Urządzenia Dla Energetyki 4/2016 by Urządzenia dla Energetyki

ISSN 1732-0216 INDEKS 220272

Nr 4/2016 (95)

w tym cena 16 zł ( 8% VAT )

| www.urzadzeniadlaenergetyki.pl | • Najwyższy poziom stabilności sieci energetycznej, bezpieczeństwa IT dzięki inteligentnej automatyce SPRECON-E-T3 • • UESA – Nowoczesna rozdzielnica SN w izolacji powietrznej jest produkowana w Polsce • Bosch Rexroth stawia na Przemysł 4.0 • • Nowe rozłączniki bezpiecznikowe skrzynkowe serii KETO • Scada WindEx firmy Apator Elkomtech S.A. w cloud computingu • • Tronia - O projekcie systemu rejestracji zakłóceń elektrycznych, czyli Klient nasz Pan cz. 1 •

czytaj na str. 22

Specjalistyczny magazyn branżowy

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016 (95)

Zapraszamy do odwiedzenia naszego stoiska na targach ENERGETAB 2016 13-15 września 2016 PAWILON J - STOISKO 13 STACJE TRANSFORMATOROWE

•

rozdzielnice średniego napięcia

•

transformatory olejowe i żywiczne

•

złącza kablowe średniego napięcia

•

rozdzielnice niskiego napięcia dystrybucyjne

•

rozdzielnice niskiego napięcia przemysłowe

www.pkiwilk.pl

tel. 67/ 256 41 53 info@pkiwilk.pl

PKI WILK ul. Portowa 4a 64-761 Krzyż Wlkp.

OD REDAKCJI

Spis treści n WYDARZENIA I INNOWACJE ABB zakończyła modernizację systemu HVDC, zapewniając dostawy czystej energii wodnej z Kanady do USA .............................7 Kontrola i zarządzanie danymi dla oprogramowania HMI/SCADA zenon ..................................................................................................8 Firma Bosch Rexroth obchodzi 25-lecie działalności w Polsce .....10 Bosch Rexroth: Wzrost udziałów w rynku pomimo wahań koniunktury..........................................................................12 n NOWOŚCI Nowe rozwiązania marki Eaton w zakresie dystrybucji zasilania pozwalają zwiększyć elastyczność niewielkich instalacji informatycznych.....................................................................................................16 n TECHNOLOGIE, PRODUKTY, INFORMACJE FIRMOWE

SCADA WindEx firmy Apator Elkomtech S.A. w cloud computingu..................................................................................................18 Najwyższy poziom stabilności sieci energetycznej, bezpieczeństwa IT dzięki inteligentnej automatyce SPRECON-E-T3.....22 System dystrybucji energii elektrycznej stosowany przez ERDF (Francja)....................................................................26 Nowoczesna rozdzielnica SN w izolacji powietrznej jest produkowana w Polsce.............................................................................30 Fotowoltaika od BELOS-PLP.............................................................................34 O projekcie systemu rejestracji zakłóceń elektrycznych, czyli Klient nasz Pan cz.1....................................................................................36 Nowe rozłączniki bezpiecznikowe skrzynkowe serii KETO...........39 Bosch Rexroth stawia na Przemysł 4.0.......................................................42 Nowe słupy oświetleniowe wykonywane w technologii spawania laserem...................................................................................................46 Automatyka i sterowanie w przemyśle.....................................................50 Moduł MSU-103 Systemu MASTER 100....................................................51 Fluke przygotował wakacyjną promocję na kamery termowizyjne, nawet o 30 proc. niższe ceny.........................................52 Oświetlenie przemysłowe w warunkach górniczych......................53 Łatwy montaż rozdzielni instalacyjnych..................................................54 n EKSPLOATACJA I REMONTY Zakrętarki i klucze udarowe Hitachi............................................................56 Nowa generacja wiertarko-wkrętarek akumulatorowych Bosch dla profesjonalistów..............................................................................................58 Nie za duża i dobrze układa się w dłoni...................................................60 n KONFERENCJE I SEMINARIA Energooszczędne Napędy Przekształtnikowe w Przemyśle.........61 Konferencja „Łączniki w eksploatacji 2016”.............................................64 Zarządzanie eksploatacją transformatorów...........................................66

