 GR to sterownik polowy megaMUZ-2 przystosowany do pełnienia funkcji zabezpieczenia turbo lub hydrozespołu. Poza podstawową funkcjonalnością, która jest również zawarta w standardowej wersji megaMUZa-2 sterowniki będą wyposażone w dodatkowe funkcje związane z zabezpieczeniem generatorowym, m. in.: yy zabezpieczenie różnicowe stabilizowane, yy zabezpieczenie impedancyjne, yy zabezpieczenie od przewzbudzenia yy zabezpieczenie od zaniku Rys.1. Charakterystyka zabezpieczenia różnicowego generatora wzbudzenia

Premiera naszego nowego produktu odbędzie się podczas tegorocznych targów ENERGETAB, serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego stoiska nr 22 w hali A.

urządzenia dla energetyki 6/2013

ENERGETAB 26. MIÊDZYNARODOWE ENERGETYCZNE TARGI BIELSKIE

BIELSKO-BIA£A INTERNATIONAL POWER INDUSTRY FAIR

17 - 19 wrzeœnia/September 2013

Seria urządzeń i rozwiązań dla energetyki i przemysłu ● system sterowania i nadzoru ● wizualizacja procesów ● centralna sygnalizacja ● konwertery protokołów ● komputery stacyjne ● sterowniki i zabezpieczenia ● RTU ● moduły smart grid ● rejestratory zdarzeń i zakłóceń ● automatyka stacyjna (ARN, SZR, SCO, ARNE, APKO, ARST)

technologie, produkty – informacje firmowe

Ekologiczny, ale też ekonomiczny i bezpieczny Ekologia, ekonomia, bezpieczeństwo i... zdrowy rozsądek, to cechy, na które stawia firma ABB, oferując małe transformatory mocy, wypełnione płynem biodegradowalnym Midel. Pod względem parametrów elektrycznych i mechanicznych urządzenia te nie różnią się od swoich tradycyjnych odpowiedników, a choć są nominalnie droższe, to zaskakująco szybko okazuje się, że za ich kupno, zainstalowanie oraz eksploatację trzeba zapłacić zdecydowanie mniej.

ransformatory wypełnione syntetycznym płynem biodegradowalnym to wciąż dla polskich spółek energetycznych innowacyjność, choć na świecie z powodzeniem wytwarza i sprzedaje się je od ponad 20 lat. – Europa i świat idą w kierunku ekologii i poszukiwania nowych rozwiązań. Polska energetyka jest nadal ukierunkowana na tradycyjne rozwiązania i wprowadzenie na nasz rynek nowego produktu wymaga wielu lat starań i promocji. Zdaniem Roberta Szejna z ABB zastosowanie płynów biodegradowalnych jest rozwiązaniem przyszłościowym oraz optymalnym kosztowo w długiej perspektywie czasowej. – Płyn Midel 7131, którego używamy zamiast oleju transformatorowego, to syntetyczny ester o znacznie lepszych parametrach elektrycznych i izolacyjnych, o bardzo wysokiej temperaturze zapłonu i w pełni podlegający biodegradacji. Prace nad izolacyjnymi płynami syntetycznymi, którymi można zastąpić mineralny olej transformatorowy, trwają w Europie od ponad 30 lat. Są one coraz doskonalsze, ich parametry coraz bardziej spełniają oczekiwania odbiorców, produkcja staje się masowa, a co za tym idzie tańsza. Szacuje się, że firma wytwarzająca płyn Midel – stosowany przez firmę ABB – zwiększa produkcję średnio o 16 proc. rocznie. To przekłada się na niższe koszty, które powodują, że ekologiczne transformatory są coraz bardziej atrakcyjne cenowo. Z analiz brytyjskiej firmy M&I Materials wynika jednoznacznie, iż twardy rachunek ekonomiczny nie pozostawia złudzeń co do wyboru wypełnienia transformatora. O ile samo urządzenie bez względu na zastosowany płyn izolacyjny – kosztuje tyle samo, to koszt płynu różni się czterokrotnie! Na przy-

Transformator typu TLKRE 25 000/110 PN na stacji prób

kład przy transformatorze 8 MVA za olej mineralny (6,3 t) trzeba zapłacić 6,3 tys. euro, a za tyle samo płynu Midel 7131 – 25,2 tys. euro. Ale choć różnica w kosztach jest porażająca, to okazuje się, że w przypadku transformatora ekologicznego śmiało możemy pominąć koszty budowy zabezpieczenia przeciwpożarowego (10 tys. euro) oraz misy olejowej i systemu odwodnienia (11,1 tys. euro). Koszty prac budowlanych pozostają porównywalne. W efekcie więc okazuje się, że koszt zakupu i zainsta-

urządzenia dla energetyki 6/2013

lowania tradycyjnego transformatora wynosi 36,5 tys euro, a identycznego – tyle że wypełnionego płynem ekologicznym – 34,3 tys. euro. Znaczy taniej. – Nie jest to jednak tylko kwestia kosztów, bowiem wyższość płynu biodegradowalnego Midel nad tradycyjnym olejem transformatorowym jest nie do podważenia – przekonuje Robert Szejn. – Jest on nie tylko bezpieczniejszy z punktu widzenia ekologicznego, bo ulega szybkiemu rozkładowi w środowisku naturalnym, ale jest także ma

technologie, produkty – informacje firmowe bardzo wysoką temperaturę zapłonu, co powoduje znacznie większe bezpieczeństwo przeciwpożarowe. Jego temperatura zapłonu wynosi powyżej 300ºC. W przypadku ewentualnego zapłony jest praktycznie samogasnący. Doskonale nadaje się więc do pracy w środowisku naturalnym, a także w miejscach wymagających specjalnych zasad ostrożności w zakresie bezpieczeństwa – w kopalniach, hutach czy w bezpośrednim sąsiedztwie osiedli mieszkaniowych. W temperaturze 20°C MIDEL może zaabsorbować 50 razy więcej wilgoci niż olej mineralny bez negatywnych skutków. Woda wydzielająca się w procesie starzenia izolacji jest absorbowana przez płyn MIDEL. Przekłada się to na wydłużenie czasu życia izolacji papierowej. Zwiększona zawartość wody w płynie izolacyjnym MIDEL nie powoduje pogorszenia jego właściwości dielektrycznych. Choć trudno przekonać branżę energetyczną do zupełnie nowych rozwiązań, to zainteresowanie transformatorami wypełnionymi płynem biodegradowalnym z roku na rok jest coraz większe. Duże jednostki tego typu pracują od kilku lat na zaporze wodnej w Dębem na Zalewie Zegrzyńskim. Dziesiątki podobnych zasilają ekologicznie czyste rejony Mazur, objęte programem Natura 2000. – W latach 2001-2005 dostarczaliśmy na mazurską ziemię transformatory ekologiczne, bo takie były środowiskowe potrzeby spółki energetycznej, ale później podobne jednostki były instalowane w miejscach, które nie wymagały już takich rygorów – mówi Robert Szejn. – Po prostu inwestor przekonał się, że transformatory wypełnione płynem biodegradowalnym są po prostu lepsze i tańsze. Szczególnie, że w przeciwieństwie do transformatorów tradycyjnych, nie wymagają żadnej obsługi serwisowej w zakresie transformatora, mis olejowych oraz separatorów. Według obserwacji firmy ABB w ostatnich latach coraz więcej klientów zaczyna liczyć koszty całej inwestycji, a nie tylko zakupu urządzenia. Na dzisiaj koszty wybudowania misy olejowej, separatora oraz odpowiedniego odwodnienia i obsługi równoważą się z wyższą ceną transformatora ekologicznego. Zauważyły to już m.in. spółki ENERGA S.A., PGE S.A., dla których nie tylko ekonomia, ale i ekologia ma rzeczywiste, a nie tylko symboliczne znaczenie. Wartość w takim rozwiązaniu dostrzegł także koncern KGHM Polska Miedź S.A., który zain-

Transformator typu TLKRE 25 000/110 PN w trakcie prób

westował w pierwszy polski przewoźny GPZ o mocy 6,3 MVA. Zastosowanie płynu biodegradowalnego pozwoliło na zainstalowanie całej stacji elektroenergetycznej na niskopodwoziowej naczepie bez konieczności inwestowania w infrastrukturę zabezpieczającą i chroniącą transformator przed

skutkami ewentualnej awarii (np. wycieku). Dzięki temu nowa stacja elektroenergetyczna zawsze może znaleźć się tam, gdzie akurat jest niezbędna. Nawet, jeśli jest to teren wybitnie wartościowy ekologicznie. Autor: Sławomir Dolecki n

Transformator typu TLKRE 25 000/110 PN podczas załadunku

urządzenia dla energetyki 6/2013

technologie, produkty – informacje firmowe

Remonty budowlane stacji transformatorowych

Jednym z newralgicznych elementów energetycznej sieci rozdzielczej SN/nn są stacje transformatorowe. Ze względów bezpieczeństwa oraz poprawy niezawodności zasilania odbiorców w obiektach tych wymienia się przestarzałe i wyeksploatowane urządzenia rozdzielcze na nowe. Osobnym zagadnieniem są remonty budynków tych stacji polegające na renowacji elewacji i wymianie stolarki. Z uwagi na fakt, że stolarka w tego typu obiektach energetycznych ma bezpośredni wpływ zarówno na prawidłową pracę urządzeń wewnątrz stacji, jak i na bezpieczeństwo osób znajdujących się w jej otoczeniu, warto zwrócić uwagę na rozwiązania dedykowane takim właśnie zastosowaniom.

owe drzwi i kraty wentylacyjne powinny z jednej strony uniemożliwiać włamania i akty wandalizmu, z drugiej jednak muszą zapewniać odpowiednią wentylację urządzeniom pracującym wewnątrz stacji. W tym celu stosuje się drzwi wykonane z blachy ocynkowanej, malowane proszkowo o skrzydle konstrukcji dwupłaszczowej. Dodatkowo drzwi takie powinny być wyposażo-

ne w kilka bardzo istotnych z punku widzenia eksploatacji elementów jak chowane wewnątrz zawiasy, blokada przed zatrzaśnięciem i odpowiedni system ryglowania. Ościeżnica jest konstrukcją ramową spawaną z zewnętrzną osłoną przylegającą do ściany. Ościeżnica wyposażona jest w okapnik, a skrzydło drzwi w profil uszczelniający zabezpieczający jednocześnie przed uszkodzeniem po-

wierzchni ościeżnicy. Istotnym elementem drzwi jest wentylacja. Krata wentylacyjna powinna być wykonana na całej szerokości drzwi i skonstruowana w ten sposób, aby zabezpieczyć stację przed przedostawaniem się do wewnątrz cieczy, ciał obcych, itp. Jednocześnie drzwi takie powinny posiadać odpowiedni stopnień ochrony (np. IP 23D) oraz współczynnik oporu powietrza (c x , c x < 12).

urządzenia dla energetyki 6/2013

technologie, produkty – informacje firmowe

1. profil uszczelniający pomiędzy skrzydłem drzwi a ościeżnicą dodatkowo zabezpieczający przed uszkodzeniem powierzchni ościeżnicy 2. cztery niewidoczne z zewnątrz zawiasy ze stali nierdzewnej; 3. nawiewy po obu stronach skrzydła Ościeżnica: 4. okapnik 5. 4-punktowe mocowanie do ściany 6. blokada przed zatrzaśnięciem drzwi, zamocowana u góry, zaskakuje samoczynnie przy kacie otwarcia 95° Zamek: 7. dwupunktowe ryglowanie baskwilami ze stali nierdzewnej – opcjonalnie: ryglowanie 3-punktowe z funkcją „PANIKA“ wg PN EN 179

Skorodowane drzwi i kraty wentylacyjne stanowią realne zagrożenie dla otoczenia w przypadku zwarć łukowych, są też słabą barierą przed włamaniem.

Przygotowując się do remontów części budowlanej stacji transformatorowych warto pomyśleć o zastosowaniu drzwi i krat specjalnie do tego przeznaczonych. Zapewnią one estetyczny wygląd oraz bezpieczną eksploatację wyremontowanej stacji transformatorowej przez wiele lat. Marek Chromik n uesa Polska Sp. z o.o.

Bezpieczeństwo dla przechodniów oraz znakomita wentylacja i ochrona przed włamaniem dla urządzeń pracujących wewnątrz.

urządzenia dla energetyki 6/2013

Rozdzielnice gazowe pierwotnego i wtórnego rozdziału energii Transformatory olejowe Stacje transformatorowe

do 36 kV

Ormazabal Polska Sp z o.o. ul. A. Struga 23 95-100 Zgierz tel./fax: +48 42 659 36 13

www.ormazabal.com

technologie, produkty – informacje firmowe

Nowy standard ochrony w zakresie łukochronności w stacjach transformatorowych produkcji Ormazabal Ormazabal Polska Sp. z o.o. wprowadza na polski rynek nowe stacje transformatorowe zgodne z dopiero opracowywaną wersją normy IEC62271-202, zwiększającą wymagania w zakresie łukochronności.

rodukowane przez nas stacje przeszły z wynikiem pozytywnym rygorystyczne testy w renomowanym laboratorium IPH w Berlinie pod kątem wypełnienia wymogów nowej normy. Ze względu na zwiększające się wymagania wobec łukochronności w energetyce wiatrowej i fotowoltaice firma Ormazabal podjęła wysiłek dostosowania oferowanych stacji transforma-

torowych do podwyższonych wartości prądu zwarciowego łuku wewnętrznego przedziału kablowego z 16 kA do 20 kA., przy dostępie typu A i B, Powyższa, wydawałoby się niewielka zmiana skutkuje prawie dwukrotnie większą energią zwarcia na jakie narażone są elementy stacji. Ormazabal od zawsze przykładał najwyższą wagę do kwestii bezpiecznej

obsługi i użytkowania oferowanych urządzeń, nasze rozdzielnice SN typu CGMCOSMOS, GA/GAE oraz CGM.3, posiadają certyfikaty zaświadczające o najwyższym poziomie łukochronności Naszym klientom proponujemy stacje transformatorowe z obsługą od wewnątrz typu PF-P , stacje transformatorowe z obsługą z zewnątrz typu ormaSET-P oraz złącza kablowe typu CMS-P.

Fot. 1. Stacja transformatorowa typ PF-P

urządzenia dla energetyki 6/2013

technologie, produkty – informacje firmowe

Fot. 2. Stacja transformatorowa typ PF-P

Wymienione stacje transformatorowe przystosowane są do pracy w kablowej i napowietrznej sieci rozdzielczej zarówno energetyki zawodowej jak i przemysłowej. Dzięki specyficznej konstrukcji możliwe jest zaprojektowanie niemal dowolnego wariantu stacji. Stacje transformatorowe produk-

cji Ormazabal są zaprojektowane dla transformatora olejowego, rozdzielnicy SN oraz rozdzielnicy nn. Wszystkie komponenty: rozdzielnice, obudowa i transformator są produkowane przez Ormazabal i od wielu lat cieszą się niezmiennym zaufaniem naszych Klientów na polskim rynku.

Fot. 3. Testy stacji. Instytut IPH w Berlinie

urządzenia dla energetyki 6/2013

Zbliżające się targi ENERGETAB 2013 będą doskonałą okazją do zaprezentowania nowych stacji transformatorowych wyposażonych w najnowsze rozwiązania zwiększające bezpieczeństwo. Zapraszamy do spotkania na naszym stoisku. Karol Konikowski n Ormazabal Polska Sp. z o.o.

Fot. 4. Wnętrze złącza kablowego typ CMS-P

prezentacja prezentacja pp rr ee zz ee nn tt aa cc jj aa

technologie, produkty – informacje firmowe

przemysłowe przemysłowe stacje stacje przemysłowe stacje transformatorowe – możliwe transformatorowe – możliwe Przemysłowe stacje transformatorowe transformatorowe – możliwe oszczędności oszczędności – możliwe oszczędności oszczędności

ZZ Z

Elektrobud Elektrobud Elektrobud Elektrobud

akłady produkcyjne i przedsiębiorstwa nie posiadają organizacji opracowujących dla nich standardy techakłady produkcyjne i przedsiębiorstwa nie posiadają organizacji opracowuakłady produkcyjne i przedsiębiorstwa nie posiadają organizacji opracowuniczne, które spełniłybynie ich specyficzne wymagania. akłady produkcyjne i przedsiębiorstwa posiadają organizacji opracowujących dla nich standardy techniczne, które spełniłybyorganizacji ich specyficzne wyakłady produkcyjne i przedsiębiorstwa nie posiadają opracowujących dla nichprojektowanie standardy techniczne, które spełniłyby ich specyficzne wyObecnie zasilania elektroenergetycznego dla jących dla nich standardy techniczne, które spełniłyby ich specyficzne wymagania. Obecnie projektowanie zasilania elektroenergetycznego dla indywidujących dla nich standardy techniczne, które spełniłyby ich specyficzne wyindywidualnych odbiorców oparte jest na katalogach opramagania. Obecnie projektowanie zasilania elektroenergetycznego dla indywidumagania. Obecnie projektowanie zasilania elektroenergetycznego dla alnych odbiorców na katalogach opracowanych na potrzeby zakładów magania. Obecnieoparte projektowanie zasilania elektroenergetycznego dla indywiduindywidunajest potrzeby zakładów energetycznych. Stacje alnych cowanych odbiorców oparte jest na katalogach opracowanych na potrzeby zakładów alnych odbiorców oparte jest na katalogach opracowanych na potrzeby zakładów energetycznych. Stacje transformatorowe przystosowane dopotrzeby zabudowy w miatransformatorowe przystosowane są dosąna zabudowy w miaalnych odbiorców oparte jest na katalogach opracowanych zakładów energetycznych. Stacje transformatorowe przystosowane są do zabudowy w miaenergetycznych. Stacje transformatorowe przystosowane do zabudowy wwmia(w obudowie i na terenach wiejskich (na stach (wstach obudowie betonowej) i nabetonowej) terenach wiejskich (nasą słupach betonowych). energetycznych. Stacje transformatorowe przystosowane są do zabudowy miastach (wsłupach obudowiebetonowych). betonowej) i na Realizują terenach wiejskich (na słupach betonowych). one specyficzną funkcję zasistach (w obudowie betonowej) i na terenach wiejskich (na słupach betonowych). Realizują one specyficzną funkcję odbiorców(na rozproszonych. Elektrostach (w obudowie betonowej) i na zasilania terenach słupach betonowych). Realizują oneodbiorców specyficzną funkcję zasilaniawiejskich odbiorców rozproszonych. Elektrolania rozproszonych. Elektrobud oferuje unikatoRealizują one specyficzną funkcję zasilania odbiorców rozproszonych. Elektrobud oferuje unikatowe rozwiązanie dla przedsiębiorstw, obiektów użyteczności Realizują one specyficzną funkcję zasilania odbiorców rozproszonych. Elektrobud oferuje unikatowe rozwiązanie dla przedsiębiorstw, obiektówużyteczności użyteczności we unikatowe rozwiązanie dla przedsiębiorstw, obiektów bud oferuje rozwiązanie dla obiektów użyteczności publicznej i innych odbiorców przyłączonych do sieci energetycznej po stronie bud oferuje rozwiązanie dla przedsiębiorstw, przedsiębiorstw, obiektówdo użyteczności publicznej i innych odbiorców przyłączonych sieci enerpublicznej iunikatowe innych odbiorców przyłączonych do sieci energetycznej po stronie E publicznej i innych odbiorców przyłączonych do sieci energetycznej po średniego napięcia przy zastosowaniu stacji transformatorowej ICZ . po stronie publicznej i innych odbiorców przyłączonych do sieci energetycznej stronie getycznej po stronie średniego napięcia przy zastosowaniu E średniego napięcia przy zastosowaniu stacji transformatorowej ICZE . E transformatorowej średniego napięcia przy stacji ICZ W Urzędzie Patentowym RP został zgłoszony wniosek o opatentowanie wystacji transformatorowej . transformatorowej średniego napięcia przy zastosowaniu zastosowaniu stacji ICZE.. W Urzędzie Patentowym RP zostałICZ zgłoszony wniosek o opatentowanie wyW Urzędzie Patentowym RP został zgłoszony wniosek o opatentowanie wyW Urzędzie Patentowym RP został zgłoszony wniosek nalazku pt. „Sposób zasilania, zzostał przyłączy średniego napięcia, urządzeńo opaelekW Urzędzie Patentowym RP zgłoszony wniosek o opatentowanie wynalazkutentowanie pt. „Sposób zasilania, z przyłączy średniego napięcia, urządzeń elekwynalazku pt. „Sposób zasilania, z przyłączy średnalazku pt. „Sposób przyłączy średniego napięcia, urządzeń elektrycznych wezzwnętrzach budynków lub budowli oraz zintenalazku pt.zainstalowanych „Sposób zasilania, zasilania, przyłączy średniego urządzeń elektrycznych zainstalowanych we wnętrzach budynkównapięcia, lub budowli oraz zinteniego napięcia, urządzeń elektrycznych zainstalowanych trycznych zainstalowanych we budynków lub growany punkt zasilania urządzeń eklektycznych zainstalowanych wezintewnę-we trycznych zainstalowanych we wnętrzach wnętrzach budynków lub budowli budowli oraz oraz growany punkt zasilania urządzeń eklektycznych zainstalowanych wezintewnęwnętrzach budynków lub budowli oraz zintegrowany punkt growany punkt urządzeń eklektycznych zainstalowanych we trzach budynków lub budowli”. Celem wynalazku jest obniżenie kosztów bugrowany punkt zasilania zasilania urządzeń eklektycznych zainstalowanych we wnęwnęzasilania urządzeń eklektycznych zainstalowanych we wnętrzach budynków lub budowli”. Celem wynalazku jest obniżenie kosztów butrzach budynków lub budowli”. Celem wynalazku jest obniżenie kosztów budowy sieci energetycznej niskiego napięcia i Celem rozprowadzenie jej kosztów do maszyn trzach budynków lub budowli”. wynalazku jest wynalazku obniżenie butrzach budynków lubCelem budowli”. obnidowy sieci energetycznej niskiego napięcia i rozprowadzenie jej dojest maszyn sieci energetycznej niskiego napięcia ii rozprowadzenie jej maszyn idowy urządzeń, przy redukcjibudowy do niezbędnego minimum powierzchni dowy sieci energetycznej napięcia rozprowadzenie jej do dopotrzebmaszyn żenie kosztów sieci energetycznej niskiego napięcia i urządzeń, przy redukcjiniskiego do niezbędnego minimum powierzchni potrzebii urządzeń, przy redukcji do niezbędnego powierzchni potrzebjej do maszyn i urządzeń, przy redukcji nej do jeji rozprowadzenie zabudowy (rys. 1.). Rozwiązanie tominimum redukuje również straty energiido urządzeń, przy redukcji do niezbędnego minimum powierzchni potrzebnej do jej zabudowy (rys. 1.). Rozwiązanie to redukuje również straty energii niezbędnego minimum powierzchni potrzebnej do jej zabunej do jej zabudowy (rys. 1.). Rozwiązanie to redukuje również straty energii związanej z jej przesyłem do maszyn i urządzeń. nej do jej zabudowy (rys. 1.). Rozwiązanie to redukuje również straty energii związanej z jej(rys. przesyłem do maszyn ito urządzeń. dowy 1.). Rozwiązanie redukuje również straty energii związanej z jej przesyłem do maszyn i urządzeń. związanej z jej przesyłem do maszyn i urządzeń. związanej z jej przesyłem do maszyn i urządzeń.

charakterystyka charakterystykastacji stacji charakterystyka stacji charakterystyka stacji stacji Charakterystyka

StacjaStacja transformatorowa ICZEEjest produkowana w typoszeregu w typoszeod 100 kVA transformatorowa ICZE jest produkowana Stacja transformatorowa ICZE jest produkowana w typoszeregu od 100 kVA transformatorowa jest produkowana ww typoszeregu od 100 kVA E800 do Stacja 800 kVA. Jest kompaktowym, zawierającym w sobie zinregu odurządzeniem 100 kVAICZ do kVA. Jest urządzeniem kompaktoStacja transformatorowa ICZ jest produkowana typoszeregu odtrzy 100 do 800 kVA. Jest urządzeniem kompaktowym, zawierającym w sobie trzykVA zindo 800 kVA. Jest urządzeniem kompaktowym, zawierającym w sobie trzy zinwym, zawierającym w sobie trzy zintegrowane urządzenia tegrowane urządzenia tworzące jedną całość: rozdzielnicę średniego i niskiedo 800 kVA.urządzenia Jest urządzeniem kompaktowym, zawierającymśredniego w sobie trzy zintegrowane tworzące jedną całość: rozdzielnicę i niskietworzące jedną całość: i niskie-go tegrowane urządzenia tworzące jedną całość: rozdzielnicę średniego i niskiego napięcia oraz transformator. Dodatkowo mogą byćśredniego wyposażone w pola potegrowane urządzenia tworzące jednąrozdzielnicę całość: rozdzielnicę średniego niskiego napięcia oraz transformator. Dodatkowo mogą być wyposażone wipola ponapięcia oraz transformator. Dodatkowo mogą być wypogo napięcia oraz transformator. Dodatkowo mogą być wyposażone w pola pomiarowe. Aparaty średniego i niskiego napięcia dobiera się indywidualnie, go napięcia oraz transformator. Dodatkowo mogą być wyposażone w pola pomiarowe. Aparaty średniego i niskiego napięcia dobiera się indywidualnie, sażone w pola po-miarowe. Aparaty średniego i niskiego miarowe. Aparaty średniego ii niskiego napięcia dobiera się w zależności od zainstalowanych urządzeń, czy pełnionych funkcji. W celu miarowe. Aparaty średniegosię niskiego napięcia się indywidualnie, indywidualnie, napięcia dobiera indywidualnie, w zależności od zainstaw zależności od zainstalowanych urządzeń, czy dobiera pełnionych funkcji. W celu ww zależności od zainstalowanych urządzeń, czy pełnionych funkcji. W celu kontroli zdalnej parametrów stacje wyposażone są w moduły telemetryczne zależności od zainstalowanych urządzeń, czy pełnionych funkcji. W celu lowanych urządzeń, czy pełnionych funkcji. W celu kontroli kontroli zdalnej parametrów stacje wyposażone są w moduły telemetryczne kontroli zdalnej parametrów stacje wyposażone są w moduły telemetryczne GPRS realizujązdalnej parametrów stacje wyposażone są w moduły telekontroli zdalnej parametrów stacje wyposażone są w modułyGPRS telemetryczne realizująGPRS realizująmetryczne GPRS realizujące nadzór, monitoring, diagnostyce nadzór, moGPRS realizujące nadzór, moce nadzór, monitoring, diace nadzór, nitoring, modianitoring, diagnostykę i zdalnitoring, diagnostykę i zdalgnostykę ii zdalne sterowanie. gnostykę zdalne sterowanie. ne sterowanie. Dzięki zastosone sterowanie. Dzięki zastosoDzięki zastosowaniu nowoDzięki waniuzastosonowowaniu nowoczesnych syswaniu nowoczesnych sysczesnych systemów steroczesnych systemów sterotemów wania sąsteropraktemów wania sąsteroprakwania są praktycznie bezobwania są praktycznie bezobtycznie bezobsługowe. Obtycznie bezobsługowe. Obsługowe. Obsługa sprowasługowe. Obsługa sprowasługa dza się sprowado okresługa dza sięsprowado okreRys. 1. Stacja transformatorowa umieszczona w hali produkcyjnej dza się do okresowych przeglądza się do okreRys. 1. Stacja transformatorowa umieszczona w hali produkcyjnej sowych przegląRys. 1. Stacja transformatorowa umieszczona w hali produkcyjnej Rys. 1. Stacja transformatorowa umieszczona w hali produkcyjnej sowych sowychprzegląprzegląRys. 1. Stacja transformatorowa w hali produkcyjnej w w w. e l e k t r oumieszczona .info.pl

