Urządzenia Dla Energetyki nr 5/2017 by Urządzenia dla Energetyki

Specjalistyczny magazyn branżowy ISSN 1732-0216 INDEKS 220272

Nr 5/2017 (104)

w tym cena 16 zł ( 8% VAT )

| www.urzadzeniadlaenergetyki.pl | • Nowe rozszerzenia platformy sprzętowej Smart Grid SPRECON®- E-T3 • Nowe rozwiązania w bezpiecznych systemach elektroenergetycznych • • Inteligentna rozdzielnica SM6 z funkcją monitoringu temperatury, wyłącznika oraz środowiska • • Metody usuwania osadów eksploatacyjnych – wybrane zagadnienia •

104

Metody usuwania osadów eksploatacyjnych – wybrane zagadnienia

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017 (104)

OD REDAKCJI

Spis treści n WYDARZENIA I INNOWACJE Kocioł Logamax Plus GB192i w finale konkursu Dobry Wzór 2017....6 COPA-DATA laureatem nagrody Microsoft Internet of Things 2017.....8 Jubileuszowa edycja targów ENERGETAB już niedługo............................9 25-lat Emitera!.................................................................................................................. 12 PGE Dystrybucja wykorzysta nowy typ przekładników ABB do modernizacji stacji elektroenergetycznych ........................................... 14 Eiffage zbuduje kolejną elektrownię fotowoltaiczną w Chile............. 15 n NOWOŚCI Fluke wprowadza na rynek kamerę z detektorem wycieków gazu Ti450 SF6.............................................................................................................................. 16

Wydawca Dom Wydawniczy LIDAAN Sp. z o.o. Adres redakcji 00-241 Warszawa, ul. Długa 44/50 lok. 109 tel./fax: 22 760 31 65 e-mail: redakcja@lidaan.com www.lidaan.com Prezes Zarządu Andrzej Kołodziejczyk, tel. kom.: 502 548 476, e-mail: andrzej@lidaan.com Dyrektor ds. reklamy i marketingu Dariusz Rjatin, tel. kom.: 600 898 082, e-mail: darek@lidaan.com Zespół redakcyjny i współpracownicy Redaktor naczelny: mgr inż. Marek Bielski, tel. kom.: 602 191 040, e-mail: marek.w.bielski@gmail.com Dr inż. Andrzej Maciej Maciejewski, tel. kom.: 601 991 000, e-mail: andrzej.maciejewski3@neostrada.pl Sekretarz redakcji: mgr Marta Olszewska tel. kom.: 531 266 287, e-mail: marta.is.roxy@gmail.com

SPRECON®-E-T3................................................................................................................ 18

Prof. dr hab. inż. Wojciech Żurowski, doc. dr Valentin Dimov (Bułgaria), Inż. Armand Kehiaian (Francja), prof. dr hab. inż. Andrzej Krawczyk, prof. dr hab. inż. Krzysztof Krawczyk, dr inż. Jerzy Mukosiej, prof. dr hab. inż. Andrew Nafalski (Australia), prof. dr hab. inż. Andrzej Rusek, prof. dr inż. Wiesław Seruga, prof. dr hab. Jacek Sosnowski, prof. dr hab. inż. Czesław Waszkiewicz, prof. dr hab. inż. Jerzy Ziółko, mgr Anna Bielska

Mierniki serii MPI ............................................................................................................ 20

Redaktor ds. wydawniczych: Dr hab. inż. Gabriel Borowski

Schneider Electric z nową serią przekaźników Zelio................................ 22

Redaktor Techniczny: Robert Lipski, info@studio2000.pl

n TECHNOLOGIE, PRODUKTY, INFORMACJE FIRMOWE Nowe rozszerzenia platformy sprzętowej Smart Grid

Nowe rozwiązania w bezpiecznych systemach elektroenergetycznych............................................................................................... 24 Mierniki elektryczne z wbudowanymi kamerami termowizyjnymi w pakiecie........................................................................................................................... 28 Metody usuwania osadów eksploatacyjnych – wybrane zagadnienia........................................................................................................................ 30 Rozdzielnice MILE produkcji ELTAR ENERGY: bezpieczeństwo, innowacyjność, niezawodność.............................................................................. 34

Fotoreporter: Zbigniew Biel Opracowanie graficzne: www.studio2000.pl Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń. Redakcja zastrzega sobie prawo przeprowadzania zmian w tekstach, np. adiustowania lub skracania, a także nieodsyłania materiałów nie zakwalifikowanych do druku. Przedruk, a także publikacja w innej formie, np. elektronicznej w internecie, tylko za zgodą wydawcy i właściciela praw autorskich. Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 7.00 – 18.00. Koszt połączenia wg taryfy operatora.

Słupy oświetleniowe z cechami bezpieczeństwa biernego............... 40 Przetwornice częstotliwości Danfoss serii VACON® 100 dostępne w dużych mocach......................................................................................................... 42 Cyfrowa rejestracja sygnałów elektrycznych................................................. 46 Fotowoltaika od BELOS-PLP..................................................................................... 48 Badania odporności na drgania i wstrząsy sejsmiczne........................... 50 Inteligentna rozdzielnica SM6 z funkcją monitoringu temperatury, wyłącznika oraz środowiska.................................................................................... 53 „DC-Line” – nowa seria produktowa STEGO do kontroli temperatury i wilgotności w szafach elektrycznych z obwodami DC........................ 56 O projekcie Systemu Rejestracji Zakłóceń Elektrycznych, czyli Klient nasz Pan (Część 3).......................................................................................................... 58 n EKSPLOATACJA I REMONTY Wysoka precyzja i łatwe pozycjonowanie: pierwsze lasery liniowopunktowe Bosch sterowane za pomocą aplikacji..................................... 62 n TARGI

Współpraca reklamowa: SPRECHER...........................................................................................I OKŁADKA SCHNEIDER.......................................................................................II OKŁADKA ENERGOPOMIAR........................................................................... III OKŁADKA ELTEK ................................................................................................ IV OKŁADKA AGAT......................................................................................................................... 7 ALFA LAVAL ........................................................................................................... 5 BAKS .......................................................................................................................45 BELOS-PLP ...........................................................................................................49 CBIDGP .................................................................................................................47 CTO S.A..................................................................................................................51 DANFOSS..............................................................................................................43 ELEKTROMONTAŻ RZESZÓW.......................................................................39 ELTAR ENERGY....................................................................................................37 EMITER ..................................................................................................................11 ENERGETAB .........................................................................................................66 ENERGOELEKTRONIKA.PL .............................................................................10 EURO PRO GROUP ............................................................................................29 MERSEN.................................................................................................................27 MIKRONIKA ........................................................................................................... 3 NORATEL...............................................................................................................23 SONEL ...................................................................................................................21 STEGO....................................................................................................................57 TECHNOKABEL..................................................................................................... 9 TRONIA..................................................................................................................61 ZPRAE ....................................................................................................................15 ZPUE ......................................................................................................................17

Międzynarodowe Targi Energetyki EXPOPOWER ...................................... 64

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

Efektywne oczyszczanie oleju to gwarancja jego czystości i wydłużony czas pracy urządzeń

Czysty olej, smarny bądź hydrauliczny, ma kluczowe znaczenie dla bezpiecznego, niezawodnego i ekonomicznego funkcjonowania praktycznie wszystkich urządzeń. Czysty olej zmniejsza zużycie i korozję urządzeń w linii procesowej, co pomaga ograniczyć przerwy w produkcji i koszty z tym związane. Moduł do oczyszczania oleju Alfa Laval OCM jest stosowany do oczyszczania zanieczyszczonych olejów smarnych i hydraulicznych poprzez szybkie i jednoczesne oddzielanie oleju, wody (również wody niezwiązanej) i cząstek stałych w nich zawartych. OCM to zintegrowany i modułowy system, w którym wszystkie komponenty zostały zainstalowane na jednej ramie i który jest gotowy do natychmiastowego działania. Sercem całego zespołu jest wysokoobrotowa wirówka Alfa Laval. Moduł OCM zapewnia ciągłe oczyszczanie oleju, bez konieczności przerywania pracy urządzenia, do którego ten olej jest wykorzystywany. Jeśli istnieje taka potrzeba, oczyszczanie oleju może się odbywać nawet podczas postoju urządzenia.

Czystość ma znaczenie Moduł OCM jest specjalnie zaprojektowany do oczyszczania oleju, co przekłada się na liczne korzyści dla Użytkownika, bowiem czysty olej w instalacji pozwala: • przedłużyć cykl życia urządzeń o około 50% • wyeliminować lub zredukować korozję przez usuwanie niezwiązanej wody z oleju • przedłużyć żywotność oleju i tym samym obniżyć koszty jego wymiany i utylizacji • przedłużyć żywotność łożysk i powierzchni trących. Więcej informacji na temat oferty Alfa Laval do oczyszczania olejów znajdziesz na www.alfalaval.pl

Alfa Laval Polska Sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa tel. 22 336-64-64, fax: 22 336-64-60, e-mail: poland.info@alfalaval.com

UdE_08_2017.indd 1

2017-08-02 16:25:49

WYDARZENIA I INNOWACJE

Kocioł Logamax Plus GB192i w finale konkursu Dobry Wzór 2017 Nowoczesne wzornictwo kotła kondensacyjnego Buderus Logamax plus GB192i zostało docenione przez kapitułę konkursu Dobry Wzór 2017

Instytut Wzornictwa Przemysłowego od 1993 roku monitoruje polski rynek, wyszukując najlepiej zaprojektowane produkty i usługi. Wyróżniające się projekty zapraszane są do konkursu Dobry Wzór. Zgłoszenia konkursowe ocenia Komisja Ekspertów i to ona wskazuje co roku finalistów. W drugim etapie oceny dokonuje interdyscyplinarne jury, które wyłania zwycięzców. Kocioł kondensacyjny BUDERUS LOGAMAX PLUS GB192I jest jednym z finalistów tegorocznej, 24. edycji konkursu. Docenione zostało wyjątkowe, nowoczesne wzornictwo urządzenia, które wyznacza nowe trendy w branży grzewczej. Eleganckiego charakteru nadaje mu m.in. gładki, czysty, wytrzymały i odporny na uderzenia front ze szkła tytanowego. Stylowy wygląd sprawia, że urządzenie może być eksponowane w pomieszczeniach mieszkalnych. Komfortowy panel dotykowy wyświetlający zrozumiałe komunikaty umożliwia intuicyjną i łatwą obsługę kotła. Urządzenie jest seryjnie przygotowane do montażu modułów umożliwiających współpracę z internetem. Dzięki temu użytkownik może sterować nim za pomocą tabletu lub smartfona. Zastosowana technika kondensacyjna pozwala na znaczne oszczędności eksploatacyjne, a technologia ALU plus zastosowana w wymienniku kotła, redukuje osadzanie zanieczyszczeń i pozostałości po spalaniu.

KONKURS DOBRY WZÓR organizowany jest od 1993 roku. Konkurują w nm ze sobą produkty wskazane przez jedyny w kraju, niezależny monitoring wzorniczy rynku. W wyniku monitoringu do konkursu zapraszani są producenci, dystrybutorzy, usługodawcy i studia projektowe, których produkty i usługi zostały rekomendowane przez ekspertów Instytutu jako spełniające wymogi dobrego wzornictwa. Celem konkursu jest wyróżnienie produktów i usług charakteryzujących się wysoką jakością wzornictwa oraz wspieranie ich producentów i dystrybutorów. Komisja Ekspertów konkursu Dobry Wzór 2017 yy Katarzyna Rzehak przewodnicząca jury konkursu, dyrektor kreatywna IWP yy Prof. dr hab. Marek Adamczewski, kierownik Katedry Projektowania Produktu ASP w Gdańsku yy Prof. dr hab. Jerzy Ginalski, Instytut Wzornictwa Przemysłowego

yy Prof. dr hab. Michał Stefanowski, wiceprezes Stowarzyszenia Projektantów Form Przemysłowych yy Dr Paweł Balcerzak,Wydział Wzornictwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie yy Agata Solon, Architekt krajobrazu yy Dr Iwona Palczewska, kierownik Działu Badań i Rozwoju, IWP n

Fot. Buderus

rządzenie znalazło się wśród finalistów tegorocznej edycji i będzie prezentowane na największej w Polsce wystawie designu, organizowanej przez Instytut Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie. Laureaci konkursu zostaną ogłoszeni 26 października.

Laureaci konkursu Dobry Wzór 2017 zostaną ogłoszeni 26 października br. Nagrody główne Dobry Wzór będą przyznane w dziewięciu kategoriach. Kocioł Buderus Logamax plus GB192i prezentowany jest w konkursie w kategorii DOM.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

WYDARZENIA I INNOWACJE

COPA-DATA laureatem nagrody Microsoft Internet of Things (IoT) 2017 Microsoft uhonorował firmę COPA-DATA, austriackiego producenta oprogramowania stosowanego w automatyce przemysłowej, tytułem: ,, Globalnego Partnera Roku’’ w kategorii Internetu Rzeczy (IoT). Wręczenie nagrody miało miejsce podczas wydarzenia Microsoft Inspire, ogólnoświatowej konferencji dla partnerów, która miała miejsce w dniach 9–13 lipca 2017 r. w Waszyngtonie (USA). Wręczona nagroda jest dowodem uznania dla innowacji i oprogramowania firmy COPA-DATA bazujących na technologii Microsoft.

ażdego roku podczas ogólnoświatowej konferencji dla partnerów firma Microsoft wręcza wysoce pożądane nagrody Partner of the Year Awards. W tym roku swoje projekty zgłosiło ponad 2800 firm ze 115 krajów w łącznie 34 kategoriach globalnych i 103 krajowych. W ubiegłym roku firma COPA-DATA zdobyła dwie nagrody firmy Microsoft, a teraz otrzymała trzecią. Została ona nagrodzona za swoje rozwiązania i systemy wykorzystujące oprogramowanie zenon w globalnej kategorii Internet Rzeczy (IoT). „Sukces ten doskonale świadczy o wysokiej jakości i poziomie sprawności naszych rozwiązań z zakresu Internetu Rzeczy (IoT) bazujących na oprogramowaniu zenon oraz najnowszych produktach i technologiach Microsoft, a w szczególności platformie w chmurze Microsoft Azure czy pakiecie IoT Azure”, wyjaśnia Johannes Petrowisch, Global Partner & Business Development. „Jesteśmy niezmiernie zadowoleni z nagrody i chcielibyśmy podziękować wszystkim naszym klientom i partnerom, którzy umożliwili nam osiągnięcie tego sukcesu.”

czy całym miejscem produkcji przedsiębiorstwa za pośrednictwem pojedynczego systemu. Dodatkowe usługi takie jak analizy predykcyjne, uczenie się maszyn, raportowanie pomiędzy poszczególnymi zakładami, zdalna konserwacja i zdalne sterowanie mogą działać samodzielnie w oparciu o chmurę obliczeniową lub w połączeniu z innymi rozwiązaniami – tym samym torując drogę dla klientów zorientowanych na wdrażanie modeli biznesowych opartych na świadczeniu usług.

„Środowisko innowacyjnych partnerów stanowi kluczowy element dla dostarczania transformacyjnych rozwiązań naszym wspólnym klientom”, stwierdził Ron Huddleston, Corporate Vice President, One Commercial Partner, Microsoft Corp, odpowiedzialny za współpracę z partnerami biznesowymi. „Z przyjemnością informujemy, że takim partnerem jest laureat nagrody Microsoft Internet of Things (IoT) 2017, firma COPA-DATA, która otrzymuje tyn tuł Globalnego Partnera Roku.”

Pionierskie oprogramowanie

Nagroda Microsoft Partner of the Year Award 2017 została przyznana za aplikację IoT COPA-DATA, która wykorzystuje współpracę technologiczną pomiędzy oprogramowaniem zenon a platformą Microsoft Azure, przygotowując producentów urządzeń (takich jak KHS) na cyfryzację przemysłu. Umożliwia ona użytkownikom dostęp do wszystkich danych związanych z poszczególnymi maszynami, liniami montażowymi

Johannes Petrowisch, Global Partner & Business Development Manager w COPA-DATA, otrzymuje nagrodę Microsoft Internet of Things (IoT) Partner Award 2017 od Rona Huddleston, Wiceprezes Zarządu, One Commercial Partner, Microsoft Corp. w Waszytngtonie, USA.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

WYDARZENIA I INNOWACJE

Jubileuszowa edycja targów ENERGETAB już niedługo Od 12 września przez trzy dni będą odbywały się w Bielsku-Białej największe w Polsce targi nowoczesnych urządzeń, aparatury i technologii dla przemysłu energetycznego. Będzie to jedno z najważniejszych spotkań czołowych przedstawicieli sektora elektroenergetycznego.

eneratory, transformatory i inne maszyny elektryczne, odnawialne źródła energii, urządzenia rozdzielcze wysokich i niskich napięć, układy automatyki, sterowania, pomia-

rów i diagnostyki, kable i przewody słupy, podnośniki i pojazdy specjalistyczne dla energetyki, osprzęt i elementy sieci i instalacji, oświetlenie, narzędzia i urządzenia do budownictwa energe-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

tycznego, technologie i usługi dla energetyki i wiele jeszcze innych innowacyjnych rozwiązań, które będzie można zobaczyć i podyskutować na ich temat z przedstawicielami ponad 700

WYDARZENIA I INNOWACJE wystawców z 20 krajów Europy i Azji. Wśród wystawców spotkamy zarówno dobrze znane międzynarodowe korporacje dostarczające pełny wachlarz produktów na globalne rynki, jak też większość liczących się, krajowych dostawców najbardziej zaawansowanych technologicznie maszyn, urządzeń i aparatów, służących niezawodnemu i efektywnemu wytwarzaniu i dostarczaniu energii elektrycznej. Najbardziej innowacyjne produkty zostaną zapewne zgłoszone przez wystawców do konkursu „na szczególnie wyróżniający się produkt”, w którym wśród kilkunastu prestiżowych wyróżnień możemy wymienić: Puchar Ministra Energii, Puchar PTPiREE, Medal Prezesa SEP czy też „Złoty Lew” im. Kazimierza Szpotańskiego. Jak co roku, targom towarzyszyć będą konferencje oraz prezentacje i seminaria promocyjne. Szczególne zainteresowanie wzbudzi zapewne konferencja „Perspektywy rozwoju elektroenergetycznej infrastruktury sieciowej”, w której swoje prezentacje zapewnili przedstawiciele Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A. i spółek dystrybucyjnych, spodziewane jest także wystąpienie przedstawiciela Ministra

WORTAL

Energii. Ta krótka ale ważka konferencja rozpocznie się w południe pierwszego dnia targów. Natomiast trzeciego dnia targów rozpocznie się konferencja „Technika prac pod napięciem w przemyśle”, kierowana przede wszystkim do przedstawicieli energetyki przemysłowej, w której technologie PPN są jeszcze mało rozpowszechnione a mogą one znacząco pomóc w realizacji prac eksploatacyjnych bez konieczności wyłączania urządzeń niezbędnych dla zachowania ciągłości procesów technologicznych. Ważną informacją dla wystawców jest uznanie przez Prezes Urzędu Patentowego targów Energetab 2017 za „wystawę publiczną”, dającą pierwszeństwo do uzyskania prawa ochronnego albo prawa z rejestracji, w przypadku wystawienia na niej wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego. Z satysfakcją dowiadujemy się, że podczas targów niektórzy nasi wystawcy planują specjalne spotkania z klientami dla uczczenia obchodzonych w tym roku jubileuszy. Wśród „jubilatów” znajdujemy ELBUD Katowice, który obchodzi 70-lecie działalności, Energopomiar-Elektryka, Energotest, Dacpol - obchodzące 25-lecie swoich Firm i wiele

innych znanych na rynku wystawców. Także bardzo zasłużony dla branży miesięcznik „Energetyka” planuje specjalne spotkanie ze swoimi czytelnikami i wspierającymi go partnerami z okazji 70-lecia działalności wydawniczej. Zachęceni sukcesem w ubiegłym roku, także podczas tegorocznej edycji targów niektórzy wystawcy zapraszają zwiedzających do wzięcia udziału w konkursach multimedialnych, premiując atrakcyjnymi nagrodami wiedzę z zakresu oferowanych przez siebie produktów. Udział w konkursie może wziąć każdy przy pomocy własnego smartfonu, albo korzystając z tabletu hostessy. Szczegółowe wykazy i informacje o organizowanych podczas targów konferencjach, seminariach, okolicznościowych zebraniach i innych ciekawych wydarzeniach publikujemy i na bieżącą aktualizujemy na stronie internetowej targów: energetab.pl Zapraszamy zatem do Bielska – Białej na 30. Międzynarodowe Energetyczne Targi Bielskie ENERGETAB 2017 w dniach od 12 do 14 września br.

eminaria techniczne

QR CODE

Wygenerowano na www.qr-online.pl

DRUKOWANY BIULETYN BRANŻOWY

23.02.2017 - Olsztyn - edycja 50 23.03.2017 - Katowice - edycja VII 04.04.2017 Legnica

Diagnostyka i monitoring maszyn w zakładach przemysłowych

Darmo wy wpis p o d s t aw ow y

20.04.2017 - Piła - edycja 51 16.05.2017 - Rzeszów - edycja 52 13.06.2017 - Elbląg - edycja 53 21.09.2017 - Siedlce - edycja 54 24-25.10.2017 - Wrocław (2 dni) - edycja VIII 23.11.2017 - Kraków - edycja 55 06.12.2017 - Zielona Góra - edycja 56

- nowości z branży - porady specjalistów - przegląd prasy branżowej - katalogi firm i producentów - opisy urządzeń i podzespołów - kalendarium ważnych wydarzeń - słownik techniczny angielsko-polski i polsko-angielski

PRAKTYCZNE SZKOLENIA Programowanie sterowników PLC Siemens S7-1200

Energoelektronika.pl tel. (+48) 22 70 35 290/291, fax (+48) 22 70 35 101 marketing@energoelektronika.pl, www.energoelektronika.pl

NEWSLETTER (11.000 ODBIORCÓW)

▶ ▶ ▶ ▶ ▶ ▶

obudowy poliestrowe i metalowe złącza kablowe złącza pomiarowe rozdzielnice szafy oświetlenia ulicznego baterie kondensatorów

Z.U.P. Emiter Sp. J. ul. Skrudlak 3 34-600 Limanowa tel. 18 337 00 90

e m i t e r @ e m i t e r. c o m

w w w. e m i t e r. c o m

WYDARZENIA I INNOWACJE

25-lat Emitera! EMITER, to dynamicznie rozwijające się przedsiębiorstwo, które zajmuje wysoką pozycję na polskim rynku, dzięki zdobywanemu przez lata doświadczeniu. Z roku na rok poszerza swój asortyment i sieć dystrybucyjną. Obecnie firma EMITER zatrudnia personel o wysokich, specjalistycznych kwalifikacjach zawodowych w liczbie ponad 380 osób.