Elektrobud.indd 78

78 78 78 78

w w w. e l e k t r o . i n f o . p l w ww ww. w.eelleekkttrroo..iinnffoo..ppll

kę i zdalne sterowanie. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych sterowania praktycznie bezobsługowe. Obsłudówsystemów i konserwacji, co obniżasąkoszty eksploatacji. ICZEEgwarantuje wysoką dów konserwacji, się co obniża koszty eksploatacji. ICZE gwarantuje wysoką gaiikonserwacji, sprowadza do okresowych przeglądów i konserwadów co obniża koszty eksploatacji. ICZ gwarantuje E gwarantuje niezawodność dostaw energii elektrycznej, redukuje czas potrzebnywysoką do budów i konserwacji, co obniża koszty eksploatacji. ICZ wysoką niezawodność dostaw energii elektrycznej,ICZE redukuje czas potrzebny do bucji, co obniża koszty eksploatacji. gwarantuje wysoką niezawodność dostaw energii elektrycznej, redukuje czas potrzebny do budowy systemu zasilania energetycznego. Produkt jest nowatorskim rozwiąniezawodność dostaw energii elektrycznej, redukuje czas potrzebny do buniezawodność dostaw energii elektrycznej, redukuje czas dowy systemu zasilania energetycznego. Produkt jest nowatorskim rozwiądowy systemu zasilania energetycznego. Produkt jest nowatorskim rozwiązaniem myśli inżynierskiej i rozwiązań konstrukcyjnych nieznanych w Poldowy systemu zasilania energetycznego. Produkt nowatorskim potrzebny do budowy systemukonstrukcyjnych zasilaniajestenergetycznego. zaniem myśli inżynierskiej i rozwiązań nieznanychrozwiąw Polzaniem myśli inżynierskiej ii rozwiązań konstrukcyjnych ww Polsce i krajach Unii Europejskiej. Produkt jest nowatorskim rozwiązaniem myślinieznanych inżynierskiej zaniem myśli inżynierskiej rozwiązań konstrukcyjnych nieznanych Polsce i krajach Unii Europejskiej. sce ii krajach Unii Europejskiej. i rozwiązań konstrukcyjnych nieznanych i krajach oferuje kompetentną pomoc w zakresiew Polsce doboru odpowiednich sceElektrobud krajach Unii Europejskiej. Elektrobud oferuje kompetentną pomoc w zakresie doboru odpowiednich Unii Europejskiej. Elektrobud oferuje ww zakresie odpowiednich urządzeń dostosowanych do Państwapomoc indywidualnych wymagań oraz wsparElektrobud oferuje kompetentną kompetentną pomoc zakresie doboru doboru odpowiednich urządzeń dostosowanych do Państwa indywidualnych wymagań oraz wsparElektrobud oferuje kompetentną pomoc w zakresie doboru urządzeń dostosowanych do Państwa indywidualnych wymagań oraz wsparcie projektowe, dzięki któremu będziecie mogli zapoznać się z wizualizacją urządzeń dostosowanych do Państwa indywidualnych wymagań oraz wsparcieodpowiednich projektowe, dzięki któremu będziecie mogli zapoznać się z wizualizacją urządzeń dostosowanych do Państwa indycie projektowe, dzięki któremu będziecie mogli zapoznać się z wizualizacją zaprojektowanych urządzeń i ich usytuowania w wybranym miejscu. Moducie projektowe, dzięki któremu mogli siędzięki z wizualizacją widualnych wymagań wsparcie projektowe, któzaprojektowanych urządzeń ioraz ichbędziecie usytuowania wzapoznać wybranym miejscu. Moduzaprojektowanych urządzeń ii ich usytuowania ww wybranym miejscu. Modułowość naszych wyrobów pozwala uniknąćsięw z wizualizacją przyszłości wysokich kosztów zaprojektowanych urządzeń ich usytuowania wybranym miejscu. Moduremu będziecie mogli zapoznać zaprojekłowość naszych wyrobów pozwala uniknąć w przyszłości wysokich kosztów łowość naszych wyrobów pozwala uniknąć przyszłości wysokich kosztów związanych z rozbudową modernizacją. Zapewniamy dostawę urządzeń, towanych urządzeń i ich usytuowania w wybranym miejscu. łowość naszych wyrobówczy pozwala uniknąć w wZapewniamy przyszłości wysokich kosztów związanych z rozbudową czy modernizacją. dostawę urządzeń, związanych z rozbudową czy modernizacją. Zapewniamy dostawę urządzeń, Modułowość naszych wyrobów uniknąć profesjonalny montaż, uruchomienie oraz pozwala serwis gwarancyjny iw przypogwaranzwiązanych z rozbudową czy modernizacją. Zapewniamy dostawę urządzeń, profesjonalny montaż,kosztów uruchomienie oraz serwis gwarancyjny i pogwaranszłości wysokich związanych z rozbudową moprofesjonalny montaż, uruchomienie serwis gwarancyjny ii pogwarancyjny na wszystkie nasze urządzenia i oraz usługi. profesjonalny montaż, uruchomienie oraz serwis gwarancyjny czy pogwarancyjny na wszystkie nasze urządzenia i usługi. dernizacją. Zapewniamy dostawę urządzeń, profesjonalny cyjny cyjny na na wszystkie wszystkie nasze nasze urządzenia urządzenia ii usługi. usługi. montaż, uruchomienie oraz serwis gwarancyjny i pogwaanaliza ekonomiczna zabudowy stacji rancyjny na wszystkiezabudowy nasze urządzenia i usługi. analiza ekonomiczna stacjitransformatorowej transformatorowej

analiza ekonomiczna zabudowy analiza ekonomiczna zabudowy stacji stacji transformatorowej transformatorowej dla linii kablowej nn dla linii kablowej nn dla linii nn ekonomiczna zabudowy stacji dlaAnaliza linii kablowej kablowej nn

transformatorowej Przyjęto następujące założenia:dla linii kablowej nn Przyjęto następujące założenia: Przyjęto następujące założenia:jest przy granicy działki w odległości Przyjęto następujące założenia: Stacja transformatorowa posadowiona Przyjęto następujące założenia: Stacja transformatorowa posadowiona jest przy granicy działki odległości Stacja transformatorowa posadowiona jestdziałki przy www Stacja transformatorowa posadowiona jest przy granicy odległości l=190 m od obiektu, układ zasilania TN-C, zapotrzebowana Pgranicy =400 kW, Stacja transformatorowa posadowiona jestmoc przy granicy działki l=190 m odw odległości obiektu, układ zasilania TN-C, moc zapotrzebowana Pzodległości =400 kW, zTN-C, działki l=190 m od obiektu, układ zasilania l=190 m TN-C, moc zapotrzebowana Pz=400 kW, cosϕ=0,8, n=400 V.układ l=190 m od odUUobiektu, obiektu, układ zasilania zasilania zapotrzebowana moc zapotrzebowana Pz=400TN-C, kW, moc cosφ=0,8, Un=400PV.z=400 PrądkW, cosϕ=0,8, n=400 V. cosϕ=0,8, UUnn=400 V. Prąd obciążenia wynosi: cosϕ=0,8, =400 V. obciążenia Prąd obciążeniawynosi: wynosi: Prąd Prąd obciążenia obciążenia wynosi: wynosi: P 400000 400000 = 721, 7 A Pz IB = = I B = 3 ⋅ UPnPzz⋅z cos ϕ = 3400000 721, 7 A ⋅ 400 ⋅ 0, 8 ==721 IIB == 3 ⋅ U ⋅ cos ϕ == 3400000 ⋅ 400 ⋅ 0, 8 = 721,,77 AA n B 33 ⋅⋅U 33 ⋅⋅400 ⋅⋅00,,88 cosϕϕ 400 Unn ⋅⋅cos Zgodnie z N SEP-E-004 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe. Zgodnie z N z N SEP-E-004 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe. Zgodnie SEP-E-004 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne Zgodnie zz NN SEP-E-004 linie Projektowanie i budowaElektroenergetyczne :Elektroenergetyczne ii sygnalizacyjne Zgodnie SEP-E-004 sygnalizacyjne linie kablowe. kablowe. Projektowanie i budowa : linie kablowe. Projektowanie i budowa: Projektowanie Projektowanie ii budowa budowa:: I ≤ I = 800 A ≤ I IB ≤ In = 800 A ≤ Iz z IIBB≤≤ IInn == 800 800AA ≤≤ IIzz B n Zgodnie z z PN-IEC 60364-5-523:2001 Instalacje elektryczne w obiektach buZgodnie z z PN-IEC 60364-5-523:2001 Instalacje elektryczne w obiektach buZgodnie z z PN-IEC 60364-5-523:2001 Instalacje elektryczne wwelektryczobiektach buZgodnie z z PN-IEC 60364-5-523:2001 Instalacje dowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Obciążalność Zgodnie z z PN-IEC Instalacje elektryczne obiektachprąbudowlanych. Dobór 60364-5-523:2001 i montaż wyposażenia elektrycznego. Obciążalność prąne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposadowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Obciążalność prądowa długotrwała przewodów, przy sposobie ułożenia „D” dobieramy prąkadowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Obciążalność dowa długotrwała przewodów, przy sposobieprądowa ułożenia „D” dobieramy każenia elektrycznego. Obciążalność długotrwała dowa długotrwała przy sposobie „D” dobieramy kabel 2×[4×YKXS 240]przewodów, na długotrwałą prądową. dowa długotrwała przewodów, przyobciążalność sposobie ułożenia ułożenia „D”Obliczamy dobieramydłukabelprzewodów, 2×[4×YKXS 240] na długotrwałą obciążalność prądową. Obliczamy dłuprzy sposobie ułożenia „D” dobieramy kabel bel 2×[4×YKXS 240] na długotrwałą obciążalność prądową. Obliczamy długotrwałą obciążalność prądową linii kablowej, uwzględniając zastosowabel 2×[4×YKXS 240] na długotrwałą obciążalność prądową. Obliczamy dłu2×[4×YKXS 240] naprądową długotrwałą obciążalność prądową. Obgotrwałą obciążalność linii kablowej, uwzględniając zastosowagotrwałą obciążalność prądową linii kablowej, uwzględniając zastosowane zabezpieczenia: gotrwałą obciążalność prądową linii kablowej, uwzględniając zastosowaliczamy długotrwałą obciążalność prądową linii kablowej, ne zabezpieczenia: ne zabezpieczenia: zabezpieczenia: neuwzględniając zabezpieczenia: zastosowane I z = 2 ⋅ 333 ⋅ I z 3 = 2 ⋅ 1, 44 ⋅ 351 = 1011 A I z = 2 ⋅33 3 ⋅ I z 3 = 2 ⋅ 1, 44 ⋅ 351 = 1011 A IIz == 22⋅⋅ 33 ⋅⋅IIz 3 == 22⋅⋅11,,44 44⋅⋅351 351== 1011 1011AA z3 Dla współczynnikaz poprawkowego uwzględniającego sposób ułożenia linii DlaDla współczynnika poprawkowego uwzględniającego sposób ułożenia współczynnika poprawkowego spo-linii Dla współczynnika poprawkowego kablowej kp=0,9, kable oddalone od uwzględniającego siebie o 25uwzględniającego cm: sposób Dla współczynnika poprawkowego uwzględniającego sposób ułożenia ułożenia linii linii kablowej k =0,9, kable oddalone od siebie o 25 cm: sób ułożenia linii kablowej kp=0,9, oddalone od siebie kablowej kkppp=0,9, kable oddalone od siebie ookable 25 cm: kablowej =0,9, kable oddalone od siebie 25 cm: Iz ≥ k p ⋅ Iz o 25 cm: I ≥ k ⋅I I z ≥ k p⋅ IIzz I z ≥ 0, 9 ⋅I1zz0≥11kp=p ⋅91 z 0A ≥ I I ≥ 0, 9 ⋅ 1011 = 910 A ≥ Inn IIzz ≥≥ 00,,99⋅⋅110011 = 91 11 = 9100AA ≥≥ IInn Do obliczeń przyjmujemy:z Do obliczeń przyjmujemy: Do obliczeń przyjmujemy: obliczeń przyjmujemy: –Do reaktancję jednostkową linii kablowej nn x’=0,08 Ω/km, Do obliczeń przyjmujemy: – reaktancję jednostkową linii kablowej nn x’=0,08 Ω/km, – reaktancję jednostkową linii kablowej nnΩ/km, x’=0,08 Ω/km, –– reaktancję linii nn reaktancję jednostkową jednostkową linii kablowej kablowej nn x’=0,08 x’=0,08 Ω/km, – przewodność właściwą miedzi γ=57 m/(Ω · mm2), – długość pojedynczego kabla l=190 m, – przekrój kabla S=2 · 240=480 mm2. n r 3 / 2 0 1 3 nr 3/2013 nnrr 33//22001133

urządzenia dla energetyki 6/2013 13-03-12 11:01:53

– przewodność właściwą miedzi γ=57 m/(Ω ⋅ mm2), W przypadku braku szczegółowych danych o wartości R/X dla sieci o napię222), –– przewodność właściwą miedzi γ=57 m/(Ω ⋅ mm przypadku braku szczegółowych danych wartości R/X dla sieci oo napię– długość pojedynczego kabla l=190 m, ciu UW >1 kV można przyjąć κ=1,8 co odpowiada stałej czasowej przewodność właściwą właściwą miedzi miedzi γ=57 γ=57m/(Ω ⋅ mm m/(Ω ⋅ mm WnSNprzypadku przypadku braku szczegółowych danych ooo wartości wartości R/X dla dla t=42 sieci oms. napię2), 22),), – przewodność W braku szczegółowych danych R/X napię– przewodność właściwą miedzi γ=57 W przypadku braku szczegółowych danych oodpowiada wartości R/X dla sieci sieci o napię2. m/(Ω ⋅ mm nSN – długość pojedynczego kabla l=190 m, ciu U >1 kV można przyjąć κ=1,8 co stałej czasowej t=42 ms. 2 –– przekrój kabla S=2 · 240=480 mm Ponieważ T=42 ms, to zachodzi związek: T =0,5 s>10 T, a zatem możemy przynSN k o – długość pojedynczego kabla l=190 m, ciu U >1 kV można przyjąć κ=1,8 co odpowiada stałej czasowej t=42 ms. nSN przewodność właściwą miedzi γ=57 m/(Ω ⋅ mm ), W przypadku braku szczegółowych danych wartości R/X dla sieci o napię– długość pojedynczego kabla m, U nSN kV można przyjąć κ=1,8 co odpowiada stałej czasowej t=42 ms. technologie, produkty – κ=1,8 informacje firmowe – długość pojedynczego kabla l=190l=190 m, ciu Uciu kV>1można przyjąć co odpowiada stałej czasowej t=42 ms.przynSN>1nSN 222. '' k – przekrój kabla S=2 · 240=480 mm Ponieważ T=42 ms, to zachodzi związek: T =0,5 s>10 T, a zatem możemy Rezystancja i reaktancja wynosi: jąć następujące uproszczenie: I =I =5,77 kA. kk=0,5stałej k th – przekrój kabla S=2 · 240=480 mm Ponieważ T=42 ms, to zachodzi związek: T . s>10 T, a zatem możemy przy2 – długość pojedynczego kabla l=190 m, ciu U >1 kV można przyjąć κ=1,8 co odpowiada czasowej t=42 ms. 2 nSN – przekrój · 240=480 Ponieważ to zachodzi związek: T =0,5 s>10 T, a zatem możemy – przekrój kablakabla S=2 ·S=2 240=480 mm2mm Ponieważ T=42T=42 ms, toms, zachodzi związek: . . s>10 T, a zatem możemy przy-przyk=0,5kkkA. Rezystancja reaktancja wynosi: jąć następujące następujące uproszczenie: =I''''''''kkT=5,77 =5,77 2. Rezystancja ii reaktancja reaktancja wynosi: jąć uproszczenie: IIthththth=I =I kA. – przekrój kabla S=2 · 240=480 mm Ponieważ T=42 ms, to zachodzi związek: T s>10 T, a zatem możemy przy''k=5,77 k=0,5kA. '' Rezystancja i wynosi: jąć następujące uproszczenie: I l 190 k k th Rezystancja i reaktancja wynosi: jąć następujące uproszczenie: Ith=I "k=5,77 kA. Rezystancja i reaktancja wynosi: R = = = 0 , 0069 Ω '' 190 Rezystancja i reaktancja wynosi: jąć następujące uproszczenie:I thIth≈=II kk3=5,77 kA.kA = 5, 77 190 γ ⋅=S llll 57==⋅ 480 190 0069Ω Ω R = 0069 RRl== = γ ⋅ S 190 = 57190 == 0000,,,,0069 0069 Ω Ithth ≈ ≈ III""k"""k33 = = 555,,,77 77 kA kA I ⋅ 480 R = = Ω I ≈ = 77 kA τ + τ γ ⋅ S 57 ⋅ 480 " ≈ 90 RX == x 'l⋅ l = = 0=, 0069 ΩΩ th ⋅ 0,⋅19 0, 0152 pz dz γ ⋅⋅0SS, 08 57 ⋅480 480 190 IIthth I k5kk333,+77 =250 5kA , 77 kA I ≈ = γ 57 τ = = = 170°C th k 3 S x='⋅57 " R = γX⋅ = , 0069 sr 90kA 250 =⋅⋅0480 0480 08⋅⋅⋅=000,,0,19 19 = 000,,,Ω 0152Ω Ω pz dz 90 250 + I2thττττpz ≈+ = 5, 77 ++I kττττ3 dz X = xx ''⋅⋅ 57 lll = ,,,08 = 0152 90 250 ++ 250 X = = 0 08 19 = 0152 Ω pz + dz = 2 γ ⋅ S τ = 170°°°C C 90 + τ = = == 170 sr X = x ' ⋅ l = 0 , 08 ⋅ 0 , 19 = 0 , 0152 Ω pz dz τ + τ Spadek napięcia został z zależności: τsrpz= pzdz dz90=+ 250 170 C X =wyliczony x '⋅ l = 0, 08 ⋅ 0,19 = 0, 0152 Ω ==°170 τsr =τγsrsrsrτ20pz= + τ dz222= 90= + 250222=55 170 C °C X = x ' ⋅ l = 0 , 08 ⋅ 0 , 19 = 0 , 0152 Ω Spadek napięcia został wyliczony z zależności: 2 2 γ sr = τ = 2γ = 2 Spadek napięcia zostałzostał wyliczony zależności: Spadek napięcia wyliczony z zależności: °C− 20 ) = 55 sr Spadek napięcia wyliczony zz zależności: γγ 20 55 20 20 ) = 1 +==02, 0040=⋅170 (170 55 Spadek napięcia zostałzostał wyliczony z zależności: γ1srsr += =α ⋅γ( τsr γ2− 20 55 γ == 2 20 55 γ = = 20 Spadek napięcia został wyliczony sin ϕ = z1zależności: − cos ϕ = 0, 6 +γ20α −=222000))) = 111+ + 000,,,0040 −=20 α ⋅⋅⋅(((τττsrsr − 170 − 20))) == γ srsrsr = 111+ 20040 ⋅⋅((170 γ = + − + ⋅ ( − α 0040 170 20 55 2 sr 34 38 = , m / ( Ω ⋅ mm ) ⋅ ( τsrsrsr0−) 2=01)+ 01, 0040 + 0, 0040 ⋅ (170 sinϕ ϕ == 111− − cos cos2222 ϕ ϕ= = 00,,66 ⋅ (170 − 20−) 20 γ sr = 1 + α1⋅+( τα20 =) sin sr − 2 sin cos ϕ 222 ) =2034 m0///,(((0040 mm Ω⋅⋅⋅mm 34 38 ⋅ϕϕI1B==− cos 3 ⋅ 100 sin ϕ == 00,,66 1 −−2 cos = ,,,38 m Ω 1 + ⋅ ( − ) + ⋅ ( α τ 1 170 22 )) − 20 ) ϕ = , 0 6 = m mm Ω 34 38 sr 2 τ − τ ∆U = sin ϕ3=⋅ 100 = ⋅ (⋅ R ⋅ cos ϕ + sin ϕ X ) 2 =, 38 , 38 ( Ω ⋅ mm ) − 90 dz pz34 m / (m ) ⋅ 250 Ω /⋅ mm sinUϕ33n =⋅⋅100 ϕ = 0, 6 1 −⋅⋅ IIIcos B ⋅ 3,245 =90 k = γ sr ⋅ c ⋅ == 34 100 − =τττmpzpz /3(4Ω, 38 τdzdz, 38 ∆U3= ϕ+ ϕ)) = = =⋅ 100 cosϕ +X sinϕ R ⋅⋅⋅cos Xsin 250 ⋅ I BBBB ⋅⋅⋅ ((R 3 ⋅⋅100 ⋅ mm ) 34 − τ ∆U 90 − τ I ∆U = = cos ϕ + sin ϕ R X ,250 T 0⋅⋅ 250 5 −− −−90 250 90 == B k dz − τ pz = , ⋅ , k = ⋅ c ⋅ = γ 4 38 3 45 3 U τ ∆U =3 ⋅ 100U = ⋅ ⋅ cos ϕ + sin ϕ R X ) ( , ⋅ , k = ⋅ c ⋅ γ 4 38 3 45 3 sr n dz pz − τ τ ∆U = = ⋅ ⋅ cos ϕ + sin ϕ R X ) = k == γγ srsr ⋅⋅dzcc⋅⋅ dzpzT pz == 3344,,38 38⋅⋅33,,250 45⋅⋅ − 90 U ⋅ InnB ( ,7 U ⋅ 721 3 ⋅ 100 , 0 5 k 45 , T 2 0 5 k sr , ⋅ , ⋅ = k = ⋅ c ⋅ = γ 4 38 3 45 3 n U sr − τ τ n ∆U = = ⋅ ⋅ cos ϕ + sin ϕ R X 0,,55 = ( ⋅ 0, 8 + 0, 0152)⋅ 0, 6) 250 − 90 sr n ⋅ ( 0, 0069 = dz = 194 pz mm TTkkkk,=82 A34/, 38 0 , ⋅ ⋅ 3 100 721 7 , T 0 5 ⋅ , ⋅ = k = ⋅ c ⋅ γ 3 45 U , ⋅ ⋅ 3 100 721 7 k 0100⋅⋅n721 4330⋅⋅100 sr 721, 7 + 00,,0152 0069⋅⋅⋅000,,,888 + 0152⋅⋅⋅000,,,666) = 194 A // mm mm22222 0, 5 194,,,82 82A 0069 T = , 7 , 7 ⋅⋅⋅⋅((0000,,,,0069 ⋅ 721 3= ==⋅ 100 0069 0152 mm 194 82 ++ 00,,0152 ⋅ 0, 5 1 I 2th ⋅ Tk =k194 1==,194 963 , 82 AA0//22mm 4440003000⋅, 7721 = =3 ⋅ 100 ⋅ 721 ⋅ ( 0, 7, 0069 ⋅ 0, 8⋅+0,08, 0152 ⋅ 0, 6⋅)0, 6 ) 2 A / mm 82 0 01464 ⋅ , S ≥ ⋅ 1 I222 = 2 22 = 34, 95 mm 40=0 400 3⋅ (⋅0721 ∆U 58 V ⋅ 0, 6 ) = , 0069 , 8 += 04,,0152 ⋅00, 01464 T= 0222 ⋅⋅⋅000,,,555 1⋅ A / mm 963 , 82 I 0 1 1 963 th ⋅⋅⋅ T k 194 , 7 ⋅ 2th k , 1 1 194 82 I T 0 1 1 963 2 k 3 721 7 0 01464 ⋅ , ⋅ , 2 2 mm22222 =1 1 963 34,,,95 95mm th ⋅ T k = 4 , 7 ⋅⋅00,,01464 0 == 33 ⋅⋅721 40∆U 721 01464 == 44,,58 ⋅⋅⋅ 0963 34 ∆U V 58 V kk = ⋅ 00, 15 ⋅ 0, 5 == 1SSSS≥≥ == 34 mm ≥≥ 1kI th⋅2⋅⋅⋅ ⋅ TIkthth 34 95 2mm 3==⋅ 721, 7 ⋅ 0,,701464 ∆U = 44,,58 V 58 , 1 194 82 2 , = ⋅ 95 k , 1 1 194 82 = , mm S ≥ ⋅ = ⋅ 34 95 4 ∆U = V k , 1 1 194 82 1 I ⋅T 1 , 829630 ⋅ 01, 5 ∆U = 3 ⋅ 721, 7 ⋅ 0,4401464 = 4, 58 V 1 82 ⋅ = 34, 95 mm2 S ≥ k ⋅ k th1 k 1= 194,194 4 przy czym: ∆U = ∆U=4,584V. Dopuszczalny = 4, 58 V napięcia wynoprzy Obliczony spadek napięcia spadek czym: k , 1 1 194 82 4 ∆U=4,58 V. Dopuszczalny spa- I˝k3 – początkowy prąd zwarcia symetrycznego, [A], Obliczony spadek napięcia Obliczony spadek napięcia ∆U=4,582×[4×YKXS V. Dopuszczalny Dopuszczalny spadekwymagania napięcia wynowyno-I"k3 – przy przy czym: czym: prąd zwarcia symetrycznego, [A], si ∆U≤5%, czyli ∆U≤20 V). Linia kablowa 240] spełnia Obliczony spadek napięcia ∆U=4,58 V. spadek napięcia dek napięcia wynosi ∆U≤5%, czyli ∆U≤20 V). Linia kablowa κ przy –początkowy współczynnik udaru, [-], Obliczony spadek napięcia ∆U=4,58 V. Dopuszczalny spadek napięcia wyno-przy czym: Obliczony spadek napięcia ∆U=4,58 V. Dopuszczalny spadek napięcia wynoczym: """k3 – początkowy prąd zwarcia symetrycznego, [A], si ∆U≤5%, czyli ∆U≤20 V). Linia kablowa 2×[4×YKXS 240] spełnia wymagania I normy na długotrwałą obciążalność prądową i2×[4×YKXS dopuszczalny spadek napięcia. κprzy –ipwspółczynnik udaru, [-],zwarcia symetrycznego, [A], si ∆U≤5%, ∆U≤5%, czylinapięcia ∆U≤20 V). Linia kablowa kablowa 240]na spełnia wymagania I–"czym: – początkowy prąd k3prąd 2×[4×YKXS 240] spełnia wymagania normy długotrwałą udarowy, [A], Obliczony spadek ∆U=4,58 V. Dopuszczalny spadek napięcia wyno"k3 " si czyli ∆U≤20 V). Linia 2×[4×YKXS 240] spełnia wymagania I – początkowy prąd zwarcia symetrycznego, k3 k3 si ∆U≤5%, czyli ∆U≤20 V). Linia kablowa 2×[4×YKXS 240] spełnia wymagania I k3 – κpoczątkowy prąd zwarcia symetrycznego, [A], [A], normy na długotrwałą obciążalność prądową i dopuszczalny spadek napięcia. – współczynnik udaru, [-], " Straty w przesyle zostały wyliczone według zależności: i – prąd udarowy, [A], obciążalność prądową i dopuszczalny spadek napięcia. Straty k – jednosekundowa dopuszczalna gęstość zwarciowa, [A/mm2], p normyczyli na długotrwałą długotrwałą obciążalność prądową i dopuszczalny dopuszczalny spadek napięcia.I k3 –κκpoczątkowy – współczynnik współczynnik udaru, [-],symetrycznego, si ∆U≤5%, ∆U≤20 V). Linia kablowa 2×[4×YKXS 240] spełnia wymagania prąd zwarcia normy na obciążalność prądową i spadek napięcia. – udaru, [-], normy na długotrwałą obciążalność prądową i dopuszczalny spadek napięcia. κ –Twspółczynnik udaru,[A], [-], stała czasowa[A], p w przesyle zostały wyliczone według zależności: – elektromagnetyczna zastępczego Straty w przesyle zostały wyliczone według zależności: i – prąd udarowy, k – jednosekundowa dopuszczalna gęstość zwarciowa, [A/mm2],obwodu p Straty przesyle zostały zostały wyliczone według zależności: prąd udarowy, udarowy, [A], [A],[-], 2 2 normy długotrwałą prądową i dopuszczalny spadek napięcia. iκ –– prąd współczynnik Straty ww przesyle wyliczone zależności: iippp –– prąd 190według l ⋅ Pobciążalność ⋅ 400000 Straty wnaprzesyle zostały zależności: udarowy, udaru, [A], p zwarciowego, z wyliczone według 222], [s], k – jednosekundowa dopuszczalna gęstość zwarciowa, [A/mm 2 2 = = według = 10, 85 kW Tip –– prąd elektromagnetyczna stała czasowagęstość zastępczego obwodu zwarciowek –– jednosekundowa jednosekundowa dopuszczalna zwarciowa, [A/mm Straty wPstrprzesyle zostały zależności: udarowy, [A], 2 ll ⋅⋅wyliczone 222 2 2 22 190 400000 P ⋅ 2], 22],], k dopuszczalna gęstość zwarciowa, [A/mm 190 400000 P ⋅ z 2 2 γ cos ϕ 57 480 400 0 , 8 ⋅ S ⋅ U ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ k – jednosekundowa dopuszczalna gęstość zwarciowa, [A/mm 190⋅⋅400000 400000 l ⋅ Pz2 2 γ20 konduktywność w temperaturze 20°C, 2 10,,,85 85kW kW T –– elektromagnetyczna elektromagnetycznaprzewodu stała czasowa czasowa zastępczego obwodu obwodu zwarciowe190 PPPstr 10 = str = 2], go, [s], 2 == γl ⋅⋅ SPz⋅22lU⋅222P⋅zzzcos222 ϕ == 10 85 ==190 kW ==10 stała zastępczego zwarciowe222 = k ––[m/(Ω jednosekundowa dopuszczalna gęstość zwarciowa, [A/mm 2 str = 57⋅⋅⋅⋅400000 480⋅⋅⋅400 400 0,,,88810 2 22 ⋅⋅ 0 , 85 kW TT –– elektromagnetyczna stała czasowa zastępczego obwodu zwarcioweγγ l⋅⋅2⋅SSP⋅⋅ U 57 480 )], · mm Pstr =Pstr = T elektromagnetyczna stała czasowa zastępczego obwodu zwarciowestr 22 2⋅⋅ cos 22 ϕ 22 2⋅ 0= 22 , 85 kW cos ϕ 57 480 400 U 190 400000 2 go, [s], 2 57 ⋅ ⋅480 U ⋅ cos γT20–τ– go, konduktywność temperaturze 20°C, [m/(Ω ⋅ mm )], [s], ϕ =ϕ57 ⋅ 480 400⋅ 400 ⋅ 0, 8⋅20,=810, 85 kW Pstr = γ ⋅ S ⋅γU⋅ S2⋅⋅zcos elektromagnetyczna stała wczasowa zastępczego obwodu – [s], początkowaprzewodu temperatura kabla podczas zwarcia,zwarciowe[°C], go, pz go, [s], γ ⋅ S ⋅ U ⋅ cos2zabudowy ϕ 57 ⋅ 480stacji ⋅ 400 2 transformatorowej ⋅ 0, 8 γpoczątkowa – konduktywność konduktywność przewodu w temperaturze temperaturze 20°C, [m/(Ω ⋅ mm2222)], )], 20 – τgo, analiza ekonomiczna temperatura kabla podczas zwarcia, [°C], 20 pzτ–[s], γ przewodu w 20°C, [m/(Ω ⋅ mm 20–– dopuszczalna końcowa temperatura kabla podczas 2)], 2)], γ2020 konduktywność przewodu w temperaturze 20°C, [m/(Ω ⋅ mm dz γ przewodu w temperaturze 20°C, [m/(Ω ⋅ mm 20 – konduktywność pz – początkowa analiza ekonomiczna zabudowy stacji stacji transformatorowej τγdz20zwarcia, temperatura kabla podczas zwarcia, [°C], 2)], – ττdopuszczalna temperatura kabla podczas zwarcia, pz Analiza ekonomiczna zabudowy [°C], końcowa początkowa temperatura kabla podczas podczas zwarcia, [°C], [°C], dla analiza linii kablowej SN zabudowy pz – konduktywność przewodu w kabla temperaturze 20°C, [m/(Ω ⋅ mm ekonomiczna zabudowy stacji transformatorowej temperatura zwarcia, [°C], pz pz – początkowa τpz c––ττpoczątkowa analiza ekonomiczna stacji transformatorowej temperatura kabla podczas zwarcia, [°C], dz dla linii kablowej SN – dopuszczalna końcowa temperatura kabla podczas zwarcia, transformatorowej dla linii kablowej SN – ciepło właściwe miedzi odniesione do jednostki objętowłaściwe miedzi odniesione do jednostki objętości, [J/cm3K],[°C], dz τpoczątkowa końcowa temperatura kabla podczas podczas zwarcia, zwarcia, [°C], dz – dopuszczalna analiza ekonomiczna zabudowy stacji transformatorowej τcτdzpz–––ciepło temperatura kabla podczas zwarcia, dla linii linii kablowej SN τdopuszczalna końcowa temperatura kabla [°C], dz dla kablowej SN dz – dopuszczalna 3 właściwe końcowa temperatura kabla podczas[°C], zwarcia, [°C], dla linii kablowej SN c – ciepło miedzi odniesione do jednostki objętości, [J/cm3333K], K], Należy dobrać kabel średniego napięcia dla linii 15 kV dla daści, [J/cm K], α – rozszerzalność cieplna dla Cu, Al i Fe α=0,004. Należy dobrać kabel średniego napięcia dla linii 15 kV dla danych określonych c – ciepło właściwe miedzi odniesione do jednostki objętości, [J/cm τ – dopuszczalna końcowa temperatura kabla podczas zwarcia, [°C], dla Należy linii kablowej SNśredniego 3K], 3K], c––rozszerzalność ciepło właściwe miedzi odniesione doi Fe jednostki objętości, c dz – αciepło właściwe miedzi odniesione do jednostki objętości, [J/cm[J/cm nych określonych w technicznych warunkach przyłączenia cieplna dla Cu, Al α=0,004. α – rozszerzalność cieplna dla Cu, Al i Fe α=0,004. dobrać kabel napięcia dla linii 15 kV dla danych określonych 3K], na jednosekundową dopuszczalną gęstość zwarciową należy przyjąć w technicznych warunkach przyłączenia wydanych przez zakład energetyczrozszerzalność cieplna dla Cu, Cu, Al Al iijednostki Fe α=0,004. α=0,004. Należy dobrać dobrać kabel średniego średniego napięcia dla linii linii 15 kV dla dla danych określonychZc –uwagi ciepło właściwe miedzi odniesione objętości, [J/cm αα –– rozszerzalność cieplna dla Fe Należy napięcia dla kV danych określonych wydanych przez zakład energetyczny: czas trwania zwarcia jednosekundową gęstość α –Z uwagi rozszerzalność cieplna dla Cu, Al idopuszczalną Fedoα=0,004. Należy kabelkabel średniego napięcia dla linii 15 kV15dla danych określonych 2zwarcioZYHKXs uwagina na jednosekundową dopuszczalną gęstość zwarciową należy przyjąć w dobrać technicznych warunkach przyłączenia wydanych przez zakład energetyczkabel 70/25 12/20 kV z żyłą powrotną o przekroju 25 mm ny: czas trwania zwarcia T =0,5 s, moc zwarciowa w miejscu przyłączenia prooraz dopuszk Z uwagi na jednosekundową dopuszczalną gęstość zwarciową należy przyjąć w technicznych warunkach przyłączenia wydanych przez zakład energetyczαuwagi –wą rozszerzalność cieplna dla Cu,dopuszczalną Al i Fe α=0,004. kabel średniego napięcia dla linii 15 kVprzyłączenia dla przez danych określonych Z uwagi na jednosekundową gęstość zwarciową należy przyjąć w technicznych warunkach przyłączenia wydanych zakład energetyczTdobrać moc zwarciowa w miejscu projektonależy przyjąć kabel YHKXs 70/25 12/20 kV z żyłą powrot2 k=0,5 s, Z na jednosekundową dopuszczalną gęstość zwarciową należy przyjąć wNależy technicznych warunkach przyłączenia wydanych przez zakład energetycz2 kabel YHKXs 70/25 12/20 kV z żyłą powrotną 25 mm ny: czas trwania Tkkk=0,5 moc zwarciowa w miejscu przyłączenia oraz dopuszjektowanego kabla dozwarcia istniejącej liniis,s,SN S″kQwynosi obciążeniu jej prądem Ikdopoożpprzekroju =150 MVA, napięcie no- pro=7,2 kA. 2kVzwarciowym kabel YHKXs 70/25 12/20 żyłądopuszczalnym powrotną przekroju 252należy mm222 oraz ny:wanego czas trwania trwania zwarcia =0,5 mocwynosi zwarciowa miejscu przyłączenia pro-czalnym oraz dopuszZ uwagi na jednosekundową dopuszczalną gęstość zwarciową przyjąć w technicznych warunkach przyłączenia wydanych przez zakład energetyczkabla linii SN S˝ kQ =150 proMVA, nąkabel o przekroju 2512/20 mm oraz obciążeniu jejdopuszYHKXs 70/25 kV zzpowrotną żyłą powrotną o przekroju 25 mm ny: czas zwarcia TTistniejącej moc zwarciowa ww″″ miejscu przyłączenia prokk=0,5 kabel YHKXs 70/25 12/20 kV zprądem żyłą o przekroju 25 mm ny: czas trwania zwarcia Tkdo =0,5 s, mocs,linii zwarciowa w miejscu przyłączenia oraz dopuszkQ kdop żp ″ jektowanego kabla do istniejącej SN wynosi S czalnym obciążeniu jej zwarciowym I =150 MVA, napięcie no=7,2 kA. 2 minalne U Dobór przekroju żyły powrotnej ze względu na obciążalność zwarciową: =15 kV, obciążenie projektowanej linii kablowej P =400 kVA – kQ kdop żp nSN zwarcia n jektowanego kabla do istniejącej linii SN wynosi S czalnym obciążeniu jej prądem zwarciowym I =150 MVA, napięcie no=7,2 kA. napięcie nominalne U =15 kV, obciążenie projektowanej prądem zwarciowym Ikdop żp=7,2 kA. ″ kQ kdop żp kabel YHKXs 70/25 12/20 kV z żyłą powrotną o przekroju 25 mm ny: czas trwania T =0,5 s, moc zwarciowa w miejscu przyłączenia prooraz dopusz″ k nSN jektowanego kabla do istniejącej SN wynosi S kQ czalnym obciążeniu jej prądem zwarciowym napięcie no-czalnym żp kQ=150 kdop żp=7,2 jektowanego kabla do istniejącej linii linii SN wynosi S″kQ=150 obciążeniu jejżyły prądem zwarciowym Ikdop żpIkdop MVA,MVA, napięcie no-kVA =7,2 kA. kA. zwarciową: nSN=15 n=400 minalne UUSN/nn, Dobór przekroju powrotnej ze względu na obciążalność kV, obciążenie projektowanej kablowej ″ linii linii kablowej =400 kVAprojektowanej – wynosi transformator SN/nn, powrotna została sprawdzona ze względu na prąd zwarcia dwufazowetransformator długość projektowanej liniiSkablowej l=190 m,PPniekomnSN nndługość minalne Dobór przekroju żyły powrotnej ze względu względu na obciążalność zwarciową: =15 kV,Pnobciążenie obciążenie projektowanej linii kablowej =400 kVA –––Żyła nSN=15 jektowanego kabla do istniejącej linii SN czalnym obciążeniu jej prądem zwarciowym I =150 MVA, napięcie no=7,2 kA. zwarciową: kQlinii kdop żpna minalne U Dobór przekroju żyły powrotnej ze obciążalność zwarciową: kV, kablowej P =400 kVA nSN n nSN n minalne UnSN=15 kV,SN/nn, przekroju żyły powrotnej ze względu na obciążalność obciążenie projektowanej linii kablowej Pnl=190 =400m, kVAniekom– Dobór Żyła powrotna została sprawdzona ze względu względu na prąd prąd zwarcia zwarcia dwufazowetransformator długość projektowanej linii kablowej projektowanej linii kablowej l=190 m, nie kompensowany Dobór przekroju żyły powrotnej ze względu na obciąpensowany prąd ziemnozwarciowy I go według wzoru: =10 A, lokalizacja stacji na terenie miejnk Żyła powrotna została sprawdzona ze na dwufazowetransformator SN/nn, długość projektowanej linii kablowej l=190 m, niekomminalne UnSN=15 Dobór przekroju żyły powrotnej zezewzględu na obciążalność zwarciową: kV, obciążenie projektowanej linii Pl=190 kVA – Żyła n=400 Żyła powrotna została sprawdzona ze względu na prąd zwarcia dwufazowetransformator SN/nn, długość projektowanej liniikablowej kablowej m, niekompowrotna została sprawdzona względu na prąd zwarcia dwufazowetransformator SN/nn, długość projektowanej linii kablowej l=190 m, niekomprąd ziemnozwarciowy I =10 A, lokalizacja stacji na terenie żalność zwarciową: pensowany prąd ziemnozwarciowy I go według wzoru: =10 A, lokalizacja stacji na terenie miejnk=10kV, nk 110/15 scowości nieposiadającej własnej stacji sieć kategorii C:m, nk pensowany prąd ziemnozwarciowy ziemnozwarciowy go według wzoru: wzoru: A, lokalizacja lokalizacja stacji na terenie terenie miejmiej-Żyłago nk=10 powrotna na zwarcia dwufazowetransformator SN/nn, długość projektowanej linii kablowej l=190 niekompensowany prąd IInk według A, stacji na nkA, 0wzoru: , 033została ⋅ S"kQzostała =sprawdzona 0, 033 ⋅ 150 ze = 4względu , 95ze kAwzględu < Iprąd 2 kA pensowany prąd ziemnozwarciowy Ink=10 według lokalizacja stacjikategorii na terenie miejmiejscowości nie posiadającej własnej stacji 110/15 kV, sieć go Żyła powrotna sprawdzona na7,prąd zwarkdop |p = scowości nieposiadającej własnej stacji 110/15 kV, sieć C: scowości nieposiadającej własnej stacji 110/15 kV, sieć kategorii C: """ = 0, 033 ⋅ 150 = 4, 95 kA < I pensowany prąd ziemnozwarciowy I go według wzoru: =10 A, lokalizacja stacji na terenie miejnk 0 , 033 ⋅ S = 7 ,222kA kA scowości nieposiadającej własnej stacji 110/15 kV, sieć kategorii C: C: cia dwufazowego według wzoru: 00,,033 ⋅ S = 0 , 033 ⋅ 150 = 4 , 95 kA < I 7 , kQ kdop|p |p = 2 stacji 110/15 kV, 2sieć kategorii C: scowościkategorii nieposiadającej własnej " 033 ⋅ S = 0 , 033 ⋅ 150 = 4 , 95 kA < I = 7 , kA " kQ kdop " ⋅ S kQna kdop |p = M. 1,1110/15 c max ⋅ UnSNstacji ⋅ 15000 0żp,⋅033 = 0podstawie ,⋅033 ⋅ 150 = 4kA , 95<kA <Grobnicki, I kdop 7, 2Germata, kA Wartość I przyjęto publikacji J. kdop kQ |p 0 , 033 S = 0 , 033 150 = 4 , 95 I = 7 , 2 kA kQ kdop |p scowości nieposiadającej własnej kV, sieć kategorii C: kQ kdop |p 2 Z kQ = = 1222, 65 Ω 2nSN 15000 c" max U=22nSN 0i ,kable 033 ⋅ Sżpżp"kQprzyjęto = 0, 033na ⋅ 150 =, WNT, 4, 95 publikacji kA < I kdop J.|p = 7dla , 2 kA 11,,11⋅⋅15000 kdop max ⋅⋅⋅ U Wartość IIkdop podstawie Grobnicki, Germata, 22 150000000 Przewody Warszawa 2010, żyłyM. powrot15000 U 2nSN Wartość na podstawie publikacji Grobnicki, M. Germata, 2 ⋅U 2 =Sc⋅cckQ =⋅ 15000 = 111,,,65 65Ω Ω kdopelektroenergetyczne żp przyjęto na max 11,,11⋅⋅15000 ZZZkQ = = = kQ Wartość I podstawie publikacji J.J. Grobnicki, M. Germata, " nSN kdop żp max 1 , 1 c U = = = 65 Ω kdop żp przyjęto max nSN " Wartość I przyjęto na podstawie publikacji J. Grobnicki, M. Germata, kdop żpi kable nSN kQmax "kQ 150000000 S 2 2 2 , Z = = = 1 65 Ω Przewody elektroenergetyczne , WNT, Warszawa 2010, dla żyły powrot150000000 S Z kQ = kQ = 1, 65 Ω nej o przekroju 25 mm i czasie trwania zwarcia T =0,5 s. kQ Wartość Ikdop żp przyjęto na podstawie publikacji J. Grobnic150000000 S"kQ "kQ= 14 K ,10⋅0000 15000 c maxP"⋅nUSnSN Przewody i kable elektroenergetyczne , WNT, Warszawa 2010, dla żyły powrotWartość I przyjęto na podstawie publikacji J. Grobnicki, M. Germata, kdop żp 150000000 Przewody i kable elektroenergetyczne , WNT, Warszawa 2010, dla powrotżyły powrotkQ 150000000 2 i czasie trwania Przewody i kable elektroenergetyczne , WNT, Warszawa 2010, dla żyły , kQ= ZIkQ = SkQ = = 1 65 Ω ≈ 15 4 A 2 nej o przekroju 25 mm zwarcia T =0,5 s. BT " K=0,5 s. ki,nej M.kabli Germata, Przewody i kable elektroenergetyczne, 0000 Dobór ze względu na222 dopuszczalne spadki napięcia: 44000000 przekroju 25 mm czasie trwania zwarcia Przewody i kable , WNT, Warszawa 2010, dla żyłyWNT, powrot3=S⋅ kQ 3=⋅ 15000 U PPPPnnn 150000000 0000 2mm oo przekroju 25 ii czasie trwania zwarcia TTKKKK=0,5 15,,,444A A 44000000 nej onej przekroju 25elektroenergetyczne mm i czasie trwania zwarcia TK=0,5 s. 25 s.mm2 ≈ 15 IIIBT BT = nn 4== =Pn 3nSN =00000 ≈≈15 15 A Warszawa 2010, dla żyły powrotnej o przekroju i czaBT = Dobór kabli ze względu na dopuszczalne spadki napięcia: 2 Reaktancja i rezystancja zastępcza systemu elektroenergetycznego w miejI ≈ , 4 A ⋅ 3 ⋅ 15000 U Dobór kabli25ze zemm względu natrwania dopuszczalne spadki napięcia: 3 ⋅ 15000 U nej o przekroju i czasie zwarcia T s. I BT = BT ≈ 15 , 4 A nSN 400000 BT K=0,5 3 ⋅ 15000 U=nSN Pn 333 ⋅⋅⋅U Dobór kabli względu na dopuszczalne spadki napięcia: nSN Dobór kabli ze względu na dopuszczalne spadki napięcia: sie trwania zwarcia TK=0,5 s. Dobór kablielektroenergetycznego ze względu na do3 ⋅ 15000 I BT = 3 ⋅ UnSN =nSN nSN 3 ⋅ 15000 ≈ 15, 4 A Reaktancja i rezystancja zastępcza systemu w miejscu przyłączenia kabla projektowanej linii elektroenergetycznej SN wynoprzy czym: Reaktancja i rezystancja rezystancja zastępcza systemu elektroenergetycznego miejDobór kablii rezystancja ze względu na dopuszczalne spadki napięcia: Reaktancja ispadki zastępcza systemu elektroenergetycznego ww miej3 ⋅ UnSN 3 ⋅ 15000 przy czym: puszczalne napięcia: Reaktancja i rezystancja zastępReaktancja zastępcza systemu elektroenergetycznego w miejscu przyłączenia kabla projektowanej linii elektroenergetycznej SN wynoprzy czym: si odpowiednio: ZkQ –przy impedancja zastępcza w miejscu przyłączenia kabla do napowietrznej scu przyłączenia kabla projektowanej linii elektroenergetycznej SN wynoczym: Reaktancja i rezystancja zastępcza systemu elektroenergetycznego w miejZkQczym: – impedancja zastępcza w miejscu przyłączenia kabla do scucza elektroenergetycznego w miejscu przyłączenia scusystemu przyłączenia kabla projektowanej elektroenergetycznej SN wynokabla projektowanej linii linii elektroenergetycznej SN wynoprzy przy czym: si odpowiednio: odpowiednio: –[Ω]. impedancja zastępcza zastępcza w w miejscu miejscu przyłączenia przyłączenia kabla kabla do do napowietrznej napowietrznej przyłączenia kQ – linii kQ si ZZSN, impedancja kQnapowietrznej scu przyłączenia kabla projektowanej linii elektroenergetycznej SN wynoprzy czym: linii SN, [Ω]. kabla projektowanej linii elektroenergetycznej SN wynosi si odpowiednio: Z – impedancja zastępcza w miejscu przyłączenia kabla do napowietrznej 190 l kQ kQ ZkQ –linii impedancja w miejscu przyłączenia kabla do napowietrznej si odpowiednio: SN,zabezpieczenia [Ω]. zastępcza = = 0, 048 Ω Do kabla nawdługotrwałą obciążalność prądową wystarczy Do kabla długotrwałą obciążalność prą- si odpowiednio: odpowiednio: R l = linii SN, [Ω]. ZkQ zabezpieczenia –linii impedancja zastępcza miejscunaprzyłączenia kabla do napowietrznej 190 190 SN, [Ω]. SSN llll 57==⋅ 70 190 linii SN, [Ω]. Rγll ⋅= = 048Ω Ω Do zabezpieczenia kabla na długotrwałą długotrwałą obciążalność prądową wystarczy 190 R = 048 dową wystarczy zabezpieczenie o prądzie znamionowym zabezpieczenie o prądzie znamionowym I =20 A≥I =15,4 A i nastawie l 190 R = = == 0000,,,,048 048 Ω nSN BT Do zabezpieczenia kabla na obciążalność prądową wystarczy liniizabezpieczenia SN,zabezpieczenia [Ω]. 57 ⋅= 70 Rxlll =l'⋅ γγlγ =⋅⋅⋅=SSS0SN =⋅ 057 = Ω Do kabla na długotrwałą obciążalność prądową wystarczy ⋅ 70 SN R = 0 , 048 Ω Do kabla na długotrwałą obciążalność prądową wystarczy 57 ⋅ 70 = , 1 , 19 0 , 019 Ω X 190 l SN Is.nSN=20 A≥IBToo=15,4 A i nastawie Tk=0,5 nSNs. BT=15,4 A γ ⋅ S=SN 57 ⋅=700, 048 Ω zabezpieczenie prądzie znamionowym InSN =20 A≥I i nastawie TDo BT 57=⋅070 k=0,5 zabezpieczenie prądzie znamionowym =20A≥I A≥I nastawie SN Rl l =XγSN⋅=SSN nSN=20 BT=15,4 zabezpieczenia kabla na długotrwałą obciążalność prądową zabezpieczenie o prądzie znamionowym IInSN AA ii nastawie 19 = = 00,,019 019Ω Ω BT nSNA≥I BT=15,4 = 00⋅ 70 ,,,111⋅⋅⋅000,,,19 X xxxSNSN zabezpieczenie o prądzie znamionowym InSN=20 A i wystarczy nastawie l= SN '''⋅⋅⋅ lll57 BT=15,4 ⋅ S = = 19 019 Ω X lγ k l SN T =0,5 s. Dobór przekroju głównej ze względu na obciążalność zwarciową: 1 ⋅ 0=,19 == 00,,Ω 019 Ω X =przyjęto: x SN Tkkk=0,5 =0,5 s. ożyły = '⋅0l,1=⋅ 00,,19 0, 019 prądzie znamionowym InSNze =20względu A≥IBT=15,4 A iobciążalnastawie Do obliczeń spadkuXnapięcia l = xllSN '⋅ l SN T s. k Dobór przekroju żyły głównej na Tzabezpieczenie =0,5 s. k Dobór przekroju przekroju żyły żyły głównej głównej ze ze względu względu na na obciążalność obciążalność zwarciową: zwarciową:  reaktancję Do obliczeń obliczeń spadku napięcia przyjęto: =przyjęto: 0,1 ⋅ 0,SN 19 x='SN0=0,1 , 019Ω/km, Ω X l =napięcia xlinii jednostkową SN '⋅ lkablowej Dobór Do spadku Tk=0,5 s. przekroju ność zwarciową: Do obliczeń spadku napięcia przyjęto: Dobór żyły głównej ze względu na obciążalność zwarciową: Do Do obliczeń spadku napięcia przyjęto: Dobór przekroju głównej na obciążalność zwarciową: obliczeń spadku napięcia przyjęto: 1ze 15000 ,1 ⋅względu cżyły '''SN=0,1 Ω/km, " 2 reaktancję jednostkową linii kablowej SN x max ⋅ U nSN właściwą miedzi γ=57 m/(Ω⋅ mm I k 3 = żyłyc głównej 5773 , 5 A = 5, 77zwarciową: kA ≈na reaktancję jednostkową linii kablowej SN xx),'SN Ω/km, Doprzewodność SN Dobór przekroju ze względu obciążalność spadku napięcia 'SN yobliczeń yreaktancję jednostkową linii kablowej SN=0,1 x’SNΩ/km, =0,1 Ω/km, reaktancję jednostkową linii kablowej SN 15000 U=nSN SN=0,1 ⋅⋅⋅15000 jednostkową liniiprzyjęto: kablowej SN m/(Ω⋅ mm x'SN =0,1 Ω/km, nSN 3 1 max ⋅⋅⋅ U  reaktancję 222), 3ccc⋅ max Z U 11⋅,,,1,1111,⋅65 15000 przewodność właściwą miedzi γ=57 2 II""k"""kc33 = 5773 5 5 77 = , , A kA = ≈ = kQ⋅ U nSN = max ' długość pojedynczego kabla l=190 m, 1 15000 I 5773 5 5 77 , , A kA ≈ =  przewodność właściwą miedzi γ=57 m/(Ω⋅ mm ), y y przewodność właściwą miedzi γ=57 m/(Ω · mm , 22), nSN max 1 1 15000 , U ⋅ ⋅ = ≈ , A = , kA = 5773 5 5 77 reaktancję jednostkową linii kablowej SN x =0,1 Ω/km, nSN max SN  " 2 nSN max p r e z e n t a c j a 3 k przewodność właściwą miedzi γ=57 m/(Ω⋅ mm = ⋅ U333 ⋅⋅⋅ZZZ=kQ , 77 kA = 333 ⋅⋅⋅111,,,≈65 ≈ 5773 = 5kA 65  przewodność właściwą miedzi γ=57 m/(Ω⋅ mm ), I k"3 =I kk3c3 max 5773 , 5 A ,=5 5A, 77 kQ  " 1,1 ⋅ 15000 2kabla 65 długość pojedynczego l=190 m, y y długość pojedynczego kabla l=190 m, 2 przekrój kabla S =70 mm . kQ nSN  = 1 , 8 ⋅ 2 ⋅ 5 , 77 ≈ 14 , 69 kA 2 i I = κ ⋅ ⋅ SN 3 ⋅ Z kQ długość pojedynczego pojedynczego kablaγ=57 l=190 m,  przewodność właściwą miedzi m/(Ω⋅ mm ), k 3 3 ⋅ 1, 3 65⋅ 1, 65 I k 3 = p 3 ⋅ Z kQ =kQ ≈ 5773, 5 A = 5, 77 kA długość kabla l=190 m, pojedynczego kabla l=190  długość 222. 2m, y yprzekrój kablaSSSN SSN =70 mm .m, 1,,,888 ⋅⋅⋅ 222 ⋅⋅⋅555,,,77 77 ≈ ≈ 14 14,,,69 69kA kA =kQ κ ⋅⋅⋅ 222 ⋅⋅⋅III"3"k"""k33⋅ = SNSN 3iiipp⋅ = 1==, 65 Z przekrój kabla =70 mm 1 κ przekrój kabla =70 mm . 2 = κ 1 77 ≈ 14 69 kA długość pojedynczego kabla l=190 2 "  SSN =702mm 14kA , 69 kA  przekrój SNmm kablakabla SSN=70 . . 14,≈69 ip = iκppp ⋅= κ2 ⋅⋅ I k"23 ⋅=I k1kk3,338=⋅ 1, 82 ⋅⋅ 5,277⋅ 5≈, 77  przekrój przekrój kabla SSN=70wynoszą: mm2. wynoszą: = 1, 8 ⋅ 2 ⋅ 5, 77 ≈danych 14, 69 kAo wartości R/X Rezystancja 2 ⋅ I k 3 szczegółowych ip = κ ⋅ braku  Rezystancja i reaktancja W przypadku i reaktancja dla sieci UnSN>1 kV można przyjąć κ=1,8 co odpon r o3 /napięciu 2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 0,.164 0l , 212 Ω R = R kQ + R lww=wwww wiada stałej czasowej t=42 ms. Ponieważ T=42 ms, to zachon r 3 / 2 0 1 3 e l e k+t r0o,.0 . i48 n f o=.. pp79 nn rr 3 3 // 2 20 01 13 3 w ww w .. ee ll ee kk tt rroo o . ii nn ff o o . p ll w w. w wlwe..keetllreeokk.tti rn r of .o. ii.nnpffloo .. pp ll 79 n r 3 n/n2rr 03 322001133s>10 T, a zatem możemy przy-jąć nastęw w w e dzi związek: T31k//=0,5 = 1, 64 + 0, 019 = 1, 659 Ω X = X kQw+w X r 3/2013 w l. e l e k t r o . i n f o . p l 79 79 Miejs pującenuproszczenie: Ith=I˝ k=5,77 kA.