2017 roku przedsiębiorstwo obchodzi 25 lat istnienia. Z tej okazji 23 czerwca odbył się uroczysty bankiet, na którym zgromadzili się pracownicy z wszystkich oddziałów przedsiębiorstwa oraz zaproszeni goście. W trakcie bankietu założyciele wyróżnili długoletnich pracowników. Nie zapomnieli również o swoich żonach - które trwają przy nich, nawet w najcięższych momentach. Zebrani goście oraz pracownicy złożyli gratulacje w związku z obchodami 25-lecia. Ten dzień Pan Stanisław zapamięta na długo, ponieważ przeszedł on oficjalnie na emeryturę oraz został odznaczony najwyższym wyróżnieniem w rzemiośle - odznaką honorową „Szablą Kilińskiego”. Z tej okazji pracownicy złożyli gratulacje Panu Stanisławowi. Po części oficjalnej odbyły się zabawy integracyjne dla pracowników oraz gości. Ale jakie były początki Emitera? Przedmiotem działalności były przede wszystkim usługi instalatorstwa elektrycznego, a produkcja obudów metalowych i rozdzielnic zawężała się wyłącznie do ich instalacji. Ograniczony dostęp do gotowych obudów skłonił Stanisława Biedę oraz Piotra Lisa do uruchomienia produkcji. W tym okresie produkcja obudów i elementów oraz ich montaż był prowadzony w garażu jednego z założycieli. Była to działalność dwuosobowa, a jego nazwa pochodzi od elementu tranzystora bipolarnego, a konkretniej od jednej z trzech jego warstw, oznaczonych literą E-Emiter. Mały element, który przerodził się w coś wielkiego. Dwa lata po założeniu działalności, dzięki osiągniętym zyskom, można było powiększyć siedzibę przedsiębiorstwa. Zakupiono zatem budynek w Łososinie Górnej. Zrezygnowano wtedy z prowadzenia instalacji i skupiono się na produkcji obudów metalowych oraz

Założyciele przedsiębiorstwa Emiter Piotr Lis i Stanisław Bieda

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

WYDARZENIA I INNOWACJE chemoutwardzalnych, a w późniejszych etapach z tworzywa SMC. Dynamiczny rozwój przedsiębiorstwa pozwolił na jego rozbudowę i zakup budynku w Pisarzowej oraz Łodzi, a w późniejszych latach- w Radymnie. W roku 2002 przedsiębiorstwo miało dwie okazje do świętowania; uzyskanie certyfikatu ISO 9001 oraz 10 rocznicę założenia firmy. Odbył się wtedy uroczysty bankiet, na który zaproszono pracowników z całej firmy, kontrahentów oraz społeczność lokalną. W roku 2008 nastąpiło uroczyste przeniesienie siedziby przedsiębiorstwa do nowoczesnego budynku wraz z halą produkcyjną. Odbył się wtedy uroczysty odbiór budynku. Założyciele świętowali ten dzień razem z pracownikami oraz zaproszonymi gośćmi. Od tamtej chwili, aż do dnia dzisiejszego, siedziba Emitera znajduje się przy ul. Skrudlak w Limanowej. Rok później, czyli w 2009 roku, powstało autorskie oprogramowanie EDS-Emiter Design Studio, zaprojektowane przez firmę Emiter. EDS jest nowoczesnym narzędziem, które służy do wspomagania projektowania

rozdzielnic i urządzeń elektrycznych. Dzięki oprogramowaniu możemy stworzyć projekt w środowisku 3D, jak również przygotować schemat elektryczny. Baza w oprogramowaniu jest nieustannie poszerzana, aby jeszcze dokładniej odzwierciedlić projekt w porównaniu do rzeczywistości.

1 stycznia 2014 roku nastąpił historyczny moment rozszerzenia zarządu przedsiębiorstwa. Do spółki dołączyły trzy osoby: Jacek Bieda, Sławomir Lis oraz Bartłomiej Bieda. Od tego momentu, zarząd składa się z pięciu osób. A jak jest teraz? Przedsiębiorstwo nieustannie się powiększa i dynamicznie rozwija zasób swoich asortymentów oraz ściśle trzyma się dewizy: „Jakość i jeszcze raz jakość”. Ekspor-

tujemy swoje produkty nawet w najmniejsze zakątki świata. Jak wspomniano wcześniej, przedsiębiorstwo ciągle dąży do doskonałości i jeszcze lepszej jakości swoich wyrobów, ponieważ aby być najlepszym w jakiejś dziedzinie, należy się ciągle doskonalić i iść za postępem. Z roku na rok Emiter podnosi jakość swoich wyrobów, wdraża nowy asortyment, ulepsza swoje programy ale także rozwija hale produkcyjne oraz biurowe, dostosowując ich do najnowszych standardów. Wystawiamy się również na targach branżowych, dlatego już dziś zachęcamy do odwiedzenia Naszego stoiska na targach ENERGETAB w Bielsku- Białej. Bądźcie Państwo tam razem z Nami w tym niesamowicie ważnym dla Nas roku. Jak zawsze znajdować się będziemy w pawilonie „O” miejscu 12.

EMITER… Dzielimy energie Mnożymy rozwiązania… n Główna siedziba przedsiębiorstwa

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

WYDARZENIA I INNOWACJE

PGE Dystrybucja wykorzysta nowy typ przekładników ABB do modernizacji stacji elektroenergetycznych Zakład ABB w Przasnyszu dostarczy dla PGE Dystrybucja nowy typ przekładników napięciowych o podwyższonych parametrach bezpieczeństwa. Projekt zmodernizowanych urządzeń został opracowany przez międzynarodowy zespół inżynierów z Polski, Szwecji i Stanów Zjednoczonych. Zamówienie obejmuje dostawę 42 przekładników napięciowych, a także 57 przekładników prądowych wysokiego napięcia.

nżynierowie rozwinęli konstrukcję dobrze znanego i sprawdzonego na rynku przekładnika napięciowego. W efekcie udało się uzyskać jeszcze wyższe parametry bezpieczeństwa, zoptymalizować koszty produkcji oraz skrócić terminy dostaw. Operator wymieni przekładniki prądowe i napięciowe na stacjach elektroenergetycznych, obsługiwanych przez oddziały w Lublinie, Warszawie, Zamościu i Skarżysku Kamiennej. Urządzenia będą wykorzystywane m.in. do precyzyjnych pomiarów energii oraz zabezpieczenia aparatury energetycznej. Kontrakt o wartości ponad 1,5 mln PLN będzie realizowany do końca 2018 roku. W ramach zamówienia ABB dostarczy 57 przekładników prądowych typu PA123a i 42 przekładniki napięciowe typu PV123a, które to firma wprowadziła do sprzedaży w 2017 roku w ramach globalnego projektu, prowadzonego przez grupę badawczo-rozwojową z zakładu wysokich napięć z Przasnysza we współpracy z inżynie-

rami z USA i Szwecji. Konstrukcja urządzeń produkowanych w pięciu zakładach ABB na świecie została ujednolicona i spełnia wszystkie obowiązujące normy IEC oraz IEEE. Trwający trzy lata projekt rozwojowy zakończył się z sukcesem w trzecim kwartale 2016 roku. – Oprócz poprawy parametrów bezpieczeństwa wprowadzono kilka dodatkowych funkcjonalności, które wcześniej dostępne były wyłącznie w niektórych lokalizacjach ABB na świecie. Obecnie różnice w technologii urządzeń wynikają wyłącznie ze specyficznych wymogów poszczególnych klientów – mówi Grzegorz Syska, kierownik obszaru sprzedaży Produktów Wysokich Napięć ABB w Polsce. W zakładzie aparatury średnich i wysokich napięć ABB w Przasnyszu, który w ramach Grupy ABB posiada globalną odpowiedzialność za większość wytwarzanych lokalnie urządzeń, zatrudnionych jest około 350 pracowników, łącznie z inżynierami odpowiedzialnymi m.in. za rozwój technologii i produktów, prototypowanie, testy i jakość.

Wygrany przetarg jest kontynuacją dobrej współpracy ABB z PGE oraz potwierdzeniem silnej pozycji producenta w obszarze aparatury wysokich napięć. W ostatnim czasie zakład ABB w Przasnyszu otrzymał także zamówienie na 189 przekładników napięciowych WN od spółki Enea Operator. ABB (ABBN: SIX Swiss Ex) jest liderem w technologiach dla energetyki, robotyki i systemów napędowych, automatyki przemysłowej i sieci energetycznych, obsługującym klientów z sektora użyteczności publicznej, przemysłu oraz transportu i infrastruktury na całym świecie. Kontynuując ponad 125-letnią historię innowacji, obecnie ABB tworzy przyszłość cyfryzacji przemysłu odgrywając kluczową rolę w rewolucji energetycznej i czwartej rewolucji przemysłowej. Grupa ABB zatrudnia około 132 000 pracowników w ponad 100 krajach świata. www.abb.pl n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

WYDARZENIA I INNOWACJE

Eiffage zbuduje kolejną elektrownię fotowoltaiczną w Chile Spółki z Grupy Eiffage – francuska Eiffage Concessions i hiszpańska Eiffage Energía – podpisały kontrakt na budowę elektrowni fotowoltaicznej w Chile. Wartość inwestycji wynosi 135 mln euro.

lektrownia o nazwie Huatacondo powstanie na chilijskiej pustyni Atacama. Będzie dysponowała maksymalną wydajnością na poziomie 98 MW. Jeśli chodzi o finansowanie inwestycji, partnerami Eiffage są japońskie firmy Sojitz i Shikoku Electric Power. Pakiet finansowania obejmuje kapitały własne dostarczone przez trzech partnerów, pożyczkę bankową objętą nadzorem japońskiej agencji kredytów eksportowych (NEXI) oraz komercyjną linię kredytową. Elektrownia fotowoltaiczna Huantacondo jest realizowana w ramach programu „Energía 2050”, który zakłada, że do 2050 roku aż 70 proc. energii elektrycznej w Chile będzie pochodziło ze

źródeł odnawialnych. Za jej budowę odpowiedzialna będzie spółka Eiffage Energía, posiadająca bogate doświadczenie oraz szerokie kompetencje w obszarze projektów solarnych. Ta hiszpańska spółka będzie także operatorem zbudowanej elektrowni przez 30 lat i otrzyma z tego tytułu 138 milionów euro. Podpisana umowa jest kolejnym przykładem zaangażowania Grupy Eiffage w realizacje związane z budową sektora energii odnawialnej w Ameryce Łacińskiej. Na całym świecie Grupa Eiffage zbudowała elektrownie solarne o mocy ponad 1,5 GW. Do najbardziej znanych realizacji w tym segmencie należą elektrownie w Cestas (południowa Francja) o maksymalnej wydajności 300 MW

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

oraz Quilapilún (okolice Santiago, Chile) o maksymalnej wydajności 110 MW. W 2017 r. Niedawno Eiffage rozpoczął także budowę elektrowni słonecznych w Ten Merina w Senegalu oraz w Nawakszut (Nouakchott) – stolicy Mauretanii. Polski przedstawiciel Grupy Eiffage – Eiffage Polska Budownictwo – ma na swoim koncie liczne realizacje przemysłowe, w tym budowę obiektu produkcyjnego dla Grupy Azoty w Tarnowie, konstrukcji młynów węglowych Elektrowni Jaworzno, rozbudowę Centrum Logistycznego Michelin w Olsztynie, budowę hali Centrum Zaopatrzenia Volkswagen we Wrześni i betonowanie płyty fundamentowej w Elektrowni Kozienice. n

NOWOŚCI

Fluke wprowadza na rynek kamerę z detektorem wycieków gazu Ti450 SF6 Nowy przyrząd 2w1 firmy Fluke, łączący kamerę termowizyjną i wykrywacz wycieków gazu SF6, precyzyjnie lokalizuje wycieki w ramach rutynowych czynności konserwacyjnych, bez konieczności odłączania urządzeń. Tym samym wykrywacz wycieków gazu (i wysokiej jakości kamera) Fluke Ti450 SF6 ogranicza ryzyko uszkodzenia urządzeń elektroenergetycznych spowodowanego wyciekami gazu.

ykrywanie wycieków heksafluorku siarki (SF6) używanego jako izolatora elektrycznego w urządzeniach elektroenergetycznych wysokiego napięcia wymaga zazwyczaj zakupu lub wypożyczenia kosztownego wykrywacza gazu, albo wynajęcia zewnętrznego konsultanta. Alternatywne rozwiązania to wyłączenie urządzeń i użycie metody ciśnieniowej, która po pewnym czasie umożliwia określenie jedynie przybliżonej lokalizacji wycieku, lub pokrycie całego sprzętu wodą mydlaną i jego dokładna kontrola (co pochłania dużo czasu i również wymaga odłączenia zasilania). Nowy wykrywacz wycieków gazu Ti450 SF6 firmy Fluke łączy wysokiej jakości kamerę termowizyjną z wykrywaczem wycieków gazu SF6, wskazując na ekranie dokładną lokalizację wycieków SF6, bez konieczności wyłączania urządzeń. Model Ti450 SF6 umożliwia technikom przeprowadzanie za jego pomocą kontroli zarówno termowizyjnych, jak i gazowych podczas rutynowych konserwacji w dowolnym miejscu i czasie. Ten przyrząd eliminuje konieczność oczekiwania na specjalne kontrole szczelności odbywające się raz lub dwa razy w roku - a co za tym idzie, pozwala uniknąć kosztów związanych z wypożyczeniem odpowiedniego sprzętu lub wynajęcie wykonawców. Dzięki temu prace konserwacyjne mogą być przeprowadzane w zależności od potrzeb, ograniczając ryzyko uszkodzenia instalacji. „Wykrywanie wycieków w urządzeniach elektroenergetycznych zawsze wiązało się z wykorzystaniem kosztownego sprzętu i przestojami w pracy urządzeń” - mówi Krzysztof Stoma, Field Marketing Manager, Fluke Europe B.V.- „Przyrząd Fluke Ti450 SF6 niezwykle ułatwia włączanie wykrywania

wycieków do rutynowych prac konserwacyjnych. Pozwala wykrywać usterki związane z nieszczelnością, dzięki czemu mogą one być usuwane w trakcie zaplanowanych przeglądów”. Model Ti450 SF6 z pistoletowym uchwytem znacznie ułatwia diagnostykę usterek, nawet w przypadku urządzeń napowietrznych lub znajdujących się w trudno dostępnych miejscach. Dzięki przyrządowi Ti450 SF6 można monitorować wycieki z większą częstotliwością, co pozwala na zaplanowanie konserwacji w dogodnym terminie, bez konieczności nieprzewidzianych przestojów. Wykrywacz wycieków może również służyć do sprawdzenia skuteczności naprawy. Kamera termowizyjna modelu Ti450 SF6 jest wyposażona w nagradzaną

technologię LaserSharp® Auto Focus, która zapewnia błyskawiczne ustawienie ostrości na pojedynczym celu, wykorzystując wbudowany dalmierz laserowy w celu precyzyjnego obliczenia i wyświetlenia odległości od wyznaczonego punktu. Technologia LaserSharp Auto Focus umożliwia technikom precyzyjne odczyty termowizyjne oraz wykrywanie gazu SF6 w odległości nawet 30 m od urządzenia, bez względu na położenie celu. Dzięki temu pomiary w strefach wysokiego napięcia i potencjalnie niebezpiecznych obszarach są bezpieczne. Przyrząd oferuje również technologię Fluke IR-Fusion®, która łączy ze sobą obrazy w świetle widzialnym i termowizyjne w celu uzyskania jednoznacznych informacji. Ustawiając stopień mieszania obrazów, technicy

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

NOWOŚCI mogą w łatwy sposób wykrywać, a następnie lokalizować dokładne miejsce wycieku gazu SF6. Model Ti450 SF6 jest dostarczany w twardej walizce z inteligentnym teleobiektywem 2x, uchwytem do statywu do mocowania na dowolnym standardowym statywie przemysłowym, okularem, kablem, wizjerem, akumulatorami i ładowarkami. Najważniejsze cechy kamery z detektorem wycieków gazu Ti450 SF6: yy Znajdowanie miejsca wycieku gazu SF6 bez konieczności wyłączania sprzętu yy Przycisk szybkiego włączania/wyłączania umożliwia błyskawiczne przełączanie między trybem detekcji gazu i trybem podczerwieni yy Rozdzielczość 320 x 240 pikseli w trybie detekcji gazu i w trybie podczerwieni; tryb SuperResolution zwiększa rozdzielczość do 640 x 480 pikseli (tylko w trybie podczerwieni) yy Rejestrowanie ostrych obrazów zarówno w trybie podczerwieni, jak i w trybie detekcji gazu przy użyciu funkcji automatycznego ustawiania ostrości LaserSharp® - wystarczy nacisnąć jeden przycisk yy Bezprzewodowa łączność między

kamerą i systemem Fluke Connect® ułatwia szybkie podejmowanie decyzji. Członkowie zespołu widzą te same dane i mogą współpracować ze sobą przy wykrywaniu problemów. Dostępna jest także możliwość zatwierdzania prac przed opuszczeniem miejsca, w którym przeprowadzana jest inspekcja. yy System notatek fotograficznych IR PhotoNotes™ umożliwia rejestrowanie obrazów cyfrowych przedstawiających szczegóły dotyczące sprzętu, np. numery seryjne i warunki otoczenia; istnieje też możliwość rejestrowanie dodatkowych informacji za pomocą funkcji notatek głosowych oraz zapisania ich wraz z obrazem yy Dzięki opcjonalnym obiektywom inteligentnym, które nie wymagają kalibracji, gdy przekłada się je między zgodnymi kamerami, można zobaczyć dodatkowe szczegóły yy Optymalizowanie obrazów, przeprowadzanie analiz, szybkie tworzenie dostosowanych do potrzeb raportów oraz eksportowanie obrazów w wybranym formacie przy użyciu oprogramowania komputerowego SmartView® wchodzącego w skład zestawu

yy Rejestrowanie wyraźnych i szczegółowych obrazów w podczerwieni, które są ostre w całym polu widzenia, za pomocą funkcji regulacji ostrości MultiSharp™ Focus yy Dzięki lekkiej obudowie o niewielkich wymiarach przyrząd łatwo mieści się w skrzynce z narzędziami Zapraszamy na www.fluke.pl n

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Nowe rozszerzenia platformy sprzętowej Smart Grid SPRECON®- E-T3 Sprecher Automation wprowadza nowe rozwiązania dla automatyki stacyjnej oraz inteligentnych sieci dystrybucji energii elektrycznej. Platforma SPRECON-E-T3 Smart Grid wzbogaciła się o nowe funkcje i rozwiązania, znacznie usprawniające działanie sieci inteligentnych, takie jak prezentowany w tym artykule zaawansowany cyfrowy kierunkowy sygnalizator zwarć SPRECON-EDIR

precher Automation oferuje sprawdzoną, innowacyjną, doskonałą technologicznie, zaawansowaną platformę SPRECON o modułowej budowie, do automatyki i zabezpieczania urządzeń stacyjnych na wszystkich poziomach napięć. Oprócz tradycyjnych zastosowań w obszarze automatyki stacyjnej, zabezpieczeń, telemechaniki i systemów SCADA, Sprecher Automation dostarcza nowoczesne i zaawansowane rozwiązania automatyki dla stale rosnącego obszaru dystrybucji, ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa i stabilności obsługi sieci. Dotyczy to szczególnie rozwiązań automatyki dla rozdzielni i stacji transformatorowych (inteligentnych stacji energetycznych), a także zarządzania zasilaniem od dostawców energii odnawialnej. Obok sprawdzonego systemu sterowania i nadzoru, SPRECON to również następujące serie urządzeń: yy SPRECON-E-C: wielofunkcyjne urządzenia automatyki yy SPRECON-E-P: zabezpieczenia i wielofunkcyjne urządzenia zabezpieczające i sterownicze yy SPRECON-EDIR: kierunkowy sygnalizator zwarć yy SPRECON-E-T3: kompaktowe moduły sterownicze Zaawansowany, w pełni cyfrowy sygnalizator zwarć SPRECON-EDIR znajduje zastosowanie zarówno w sieciach pracujących w układzie kompensacji prądu ziemnozwarciowego, jak też w sieciach z punktem zerowym uziemionym przez rezystor lub w sieciach izolowanych. EDIR wykorzystuje jednocześnie różne metody wykrywania kierunku zwarć, którym można nadać różne priorytety. Sygnalizator realizuje funkcje sygnalizacyjne, pomiarowe, statystyczne i sterowania umożliwiając przekazanie informacji o stanie nadzorowanych linii/kabli do systemu nadrzędnego lub telemechaniki. Można do tego wykorzystać protokół komunikacyjny i/lub obwody sygnalizacyjne. Szeroki zakres nastaw umożliwia stosowanie sygnalizatora w sieciach SN o dowolnym napięciu. Sygnalizator EDIR może być dostarczony jako urządzenie całkowicie autonomiczne, działające niezależnie lub jako karta rozszerzająca możliwości układu Smart Grid lub SHN (Self Healing Network) SPRECON-E-T3. W tym przypadku do komunikacji wykorzystywane są porty komunikacyjne i dowolny protokół stosowany w energetyce.

Rys.1. SPRECON-EDIR jako samodzielne urządzenie w standardowej obudowie z panelem sterowania, zg. z IEC 61554 (S x W x G = 96 x 48 x 90 mm)

Wszystkie urządzenia SPRECON-EDIR wykorzystują od strony komunikacyjnej i sterowniczej te same możliwości konfiguracyjne, które daje oprogramowanie SPRECON-E Designer. Funkcje dostępne jako kryterium wykrywania zakłócenia są dowolnie konfigurowalne co do czasów zadziałania, sygnalizacji i kasowania. Kasowanie może odbywać się automatycznie lub poprzez dowolną logikę, włącznie z kasowaniem z systemu nadrzędnego lub przycisku na panelach urządzenia czy rozdzielnicy. Funkcje wykrywania zakłócenia mogą pracować równolegle, a wybór, która funkcja ma pobudzić sygnalizację, jest dowolnie konfigurowalny. W zależności od różnych scenariuszy pracy rozdzielnicy, urządzenie samodzielnie lub zdalnie może przełączać banki nastaw. Sygnalizator można zaprogramować poprzez oprogramowanie zainstalowane na komputerze lub poprzez pamięć USB z przygotowanymi nastawami. W ten sam sposób można wymienić firmware urządzenia. Możliwe jest szybkie przygotowanie wszystkich nastaw na komputerze i późniejsze wgranie na obiekcie bez konieczności korzystania z komputera. EDIR ma wbudowany WEB serwer pozwalający na lokalne lub zdalne monitorowanie pracy urządzenia. Tak jak cała platforma urządzeń serii SPRECON, urządzenie umożliwia szyfrowanie interface’ów transmisyjnych, w tym sieciowych, jak i połączeń serwisowych. Dostęp poprzez WEB serwer jest zabezpieczony i szyfrowany, hasła i nazwy użytkowników przechowywane są w oprogramowaniu również w postaci zaszyfrowanej. Układ urządzeń EDIR jako element Smart Grid

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE lub SHN ma zintegrowany firewall, wbudowany IPsec/Open-VPN, różne systemy szyfrowania danych np. AES128, AES192, AES256, Blowfish, DES, 3DES, Camellia, IDE, odporność na skanery portów, ping flood, TCP-Syn flood, weryfikacja poprzez OpenVAS. Możliwości sterownicze urządzenia można rozszerzać poprzez karty wejść/wyjść. Urządzenie pracuje wtedy nie tylko jako sygnalizator zwarć ale również jako sterownik pola rozdzielnicy.