Koszt

Zatem przy napięciu UnSN=15 kV, reaktancja i rezystancja projektowanej linii niskie 2×[4×Y 13-03-12 11:01:55 obciążonej przez transformator wyniesie odpowiednio:

ektrobud.indd 79

Elektrobud.indd 79 Elektrobud.indd Elektrobud.indd 79 79 Elektrobud.indd 79 Elektrobud.indd 79 ktrobud.indd 79 ektrobud.indd 79

urządzenia dla energetyki 6/2013 tgϕ =

1, 659

= 7, 83 ⇒ ϕ = 82, 7° ⇒

cos ϕ ≈

13-03-12 Koszt 11:01: 13-03-12 13-03-12 11:01:5 11:01:5 13-03-12 11:01:5 13-03-12 11:01:5 kablow 13-03-12 11:01:55 0,1313-03-12 11:01:55 napięc

Rezystancja i reaktancja wynoszą: R = R kQ + R l = 0,164 + 0, 048 = 0, 212 Ω R = R kQ + R l = 0,164 + 0, 048 = 0, 212 Ω technologie, informacje firmowe X = X kQ + X l =produkty 1, 64 + 0, 019 = 1– , 659 Ω Miejsce posadowienia X = X kQ + X l = 1, 64 + 0, 019 = 1, 659 Ω

Stacja Stacja transformatorowa transformatorowa w obudowie wbetonowej obudowie betonowej

Stacja Stacja transformatorowa transformatorowa ICZEE ICZ

na zewnątrz obiektu wewnątrz obiektu Miejsce posadowienia na zewnątrz obiektu wewnątrz obiektu Koszt linii kablowej Koszt liniinapięcia kablowej 140 188,46 zł zł niskiego zł. Koszt przesyłu mocy linią średniego 0,00 zł0,00 310,73 140 188,46napięcia zł 0,00 zł niskiego napięcia 2×[4×YKXS 240] zł/miesiąc zł/rok 37 287,60 zł/10 lat. Razem nakłady 2×[4×YKXS3728,76 240] Koszt budowy linii w ciągu 10średniego lat linii 433 294,7 zł 78 964,29 Koszt budowy 41 676,69 zł kablowej 0,00 zł zł. Tab. 1. Porównanie kablowej15 średniego 0,00 zł nakładów w ciągu 10kVlat dla linii kablowej nn i SN 41 676,69 zł napięcia kV lub 20 napięcia 15 kV lub 20 kV 2 442,55 zł/miesiąc 2 29 442,55 zł/miesiąc Koszt przesyłu mocy 310,62 zł/rok Stacja zł Kosztniskiego przesyłunapięcia mocy 29 310,62 Stacja0,00 linią 293 106,20 zł wzł/rok okresie 0,00 zł transformatorowa linią niskiego napięcia 293 106,20 zł w okresie transformatorowa 10 lat w obudowie 10 lat ICZE zł/miesiąc 310,73 betonowej Koszt przesyłu mocy 310,73 zł/miesiąc 0,00 zł 3728,76 zł/rok Kosztśredniego przesyłu mocy Miejsce posadowienia obiektu wewnątrz obiektu linią napięcia na zewnątrz 0,00 zł zł/roklat 287,60 zł/10 373728,76 linią średniego napięcia Koszt linii kablowej 37 287,60 zł/10 lat Razem nakłady niskiego napięciaw ciągu 140 433 188,46 zł zł 0,0078zł964,29 zł 294,7 Razem w ciągu 10 lat nakłady 78 964,29 zł 433 294,7 zł 2×[4×YKXS 240] 10 lat Koszt liniinakładów w ciągu 10 lat dla linii kablowej nn i SN Tab. 1.budowy Porównanie kablowej średniego 41 nn 676,69 Tab. 1. Porównanie nakładów w ciągu0,00 10 latzłdla linii kablowej i SN zł napięcia 15 kV lub 20 kV 2 442,55 zł/ Koszt przesyłu mocyzałożonej linią miesiąc29 310,62SN zł/powstaną straty P =2,0 kW. Podczas przesyłu mocy na kablu 0,00 zł strSN niskiego napięcia 106,20 w powstaną straty PstrSN=2,0 kW. Podczas przesyłu założonejrok293 mocy na kabluzłSN Zakładamy średnią cenę 1 kWh=0,4624 oraz okresiezł10 latpracę zakładu 21 dni w miesiącu po

Zatem przyprzy napięciu UnSN=15 reaktancja i rezystancja projektowanej linii Zatem napięciu UkV, kV, reaktancja i rezystancja proZatem przy napięciu UnSN=15 kV,=15 reaktancja i rezystancja projektowanej linii nSN obciążonej przez transformator wyniesie odpowiednio: jektowanej obciążonej przez odpowiednio: transformator wyniesie odobciążonej przezlinii transformator wyniesie powiednio: cos ϕ ≈ 0,13 X 1, 659 tgϕ = X = 1, 659 = 7, 83 ⇒ ϕ = 82, 7° ⇒ cos ϕ ≈ 0,13 tgϕ = R = 0, 212 = 7, 83 ⇒ ϕ = 82, 7° ⇒ sin ϕ ≈ 0, 99 R 0, 212 sin ϕ ≈ 0, 99 3 ⋅ 100 ⋅ I BT ∆U = 3 ⋅ 100 ⋅ I BT ⋅ ( R ⋅ cos ϕ + X sin ϕ ) = ∆U = ⋅ ( R ⋅ cos ϕ + X sin ϕ ) = UnSN UnSN 3 ⋅ 100 ⋅ 15, 4 = 3 ⋅ 100 ⋅ 15, 4 ⋅ ( 0, 212 ⋅ 0, 99 + 1, 659 ⋅ 0,13) = ⋅ ( 0, 212 ⋅ 0, 99 + 1, 659 ⋅ 0,13) 15000 15000 3 ⋅ 15, 4 ⋅ 0, 4256 11, 35 ∆U = 3 ⋅ 15, 4 ⋅ 0, 4256 = 11, 35 = 0, 076 V ∆U = = 150 = 0, 076 V 150 150 150 Obliczony spadek napięcia ∆USN=0,076 V. straty Obliczony spadek napięcia ∆USN=0,076 V. wynosi ∆U ≤8%, czyli straty w w przesyle przesyle energii energii elektrycznej elektrycznej linią linią SN SN Dopuszczalny spadek napięcia SN Obliczony spadek napięcia ∆USN=0,076 V. Dopuszczalny spadek napięcia wynosi ∆U ≤8%, czyli ∆U ≤1200 V. SN SN ∆U ≤1200 V. SN Dopuszczalny spadek napięcia wynosi ∆USN≤8%, czyli ∆USN≤1200 V. Linia kablowa YHKXsYHKXs 70/25 12/20 kV 12/20 spełniakV wymagania na długoLinia kablowa 70/25 spełnia normy wymagania Linia kablowa YHKXs 70/25 12/20 kV spełnia wymagania normy na długo- Zakładamy średnią cenę 1 kWh=0,4624 zł oraz pracę zakładu 21 dni w miesiącu po normy na długotrwałą prądową i dopuszczaltrwałą obciążalność prądową i obciążalność dopuszczalny spadek napięcia. 16 godzin dziennie. Otrzymujemy w ten sposób stratę miesięczną w przesyle ener310,73 zł/ Koszt przesyłu mocy linią trwałą obciążalność prądową i dopuszczalny spadek napięcia. 16 godzin dziennie. Otrzymujemy w ten miesięczną w przesyle ny spadek napięcia. 0,00sposób złmocy:stratę miesiąc3728,76 zł/ kWh.enerStraty w przesyle zostały wyliczone według zależności: gii w postaci iloczynu godzin, dni i straty P =16 · 21 · 2=672 strSN/m średniego napięcia rok37=16 287,60 Straty w przesyle zostałyzostały wyliczone według zależności: gii w postaci iloczynu godzin, dni i straty mocy: PstrSN/m · 21 ·zł/10 2=672latkWh. Straty w przesyle wyliczone według zależności: Przeliczamy straty w przesyle energii po uwzględnieniu aktualnej ceny enerRazem nakładystraty w ciągu Przeliczamy w przesyle energii po złuwzględnieniu aktualnej ceny ener433 294,7 78 964,29 zł 37 190 ⋅ 400000 22 l ⋅ Pz22 gii i otrzymujemy: 672 · 0,4624=310,73 zł/miesiąc, 3728,76 zł/rok, 287,6 zł 10 lat PstrSN = = 2 , 0 kW = 190 400000 l ⋅ Pz2 ⋅ gii i otrzymujemy: 672 · 0,4624=310,73 zł/miesiąc, 3728,76 zł/rok, 37 287,6 zł PstrSN = γ ⋅ SSN ⋅ UnSN 2 ⋅ cos22 ϕ = 57 ⋅ 70 ⋅ 15000 22 ⋅ 0,1322 = 2, 0 kW w okresie 10 lat. Tab. 1. Porównanie układów w ciągu 10 lat dla linii kablowej nn i SN γ ⋅ SSN ⋅ UnSN ⋅ cos ϕ 57 ⋅ 70 ⋅ 15000 ⋅ 0,13 w okresie 10 lat.

porównanie kosztów budowy linii kablowych SN Porównanie kosztów budowy kablowych porównanie kosztów budowy liniilinii kablowych SN iSN i nn nni nn Do obliczeń kosztów budowy linii kablowych przyjmujemy

Do obliczeń kosztów budowy linii kablowych przyjmujemy ceny kaDo obliczeń kosztówTELE-FONIKA budowy linii Kable kablowych przyjmujemy ceny katalogowe z 2 stycznia 2013 ceny r. Za-katalogowe TELE-FONIKA Kable z 2 pokryje stycznia nam 2013 pracę r. Zakładamy, że otrzykładamy, że otrzymany rabat ludzi, sprzętu talogowe TELE-FONIKA Kable z 2 stycznia 2013 r. Zakładamy, że otrzymany rabat dodatkowych pokryje nam pracę ludzi, sprzętu i zakupudododatkowych i zakupu materiałów potrzebnych budowy. many rabat pokryje nam pracę ludzi, sprzętu i zakupu dodatkowych materiałów potrzebnych do budowy. Do zasilania linią kabloDo zasilania obiektu linią kablową niskiegoobiektu napięcia przyjmateriałów potrzebnych do budowy. Do zasilania obiektu linią kablomujemy wykonanie linii niskiego napięcia 2×[4×YKXS 240] wą niskiego napięcia przyjmujemy wykonanie linii niskiego napięcia wąo długości niskiego napięcia przyjmujemy wykonanie liniilinii niskiego napięcia m=380 m. Koszt nn wynosi: 2×[4×YKXS 240]2×190 o długości 2×190 m=380wykonania m. Koszt wykonania linii nn 2×[4×YKXS 240] o długości 2×190 m=380 m. Koszt wykonania linii nn 380 m380 · 368,917 zł/m=140.188,46 wynosi: m · 368,917 zł/m=140.188,46zł.zł. wynosi: 380 m · 368,917 zł/m=140.188,46 zł. obiektu linią kabloNatomiast w przypadku zasilania Natomiast w przypadku zasilania obiektu linią kablową SN i stacją transformatoE wą SN i stacją transformatorową ICZ T630 średnieNatomiast w przypadku zasilania obiektu linią kablową SN i linia stacją transformatoE T630 linia średniego napięcia YHKXs 70/25 12/20 kV będzie miała długość rową ICZ E go napięcia YHKXs 70/25 12/20 kV będzie miała długość rową ICZ T630 linia średniego napięcia YHKXs 70/25 12/20 kV będzie miała długość 3×190 m=570 m. Kosztm. wykonania linii SN wynosi:linii 570 SN m · 73,117 zł/m=41.676,69 3×190 m=570 Koszt wykonania wynosi: 570 m · zł. 3×190 m=570 m. Koszt wykonania linii SN wynosi: 570 m · 73,117 zł/m=41.676,69 zł. Różnica w kosztach budowy wynosi: 140.188,46–41.676,69=98.511,77 zł. 73,117 zł/m=41.676,69 zł. Różnica w kosztach budowy wynosi: Różnica w kosztach budowy wynosi: 140.188,46–41.676,69=98.511,77 zł. 140.188,46–41.676,69=98.511,77 zł. Wyliczona kwota 98.511,77 zł netto wskazuje, że rozwiązanie z przemysłoWyliczona kwota 98.511,77 zł nettozł wskazuje, że rozwiązanie z przemysłoWyliczona kwota 98.511,77 netto żetańszym. rozwiązawą stacją transformatorową jest rozwiązaniem wskazuje, zdecydowanie Koszt wąnie stacjąz przemysłową transformatorowąstacją jest rozwiązaniem zdecydowanie Koszt transformatorową jesttańszym. rozwiązazakupu betonowej stacji transformatorowej jest porównywalny do kosztu zaniembetonowej zdecydowanie tańszym. Koszt betonowej stazakupu stacji transformatorowej jestzakupu porównywalny do kosztu zakupu stacji transformatorowej ICZEE-T630. cji przemysłowej transformatorowej jest porównywalny do kosztu zakupu kupu przemysłowej stacji transformatorowej ICZ -T630. przemysłowej stacji transformatorowej ICZE-T630.

straty w przesyle elektrycznej linią nn straty w w przesyle przesyle energii energii elektrycznej liniąlinią nn nn Straty energii elektrycznej

Podczas przesyłu założonej mocynnna kablu straty nn powstaną Podczas przesyłu założonej mocy na kablu powstaną Pstr=10,85 kW. Podczas przesyłu założonej mocy na kablu nn powstaną straty Pstr=10,85 kW. straty P =10,85 kW. Zakładamy średnią cenę 1 str średnią cenę 1 kWh=0,67 zł oraz pracę kWh=0,67 Zakładamy zakładu 21 złdni oraz pracęśrednią zakładucenę 21 dni w miesiącu po pracę 16 godzin dzienZakładamy 1 kWh=0,67 zł oraz zakładu 21 dni w miesiącu po 16 godzinw ten dziennie. Otrzymujemy w ten sposóbw przestratę mienie. Otrzymujemy sposób stratę miesięczną w miesiącu po 16 godzin dziennie. Otrzymujemy w ten sposób stratę miesięczną przesyle postaci iloczynu godzin, i straty mocy: syle w energii w energii postaciw godzin, dni i dni straty mocy: sięczną w przesyle energii w iloczynu postaci iloczynu godzin, dni i straty mocy: PstrP=str16 21 · 10,85=3645,6 kWh. kWh. = ·16 21 · 10,85=3645,6 Pstr= 16 · 21 · 10,85=3645,6 kWh. Przeliczamy straty w przesyle energii po uwzględnieniu Przeliczamy straty w przesyle energii po uwzględnieniu aktualnej cenyakenerPrzeliczamy straty w przesyle energii po uwzględnieniu aktualnej cenyzł/ enerceny energii i otrzymujemy: 3645,6 · 0,67=2 442,55 gii itualnej otrzymujemy: 3645,6 · 0,67=2 442,55 zł/miesiąc, 29 310,62 zł/rok, 293 106,2 zł gii miesiąc, i otrzymujemy: 3645,6 zł/rok, · 0,67=2 293 442,55 zł/miesiąc, 29 310,6210 zł/rok, 293 106,2 zł 29 310,62 106,2 zł w okresie lat. w okresie 10 lat. w okresie 10 lat. Stacja transformatorowa w obudowie betonowej Stacja transformatorowa ICZE Miejsce posadowieniana zewnątrz obiektu wewnątrz obiektu. Koszt linii kablowej niskiego naw w w. e l e k t r o . i n f o . p l pięcia 2×[4×YKXS 240]140 w w w . e l188,46 e k t r o . izł0,00 n f o . p zł. l Koszt budowy 80 linii kablowej80 średniego napięcia 15 kV lub 20 kV0,00 zł 41 676,69zł. Koszt przesyłu mocy linią niskiego napięcia 2 442,55 zł/miesiąc 29 310,62 zł /rok 293 106,20 zł w okresie 10 lat 0,00

Straty w przesyle energii elektrycznej linią SN wnioski

wnioskiprzesyłu założonej mocy na kablu SN powstaną Podczas straty PstrSN=2,0stacji kW.transformatorowej Zakładamy średnią cenęjest 1 kWh=0,4624 zł Zbudowanie w obiekcie rozwiązaniem nieporówstacji transformatorowej w obiekcie jestgodzin rozwiązaniem nieporóworazZbudowanie pracę zakładu 21 dni w miesiącu po 16 dziennywalnie opłacalnym w ten dla wykonawcy względumiesięczną na obniżenie kosztów budowy nie. Otrzymujemy sposóbze nywalnie opłacalnym dla wykonawcy zestratę względu na obniżeniew przekosztów budowy oraz daje wymierne korzyści dla inwestora przez zmniejszenie kosztów eksploatasyle w postaci godzin, dni i straty mocy: orazenergii daje wymierne korzyściiloczynu dla inwestora przez zmniejszenie kosztów eksploatacji obiektu. Jeżeli ktoś prześledzi obliczenia dotyczące kosztów budowy linii kabloPstrSN/m=16 · 21 · 2=672 kWh. cji obiektu. Jeżeli ktoś prześledzi obliczenia dotyczące kosztów budowy linii kabloPrzeliczamy straty w przesyle energii po uwzględnieniu wej SN i nn, to jednoznacznie dojdzie do wniosku, że budowa linii SN zwróci się wej SN i nn, to jednoznacznie dojdzie do wniosku, linii SN zwróci się aktualnej ceny energii i otrzymujemy: 672że ·budowa 0,4624=310,73 w wyniku oszczędności w opłatach za straty energii elektrycznej w przypadku zaw wyniku oszczędności w opłatach za straty energii elektrycznej zł/miesiąc, zł/rok, 37 287,6 zł w okresie 10 lat. w przypadku zasilania linią3728,76 nn. silania linią nn. Tradycyjną stację transformatorową można postawić tylko i wyłącznie w wyWnioski Tradycyjną stację transformatorową można postawić tylko i wyłącznie w wydzielonych, dedykowanych pomieszczeniachw obiekcie obiektu ze względu na wymagane Zbudowanie stacji transformatorowej jest rozwiądzielonych, dedykowanych pomieszczeniach obiektu ze względu na wymagane ograniczenie dostępu osób postronnych do urządzeń energetycznych. zaniem nieporównywalnie opłacalnym dlaenergetycznych. wykonawcyZostał ze opraograniczenie dostępu osób postronnych do urządzeń Został opracowany system budowy wnętrzowych stacji transformatorowych zapewniający względu na obniżenie kosztów budowy oraz daje wymierne cowany system budowy wnętrzowych stacji transformatorowych zapewniający korzyści dla inwestora przez zmniejszenie eksploata- Kombezpieczeństwo ludzi i prawidłową eksploatację kosztów stacji transformatorowej. bezpieczeństwo ludzi i prawidłową eksploatację stacji transformatorowej. Komcjipaktową obiektu. Jeżeli ktoś prześledzi obliczenia dotyczące E stację transformatorowa ICZ E można postawić w hali lub koszpiwnicy. Konpaktową stacjęlinii transformatorowa postawić w hali lub piwnicy. Kontów budowy kablowej SNICZ i nn,można to jednoznacznie dojdzie strukcja jej wyklucza dostęp do niej osób postronnych. Jest stacją mobilną i przydostrukcja wniosku, że budowa SNosób zwróci się w wyniku oszczędjej wyklucza dostęplinii do niej postronnych. Jest stacją mobilną i przystosowaną do zabudowy w dowolnych i pomieszczeniach. ności w opłatach za straty energiiobiektach elektrycznej w przypadku stosowaną do zabudowy w dowolnych obiektach i pomieszczeniach. zasilania linią nn. reklama Tradycyjną stację transformatorową można postawić tylko reklama i wyłącznie w wydzielonych, dedykowanych pomieszczeniach obiektu ze względu na wymagane ograniczenie dostępu osób postronnych do urządzeń energetycznych. Został opracowany system budowy wnętrzowych stacji transElEktrobud formatorowych zapewniający bezpieczeństwo ludzi i prawiElEktrobud Przyczyna Dolna 39 dłową eksploatację stacji transformatorowej. Kompaktową Przyczyna Dolna 39 67-400 w Wschowa stację transformatorowa ICZE można postawić hali lub 67-400 Wschowa tel. 65 540 80 00 piwnicy. Konstrukcja jej wyklucza dostęp do niej osób potel. 65 540 80 faks 65 540 80 00 08 stronnych. Jest stacją mobilną i przy-stosowaną do zabudofaks 65 540 80 08 www.elektrobud.pl wy w dowolnych obiektach i pomieszczeniach. www.elektrobud.pl ELEktrobud nr 3/2013 Przyczyna Dolna 39, 67-400 n r 3 / 2 0Wschowa 13 tel. 65 540 80 00, faks 65 540 80 08 www.elektrobud.pl

Elektrobud.indd 80 Elektrobud.indd 80

13-03-12 11:0 13-03-12 11:0

urządzenia dla energetyki 6/2013

technologie, produkty – informacje firmowe

Urządzenie do odgazowywania olejów izolacyjnych użytkowanych w przekładnikach prądowych Użyteczność każdej stacji elektroenergetycznej jest ściśle związana z kondycją zainstalowanych w niej przekładników. Służą one do zamiany pierwotnych wartości prądów i napięć na znormalizowane wartości umożliwiające ich bezpieczny pomiar.

rzekładnik prądowy to specyficzna odmiana transformatora jednofazowego, posiadającego uzwojenie pierwotne i wtórne nawinięte na rdzeniu ferromagnetycznym, który wykonany jest z blach lub taśm elektrotechnicznych izolowanych papierem. Całość jest zanurzona w oleju, którego rolą jest chłodzenie i izolacja toru prądowego. Gospodarka olejowa stanowi niezwykle istotny element eksploatacji przekładników. Ważnym źródłem informacji o stanie technicznym przekładnika jest badanie oleju. Przeprowadzana chromatograficzna analiza rozpuszczonych w oleju gazów (DGA), pozwala diagnozować rodzaj uszkodzeń wewnętrznych i ocenić ich znaczenie. Najczęściej spotykane niekorzystne zjawiska w przekładnikach to wyładowania niezupełne oraz defekty cieplne o zróżnicowanej koncentracji energii. Każde z tych zjawisk powoduje rozkład izolacji papierowej i oleju izolacyjnego, a co za tym idzie charakterystyczne podwyższenie stężenia określonych gazów. Sposobem na obniżenie zawartości gazów palnych rozpuszczonych w oleju jest jego próżniowa obróbka, możliwa nawet w miejscu zainstalowania. Celem artykułu jest ocena efektywności usuwania w warunkach polowych gazów z olejów izolacyjnych, użytkowanych w przekładnikach prądowych, za pomocą nowo opracowanego urządzenia mobilnego, realizującego proces barbotażu połączony z obróbką próżniową.

Charakterystyka urządzenia

Urządzenie UPE T1 pozwala na realizację dwustopniowego procesu regene-

Rys. 1. Wygląd urządzenia do odgazowania olejów izolacyjnych

racji oleju izolacyjnego, w szczególności eksploatowanego w przekładnikach prądowych, polegającego na zastosowaniu metody barbotażu osuszonym powietrzem z jednoczesną obróbką próżniową. Wygląd urządzenia przedstawiono na rys. 1. Urządzenie jest również wyposażone w system usuwania zanieczyszczeń stałych o wielkości do 1 mikrometra, a także moduł do podgrzewania oleju do temperatury 60°C. Proces regeneracji oleju odbywa się na zasadzie wielokrotnej cyrkulacji oleju pomiędzy urządzeniem a kadzią przekładnika prądowego. Wyposażone jest w system sterowania opracowany z wyko-

rzystaniem najnowszych rozwiązań technicznych w zakresie sterowania oraz kontroli parametrów procesowych. Podstawowym elementem systemu sterowania jest sterownik PLC, rozszerzony o wyspecyfikowane moduły wejść. Sterownik pozwala na kontrolę wielu różnych czujników zastosowanych w tym urządzeniu. Dzięki modułom wyjść można sterować elementami urządzenia (np. pompy, zawory) potrzebnymi do prawidłowego działania procesu regeneracji oleju transformatorowego. Sterowanie urządzenia odbywa się za pomocą 12-calowego dotykowego panelu operatorskiego firmy IDEC, na którym oprócz przycisków sterowania wizualizowany

urządzenia dla energetyki 6/2013

technologie, produkty – informacje firmowe zdarzeń w czasie procesu odwadniania olejów transformatorowych. W treści komunikatów oprócz informacji o stanie pracy urządzenia, zawarta jest informacja o lokalizacji urządzenia oraz numerze urządzenia. System jest zasilany z sieci 230VAC oraz posiada wbudowany akumulator, który w razie awarii zasilania, pozwoli na dalszą pracę systemu oraz wysłanie komunikatu o awarii zasilania. Wszystkie te komunikaty są przesyłane na pocztę mailową. Skuteczność systemu zdalnego powiadamiania została przebadana w warunkach pracy urządzenia przy transformatorze dużej mocy na stacji przesyłowej przy elektrowni w Kozienicach.

Metodyka badań

Rys. 2. Widok ekranu panelu dotykowego systemu sterowania urządzenia UPE T1 do odwadniania olejów transformatorowych

jest również przebieg realizowanego procesu. Wygląd panelu sterowania przedstawiono na rys. 2. Ekran podzielono na dwie strefy. Prawa część ekranu jest strefą sterowania, natomiast lewa jest strefą monitoringu. W zależności od uruchomionego procesu, na ekranie rury są podświetlane na kolor żółty - oznaczający obieg oleju, kolor zielony - oznaczający obieg powietrza i kolor niebieski - oznaczający obieg wody. Załączenia zaworu, pompy lub grzałki są także sygnalizowane poprzez podświetlenie na kolor żółty lampek przy danym elemencie. Dodatkowo w momencie załączenia grzałek, wężownica podświetlana jest z szarego koloru na czerwony. Na ekranie przedstawiono podgląd ekranu w trakcie pracy z uwzględnieniem rodzaju prezentowanych parametrów: temperatura oleju na wejściu, ciśnienie w zbiorniku, wilgotność powietrza doprowadzanego do zbiornika, zawartość wody w oleju, oraz wskaźnik wypełnienia zbiornika olejem. Uruchomienie procesu napełniania otwiera zawór Z1, załącza pompę próżni Pp, która tworząc próżnie w zbiorniku zasysa olej z transformatora. Jednocześnie załączone grzałki podgrzewają olej do zadanej temperatury T1. W trakcie napełniania działa system kontroli i redukcji piany. Dodatkowe funkcje panelu to archiwizacja przebiegu procesu odwadniania

oleju. W postaci wykresów są prezentowane przebiegi takich parametrów jak: temperatura oleju, zawartość wody w oleju, ciśnienie w zbiorniku oraz wilgotność powietrza doprowadzanego do zbiornika. Są także rejestrowane wszelkie stany alarmowe, które są wyświetlane w oknie alarmów z datą, godziną wystąpienia oraz z komunikatem opisującym zdarzenie. Urządzenie podczas pracy nie wymaga obecności osoby obsługującej, co zmniejsza koszty eksploatacji urządzenia. UPE T1 jest wyposażone w system zdalnego powiadamiania o parametrach procesu osuszania. System GSM ma 8 wejść sygnałowych, z czego trzem z nich, można przypisać po 2 komunikaty, które są wysyłane w zależności od stanu danego wejścia. Mogą to być: komunikaty o zawartości wody w oleju, komunikaty o przekroczeniu temperatury, komunikaty o wycieku oleju, komunikaty o awarii zasilania, komunikaty o konieczności wymiany filtra. Moduł GSM pozwala na wysyłanie poszczególnych komunikatów do 4 różnych odbiorców. Komunikaty o wycieku oleju oraz awarii zasilania trafiają do osoby odpowiedzialnej za stan techniczny urządzenia, natomiast komunikaty o zawartości wody w oleju oraz temperaturze oleju do osoby odpowiedzialnej za monitorowanie procesu odwadniania oleju. Dodatkowo system ten ma możliwość wysyłania wszystkich komunikatów na pocztę mailową, dzięki czemu tworzone jest archiwum

urządzenia dla energetyki 6/2013

W dalszej części niniejszego artykułu przedstawiono i porównano wyniki analizy DGA dziewięciu przekładników typu J220-4a, produkcji ZWAR sprzed i po próżniowej obróbce oleju, którą realizowano przez okres ośmiu godzin. Do badania składu gazu rozpuszczonego w oleju użyto aparatu TRANSPORT X produkcji firmy Kelman LTD. Aparat ten wykorzystuje spektroskopię fotoakustyczną do wykonywania analiz DGA i przedstawiania wyników, dotyczących wszystkich gazów zawartych w badanej próbce oraz zawartości w niej wilgoci. Gazy wyodrębniane są z próbki oleju za pomocą metody ekstrakcji równowagowej znad cieczy, a ich zawartość jest mierzona za pomocą spektroskopii fotoakustycznej w zakresie podczerwieni. Aparat umożliwia oznaczenie następujących gazów: wodór, tlenek węgla, ditlenek węgla, metan, etan, etylen i acetylen. Wyniki podaje się w ppm (tj. µl/l) objętości danego składnika w stosunku do objętości oleju.