DANE TECHNICZNE

EDIR

Pomiar operacyjny U, I

√

P, Q, S, cos(φ)

√

Zliczanie zadziałań / statystyki

√

Irms

√

Metody stanów ustalonych cos(φ), sin(φ)

√

Metoda sektorowa 67N.Sx

√

Metoda admitancyjna

√

Metoda harmonicznych 3., 5., fx1, fx2, fx

√

Metoda stanów przejściowych qu2: ZF < 5 kΩ

√

qu4: ZF < 20 kΩ

√

Metoda powracających doziemień qui2: ZF < 5 kΩ

√

qui4: ZF < 20 kΩ

√

Metoda impulsów Rys. 2. Inteligentna stacja rozdzielcza z automatyką SPRECON-E-T3 i kierunkową sygnalizacją zwarć SPRECON-EDIR

W skład dostawy urządzenia wchodzą: yy przekładnik prądowy lub przetwornik niskosygnałowy z ramką montażową do mocowania na kablu sieci SN, wejścia napięciowe (opcja) yy jednostka główna EDIR w obudowie do montażu na szynie DIN lub do montażu zatablicowego, yy sygnalizator świetlny do zamocowania w dowolnym miejscu, np. na zewnętrznej ścianie budynku, w miejscu dobrze widocznym. n

DANE TECHNICZNE (WYPOSAŻENIE SPRECON- EDIR) Obwody napięciowe Niskosygnałowe 100 V Obwody prądowe Niskosygnałowe Adapter na 1 A / 5 A Wejścia binarne Przekaźniki RS485 Modbus / IEC 60870-5-103/-104 / DNP3.0 USB 2.0 HS Ethernet 100 Mbit/s Napięcie zasilania (18..75 VDC, 26..160 VDC, 220 VAC/VDC)

50 Hz symetryczne / asymetryczne

√

Analiza zespolona > Przekompensowanie nie wymagane

√

Metoda szybkich impulsów

√

Metoda admitancyjna różnicowa

√

Sygnalizowanie kierunku zwarcia

√

Pamięć obwodu napięciowego

Lokalizacja zwarcia

√

IDMT

√

Funkcja kierunkowa DT (2 stopnie)

√

Ustalanie priorytetów

√

Operacje logiczne

√

DANE TECHNICZNE 4 √ √ 4 √ opcja 2+4 2+4 2 √ √ √ √

EDIR

Rejestr zdarzeń

√

Lista ostatnich zdarzeń >20

Synchronizacja czasu poprzez protokół

√

Pamięć zapisu: 10 MB

Zapis danych

√

Rejestrator zakłóceń, zapis zależny od karty

2/4/8 kHz

SD, zaawansowana konfiguracja

√

Aktualizacja oprogramowania

√

z pamięci USB

√

poprzez Ethernet

√

Konfiguracja

√

Webserver online/offline

√

SPRECON-E Service

√

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Mierniki serii MPI Każdy elektryk-pomiarowiec staje w pewnym momencie swojej pracy zawodowej przed koniecznością wyboru odpowiedniego dla siebie miernika. Przyrząd pomiarowy to niezbędne narzędzie, które powinno posiadać nie tylko pożądane funkcje, ale również pracować w odpowiednim zakresie pomiarowym. Ważne jest także, aby miernik był sprawdzony i posiadał wystawione certyfikaty, potwierdzające jego sprawność techniczną.

orma PN-HD 60364-6:2008 zawiera zapisy określające rodzaje wymaganych badań, którym należy poddać instalację elektryczną. Najpowszechniej takie badania wykonuje się dla instalacji odbiorczych, stąd też zdecydowana większość pomiarowców skłania się ku przyrządom uniwersalnym. W ofercie SONEL S.A. tę grupę urządzeń reprezentują mierniki serii MPI. Przyrządy te umożliwiają przeprowadzenie wszystkich wymaganych normą rodzajów pomiarów. Podstawowe różnice pomiędzy tymi przyrządami można wskazać przez porównanie miernika MPI-520 z kolejnymi modelami. Wersja podstawowa miernika MPI-520 pozwala na wykonanie następujących pomiarów: yy impedancji pętli zwarcia – dokładny pomiar również w obwodach z wyłącznikami RCD, yy parametrów wyłączników RCD, yy rezystancji izolacji, yy rezystancji uziemienia metodą techniczną, yy ciągłości połączeń ochronnych i wyrównawczych. Możemy również skorzystać z funkcji jednofazowego wskazania prądu, napięcia, mocy i cosφ oraz testu kolejności faz. Model MPI-525 dodatkowo umożliwia badanie rezystancji izolacji napięciem 2500V. Najbardziej zaawansowane w tym segmencie mierniki MPI-530 i MPI530 IT posiadają rozbudowane funkcje pomiaru rezystancji uziemienia metodą techniczną 3p, 3p+cęgi, cęgi C-3 i N-1 bez sond pomocniczych. Możliwy jest też pomiar rezystywności gruntu, przydatny szczególnie dla osób, budujących układy uziemiające. Na szczególną uwagę zasługuje rozbudowana pamięć o strukturze

drzewiastej, pozwalająca na pełen opis prowadzonych badań, co znakomicie upraszcza i skraca czas tworzenia dokumentacji po wykonanych pomiarach. Każdy miernik w standardzie otrzymuje certyfikat kalibracji, a na życzenie (jako usługa dodatkowa lub kolejne badanie) może być przeprowadzone wzorcowanie. Ważność certyfikatu czy też świadectwa wzorcowania nie jest określona w żadnych przepi-

sach, jednak zwyczajowo przyjmuje się, że wynosi ona 13 miesięcy i takie jest zalecenie producenta. Więcej na temat ustalania terminów kolejnych badań można znaleźć w międzynarodowym dokumencie ILAC-G24. Wybór miernika uniwersalnego wydaje się być z oczywistych powodów bardzo kuszący. Jak wcześniej wspomniano jest to doskonała propozycja dla osób, wykonujących pomia-

Rys. 1. Miernik MPI-530 i akcesoria

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

ry w sieciach odbiorczych. Sieci rozdzielcze i przemysłowe wymagać będą jednak innych rozwiązań. Wynika to przede wszystkim z faktu, że mierzone wartości np. impedancji pętli zwarcia będą znacznie niższe w sieciach rozdzielczych niż te, które spotykamy w sieciach odbiorczych, i w większości przypadków mierniki uniwersale nie będą obejmowały ich swoim zakresem. Minimalną wartością impedancji możliwą do zmierzenia dla mierników MPI jest 0,13Ω. Wszystkie badania poniżej tej wartości muszą być wykonywane już miernikiem MZC-310s, którego zakres pomiarowy rozpoczyna się od 7,2 mΩ. Podobnie jest z pomiarem rezystancji izolacji. O ile dla obwodów odbiorczych możemy poprzestać na stwierdzeniu, że wartość mierzona jest większa od 1MΩ (w większości przypadków mierniki MPI wskazują przekroczenie zakresu i dla 500V wskazują >2000MΩ), to w liniach kablowych czy też silnikach, musimy zmierzyć wartość rzeczywistą rezystancji izolacji chociażby po to, by móc określić współczynnik absorpcji lub w przyszłości

sprawdzić, przy kolejnych badaniach, czy rezystancja izolacji się degraduje czy nie. W przypadku badania rezystancji uziemień o charakterze odgromowym możemy być zmuszeni do przeprowadzenia badania metodą udarową, którą posiadają jedynie zawansowane mierniki do uziemień. Podsumowując, wybór miernika musi być poprzedzony gruntownym przemyśleniem tego, w jakich obszarach będziemy wykonywać najwięcej badań. Możliwość zastosowania przyrządu pomiarowego jest determinowana przez jego zakres pomiarowy. Warto zatem pamiętać, że mierniki uniwersalne będą mogły być stosowane w instalacjach odbiorczych, ale do pomiarów w przemyśle i energetyce należy wybierać raczej przyrządy pojedyncze, specjalizowane o szerszych zakresach. Na szczęście oferta SONEL S.A. obejmuje bardzo szeroki asortyment mierników, który zaspokoi potrzeby wszystkich pomiarowców. Kluczowe pozostaje zatem jedynie określenie własnych potrzeb w tym zakresie. Roman Domański n

Sonel

0 0 5 1 LKZ

tor kabli dziemnych a z i l a k o L uktur po r t s a r f n i i

• skuteczna lokalizacja • precyzyjne wskazania • lekki i łatwy w obsłudze Rys. 2. Miernik MZC-310s

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

sonel.pl 21

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Schneider Electric z nową serią przekaźników Zelio Schneider Electric wprowadził nową serię przekaźników Zelio, w skład której wchodzą przekaźniki elektromechaniczne, kontroli i monitorowania, czasowe oraz półprzewodnikowe. Cztery nowe rodzaje przekaźników zostały zaprojektowane tak, aby sprostać wymaganiom najbardziej zaawansowanych aplikacji.

owa seria Zelio to rodzina czterech produktów: Zelio RXG, Zelio RM22/35, Zelio RE22 oraz Zelio SSP1 & SSP1.S. Przekaźniki z nowej serii zostały wyposażone w nowe rozwiązania, w tym m.in.: zamykany przycisk testowy, wskaźniki LED, dostęp do dokumentacji dzięki kodowi QR czy prowadzenie diagnostyki z wyjściem sygnałowym.

Zelio RM22/35

Zelio RXG

Zelio RE22

Pierwszy na rynku przekaźnik elektromechaniczny z jednostopniowym, zamykanym przyciskiem testowym. Wyprodukowany w zgodzie z założeniami ekologicznymi, może wytrzymać 100 000 cykli, obsługując napięcia do 110VDC i 230VAC.

Przekaźnik kontroli został wyposażony w innowacyjny wskaźnik LED oraz przycisk diagnostyczny. Oferuje ułatwiony dostęp do dokumentacji dzięki kodowi QR. Dodatkowo jego wytrzymałość i odporność zgodna jest z międzynarodowymi certyfikatami i normami. Służyć może, jako wielofunkcyjny przekaźniki kontroli zasilania, poziomu cieczy czy częstotliwości. To kompaktowy przekaźniki czasowy wyposażony we wskaźnik LED oraz przycisk diagnostyczny. Oferuje ułatwioną instalację i obsługę przy zwiększonej wydajności energetycznej. Przystosowany do zastosowania w wielu aplikacjach maszynowych, budyn-

kowych, oraz w segmencie wodnym i HVAC.

Zelio SSP1 & SSP1.S

Przekaźnik półprzewodnikowy z funkcją inteligentnej diagnostyki. Zapewnia prostotę montażu oraz bezpieczeństwo dzięki teleskopowemu zaciskowi śrubowemu. Oferuje funkcję inteligentnej diagnostyki z wyjściem sygnałowym, która pozwala na natychmiastowe rozwiązywanie problemów i skraca czas postoju maszyny. Wykonania Slim, umożliwiają modułowe montowanie na szynę DIN lub na panel. Więcej informacji o nowych produktach Zelio można uzyskać na stronie: http://www.schneider-electric.pl n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Nowe rozwiązania w bezpiecznych systemach elektroenergetycznych „Postępująca w energetyce integracja źródeł odnawialnych i wprowadzanie technologii Smart Grid wymaga implementacji standardów obejmujących nie tylko bezpieczeństwo eksploatacji i dostaw energii, ale także ochronę informacji i obronę systemu przed ewentualnym atakiem. Podstawową rolę w tym zakresie pełnią odpowiednio zabezpieczone urządzenia i protokoły komunikacyjne”. Powyższym zdaniem rozpoczęliśmy ubiegłoroczny artykuł, zatytułowany „BEZPIECZEŃSTWO W ROZPROSZONYM SYSTEMIE ELEKTROENERGETYCZNYM”, zamieszczony w Urządzeniach dla Energetyki [1], w którym przedstawiliśmy zasady i normy dotyczące tworzenia bezpiecznych, rozproszonych systemów elektroenergetycznych. Postęp w tej dziedzinie jest tak duży, że zaledwie w ciągu roku pojawił się szereg istotnych, nowych rozwiązań. Nawiązując zatem do zagadnień omówionych we wspomnianym opracowaniu, chcielibyśmy pokazać nowości dotyczące bezpieczeństwa, które cechują aplikacje obecnie wdrażane w systemach elektroenergetycznych.

Bezpieczeństwo w energetyce Omawiając bezpieczeństwo w energetyce, należy odnieść je do dwóch obszarów, umownie określanych angielskimi pojęciami „safety” i „security”. Pierwszy z nich odnosi się do bezpieczeństwa rozumianego w kontekście bezpiecznego użytkowania, pewności, niezawodności, przewidywalności, które możemy określić mianem bezpieczeństwa funkcjonalnego. W tym zakresie skoncentrujemy się na nowym rozwiązaniu w systemach monitorowania sprzętu pierwotnego, dotyczącym transmisji w tak zwanym protokole PRP (ang. Parallel Redundancy Protocol) [2], zaprojektowanym we wdrażanych obecnie w naszym kraju rozproszonych systemach monitorowania stanu transformatorów blokowych. Inne elementy składają się na bezpieczeństwo „security”, rozumiane w kontekście tajności, praw dostępu do danych i procedur, szyfrowania informacji, ochrony systemów przed nieuprawnionym dostępem czy nawet obrony przed ingerencją przestępczą, które możemy łącznie określić jako ochrona przed róż-

nego rodzaju zagrożeniami. Dla osiągnięcia tak rozumianego bezpieczeństwa stosuje się rozwiązania wbudowane w architekturę systemu, takie jak serwery centralnego zarządzania (DM), serwery centralnego uwierzytelniania i autoryzacji RADIUS, TACACS+ oraz serwer walidacji i odnawiania certyfikatów bezpieczeństwa. Ostatnio rozszerzone zostały wymagania odnośnie zarządzania systemem, dotyczące zabezpieczenia integralności konfiguracji urządzeń, wymiany oprogramowania i instalacji nowych urządzeń IED – są one szerzej omówione w dalszej części artykułu. Nowe rozwiązania, dotychczas stosowane na przykład w laptopach, pojawiły się w układach IED, będących elementami rozproszonych systemów sterowania i akwizycji danych. Opierają się one o tak zwane sprzętowe układy TPM (ang. Trusted Platform Module). Wymagania bezpieczeństwa w energetyce dotyczą nie tylko architektury systemów centralnych; przenoszą się także na architekturę i zasady działania urządzeń IED, realizujących funkcje sterująco-pomiarowe i zabezpieczeniowe w elektroenergetyce. Jest to jak najbardziej zrozumiałe, gdyż te urządzenia są sieciowo połączone w systemy bardzo rozległe obszarowo. Można sobie wyobrazić czarny scenariusz, w którym celowe zaburzenie pracy ważnego urządzenia IED doprowadza do blackoutu na wielkim obszarze. Nowości w tym zakresie obejmują stosowanie wspomnianych układów TPM w nowych konstrukcjach bezpiecznych sterowników polowych.

Systemy monitoringu z transmisją PRP Środkiem poprawy bezpieczeństwa funkcjonalnego są systemy monitoringu sprzętu pierwotnego. Takie systemy są wdrażane w Elektrowniach Opole, Ja-

worzno i Turów do monitorowania pracy transformatorów blokowych. Składają się one z wielu inteligentnych urządzeń, monitorujących kilka lub nawet kilkanaście jednostek transformatorowych i przekazujących dane do kilku serwerów danych. W tych systemach wprowadzono szereg nowych rozwiązań, zwiększających pewność ich działania i użyteczność - dotyczących połączenia systemu monitoringu z systemem DCS (ang. Distributed Control System) czyli systemem sterowania elektrownią. Obecnie nie neguje się już celowości takich połączeń, np. z powodu nadmiaru informacji kierowanych do systemów dyspozytorskich, a wręcz dodatkowo wprowadza się wymóg organizacji tej łączności w standardzie PRP. W przykładowej strukturze, przedstawionej na rysunku 1, dane z urządzeń monitorujących są przekazywane do koncentratora danych poprzez przełącznik sieciowy. Z koncentratora danych są one dalej wysyłane jednym kanałem sieciowym w sieci A i drugim kanałem w sieci B do serwera systemu DCS. Serwer sprawdza poprawność obu ramek danych. Jeśli obie ramki są poprawne, to jedna z nich jest odrzucana. Jeśli jedna z ramek jest niepoprawna lub jej brak, to przyjmowana jest druga ramka. Załóżmy, że wskaźnik MTBF dla urządzeń toru transmisji A oraz toru transmisji B wynosi 10 lat. Zgodnie z definicją wskaźnika MTBF (ang. Mean Time Between Failure), którego omówienie można znaleźć w literaturze [3], jego wartość wskazuje, że najprawdopodobniej dany tor transmisji ulegnie awarii w przeciągu 6,7 lat . Gdzie więc to zwiększenie pewności transmisji? Otóż zwróćmy uwagę, że równocześnie pracują dwa kanały i niezbyt wysoki wskaźnik MTBF dla pojedynczego kanału przekłada się na bardzo wysoki wskaźnik MTTF (ang. Mean Time To Failure) [3,] wynoszący w tym przypad-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE ku 30 lat dla obu kanałów, w których dane są transmitowane. Wartość MTTF wynosząca 30 lat oznacza, że prawdopodobieństwo wystąpienia pierwszej awarii transmisji wynosi około 20 lat. Powyższe parametry nie oznaczają, że błąd transmisji lub awaria w ogóle nie wystąpi; dzięki PRP uzyskujemy jednak trzykrotne zwiększenie pewności działania, stosując standardowe urządzenia, czyli nie zwiększając znacząco kosztów instalacji. Standard ten bardzo poprawia pewność transmisji danych. Należy zatem przypuszczać, że wymaganie tej struktury transmisji zostanie przeniesione do systemów stacyjnych, a także typowych systemów rozproszonych, funkcjonujących w „głębi sieci”. Takie systemy obsługują małe rozdzielnie, farmy wiatrakowe, biogazownie i inne komponenty inteligentnej sieci.

Rys.1. Struktura PRP w jednym z aktualnie wdrażanych systemów monitoringu transformatorów

Środowisko centralnego zarządzania systemem W nowo projektowanych bezpiecznych strukturach zarządzania systemami rozproszonymi, pokazanymi na rysunku 2, przyjmuje się, że środowisko centralnego zarządzania systemem powinno składać się z szeregu powiązanych ze sobą serwerów lub usług. Podstawowe elementy tej struktury to serwer centralnego zarządzania DM, serwer autentykacji centralnej RADIUS oraz serwer SysLog. Zakłada się, że to środowisko powinno posiadać strukturę podstawową i strukturę rezerwową, pracującą w rezerwie gorącej, obudowaną szeregiem dodatkowych, poniżej omówionych usług. Dzięki zastosowaniu serwera DM, można w bezpieczny sposób aktualizować oprogramowanie i konfigurację jednocześnie wielu urządzeń. Ważnym elementem bezpieczeństwa w zakresie zdalnej wymiany oprogramowania jest zapewnienie integralności i autentyczności wymienianego firmware’u, czyli wewnętrznego, fabrycznego oprogramowania urządzeń. Środkiem do tego jest stosowanie podpisu cyfrowego, gwarantującego autentyczność źródła pochodzenia oraz brak nieuprawnionej modyfikacji wymienianego oprogramowania. Dobrą praktyką bezpieczeństwa, w przypadku stosowania kryptografii asymetrycznej oraz Infrastruktury Klucza Publicznego (ang. PKI – Public Key Infrastructure) jest stosowanie rozwiązań służących do walidacji certyfikatów w czasie rzeczywistym OCSP (ang. Online Certificate Status Protocol) oraz

Rys.2. Struktura bezpiecznego systemu rozproszonego

automatycznego odnawiania certyfikatów bezpieczeństwa SCEP (ang. Simple Certificate Enrollment Protocol ). Przykładem wykorzystania serwera SCEP może być niniejszy scenariusz pracy urządzenia obiektowego IED w rozproszonym systemie akwizycji danych i sterowania: Przy pierwszym uruchomieniu IED tunel VPN bazuje na certyfikatach wystawionych przez producenta. Wtedy, dzięki odpowiedniej polityce bezpieczeństwa, IED ma ograniczony dostęp i może połączyć się jedynie z serwerem wymiany certyfikatów SCEP. Po pobraniu certyfikatów wystawionych przez klienta tunel VPN jest zestawiany ponownie przy użyciu nowych certyfikatów. Od tej pory IED uzyskuje dostęp do innych zasobów systemu. Może połą-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

czyć się między innymi do serwera centralnego zarządzania w celu pobrania nowego firmware’u lub przeznaczonej dla niego docelowej konfiguracji.

Architektura bezpiecznego sterownika W ubiegłym roku w MIKRONICE wdrożono szereg nowych rozwiązań, które zaowocowały opracowaniem architektury bezpiecznego sterownika, prezentowanej na rysunku 3. W „bezpiecznym sterowniku” wszystkie protokoły komunikacyjne są zabezpieczone zgodnie ze standardami określonymi w grupie norm IEC 62351 [4,5]. Współpraca z siecią LAN i WAN jest obwarowana wbudowanym firewallem z bezpieczną komunikacją w tunelu VPN IPsec i war-

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE stwą szyfrowania TLS. Bezpieczny sterownik musi także posiadać wbudowane usługi, umożliwiające wymianę certyfikatów za pomocą serwera SCEP. Bezpieczeństwo zdecydowanie poprawia wbudowanie układów TPM (ang. Trusted Platform Module) w strukturę urządzeń realizujących odpowiedzialne funkcje w energetyce, takich jak sterowniki polowe, zabezpieczenia, sterowniki chłodzenia, sterowniki reklozerów i inne IED. Podstawą tego rozwiązania jest bezpieczny, sprzętowy układ przechowywania danych poufnych. W module TPM możemy przechowywać klucze prywatne oraz innego rodzaju poświadczenia – jest to idealny „sejf”, w którym możemy trzymać klucze zaszyfrowanych danych lub klucze, które wykorzystujemy między innymi do podpisywania danych oraz szyfrowania komunikacji. Klucze prywatne, przechowywane w układzie, nigdzie nie są wysyłane. Dzięki temu ich przechwycenie jest praktycznie niemożliwe. Tegoroczną nowością w rozwiązaniach MIKRONIKI jest wersja sterownika SO-52v21, sukcesywnie wdrażana dla jednego z operatorów systemu elektroenergetycznego, funkcjonującego na rynku holenderskim, w której są zaimplementowane omówione powyżej mechanizmy bezpieczeństwa.

Co w przyszłym roku? Obserwując szybki rozwój technologii związanych z bezpieczeństwem, można być pewnym, że doprowadzi to do kolejnego przełomu w konstrukcji urządzeń IED i systemów informatycznych stosowanych w energetyce, podobnie jak nastąpiło to w przypadku upowszechnienia komunikacji światłowodowej i Internetu. Rok temu pisaliśmy o tej ewentualności w trybie przypuszczającym, a już dziś wprowadzanie odnośnych procedur bezpieczeństwa stało się obligatoryjne. Specyfikacje techniczne dla IED instalowanych w różnego rodzaju stacjach energetycznych w Europie Zachodniej, a także i w naszym kraju, obecnie już dokładnie precyzują wymagane środki i procedury bezpieczeństwa. Wdrażanie bezpiecznych technologii wymaga jednak większych kosztów. Wystarczy przeanalizować stosunek zasobów bezpiecznego sterownika, pokazanego na rysunku 3, wykorzystywanych dla typowych funkcji akwizycji danych

Rys.3. Wewnętrzna architektura bezpiecznego sterownika SO52v21

i sterowania, do zasobów, z których korzystają funkcje bezpieczeństwa, w tym choćby nowe układy TPM. Zatem przed konstruktorami i twórcami oprogramowania stoi sporo nowych, poważnych wyzwań, wynikających z potrzeby stosowania dużo większych zasobów pamięci, procesorów o większej wydajności oraz implementacji nieporównanie bardziej złożonych algorytmów. Większe koszty będą wynikać z konieczności zapewnienia dotychczasowej – a może i nowej funkcjonalności urządzeń i właściwego zarządzania infrastrukturą bezpieczeństwa, tworzoną przez klucze kodowania, hasła, prawa dostępu czy bezpieczne protokoły transmisji. Nowe wyzwania, które należy podjąć i rozwiązać, dotyczą zdalnego

i lokalnego serwisowania urządzeń z uwzględnieniem bezpiecznego zarządzania zasobami. W procesie wdrażania bezpieczeństwa funkcjonalnego i bezpieczeństwa „security” bardzo ważne staje się stosowanie środków i metod zgodnych z normami. Dopuszczenie dedykowanych rozwiązań fabrycznych wyeliminuje kompatybilność i wymienność urządzeń, co szybko doprowadzi do praktyk monopolistycznych producentów sprzętu i oprogramowania – i w efekcie bezpieczeństwo przestanie być bezpieczne, co najmniej w ujęciu ekonomicznym. Wiesław Gil, Marek Sztraube MIKRONIKA n

Literatura

[1] W. Gil, M. Sztraube „Bezpieczeństwo w rozproszonym systemie elektroenergetycznym”, Urządzenia dla Energetyki, nr 5/2016 [2] IEC 62439-3:2016, “Industrial communication networks. High availability networks – part 3: Parallel Redundancy Protocol (PRP) and High Availability Seamless Redundancy (HSR)” [3] epsma.org, “Guidelines to Understanding Reliability Prediction” EPSMA report, 13 Oct. 2004 [4] IEC 62351 parts 1-8, “Power systems management and associated information exchange – Data and communications security” [5] IEC 60870-5-7 “Telecontrol equipment and systems: Transmission protocols - Security extensions to IEC 60870-5-101 and IEC 60870-5-104 protocols (applying IEC 62351)”

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

OFERTA DLA ROZDZIAŁU ENERGII NISKIEGO NAPIĘCIA GI M Y N A TA R Z A P R A SZ A E N E R G E TA B NIA 12-14 WRZEŚ

- HAL A N S TO IS KO 13

ZAKRES : • Bezpieczniki cylindryczne, Modulostar® • Bezpieczniki NH, D0 • Multivert®, Multibloc® • Rozłączniki bezpiecznikowe Linocur® • Ograniczniki przepięć • Rozłączniki izolacyjne • Bloki rozdzielcze FSPDB

E P. M E R S E N .CO M

9509 MERSEN Stand Energetab 2017 AP 205x295 PL.indd 1

01/08/2017 14:04

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Mierniki elektryczne z wbudowanymi kamerami termowizyjnymi w pakiecie W instalacjach elektrycznych prawidłowe zdiagnozowanie problemów, zanim przerodzą się w faktyczne zagrożenia, ma nieocenioną wartość. Jednym z urządzeń, które elektrykom przydają się szczególnie często, jest kamera termowizyjna. Jej szybkość i łatwość obsługi powodują, że jest to nieodzowne narzędzie dla specjalistów z tej branży.. Najnowsza oferta mierników elektrycznych Flira jest wyposażona w kamery termowizyjne a pomiary mogą być naprowadzane przez podczerwień.

pieczny sposób zagrożenia i nierozpoznane jeszcze problemy. Dokonane spostrzeżenia można potwierdzić, korzystając z dokładnego pomiaru natężenia i napięcia prądu oraz odczytu temperatury w punkcie centralnym wyświetlacza. Wąskie cęgi ułatwiają dostęp, a dzięki niewielkim rozmiarom urządzenia można je z łatwością nosić w tylnej kieszeni spodni, aby korzystać z termowizji dosłownie wszędzie. FLIR CM174 szybko staje się ulubionym narzędziem do identyfikacji i rozwiązywania problemów elektrycznych.

Pirometr graficzny TG165 firmy FLIR

z pomiarem w punkcie wypełnia lukę między pirometrami i kamerami termowizyjnymi FLIR. Dzięki wyposażeniu w mikrodetektor termiczny Lepton® firmy FLIR urządzenie TG165 pozwala na dostrzeganie źródeł ciepła i wybór miejsca niezawodnego pomiaru. TG165 znajduje zastosowanie w miejscach jednorodnej temperaturze, m.in. w kontrolach HVAC, może też służyć do lokalizowania gorących punktów w rozdzielniach elektrycznych. TG165 jest przeznaczony głównie do kontroli instalacji elektrycznych w budynkach. Elektrycy wykorzystują go do znajdowania rozgrzanych punktów w szafach elektrycznych i skrzynkach przełącznikowych. TG167 generuje obrazy o wyższej jakości, ponieważ kamera jest zoptymalizowana pod kątem pomiaru obiektów w wąskim polu widzenia (25° w poziomie).

FLIR DM90 Multimetr TRMS z termoparą typu K Rys. 1 Termowizyjny miernik cęgowy FLIR CM174

Termowizyjny miernik cęgowy FLIR CM174

600A AC/DC z funkcją IGM to pierwszy miernik cęgowy wyposażony w moduł termowizyjny, co umożliwia szybką identyfikację problemów, których nie można dostrzec za pomocą standardowego miernika cęgowego. Dzięki zastosowaniu technologii pomiaru naprowadzanego za pomocą podczerwieni (Infrared Guided Measurement – IGM) miernik CM174 wizualnie wskazuje dokładną lokalizację potencjalnego problemu elektrycznego, identyfikując w bez-

DM90 to przystępny cenowo cyfrowy miernik wielofunkcyjny z pomiarem rzeczywistej wartości skutecznej i termoparą typu K. Jest to idealne narzędzie dla elektryków, serwisantów i specjalistów z branży elektrycznej. DM90 wyposażono w szereg przydatnych funkcji, takich jak pomiar przy niskiej impedancji (LoZ), tryb do badania napędów z przemiennikami częstotliwości (Variable Frequency Drive – VFD) i możliwość pomiaru prądu na poziomie µA. Niezawodne odczyty pomagają w diagnozowaniu usterek i naprawie szerokiej gamy układów elektrycznych i elektronicznych. DM90 jest fabrycznie testowany i kalibrowany. Przy przestrzeganiu zasad prawidłowej eksploatacji będzie dobrze służył przez długie lata.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

Rys. 2 Pirometr graficzny TG165 firmy FLIR

Rys. 3 FLIR DM90 Multimetr TRMS z termoparą typu K

Kupując w zestawie 3 mierniki FLIR w Euro Pro Group oszczędzasz nawet 20%

Zapytaj o specjalną ofertę na www.europro.com.pl cena za 3 mierniki nie przekracza wartości środka trwałego. Autoryzowany Dystrybutor kamer termowizyjnych FLIR Euro Pro Group ul. Jałowcowa 1 58-200 Dzierżoniów Tel. 695 763 265 Miłosz Kałuża mkaluza@europro.com.pl www.europro.com.pl n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Metody usuwania osadów eksploatacyjnych – wybrane zagadnienia Jednym z warunków bezpieczeństwa pracy i eksploatacji obiegów wodnoparowych oraz urządzeń przykotłowych jest utrzymanie odpowiedniej czystości powierzchni ogrzewalnych. Odkładające się na wewnętrznych powierzchniach zanieczyszczenia oraz osady powstałe w trakcie eksploatacji powodują drastyczne pogorszenie wymiany ciepła, wspomagają procesy korozyjne na powierzchniach grzewczych oraz zmniejszają żywotność rur kotłowych. W efekcie istnieje konieczność okresowego usuwania gromadzących się osadów w procesach chemicznego czyszczenia [1]. Chemiczne czyszczenie urządzeń energetycznych Kotły energetyczne Czystość wewnętrznych powierzchni części ogrzewalnych oraz zagrożenia wynikające z nieprzestrzegania reżimów pracy kołów są kluczowym zagadnieniem w zrozumieniu powodów awarii oraz przerw w pracy bloków energetycznych. Zdarzenia w postaci nieciągłej pracy bloków podczas uruchamiania powodują konsekwencje występowania bardzo dużych naprężeń oraz wydłużeń względnych. Zdolność korozyjnego oddziaływania wody kotłowej w połączeniu z tego typu zdarzeniami prowadzi do pękania warstwy magnetytowej [1]. Silnie przylegająca do metalu warstewka magnetytu jest niezbędna do zahamowania dalszej agresji wody względem metalu. Nawet najpoprawniejszy rozruch kotła stanowi dla układu oraz jego elementów obciążenie termiczne, jak również mechaniczne. Przyczynami powstawania osadów na wewnętrznych powierzchniach rur mogą być: yy duża częstotliwość uruchamiania, yy zbyt krótki okres pomiędzy uruchomieniem i odstawieniem kotła, yy zakłócenia w procesie spalania, yy zasilanie kotłów wodą o zbyt niskiej temperaturze, yy zbyt duże obciążenia cieplne oraz mała prędkość przepływu czynnika, yy odbiegająca od norm jakość wody zasilającej i dodatkowej. Usunięcie osadów z wewnętrznych powierzchni obiegu wodno-parowego odparowalnika staje się koniecznością, gdy

wskutek niedostatecznego odprowadzenia ciepła ulegają uszkodzeniu pojedyncze rury lub występuje wzrost spadku ciśnień, względnie wzrost temperatury ścianki rur. Powyższe kryteria oraz ilość osadu w g/m2 stanowią główną przyczynę uszkodzenia rur [1]. Znaczenie procesów zwiększających efektywność pracy obiegów wodno-parowych bloków energetycznych niezależnie od ich wielkości, jako możliwość szybkiego uzyskania czystej pary do napędzania turbiny, nie podlega dyskusji. Oprócz relatywnie szybkiego wykonania, a także korzyści ekonomicznych należy pamiętać, iż w wyniku dokonywania w/w operacji zostaje zapoczątkowane tworzenie ochronnych warstewek powierzchniowych w obszarze niższych temperatur oraz dobrej warstewki ochronnej w obszarze temperatur powyżej 230°C. Ochrona ta pozwala na przedłużenie żywotności obiegów poprzez zahamowanie korozji oraz utrudnieniu przylegania i tworzenia nowych osadów [1]. Chemiczne czyszczenie kotłów eksploatowanych ogranicza się, z pewnymi wyjątkami, do odparowalnika. Rzadko kiedy zabiegiem tym obejmuje się: podgrzewacze wysokoprężne, podgrzewacz kotłowy i przegrzewacze pary. W tabeli 1 przedstawiono wytyczne dla chemicznego czyszczenie rur ekranowych. Istnieje wiele metod chemicznego czyszczenia parowników kotłów – niektóre z nich wymagają rozbudowanej instalacji pomocniczej, ale cechują się wysoką skutecznością. Inne nie wymagają rozbudowanej instalacji pomocniczej kosztem niższej skuteczności procesu. Wiadomym jest, że kluczowym kryte-

rium doboru odpowiedniej metody czyszczenia oraz zastosowania kąpieli chemicznej jest skład osadu. Niemałe znaczenie przy doborze technologii oczyszczania ma typ kotła, budowa geometryczna parownika, możliwości odprowadzenia odpadów z procesu oraz wiele innych czynników [2]. Skład osadów na wewnętrznych powierzchniach parowników kotłów w większości przypadków składa się ze związków żelaza oraz miedzi. W kotłach pracujących na niższych parametrach spotyka się również związki wapnia i magnezu oraz związki krzemionki. Dlatego też bazą kąpieli kwasującej jest kwas solny. W zależności od składu i ilości osadu stosuje się kąpiele o niskim stężeniu kwasu (5 do 7%) lub wyższym stężeniu (ok. 20%) – szczególnie jest to stosowane przy dużym udziale związków miedzi w osadzie. Jako substancje wspomagające kwas solny stosuje się kwas fluorowodorowy lub kwaśny fluorek amonu. Obecnie, gdy jednym z głównych kryteriów decydujących o wykonaniu procesu chemicznego czyszczenia kotła jest cena wykonania tego procesu, należy skupić się na metodach o niskich kosztach instalacji pomocniczej, a jednocześnie gwarantujących wysoką skuteczność. Dość popularną i skuteczną okazała się metoda chemicznego czyszczenia polegająca na wykorzystaniu kompaktowych stanowisk do dozowania i chemicznego czyszczenia. Rozwiązanie takie minimalizuje koszty instalacji pomocniczej, z reguły wymaga jedynie niewielkich przeróbek w kotle takich

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

8,6–12,4

12,4–17,9 Kocioł walczakowy

Podkrytyczny kocioł przypływowy

Nadkrytyczny kocioł przypływowy

status

[g/m2]

Combustion Engineering

Czysty

<150

Umiarkowanie czysty

150–400

150–250

Zanieczyszczony

>400

>250

Babcock & Wilcox

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Ciśnienie robocze [MPa]

Nie wymaga czyszczenia

<100

Rozważyć czyszczenie

100–120

Czyścić

>120

<100

<70

<50

<40

100–300

70–230

50–150

40–140

>300

>230

>150

>140

Źródło

Typ kotła

EPRI

Nie wymaga czyszczenia Rozważyć czyszczenie Czyścić

12,4–17,9

17,9–22,0

>22,0

Tabela 1. Wytyczne dla chemicznego czyszczenie rur ekranowych (źródło: ENERGOPOMIAR)

jak: dospawanie odpowiednich króćców do wprowadzania i wyprowadzania roztworów z kotła oraz podłączenie wody napędowej. W praktyce w zależności od usytuowania króćców instalacja pomocnicza ogranicza się maksymalnie do kilku metrów rurociągu DN 50÷60 zakończonych połączeniem kołnierzowym. W takim rozwiązaniu większość podłączeń odbywa się przy użyciu chemoodpornych węży o odpowiednich średnicach. Zastosowane w instalacjach kompaktowych pompy pozwalają na szybkie wprowadzanie kąpieli chemicznych do parowników kotłów [2]. Zazwyczaj instalacja kompaktowa pozwala na wprowadzenie do parownika kotła wodnych roztworów wieloskładnikowych, najczęściej składających się z zainhibitowanych roztworów kwasu bądź kwasów lub kąpieli do odmiedziowania opartych na bazie wody amoniakalnej. Ponadto instalacja kompaktowa pozwala w razie konieczności na przeprowadzenie procesu neutralizacji kąpieli chemicznej w czasie jej zrzutu z parownika kotła. a} Kotły walczakowe W przypadku kotłów walczakowych z naturalną cyrkulacją wprowadzenie kąpieli chemicznej przeważnie odbywa się poprzez kolektor odwodnień kotłowych. W niektórych przypadkach, gdy średnica odwodnień kotłowych jest zbyt mała lub skład chemiczny kąpie-

li do chemicznego czyszczenia mógłby zagrozić zaworom odwadniającym, stosuje się wpięcie do wyczystek jednej bądź dwóch dolnych komór ekranowych. Często w trakcie oddolnego zalewania parownika kotła roztworem czyszczącym stosuje się zmienne stężenie, co umożliwia dobre mieszanie się w rurach parownika i zwiększa efektywność samego rozpuszczania osadu. Po wypełnieniu parownika proces mieszania roztworu w parowniku można również zintensyfikować poprzez okresowe wtłaczanie powietrza lub gazu inertnego. Sposób typowego podłączenia instalacji kompaktowej do chemicznego czyszczenia parownika kotła przedstawiono na rysunku 1.

Innym sposobem wymuszenia cyrkulacji w kotle walczakowym jest zastosowanie metody autocyrkulacji. Wprowadzony do parownika roztwór czyszczący jest cyrkulowany za pomocą wtłaczanego do parownika gazu inertnego lub powietrza. W samej operacji kasowania stosowany jest zazwyczaj azot, natomiast w operacjach takich jak płukanie czy pasywacja stosuje się odolejone powietrze. Najczęściej miejscem podłączenia wtrysku gazu do parownika są dolne komory ekranowe lub rury opadowe (rozwiązanie częściej stosowane). Sam wtrysk odbywa się poprzez specjalne króćce, które montowane są do wyczystek komór ekranowych lub w przypadku rur opadowych – do ich odwodnień bądź wspawywane bezpośrednio w rury opadowe. Istnieje rów-

kolektor odwodnień kotłowych z kolektora wody zdemineralizowanej

Zrzut do hydroodpopielnia lub do autocysterny

miejsce podłączenia stanowiska dawkowania chemikaliów

Rys. 1. Schemat chemicznego czyszczenia parownika kotła z zastosowaniem kompaktowego stanowiska do dawkowania chemikaliów (źródło: ENERGOPOMIAR)

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE nież inna możliwość wtrysku gazu do parownika – za pomocą prowizorycznego włazu walczaka lub poprzez demontaż zaworu bezpieczeństwa i sprowadzenie wężami do dolnych części rur opadowych. Odpowiednią ilość wtłaczanego gazu kontroluje się za pomocą rotametrów [2]. Zaletą metody autocyrkulacji jest możliwość bezpośredniego wtłaczania stężonych chemikaliów do kotła, gdzie ulegną one wymieszaniu z cyrkulującą w parowniku wodą. Metodę autocyrkulacji przedstawiono schematycznie na rysunku 2.

Rys. 2. Metoda autocyrkulacji (źródło: ENERGOPOMIAR)

b} Kotły z cyrkulacją wymuszoną W porównaniu z kotłami walczakowymi, gdzie proces mieszania kąpieli trzeba wymusić za pomocą autocyrkulacji bądź zastosowaniem metody zalewania kotła roztworami chemikaliów o zmiennym stężeniu, w kotłach z pompami cyrkulacyjnymi sytuacja jest o wiele łatwiejsza. W większości przypadków do wymuszenia cyrkulacji można wykorzystać pompę bądź pompy cyrkulacyjne w obiegu kotłowym. Wiadomym jest, że wykorzystanie pomp cyrkulacyjnych jest uzależnione od składu kąpieli czyszczącej i jej ewentualnego wpływu na materiały konstrukcyjne pompy oraz samą jej budowę. Największym zagrożeniem dla pompy cyrkulacyjnej jest przedostanie się agresywnej kąpieli czyszczącej do układu chłodzenia silników. Z reguły silniki pomp cyrkulacyjnych są chłodzone poprzez pompowane medium. Zagrożenie to można wyeliminować poprzez zastosowanie tymczasowej instalacji, która wytworzy bufor wodny chroniący silnik pompy cyrkulacyjnej w trakcie cyrkulacji kąpieli czyszczącej. Schematycznie obieg procesu chemicznego w kotła z wymuszoną cyrkulacją przedstawiono na rysunku 3.

Podobnie jak w przypadku kotła z naturalną cyrkulacją instalacja pomocnicza ogranicza się do króćca pozwalającego na wprowadzenie chemikaliów do obiegu. Do tego celu można wykorzystać stałą instalację odwadniającą i przez nią pompować stężone chemikalia do układu. Zastosowanie najnowszej generacji pomp chemoodpornych pozwala przeprowadzić niebezpieczny etap podawania chemikaliów do układu w sposób całkowicie hermetyczny i nie stwarzający zagrożenia dla środowiska i zaangażowanych osób. Podczas operacji płukania po kąpieli kwasującej oraz w trakcie odwadniania układu w celu zabezpieczenia wewnętrznych powierzchni czyszczonych przed wtórną korozją wtłaczany jest azot [2]. Regeneracyjne podgrzewacze wysokoprężne Układy cieplne dużych bloków energetycznych charakteryzują się rozbudowanym zespołem regeneracyjnego podgrzewania wody, którego zadaniem jest podniesienie sprawności obiegu cieplnego. Tworzące się na powierzchniach ogrzewalnych osady obniżają ich sprawność poprzez

niedogrzanie wody zasilającej kocioł parą pobraną z upustów turbiny. Źródłem tych zanieczyszczeń zarówno po stronie wody, jak i pary są zjawiska korozyjne oraz wycieki wody chłodzącej lub oleju turbinowego. Analiza chemiczna osadów eksploatacyjnych wykazuje, że zawierają one głównie tlenki żelaza w postaci magnetytu oraz związki miedzi. Podstawowym kryterium podjęcia decyzji o przeprowadzeniu procesu chemicznego czyszczenia jest spadek sprawności cieplnej układu, spowodowany termoizolacyjnym działaniem warstwy osadu. Stosowana technologia oczyszczania układów podgrzewaczy wysokoprężnych zakłada operacje odmiedziowania, kwasowania zainhibitowanymi roztworami kwasu lub mieszanin kwasów i pasywację. Pomiędzy operacjami prowadzone są płukania wspomagane wtłaczaniem gazu inertnego do układu poprzez instalację prowizoryczną. W efekcie otrzymuje się wolne od osadów i czyste powierzchnie. Zastosowanie chemicznego czyszczenia do regeneracyjnych podgrzewaczy wysokoprężnych w znaczący sposób zwiększa ich sprawność poprzez przywrócenie możliwości osiągnięcia zna-

Rys. 3. Schemat czyszczenia parownika kotła z wymuszoną cyrkulacją (źródło: ENERGOPOMIAR)

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE mionowych parametrów wody zasilającej oraz zabezpiecza przez korozją, a tym samym obniża awaryjność podgrzewaczy [4].

Zagospodarowanie odpadów potrawiennych

Zagospodarowywanie odpadów z chemicznego czyszczenia kotłów oraz innych urządzeń energetycznych jest istotnym elementem procesu ze względów technicznych, ekonomicznych czy ochrony środowiska. Wzrastające wymagania stawiane odprowadzanym ze ściekami do środowiska zanieczyszczeniom zmuszają prowadzących proces chemicznego czyszczenia do ograniczenia do minimum zarówno ilości, jak i ładunku odprowadzanych zanieczyszczeń. Najprostszym i najbardziej powszechnym rozwiązaniem jest wtórne wykorzystanie roztworów kwaśnych w instalacjach znajdujących się na terenie elektrowni bądź elektrociepłowni. Przy stałym monitoringu właściwości fizykochemicznych, zrzucając roztwory o odczynie kwaśnym do kanału hydroodpopielania można dokonać poprawy stabilności parametrów wody w zamkniętym obiegu hydrotransportu. Powstające ścieki kwaśne są wykorzystywane również do neutralizacji innych ścieków powstających na terenie zakładu, między innymi z procesu regeneracji wymienników anionitowych w stacji uzdatniania wody. Wraz z odpadami ze stacji demineralizacji wody, po ustabilizowaniu parametrów takich jak pH czy temperatura, odprowadzane są do oczyszczalni ścieków przemysłowych [3]. Coraz częściej roztwory z kwasowania kotłów są wywożone poza teren obiektu przemysłowego przez firmy zewnętrze, które specjalizują się w utylizacji tego typu odpadów. Jednak ze względu na bardzo duże objętości roztworów czyszczących oraz popłuczyn, które sięgają niejednokrotnie kilkuset metrów sześciennych, sposób ten jest nie tylko skomplikowany pod względem technicznym i logistycznym, ale również niekorzystny ekonomicznie. Szacuje się, że koszt utylizacji odpadów z procesu kwasowania dla średniej wielkości układu zwiększa cenę procesu trawienia nawet do 50%. Do tej pory głównym problemem były ścieki o charakterze kwaśnym (z procesów kwasowania), które ze względu na miejscowe uwarunkowania musiały być poddawane procesowi neutralizacji. Neutralizacja taka prowadzona była głównie metodą przepływową

Fot. 1. Zbiorniki do neutralizacji (źródło: ENERGOPOMIAR)

poprzez dawkowanie do ścieków kwaśnych ługu sodowego lub wapna hydratyzowanego. Neutralizację prowadzono w zbiornikach pomocniczych lub neutralizatorach (fotografia 1). Neutralizacja (zobojętnienie) przy użyciu ługu sodowego jest łatwiejsza technicznie, natomiast bardziej kosztowna. Z kolei wykorzystanie wapna hydratyzowanego jest mniej kosztowne, ale za to bardziej uciążliwe pod względem technicznym. W trakcie prowadzenia każdego procesu chemicznego czyszczenia czy trawienia urządzeń energetycznych powstają roztwory poprocesowe, które w świetle przepisów należy traktować jako odpady. W zależności od typu, stopnia rozbudowania procesu oraz wielkości obiektu powstają odpady o różnym stopniu uciążliwości zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym [3].

Podsumowanie

Chemiczne czyszczenie czy alkaliczne gotowanie kotła są koniecznymi procesami wpływającymi na poprawną i bezawaryjną eksploatację kotłów parowych. Dzięki zachowaniu niskiego poziomu zanieczyszczeń na powierzchni wymiany ciepła możemy doprowadzić do wytworzenia w kotle pary o dostatecznej czystości, zminimalizować postępowanie korozji wewnętrznych elementów kotła, jak również ograniczyć zużycie wody i zmniejszyć straty ciepła. W większości przypadków kotły nie są wyposażone w stałą instalację pozwalającą na przeprowadzenie takiego procesu, dlatego jednym ze znaczących kosztów wykonania procesu jest budowa instalacji pomocniczej. Do utrzymania bezawaryjnej pracy kotła może przyczynić się w dużej mierze proces formowania warstewki magnetytowej.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

Należy pamiętać, że wytworzenie nowej skutecznej warstewki magnetytowej jest możliwe tylko poprzez wcześniejsze zastosowanie odpowiedniej technologii usunięcia osadów. Tematyka zagospodarowania odpadów powstających w procesie chemicznego czyszczenia jest złożona. W obliczu obowiązującego prawa staje się jednak podstawowym zagadnieniem, wymagającym wyczerpujących ustaleń na etapie projektowania procesu. Szacuje się, że koszty zagospodarowania i utylizacji ścieków z procesów mogą przewyższać koszt przeprowadzenia samego procesu i budowy instalacji pomocniczej.

Literatura

[1] Paluch M., Franke Ł.: Trawienie oraz chemiczne czyszczenie jako bezpieczeństwo pracy i eksploatacji obiegów wodno-parowych, X Forum Dyskusyjne „Diagnostyka i chemia dla energetyki”, Szczyrk 20–22.05.2015. [2] Łodej M.: Oczyszczanie parowników kotłów energetycznych z osadów eksploatacyjnych bez instalacji pomocniczej, VII Forum Dyskusyjne „Diagnostyka i chemia dla energetyki”, Szczyrk 25–27.05.2011. [3] Paluch M.: Problem zagospodarowania i utylizacji odpadów po procesach chemicznego czyszczenia i trawienia urządzeń w świetle wymogów środowiskowych, IX Forum Dyskusyjne „Diagnostyka i chemia dla energetyki”, Szczyrk 22–24.05.2013. [4] Goj E.: Trawienie i dmuchanie dla dobra kotła, „Energetyka Cieplna i Zawodowa” 2013, nr 8. Mateusz Paluch Łukasz Franke „ENERGOPOMIAR” Sp. z o.o. Zakład Chemii i Diagnostyki n

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rozdzielnice MILE produkcji ELTAR ENERGY: bezpieczeństwo, innowacyjność, niezawodność Prefabrykowane rozdzielnice rozdziału pierwotnego średniego napięcia (SN) są najczęściej budowane jako typowe pola o różnym przeznaczeniu i wyposażeniu (liniowe, transformatorowe, zasilania, sprzęgłowe, pomiarowe). Umożliwia to zaoferowanie rozdzielnicy spełniającej zróżnicowane wymagania użytkownika w zakresie parametrów technicznych i eksploatacyjnych oraz funkcjonalności.

ola rozdzielnicy, w celu zapewnienia bezpieczeństwa obsługi i usprawnienia zabiegów konserwacyjno-naprawczych, a także ograniczenia skutków awarii, są podzielone obudową metalową na przedziały. Przedziały te są tak zaprojektowane, aby wytrzymywały nagłe przyrosty temperatury i ciśnienia, spowodowane ewentualnym wystąpieniem łuku wewnętrznego. Poprawę bezpieczeństwa oraz ograniczenie skutków awarii uzyskuje się poprzez dodatkowe zabezpieczenia - systemy wykrywania łuku elektrycznego. Obecnie produkowane rozdzielnice mają coraz mniejsze wymiary gabarytowe, przez co na szczególną uwagę zasługują rozdzielnice rozdziału pierwotnego SN zapewniające najwyższe standardy bezpieczeństwa, niezawodności, trwałości. Nie bez znaczenia są innowacyjne rozwiązania zastosowane przy projektowaniu i konstruowaniu rozdzielnicy. Jednym z producentów oferujących rozdzielnice, spełniające ostre wymagania użytkowników, jest ELTAR ENERGY Sp. z o.o. Flagowym wyrobem w ofercie firmy jest MILE rozdzielnica rozdziału pierwotnego SN.