Wyniki badań i ich analiza

Efektywność procesu odgazowania olejów izolacyjnych, eksploatowanych w przekładnikach prądowych oceniano porównując całkowitą zawartość gazu przed obróbką i po obróbce regeneracyjnej, przeprowadzonej za pomocą mobilnego urządzenia UPE T1. Uzyskane wyniki zestawiono na rys. 3. Analiza uzyskanych wyników badań analitycznych wskazuje jednoznacznie iż proces realizowany za pomocą mobilnego urządzenia UPT1, pozwala na efektywne usunięcie gazów palnych z oleju izolacyjnego, co pozwala na dalszą, bezpieczną eksploatację tego medium w urządzeniu elektroenergetycznym. Szczegółowe badania DGA wskazują

technologie, produkty – informacje firmowe także, iż największy udział procentowy w całkowitej zawartości gazów palnych w regenerowanych olejach izolacyjnych ma etan. Na rys. 4 porównano więc zawartości tego gazu w oleju izolacyjnym przed i po obróbce regeneracyjnej. Przeprowadzone analizy potwierdzają także wysoką skuteczność urządzenia w zakresie usuwania z oleju izolacyjnego ditlenku węgla (rys. 5).

Podsumowanie

Przeprowadzone testy na populacji dziewięciu przekładników prądowych wskazują na wysoką skuteczność techniczną nowo opracowanego urządzenia UPE T1, za pomocą którego możliwe jest usuwanie gazów z eksploatowanych olejów izolacyjnych. Konstrukcja urządzenia pozwala na jego użytkowanie w warunkach polowych, a opcja bezprzewodowej transmisji danych pozwala na bezpośredni nadzór nad realizowanym procesem regeneracji oleju. Zastosowana technologia barbotażu, połączona z operacjami próżniowymi pozawala na usuwanie wszystkich gazów (w tym gazów palnych i ditlenku węgla), co umożliwia dalsze bezpieczne użytkowanie oleju izolacyjnego w przekładnikach prądowych. n

Rys. 3. Porównanie całkowitej zawartości gazów palnych w oleju izolacyjnym przed i po obróbce regeneracyjnej

Mirosław Zając, Paweł Kazirodek, Zakład Usług Technicznych Energoaudyt, Radom Jarosław Molenda, Andrzej Stępień, Instytut Technologii Eksploatacji-PIB, Radom

Bibliografia

1. Wiszniewski A.: Przekładniki w elektroenergetyce. WNT, Warszawa, 1982. 2. Makowska M., Molenda J.: Oleje transformatorowe. Eksploatacja-Diagnostyka-Regeneracja. Wyd. ITeE-PIB, Radom, 2010. 3. Dybka G.: Diagnostyka techniczna przekładników prądowych J220 w oparciu o analizę gazów rozpuszczonych w oleju (DGA). Elektroenergetyka – współczesność i rozwój, 2010, 2-3, 128-136. 4. Polska Norma PN-EN 60599:2002 „Urządzenia elektryczne izolowane olejami mineralnymi w eksploatacji – Wytyczne interpretacji analizy gazów rozpuszczonych i wolnych”. 5. Instrukcja obsługi analizatora gazu rozpuszczonego TRANSPORT X.

Rys. 4. Porównanie zawartości etanu w oleju izolacyjnym przed i po obróbce regeneracyjnej

Rys. 5. Porównanie zawartości ditlenku węgla w oleju izolacyjnym przed i po obróbce regeneracyjnej

urządzenia dla energetyki 6/2013

Usługi nasze przeznaczone są dla wytwórców energii elektrycznej o rozbudowanym systemie elektroenergetycznym, a także innych odbiorców intensywnie użytkujących urządzenia energetyczne. Nasze działania zmierzają do: wydłużenia żywotności urządzeń elektroenergetycznych, ułatwienia ich dozoru i obsługi oraz zmniejszenia kosztów ich eksploatacji.

Zakres działania:  Remonty transformatorów w miejscu zainstalowania  Remonty transformatorów w zakładzie remontowym  Mobilne laboratorium diagnostyczne transformatorów i innych urządzeń elektroenergetycznych  Badania ochrony przeciwporażeniowej powyżej 1kV  Zabezpieczenia energetyczne  Termowizyjna Diagnostyka urządzeń energetycznych  Systemy monitoringu on-line wyładowań niezupełnych Generatorów i Maszyn WN  Systemy monitoringu DGA oleju on-line w transformatorach

ZUT Energoaudyt Sp. z o.o. ul. Marszałkowska 87/107 00 - 683 Warszawa www.zutenergoaudyt.com.pl

Adres do korespondencji: ZUT Energoaudyt Sp. z o.o. ul. 25 Czerwca 29 26-600 Radom

Tel + 48 (048) 377-97-17, 377-97-18 Fax + 48 (048) 377-97-19, 362-29-71 bok@ zutenergoaudyt.com.pl

technologie, produkty – informacje firmowe

Analiza przyczyny uszkodzenia rur przegrzewacza pary kotła typu OR50 w okresie wczesnej pracy kotła

szkodzenia powierzchni ogrzewalnych kotłów energetycznych są zjawiskiem typowym, ponieważ elementy te zawsze należały do jednych z najbardziej awaryjnych w kotłach. Jednym z częściej występujących mechanizmów rozszczelnienia rur jest zjawisko przegrzania materiału spowodowane ekspozycją materiału rury na warunki pracy (temperaturę) wyższe, niż materiał może przenieść. Przyczyny przegrzania mogą być różnorodne. Ograniczony przepływ czynnika obiegowego powodujący upośledzone chłodzenie jest najczęstszą przyczyną przegrzania. Każdorazowo w przy-

padku wystąpienia awarii na skutek przegrzania warto jednak przeanalizować, co spowodowało awarię, aby podjąć kroki zapobiegawcze podobnym uszkodzeniom w przyszłości.

Obiekt analizy

Przedmiotem analizy były uszkodzone fragmenty rur kotła typu OR50, które uległy awarii po niecałych 3 miesiącach od jego pierwszego rozruchu. Z informacji uzyskanych od Zamawiającego wewnętrzne powierzchni kotła po montażu zostały oczyszczone poprzez gotowanie alkaiczne i wydmuchanie parowe przegrzewacza. W pierwszym etapie prac do Labora-

torium Energopomiaru dostarczono 2 odcinki uszkodzonych rur przegrzewacza (rys. 1÷4). Po samych oględzinach dostarczonego materiału badawczego wiadomo było, iż mamy do czynienia z przegrzaniem materiału, jednak w celu określenia możliwych przyczyn przegrzania wykonano dodatkowe analizy laboratoryjne oraz badania materiału rur nieuszkodzonych pobranych z okolicy awarii oraz rury nowej (dla potwierdzenia prawidłowych własności rury nowej), a także przeprowadzono rewizję kotła, w ramach której endoskopowo skontrolowano wybrane powierzchnie

Rys. 1. Widok ogólny na rurę „A”. Widoczne uszkodzenie rury w postaci rozwarcia z jednoczesnym odkształceniem [2]

Rys. 2. Element jak na rys. 1. Miejsce rozwarcia w przybliżeniu [2]

Rys. 3. Widok ogólny na rurę „B”. Widoczne uszkodzenie rury w postaci rozwarcia z jednoczesnym odkształceniem [2]

Rys. 4. Element jak na rys. 3. Miejsce rozwarcia w przybliżeniu. Widoczne bruzdy biegnące równolegle do krawędzi uszkodzenia [2]

urządzenia dla energetyki 6/2013

technologie, produkty – informacje firmowe

Rys. 5. Gruba warstwa spękanych osadów na zewnętrznej powierzchni rury „B” [2]

Rys. 6. Powierzchnia rury jak na rys. 5 w powiększeniu [2]

wewnętrzne i przyjrzano się stanowi skorodowania i zanieczyszczenia zewnętrznych powierzchni rur. Standardowo dla takich sytuacji w ramach badań laboratoryjnych rur wykonano: yy szczegółowe oględziny dostarczonych próbek; yy badania metaloznawcze w zakresie: metalografia, pomiar twardości, statyczna próba rozciągania; yy analizę chemiczną osadów wraz z wyciągiem wodnym. Dodatkowo w celu weryfikacji ewentualnego wpływu jakości wody zasilającej na powstanie uszkodzeń wykonano jakościową i ilościową analizę chemiczną osadów pobranych z wewnętrznej powierzchni rury ekranowej.

gnące równolegle do krawędzi uszkodzenia (rys. 2). Zewnętrzna powierzchnia rury „B” pokryta była dużo grubszą warstwą kruchych osadów w kolorze jasnym – beżowym (rys. 5 i 6), rozłożonym nierównomiernie na obwodzie rury. Widoczne były również w okolicy uszkodzenia wyżłobienia (rys. 4) podobne do tych stwierdzonych dla rury „A”.

dania materiału wycinka rury nieuszkodzonej pobranej z okolicy występujących uszkodzeń nie ujawniły żadnych procesów degradacji ani niekorzystnych zmian w morfologii (rys. 10). Była to typowa dla zastosowanego materiału struktura ferrytyczno-perlityczna odpowiadająca stanowi rury materiału wyjściowego.

Wewnętrzna powierzchnia rur w okolicy uszkodzenia pokryta była grubą warstwą trudnego do usunięcia osadu o barwie grafitowej (rys. 7). Zaobserwowane objawy uszkodzeń i stan rur wskazywały, że prawdopodobną przyczyną ich powstania było przegrzanie materiału.

Oględziny wizualne rur przegrzewacza

Badania metaloznawcze

Średnie wyników pomiaru twardości materiału rur uszkodzonych, rur nieuszkodzonych oraz rury nowej zamieszczono na rys. 11. Obliczona wg normy PN-92/M-34031, na podstawie wymaganych zgodnie z normą PN-H-74252:1998 własności materiału 13CrMo4-5, twardość powinna się mieścić w zakresie 140-167HV. Uzyskane wyniki pomiarów dla nowej rury są więc większe niż górna granica wymagań. Twardość rur eksploatowanych w przypadku rur nieuszkodzonych była niższa o około 7%, a dla rur uszkodzonych o 20% od dolnej granicy wymagań. Wykonana statyczna próba rozciągania materiału wykazała właściwe własności wytrzymałościowe materiału.

Powierzchnia zewnętrzna rury „A” pokryta była niejednorodną warstwą osadów o barwie od czarnego, poprzez brunatny, do pomarańczowego. Osady były kruche i łatwo usuwalne. Na powierzchni zewnętrznej w okolicy uszkodzenia widoczne były również wyżłobienia bie-

Przeprowadzone badania metalograficzne struktury materiału rur uszkodzonych wykazały całkowity rozpad obszarów perlitycznych, wydzielenia cementytu trzeciorzędowego na granicach ziaren oraz rozrost i koagulacje wydzieleń. Strukturę rur charakteryzowało również odwęglenie (rys. 9). Ba-

Rys. 7. Miejsce uszkodzenia rury „B”. Widoczne osady na wewnętrznej powierzchni rury [2]

urządzenia dla energetyki 6/2013

Rys. 8. Wewnętrzna powierzchnia rury nieuszkodzonej pobranej z okolic awarii. Osad szarej barwy i punktowy narost osadu barwy rudej

technologie, produkty – informacje firmowe

Rys. 9. Struktura rury uszkodzonej. Całkowity rozpad fazy perlitu. Koagulacja i rozrost wydzieleń. Struktura odwęglona [2]

Rys. 10. Struktura rury pobranej z okolic uszkodzeń. Struktura ferrytyczno perlityczna bez niekorzystnych zmian [2]

200

176

180

Twardość HV

160 140 120

130

129

rura nieuszkodzona "C"

rura nieuszkodzona "D"

116

106

100 80 60 40 20 0

rura uszkodzona rura uszkodzona "A" "B"

rura nowa

Rys. 11. Średnie uzyskanie wyniki pomiarów twardości HV materiału rur przegrzewacza dostarczonych do badań

30,00

28,11

zawartość składników osadu [%]

25,00 21,90 20,00

18,23

17,55 13,69

15,00

10,00

5,00 0,28 0,00

Fe3O4 Mn3O4

0,13 ZnO

0,04 Cu

0,04 CaO

MgO

Na2O

0,03 SiO2

P2O5

SO3

Rys. 12. Zawartość procentowa składników osadu z wewnętrznej powierzchni rury ekranowej

urządzenia dla energetyki 6/2013

technologie, produkty – informacje firmowe 40,00

38,50

zawartość składników osadu [%]

35,00 29,20

30,00 25,00

21,50

20,00 15,00 10,00

6,00 2,37

5,00 0,00

Fe3O4

CO2

CaO

MgO

SiO2

Rys. 13. Zawartość procentowa niektórych składników osadu w osadzie pobranego z walczaka

Analiza chemiczna osadów

Podstawowym składnikiem osadów pobranych z wewnętrznych powierzchni uszkodzonych rur przegrzewacza pary były produkty korozji materiału rur, czyli związki żelaza, które w przeliczeniu na Fe3O 4 wynosiły 98,49÷98,55%. Zawartość pozostałych składników osadu (związków Mn, Zn, Cu, Ca, Mg, Na, P i S) była śladowa zawartość żadnego z nich nie przekraczała 1%. Całkowita ilość osadów była znacząca – 4921,4 g/m2 dla rury „A” i 3169,8 g/m2 dla rury „B”. Ponieważ powstanie takiej ilość osadów zakwalifikowano jako wtórne, czyli takie, które powstały przez szybkie utlenianie materiału rur już w trakcie przegrzewania, a zatem nie miały związku z zapoczątkowaniem mechanizmu przegrzewania – mogły jedynie poprzez łuszczenie się potęgować zjawisko. Analiza składu osadów z rury nieuszkodzonej

z okolic awarii potwierdziły powyższą tezę. Ilości osadów na tych rurach mieściły się w zakresie 123,7÷145,2 g/m2, jednakże uwagę zwróciła zawartość związków wapnia, które w przeliczeniu na CaO wynosiła około 1,43%. Interesujących informacji na temat jakości czynnika obiegowego dostarczyły analizy osadów pobranych z wewnętrznej powierzchni rury ekranowej oraz walczaka. Zestawienie niektórych wyników tych analiz pokazano na rys. 12 (rura ekranowa) i rys. 13 (walczak). Analiza wyciągu wodnego z osadu pobranego z rury ekranowej wykazała, iż ma on odczyn obojętny (pH = 7,07), a przewodność elektryczna kształtowała się na poziomie 365 μS/cm. Ponadto w wyciągu wodnym stwierdzono siarczany (jako SO4) w ilości 70 mg/kg, węgiel organiczny w ilości 3,25 mg/kg oraz śladowe ilości chlorków i fluorków. Całkowita ilość osadu była duża i wynosiła 272,6 g/m2.

Rys. 14. Poziomy odcinek rury ekranowej. Nierównomierna wypływka spoiny łączącej rurę z króćcem komory. Zalegające ciało obce o wymiarach około 35x10x1 mm

urządzenia dla energetyki 6/2013

Analiza wyciągu wodnego z osadu pobranego z walczaka wykazała, iż miał on odczyn zasadowy (pH = 9,00), przewodność elektryczna była niska i kształtowała się na poziomie 57 μS/cm. Ponadto w wyciągu wodnym stwierdzono siarczany (jako SO4) w ilości 1020 mg/kg, węgiel organiczny w ilości 25,5 mg/kg oraz śladowe ilości chlorków (59,0 mg/kg) i fluorków (2,00 mg/kg).

Rewizja wybranych elementów kotła

Aby zweryfikować uzyskane wyniki badań laboratoryjnych, wykonano rewizję kotła, w trakcie której wykonano: yy badania wizualne zewnętrznej powierzchni rur przegrzewacza; yy badania wizualne wewnętrznych powierzchni wytypowanych wężownic i komór przegrzewacza oraz rur i komór ekranowych.

Rys. 15. Poziomy odcinek rury ekranowej. Nierównomierna wypływka spoiny łączącej rurę z króćcem komory

technologie, produkty – informacje firmowe

Rys. 16. Górna komora ekranowa – ściana tylna. Ciało obce wewnątrz komory

W trakcie badań stwierdzono, że pozostała część rury, z której wycięto uszkodzoną wężownicę, wyraźnie różni się barwą osadu na zewnętrznej powierzchni. Ciał obcych ani większych ilości osadów w elementach przegrzewacza nie stwierdzono. Odnotowano jedynie występowanie nierównomiernych, miejscami większych wypływek na spoinach montażowych wężownic. Bardziej interesująca okazała się rewizja wewnętrznej powierzchni elementów parownika. Badania wykazały, że: yy na poziomym odcinku rury ekranowej oraz wewnątrz tylnej komory ekranu stwierdzono obecność ciała obcego (rys. 14 i 16), a spoiny montażowe rur mają duże wypływki grani (rys. 15); yy powierzchnia rur ekranowych oraz komory ekranowe pokryte są osadem barwy białoszarej, z widocznymi wykwitami korozyjnymi (rys. 17). Podczas rozmów z pracownikami eksploatacji wyniknęło, że w trakcie pracy kotła, tuż po jednej z awarii, obsługa zajrzała do wnętrza kotła i zaobserwowała, że jedna z wężownic przegrzewacza jest „czerwona”. Wskazuje to na fakt, iż była dużo bardziej rozgrzana niż pozostałe, co prawdopodobnie było skutkiem przytkania i zakłóconego chłodzenia.

Wnioski z wykonanych badań i analiz

Na podstawie analizy wszystkich badań laboratoryjnych stwierdzono, że uszkodzenie rur nastąpiło niewątpliwie na skutek krótkotrwałego przegrzania materiału rury. Jako najbardziej prawdopodobną przyczynę uszkodzenia rur uznano lokalne zatkania pojedynczych wężownic ciałem obcym. Potwierdzić może to fakt, iż w trakcie

Rys. 17. Dolna komora ekranu przedniego. Powierzchnia komory pokryta osadem barwy biało-szarej oraz wykwitami korozyjnymi. Brak nieciągłości

badań endoskopowych wewnętrznych powierzchni pojedynczych rur oraz komory ekranowej stwierdzono nieczystości. Charakter ciał obcych świadczy o tym, że są to pozostałości pomontażowe. Co prawda nieczystości stwierdzono jedynie w ekranach, jednak uszkodzone rury przegrzewacza zostały wycięte i niemożliwe było ich przebadanie pod kątem ewentualnego zatkania. Powyższemu mogły sprzyjać istniejące wypływki spoin montażowych oraz konstrukcja przegrzewacza (duża ilość kolanek 180°), które mogą stanowić blokadę dla przemieszczających się elementów i powodować ich lokalne gromadzenie się. Taka sytuacja wyjaśniałaby, dlaczego nastąpiło przegrzanie materiału pojedynczych wężownic przegrzewacza oraz ich perforacja – przytkanie rur spowodowało ograniczone chłodzenie czynnika obiegowego, a w konsekwencji przegrzanie materiału rur. W zaistniałej sytuacji trzeba zwrócić uwagę na fakt, że przy tak sporych rozmiarach nieczystości wewnątrz kotła nieskuteczne dla ich usunięcia jest nawet dmuchanie parą. Poza tym należy szczególną uwagę zwrócić na sposób przygotowania wody zasilającej kocioł. Analiza jakościowa osadów z walczaka oraz rury ekranowej wskazują, że do obiegu podawana była woda surowa lub złej jakości kondensaty technologiczne. Choć powyższe nie miało bezpośredniego wpływu na powstałe awarie, jednak taka sytuacja może doprowadzić w niedługim czasie do znaczącego wzrostu ilości osadów na rurach parownika, co będzie wiązało się z koniecznością wykonania jego czyszczenia chemicznego. Należy podkreślić, że już w obecnej chwili ilość osadów wewnętrznych jest bardzo wysoka pomimo krótkiego (3 miesięcznego) czasu eksploatacji kotła.

Podsumowanie

Niniejszy tekst co prawda nie wnosi nic nowego w kwestii przyczyn opisanego uszkodzenia, ich najprawdopodobniejszy mechanizm jest znany od kilkudziesięciu lat – przegrzanie na skutek upośledzenia przepływu czynnika obiegowego spowodowane pozostawionymi na etapie montażu obcymi ciałami wewnątrz części ciśnieniowej kotła – jednak zwraca on uwagę na fakt, że pomimo znajomości skutków zaniedbań na etapie montażu ciągle, a zwłaszcza dla mniejszych obiektów energetycznych, proces montażu kotłów pozostawia wiele do życzenia. Być może w opisanym przypadku zabrakło w czasie wytwarzania wyobraźni ekipy montującej, być może napięty harmonogram budowy nie pozwolił na dokładną kontrolę jakości. Przy takich rozmiarach nieczystości pomontażowych nie można liczyć na to, że dmuchanie parą w trakcie rozruchu będzie skuteczne. Doświadczenie to pokazuje jednak, że w tzw. małej energetyce warto byłoby zacząć zwracać większą uwagę na kontrolę jakości montażu urządzeń oraz kontrolę chemiczną obiegów wodno-parowych, gdyż zaniechania w tym zakresie wpływają znacząco na awaryjność urządzeń – począwszy od wczesnego okresu eksploatacji, a w przyszłości mogą w sposób znaczący ograniczyć trwałość i pewność ruchową urządzeń. Artur Jasiński n Zakład Chemii i Diagnostyki „ENERGOPOMIAR” Sp. z o.o.

Literatura:

1. Śliwa A., Gawron P.: Uszkodzenia korozyjne wężownic przegrzewacza pary, „Energetyka” 2007, nr 6. 2. Kołodziej A., Kwiecień M.: Sprawozdania i wyniki prac pomiarowo-badawczych, opracowanie „ENERGOPOMIAR” Sp. z o.o., Zakład Chemii i Diagnostyki, Gliwice 2013 (niepubl.).

urządzenia dla energetyki 6/2013

NAJNOWSZE ROZWIĄZANIA ITR DLA ENERGETYKI I GÓRNICTWA ELF Nowe oblicze programowania logiki użytkownika w sterownikach polowych. Szeroki wybór bloków zabezpieczeń i automatyk dla każdego z typów pól, ponad 300 bloków funkcyjnych (w tym komparatory, timery, liczniki). Interakcja logiki z interfejsami użytkownika, rejestratorami zakłóceń, wartości kryterialnych, zdarzeń. Intuicyjny interfejs użytkownika.

UKT RO OD

TICS 20 GE

t ENER KU

MUPASZ

710 plus

MUPASZ 710 plus Wielofunkcyjny uniwersalny sterownik polowy posiadający oprogramowanie integrujące zabezpieczenia, automatyki, funkcje diagnostyczne: diagnostyka wyłącznika analizator jakości energii rejestrator: zdarzeń, zakłóceń, kryterialny Indywidualna parametryzacja logiki urządzenia dedykowana dla zabezpieczanego pola rozdzielczego. Bogaty wybór modułów rozszerzających pozwala dopasować sterownik do indywidualnych potrzeb klienta. Dzięki swojej uniwersalności pozwala na realizację rozwiązań standardowych i niestandardowych, zastosowanie zarówno w nowych jak i w modernizowanych stacjach energetycznych.

t t t t PR 12

PW-2 Przekaźnik wielofunkcyjny posiadający obwody sterowania iskrobezpiecznego niezbędne w przemyśle wydobywczym. Niezależne zabezpieczenie kontroli ciągłości uziemienia reaguje niezwłocznie na wzrost wartości rezystancji uziemienia, gwarantując wysoki poziom bezpieczeństwa obsługi również w sytuacji zagrożenia wybuchem. Steruje, kontroluje i zabezpiecza obwody zasilania trójfazowych silników indukcyjnych przed skutkami przeciążeń, zwarć, asymetrii prądu obciążenia oraz nadmiernego wzrostu temperatury. Kontroluje rezystancje izolacji torów głównych zapobiegając podaniu napięcia na uszkodzony odcinek sieci energetycznej. Przeznaczony jest do pracy z cewkami Rogowskiego.

MiZaS 510 Mikroprocesorowe Zabezpieczenie Prądowe MiZaS 510 przeznaczone jest do pracy w charakterze wielofunkcyjnego urządzenia zabezpieczającego różne typy odpływów. Przystosowane jest do współpracy z cewkami Rogowskiego. Urządzenie wyposażone jest w wyświetlacz typu OLED, zapewniający bardzo wysoki kontrast i szerokie kąty widzenia.

IInstytut TeleT l i Radiotechniczny R di 03-450 Warszawa ul. Ratuszowa 11 tel.: +48 22 619 22 41 fax: +48 22 619 29 47 www.mupasz.ru

www.itr.org.pl

Dział produkcji i sprzedaży: tel./fax: +48 22 619 73 14 e-mail: energetyka@itr.org.pl Dział naukowo-badawczy: tel.: +48 22 619 45 92

dbamy o bezpieczeństwo energetyczne od lat

technologie, produkty – informacje firmowe

Wielofunkcyjne urządzenie z wbudowanym zabezpieczeniem upływowym kontrolującym stan izolacji i obwodami iskrobezpiecznymi przeznaczone do pracy w stacjach rozdzielczych sieci kopalnianych W artykule przedstawiono urządzenie zabezpieczeniowe z funkcją kontrolującą stan izolacji sieci niskiego napięcia. Szczególną uwagę zwrócono na zagadnienie ochrony przed skutkami obniżenia się lub utraty izolacji w sieci na przykładzie sterownika PW-2. Wstęp

Elektroenergetyczna Automatyka Zabezpieczeniowa (EAZ) obejmuje zespół urządzeń przeznaczonych do kontroli procesów wytwarzania, przesyłania, rozdzielania i użytkowania energii elektrycznej poprzez sterowanie aparaturą łączeniową i zabezpieczenie elementów systemu elektroenergetycznego, rejestrację stanów pracy obiektów oraz wizualizację podstawowych parametrów elektrycznych obiektów systemu elektroenergetycznego. Dla elektroenergetyki kopalnianej urządzenia te wyposaża się dodatkowo w iskrobezpieczne obwody służące do: pomiaru stanu izolacji linii kablowych dla realizacji zabezpieczeń upływowych, pomiaru ciągłości uziemienia, pomiaru temperatury, i sterowania iskrobezpiecznego. Przykładem takiego urządzenia jest opracowany w Instytucie Tele- i Radiotechnicznym sterownik wielofunkcyjny PW-2 pozwalający na integrację funkcji zabezpieczania np. silnika maszyny górniczej jak również ochrony linii kablowej zasilającej maszynę.

Kontrola stanu izolacji doziemnej

Kopalniane sieci pracują w układzie IT gdzie wartość rezystancji doziemnej linii i urządzeń sieci ma bardzo duże znaczenie w profilaktyce przeciwporażeniowej. Wzrost rezystancji izolacji powoduje zwiększenie stopnia bezpieczeństwa w wyniku zmniejszenia się napięcia i prądu rażenia. Jest to szczególnie ważne w sieciach niskiego napięcia (do 1kV) i o małej pojemności. Stosowanie urządzeń automatycznej kontroli stanu izolacji zarówno w stanie beznapięciowym (blokujących zabezpieczeń upływowych) jak i pod napięciem roboczym (centralnych zabezpieczeń upływowych) lub/i zabezpieczeń ziemnozwarciowych pozwala jednocześnie na ograniczenie do minimum możliwości występowania podwójnych zwarć z ziemią. Umożliwiają one również ograniczenie innych zagrożeń, przede wszystkim pożarowych i wybuchowych. Stan i jakość izolacji elek-

trycznej jest podstawowym elementem bezpieczeństwa. Z tych względów centralne zabezpieczenia upływowe stanowią z reguły wyposażenie kopalnianych przewoźnych stacji transformatorowych, natomiast blokujące zabezpieczenia upływowe są standardowym wyposażeniem poszczególnych odpływów w zestawach zasilających pompy, wentylatory, maszyny przodkowe itp. Podczas eksploatacji, w wyniku działania różnorodnych narażeń, izolacja traci stopniowo swoje właściwości elektryczne i mechaniczne. Mają na to wpływ: wilgotność, temperatura, zabrudzenia, udary, drgania, zginanie, zgniatanie oraz przedostawanie się ciał obcych jak również przepięcia, przetężenia, zmiany częstotliwości oraz wpływ pola elektromagnetycznego. Odzwierciedleniem działania wymienionych narażeń jest w praktyce wartość rezystancji izolacji kabla, która w całym okresie eksploatacji sieci stopniowo maleje. Po osiągnięciu wartości krytycznej lub po wystąpieniu drugiego doziemienia odpowiedzią wyłączających układów ochrony nadprądowej lub różnicowoprądowej jest nagła i niespodziewana przerwa w zasilaniu. Zadziałanie zabezpieczeń może spowodować zatrzymanie lub zakłócenie procesu technologicznego, na przykład wyłączenie wentylatorów, oświetlenia lub wyłączenie zasilania maszyn przodkowych, co w warunkach dołowych skutecznie uniemożliwia prowadzenie prac wydobywczych. Zastosowanie urządzenia PW-2 może temu skutecznie zapobiec poprzez ciągłą kontrolę stanu izolacji i jak najwcześniejszemu wykrywaniu i lokalizowaniu odpływów, w których zachodzą niekorzystne zmiany.

Charakterystyka urządzenia

Przekaźnik Wielofunkcyjny PW-2 przedstawiony na rysunku 1 jest iskrobezpiecznym urządzeniem towarzyszącym z możliwością programowalnej zmiany algorytmów działania i przeznaczony jest do pracy w stacjach kompaktowych pracujących w wyrobiskach zakładów górniczych. Oznaczony symbolami I (M1) [Ex ia] I

jest wytwarzany zarówno w polskiej jak i rosyjskiej wersji językowej. Przekaźnik ten stanowi kompleksowy system sterowania i zabezpieczania obwodów zasilania trójfazowych silników indukcyjnych przed skutkami przeciążeń, zwarć, asymetrii prądu obciążenia oraz nadmiernego wzrostu temperatury. Kontroluje rezystancje izolacji torów głównych zapobiegając podaniu napięcia na uszkodzony odcinek sieci elektroenergetycznej oraz zapewnia kontrolę ciągłości uziemienia.

Rys. 1. Widok ogólny urządzenia PW-2

Urządzenie PW-2 realizuje następujące funkcje: yy pomiar prądu – 3 fazy yy zabezpieczenia przeciążeniowe z charakterystyką zależną (I>z) i nadprądowe niezależne (I>), (I>>) yy zabezpieczenie od asymetrii prądowej (ITA>) W tym obwodami iskrobezpiecznymi przeznaczonymi do pracy w strefach zagrożenia wybuchem: yy pomiar rezystancji upływności yy zabezpieczenie upływnościowe centralno – blokujące (R<) yy zabezpieczenie temperaturowo - rezystancyjne (T> R<) yy sterowanie iskrobezpieczne yy kontrola ciągłości uziemienia yy rejestracja 500 zdarzeń zawierających czas wystąpienia, nazwę zabezpieczenia wywołującego oraz wartości

urządzenia dla energetyki 6/2013

technologie, produkty – informacje firmowe pomiarów w momencie zadziałania zabezpieczenia; yy autodiagnostyka sterownika

Interfejs użytkownika

Interfejs użytkownika stanowi kolorowy wyświetlacz graficzny 13 diod sygnalizacyjnych, klawiatura membranowa oraz łącze serwisowe USB do komunikacji z programem narzędziowym służącym m.in. do edycji logiki działania urządzenia. Umożliwia on podgląd aktualnych wartości realizowanych pomiarów, stanów wejść/wyjść dwustanowych, zdarzeń zarejestrowanych w dzienniku, wartości nastaw zabezpieczeń, liczników wystąpienia określonych zdarzeń, aktywnych blokad, danych dotyczących wersji oprogramowania i sprzętu. Pozwala także na konfigurację wszystkich parametrów nastawczych, programowanie logiki działania urządzenia z poziomu oprogramowania ELF.

Obwody iskrobezpieczne

Urządzenie PW-2 wyposażone jest w obwody iskrobezpieczne, które pełnią następujące funkcje: yy pomiar rezystancji upływności sieci dla potrzeb centralno-blokującego zabezpieczenia upływnościowego yy 2x pomiar rezystancji dla potrzeb zabezpieczenia temperaturowego i/lub rezystancyjnego yy zabezpieczenia od nieciągłości uziemienia yy sterowanie iskrobezpieczne Zabezpieczenie upływnościowe centralno-blokujące działa na podstawie wartości pomiaru rezystancji upływowej sieci, która mierzona jest niezależnie od stanu łącznika głównego rozdzielnicy(zamknięty/otwarty). Sposób działania zabezpieczenia w obu przypadkach jest odmienny. Dla pola pracującego obniżenie się wartości rezystancji upływowej sieci poniżej nastawionego progu powoduje zadziałanie członu centralnego. Skutkuje to wystawieniem przez urządzenie PW-2 sygnału żądającego otwarcie łącznika głównego rozdzielnicy, ustawieniem blokady i sygnalizacji oraz wpisaniem zdarzenia do dziennika. W przypadku gdy łącznik główny rozdzielnicy jest otwarty a rezystancja upływowa sieci posiada wartość niższą, od nastawionego progu członu blokującego niemożliwe jest skasowanie blokady zamknięcia łącznika. Polecenie kasowania blokady od zabezpieczenia upływnościowego wywoływane jest przez operatora, lub następuje automatycznie po ustąpieniu przyczyny o czym decyduje nastawa odpowiedniego parametru zabezpieczenia. Zabezpieczenie temperaturowo-rezystancyjne działa na podstawie pomia-

ru rezystancji i posiada dwa tryby pracy (temperaturowy/rezystancyjny), konfigurowane w nastawach. W trybie temperaturowym zabezpieczenie pobudza się w momencie gdy wartość mierzonej rezystancji jest wyższa od nastawionego progu działania. Odwzbudzenie następuje po spadku wartości mierzonej rezystancji poniżej nastawionego progu odblokowania. Dodatkowo zabezpieczenie pracując w trybie temperaturowym działa w przypadku gdy mierzona rezystancja posiada wartość mniejszą od 100Ω. W trybie rezystancyjnym zabezpieczenie pobudza się jeśli wartość mierzonej rezystancji spadnie poniżej nastawionego progu działania, a odwzbudzenie powoduje wzrost powyżej progu odblokowania. W obydwu trybach pracy zadziałanie zabezpieczenia powoduje wystawienie przez urządzenie PW-2 sygnału żądającego otwarcie łącznika głównego rozdzielnicy, ustawienie blokady i sygnalizacji, oraz wpisanie odpowiednich zdarzeń do dziennika. Polecenie kasowania blokady od zabezpieczenia temperaturowo-rezystancyjnego wywoływane jest przez operatora, lub następuje automatycznie po ustąpieniu przyczyny, o czym decyduje nastawa odpowiedniego parametru zabezpieczenia. Zabezpieczenie od nieciągłości uziemienia kontroluje wartość rezystancji obwodu uziemiającego. Jeżeli wartość rezystancji jest większa od 100Ω następuje zadziałanie zabezpieczenia w wyniku czego urządzenie PW-2 wystawia sygnał żądający otwarcie łącznika głównego rozdzielnicy, ustawiana jest blokada załączenia i sy-

nia iskrobezpiecznego kontroluje wartość rezystancji pomiędzy żyłami sterowniczymi, oraz wartość rezystancji pomiędzy żyłą sterowniczą a obwodem uziemienia. Jeżeli przynajmniej jedna z nich ma wartość mniejszą niż 2 kΩ następuje awaryjne zadziałanie obwodu powodujące otwarcie łącznika głównego, bądź dodatkowego, ustawienie blokady i sygnalizacji, oraz wpisanie odpowiedniego zdarzenia do dziennika. Blokada załączania kasowana jest automatycznie po usunięciu przyczyny. Schemat blokowy urządzenia dla kontroli pętli sterowania iskrobezpiecznego przedstawiono na rysunku 2. Zwarcie styków A i B przekaźnika następuje dla wartości rezystancji nastawionej w zabezpieczeniu np. gdy Rx < 600 Ω i Ry > 2 k Ω, natomiast rozwarcie styków następuje dla wartości rezystancji nastawionej w zabezpieczeniu np. gdy: Rx > 600 Ω i Ry < 2 k Ω.

Podsumowanie

W kopalnianych sieciach izolowanych problem doziemień jest zjawiskiem częstym i bardzo niepożądanym. Do eliminacji takich sytuacji stosuje się w górnictwie zabezpieczenia upływowe. Ich zadaniem jest ciągły pomiar rezystancji izolacji w stanie pod napięciem oraz wyłączenie lub sygnalizacja przy spadku jej wartości poniżej nastawionej dla centralnych zabezpieczeń upływowych i pomiar rezystancji izolacji w stanie beznapięciowym i blokowanie załączenia przy spadku wartości rezystancji izolacji poniżej nastawionej dla blokujących

Rys. 2. Schemat blokowy urządzenia dla kontroli pętli sterowania iskrobezpiecznego

gnalizacja, oraz wpisywane jest zdarzenie do dziennika. Blokada kasowana jest samoczynnie w momencie gdy wartość rezystancji obwodu uziemiającego spadnie poniżej 40 Ω. Układ sterowania iskrobezpiecznego pozwala na sterowanie łącznikiem głównym rozdzielnicy, oraz łącznikiem dodatkowym włączającym pracę rewersyjną. Działanie układu oparte jest na kontroli parametrów dołączanego obwodu sterowniczego składającego się z przełącznika bistabilnego połączonego w szereg z diodą. Kierunek dołączonej diody decyduje o trybie pracy („praca w przód”/„praca rewersyjna”). Dodatkowo układ sterowa-

urządzenia dla energetyki 6/2013

zabezpieczeń upływowych. Przedstawione wielofunkcyjne urządzenie PW-2 zarówno zabezpiecza chroniony obiekt jak również sprawuje nadzór nad stanem izolacji sieci. Połączenie tych funkcji w jednym urządzeniu zmniejsza koszt instalacji oraz zmniejsza powierzchnię potrzebną na zainstalowanie w rozdzielnicy.

Instytut Tele- i Radiotechniczny n Warszawa ul. Ratuszowa 11 mgr inż. Krzysztof Broda mgr inż. Łukasz Sapuła mgr inż. Paweł Michalski mgr inż. Jerzy Chudorliński

technologie, produkty – informacje firmowe

Firma Kontron ogłasza zapewnienie obsługi procesorów Intel® Core™ 4 generacji w szerokim zakresie systemów, płyt i komputerów modułowych Cztery nowe wbudowane platformy firmy Kontron zapewniają bardziej wydajne przetwarzanie danych i większą wydajność przetwarzania grafiki, jak również lepszą efektywność energetyczną systemów inteligentnych Eching, Niemcy, 4 czerwca 2013 – równolegle z wprowadzeniem 4 generacji procesorów Intel® Core™, firma Kontron ogłasza zapewnienie obsługi tej nowej mikro-architektury w szerokim zakresie systemów, płyt i modułów, których dostępność jest gwarantowana przez długi okres czasu. Cztery inteligentne platformy z bardziej wydajnymi mechanizmami przetwarzania danych i grafiki, jak również lepszą efektywnością energetyczną są już dostępne do testów wydajnościowych. Ponieważ klienci mogą rozpocząć tworzenie swoich produktów bezpośrednio na nowej, preferowanej, docelowej platformie, z pewnością docenią oni znaczące skrócenie czasu wprowadzenia produktu na rynek. Pierwszymi inteligentnymi platformami wykorzystującymi procesory Intel® Core™ 4 generacji będą COM Express®, Mini-ITX, 6U CompactPCI®, oraz Kontron SYMKLOUD Media. Zbudowane w oparciu o nową mikro-architekturę firmy Intel, zwaną uprzednio „Haswell” (nazwa kodowa), procesory te integrują nowe funkcje, takie jak instrukcje Intel® AVX2, które bardzo znacznie przyspieszają realizację dużej ilości obliczeń zmienno-przecinkowych oraz znacznie ulepszone instrukcje Intel® AES-NI, które przyspieszają kodowanie i dekodowanie danych. W przypadku zastosowań realizujących dużą ilość operacji graficznych znaczącą zaletą będzie fakt, że wydajność przetwarzania danych graficznych została podwojona w stosunku do rozwiązań zbudowanych w oparciu o poprzednią generację procesorów. Termiczne warunki pracy pozostały prawie niezmienione. „Poprzez nasze wczesne wprowadzenie technologii, odbywające się rów-

nolegle z wprowadzeniem nowej technologii procesorów w szerokim wyborze standardowych, wbudowanych platform obliczeniowych, umożliwiamy naszym klientom OEMowym rozpoczęcie opracowywania najnowszych, najnowocześniejszych systemów inteligentnych. Zarówno firmy OEMowe, jak i użytkownicy końcowi z pewnością docenią lepsze możliwości graficzne i imponującą moc obliczeniową dostępne przy zachowaniu bardziej przyjaznego środowisku niskiego poboru mocy w trybie pracy, jak również w trybie bezczynności i uśpienia”, powiedział Norbert Hauser, piastujący w firmie Kontron stanowisko Executive Vice President, Marketing. „Ten bardzo efektywny tryb uśpienia nie tylko ograniczy pobór energii, ale również zmieni sposób, w jaki są wykorzystywane systemy mobilne lub urządzenia stacjonarne”, powiedział Sam Cravatta, piastujący w firmie Intel® stanowisko Product Line Manager, Intelligent Systems Group. „Pojawią się nowe obszary zastosowań, jak również pojawią się lepsze rozwiązania w istniejących już segmentach rynku takich jak rozwiązania przemysłowe, produkty detaliczne, komunikacja, urządzenia medyczne i rozrywka”.

Krótkie omówienie zestawu dostępnych funkcji

Nowe platformy firmy Kontron z technologią procesorów Intel® Core™ 4 generacji zapewniają zwiększenie wydajności przetwarzania danych w obliczeniach zmienno-przecinkowych i przetwarzaniu równoległym, uzyskane dzięki zapewnieniu obsługi nowych rozwiązań Intel® AVX2 i OpenCL

1.2. Docelowe zastosowania obejmują przetwarzanie sygnałów cyfrowych i obrazu w produktach z rynków urządzeń medycznych, automatyki przemysłowej i MAG (ang. Military, Aerospace i Government), jak również transkodowanie w chmurze sygnałów video na potrzeby ich dosyłania przez sieci dostępowe. Firmy OEMowe poszukują rozwiązań z zakresu generowania efektów wizualnych dla inteligentnych systemów wykorzystywanych do wyświetlania materiałów video, grafiki i interaktywnego kontentu z lepszymi efektami 3D, jak również z obsługą DirectX® 11.1 i OpenGL 4.x. Kolejną nową funkcjonalnością jest obsługa urządzeń wyświetlających 4K, dołączonych poprzez złącze DVI lub HDMI. Dodatkowo, firma Kontron uzupełnia swoje portfolio systemów, płyt i komputerów modułowych o szeroki zakres usług projektowych realizowanych na poziomie systemu i płyty, co umożliwia dostosowanie istniejących rozwiązań do wymagań danego zastosowania. Obejmuje to również szeroki zakres usług programowych, takich jak implementacje systemów operacyjnych i innych rozwiązań programowych, jak również wsparcie w zakresie migracji do nowych rozwiązań, łącznie z walidacją i weryfikacją. Wykorzystując rozbudowane wsparcie, łącznie z blokami funkcjonalnymi oprogramowania, klienci uzyskują dostęp do gotowych do użycia platform, co pozwala im się skoncentrować na swojej podstawowej działalności i kompetencjach. Dodatkowe informacje dostępne są pod adresem http://www.kontron. com/nextgen.

urządzenia dla energetyki 6/2013

technologie, produkty – informacje firmowe

Nowe rozwiązania dla procesów regulacji Nieustający rozwój technologiczny oraz ostra konkurencja wymusza na wszystkich producentach konieczność ciągłego procesu doskonalenia urządzeń automatyki przemysłowej. Wynikiem są coraz lepsze i bardziej zaawansowane produkty umożliwiające w sposób doskonalszy, bardziej wyrafinowany i bezpieczniejsze prowadzenie procesów automatycznej regulacji.

nstytut Automatyki Systemów Energetycznych Sp. z o.o. (IASE) jako dostawca gotowych rozwiązań automatyki i producent jedynego polskiego systemu automatyki - MASTER od 65 lat aktywnie uczestniczy w zmianach technicznych na rynku energetycznym. IASE posiadając status Centrum Badawczo–Rozwojowego prowadzi stałe badania nad nowymi rozwiązaniami technicznymi potwierdzając ich jakość w posiadanym Laboratorium Badawczym i Wzorcującym. W 2013 roku zostały wprowadzone nowe rozwiązania konstrukcyjne wszystkich modułów wykonawczych w systemie automatyki MASTER3. Nowa seria modułów posiada w pełni elektroniczną konfigurację, zaawansowaną obróbkę danych wejściowych i wyjściowych, pełną kompensację termiczną a przede wszystkim znaczne zwiększenie kontroli i wiarygodności pomiarów oraz procesów zachodzących na mierzonym obiekcie. Wprowadzono niezależną obsługę zdarzeń

dla wszystkich modułów definiowanych dla poszczególnych kanałów. Każde zdarzenie jak również jakakolwiek zmiana w pracy modułu jest rejestrowana w logach danego modułu. Logi modułu są niezależne od logów systemu nadrzędnego „górnego”. Stanowią swoiste uzupełnienie kontrolne dla personelu utrzymania ruchu.

ciem roboczym 24 lub 48 V niezależnie dla kanału. Pomiary odbywają się co 1 ms. Dla podniesienia wiarygodności wprowadzono wybór 2 z 3 dla każdej 1 ms. Wszystkie zdarzenia zapisywane są w logach. Dla bezpieczeństwa zdarzenia są konfigurowalne indywidualnie wg potrzeb użytkownika.

Najnowsze rozwiązania konstrukcyjne obejmują następujące moduły:

W nowej wersji modułu dla 16 (separowanych) wejść dwustanowych wprowadzono wszystkie nowe funkcje modułu PMX-1A. Dla 16 (separowanych) kanałów wyjściowych wprowadzono zaawansowaną kontrolę zabezpieczeń przeciążeń z czasem reakcji 1-2ms i czasem powrotu od ustąpienia przeciążenia poniżej 1s. Dla zwiększenia bezpieczeństwa procesu sterowania wprowadzono definiowane stany bezpieczne dla każdego kanału. Wszystkie ustawienia są konfigurowane wg potrzeb użytkownika. Wystąpienie jakiekolwiek stanu powoduje zapisanie go w logu danego modułu.

Moduł PMX-1 (A)

Nowa odsłona 32 kanałowego modułu wejść dwustanowych (separowanych) została udoskonalona o pełną i niezależną diagnostykę wejść dla każdego kanału roboczego, separację galwaniczną w grupach po 8 kanałów wejściowych, niezależne konfigurowanie typu wejść na elektroniczne (bez filtrów drgania zestyków) oraz mechaniczne (z załączonym filtrem drgania zestyków), kontrolę napięć zasilających, konfigurowalna praca z napię-

Moduł PMX-3(A)

urządzenia dla energetyki 6/2013

technologie, produkty – informacje firmowe Moduł PMB-8(A)

Wprowadzono dla wszystkich 8 separowanych kanałów bardzo dokładne przetwarzanie 16 bitowe o błędzie poniżej 0,02%. Są to najszybsze i najdokładniejsze moduły na rynku, czas wystawienia zadanego prądu na wyjściu wynosi ok. 20 us. Wprowadzono definiowane stany bezpieczne dla każdego kanału niezależnie. Wystąpienie zdarzeń jest rejestrowane w logach.

Moduł PMA-3(A)

Zastosowano nowe podejście do pomiarów wartości analogowych 0-20 mA. Wykorzystanie mocy obliczeniowych jakie oferują nowe mikrokontrolery, pozwoliło uzyskać jednoczesny pomiar w 8 separowanych kanałach o czasie pomiaru poniżej 1us z przetwarzaniem 16 bitowym z dokładnością 0,02% i pełną kompensacją temperaturową. Pomiar dokonywany jest z czasie uśredniania 20 ms lub bezpośrednio bez uśredniania. Dodatkowo wszystkie pomiary są obrabiane przez cyfrowy filtr wiarygodności uwzględniający statystyczne ujęcie pomiarów. Wprowadzono konfigurowalne zdarzenia przekroczenia dolnego i górnego progu sterowania. Wszystkie te informacje są zapisywane w logach modułu.

wym (np. pomiar ciśnienia), czyli realizacja zapytań i odpowiedzi. Poprawne odfiltrowanie sygnału roboczego analogowego od sygnału „cyfrowego” HART powoduje iż sygnał pomiarowy analogowy jest niezakłócony. Dla poprawnej filtracji wymagane jest aby sygnał HART był możliwie zbliżony do sinusoidy z zachowaniem ciągłości fazy. Na wykresach przedstawiono wyniki uzyskane w module PMA-3H. Uzyskane wyniki obrazują, że wpływ sygnału HART na proces pomiaru jest niezauważalny.

PMA-3H

Całkowicie nową konstrukcją jest 8 kanałowy moduł analogowy 0-20 mA z obsługą protokołu HART. Stanowi rozwinięcie konstrukcji PMA-3(A) z zachowaniem wszystkich parametrów i walorów użytkowych. Zastosowanie protokołu HART niezależnie dla 8 kanałów roboczych umożliwia przeprowadzenie zdalnego procesu parametryzacji czujników w trakcie procesu uruchomiania obiektu jak również podczas jego normalnej pracy. Takie rozwiązanie powoduje zwiększenie bezpieczeństwa pracy personelu, utrzymania ruchu jak również powoduje obniżenie kosztów pracy całego systemu. Dodatkowo uzyskuje się możliwość dodatkowego diagnozowania czujników pomiarowych (zwiększenie niezawodności). W dużym uproszczeniu można przedstawić rozwiązanie z protokołem HART jako nałożenie sygnału cyfrowego w postaci sinusoidy o zmiennej częstotliwości reprezentującej stany logiczne 0 i 1 na sygnał użytkowy pomiarowy analogowy z zakresu 4-20 mA. Protokół HART zapewnia obustronną komunikację MASTER(PMA-3H) SLAVE (czujnik). Umożliwia to przesyłanie informacji w obie strony pomiędzy modułem PMA-3H a czujnikiem pomiaro-

Główną zaletą modułu PMA-3H jest to, iż każdy kanał indywidualnie obsługuje protokół HART w 8 kanałach. Położono spory nacisk, aby obsługa czujników wszystkich producentów odbywała się według specyfikacji protokołu HART. Dzięki czemu nie potrzeba dodatkowych sterowników dla czujników różnych producentów. Takie rozwiązanie dla potencjalnego odbiorcy jest źródłem znacznych oszczędności finansowych. Obecnie są prowadzone zaawansowane prace w zakresie „pomiarów specjal-

Przykładowe okno konfiguracyjne dla modułu PMX-3(A).

Graficzna reprezentacja protokołu HART.

Rejestracja prądów wejściowych z obsługą HART moduł PMA-3H (1 działka ok.5uA). Rejestracja dla czujników pomiarowych różnych producentów.

urządzenia dla energetyki 6/2013

technologie, produkty – informacje firmowe nych” nad nową konstrukcją przetwornika przemieszczeń MPS-510. Nowe rozwiązanie zapewni znaczne zwiększenie dokładności pomiaru wydłużeń z kompensacją termiczną oraz pełną kompensacją szczeliny pomiarowej. Opracowano metody eliminacji efektów histerezy magnetycznej oraz metody eliminacji magnetyzmu szczątkowego. Wprowadzono pomiar temperatury oraz zapis zdarzeń w logach modułu. W module MPS-510 zostanie również wprowadzona obsługa protokołu HART. Nowe konstrukcje w znaczny sposób zwiększają kontrolę wszystkich zachodzących zjawisk podczas procesu automatycznej regulacji. Dla potencjalnego odbiorcy oznacza to znaczne zwiększenie bezpieczeństwa pracy obiektu. Grzegorz Bonikowski – IASE n

Sygnał HART generowany przez moduł PMA-3H.

INSTYTUT AUTOMATYKI SYSTEMÓW ENERGETYCZNYCH Sp. z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe ul. Wystawowa 1, 51-618 Wrocław www.iase.wroc.pl  tel. 71-348 42 21  fax 71-348 21 83 Główne kierunki działania: • automatyzacja obiektów energetycznych i przemysłowych, • automatyzacja procesów technologicznych i centrów dyspozytorskich.

Zakres prac obejmuje: • prace badawczo-rozwojowe i projektowe, • dostawy sprzętu i oprogramowania, • montaż i uruchomienie systemów oraz urządzeń na obiektach energetycznych, • szkolenie obsługi, serwis dostarczonych urządzeń i systemów.

Instytut jest dostawcą systemów i urządzeń automatyki oraz specjalistycznych narzędzi programowych takich jak: • system automatyki MASTER, a w tym: moduły systemu i oprogramowanie narzędziowe systemu (ReginEd, RsWin, Wister), • stacje operatorskie systemu MASTER (SCADA)/system operatorski ProSter, • elektrohydrauliczny regulator turbiny UNIMAT, • system monitoringu maszyn wirujących UNIKONT wraz z urządzeniami i akcesoriami systemu monitoringu maszyn wirujących i oprogramowaniem diagnostycznym, • układy automatycznej regulacji i automatycznego rozruchu cieplnych bloków energetycznych oraz System Rozdziału Mocy i Algorytm Oceny Jakości Regulacji dla bloków energetycznych, systemy do wykrywania i zapobiegania zapłonom i pożarom w młynach węglowych, oraz wykonuje np. przystosowanie układów regulacji i sterowań bloków energetycznych do udziału w odbudowie zasilania KSE zgodnie z wymaganiami PSE-Operator, pomiary i analizy współpracy z siecią elektroenergetyczną, ekspertyzy przyłączeniowe do sieci dystrybucyjnej i przesyłowej, Systemy, oprogramowanie, urządzenia diagnostyczne i pomocnicze stanowią owoc wieloletnich doświadczeń eksploatacyjnych i produkcyjnych oraz są przedmiotem ciągłych modernizacji. Lista referencyjna obiektów automatyzowanych przez Instytut obejmuje kilkadziesiąt obiektów energetycznych i przemysłowych w Polsce, Chinach, Finlandii, Jugosławii, Bułgarii, Turcji, Ukrainie i Hiszpanii. Laboratorium Instytutu wykonuje badania środowiskowe urządzeń i systemów elektrycznych/elektronicznych w zakresie oddziaływań klimatycznych, mechanicznych i elektromagnetycznych. Instytut posiada CERTYFI KAT Akredytacji Laboratorium Badawczego Nr AB 1384 oraz Certyfikat Akredytacji 62 urządzenia dla energetyki 6/2013 Laboratorium Wzorcującego nr AP 145.

Niezawodny rozdział energii i ochrona

m.schneider MULTIBLOC® oraz MULTIVERT® Rozłączniki bezpiecznikowe NH do aplikacji wertykalnej i horyzontalnej Wydajna i niezawodna technologia

ep.mersen.com biuro.polska@mersen.com

m.schneider is Mersen

eksploatacja i remonty

Bezpieczeństwo pod napięciem Jednym z najistotniejszych elementów wpływających na dynamikę rozwoju cywilizacyjnego w każdym kraju jest energia elektryczna. Prąd jest wykorzystywany niemal w każdej dziedzinie naszego życia. Energia elektryczna jest wielkim dobrem lecz równocześnie użytkowanie jej niesie ze sobą potrzebę sprostania wielu wymaganiom eksploatacyjnym. Stąd też szczególnie osoby, które profesjonalnie parają się naprawami urządzeń elektrycznych powinny być bezwzględnie wyposażone w doskonałej jakości narzędzia gwarantujące im bezpieczeństwo.

irma Lange Łukaszuk założona w 1987 roku jest znanym dystrybutorem markowych wyrobów przemysłowych. Duża część jej oferty jest związana z rynkiem elektrotechnicznym. Szczególnie należałoby w tym miejscu wymienić niemiecką firmę Steinel – znanego na całym świecie producenta oświetlenia automatycznego, wskaźników napięcia i czujników ruchu. LŁ posiada również w swojej ofercie handlowej bardzo bogate spektrum narzędzi ręcznych dla elektryków, przeznaczonych zarówno do prac pod napięciem prądu przemiennego do 1000V jak i do prac nie wymagających izolacji.