Budowa rozdzielnicy i zastosowania Rozdzielnice rozdziału pierwotnego SN typu MILE przeznaczone są do zastosowania w sieciach dystrybucyjnych prądu przemiennego o napięciach maksymalnych: 12 kV, 17,5 kV i 24 kV i o częstotliwości 50/60 Hz. Są to wnętrzowe, modułowe rozdzielnice o izolacji powietrznej, o pojedynczym układzie szyn zbiorczych, wyposażone w wyłączniki próżniowe o innowacyj-

Rys. 1. Widok rozdzielnicy rozdziału pierwotnego SN typu MILE produkcji ELTAR ENERGY (źródło: ELTAR ENERGY)

nym napędzie elektromagnetycznym. MILE to dwuczłonowa, czteroprzedziałowa rozdzielnica rozdziału pierwotnego SN, która charakteryzuje się: yy konstrukcją spełniającą wymagania norm: PN-EN 62272-1:2009E+A1:2011E Wysokonapięciowa aparatura rozdzielcza i sterownicza - Część 1: Postanowienia wspólne i PN-EN 62271-200:2012E Wysokonapięciowa aparatura rozdzielcza i sterownicza – Część 200: Rozdzielnice prądu przemiennego w osłonach metalowych na napięcie znamionowe powyżej 1 kV do 52 kV włącznie, co potwierdzają protokoły badania typu i certyfikaty zgodności wydane przez: CESI, KEMA i Instytut Elektrotechniki; yy zwartą zabudową, chroniąca przed skutkami elektrycznego łuku wewnętrznego, wyjątkowa konstruk-

cja od strony mechanicznej, powodująca dużą sztywność pola i w efekcie precyzyjną współpracę elementów rozdzielnicy, zapewniającą długoletnią eksploatację; yy budową dwuczłonową, czteroprzedziałową, o klasie przegród PM, o kategorii utraty ciągłości zasilania LSC2B, w której przedział kablowy jest również przeznaczony do zasilania wtedy, kiedy którykolwiek z pozostałych dostępnych przedziałów odpowiednich pól jest otwarty; yy metalowymi przegrodami (metal clads), osłaniającymi styki stałe; yy odpornością wszystkich przedziałów średniego napięcia rozdzielnicy na skutki działania łuku wewnętrznego dla prądu o wartości 31,5 kA, w czasie trwania zwarcia co najmniej 1 s, o dostępie AFLR;

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rys. 2. Kombinezon ochronny. Źródło: Tavrida-Electric.

Rys. 3. Zwarcia łukowe w rozdzielnicy SN. Źródło: Tavrida-Electric.

yy możliwością dobudowy i rozbudowy standardowo oferowanych modeli np. nad polem zasilającym lub sprzęgłowym, pola pomiaru napięcia z przekładnikami napięciowymi lub uziemnika szyn, co przy niezmienionej funkcjonalności rozdzielnicy daje oszczędność miejsca; yy wyposażeniem we wskaźnik obecności napięcia lub przekaźnik blokady łączeniowej przy manewrowaniu uziemnikiem; yy wyposażeniem w zabezpieczenia od skutków otwartego łuku elektrycznego, działających w postaci szybkiej identyfikacji zjawiska i dekompresji ciśnienia z wyrzutem gazów poza strefę obsługi; yy systemem blokad mechanicznych i elektrycznych, wykluczających pomyłki łączeniowe. MILE to rozdzielnica spełniająca zróżnicowane wymagania użytkownika w zakresie parametrów technicznych i eksploatacyjnych oraz funkcjonalności.

Po pierwsze, bezpieczeństwo, po drugie, innowacyjność

Rys. 4. Wyłącznik o napędzie elektromagnetycznym. Źródło: ELTAR ENERGY.

Rys. 5. Pojedynczy cykl wyłączający dzięki zastosowaniu elektromagnetycznym wyłącznika z napędem elektromagnetycznym. Źródło: ELTAR ENERGY

ELTAR ENERGY projektując rozdzielnicę MILE przyjął bezpieczeństwo jako najważniejsze kryterium. Wynikało to z dużego doświadczenia projektantów, bardzo dużego doświadczenia eksploatacyjnego oraz z wiedzy pozyskanej od poddostawców aparatów i urządzeń. Badania pokazują, że nawet 80% wypadków elektryków nie jest spowodowanych bezpośrednim przepływem prądu przez ciało człowieka, lecz powstaje wskutek oparzeń wywołanych intensywnym wypromieniowaniem energii cieplnej w chwili eksplozji wywołanej zwarciem łukowym. Zapobieganie eksplozjom wywołanym zwarciami łukowymi i ochrona pracowników narażonych na oddziaływanie niekorzystnych czynników występujących w takich wypadkach pozostaje niezmiennie priorytetem producenta rozdzielnic. W celu zredukowania liczby

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

tego typu wypadków przy pracy można stosować kombinezony ochronne dla pracowników obsługi (rys. 2), które są ciężkie i uciążliwe w stosowaniu. Ponadto należy zwrócić uwagę, że jest to dość droga odzież ochronna, wymagająca okresowych badań i wymiany. Można też, tak jak to uczyniła firma ELTAR ENERGY zastosować innowacyjne rozwiązania poprawiające bezpieczeństwo pracy, która pozwala na stosowanie odzieży znacznie tańszej, lekkiej i wygodnej, nie wymagającej badań okresowych. Rozdzielnice zostały zaklasyfikowane pod kątem wytrzymałości na łuk wewnętrzny na podstawie badań przeprowadzonych zgodnie z załącznikiem AA normy PN-EN 62271-200:2012E Wysokonapięciowa aparatura rozdzielcza i sterownicza – Część 200: Rozdzielnice prądu przemiennego w osłonach metalowych na napięcie znamionowe powyżej 1 kV do 52 kV włącznie.

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Dodatkowo rozdzielnice wyposażono w klapy wydmuchowe i kanały dekompresyjne do ewakuacji gazów połukowych. Niezależnie od odporności rozdzielnicy na łuk wewnętrzny, zastosowanych zabezpieczeń w postaci klap wydmuchowych i kanałów dekompresyjnych zastosowano dodatkowe zabezpieczenie przed skutkami działania łuku oparte o czujniki błysku współpracujące z automatyką zabezpieczeniową. Można również dodatkowo, tak jak to rozwiązała konstrukcyjnie firma ELTAR ENERGY, zastosować wyłączniki próżniowe SN firmy Tavroda Electric, skonstruowane z naciskiem na optymalizację komory próżniowej, izolacji, napędu magnetycznego i modułu sterującego, wyposażone w innowacyjny napęd elektromagnetyczny, i znacząco skrócić czas trwania zwarcia i tym samym bardzo mocno ograniczyć energię palenia się łuku. Są to najszybsze wyłączniki z komorami próżniowymi wyłączającymi w ciągu jednego cyklu. Czas zadziałania modułu sterującego, współpracującego z wyłącznikiem skrócono do 4 ms (wersja specjalna), czas zadziałania wyłącznika - 7 ms (wersja specjalna) i średni czas łukowy 8 ms daje w efekcie niespotykany dotąd czas wyłączenia 20 ms, który jest równy pojedynczemu okresowy cyklu o częstotliwości 50 Hz. Dodatkowo, aby ograniczyć do minimum pomyłki personelu obsługi, zasto-

sowano w rozdzielnicy 8 różnych blokad mechanicznych wspomaganych blokadami elektrycznymi.

Po trzecie, niezawodność, po czwarte trwałość Wyłączniki próżniowe SN firmy Tavrida Electric, to najszybsze wyłączniki z komorami próżniowymi wyłączającymi w ciągu jednego cyklu. Tak rewelacyjne czasy wyłączenia wyłączników próżniowych SN uzyskano dzięki zastosowaniu napędów elektromagnetycznych. Stosowany w rozdzielnicach MILE produkcji ELTAR ENERGY - wyłącznik VCB (rys. 7) opracowano w oparciu o najnowsze rozwiązania z zakresu techniki łączeniowej i elektronicznych urządzeń sterowania. Zapewniają one szybkość i pewność działania wyłącznika, co zwiększa bezpieczeństwo personelu w czasie eksploatacji rozdzielnicy. Rozdzielnice wyposażone w wyłączniki z napędem elektromagnetycznym ze względu na bardzo krótkie czasy wyłączania pozostają bezkonkurencyjne w porównaniu ze swoimi tradycyjnymi odpowiednikami z napędami zasobnikowymi. Między innymi z tego powodu cieszą się one taką popularnością w Ameryce Północnej, Australii, Azji i Europie Południowo-Wschodniej. Prawidłową pracę wyłącznika próżniowego z napędem elektromagnetycz-

Rys. 6. Budowa zespołu łączeniowego ISM/TEL bieguna z komorą próżniową wyłącznika typu VCB/TEL produkcji Tavrida Electric. Źródło: Tavrida Electric.

nym typu VCB, zapewniają dwa główne zespoły: łączeniowy i sterowniczy. Zespół łączeniowy o opatentowanej konstrukcji składa się z trzech jednofazowych modułów wyłączających, z których każdy jest wyposażony w napęd elektromagnetyczny. Bieguny wyłącznika (rys. 6), każdy jako oddzielna konstrukcja zawierająca komorę próżniową, są umieszczone w osłonach elektroizolacyjnych z tworzywa polimerowego, co zwiększa wytrzymałość dielektryczną aparatu. Bieguny wyłącznika są sprzęgnięte mechanicznie przy pomocy wału synchronizującego, którego zadaniem jest: yy synchronizacja momentu przełączenia styków głównych wyłącznika; yy przełączenie styków pomocniczych; yy umożliwienie mechanicznego zablokowania pracy napędu. Dzięki zminimalizowaniu ilość części ruchomych, uzyskano wysoką niezawodność zespołu. Komora próżniowa i napęd elektromagnetyczny są umieszczone na przeciwległych końcach obudowy elektroizolacyjnej. Styk nieruchomy komory próżniowej jest połączony z zaciskiem górnym bieguna. Zwora i trzpień napędu elektromagnetyczny są sztywno połączone z dolnym stykiem komory próżniowej przy pomocy ruchomego izolatora prowadzącego, znajdującego się wewnątrz obudowy elektroizolacyjnej w środkowej jej części. Elementy te są usytuowane w jednej osi ze sprężynami otwierającą i dociskową. Takie rozwiązanie przeniesienia napędu zapewnia prostoliniowy ruch w obu kierunkach i wyklucza konieczność stosowania skomplikowanych układów mechanicznych, występujących w napędach zasobnikowych, co zapewnia wysoką trwałość mechaniczną napędu potwierdzoną badaniami. Styki zespołu łączeniowego w komorach próżniowych są elektrycznie połączone z zaciskami. Zaciski są przeznaczone do podłączeń szyn lub ramion złącz styków tulipanowych. Zadaniem mikroprocesorowego zespołu sterowniczego jest kontrola blokad łączeniowych przy działaniu zespołu łączeniowego na załączanie oraz współpraca z zabezpieczeniami pola przy działaniu zespołu łączeniowego na wyłączanie pola. W zespołach sterowniczych są zabudowane kondensatory: załączający i wyłączający. Zamykanie i otwieranie styków głównych odbywa się przy użyciu energii zmagazynowanej w kondensatorach odpowiednio: załączającym i wyłączającym. Zespół sterowniczy umożliwia optymalne ste-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE diagnostyki w przypadku wykrycia wewnętrznej niesprawności wyłącznika lub własnych obwodów zakomunikuje to w systemie. Niezawodność, mierzona poziomem awaryjności wyłączników z napędami elektromagnetycznymi jest na oczekiwanym bardzo niskim poziomie, chociaż napędy elektromagnetyczne charakteryzują się mniejszą awaryjnością od wyłączników z napędami zasobnikowo-sprężynowymi za sprawą prostoty swojej budowy.

Po piąte, doświadczenie

Rys. 7. Widok wyłącznika typu VCB/TEL na wózku jezdnym i jego napędu w rozdzielnicy SN produkcji ELTAR ENERGY. Źródło: ELTAR ENERGY.

rowanie napędem elektromagnetycznym, niezależnie od zasilania zewnętrznego i czynników środowiskowych. Kontroluje w sposób ciągły obwody sterowania wyłącznika. Może być zasilany dowolnym napięciem pomocniczym. W przypadku zaniku napięcia pomocniczego do sterowania wyłącznikiem współpracującym z zespołem sterowniczym typu CM można wykorzystać baterię, podłączaną do wejścia „zasilanie awaryjne”. Ponadto jest możliwe autonomiczne zasilanie modułu sterowniczego z obwodów przekładników prądowych w celu uniezależnienia się od możliwego zaniku napięcia pomocniczego. Parametry i właściwości fizyczne napędów elektromagnetycznych są korzystniejsze od napędów zasobnikowo-sprężynowych. Mają mniejszą masę od wyłączników z napędami zasobnikowo-sprężynowymi. Ma to znaczenie w czasie transportu i w czasie montażu rozdzielnicy, a manewrowanie lżejszym wyłącznikiem na wózku jest dla obsługi łatwiejsze i bezpieczniejsze. Krótkie czasy: zamykania, własne: otwierania i wyłączania wyłącznika to parametry, dzięki którym wyłączniki z napędami elektromagnetycznymi znacznie przewyższają wyłączniki z napędami zasobnikowo-sprężynowymi. To dzięki właśnie tym napędom możliwe było uzyskanie tak krótkich czasów wyłączania co bezpośred-

nio przełożyło się na wzrost trwałości mechanicznej nawet do 100.000 cykli przedstawieniowych, w zasadzie nie do osiągnięcia dla wyłączników z napędami zasobnikowo-sprężynowymi. Te parametry sprawiły, że wyłączniki z napędami elektromagnetycznymi są standardem w Ameryce Północnej, Australii, czy też w Europie Wschodniej. Krótkie czasy tych napędów pozwoliły również zmniejszyć zużywanie się styków wyłączników próżniowych, a także poprawić znacząco kategorię ryzyka HRC i uzyskać jego najniższy poziom - HRC0. Pozwala to również zrealizować układy SZR dla bardzo wrażliwych na przerwy w zasilaniu układów. Duża trwałość mechaniczna wyłączników z napędami elektromagnetycznymi, sięgająca nawet 100.000 cykli przedstawieniowych oraz będąca w standardowym wyposażeniu autokontrola sprawności modułu sterującego i sprawności cewek napędowych pozwala wydłużyć okresy pomiędzy przeglądami wyłączników i tym samym znacząco obniżyć koszty eksploatacji. Producenci wyłączników tacy jak np. Tavrida Electric deklarują brak konieczności dokonywania jakichkolwiek przeglądów i czynności obsługowych w czasie całego cyklu życia produktu. Wyłączniki o napędzie magnetycznym maja istotną przewagę w przypadku komunikacji z systemem SCADA i systemami nadrzędnymi. Inteligentny moduł sterujący z funkcją permanentnej auto-

ELTAR ENERGY oferuje rozdzielnice MILE jako rozwiązanie o najwyższym poziomie bezpieczeństwa, wyposażone w innowacyjne wyłączniki próżniowe SN z napędami elektromagnetycznymi, charakteryzujące się dużą niezawodnością i trwałością. Jest to możliwe dzięki zatrudnieniu projektantów o dużym doświadczeniu oraz zatrudnianiu pracowników inżynieryjno-technicznych posiadających bardzo duże doświadczenie eksploatacyjne, montażowe oraz z wiedzy pozyskanej od poddostawców aparatów i urządzeń. Nie bez znaczenia dla jakości, trwałości i niezawodności rozdzielnic MILE ma wsparcie techniczne udzielane przez partnerów biznesowych. Długoletnia współpraca ELTAR ENERGY z renomowanymi dostawcami takimi, jak Tavrida Electric, Siemens, ABB, Schneider, GE, ZPrAE, Relpol sprawia, że oferta firmy może być zindywidualizowana, a dzięki ulokowaniu produkcji w Polsce możliwe jest oferowanie krótkich terminów dostaw oraz krótki czas oczekiwania na serwis gwarancyjny i pogwarancyjny. W ciągu ostatnich kilkunastu lat firma ELTAR ENERGY zdobyła zaufanie polskiej branży elektroenergetycznej, jako sprawdzony dostawca aparatury rozdzielczej, a także fachowy doradca oferujący wsparcie na wszystkich etapach inwestycji od fazy koncepcyjnej poprzez projektową, prefabrykację, montaż i serwis. Pracownicy firmy pomagają w doborze aparatury rozdzielczej, pomiarowej i zabezpieczeniowej oraz systemów sterowania i kontroli w automatyce przemysłowej. Firma ELTAR ENERGY specjalizuje się głównie w prefabrykacji różnego typu rozdzielnic elektrycznych niskiego (nn) i średniego napięcia (SN). Wykonuje również nietypowe konfiguracje pól SN oraz nn na podstawie dostarczonej dokumentacji projektowej. n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Słupy oświetleniowe z cechami bezpieczeństwa biernego

1. Podstawowe zasady stosowania słupów oświetleniowych z cechami bezpieczeństwa biernego Słupy oświetleniowe z cechami bezpieczeństwa biernego są elementami bezpieczeństwa ruchu drogowego, których zadaniem jest ograniczenie skutków zdarzenia drogowego (wypadku, kolizji). Zgodnie z wytycznymi IBDiM od 1 stycznia 2015 r. wszystkie słupy oświetleniowe przeznaczone do wbudowania na drogach publicznych powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa biernego przy uderzeniu pojazdu. Słupy oświetleniowe nie spełniające tych wymagań będzie można nadal stosować na autostradach i drogach ekspresowych oraz pozostałych drogach krajowych, drogach wojewódzkich, powiatowych i gminnych, pod warunkiem zastosowania systemów zabezpieczających drogę, to jest stałych barier ochronnych spełniających wymagania PN-EN 1317 „Systemy ograniczające drogę”. W przypadku usytuowania słupa oświetleniowego za stałą barierą zabezpieczającą, powin-

no się go ustawić w odległości od bariery nie bliższej niż: 0,5 m + W, gdzie W = szerokość pracująca bariery wg PN-EN 1317-2 „Systemy ograniczające drogę Część 2: Klasy działania, kryteria przyjęcia badań zderzeniowych i metody badań barier ochronnych”.

2. Zasady doboru słupów wg. kategorii bezpieczeństwa biernego Norma PN-EN 12767 „Bierne bezpieczeństwo konstrukcji wsporczych dla urządzeń drogowych. Wymagania i metody badań” stanowi wzorzec do klasyfikowania, m. in. słupów oświetlenia drogowego, według ich potencjalnego zagrożenia dla uczestników ruchu drogowego. Zgodnie z normą każda konstrukcja z cechami bezpieczeństwa powinna być opisana poprzez następujące parametry: yy Klasa prędkości zderzenia (50,70 lub 100km/h) yy Kategoria pochłaniania energii (HE, LE lub NE) yy Poziom bezpieczeństwa użytkowników pojazdu

2.1. Kategorie pochłaniania energii.

Przepisy określają trzy kategorie konstrukcji pod względem stopnia pochłaniania energii HE – konstrukcje pochłaniające energię w wysokim stopniu (ich zadaniem jest spowolnienie lub zatrzymanie pojazdu przez co maleje ryzyko ponownego zderzenia z innymi elementami na drodze) LE – konstrukcje pochłaniające energię w niskim stopniu NE– konstrukcje nie pochłaniające energii: po uderzeniu pojazd kontynuuje jazdę ze zmniejszoną prędkością; (w obszarach, gdzie nie ma potrzeby redukowania prędkości pojazdu)

2.2. Poziom bezpieczeństwa użytkowników pojazdu Zgodnie z normą poziom bezpieczeństwa pasażera zapewniany przez daną konstrukcję oznacza się liczbami, gdzie poziom 1-3 ryzyka określa wyższy poziom jego bezpieczeństwa poprzez takie zachowanie się konstrukcji, które zminimalizuje skutki zderzenia (np. ścięcie, ugięcie konstrukcji lub zatrzy-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE manie pojazdu w sposób zamortyzowany bez efektu sprężystego odbicia) Na końcowy wynik określający poziom bezpieczeństwa konstrukcji wpływają, w głównej mierze dwa, obliczane na podstawie testów, parametry: yy wskaźnik przyspieszenia (ASI)– wielkość bezwymiarowa określająca ciężkość wypadku dla pasażera yy teoretyczna prędkość uderzenia głowy (THIV) – osoba będąca w pojeździe w trakcie zderzenia, mimo wyhamowania pojazdu, dalej porusza się aż do uderzenia głową w powierzchnię wewnątrz auta. Prędkość, z jaką głowa uderza we wnętrze samochodu wskazuje na ciężkość wypadku. Badania wykazały, że bezpieczna jest prędkość do 33km/h, a powyżej 44km/h niesie za sobą ryzyko trwałych uszkodzeń

3. Wyniki testów oraz kategorie bezpieczeństwa biernego słupów stalowych Elektromontaż Rzeszów W praktyce, sprawdzenie wyrobów na zgodność z normą PN 12767 i przypi-

sanie konstrukcji do odpowiedniej kategorii polega na przeprowadzeniu testów zderzeniowych, których wyniki muszą udowodnić określony poziom absorbcji energii oraz spełnienie parametrów decydujących o stopniu bezpieczeństwa osób znajdujących się w pojeździe w przypadku kolizji. W swojej ofercie produktowej firma Elektromontaż Rzeszów posiada słupy oświetleniowe z cechami bezpieczeństwa biernego spełniające wymagania kategorii HE oraz LE. Powyższe słupy mogą być wykorzystywane w infrastrukturze drogowej, w której wymagane jest pochłanianie (absorbcja) energii, tj, wysoki lub niski poziom (HE lub NE) gwarantujący takie wyhamowanie lub zatrzymanie pojazdu, które zabezpieczy pasażerów przed skutkami wypadku. Oferowane przez Elektromontaż Rzeszów słupy stalowe z cechami bezpieczeństwa biernego w klasie HE lub LE (dotyczy to słupów o wysokościach 10m, ,11m, 12m z wysięgnikami i fundamentami) zapewniają odpowiednią wytrzymałość statyczną z jednoczesnym pochłanianiem energii

Wysokość [m]

Słupy uliczne wysięgnikowe

Fundament

S-100CN-3PS

F-150/200-PS

S-110CN-3PS

F-150/200-PS

S-120CN-3PS

F-150/200-PS

S-100C-PS

F-150/200-PS

S-110C-PS

F-150/200-PS

S-120C-PS

F-150/200-PS

S-100/8-PS

F-150/200-PS

S-110-PS

F-150/200-PS

s-120-PS

F-150/200-PS

uderzenia, co zostało potwierdzone odpowiednimi badaniami i testami na zgodność z PN 12767 – dowodem są certyfikaty wydane przez Instytut Techniki Budowlanej. Elektromontaż Rzeszów był pierwszym polskim przedsiębiorstwem, które wprowadziło do produkcji lekkie słupy z blachy stalowej, dodatkowo zabezpieczone antykorozyjnie cynkowaniem zanurzeniowym, również jako pierwsze w kraju certyfikowało słupy oświetleniowe na zgodność z normą PN-EN 12767.

Elektromontaż Rzeszów SA Zakład Produkcji Urządzeń ul. Przemysłowa 8, 35-105 Rzeszów www.elektromontaz.com.pl www.bezpieczneslupy.com.pl n

Klasa bezpieczeństwa biernego

100LE1

100HE3

100HE1

Zestawienie: Słupy uliczne wysięgnikowe z cechami bezpieczeństwa biernego

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Przetwornice częstotliwości Danfoss serii VACON® 100 dostępne w dużych mocach Seria kompaktowych przetwornic częstotliwości VACON® 100 została rozszerzona o przetwornice dużych mocy instalowane w szafach

eria VACON 100 jest III generacją przetwornic częstotliwości VACON, dostępnych na rynku od kilku lat, w wersji kompaktowej do mocy 160kW / 400V (również 500, 690V). Po zebraniu wieloletnich doświadczeń w produkcji przetwornic dużych mocy (seria VACON NX - dostępna do 2MW), inżynierowie firmy Danfoss opracowali przetwornicę serii 100 ED (Enclosed Drive) w obudowie szafowej, rozszerzając jej moc do 630kW dla napięcia 400V (grupa napięciowa 400-500V) oraz do 800kW dla napięcia 690V (grupa napięciowa 525690V), sieci TN oraz IT. Moduł sterowania, aplikacje sterujące, panel komunikacyjny, oprogramowanie narzędziowe dla przetwornic dużych mocy, są takie same jak w serii przetwornic kompaktowych. W związku z tym użytkownik, który zna obsługę przetwornic kompaktowych tej serii, nie musi uczyć się obsługi przetwornicy nowego typu. Seria 100 większych mocy, dostępna jest również w postaci modułów w obudowie IP00,

przeznaczonych do instalacji we własnych szafach przez integratorów systemów.

Konstrukcja

Seria VACON 100 ED, podobnie jak seria NX oraz napędy VLT, zabudowana jest w wysokiej klasy szafach Ritall serii TS8 i jest dostępna w trzech wielkościach mechanicznych o szerokościach 400, 600 i 1200mm (gł. 600mm, w. 2100mm) o stopniach ochrony IP21 lub IP54 dla zasilania 6 i 12 pulsów. Projektując p.cz. VACON 100 ED, przyjęto zasadę stworzenia urządzenia maksymalnie zwartego (moc 315kW/400V udało się zamknąć w szafie o szerokości 600mm, a 630kW w szafie o szerokości 1200mm - dla 400V), kompletnego, jeśli chodzi o wyposażenie i możliwości sterowania, jak również spełniającego restrykcyjne normy i przepisy UE z zakresu bezpieczeństwa i kompatybilności elektromagnetycznej EMC. Każda przetwornica VACON 100, posiada we-

Rys.1. Przetwornice serii VACON 100 – szafy szerokości 400mm – do 110kW, 600mm do 315kW, 1200mm do 630kW (dla 400V). Widoczny osobno otwierana sekcja sterowania wraz z elementami sterowania lokalnego.

wnętrzny, sieciowy filtr RFI wysokich częstotliwości, spełnia m.in. normę PN-EN 61800-3 kategoria C3 oraz posiada wszelkie niezbędne certyfikaty i świadectwa dopuszczające do pracy. Dla redukcji wysokich harmonicznych prądu i napięcia generowanych przez przetwornicę do sieci zasilającej, zastosowano wewnętrzny dławik DC. Redukcja harmonicznych zmniejsza straty cieplne transformatorów, generatorów, kabli zasilających i poprawia warunki zasilania innych urządzeń pracujących w tej samej sieci. Filtr RFI oraz dławik umieszczono w module mocy, którego obudowa jest metalowa, co dodatkowo redukuje zakłócenia promieniowane. Bardzo istotną innowacją jest wykorzystanie w obwodzie DC zamiast kondensatorów elektrolitycznych kondensatorów suchych – foliowych. Kondensatory takie, nie wymagają formowania po długotrwałym braku napięcia, z upływem czasu nie tracą pojemności, nie wyciekają i nie są toksyczne dla środowiska, dodatkowo, w porównaniu z kondensatorami elektrolitycznymi mają znacznie mniejsze straty. Prawidłowe chłodzenie przetwornic jest bardzo istotnym elementem, niezbędnym w długowiecznej pracy. Do chłodzenia przetwornic 100 ED użyto nowego typu wentylatora DC, zgodnego z wymogami UE. Prędkość wentylatorów chłodzących jest regulowana w zależności od temperatury przetwornicy. Dzięki temu zwiększyła się niezawodność wentylatorów i spadł poziom hałasu emitowanego przez przetwornicę. W serii VACON 100 przekonstruowano również sposób chłodzenia przetwornicy. Przepływ powietrza chłodzącego odbywa się nie przez całą szafę przetwornicy, a jedynie przez odseparowany od przetwornicy kanał wentylacyjny, znajdujący się w tylnej części szafy. W kanale tym umieszczono radiator części mocy oraz opcjonalne czoper hamowania, filtry silnikowe du/dt chroniące izolację uzwojeń silnika i filtry ferrytowe

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE tzw. składowej wspólnej napięcia, chroniące łożyska silnika przed elektroerozją. W przypadku szafy IP54 pozwala to na rezygnację z filtrów pyłowych powietrza. Dodatkowo dzięki takiej konstrukcji, szafa po dodaniu opcjonalnych kołnierzy wentylacyjnych może być chłodzona w tzw. systemie back channel cooling w różnych konfiguracjach wlotu i wylotu powietrza chłodzącego. Aby poprawić odporność przetwornicy na trudne warunki pracy, np. dużą wilgotność, zapylenie, agresywne środowisko wszystkie karty elektroniki p. cz. VACON 100 są w standardzie lakierowane. Ciekawym rozwiązaniem, jakie zastosowano w VACON 100 ED jest fizyczne i galwaniczne odseparowanie przedziału mocy od przedziału sterowania. Przedział sterowania, w skład którego wchodzi moduł sterowania wraz z kartami we/wy, panel LCD użytkownika, dodatkowe aparaty i opcje sterowania np. izometry, separatory, sterowanie wentylatorów obcych i grzałek silnika, listwy przyłączeniowe, gniazdo 230V przełączniki i lampki kontrolne i inne są umieszczone w drzwiach głównych szafy (Rys. 2 i 3). Takie rozwiązanie zwiększa komfort i bezpieczeństwo użytkownika podczas prowadzenia prac rozruchowych i eksploatacyjnych. Przy pracującej przetwornicy, można wygodnie dokonywać pomiarów i przełączeń w sekcji sterowania, bez narażania się na pracę przy otwartych drzwiach głównych szafy i kontakt z napięciem niebezpiecznym. Duża ilość opcji pozwala na praktycznie dowolne konfigurowanie wyposażenia

Rys.2. W standardzie VACON 100 posiada sekcję sterowania umieszczoną w osobnym przedziale, zabudowanym na drzwiach szafy.

sekcji sterowania, w zależności od układu sterowania i wymagań klienta. Przetwornice serii VACON 100 ED w standardzie wyposażone są w podstawę bezpiecznikową oraz w bezpieczniki szybkie. W opcji mogą być wyposażone w rozłącznik, stycznik i inne.

Możliwości

Przetwornice serii VACON 100 ED tak jak w serii kompaktowej, wyposażono w graficzny panel LCD z obsługą w j. polskim. Na panelu jednocześnie użytkow-

Rys.3. Elewacja sekcji sterowania z panelem LCD użytkownika oraz z opcjami kontrolnymi sterowania.

nik może obserwować do 9 wybieranych parametrów pracy przemiennika, dodatkowo można obserwować dwie wielkości mierzone w postaci wykresu trendów. Dla łatwej konfiguracji przetwornicy użytkownik ma do dyspozycji kilka kreatorów parametryzacji i uruchomienia. W procesie parametryzacji przetwornica w logicznych krokach prowadzi użytkownika przez proces nastaw, zadając mu w j. polskim pytania, umożliwiające zaprogramowanie przetwornicy bez zaglądania do dokumentacji tech. przetwornicy. Serię VACON 100 konstruktorzy w standardzie wyposażyli w rozbudowany zegar czasu rzeczywistego RTC. Przetwornica dysponuje trzema niezależnymi timerami, na które można nałożyć pięć zdarzeń czasowych, które wyzwolą odpowiednie działanie przetwornicy. Z przekaźników wyjściowych przemiennika można również korzystać jak z niezależnych przekaźników czasowych, niezwiązanych (lub związanych) z pracą falownika. Zegar czasu pozwala również

na stempel czasowy dla usterek zarejestrowanych w historii (pamięć 40 usterek). Dla zapewnienia użytkownikowi bezpiecznej pracy, przetwornica może zostać wyposażona w certyfikowane wejścia bezpieczeństwa, służące do bezpiecznego wyłączenia napędu STO (Safe Torque Off) i bezpiecznego zatrzymania napędu SS1 (Safe Stop 1). Zintegrowane również może być certyfikowane wejście termistorowe (ATEX), konieczne, gdy przemiennik zasila silnik klasy Ex, umieszczony w strefie zagrożonej wybuchem. Pomimo, że aplikacja sterująca przetwornicy posiada duże możliwości konfiguracji, aby przemiennik był bardziej elastyczny w implementacji, użytkownik ma do dyspozycji łatwy w programowaniu zintegrowany sterownik PLC. Programowanie logiki odbywa się poprzez bezpłatny program komputerowy VACON Live. VACON Live służy również do parametryzacji, monitorowania, ładowania i zapisywania parametrów konfiguracyjnych. Przetwornica posiada wiele przydatnych funkcje m.in. lotny Start z detekcją kierunków wirowania silnika, automatyczne uśpienie, rozbudowana logika autorestartów, autoparametryzacja, autotuning silnika, kasowalne i niekasowalne liczniki czasu pracy, zużycia energii, automatyczne dopasowanie napięcia magnesowania (strumienia) do obciążenia. Przetwornica potrafi wykryć zerwany pas transmisyjny, suchobieg pompy, utyk silnika, brak fazy wejściowej i wyjściowej, asymetrię prądów i inne. Przetwornice VACON 100 ED mogą pracować w temperaturze otoczenia nawet 50˚C (dobór z dużą przeciążalnością). Aby w skrajnych przypadkach obciążenia i złej wentylacji przetwornicy, nie doprowadzić do przegrzania tranzystorów mocy IGBT, przetwornica sama dobiera optymalną wartość częstotliwości przełączania tranzystorów lub obniża częstotliwość wyjściową. Nowoczesna konstrukcja i dobre wyposażenie nie wypłynęła negartwnie na cenę przetwornicy. Rozsądnie skalkulowna cena końcowa pozwala na wykorzystanie serii VACON 100 ED w każdej aplikacji. Krzysztof Kania Danfoss Poland Sp. z o.o. ul. Chrzanowska 5 05-825 Grodzisk Mazowiecki tel. 22-755 06 68 fax 22-755 07 01 vlt drives support@danfoss.pl n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

Zapraszamy do odwiedzenia naszego stoiska podczas tegorocznych Targów w BIELSKU-BIAŁEJ

ENERGETAB 2017

gdzie zaprezentujemy nasze nowości

12-14.09 r. 2017 HALA G, ST. NR 30

DF... E-90

KDSZ...

KF...

E-90

SYSTEMY TRAS KABLOWYCH Z POŁĄCZENIEM ZATRZASKOWYM TYPU „KLIK” stabilne I mocne I szybkie

E-90

POŁĄCZENIE ZATRZASKOWE KLIK KILKAKROTNIE ZWIĘKSZA WYDAJNOŚĆ UKŁADANIA TRAS KABLOWYCH PROSTE I SZYBKIE POŁĄCZENIE, A DO TEGO DOKŁADNE I STABILNE, WYSTARCZY ZATRZASNĄĆ „KLIK” CIĄGŁOŚĆ ELEKTRYCZNA POTWIERDZONA PRZEZ VDE PRÜF – UND ZERTIFIZIERUNGSINSTITUT GMBH CERTYFIKATEM WG RAPORTU nr 5018795-5430-0001/219753 nr 5018795-5430-0001/228892

Realizowane projekty na terenie Polski to m.in.:

Stadion Narodowy Warszawa; Stadion Baltic Arena Gdańsk; Stadion Miejski Wrocław; Stadion Miejski Poznań; Stadion Legii Warszawa; Stadion Śląski Chorzów; Stadion Wisły Kraków; Oczyszczalnia Ścieków Czajka w Warszawie; Oczyszczalnia Ścieków Sitkówka-Nowiny; Oczyszczalnia Ścieków WOŚ Wrocław; Port Lotniczy Okęcie Warszawa; Port Lotniczy Wrocław Strachowice; Port Lotniczy Modlin; Port Lotniczy Jasionka k. Rzeszowa; Kopalnia Ropy i Gazu LMG Sowia Góra; Podziemny Magazyn Gazu Wierzchowice; Kopalnia Bogdanka-Stefanów; Podziemny Magazyn Gazu Rylowa-Rajsko; Rafineria Orlen; Rafineria Lotos; Sky Tower Wrocław; Millenium Hall Rzeszów; Galeria Echo Kielce; Galeria Słoneczna Radom; Galeria Jurajska Częstochowa; Pittsburgh Glass Works Środa Śląska; IKEA Orla; Stora Enso Ostrołęka; Elektrownia Szczecin; Elektrownia Bełchatów; Zakłady Azotowe Puławy; Cementownia Ożarów; Elektrociepłownia Kraków; Elektrociepłownia Siekierki Warszawa; Centrum Handlowe Wzgórze Gdynia; Bridgestone Stargard Szczeciński; Szpital Wojewódzki Wrocław; Narodowe Forum Muzyki Wrocław; T-Mobile Office Park Warszawa; Mando Wałbrzych; Galeria Ogrody Odrzańskie Kędzierzyn Koźle; Warszawski Uniwersytet Medyczny; Stadion Jagiellonii Białystok; Oczyszczalnia Ścieków Dąbrowa Górnicza; Tunel pod Wisłą dla Oczyszczalni Ścieków Czajka; Huta Szkła TUR; Elektrownia Połaniec; Budowa bloku gazowo-parowego Głogów; Fabryka Pilkington Automotive Chmielów; Elektrociepłownia Tychy; BorgWarner Jasionka; PMG Kosakowo; Victoria Wałbrzych; Elektrociepłownia Bielsko-Biała; Elektrownia Rybnik; ,,Wola Center” Warszawa; Miasteczko Business Park Development Warszawa; Dworzec PKP Katowice.

27000 Produktów I Nieograniczone Konfiguracje Najwyższa Jakość BAKS, 05-480 Karczew, ul. Jagodne 5 WWW.BAKS.COM.PL

tel.: +48 22 710 81 00

fax: +48 22 710 81 01

e-mail: baks@baks.com.pl

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Cyfrowa rejestracja sygnałów elektrycznych Cyfrowy Rejestrator Napięć i Przemieszczeń CRNiP-30a zaprojektowany został z myślą o badaniach i diagnostyce maszyn wyciągowych górniczych wyciągów szybowych. Szybko okazało się, że osiągnięte wysokie parametry elektryczne i duża elastyczność oprogramowania współpracującego z urządzeniem stały się odpowiedzią na potrzeby badawczo-pomiarowe wielu innych branż przemysłowych.

RNiP-30a, wytwarzany przez Centrum Badań i Dozoru Górnictwa Podziemnego, jest urządzeniem pomiarowym stosowanym wszędzie tam, gdzie zachodzi konieczność obserwacji i rejestracji sygnałów elektrycznych. Najprościej rzecz ujmując, rejestrator zamienia zwykły komputer PC w wysokiej jakości urządzenie pomiarowo-diagnostyczne – mówi Wiesław Janeta, kierownik Działu Maszyn Wyciągowych CBiDGP. – Jego wymiary odpowiadają wielkości typowego laptopa, co znacznie ułatwia transport. Zasilanie rejestratora z portu USB komputera umożliwia pracę w miejscach pozbawionych zasilania sieciowego.

Urządzenie jest wyposażone w cztery kanały napięciowe. Umożliwia to bezpośrednie rejestrowanie napięć, ale także innych parametrów technologicznych. W zależności od zastosowanego przetwornika pomiarowego uzyskuje się zatem dane dotyczące ciśnienia, drogi, temperatury, prędkości czy przepływu. Kanały pomiaru napięcia są galwanicznie odizolowane od siebie i od komputera, co umożliwia pomiar napięć o różnych potencjałach odniesienia. Każdy kanał zawiera elektroniczny przełącznik zakresów, układ autozerowania i filtr dolnoprzepustowy. Parametry każdego z kanałów są następujące:

yy dziewięć zakresów pomiarowych: 1000 V, 300 V, 100 V, 30 V, 10 V, 3 V, 1 V, 0.3 V, 0.1 V yy minimalna rezystancja wejściowa: 1 MΩ, yy rozdzielczość przetwornika analogowo-cyfrowego: 14 bitów, yy całkowita niedokładność pomiaru: 0,5 % zakresu, yy dopuszczalne napięcie pomiędzy potencjałami odniesienia poszczególnych kanałów napięciowych: 1 kV, yy dopuszczalne napięcie pomiędzy potencjałami odniesienia kanałów napięciowych a masą komputera: 1 kV.

Cyfrowy Rejestrator Napięć i Przemieszczeń CRNiP-30a (Arch. CBiDGP)

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Ponadto rejestrator wyposażony jest w wejścia cyfrowe, co pozwala na bezpośrednie podłączenie do niego przetwornika obrotowo-impulsowego mierzącego między innymi prędkość badanego obiektu. Dane pomiarowe przechowywane są w pamięci komputera, a nie samego urządzenia. Dzięki temu proces pomiarowo-rejestracyjny może zostać wydłużony nawet do kilku dni. Prowadzenie pomiarów długookresowych ułatwia ustalenie przyczyn nieprawidłowego działania badanego obiektu, zwłaszcza w sytuacji, gdy symptomy awarii pojawiają się bardzo rzadko. Dzięki stosunkowo dużej częstotliwości próbkowania możliwe jest obserwowanie procesów szybkozmiennych – wyjaśnia Piotr Piechota, specjalista w Dziale Maszyn Wyciągowych. – Przykładami takich sygnałów są: wartość chwilowa prądu rozruchu dużych silników indukcyjnych, kształt napięcia w sterowanych prostownikach tyrystorowych, wartość ciśnienia zasilania siłowników hydraulicznych hamulców w czasie hamowania bezpieczeństwa. CRNiP-30a wyposażony jest w oprogramowanie o następujących właściwościach: yy możliwość równoczesnej rejestracji wszystkich sygnałów napięciowych, przemieszczenia i znaczników,

Panel główny CRNiP-30a

yy okres rejestrowania może być równy okresowi próbkowania lub może być jego wielokrotnością a rejestrowane wyniki są uśrednionymi wynikami pomiaru za okres rejestrowania, yy bieżący podgląd rejestrowanych sygnałów podczas rejestracji wraz z dokładną wartością rejestrowanego sygnału, yy przeglądanie i formatowanie zarejestrowanych sygnałów,

yy przedstawianie przebiegów będących funkcjami zarejestrowanych sygnałów. Szczegółowe informacje oraz warunki zakupu Cyfrowego Rejestratora Napięć i Przemieszczeń CRNiP-30a dostępne są na stronie internetowej www.oridug. cbidgp.pl, w zakładce KOMPETENCJE CRNiP-30a. [JP, JW, PP] n

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Fotowoltaika od BELOS-PLP Firma Belos-PLP S.A. od zawsze związana jest z branżą energetyczną i podążając za jej rozwojem poszerzyła swój asortyment o urządzenia i osprzęt związany z fotowoltaiką. W naszej ofercie można znaleźć: yy Systemy montażowe, yy Inwetery On-Grid i Off-Grid, yy Microinwertery, yy Regulatory ładowania, yy Panele fotowoltaiczne mono i poli krystaliczne, yy Zestawy fotowoltaiczne Sunshine z inwerterami On-Grid (plug-in), yy Różnego rodzaju złączki, itp.

Zestawy fotowoltaiczne Sunshine

Jeszcze nigdy produkcja prądu ze słońca na własne potrzeby nie była tak prosta i dostępna. Proponowane zestawy to gotowa elektrownia słoneczna, którą można zamontować na każdym dachu, a energia z niej

Mikroinwertery SUN250G i SUN500G

Mikroinwertery SUN250G i SUN500G to najbardziej zaawansowane urządzenia w swojej klasie. Zaletą Mikroinwerterów jest to że z każdego moduł (PV) osiąga się jego maksymalną moc gdyż Mikroinwerter indywidualnie śledzi moc szczytową (MPPT) każdego moduł (PV). Zastosowanie Mikroinwerterów maksymalizuje produkcję energii w porównaniu z zastosowanie falowników centralnych lub „stingowych”

wyprodukowana bezpośrednio trafi do naszej wewnętrznej sieci. Urządzenia pracujące w ciągu dnia takie jak grzałka wody, lodówka, telewizor, pralka itp. będą pracowały „za darmo”

Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszej strony www. oraz kontaktu. Belos-PLP S.A. 43-301 Bielsko-Biała, ul. Gen. J. Kustronia 74, Poland tel. +48 (33) 814-50-21, solary@belos-plp.com.pl, www.belos-plp.com.pl

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TRANSFORMATORY DYSTRYBUCYJNE AmorямБczne oraz CRGO Power Transformers

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Badania odporności na drgania i wstrząsy sejsmiczne Badania odporności urządzeń na drgania, udary lub wstrząsy sejsmiczne pełnią bardzo istotną rolę w procesie dostosowania produktu do wymagań normowych lub kontraktowych.

ażde urządzenie, które musi zachować swoją funkcjonalność w warunkach zewnętrznych zmiennych obciążeń, musi zostać sprawdzone w procesie opracowywania prototypu. Dzięki temu, na etapie prototypu, można zlokalizować wszelkie niedoskonałości takie jak uszkodzenia mechaniczne, nadmierne dźwięki, wzbudzenia poszczególnych elementów konstrukcji. Badania takie przeprowadza się w dedykowanych laboratoriach posiadających odpowiednie

kompetencje, urządzenia badawcze oraz akredytacje (Rys.1). Laboratorium Badań Wibroakustycznych CTO S.A. jest jedynym akredytowanym polskim laboratorium, w którym można przeprowadzić badania odporności na drgania i wstrząsy obiektów ważących do 3000 kg. Podstawowe badania można podzielić na trzy grupy: badania sinusoidalne, badania wytrzymałościowe typu „random” oraz badania „time history method”.

Badania sinusoidalne służą przede wszystkim do poszukiwania częstotliwości rezonansowych badanego urządzenia oraz jego osprzętu. Przeważnie jest to pierwszy krok w kampanii badawczej. Na podstawie znajomości częstotliwości rezonansowych oraz ich parametrów (szerokość rezonansu, dobroć) możemy przejść do kolejnych badań np. wytrzymałościowych. Badania wibracji losowych typu „random” reprezentują warunki, które występują przy działaniu naturalnych wy-

Rys 1 CTO badania drganiowe udarowe

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE muszeń szerokopasmowych z zachowaniem odpowiedniego statystycznego poziomu ufności zarówno dla rozkładu amplitud jak i częstotliwości. Badania typu „random” pobudzają wszystkie częstotliwości rezonansowe jednocześnie i dlatego badania te są wykorzystywane w kwalifikacji wytrzymałościowej urządzeń. Badania te są szeroko stosowane w transporcie (badania kolejowe i drogowe). Uzupełnieniem do badań wytrzymałościowych są badania udarowe oraz badania SRS (shock response spectrum) – często wykonywane na dedykowanych maszynach udarowych (Rys.2). Badania takie mają wykazać w jaki sposób badane urządzenie poradzi sobie w warunkach obciążenia impulsem (takim jak trzęsienie ziemi lub wybuch). Typowym badaniem wykonywanym dla celów kwalifikacji sejsmicznej jest badanie typu „time history method”. Badanie to polega na odtworzeniu sygnału (np. zarejestrowanego trzęsienia ziemi) w systemie wzbudnika i skalowaniu go w oparciu o kryteria przyjęte w odpowiedniej normie odniesienia. Jednym z najważniejszych elementów badania jest zamocowanie obiektu takie jakie będzie miało w rzeczywistości. Dzięki temu można dokonać optymalizacji narażenia urządzenia m.in. poprzez dodanie dedykowanych wibroizolatorów. Oprócz tego bardzo ważną rolę odgrywa umiejscowienie poszczególnych elementów (np. w rozdzielnicy, przetwornicy) wewnątrz urządzenia tak aby zminimalizować generowane momenty dynamiczne. W procesie opracowywania prototypu często oprócz badania przyspieszeń i przemieszczeń mierzone są również naprężenia w tzw. hotspotach. Hotspoty to miejsca w konstrukcji urządzenia, gdzie występują nadmierne naprężenia. Punkty te są określane poprzez przeprowadzenie analizy metodą elementów skończonych (MES). Na podstawie wyników analiz MES można zarówno zoptymalizować konstrukcję urządzenia przed właściwymi badaniami w oparciu o parametry dynamiczne oraz określić hotspoty, które będą monitorowane podczas właściwych badań.

Rys. 2 CTO badania udarowe

Rys. 3 CTO badania udarowe

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Inteligentna rozdzielnica SM6 z funkcją monitoringu temperatury, wyłącznika oraz środowiska Schneider Electric od ponad 40 lat rozwija swoje rozwiązania dotyczące zabezpieczeń, monitoringu i sterowania szczególnie dedykowane sieciom SN.

rzy wykorzystaniu wieloletnich doświadczeń zaprojektowano inteligentną rozdzielnicę SM6, łączącą niezawodną konstrukcję rozdzielnicy SN z nowatorskimi rozwiązaniami poprawiającymi ciągłość pracy i bezpieczeństwo obsługi.