Jednym z najbardziej podstawowych narzędzi jakim posługuje się każdy elektromonter jest wkrętak. W 2002 roku LŁ nawiązała współpracę z wytwórcą markowych wkrętaków Felo–Werkzeugfabrik Holland-Letz GmbH. Jest to niemieckie przedsiębiorstwo rodzinne, którego tradycje sięgają roku 1887. Na przestrzeni 120 lat swojej działalności zasłynęła z wielu innowacyjnych projektów oraz patentów technicznych m.in. dwuskładnikowej rękojeści, nowoczesnego szafirowo-diamentowego bita czy systemu Smart. Obecnie zajmuje pozycję wiodącego

na świecie producenta najwyższej jakości wkrętaków oraz bitów. Wkrętaki Felo charakteryzują się niezwykle dużą precyzją wykonania końcówek jak również trwałością. Zdolne są przenosić najwyższe momenty obrotowe, a tym samym spełnić wysokie wymagania wszystkich znanych norm technicznych. Ich rękojeści są ukształtowane w sposób niespotykanie ergonomiczny – umożliwiają pewny chwyt oraz minimalny wysiłek przy pracy. Dodatkowo rękojeści wyposażone są w poprzeczny otwór mogący służyć jako zawieszka lub też można go wykorzystać do włożenia dźwigni ułatwiającej przykręcanie/odkręcenie śruby.

urządzenia dla energetyki 6/2013

eksploatacja i remonty Obecnie Felo wprowadziła na rynek absolutnie nowatorskie rozwiązanie: pierwszą na świecie rękojeść wkrętaka samodopasowująca się do dłoni użytkownika – ERGONIC seria 400. Jest to prawdziwa rewolucja w zakresie ergonomii i przeniesienia momentu obrotowego. Ergonic zachowując wszystkie dotychczasowe atuty poprzednich serii dzięki swojej wewnętrznej strukturze, dostosowuje się do indywidualnej budowy każdej dłoni. Uzyskuje się dzięki temu perfekcyjne zespolenie dłoń – wkrętak. Tak oto narzędzie staje się prawdziwym przedłużeniem ramienia. Efekt: praca wkrętakiem ERGONIC, w zestawieniu z najbardziej znanymi, renomowanymi markami, jest nieporównywalnie łatwiejsza i bardziej komfortowa. Jednak najważniejszą rzeczą jaką się osiąga dzięki rękojeści Ergonic jest osiąganie dalece przewyższającego konkurencję momentu obrotowego. Oprócz serii 400 Felo ma w swojej ofercie trzy inne linie wkrętaków: seria 600 Profi (z rękojeścią jednoskładnikową), seria 200 (z rękojeścią jednoskładnikową) oraz 240/250 (mikrowkrętaki). Ponadto dysponuje specjalnymi, jedynymi na rynku światowym zestawami wkrętaków izolowanych z wymienną rączką do profesjonalnych zastosowań - E-Smartami. Jako doskonałe uzupełnienie można wskazać na inne zestawy a mianowicie tzw. Felo Nm znajdujące zastosowanie wszędzie tam gdzie niezbędna jest bardzo wysoka precyzja w dozowaniu siły z jaką się dokręca śrubę. Wkrętaki w wersji izolowanej serii 400 Ergonic oraz 600 oraz E-Smart są indywidualnie poddawane specjalnym, bardzo surowym, procedurom testowym zgodnie z europejską normą EN60900. Firma Felo również słynie z produkcji światowej jakości bitów. Oferowane groty znacznie przewyższają pod względem twardości oraz odporności wymagania norm

DIN i ISO. Są one wykonane z doskonałej stali i charakteryzują się niespotykaną starannością pod względem wymiarowym. Groty Felo są dostępne w praktycznie każdym kształcie oraz rozmiarze ( w przypadku braku określonego, rzadziej spotykanego bita firma jest go w stanie wykonać na zamówienie, o ile, oczywiście, jest to możliwe pod względem technicznym). Warto też wspomnieć o szerokiej gamie różnego typu uchwytów magnetycznych w tym tzw. Felo Star umożliwiających pracę w trudno dostępnych miejscach, mających dodatkowo tą właściwość, iż nie uszkadzają delikatnych powierzchni typu regipsy czy drewno. Wielkim uznaniem naszych klientów cieszą się również uchwyty typu „farmer” tak chętnie używane przez dekarzy. Firma Felo jest w czołówce przedsiębiorstw stosujących i rozwijających najnowsze technologie. 98% produkcji jest skupiona w Niemczech pozostałe 2% na Węgrzech. Daje to gwarancję utrzymania wysokiej jakości. Produkty Felo znalazły zastosowanie w wielu branżach szczególnie w przemyśle samochodowym, lotniczym oraz elektrotechnice.

Drugą obok wkrętaków niezwykle popularną grupą narzędzi są różnego rodzaju szczypce. LŁ posiada całą grupę szczypiec renomowanej niemieckiej firmy NWS. Istnieje ona ponad 30 lat i podobnie jak Felo może poszczycić się wieloma innowacyjnymi rozwiązaniami. Wyroby NWS (skrót od słów: Nothen Werkzeuge Solingen) spełniają wszelkie europejskie oraz światowe normy w zakresie jakości oraz bez-

urządzenia dla energetyki 6/2013

pieczeństwa. NWS należy do grupy przedsiębiorstw stosujących najnowsze technologie. Duża część procesu produkcyjnego jest w pełni zautomatyzowana – odbywa się przy użyciu robotów. W trosce o zapewnienie odpowiedniej jakości produkty NWS są wytwarzane wyłącznie w Niemczech w dwóch zakładach produkcyjnych. Pierwszy znajduje się od początku działalności firmy w Solingen. Drugi zaś został otwarty po zjednoczeniu Niemiec w miejscowości Steinbach-Hallenberg w Turyngii - regionie znanym nie tylko z pięknych krajobrazów, ale również słynącym z tradycji w wytwarzaniu różnorodnych narzędzi ręcznych. Szczypce NWS charakteryzują się niezwykłą wprost precyzją wykonania, funkcjonalnością, estetyką oraz trwałością. Ergonomia rękojeści nie ma sobie równych w branży. Szczypce NWS trzyma się bardzo pewnie, a wysiłek towarzyszący pracy jest minimalny. Tworzywo sztuczne zastosowane w rękojeściach jest elastyczne, miękkie, olejoodporne, przyjemne w dotyku, eliminuje poślizg dłoni. Wszystkie rękojeści są oferowane w bardzo żywych, dobrze dobranych barwach. Sercem każdych szczypiec jest stal z jakiej jest zbudowana ich część robocza. NWS w swoich produktach wykorzystuje specjalnie wyselekcjonowaną, hartowaną w oleju, stal chromowo-wanadową. Partie szczypiec, które bezpośrednio stykają się z przedmiotem obrabia-

eksploatacja i remonty nym (ostrza do cięcia, uzębienia służące do chwytania itp.) są dodatkowo indukcyjnie wzmacniane do poziomu twardości 64 HRC. Również niezwykle starannie są wykonane przeguby. Charakteryzuje je zupełny brak luzów. Umożliwiają wiele cykli pracy bez widocznych oznak zużycia. NWS posiada praktycznie każdy niezbędny do pracy typ szczypiec oraz nożyc. I tak: będą to szczypce uniwersalne, obcinaczki boczne (również z dłuższą szyjką umożliwiające cięcie grubszego drutu przy mniejszym wysiłku), nożyce do cięcia oraz odizolowywania kabli, szczypce płaskie, okrągłe, półokrągłe (te ostatnie również odgięte), odizolowywacze, szczypce dla hydraulików.

Odrębną grupą będą klucze: płaskie, oczkowe, grzechotki, nasadki, przedłużki a także kluczyki imbusowe, klucze nastawne i krzyżowe. Ważnymi powszechnie używanymi narzędziami są też nożyce do przecinania kabli o różnych średnicach- jednoręczne, oburęczne, z mechanizmem grzechotkowym i bez. Elementem uzupełniającym są izolowane rękawice, pensety, młotki, piły itp Grupa izolowanych narzędzi NWS posiada znaki zgodności z europejską normą EN 60900. W każdym zestawie narzędzi dla elektryka musi się znaleźć przynajmniej jeden nożyk do usuwania izolacji. Firma Lange Łukaszuk w swojej ofercie posiada całe spektrum tego typu narzędzi marki Jokari. Jokari Krampe GmbH jest niemieckim, światowej klasy producentem narzędzi ręcznych do odizolowywania kabli. Firma od samego początku tj. od przeszło 35 lat mieści się w miejscowości Ascheberg land Westfalia. Oferta Jokari obejmuje przeszło 20 różnych typów nożyków, dzięki którym możliwe jest szybkie, wygodne i bezpieczne usunięcie izolacji z wielu rodzajów kabli o dowolnym kształcie. Wyroby Jokari odznaczają się niezmiennie wysoką jakością oraz starannością wykonania. Między innymi dlatego całość produkcji odbywa się w siedzibie firmy w Niemczech. Jokari jest jedynym producentem pokrywającym swoje ostrza azotkiem tytanu dzięki czemu charakteryzują się one niezwykłą wręcz trwałością i czystością cięcia. Michał Ostrowski n

urządzenia dla energetyki 6/2013

eksploatacja i remonty

Profesjonaliści pracują narzędziami Bahco Jakość narzędzi izolowanych oraz ich precyzja wykonania może mieć istotny wpływ na bezpieczeństwo elektryków naprawiających nimi instalacje i urządzenia elektryczne. Tylko ceniony producent profesjonalnych narzędzi jest bowiem w stanie zagwarantować odpowiednią jakość narzędzi. Każdy produkt jest czytelnie oznaczony zgodnie z obowiązującymi normami bezpieczeństwa. Zwykle jest tam umieszczona wartość 1000V, która oznacza maksymalne napięcie prądu, od jakiego izolacja narzędzia będzie chronić użytkownika. Dodatkowo jest także umieszczony skrót nazwy instytucji np. VDE, poświadczającej zgodność narzędzi i ich metod produkcji z europejską normą IEC 60900. Norma DIN 60 900 jest normą europejską stworzoną w 1995 roku, zgodnie z którą każde narzędzie przeznaczone do pracy pod napięciem musi być indywidualnie testowane na rezystancję izolacji przy napięciu 1000V. VDE jest niezależną jednostką badającą urządzenia na zgodność z projektem, sprawdzającą proces produkcji i sposób pakowania. Ucinaczki boczne izolowane 1000 V – jednokomponentowe rękojeści Zaprojektowane do cięcia twardych materiałów (drut piano lub drut ze stali sprężynowej) częścią bliższą połączeniu ruchomemu szczęk, a także do cięcia miękkich materiałów (drut miedziany lub izolacji plastikowej) końcówką szczęk. Specjalnie ukształtowane szczeki wpływają na lepsze cięcie w ciasnych przestrzeniach.

arka Bahco, ceniony producent profesjonalnych narzędzi ma w swojej ofercie serię ponad 250 narzędzi izolowanych, przeznaczonych specjalnie dla elektryków. Narzędzia izolowane Bahco są wykonane z najwyższej jakości materiałów i testowane zgodnie z narodowymi i międzynarodowymi normami. Biorąc pod uwagę wszystkie możliwe przepisy bezpieczeństwa,

narzędzia te zapewniają najwyższą możliwą ochronę podczas pracy pod napięciem. Wśród nich można znaleźć wiele różnorodnych szczypiec takich jak: szczypce uniwersalne, boczne, ze szczękami płaskimi, półokrągłymi i inne. Są one bowiem podstawowym narzędziem elektryka. Ponadto produkowane są szczypce i klucze nastawne o różnym rozstawie szczęk. Popularnym narzędziem używanym przez

monterów instalacji i urządzeń elektrycznych są różnorodne nożyce do cięcia przewodów. Kolejnym, niezbędnym narzędziem są wkrętaki. Podstawowe rodzaje to krzyżakowe Philips i Pozidriv oraz proste w różnych wielkościach. Elektrycy w czasie prac instalacyjnych nie mogliby się obyć bez różnego rodzaju narzędzi montażowych. Bahco w swoim asortymencie posiada także izolowane klucze płaskie, oczko-

Wkrętaki Ergo izolowane 1000 V. IEC 60900 Ergonomicznie zaprojektowana 3-komponentowa rękojeść (polipropylen i termoplastyczny elastomer). Kolorowe oznaczenia rękojeści pozwalające na szybką identyfikację typu końcówki wkrętaka.

urządzenia dla energetyki 6/2013

eksploatacja i remonty we odsadzone, grzechotki i nasadki. Również klucze imbusowe są wytwarzane w wersji z izolacją. Ofertę zamykają zestawy walizkowe pozwalające na przechowywanie i transport narzędzi w prawidłowych warunkach. W trakcie wieloletniej współpracy z użytkownikami konstruktorzy Bahco przeanalizowali i opracowali wiele nowych rozwiązań. W wyniku tej pracy powstały optymalne narzędzia - bezpieczne i wykorzystujące wiedzę o ergonomii. Do głównych odbiorców profesjonalnych narzędzi marki Bahco należą liczni fachowcy z całej branży elektrotechnicznej. Dlatego też narzędzia izolowane stanowią znaczący punkt produkcji, do której stosowane są własne rozwiązania technologiczne zapewniające najwyższą jakość wytwarzanej izolacji. Tylko profesjonalny producent narzędzi jest w stanie zagwarantować wykonanie narzędzi izolowanych z materiałów najwyższej jakości. Bahco testuje każde wyprodukowane narzędzie zgodnie z procedurą określoną w odpowiednich normach. W czasie testów używany jest prąd zmienny o napięciu aż 10.000V. Ponieważ narzędzia są dopuszczone do użytku pod napięciem 1000V, bezpieczna praca jest gwarantowana z 10-krotną pewnością! Narzędzia izolowane Bahco mają trzywarstwowe, kodowane barwnie pokrycie izolacyjne, używane jako ochrona i ostrzeganie wizualne. Jeżeli izolacja zewnętrzna zostanie uszkodzona, pojawia się jaśniejsza barwa dolnej warstwy, stanowić ostrzeżenie dla użytkownika. Wykonywanie prac pod napięciem może być prowadzone tylko i wyłącznie przez wykwalifikowany personel, który posiada odpowiednie uprawnienia, oraz posługuje się narzędziami i sprzętem, który spełnia odpowiednie normy bezpieczeństwa. Bezpośredni wpływ na stan narzędzi i sprzętu do prac pod napięciem ma przestrzeganie przepisów i instrukcji użytkowania danego wyrobu, a także warunków przechowywania oraz kontrola stanu technicznego i właściwości dielektrycznych urządzeń i sprzętu aktualnie eksploatowanego. Dlatego też, tak ważnym staje się zapewnienie najwyższej jakości dostarczanych wyrobów. Pracując narzędziami izolowanymi pamiętaj zawsze o przestrzeganiu podstawowych zasad bezpieczeństwa. Dla Bahco Twoje bezpieczeństwo jest NAJWYŻSZYM PRIORYTETEM! Remigiusz Sylwestrzak n SNA EUROPE-POLAND Sp. z o.o

Nożyce do kabli miedzianych i aluminiowych izolowane 1000 V Zakres cięcia: aluminiowe lub miedziane kable bez lub z linka nośną. Rekomendowany zakres średnic ciętych kabli – aluminium lub miedź do 30 mm a z linką nośną (1800 N/mm2) do 6 mm.

Zestaw narzędzi 19 częściowy izolowany 1000 V Przeznaczony do pracy z instalacjami elektrycznymi. W odpornej skórzanej walizce w metalowymi wzmocnieniami. Zawiera standardowe narzędzia izolowane BAHCO.

Ramka do brzeszczotów izolowana 1000 V (z dodatkowym zabezpieczeniem rękojeści) Dostarczany wraz z ramką brzeszczot bimetaliczny Sandflex® o podziałce 18 TPI zapewnia znakomite parametry cięcia i dużą odporność na ścieranie.

urządzenia dla energetyki 6/2013

Innowacje w narzędziach VDE praca i lepszy dostęp lżejsza

slimtechnoloGy ... tylko od Wiha:: trzony slim umożliwiają łatwy dostęp do głęboko osadzonych śrub

DynamicJoint Do

40%

mniej siły wymaganej przy cięciu

Maximum bezpieczeństwa: Testowane VDE i GS

Szeroki asortyment: • wkrętaki • system trzonów wymiennych • narzędzia torque • szczypce • zestawy narzędzi Wiha Polska Sp.zo.o Budowlanych 10b, 80-298 Gdańsk info.pl@wiha.com www.wiha.com Zapraszamy do odwiedzenia naszego stoiska w trakcie 26

Międzynarodowych Energetycznych Targów Bielskich Energetab 2013 /// Hala O Nr stoiska 6

eksploatacja i remonty

Skuteczność w zasięgu ręki Ergonomia, nowatorskie rozwiązania, jakość oraz bezpieczeństwo są głównymi atutami narzędzi produkowanych przez niemiecką firmę Wiha Werkzeuge GmbH. Pomysły projektantów tworzących przy deskach kreślarskich to za mało, aby znaleźć rozwiązanie problemów dla wymagających użytkowników. Potrzeby powstają w miejscu pracy i naszym zadaniem jest szybkie reagowanie na wymagania użytkowników. Tylko w ten sposób można dobrze zrozumieć trudności, z jakimi spotykają się nasi klienci i odpowiednio reagować na ich życzenia. Zdajemy sobie dobrze sprawę, że sama wiedza techniczna naszych inżynierów to za mało. Tylko bezpośrednia bliskość pozwala na odpowiednie wyczucie tematu. Działamy już w ten sposób od ponad 70 lat, czego dowodem są nasze produkty, a potwierdzeniem słuszności takiego działania, zadowolenie naszych klientów.

wcześniejszych artykułach pisaliśmy o innowacyjnych rozwiązaniach wykorzystywanych przy produkcji narzędzi VDE, przeznaczonych do pracy pod napięciem do 1000V. Program wkrętaków Wiha SoftFinish electric z rodziny slim czy szczypce Wiha Inomic electric są wykorzystywane również przez naszych klientów w Polsce. Narzędzia te rozwiązują bardzo dobrze bieżące problemy użytkowników. Praca w różnych warunkach wymaga od producenta tworzenia różnego rodzaju opakowań oraz zestawów dopasowanych do charakteru wykonywanych prac serwisowo-remontowych. Firma Wiha Werkzeuge GmbH również w tym kierunku wychodzi naprzeciw potrzebom swoich klientów. Oferuje w swoim programie bogaty asortyment toreb z wyselekcjonowanymi narzędziami do danego zastosowania. Przejrzyste rozmieszczenie najczęściej wykorzystywanych narzędzi w praktycznych etui pozwala na

minimalizację ciężaru oraz rozmiarów konkretnych zestawów. Możliwe jest to dzięki ciągłej współpracy tak z użytkownikami, jak również z firmami które projektują oraz produkują urządzenia dla energetyki.

startowy” i można go dowolnie rozbudowywać. W skład największego, natomiast, wchodzi aż 18 elementów, z wkrętakiem dynamometrycznym TorqueVario-S VDE włącznie. Wymiar opakowania 190x100x35 mm

Największe bezpieczeństwo w najmniejszym formacie.

Hasło to bardzo dobrze odwzorowuje idee powstania całego systemu wkrętaków Wiha SoftFinish electric slimVario. Jedna uniwersalna rękojeść VDE oraz seria wymiennych końcówek slimBit VDE, długości 75 mm pozwala na znaczną redukcję wagi i rozmiaru. Zestawy spakowane są w płócienne etui zapinane na rzep, które można schować do kieszeni, torby czy po prostu zamocować bezpośrednio do paska od spodni. W oparciu o ten system stworzone jest kilkanaście zestawów z różnym asortymentem końcówek. Podstawowy zestaw składa się z 7 sztuk narzędzi, to tzw. „Zestaw

Bardzo popularnym zestawem jest tzw. „piórnik” oferowany z pięcioma podstawowymi wkrętakami VDE oraz z jedną sztuką szczypiec, w zależności od potrzeb z uniwersalnymi 180 mm VDE lub tnącymi, bocznymi 160 VDE. Materiałowe etui pozwala na rozszerzenie tego mini zestawu o inne narzędzia. Wymiary torby to 300x150x70 mm.

urządzenia dla energetyki 6/2013

eksploatacja i remonty

skawiczny kieszeni bocznych. Kieszeń taka jest wyposażona w szereg przegródek i uchwytów na poszczególne narzędzia. Wszystkie narzędzia Wiha mieszczą się w jednej z nich, druga jest do wykorzystania na indywidualne uzupełnienie w elementy niezbędne do wykonywania pracy. Główna komora jest usztywniona i wyłożoną miękką tkaniną, można w niej bezpiecznie przenosić laptop, mierniki lub dokumentację. Dużą zaletą tego systemu jest jego podzielność. Nie trzeba nosić całej torby do każdej czynności, można odpiąć kieszeń boczną, i zabrać ze sobą tylko te narzędzia które w danej chwili będą nam potrzebne. W tym celu, każdy z segmentów posiada wygodne uchwyty. Torba wykonana jest z mocnej tkaniny. Dodatkowo wyposażona jest w solidny pas do noszenia jej na ramieniu. Wymiary to ok. 470x350x220 mm.

Następną grupę tworzą zestawy w większych torbach, zapinanych na suwak podobnie jak „piórniki”, ale mieszczące od 12 do 31 elementów. Wyposażenie umożliwia wykonywanie bardziej zaawansowanych prac w obrębie urządzeń VDE. Wymiary torby to 330x270x60 mm.

Kolejna grupa to zestawy przygotowane dla techników serwisowych, których praca wiąże się szczególnie z pracą na wysokości. Praktyczna torba mocowana do pasa nie krępuje ruchów w trakcie realizacji zadań. Wyposażenie stanowi 10 sztuk narzędzi do wykonywania podstawowych czynności elektrotechnicznych. Wymiary torby 250x270x50 mm.

W celu przenoszenia większej ilości narzędzi oraz innych potrzebnych elektrotechnikowi urządzeń i materiałów, przygotowano specjalny zestaw oferowany razem z dużą, trzyczęściową torbą narzędziową. W skład podstawowego wyposażenia wchodzi 29 sztuk narzędzi niezbędnych dla technika serwisowego. Firma Wiha wyszła z założenia, że do pracy, oprócz narzędzi oferowanych z naszego programu produkcyjnego, technicy wykorzystują również inne urządzenia lub przyrządy które muszą ze sobą nosić. Dlatego ta torba składa się z komory głównej oraz dwóch dopinanych na suwak bły-

urządzenia dla energetyki 6/2013

Firma Wiha Werkzeuge GmbH jest jednym z wiodących światowych producentów narzędzi ręcznych do użytku profesjonalnego w przemyśle i rzemiośle z siedzibą w Schonach w niemieckim Szwarcwaldzie. Już od ponad 70 lat nazwa Wiha to synonim innowacyjnych narzędzi o najwyższej jakości, takich jak wkrętaki, wkrętaki dynamometryczne, klucze sześciokątne, bity młotki, szczypce, narzędzia pomiarowe i węże przegubowe. Liczne wyróżnienia potwierdzają prawo firmy do posiadania pozycji lidera w zakresie funkcjonalności i wzornictwa produktów. Obecnie 650 pracowników firmy zajmuje się produkcją i sprzedażą ponad 3500 markowych narzędzi dla profesjonalistów. Wiha n

eksploatacja i remonty

Warsztat pod ręką Firma Makita, wiodący producent elektronarzędzi profesjonalnych na świecie, oferuje swoim klientom szeroki wybór poręcznych zestawów narzędzi Li-Ion w zestawach Combo. Oferta obejmuje aż jedenaście kompletów profesjonalnych narzędzi akumulatorowych, składających się na pełne oprzyrządowanie do prac budowlanych, remontowych i ogrodowych. Wszystkie maszyny w zestawach wyposażone zostały w nowoczesne akumulatory litowo-jonowe.

Zestaw Combo LXT600

ajnowsza propozycja Makity idealnie wpisuje się w rynkowy trend ułatwiania życia klientom poszukującym sprawnych i kompletnych rozwiązań w zakresie doboru profesjonalnych elektronarzędzi przydatnych czy to podczas budowy bądź remontu domu, czy to do prac w przydomowym ogrodzie. Gotowe, przemyślnie skomponowane zestawy ręcznych narzędzi akumulatorowych pozwalają bowiem klientom nie tylko zaoszczędzić cenny czas tracony zwykle na samodzielne kompletowanie pojedynczych narzędzi składających się na podręczny warsztat, ale i zyskać gwarancję jakości i trwałości markowych produktów, a tym samym – nie oszukujmy się – zaoszczędzić pieniądze wydawane na nie zawsze rozsądnie wybrane – w innym przypadku – produkty przypadkowych dostawców.

Cieszące się ciągle rosnącą popularnością zestawy narzędzi akumulatorowych okazują się świetnym rozwiązaniem zarówno dla fachowców branż budowlanych i remontowych, jak i amatorów, którym zależy na tym, aby mieć zawsze pod ręką każde potrzebne i wydajne narzędzie wraz z kompletem akcesoriów. Zestawy elektronarzędzi Combo w ofercie Makity skonfigurowane zostały tak, by każdy element stanowił nieodłączną część kompletnego, profesjonalnego warsztatu, a użytkownik miał szybki dostęp do niezbędnego sprzętu i możliwość jego łatwego przemieszczania. Istotną cechą jest także kompatybilność narzędzi w każdym zestawie i możliwość ich swobodnej konfiguracji w zależności od indywidualnych potrzeb użytkowników. W skład zestawów Combo wchodzi od 2 do 6 narzędzi, pakowanych w walizki

opatrzone logiem Makita lub firmowe torby wykonane z wodoodpornego i bardzo wytrzymałego materiału (kodura). Poniżej przedstawiamy jedynie kilka z nich. Producent tradycyjnie postawił na jakość sprzętu i wygodę użytkowania. Doskonałym przykładem jest choćby rozbudowany, liczący aż sześć najwyższej jakości narzędzi zestaw Combo LTX600, w skład którego wchodzą: 3-biegowa wiertarko-wkrętarka udarowa BHP451, pilarka tarczowa BSS610, wkrętarka udarowa BTD140, pilarka szablasta BJR181, szlifierka kątowa BGA452, a ponadto latarka BML185 i 3 akumulatory Li-Ion 18 V/3,0 Ah, a także ładowarka DC18RC oraz torba. Kompozycja zestawu sugeruje, iż jest on przeznaczony głównie do prac wykonywanych podczas wyposażania wnętrz, jak np. montażu mebli ale nie tylko do tego.

urządzenia dla energetyki 6/2013

eksploatacja i remonty Warto również zwrócić uwagę na zalety samych narzędzi. Obecna w zestawie LTX600 akumulatorowa 3-biegowa wiertarko-wkrętarka udarowa BHP451 to kompaktowe urządzenie posiadające tryb wiercenia, wiercenia z udarem i wkręcania z 16-stopniowym nastawianiem momentu obrotowego. Jednotulejowy, samozaciskowy uchwyt wiertarski pozwala na łatwą i szybką wymianę narzędzia jedną ręką, a wykonanie obudowy przekładni z aluminium i podzespołów z metalu zwiększa żywotność urządzenia. Nowoczesny, mocny i lekki silnik litowo-jonowy gwarantuje wydłużony czas pracy, zaś dodatkowy komfort użytkowania zapewniają doskonale dopasowana, ergonomiczna rękojeść pokryta powłoką antypoślizgową oraz dwie funkcjonalne diody LED do oświetlania obszaru roboczego w ciemnych miejscach. Co ciekawe, dostępna w tym samym zestawie wkrętarka BTD140 o dużej sile udaru wyposażona została również w świecący w ciemności fluorescencyjny pierścień obudowy. Również obecna w wielofunkcyjnym zestawie LTX600 pilarka tarczowa Makita BSS610 zaopatrzona została w diody LED oświetlające obszar cięcia oraz dyszę wydmuchującą pył z linii cięcia, dzięki czemu stała się ona istotnie łatwa w prowadzeniu. Bezpieczeństwo zapewnia również ergonomiczna rękojeść pokryta powłoką antypoślizgową, co jest w zasadzie standardem w narzędziach Makity. Kolejną ważną cechą, jaką odznaczają się nowe produkty Makity to opcja beznarzędziowej obsługi urządzeń, dostępna choćby w składającej się na wyposażenie omawianego zestawu LTX600 pile posuwowej BJR181. Urządzenie umożliwia beznarzędziową wymianę brzeszczota i beznarzędziowe ustawianie ogranicznika. W zestawie LTX600 Combo znajdziemy także lekką i poręczną szlifierkę kątową z zabezpieczeniem przed przypadkowym uruchomieniem po zamontowaniu akumulatora i zabezpieczeniem przeciążeniowym (oba sygnalizowane miganiem kontrolek), pozwalające na wygodny i bezpieczny chwyt urządzenia dzięki wąskiej obudowie wydajnego silnika litowo-jonowego. W bogatej i różnorodnej ofercie zestawów Combo Makity znajdziemy też między innymi zestaw przeznaczony do prac remontowo-budowlanych, a także montażu różnego typu instalacji - DK1890. Składa się on z akumulatorowej, 2-biegowej wiertarko-wkrętarki udarowej BHP456, akumulatorowej

Zestaw Combo DK1890

młoto-wiertarki BHR241, latarki BML185, 2 akumulatorów Li-Ion 18 V/3 Ah oraz ładowarki DC18RA. Młoto-wiertarka akumulatorowa z tego zestawu posiada trzy tryby pracy: wiercenie, wiercenie z udarem, dłutowanie. Zaopatrzona jest oczywiście w trwały silnik 18V Li-Ion, ergonomiczną rękojeść wyprofilowaną dla lepszej kontroli narzędzia oraz zminimalizowania zmęczenia i bólu ręki operatora, a także w rękojeść boczną pokrytą elastometrem i ogranicznik głębokości, które sprawiają, że produkt jest wygodny w obsłudze i niezawodny podczas pracy. Silnik prądu stałego za pośrednictwem przekładni może rozpędzić wrze-

urządzenia dla energetyki 6/2013

ciono do maksymalnie 1100 obr./min. Jednostka napędowa współpracuje ze wzmocnionym konstrukcyjnie mechanizmem udarowym, które wytwarza w ciągu minuty do 4 000 udarów (każdy z energią 1,9 J). Udar pneumatyczny wyposażono w system włączający go tylko w momencie zetknięcia się dłuta lub wiertła z obrabianym materiałem. Obroty, częstotliwość oraz energia udarów, a także moment obrotowy są elektronicznie regulowane za pomocą przycisku spustowego zlokalizowanego w rękojeści. Młotek przeznaczony jest głównie do wiercenia z udarem w betonie i kamieniu, choć można nim wiercić w także w stali czy w drewnie.