Ciągły monitoring temperatury

Kompleksowe rozwiązanie

SM6 to rozdzielnica średniego napięcia o budowie modułowej przeznaczona do wtórnego rozdziału energii elektrycznej. To znane i cenione od ponad 25 lat urządzenie zwyczajowo wyposażane jest w inteligentne komponenty produkcji Schneider Electric zapewniające ochronę rozdzielnicy i podłączonych do niej urządzeń tj: yy Wielofunkcyjne przekaźniki zabezpieczeniowe typu Sepam, Micom oraz autonomiczne przekaźniki nowej generacji VIP4X yy Analizatory parametrów sieci PowerMeter, yy Wskaźniki przepływu prądu zwarciowego typu Flair Dzisiaj, aby dodatkowo poprawić bezpieczeństwo, niezawodność oraz wygodę użytkowania, rozdzielnica SM6 zostaje wzbogacona o dodatkowe funkcjonalności.

Połączenia obwodów prądowych w urządzeniach SN są jednymi z najbardziej newralgicznych miejsc w stacji SN, szczególnie jeśli zostały wykonane na obiekcie, dotyczy to zwłaszcza: yy Przyłączy kabli SN, yy Połączeń śrubowych szyn. Luźne lub uszkodzone połączenia skutkują zwiększeniem rezystancji przejścia, która prowadzi do niekontrolowanej reakcji termicznej, aż do całkowitego uszkodzenia połączenia. Konserwacja prewencyjna tych połączeń może być skomplikowana, zwłaszcza w ciężkich warunkach pracy, także z powodu ograniczonej dostępności i widoczności styków. Ciągły monitoring temperatury jest najbardziej odpowiednim sposobem do wczesnego wykrycia wadliwego połączenia. Aby skutecznie zaradzić problemowi a zarazem wyeliminować koniczność regularnych przeglądów na obiekcie proponujemy wyposażenie rozdzielnicy w bezprzewodowe czujniki temperatury, które w sposób ciągły monitorują newralgiczne punkty obwodu oraz alarmują o zagrożeniu awarii na bar-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

dzo wczesnym etapie. Czujniki Easergy TH110 są w pełni autonomiczne (tj. zasilane prądem roboczym), zaś zainstalowane w bezpośrednim kontakcie z monitorowanym obiektem, zapewniają bardzo dokładny pomiar temperatury. Wynik pomiaru jest na bieżąco przesyłany do jednostki centralnej (SMD) drogą radiową przy wykorzystaniu protokołu komunikacyjnego Zigbee Green Power. W przypadku przekroczenia wartości zadanej, generowany jest alarm, który jest niezwłocznie wysyłany (24godziny/7dni) do wskazanych osób (zespołu utrzymania / serwisu) według ustalonej metody: lokalnie / zdalnie, HMI/ Scada / sms / e-mail / aplikacja mobilna. To rozwiązanie skutecznie zmniejsza prawdopodobieństwo awarii oraz częstotliwość i czas konserwacji urządzenia.

Monitoring środowiska

Trudne warunki otoczenia wywołane kondensacją pary wodnej czy wahaniami lub ekstremalnymi wartościami temperatury są powodem bardzo niebezpiecznych następstw tj: yy Rdza na częściach metalowych prowadząca do uszkodzeń i blokowania mechanizmów, yy Uszkodzenia elektroniki, yy Zabrudzenie izolacji, którego konsekwencją mogą być wyładowania niezupełne, pogorszenie własności dielektrycznych oraz przeskok łuku, yy Przyśpieszenie starzenia / zużycia rozdzielnicy. W celu ograniczenia niepożądanych konsekwencji ciężkich warunków środowiskowych, opracowano bezprzewodowe czujniki mierzące poziom wilgotności i temperatury w polu rozdzielnicy, kanale kablowym lub dowolnym miejscu pomieszczenia stacji. Czujniki Easergy CL110, podobnie

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE jak czujniki temperatury przesyłają zmierzone wartości w sposób ciągły do jednostki centralnej (SMD), również wykorzystując fale radiowe oraz protokół komunikacyjny Zigbee Green Power. Jednostka centralna odbiera dane wejściowe i oblicza 4 stopnie warunków serwisowych w oparciu o normę IEC 62271-304, zaś po przekroczeniu wartości progowych wysyła alarmy tj. wysoka lub niska temperatura, za duża wilgotność.

Zużycie wyłącznika

Jak powszechnie wiadomo, kluczowym aparatem w nowoczesnej i bezpiecznej rozdzielnicy SN jest wyłącznik. Obniżone parametry wyłącznika tj: nadmierne zużycie styków lub mechanizmu, zbyt wolne otwieranie/zamykanie styków, powolne zbrojenie napędu (lub jego brak) może doprowadzić do poważnych awarii w całej instalacji. Dlatego też, bardzo ważne staje się monitorowanie kluczowych parametrów wyłącznika (liczby łączeń, czasów otwarcia, zamknięcia i zbrojenia oraz skumulowanego prądu zwarciowego) w celu określenia jego aktualnego zużycia. Dotychczas, w celu zdiagnozowania wyłącznika niezbędna była wizyta na obiekcie i wykonanie przeglądu rozdzielnicy oraz przetestowanie aparatu oprogramowaniem serwisowym. Tymczasem firma Schneider Electric proponuje uproszczenie tej procedury poprzez zdalne monitorowanie stanu wyłącznika przy użyciu informacji zgromadzonych w przekaźnikach zabezpieczeniowych (Sepam, Micom). Dane te są odczytywane przez jednostkę centralną (SMD), która porównuje je z zadanymi charakterystykami właściwymi dla wyłącznika. Każde odstępstwo od normy jest wysyłane w postaci alarmu do osoby zainteresowanej (wiadomość sms, aplikacja na urządzeniu mobilnym) lub systemu nadzoru. Pozwala to na szybką reakcję i podjęcie właściwych kroków (przegląd, naprawa lub wymiana wyłącznika).

Łączność 24/7

Bezprzewodowe czujniki temperatury, wilgotności oraz przekaźnik zabezpieczeniowy są podłączone do Urządzenia Monitorującego Stację czyli jednostki centralnej SMD (ang. Substation Monitoring Device), które zbiera dane w celu lokalnej sygnalizacji, analizy oraz prezentacji na wyświetlaczu terminala operatorskiego. Specyficzne algorytmy monitorujące pozwalają na wykrywanie odstępstw od wartości dopuszczalnych opartych

o konkretne parametry instalacji, także w odniesieniu do zmiennych obciążeń lub nieprawidłowych stanów wynikających z porównania faz. Zdalne monitorowanie i alarmowanie zapewnia całkowity spokój operatora, dzięki połączeniu z systemem SCADA lub cyfrowym usługom tj. dostęp do aplikacji w chmurze oraz alarmowanie przez SMS lub aplikację mobilną Facility Expert. Wszystkie alarmy są wysyłane w czasie rzeczywistym 24/7. Dodatkową funkcjonalnością jest możliwość uruchomienia zdalnego terminala operatorskiego na urządzeniu mobilnym (działa w odległości do 10m od rozdzielnicy). Instalując aplikację - Schneider Electric Vijeo Design Air jesteśmy w stanie nie tylko monitorować parametry rozdzielnicy na swoim telefonie czy tablecie ale wykonywać operacje łączeniowe (zamknij/ otwórz).

Wykrywanie łuku

Zabezpieczenie VAMP od zwarć łukowych wykrywa błysk łuku w jednym z przedziałów rozdzielnicy i wyzwala wyłącznik w polu zasilającym. Dzięki

SCADA

Zdalny terminal operatorski HMI

Zabezpieczenie Sepam

bardzo krótkiemu czasowi reakcji (ok 9 ms), zabezpieczenie od zwarć łukowych zapewnia maksymalne bezpieczeństwo obsługi oraz minimalizuje zniszczenia urządzenia spowodowane zwarciem łukowym. W celu bardziej skutecznej detekcji zwarcia łukowego istnieje możliwość aktywacji kryterium prądowego, chroniącego przed przypadkowym wyzwoleniem (spowodowanym np. błyskiem lampy aparatu fotograficznego). Warto dodać, że obudowa rozdzielnicy standardowo jest odporna na skutki wewnętrznego łuku elektrycznego, w zależności od wybranej klasyfikacji łukoochronności: A-FL i A-FLR:

Bramka Com’X

PLC + Lokalny terminal operatorski HMI

CL110

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE yy Ochrona przed skutkami łuku elektrycznego z trzech stron IAC: A-FL, 12.5 kA 1 s, 16 kA 1 s oraz 20 kA 1s. yy Ochrona przed skutkami łuku elektrycznego z czterech stron IAC: A-FLR, 12.5 kA 1s, 16 kA 1 s oraz 20 kA 1 s.

Nowoczesne rozwiązania instalowane w inteligentnej rozdzielnicy SM6

Rozdzienica SM6 może być wyposażona w zestaw w pełni zintegrowanych czujników i przetworników pomiarowych do pomiaru prądu, napięcia, mocy, temperatury, wilgotności a także wykrywania błysku czy dymu oraz współpracujących z nimi inteligentnych urządzeń elektronicz-

nych: sterowników, przekaźników zabezpieczeniowych, wskaźników zwarć itp.

Zalety inteligentnej SM6

Podsumowując, warto jeszcze raz przypomnieć korzyści dla użytkownika płynące z zastosowanie rozdzielnicy SM6 w nowej odsłonie: yy Skuteczne zarządzanie urządzeniem. Zwiększona niezawodność dzięki zapobieganiu awariom pomaga zredukować wyłączenia oraz dostosować przeglądy do rzeczywistych warunków na obiekcie. yy Łączność 24/7. Odczyt danych w czasie rzeczywistym umożliwia podejmowanie lepszych decyzji yy Zwiększone bezpieczeństwo. Spraw-

Monitoring środowiska (CL110) Czujniki monitorujące 24/7 kondensację pary wodnej, dzięki czemu pozwalają unikać szybkiego starzenia się urządzeń.

Kody QR umożliwiające dostęp z poziomu aplikacji mobilnych Szybki i prosty dostęp do danych urządzenia i jego dokumentacji Urządzenie monitorujące stację (jednostka centralna- SMD) Zbiera dane z inteligentnych czujników oraz wyświetla istotne informacje na lokalnym terminalu operatorskim lub zdalnie przesyła dane do systemu nadzoru

Ciągły monitoring temperatury Czujniki monitorujące 24/7 temperaturę elementów aktywnych (np. przyłączy kablowych), umożlwiające podejmowanie działań prewencyjnych.

Zużycie wyłącznika Monitoring stopnia zużycia wyłącznika w celu konserwacji prewencyjnej

Wykrywanie łuku (przekaźnik VAMP) Pozwala na szybkie wykrycie i wyłączenie zwarć łukowych, czyniąc rozdzielnicę bardziej bezpieczną oraz ograniczając przestoje i zniszczenia urządzeń. Moduł sterowania elektrycznego Umożliwia lokalny i zdalny monitoring i sterowanie (po komunikacji Modbus) rozłącznikiem / rozłącznikiem z bezpiecznikiem w celu poprawy bezpieczeństwa i wydajności rozdzielnicy SM6. Panel sterowania lokalnego Panel operatorski wyposażony w przyciski zamknij, otwórz, przełącznik sterowanie zdalne/lokalne oraz synoptykę. Wskaźnik zwarć (Flair 23DM) Wskaźnik przepływu prądu zwarciowego i przekaźnik detekcji napięcia do lokalnego i zdalnego monitoringu w celu redukcji przerw w zasilaniu i poprawy niezawodności.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

dzona konstrukcja i doświadczenie w połączeniu z wczesnym wykrywaniem łuku, aby maksymalnie zwiększyć bezpieczeństwo ludzi i mienia. W związku z powyższym, rozdzielnice SM6 są świetnie dostosowane do zasilania małych i średnich budynków jak również instalacji w średniej wielkości obiektach przemysłowych (przemysł samochodowy, spożywczy, itp.). Dzięki wysokiej niezawodności i łatwości adaptacji do lokalnych wymagań, inteligenta rozdzielnica SM6 może również być stosowana w Energetyce Zawodowej. Niskie nakłady na utrzymanie, prostota oraz łatwość komunikacji sprawa, że rozdzielnica jest świetnie przystosowana do zarządzania inteligentną siecią energetyczną. n

8 3

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

„DC-Line” – nowa seria produktowa STEGO do kontroli temperatury i wilgotności w szafach elektrycznych z obwodami DC Utrzymanie właściwej temperatury i wilgotności w szafach elektrycznych zapobiega awariom, które są skutkiem pracy aparatów w niewłaściwej temperaturze lub w środowisku narażonym na kondensację. STEGO, jako wiodący producent urządzeń klimatycznych do szaf, wprowadza do oferty innowacyjne produkty dla układów zasilanych napięciem DC. Nowa seria produktów o oznaczeniu „DC-Line” łączy w sobie wysokie bezpieczeństwo pracy, innowacyjność i niezawodność oraz dużą wydajność.

tosowanie układów ogrzewania w rozdzielnicach DC narażonych na pracę w niskich temperaturach oraz kondensację musi spełniać najwyższe standardy bezpieczeństwa. Właśnie dla pewności działania i wysokiego bezpieczeństwa zaprojektowaliśmy serię produktów „DC-Line” składającą się z termostatów, higrostatów, modułów przełączających oraz dmuchaw grzewczych. Wszystkie te produkty dedykowane są do pracy w obwodach 24-56V DC. Elektroniczny termostat DTC 010 z wewnętrznym modułem przełączającym o obciążalności styku do 13A

Termostat DTC 010 – schemat podłączenia

DC, umożliwia bezpośrednie sterowanie ogrzewaczami dużej mocy, wentylatorami, chłodziarkami oraz urządzeniami sygnalizacyjnymi. Termostat ten posiada układ pomiarowy temperatury realizowany za pośrednictwem zewnętrznego sensora, który może być umieszczony w dowolnym miejscu szafy elektrycznej, aby precyzyjnie odczytywać wartość temperatury. Dwa zakresy temperatur nastaw -10oC do +50oC oraz od 0oC do +60oC umożliwiają właściwą nastawę oczekiwanej temperatury w szafie. Dodatkowo, termostaty są również dostępne w wersjach z pomiarem wilgotności względ-

nej, z nastwioną wartością załączenia na 65% RH. W układzie z dmuchawą grzewczą daje to pełną ochronę przed niską temperaturą i kondensacją w szafie. Dostępne w wersjach ze stykiem NO lub NC oraz sensorem pomiarowym o długości kabla 2m. Nowy higrostat DFC 010 również posiada szeroki zakres napięcia zasilania od 20 do 56V DC. Podobnie jak termostat DTC 010 może sterować obciążeniami do 13A. Precyzyjne pokrętło nastaw pozwala ustawić próg działania w zakresie 40 do 90% RH. Dodatkową, bardzo przydatną funkcją jest również pomiar temperatury wraz z wewnętrzną nastawą działania przy jej spadku poniżej +5 oC (ochrona przed niską temperaturą). Higrostat jest dostępny z zewnętrznym sensorem o długości kabla 2m (inne długości np. 3m

Termostat DTC 010

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Dmuchawa DCR 130 800W

Higrostat DFC 010

Moduł przełączający DCM 010

także dostępne). W nowych regulatorach DTC 010 oraz DFC 010, diody podświetlające pokrętło nastaw są również wskaźnikami właściwej pracy urządzenia. W przypadku awarii, braku lub niewłaściwego napięcia czy połączenia, diody sygnalizują nieprawidłowość, błyskając w odpowiednich odstępach czasowych. Kody błędów są opisane w instrukcji montażu i eksploatacji. W przypadku, gdy chcemy sterować urządzeniem DC dużej mocy, a układ sterowniczy nie posiada odpowiednio mocnego styku, proponujemy moduł przełączający DCM 010. Jest to urządzenie które pozwala sterować obciążeniami do DC 15A.

i łatwy do wykonania za pomocą klipsa na szynę DIN 35 mm zgodnie z normą EN 60715. Wysokow ydajne dmuchaw y grzewcze DCR 030 i DCR 130 to również komponenty serii „DC-Line”. Dmuchawy o mocy do 800W służą zapobieganiu tworzeniu się kondensatu i szronu, które są przyczyną wielu awarii. Napięcie zasilania to DC 24V lub DC 56V. Dmuchawy są dostępne wraz z wbudowanymi, elektronicznymi termostatami lub elektronicznymi higrostatami. Model z termostatem jest dostępny z zewnętrznym lub wewnętrznym sensorem pomiarowym. Model z higrostatem jest dostępny tylko z zewnętrznym sensorem.

Charakterystyczną i wspólną cechą nowych regulatorów serii „DC Line” jest obudowa, która łączy w sobie nowoczesny design i ergonomię. W dolnej jej części znajdują się szybkozłączki ułatwiające podłączenie przewodów. Montaż w szafie elektrycznej jest szybki

Aby precyzyjnie dokonywać pomiarów, zewnętrzny sensor może być zamontowany w dowolnym miejscu w obudowie. Wewnętrzny wentylator o dużej wydajności (160m3/h) wymusza szybką cyrkulację ciepłego powietrza w obudowie elektrycznej. Ma to wpływ

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

na szybkie osiągnięcie właściwej temperatury wewnątrz rozdzielnicy oraz prawidłowy jej rozkład we wszystkich miejscach. Podwójne, wewnętrzne zabezpieczenia temperaturowe (pierwsze powrotne, drugie odcinające) skutecznie zapobiegają przegrzaniu i zniszczeniu dmuchawy w przypadku uszkodzenia wentylatora. Typ DCR 030 został zaprojektowany do montażu na poziomej płycie montażowej (np. dno obudowy rozdzielczej). Do montażu na pionowej płycie lub szynie DIN 35 mm przygotowany jest ogrzewacz typu DCR 130. Piotr Żurek, STEGO Polska sp. z o.o. www.stego.pl n

Do obejrzenia wszystkich nowości zapraszamy na stoisko Z15 podczas targów Energetab 2017.

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

O projekcie Systemu Rejestracji Zakłóceń Elektrycznych, czyli Klient nasz Pan (Część 3) Pisanie programów, to rzecz niemal intymna. To twórczość, której efektem nie jest kolejna książka, czy obraz, ale „dusza” urządzenia.

poprzednich częściach mini sagi (sprzed dwóch lat i sprzed roku) opisałem projekt, do którego realizacji namówił naszą firmę Miły Starszy Pan. Początkowo banalnie prosty, w miarę uściślania założeń przez rozmówcę ulegał kolejnym modyfikacjom, aż stał się największym zamówieniem, jakie przyszło nam jednorazowo zrealizować. Szybko okazało się, że z prototypową konstrukcją związanych jest wiele problemów, które trzeba było rozwiązywać w zasadzie „na bieżąco”, bo terminy były mocno napięte. Część, głównie natury sprzętowej, opisałem w poprzedniej części. Teraz skupię się raczej na oprogramowaniu Systemu SZARM. Pozostanę przy pierwszej osobie liczby pojedynczej, choć oczywiście w projekcie uczestniczyło wiele osób zarówno z firmy TRONIA, jak i spoza niej. Poprzednią część zakończyłem zdaniem: „Za rok opiszę, czy udało mi się dopłynąć do zaplanowanego portu, czy utonąłem po drodze”. Tak, dopłynąłem! Widzę już fale rozbijające się o skały, roześmiane plaże i melancholijne zatoczki, otoczone pełnymi cykad lasami… Wszystko działa. Trzeba jeszcze przez jakiś czas obserwować cały system i poszczególne komponenty, żeby wychwycić jak najszybciej i usunąć wszelkie przeoczenia czy błędy. Trzeba też zgromadzić / wykonać mnóstwo dokumentów, opisów, instrukcji itd. Ale już widać koniec projektu. A przecież łatwo nie było i były momenty zwątpień i euforia pokonywania kolejnych przeszkód… Kiedy wreszcie zmontowaliśmy pierwszy System Rejestracji Zakłóceń SZARM i przyszedł moment włączenia zasilania, przyznam, że się lekko zawahałem. Jednak nacisnąłem guzik. A zaraz potem ponownie, żeby wyłączyć zasilanie. Pokazał się siwy dym i w powietrzu zawisł złowieszczy zapach spalenizny… No cóż – prototyp. Nerwowe przeglądanie schematów i modułów pozwoliło ustalić, że zawiniły niewłaściwe napięcia znamionowe kondensatorów. Drobiazg, a tyle frajdy… Potem było już łatwiej, bo przynajmniej dym nie zasłaniał ekranu monitora. Ruszamy ostrożnie, prostymi poleceniami. Procedury obsługi portu równoległego miałem spisane i sprawdzone od tak dawna, że od lat do nich nie zaglądałem. A tu proszę – brak reakcji. No to debugger i praca krokowa. Brak komunikatu błędu, ale i brak transmisji danych. Dopiero z Internetu dowiedziałem się, że w imię postępu (?) od

Windows 7 port nie jest dostępny dla programistów. Po chwili okazało się, że nie mogę również korzystać z plików pomocy. Ani tych, które sam napisałem, ani związanych z wykorzystywanym przeze mnie oprogramowaniem narzędziowym. Ktoś uznał, że są passé. Wielcy tego świata robią co chcą, nie zwracając uwagi na krzywdy wyrządzane przy tym maluczkim. Czy ja już pisałem do czego służy rejestrator zakłóceń elektrycznych i jaki problem chcemy rozwiązać, że potrzebne są tak wyśrubowane parametry? Jeśli nie, to najwyższy czas uzupełnić ten brak. Ogólnie, rejestratory zakłóceń elektrycznych pomagają użytkownikom w analizie przebiegu awarii lub innych zdarzeń ulotnych. Użytkownik łączy rejestrator z badanym obiektem (może to być silnik lub transformator energetyczny; rejestrator może analizować również sygnały 4-20mA z czujników monitorujących przebieg procesu technologicznego). Rejestrator mierzy napięcia i prądy i sprawdza, czy mieszczą się w założonych granicach. Jeśli w wyniku awarii prąd przekroczy górną granicę (zwarcie, przeciążenie, błędne przełączenie), wykonywana jest rejestracja, która obejmuje pewien czas sprzed przekroczenia i pewien czas po nim. Zwykle tego typu zakłócenia są krótkotrwałe, więc rejestracje nie muszą być długie, żeby objąć całe zdarzenie. Zwykle wystarczy od ułamka do kilku sekund. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, żeby w ten sam sposób analizować dłuższe procesy, np. przekroczenie krytycznej temperatury, czy przepływu masowego. To tylko kwestia częstotliwości próbkowania i wielkości dostępnej pamięci. Gdzie to się może przydać? Wszędzie tam, gdzie sygnał elektryczny powinien mieścić się w założonych granicach, a ich przekroczenie oznacza kłopoty. yy starzenie urządzeń elektrycznych: bywają zdarzenia ulotne, których operator może nie zauważyć i uznać, że urządzenie przeszło test starzenia, podczas gdy tak naprawdę działa na granicy awarii; yy kontrolowanie napięcia dostarczanego przez elektrownię wiatrową, z czym może się wiązać optymalizacja warunków dołączenia do sieci; yy monitorowanie sieci energetycznej danego zakładu przemysłowego: przebieg rozruchu urządzeń technologicznych, rozkład obciążeń różnych dopływów, analiza przyczyn i przebiegu awarii; yy monitorowanie urządzeń odpowiedzialnych za generowanie energii (turbin, transformatorów itp.); yy monitorowanie urządzeń odpowiedzialnych za ochronę środowiska naturalnego: zbieranie danych z czujników stężenia zanieczyszczeń, temperatury, czy poziomu hałasu.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Miły Starszy Pan zaproponował wykorzystanie rejestratora zakłóceń elektrycznych do kontrolowania szybkości zmian natężenia prądu. Jak wiadomo, amplituda pochodnej jest 2πf razy większa od amplitudy sygnału o częstotliwości f. Znając szybkość narastania sygnału, możemy przewidzieć, jaką wartość sygnał mógłby osiągnąć, gdyby miał taką możliwość. Interesujące jest to, że informację tę uzyskujemy z wyprzedzeniem: najpierw sygnał „rozpędza się”, a dopiero potem, stopniowo zwalniając, osiąga maksymalną wartość. Można w ten sposób uzyskać duże oszczędności w różnego rodzaju badaniach zwarciowych, wytrzymałościowych itp. Zamiast dążyć do uzyskania pełnego przebiegu zdarzenia (z czym często wiąże się zniszczenie badanego obiektu), wystarczy doprowadzić procedurę do punktu, w którym wiemy już co będzie potem. Możemy więc przerwać proces, bo dalszy jego przebieg od strony poznawczej nie wnosi już nic nowego. Daje to również określone oszczędności odnośnie zużycia energii podczas badań i redukuje wymagane parametry (np. gabarytowe) urządzeń pomiarowych. Ponieważ zwarcia, przebicia itp. zjawiska trwają bardzo krótko, potrzebny jest rejestrator o odpowiednio dużej częstotliwości próbkowania. I tak powstał projekt rejestratora SZARM, który może rejestrować napięcia i prądy co 10 mikrosekund. Jeden okres sygnału 50 Hz jest rejestrowany przez 2000 próbek. Daje to naprawdę precyzyjny obraz przebiegu zdarzeń w danym obiekcie! A jeśli obiektem nie jest transformator czy silnik, ale cały zakład przemysłowy? Wręcz trudno sobie wyobrazić ile informacji można uzyskać dzięki tak szybkim i dokładnym pomiarom, wykonywanym jednocześnie w wielu krytycznych miejscach. W ten sposób powstał projekt sieci szybkich rejestratorów. Wykonujących jednoczesne rejestracje, które są następnie przesyłane do centralnego komputera, gdzie albo wyspecjalizowany program, albo wyszkolony operator może błyskawicznie ocenić sytuację i wydać odpowiednie polecenia i gdzie, już po wszystkim, będą wszystkie dane do wykonania starannej analizy przebiegu zdarzenia.

Częstotliwość próbkowania 100 tysięcy próbek na sekundę (100 kS/s) pozwala rejestrować dużo szczegółów. W tym przypadku zdecydowanie za dużo. Podchodziłem do Włochatej Gąsienicy z różnych stron. Może liczyć średnią z kilku próbek? Może zastosować mediany? Odrzucą skrajności, a środek powinien być bliski właściwego sygnału. Albo policzyć obwiednie. Górną i dolną i wyliczyć średnią… Żadne rozwiązanie nie dawało zadowalających wyników. Wykres wypiękniał sam, bez stosowania karkołomnych algorytmów, kiedy wstawiłem porządne elektrolity w zasilaniu modułu filtrów. Co prawda zaczęły wtedy notorycznie padać przetwornice, ale nie z takimi problemami sprzętowymi już sobie radziłem. Kiedy już Włochata Gąsienica zamieniła się w Drżącego Węża, przypomniałem sobie o starym algorytmie odszumiania o zapisie C[j] := (B[j-3] + 2B[j-2] + 4B[j-1] + (8/3)B[j] + 4B[j+1] + 2B[j+2] + B[j+3]) / 16.667 To już dało zadowalający efekt:

Filtrowanie napięcia

Po pewnym czasie uznałem, że oprogramowanie działa, nawet jeśli nie jest to jeszcze doskonałe działanie (ale któż bo jest doskonały?!). Nadszedł czas, żeby zarejestrować prąd z przekładnika prądowego (CT). Zamieszczam uzyskany wykres, który nazwałem Włochatą Gąsienicą (takie skojarzenie …).

Mogłem teraz pomyśleć o liczeniu pochodnej. Prosta sprawa. Bierze się wartości dwóch sąsiednich próbek i mnoży przez częstotliwość próbkowania (lub, jak kto woli, dzieli się przez okres próbkowania). Kiedy jednak zastosowałem ten prosty sposób do mojego pięknego sinusa, zobaczyłem kolejną Włochatą Gąsienicę. Tym razem Śpiącą. Okazało się, że przy próbkowaniu przebiegu 50 Hz z częstotliwością 100 kS/s kilka kolejnych próbek ma tę samą wartość, potem jest przeskok o 1 bit i znów kilka próbek jednakowych. Na to nakłada się szum, który powoduje, że przeskok może nastąpić w przeciwnym kierunku niż trend sygnału. Dopiero kiedy do obliczeń użyłem próbki oddalone jedna od drugiej, uzyskałem w miarę sensowny wykres pochodnej.

Bez korekty

Sygnał i jego pochodna

Zadanie brzmiało: zarejestrować sinusoidalny przebieg prądu i wyznaczyć jego pochodną. Pierwsza część zadania została w zasadzie zrealizowana, choć dostrzec sinusa we Włochatej Gąsienicy mogłaby chyba tylko jej matka…

I tak to szło. Rozwiązywałem jedne problemy, a pojawiały się następne. Czasem rozwiązanie było w zupełnie innym miejscu niż problem i potrzeba było szczęśliwego zbiegu okoliczności, żeby je powiązać. Po drodze podejmowałem wiele prób sprzętowego lub programowego rozwiązania problemu.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Zna to każdy, kto konstruował prototypowe rozwiązania. W przypadku systemu SZARM, dane są dostarczane przez moduły zamieniające sygnały elektryczne na dane cyfrowe, użytkownik, wprowadzający różne parametry przy użyciu klawiatury czy myszki, czy poszczególne rejestratory, dostarczające swoje rejestracje do centralnego komputera. Trudno to ogarnąć jednym programem. Tym bardziej, że w jednym przypadku wymagana jest szybka reakcja, w drugim wygoda użytkownika, a w trzecim przetwarzanie dużych zbiorów danych. Jak łatwo zauważyć, są to często wymagania sprzeczne. Jak można przetwarzać megabajty danych, a jednocześnie szybko reagować na ulotne zdarzenia i dogadzać użytkownikowi, któremu wydaje się, że sam szybciej by wszystko przeliczył? Podzieliłem więc oprogramowanie na kilka części tak, żeby każda mogła uporać się z przypisanymi do jej „obszaru odpowiedzialności” założeniami. Pierwszy program, o nazwie SZARM, odbiera dane z przetwornika analogowo cyfrowego, sprawdza, czy mieszczą się w określonych granicach i zapisuje do pamięci. Jeśli się nie mieszczą, to też zapisuje do pamięci, tylko w innym miejscu. W zasadzie to wszystko. Przy stu tysiącach pomiarów na sekundę, ma 10 mikrosekund, żeby pochylić się nad ośmioma wartościami analogowymi i szesnastoma dwustanowymi i zdecydować, do którego miejsca powinien je zapisać i je tam skierować. No tak, zapomniałem, że oprócz tego powinien odmierzać czas, reagować na polecenia otrzymywane z koncentratora i na naciskanie guzików przez użytkownika i zapalać LEDy odpowiednio do okoliczności, wysyłać rejestracje przez Ethernet i parę innych rzeczy. Nawet przy takcie co 5 ns 10 mikrosekund to wcale nie jest dużo. Inaczej mówiąc, program SZARM działa najbliżej obiektu i od niego zależy jakość rejestrowanych danych, częstotliwość próbkowania i dokładność detekcji zdarzeń. Program użytkownika, o nazwie WinTro, nie musi się spieszyć z przetwarzaniem danych. Użytkownik z definicji jest powolny i dla niego nawet kilka sekund nie jest zbyt długim czasem. Zresztą, obecne komputery są na tyle szybkie, że nawet długie procedury wykonują w znośnym tempie. Zadaniem tego programu jest głównie kontrolowanie procesorów, wykonujących pierwszy program, a więc przesyłanie do nich parametrów konfiguracyjnych, odbieranie rejestracji i zapisywanie ich na dysku koncentratora i, ewentualnie, wysyłanie do serwera sieci Ethernetowej. Poza tym luzik… Od czasu do czasu użytkownik kliknie coś myszką, lub napisze coś na klawiaturze. Można się nad tym czymś spokojnie zastanowić, a nawet… zignorować (nie ma lepszej rozrywki, jak obserwowanie min użytkownika, który nie widzi oczekiwanej reakcji na swoje kliknięcia, jak również min, kiedy reakcje znów są przewidywalne… Trzeba tylko wiedzieć, kiedy przerwać zabawę, zanim dojdzie do rękoczynów). OK., tak tylko żartowałem! Zwykle są to proste operacje, takie jak wyświetlenie czegoś na ekranie monitora, czy przesłanie czegoś gdzieś. Trzeci program, Analiza, jest bardziej rozbudowany. Przetwarzanie rejestracji na standard COMTRADE lub arkusz Excela, wyznaczanie trajektorii, pochodnych, sum, zawartości harmonicznych, wyliczanie mocy czynnych czy biernych, wykresy składowych symetrycznych i wiele innych. Ciekawe, czy jest choć jeden użytkownik, który choć raz użył każdą funkcję… Jeśli chodzi o efekty, to właśnie Analiza dostarcza ich najwięcej i na nią zwrócona jest zwykle uwaga użytkownika. Program może być używany niezależnie od rejestratorów i zwykle jest instalowany na komputerach

biurkowych lub na serwerze do wspólnego użytkowania. Czwarty program, AnalizatorSM, ma za zadanie zastąpić człowieka. Kiedy do serwera spłyną rejestracje ze wszystkich rejestratorów, ma je przeanalizować zgodnie z zapisanymi zasadami i wygenerować wynik, który zostanie skierowany do odpowiedniego użytkownika lub urządzenia. To tutaj przetwarzane są dość duże ilości danych, ale dzięki strukturze wektorowej wszystko jest w miarę przejrzyste. Oczywiście inny użytkownik może chcieć, aby rejestracje były przetwarzane w inny sposób, więc program jest dość unikalny. Czytelnik (mam nadzieję, że przynajmniej jest jeden) mikro sagi pod tytułem Klient nasz Pan pewnie chciałby wiedzieć, czy system już działa, gdzie go można obejrzeć i jakie ma parametry. System jest zainstalowany w Hucie Miedzi Głogów, należącej do kombinatu KGHM Polska Miedź. Jest tam wielu sympatycznych ludzi, którzy stawiają na nowoczesne technologie i mają naprawdę szerokie horyzonty. Żeby nie było nieporozumień: Miły Starszy Pan nie reprezentuje końcowego klienta, ale Głównego Wykonawcę, dla którego jesteśmy podwykonawcą. System ma całkiem niezłe parametry, biorąc pod uwagę warunki w jakich powstawał. Zakładaliśmy, że powinien zapewniać próbkowanie z częstotliwością przynajmniej 100 000 próbek na sekundę i badania potwierdziły, że można uzyskać nawet 140 000. Rejestracje miały trwać przynajmniej jedną sekundę, a faktycznie można uzyskać nawet 10 sekund. Dokładność pomiaru prądu rzędu 0.5% przy rozdzielczości 16-bitowej nie była ani przez chwilę problemem (przy stabilnym sygnale), podobnie jak wyzwalanie rejestracji od precyzyjnie ustalonego progu lub zmiany stanu sygnału dwustanowego. Synchronizacja czasu między rejestratorami tego samego systemu jest rzędu 1ms, zaś wszystkie systemy są synchronizowane z jednego źródła czasu, dzięki transmisji przez światłowody i opracowane przez nas konwertery TTL-OPTO, które w zasadzie nie wnoszą opóźnień do transmisji sygnałów TTL lub RS232C. Konwertery TTL-OPTO służą nam również do wzajemnego pobudzania oddalonych systemów, dzięki czemu całość działa jak jeden, rozproszony, rejestrator. Kilkadziesiąt sygnałów analogowych i dwustanowych dostarcza użytkownikowi wiele informacji o stanie i pracy jego sieci energetycznej. Na koniec chcemy tak dopracować program centralnego komputera, żeby mógł wskazywać ogólnie rejon, w którym wystąpiło zwarcie. Powinno to znacznie ułatwić pracę dyżurnym, szczególnie w przypadku zwarć ulotnych, które najtrudniej namierzyć. Analiza przebiegów wykonanych z częstotliwością próbkowania 100 kS/s to jak oglądanie filmu w zwolnionym tempie. To co trwa ułamek sekundy zapisane jest w tysiącach próbek. Tak, możemy być dumni z systemu SZARM, który powstawał w bólach niemal od podstaw, ale na koniec przerósł nawet nasze oczekiwania! A Miły Starszy Pan? No cóż, przestał być miły, kiedy wysłałem mu fakturę do zapłacenia… Janusz Proniewicz TRONIA Sp. z o.o. 1 sierpnia 2017r. n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

EKSPLOATACJA I REMONTY

Wysoka precyzja i łatwe pozycjonowanie: pierwsze lasery liniowo-punktowe Bosch sterowane za pomocą aplikacji fot. Bosch.

Lepsze wyniki pracy dzięki funkcji zdalnego sterowania

yy Kompaktowe i wszechstronne z zasięgiem do 50 m yy Bezdotykowe sterowanie urządzeniem i uniwersalnym uchwytem yy Podwójne zasilanie: z akumulatora litowo-jonowego lub z bateri yy GCL 2-50 CG Professional: nawet czterokrotnie lepsza widoczność dzięki zielonym liniom laserowym

GCL 2-50 C Professional i GCL 2-50 CG

Professional to pierwsze na świecie lasery wielofunkcyjne, którymi można sterować za pomocą aplikacji poprzez łącze Bluetooth. Urządzenia umożliwiają łatwe wykonanie prac niwelacyjnych przy odległościach do 50 m (z wykorzystaniem odbiornika). Bosch konsekwentnie rozszerza swoje kompeten-

cje w dziedzinie narzędzi pomiarowych zintegrowanych z urządzeniami mobilnymi i oferuje dwa kolejne lasery, które optymalizują pracę i zwiększają jej wydajność.

Technologia Bluetooth gwarancją wyższej precyzji

Obydwa nowe lasery rzutują na ścianę jedną pionową i jedną poziomą linię laserową oraz wycentrowane punkty w pionie na podłodze i suficie. Zarówno linie jak i punkty można zdalnie włączać i wyłączać, dzięki nowej aplikacji Bosch Levelling Remote. Sterowanie za pośrednictwem aplikacji gwarantuje, że ustawienia nie zostaną zmienione po np. przypadkowym dotknięciu urządzenia przez użytkownika. Możliwe jest także operowanie laserem w miejscach

trudno dostępnych, w których precyzyjne ustawienie urządzenia wymaga dużego wysiłku. Dzięki temu praca na budowie idzie szybciej, a rezultat jest bardziej precyzyjny. Za pomocą aplikacji użytkownicy mogą także ustawić poziom jasności linii, aby poprawić ich widoczność lub zmniejszyć zużycie energii akumulatora. W aplikacji odczytamy także stan naładowania akumulatora i wybierzemy tryb pracy. Aplikację Bosch Levelling Remote można pobrać bezpłatnie w sklepie Google Play Store oraz Apple App Store. Wchodzi ona także w skład aplikacji Bosch Toolbox.

Uniwersalny uchwyt – zdalnie sterowany i zmechanizowany

Większą elastyczność pracy zapewnia użytkownikom także zmechanizowa-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

ny, uniwersalny uchwyt RM 3 Professional, którym można sterować zdalnie za pomocą aplikacji lub pilota zdalnego sterowania RC 2. Zarówno aplikacja, jak i pilot pozwalają z dokładnością co do milimetra ustawić pozycję lasera wielofunkcyjnego. Jest to pomocne przede wszystkim w sytuacji, gdy użytkownik znajduje się w znacznej odległości od urządzenia lub stoi na drabinie. Uchwyt jest zasilany z tego samego źródła energii co laser wielofunkcyjny a jego montaż jest niezwykle wygodny – wystarczy wsunąć laser w uchwyt i jest on gotowy do użycia. Obydwa lasery są dostępne także w wersji z obsługiwanym ręcznie uchwytem RM 2 Professional. Uchwyty uniwersalne można przykręcić do ścian wykonanych w suchej zabudowie lub do drewnianych belek, umieścić na metalowych powierzchniach za pomocą wbudowanych magnesów lub zamocować do profili.

GCL 2-50 CG Professional z zielonymi liniami laserowymi

Nowe modele laserów różnią się kolorem linii laserowych: model GCL 2-50 C Professional wyświetla czerwone linie laserowe, zaś w modelu GCL 2-50 CG Professional linie są rzutowane przez zieloną diodę laserową. Zielone linie

fot. Bosch.

EKSPLOATACJA I REMONTY laserowe są nawet czterokrotnie lepiej widoczne, co przydaje się zwłaszcza podczas pracy w jasnym otoczeniu. W odróżnieniu od starszych rozwiązań wykorzystujących konwersję koloru wiązki z czerwonego na zielony, zielona dioda laserowa wyróżnia się wyższą mocą i dłuższą żywotnością, a także bardziej kompaktową konstrukcją.

Sprawdzone funkcje: podwójne zasilanie

Obydwa lasery wielofunkcyjne są wszechstronne i można je wykorzystywać do szeregu zadań związanych z wykańczaniem wnętrz. Na przykład do przenoszenia punktów pionowych instalacji elektrycznych lub zaznaczania punktów odniesienia przy stawianiu ścianek gipsowo-kartonowych albo montażu gniazd elektrycznych. Zachowane zostały sprawdzone funkcje, jak np. funkcja nachylenia do pozycjonowania elementów pod kątem – przydatna np. podczas montażu poręczy schodów. Intuicyjny panel z przyciskami zapewnia łatwą obsługę, a dokładność niwelacyjna wynosząca ±0,3 mm/m gwarantuje precyzyjny rezultat pracy. Obydwa urządzenia posiadają funkcję automatycznej niwelacji i w ciągu niespełna czterech sekund niwelu-

Dane techniczne

ją nierówności podłoża w zakresie do ±4 stopni. Można je zasilać do wyboru wymiennym akumulatorem 12 V z programu osprzętu profesjonalnego lub w połączeniu z dodatkowym adapterem do baterii AA1 Professional – czterema bateriami alkalicznymi AA. Akumulator jest kompatybilny ze wszystkimi elektronarzędziami profesjonalnymi 10,8 i 12 V firmy Bosch. Torba i laserowa tablica celownicza znajdują się w wyposażeniu standardowym wszystkich wersji. n

GCL 2-50 C Professional

GCL 2-50 CG Professional

20 m (z odbiornikiem LR 6 lub LR 7 Professional 50 m) / 10 m

20 m (z odbiornikiem LR 7 Professional 50 m) / 10 m

±0,3/±0,7 mm/m

Czas niwelacji

<4 s

Zakres automatycznej niwelacji

±4°

Dioda lasera, klasa lasera Linie laserowe/punkty w pionie

630 – 650 nm, <10 mW / 630 – 650 nm, <1 mW

500 – 540 nm, <10 mW / 630 – 650 nm, <1 mW

Kolor linii laserowych / punktów w pionie

czerwony/czerwony

zielony/czerwony

IP54

Akumulator Li-Ion 12 V, 4 baterie 1,5 V (AA)

Wymiary (długość x szerokość x wysokość)

136 x 55 x 122 mm

Waga z bateriami/akumulatorem

0,58/0,62 kg

Zasięg pracy linie laserowe / punkty w pionie Dokładność niwelacyjna linie laserowe / punkty w pionie

Stopień ochrony przed pyłem i wilgocią Zasilanie

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TARGI

Międzynarodowe Targi Energetyki EXPOPOWER Międzynarodowe Targi Energetyki EXPOPOWER oraz Międzynarodowe Targi Energii Odnawialnej GREENPOWER odbywające się w ramach cyklu Energy Future Week według organizatorów zakończyły się sukcesem

nergy Future Week to marka parasolowa Międzynarodowych Targów Poznańskich obejmujący część targową oraz konferencyjną. Jego celem jest poruszanie problemów nowoczesnej energetyki, innowacyjności oraz odnawialnych źródeł energii. Partnerem Gospodarzem tegorocznych wydarzeń była firma ENEA S.A. Majowe wydarzenia dla branży energetycznej Expopower oraz Greenpower oraz kilkanaście wydarzeń konferencyjnych stanowiły interesującą mieszankę wymiany wiedzy oraz doświadczeń. Swoją ofertę zaprezentowało ponad 150 wystawców z Polski, Niemiec, Chin, Szwajcarii, Grecji, Szwecji. Stoiska wystawiennicze oraz kilka-

naście branżowych wydarzeń konferencyjnych przyciągnęły na targi ponad 5 500 profesjonalistów.

Salon e-mobility

Podczas Energy Future Week swoją ofertę zaprezentowało ponad 20 firm związanych z elektromobilnością. Na stoiskach wystawców można było nie tylko podziwiać nowoczesne auta z napędem elektrycznym, ale także stacje ładowania oraz specjalistyczne oprogramowanie. Wśród wystawców Salonu e-mobility znalazły się takie firmy jak ABB, Ekoenergetka, Delta, Tesla, Edward Biel oraz inni. Ogromnym zainteresowaniem cieszyły się także jazdy próbne nowym modelem samochodu marki Tesla.

Wielcy nagrodzeni

Nowoczesne, innowacyjne, wytworzone w oparciu o najwyższej klasy technologie – takie produkty zgłosili wystawcy targów Expopower i GreenPOWER do konkursu o Złoty Medal MTP. Siedem z nich zyskały pozytywną rekomendację sądu konkursowego. Laureaci nagrodę odbierali podczas uroczystego otwarcia targów Expopower i GreenPOWER. Tegoroczni złoci medaliści targów Expopower to: yy EVB - Stacja Ładowania Pojazdów Edward Biel Producent Rozdzielnic Elektrycznych, Liszki yy Gama rozłączników napowietrznych RN(M) SA 24/4/100A przeznaczonych do stosowania

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

TARGI w sieciach elektro-energetycznych - ALPAR Artur i Piotr Kowalscy spółka Jawna, Kozienice yy Stacja cyfrowa oparta o IEC61850/ GOOSE - SCHNEIDER ELECTRIC, Świebodzice yy Sterownik programowalny CZAT7 ELESTER – PKP Sp. z o.o., Łódź yy SYNDIS RV AQUA system sterowania odwodnieniem w kopalniach, z uwzględnieniem aspektów ochrony środowiska - Badawczo-Rozwojowa Spółdzielnia Pracy Mikroprocesorowych Systemów Automatyki MIKRONIKA, Poznań Tegoroczni złoci medaliści targów GreenPOWER to: yy Fronius Ohmpilot – Fronius International GmbH, Austria yy Innowacyjny system grzewczy PV ENERGIA OPTIMA 10kWp połączony z zasilaniem budynku (PV ENERGIA POLSKA, Nowy Sącz)

Zmiany i innowacje na rynku

Seminaria i konferencje odbywające się w ramach ENERGY FUTURE WEEK to ważny głos w dyskusji o przyszłości polskiego sektora energetycznego i jego roli dla polskiej gospodarki. Tłumy odwiedzających przyciągnęły zwłaszcza takie wydarzenia jak: yy „Energooszczędność w oświetleniu – Technika Świetlna 2017” organizowana przy współpracy ze Stowarzyszeniem Elektryków Polskich, Wielkopolską Izbą Inżynierów Budownictwa, Polskim Komitetem Oświetleniowym oraz Politechniką Poznańską. yy „Instalacje elektryczne niskiego, średniego i wysokiego napięcia” Stacje Elektronergetyczne 2017 organizowana przy współpracy ze Stowarzyszeniem Elektryków Polskich oraz firmami ABB, Elektrobudowa oraz innymi. yy „Fotowoltaika dla każdego” organizowana przy współpracy z magazynem Czysta Energia. yy „II Branżowe Forum Fotowoltaiczne” organizowane przy współpracy z wydawnictwem Glob Energia. Wiedzę zdobytą na seminariach goście targowi uzupełniali bezpośrednimi spotkaniami na stoiskach z liderami branży, gdzie wielu z nich prezentowało tegoroczne nowości rynkowe. Wiele nowości targów EXPOPOWER to produkty i technologie po raz pierwszy prezentowane w Polsce. Na stoisku H.CEGIELSKI-POZNAŃ S.A pochwalił się swoim najnowszym produktem in-

nowacyjne napędy elektryczne z pięciofazowym silnikiem indukcyjnym o podwyższonym momencie obrotowym. Napędy HCP to najnowocześniejsze rozwiązanie dostępne na rynku, świetnie nadające się do zastosowania w branży automotive, kolejowej oraz tramwajowej. Na uwagę zasługują także: yy Dacpol – Przekładniki Prądowe oraz Napięciowe Średniego Napięcia yy Megger Sp. Z o.o. – Centrix 2.0 yy Delta Energy Systems (Poland) Sp. Z o.o. – Stacja ładowania pojazdów elektrycznych Ultra Fast Charger 150kW (4in1) - falownik solarny Delta M88H - Zasilacz UPS Modulon DPH 500 - Stacja ładowania pojazdów elek-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 5/2017

trycznych Delta DC Wallbox 25kW yy EMU Sp. Z o.o. Sp.k – Magazyny Energii yy Fronius Polska Sp. Z o.o. – Panel fotowoltaiczny, Solar Panel Seraphim Ecplipse - Fronius OHMPILOT yy PV ENERGIA POLSKA – Innowacyjny system grzewczy PV ENERGIA OPTIMA 10kWp połączony z zasilaniem budynku. yy Soltech Service – TELECOM – ESS – Multi 500VA (800VA) - Studnia akumulatorowa S600-AKU - Zasilacz solarny 2BS75/10-A12V 145Ah yy Energy Facilities Sp. Z o.o. – NEF Syngas yy SWEP INTERNATIONAL – kompaktowy zespół SWEP B8LAS -Lutowane wymierniki ciepła BPHE n AsyMatrix®