Zestaw Combo DK1474X1

eksploatacja i remonty

Zestaw Combo DK18021S

Całkowitą nowością w ofercie Makity jest zestaw akumulatorowych narzędzi ogrodowych DK18021S, idealny do pielęgnacji trawników i żywopłotów. Dostępne w zestawie elektronarzędzia niezastąpione są wszędzie tam, gdzie praca powinna przebiegać cicho i komfortowo. Składające się na pełny zestaw do prac ogrodowych nożyce do żywopłotu i innej roślinności krzewiastej, podkaszarka do wycinania trawy w miejscach niedostępnych dla kosiarki rotacyjnej oraz wielofunkcyjne nożyce do trawy oraz krzewów są modelami akumulatorowymi wyposażonymi w najnowocześniejsze ogniwa litowo-jonowe. O jakości sprzętów decyduje także to, że są ciche, ekologiczne i wymagają naprawdę minimalnej obsługi serwisowej. Do zarządzania energią we wszystkich trzech akumulatorach używać można tylko jednej ładowarki sieciowej i doładowywać w dowolnym momencie bez potrzeby rozładowywania. Narzędzia ogrodowe wyposażono system ,który chroni akumulatory przed uszkodzeniami w wyniku przeciążenia maszyn. Dostępne w zestawie DK18021S nożyce BUH523 do żywopłotów i innej roślinności krzewiastej stanowią na dobrą sprawę klasyczne sekatory z łatwo wymienną listwą pokrytą specjalną warstwą niklu, który chroni przed korozją. Maszyna doskonale nadaje się do cięcia wysokiej roślinności – niska waga (4,5 kg) pozwala dość długo pracować ze sprzętem uniesionym nad głową. Ważnym ułatwieniem jest także system antywibracyjny – zespół napędowy został przymocowany do obudowy i uchwytów za pomocą elastycznych łączników, które amortyzują drgania.

Podkaszarka z tego samego zestawu, BUR181, wykazuje natomiast pokrewieństwo z dużą kosą spalinową lub elektryczną. Element tnący trawę to wirujący bęben z żyłką, której elastyczność pozwala operować nią zarówno przy pniach drzew bez ich uszkadzania, jak i przy twardych przeszkodach. Regulowaną głowicę można ustawiać pod różnymi kątami, teleskopowa konstrukcja rękojeści umożliwia zmianę długości w zakresie 115-133 cm, a uchwyt pomocniczy w kształcie litery D można pochylać do przodu i do tyłu. Wszystkie zakresy regulacji pozwalają bez trudu dopasować maszynę do wzrostu operatora. Nożyce do trawy z zestawu DK18021S o symbolu BUM168 mają możliwość ustawienia trzech wysokości koszenia – 10, 15 i 25 mm. Dzięki przystawce można też płynnie przesuwać nożyce po podłożu, unikając jednocześnie wprowadzania ostrzy w ziemię, a tym samym zanieczyszczania i stępiania narzędzia. Urządzenie waży niewiele ponad kilogram, a dłonie operatora oddzielone są od ostrzy tnących plastikową osłoną. Dzięki smukłym kształtom obudowy i jego niewielkim wymiarom łatwo dotrzeć nożycami w prawie każdy zakamarek podwórka. Przed przypadkowym uruchomieniem urządzenia chroni podwójny włącznik bezpieczeństwa. Producent proponuje też opcjonalne ostrze do żywopłotów. Po szybkiej wymianie i zdjęciu „płóz” nożyce zmieniają się w sekatory. Kolejny zestaw firmy Makita to DK1474X1 oferuje pięć narzędzi stanowiących kompletne rozwiązanie dla mobilnego warsztatu, nieodzownego w pracach monta-

żowych i mobilnych. Wykonane w technologii Li-ion o napięciu 10,8 V i pojemności 1,3 Ah narzędzia składające się na ten zestaw to wkrętarka udarowa TD090, wiertarko-wkrętarka DF330, pilarka tarczowa HS300, wyrzynarka JV100 i latarka ML101, 3 akumulatory BL1013, ładowarka oraz torba z usztywnianym paskiem. Wspomniana tu wyrzynarka JV100 to niebywale lekkie (tylko 1,7 kg) i kompaktowe narzędzie do lekkiego przecinania. Posiada 3-stopniową regulację podcinania i opcję cięcia prostego, wbudowane przyłącze zewnętrzne urządzenia odsysającego w celu efektywnego odsysania, a także system wydmuchu wiórów z linii cięcia. O bezpieczeństwo dba blokada zabezpieczająca przed przypadkowym uruchomieniem i ergonomicznie wyprofilowana gumowana rękojeść dla lepszej kontroli narzędzia oraz zminimalizowania zmęczenia i bólu ręki operatora. Płyta podstawy z odlewanego pod ciśnieniem aluminium odchylana jest w obie strony o 45º. Wyrzynarka dostępna jest w wersji bez akumulatora i ładowarki (JV100DZ) lub w walizce z dwoma akumulatorami i ładowarką (JV100DWE). Jak widać zestawy narzędzi Combo idealnie wpisują się w rynkowy trend ułatwiania życia klientom poszukujących sprawnych i kompletnych rozwiązań w zakresie doboru profesjonalnych elektronarzędzi przydatnych czy to podczas budowy bądź remontu domu, czy to do prac w przydomowym ogrodzie. W szerokiej ofercie zestawów Combo każdy znajdzie coś dla siebie. Więcej zestawów na www.makita.pl Makita n

urządzenia dla energetyki 6/2013

PIERWSZY urządzenie nowej generacji, które za pomocą elektroniki steruje i optymalizuje W BRANŻY *

wszystkie procesy wkręcania/dokręcania śrub oraz wiercenia!

Różne funkcje, niski poziom hałasu i dokładne działanie. Nowej generacji elektronarzędzie posiada bezprecedensową wydajność dzięki zaawansowanej elektronicznej kontroli oraz silnikowi bezszczotkowemu.

Elektroniczny system pulsacji

POZIOM GŁOŚNOŚCI

Zapewnia cichszą pracę

Zastosowanie systemu elektronicznego impulsu, który jest pierwszym tego typu rozwiązaniem w branży elektronarzędzi, zapewnia maksymalnie niski poziomu hałasu. Pozwala to użytkownikom na pracę tym narzędziem nawet w miejscach o ograniczonym dopuszczalnym poziomie hałasu takich jak np.: dzielnice mieszkaniowe.*1

Czym jest elektroniczny system pulsacji?

Wytwarzanie momentu dokręcania

Obracający się bezszczotkowy silnik za pomocą elektronicznej kontroli generuje silny impuls momentu obrotowego zarówno w regularnych jak i przeciwnych kierunkach obrotu przy dużych prędkościach obrotowych. Zapewnia to niski poziom hałasu pracy urządzenia. przeciwny kier. obr.

silnik bezszczotkowy

elektronarzędzi w maju *1 : pośród 2010 r. (badanie Hitachi Koki) *2 : dla wkrętów Ø4,2 x 75 mm

Kierunek obrotu

Przeciwny kierunek obrotu

Kierunek obrotu

Młotek i kowadełko obracają się.

Młotek obraca się w odwrotnym kierunku.

Młotek zwiększa prędkość obr. i uderza w kowadełko z dużą siłą.

generowany moment

młotek

czas kierunek obrotu

czas

Elektroniczne sterowanie silnika ze sterowaniem impulsowym powtarza regularnie zmiany kierunków obrotowych przy wysokiej prędkości.

kowadełko

Moment impulsu jest wytwarzany mocno i szybko.

Działanie powtarza się regularnie.

Łatwa obsługa i dłuższa żywotność

Praca na jednym ładowaniu baterii WM 14DBL

Praca

Rodzaj pracy

Wkręcanie tryb Wkręt do drewna Ø4,2 x 75 mm pulsacyjny

Wysoka wydajność silnika bezszczotkowego.

Wkręcanie śrub Śruba M10 x 30 mm Wkręcanie Wkręty samowiercące wkrętów samowiercących Ø5 x 19 mm Wiercenie w drewnie Ø15 Wiercenie w stali Ø6,5 Wiercenie Wiercenie w cegle Ø6 x 30 mm Dokręcanie śrub Wkręcanie śrub małych M6 x 12 mm

Wydajność pracy ulega poprawie dzięki bezszczotkowemu silnikowi, który redukuje straty elektryczne. Konserwacja staje się łatwiejsza, ponieważ wymiana szczotek węglowych nie jest potrzebna.

Przełącznik elektroniczny dla komfortowej pracy Przełącznik elektroniczny zapewnia komfort pracy. Nawet podczas długotrwałej pracy, zmęczenie palców jest minimalne dzięki mniejszej o około połowę sile potrzebnej do uruchomienia włącznika w porównaniu do konwencjonalnych modeli Hitachi . Ponadto wydłużono okres serwisowy dzięki zmniejszeniu napięcia prądu w przełączniku.

5 Trybów pracy

WM 18DBL 18V

WM 14DBL 14.4V

Wkręcanie z elektronicznym systemem pulsacji (Obrót + uderzenie)

Tryb pracy może być łatwo przełączany do innego trybu pracy poprzez odpowiednią nastawę. Narzędzie może skutecznie korzystać z różnych trybów samodzielnie. Zaawansowana elektroniczna kontrola pozwala na optymalizację pracy wkręcania/dokręcania śrub lub wiercenia dla każdej aplikacji.

Około 540 Około 145

Około 80

Około 95

Około 1,000

Około 1,200

przykręconych śrub, wykonanych operacji może się nieznacznie *3 : Liczba różnić w zależności od twardości drewna lub metalu od temperatury

Zapobieganie szkodom w materiale / śrub

Do niewielkich śrub

Zastosowanie: instalacje elektryczne, listwy, itp. Maks. wielkość dokręcania Śruba M6

Niski poziom hałasu i komfortowa praca

Szybkie wiercenie

Wkręcanie śrub

Tryb wiercenia (Tylko obroty)

(Obroty + uderzenie)

Do wkrętów samowiercących

Do śrub

Moment obrotowy może być wybrany 2-stopniowo w zależności od średnicy śruby. Optymalny moment dokręcenia może zapobiec przekręceniu i uszkodzenia główki śruby. Co to jest "samowiercący wkręt "? Śruba z końcem w kształcie wiertła. Śruba jest dokręcona podczas wiercenia otworów w materiałach takich jak np.: listwy metalowe.

Efektywne dokręcania śrub. Wygodna obsługa dzięki niskiemu poziomowi hałasu.

Do wiercenia Odpowiedni balans pomiędzy prędkością obr. i momentem obr. pozwala na szybkie i wydajne wiercenie. Zastosowanie: praca w drewnie, prace instalacyjne.

Zastosowanie: instalacje elektryczne, konstrukcje metalowe, obudowy, instalacje rurowe, itp.

Zastosowanie: montaż listew, ram, itp. Maks. wielkość dokręcania Samowiercący wkręt Ø6

Około 190

Około 450 Około 120

Ten tryb jest odpowiedni do dokładnego dokręcania cienkich, krótkich śruby lub dokręcania śruby powoli, dokładnie i z uwagą, aby zapobiec uszkodzeniu główki śruby. Silnik zatrzymuje się automatycznie do zadanej wartości sprzęgła. Pozwala na cichszą pracę bez charakterystycznego dźwięku jakie wytwarza sprzęgło mechaniczne.

Zastosowanie: praca w drewnie, naprawy itd. Maks. wielkość dokręcania Wkręt do drewna: 75 mm x Ø4,2

Tryb wkręcania wkrętów samowiercących (Obroty + uderzenie)

Około 900

Około 160

(Tylko obroty)

Do wkrętów do drewna moment obrotowy może być wybrany w 3 nastawach w zależności od wielkości śruby.

Niski poziom hałasu bez uszkodzenia śrub

Około 290

Około 750

Tryb pulsacyjny wkręcania

Do wkrętów do drewna

Pokrętło nastawy

Około 240

otoczenia, właściwości ładowarki itp.

Niski poziom hałasu i komfortowa praca

Łatwo włączanych przez operacyjne pokrętło wyboru trybu pracy.

3 *WM 18DBL

(BSL1430 w komplecie) (BSL1830 w komplecie)

Maksymalne średnice wierteł Drewno: Ø21 Stal: Ø10 Cegła: Ø6

Maks. wielkość dokręcania Śruba standard M10 Śruba M6

Uwaga: Podczas wkręcania śruby w twarde drewno, zabezpieczenie antyprzeciążeniowe może zostać aktywowane i operacja może zostać zatrzymana w celu uniknięcia wzrostu temperatury wewnątrz urządzenia. Specyfikacja techniczna Tryb pulsacyjny wkręcanie Wkręt do drewna Śruba zwykła Wkręcanie śrub Śruba o wysokim napięciu Funkcje Wkręcanie wkrętów Wkręt samowiercący Wiercenie w drewnie Wiercenie Wiernie w stali Wiercenie w cegle Małe śruby Wkręcanie śrub Uchwyt Tryb wkręcania Moment dokręcający 3 Tryb wiercenia Tryb pulsacyjnego dokręcania

WM 14DBL mm

mm mm mm mm mm 30 Nm

Specyfikacja techniczna

WM 18DBL

Ø 4,2×75 M4 - M10 (5/32 - 3/8”) M4 - M6 (5/32 - 1/4”) Ø 6 (1/4”) Ø 21 (13/16”) Ø 10 (3/8”) Ø 6 (1/4”) M6 (1/4”) 6,35 (1/4”) Sześciokąt

Obroty na biegu jałowym

Tryb elektronicznej pulsacji Tryb wkręcania 3 Tryb wkręcania wkrętów samowkręcających Tryb wiercenia

WM 14DBL -1

min

Tryb pulsacyjnego dokręcania

Głośność Wymiary (dł. x wys.) 4 Waga 4

dB mm kg

Baterie 33

Ładowarka Czas Ładowania Akcesoria w wyposażeniu

11 5-cio stopniowe 2,3 - 5,3 0

* 3 : moment obrotowy oraz prędkość obrotowa bez obciążenia przy pełnym naładowaniu w temp 20 C.

* 4 : Wymiary i waga z bateriami.

WM 18DBL 0 - 1,100 0 - 640 0 - 1,100 0 - 1,100 0 - 450

70 68 162×250 (6-3/8”×9-27/32”) 162×252 (6-3/8”×9-29/32”) 1,5 (3,3lbs.) 1,7 (3,7lbs.) BSL1430 : Li-ion 14,4V BSL1830 : Li-ion 18V (3.0Ah, wspomaganie chłodzenia)

min

(3.0Ah, wspomaganie chłodzenia)

UC18YRSL UC18YRSL około 45 około 45 2 baterie, ładowarka, walizka

Hitachi elektroniczna wkrętarka pulsacyjna WM 14DBL / WM 18DBL

URZĄDZENIA WIELOFUNKCYJNE DO RÓŻNYCH ZASTOSOWAŃ

eksploatacja i remonty

Najbardziej wszechstronne klucze akumulatorowe na rynku GDX 18 V-LI i GDX 14,4 V-LI Professional z dwufunkcyjnym uchwytem sześciokątnym i czworokątnym

„Fot. Bosch”

Uniwersalne i wydajne klucze udarowe GDX Professional z akumulatorami 18 V i 14,4 V zostały wyposażone w dwufunkcyjny uchwyt narzędziowy gwarantujący komfortową pracę bez konieczności używania adaptera. Od poprzedników odróżnia je także o wiele wyższy moment i prędkość obrotowa, które sprawiają, że klucze są idealne do wykonywania różnych prac – od układania kabli i montażu rusztowań, aż po instalację gniazd elektrycznych. Narzędzia są dostępne w sprzedaży od maja 2013.

Uniwersalne i wydajne klucze udarowe GDX Professional z akumulatorami 18 V i 14,4 V odróżnia od poprzedników o wiele wyższy moment i prędkość obrotowa, które sprawiają, że klucze są idealne do wykonywania różnych prac – od układania kabli i montażu rusztowań, aż po instalację gniazd elektrycznych.

urządzenia dla energetyki 6/2013

eksploatacja i remonty

Szybka, komfortowa praca bez ryzyka odrzutu

Nowe klucze udarowe działają bez momentu zwrotnego. Przy stosowaniu osprzętu z chwytem czworokątnym ½“ klucz udarowy GDX 18 V-LI Professional oferuje maksymalny moment obrotowy 180 Nm, dzięki czemu można szybko wkręcać i wykręcać śruby o rozmiarze do M16. W przypadku osprzętu z chwytem sześciokątnym ¼“ moment obrotowy jest tylko nieznacznie niższy (160 Nm). Z kolei użytkownik wybierający klucz udarowy GDX 14,4 V-LI, otrzymuje moment obrotowy na poziomie odpowiednio 170 / 150 Nm. Oba modele są lekkie i poręczne – długość ich korpusu to zaledwie 166 mm, co pozwala na łatwe manewrowanie narzędziem. Klucze posiadają także zabezpieczenie otworów wentylacyjnych przed drobinami metalu, co zwiększa ich żywotność. GDX 18 V-LI Professional w wersji z akumulatorem 4,0 Ah waży 1,8 kg, dzięki czemu może być wykorzystywany do prac w miejscach trudno dostępnych lub wymagających trzymania urządzenia w górze, a GDX 14,4 V-LI Professional waży tylko 1,7 kg. Ponadto rękojeść z miękkim materiałem Softgrip doskonale leży w dłoni, co zapewnia wysoki komfort pracy i pełną kontrolę nad narzędziem. W razie konieczności przerwania pracy, użytkownik może przypiąć narzędzie do paska, używając praktycznego zaczepu.

Dane techniczne Pojemność akumulatora Prędkość obrotowa bez obciążenia Nominalna liczba udarów System montażu narzędzi Maks. moment obrotowy (wkręcanie twarde) chwyt sześciokątny ¼“ chwyt czworokątny ½“ Średnica śrub chwyt sześciokątny ¼“ chwyt czworokątny ½“ Waga z akumulatorem W wyposażeniu standardowym

„Fot. Bosch”

GDX 14,4 V-LI Professional i GDX 18 V-LI Professional z serii „dynamic” firmy Bosch to pierwsze klucze udarowe z dwufunkcyjnym uchwytem na osprzęt – sześciokątnym i czworokątnym. Można w nich montować zarówno końcówki wkręcające, wiertła i bity, jak i większe klucze nasadowe bez konieczności stosowania dodatkowych adapterów. Wraz z ich wejściem na rynek użytkownicy profesjonalni otrzymają uniwersalne narzędzia do wykonywania wszystkich prac montażowych przy instalacjach, konstrukcjach metalowych i drewnianych. Aż 75% fachowców zmienia rodzaj uchwytu podczas prac kluczami udarowymi. Dzięki nowym elektronarzędziom Bosch nie ma już konieczności stosowania adaptera do uchwytu, ani korzystania z dwóch urządzeń – oznacza to też koniec z rozterkami, które z urządzeń lepiej kupić. Nowe klucze udarowe to zdecydowanie większy komfort pracy dla użytkowników, oszczędność czasu i pieniędzy. – tak Marek Krajewski, Senior Brand Manager linii Bosch Niebieski, opisuje zalety nowych narzędzi.

GDX 14,4 V-Li Professional 4,0 Ah 0 – 2800 min-1 0 – 3200 min-1 chwyt sześciokątny ¼“ chwyt czworokątny ½“

GDX 18 V-LI Professional 4,0 Ah 0 – 2800 min¯¹ 0 – 3200 min¯¹ chwyt sześciokątny ¼“ chwyt czworokątny ½“

150 Nm 170 Nm

160 Nm 180 Nm

M6 – M14 M6 – M16 1,7 kg Walizka L-BOXX, 2 akumulatory 4,0 Ah 30-minutowa ładowarka

M6 – M14 M6 – M16 1,8 kg Walizka L-BOXX, 2 akumulatory 4,0 Ah 30-minutowa ładowarka

2213 zł

2459 zł

Sugerowana cena detaliczna brutto (maj, 2013)

Dynamika w wydajnej formie

Nowe klucze udarowe GDX Professional należą do serii „dynamic”, wyróżniającej się wydajnością połączoną z kompaktową konstrukcją. Urządzenia są zasilane akumulatorami litowo-jonowymi o napięciu 14,4 V lub 18 V. W przypadku GDX 18 V- LI Professional system zasilania Flexible Power oferuje możliwość wyboru kilku różnych akumulatorów w danej klasie napięcia – akumulatora Premium o pojemności 4,0 Ah, który gwarantuje bardzo długi czas pracy lub mniejszego i lżejszego akumulatora Compact o pojemności 2,0 Ah. Użytkownik może także wybrać akumulator spośród sprzedawanych wcześniej modeli o pojemności 1,3 Ah, 1,5 Ah i 2,6 Ah.

urządzenia dla energetyki 6/2013

Decydując się na wybór podstawowej wersji modelu GDX 14,4 V-LI otrzymujemy w standardzie 2 akumulatory o pojemności 4,0 Ah w walizce systemowej L-BOXX. Tradycyjnie Bosch oferuje także odpowiedni osprzęt – zestaw Diamond Impact zawiera końcówki wkręcające Torx, PH-, PZ i Hex o długości 25 i 50 mm i uchwyt Anti shock. Z kolei zestaw Impact Control oferuje klucze nasadowe i wkładki do kluczy. Obydwa zestawy zostały stworzone z myślą o jak największej liczbie zastosowań nowych narzędzi. Bosch n

targi

Informacja nt. międzynarodowych targów energetycznych ENERGETAB 2013

IAD Bielsko-Biała S.A. zaprasza na 26 edycję Międzynarodowych Energetycznych Targów Bielskich ENERGETAB 2013, które odbędą się w dniach od 17 do 19 września w godz. od 9:00 do 17:00 na terenach wystawowych pod Dębowcem (Al. Armii Krajowej 220). Są to od wielu lat największe w Polsce targi w dziedzinie energetyki, elektrotechniki i automatyki energetycznej – w tym roku udział w targach potwierdziło ponad 700 wystawców z 18 krajów Europy i Azji co oznacza, iż będzie prawie dokładnie taka sama liczba wystawców co w ubiegłym, rekordowym pod tym względem roku. Wśród wystawców zagranicznych tradycyjnie już dominują firmy z Niemiec (25), Czech (7) i Hiszpanii (7). Nie zabraknie aktywnie poszukujących nowych rynków firm z Chin (5). Pierwszy raz na targach Energetab gościć będziemy 2 wystawców z Indii. Wśród wystawców spotkamy zarówno dobrze znane międzynarodowe korporacje dostarczające pełny wachlarz produktów na globalne rynki jak też większość liczących się, krajowych dostawców najbardziej zaawansowanych technologicznie maszyn, urządzeń i aparatów, służących niezawodnemu wytwarzaniu i dostarczaniu energii elektrycznej. Na targach Energetab pojawi się także wiele nowych firm krajowych i zagranicznych, chcących zademonstrować swoje najnowsze rozwiązania, szczególnie związane z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii czy podniesieniem efektywności energetycznej wytwarzania bądź użytkowania energii. Znaczący staje się udział firm oświetleniowych zarówno dostawców słupów czy opraw jak też coraz wydajniejszych lamp LED, w tym do celów oświetlenia dróg, obiektów przemysłowych, itp. Prezentowane podczas targów produkty oraz przygotowywane konferencje, sympozja powinny zadowolić

szeroką rzeszę zwiedzających, którzy od wielu lat bardzo licznie odwiedzają targi Energetab. I tak Polskie Stowarzyszenie Elektroinstalacyjne zaprasza na konferencję, podczas której zostaną poruszone istotne i aktualne zagadnienia związane z produkcją energii elektrycznej w tym z odnawialnych źródeł energii. Jest to temat wzbudzający spore kontrowersje a długi czas oczekiwania na pojawienie się ustawy regulującej te kwestie wywołał już poważne zaniepokojenie wśród inwestorów tych przyszłościowych projektów. Zainteresowani współpracą z zagranicą będą mogli nawiązać ciekawe kontakty i uzyskać interesujące ich informacje podczas organizowanych przez Polsko – Szwajcarską Izbę Gospodarcza oraz Stowarzyszenie Współpracy Polska – Wschód spotkań panelowych pierwszego dnia targów. Stowarzyszenie Elektryków Polskich – jedno z najstarszych w Polsce i bardzo zasłużone dla rozwoju polskiej elektrotechniki stowarzyszenie naukowo – techniczne a jednocześnie Partner naszych targów od samego ich początku, podczas tegorocznych targów zaprasza na warsztaty zatytułowane „Inżynier Elektryk w Europie - Ujednolicenie Kształcenia Inżynierów Elektryków w UE”, organizowane w ranach europejskiego projektu ELEVET. Targom towarzyszyć będą też prezentacje i seminaria promocyjne firm, w tym tych, które podczas targów Energetab planują specjalne spotkania z klientami dla uczczenia obchodzonych w tym roku jubileuszy. Jesteśmy zaszczyceni, że tak wiele firm postanowiło właśnie podczas targów Energetab specjalnie zaznaczyć swój jubileusz. Nie wymienimy tutaj wszystkich jubilatów ale nie możemy nie wspomnieć o jubileuszu 60-lecia Elektrobudowy, 40-leciu ZPAS, Mikronice (30 lat), Medcom (25 lat) i ZPUE (25 lat). Na pewno duże zainteresowanie bę-

dzie towarzyszyło Mistrzostwom Polski Elektryków, które organizuje redakcja wydawnictwa Fachowy Elektryk. Główną nagrodą jest czek opiewający na bardzo poważną kwotę – po szczegóły proponujemy zwrócić się do redakcji tego popularnego wśród instalatorów czasopisma. Redakcja Fachowego Elektryka organizuje także podczas targów konferencję nt. automatyki budynków w standardzie KNX. Emocje będą także towarzyszyć ogłaszaniu rezultatów prestiżowego konkursu targowego, do którego ponad 50 wystawców zgłosiło swoje najnowsze i najbardziej innowacyjne produkty. Wśród kilkunastu pucharów, medali i wyróżnień najbardziej pożądanym przez wystawców jest zapewne Puchar Ministra Gospodarki. Tradycyjnie już Generalnym Partnerem targów jest TAURON Polska Energia SA – największy dystrybutor energii elektrycznej w Polsce oraz drugi co do wielkości jej producent. W tym roku targi Energetab będą trwały 3 dni. Ubiegłoroczny eksperyment z organizacją 4 – dniowych targów nie do końca zyskał uznanie wystawców i zwiedzających a tegoroczne wyhamowanie gospodarki i polityka drastycznych oszczędności spowodowały, iż wystawcy w większości zagłosowali za targami 3-dniowymi. Aby jednak dać szanse zwiedzającym w czwartek zapoznania się z całym bogactwem prezentowanych ekspozycji, trzeciego dnia targi będą otwarte dla zwiedzających także do godz. 17-tej, podobnie jak w poprzednich dwóch dniach. Po najbardziej aktualne informacje o programie, wystawcach oraz towarzyszących targom wydarzeniach zapraszamy na nasz portal www.energetab.pl lub http://www.m.energetab.pl dla urządzeń mobilnych. n

urządzenia dla energetyki 6/2013