Wydawca Dom Wydawniczy LIDAAN Sp. z o.o. Adres redakcji 00-241 Warszawa, ul. Długa 44/50 lok. 109 tel./fax: 22 760 31 65 e-mail: redakcja@lidaan.com www.lidaan.com Prezes Zarządu Andrzej Kołodziejczyk, tel. kom.: 502 548 476, e-mail: andrzej@lidaan.com Dyrektor ds. reklamy i marketingu Dariusz Rjatin, tel. kom.: 600 898 082, e-mail: darek@lidaan.com Zespół redakcyjny i współpracownicy Redaktor naczelny: mgr inż. Marek Bielski, tel. kom.: 500 258 433, e-mail: marek.w.bielski@gmail.com Dr inż. Andrzej Maciej Maciejewski, tel. kom.: 601 991 000, e-mail: andrzej.maciejewski3@neostrada.pl Sekretarz redakcji: mgr Marta Olszewska tel. kom.: 531 266 287, e-mail: marta.is.roxy@gmail.com Dr inż. Wojciech Żurowski, doc. dr Valentin Dimov (Bułgaria), Inż. Armand Kehiaian (Francja), prof. dr hab. inż. Andrzej Krawczyk, prof. dr hab. inż. Krzysztof Krawczyk, dr inż. Jerzy Mukosiej, prof. dr hab. inż. Andrew Nafalski (Australia), prof. dr hab. inż. Andrzej Rusek, prof. dr inż. Wiesław Seruga, prof. dr hab. Jacek Sosnowski, prof. dr hab. inż. Czesław Waszkiewicz, prof. dr hab. inż. Jerzy Ziółko, mgr Anna Bielska Redaktor ds. wydawniczych: Dr hab. inż. Gabriel Borowski Redaktor Techniczny: Robert Lipski, info@studio2000.pl Fotoreporter: Zbigniew Biel Opracowanie graficzne: www.studio2000.pl Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń. Redakcja zastrzega sobie prawo przeprowadzania zmian w tekstach, np. adiustowania lub skracania, a także nieodsyłania materiałów nie zakwalifikowanych do druku. Przedruk, a także publikacja w innej formie, np. elektronicznej w internecie, tylko za zgodą wydawcy i właściciela praw autorskich. Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 7.00 – 18.00. Koszt połączenia wg taryfy operatora.

Współpraca reklamowa: SPRECHER AUTOMATION................................................................................ I OKŁADKA TEKNISKA POLSKA............................................................................................II OKŁADKA ENERVISION........................................................................................................III OKŁADKA CANTONI GROUP............................................................................................. IV OKŁADKA APATOR ELKOMTECH.............................................................................................................6 AS ELEKTROTECHNIK.......................................................................................................... 29 BELOS-PLP............................................................................................................................... 35 BEZPOL........................................................................................................................................5 ELEKTROMONTAŻ RZESZÓW.......................................................................................... 47 ELMA ENERGIA...................................................................................................................... 11 ENERGETAB............................................................................................................................. 41 ENERGETICS............................................................................................................................ 40 ENERGO COMPLEX.............................................................................................................. 33 ENERGOELEKTRONIKA.PL................................................................................................. 17 ENERGOPOMIAR ELEKTRYKA.......................................................................................... 25 FLIR............................................................................................................................................. 17 FLUKE........................................................................................................................................ 15 HELUKABEL............................................................................................................................. 63 HITACHI.................................................................................................................................... 56 HOPPECKE..................................................................................................................................6 IASE............................................................................................................................................ 51 JEAN MUELLER...................................................................................................................... 39 MERAZET................................................................................................................................. 49 MIKRONIKA............................................................................................................................. 11 PCE................................................................................................................................................7 SIEMENS................................................................................................................................... 45 TAURUS-TECHNIC....................................................................................................................9 TECHNOKABEL...................................................................................................................... 15 TRONIA..................................................................................................................................... 38 UESA.......................................................................................................................................... 31 WILK..............................................................................................................................................3 ZAKŁAD WYTWÓRCZY APARATÓW ELEKTRYCZNYCH.......................................... 55 ZENEX........................................................................................................................................ 13

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

WYDARZENIA I INNOWACJE

ABB zakończyła modernizację systemu HVDC, zapewniając dostawy czystej energii wodnej z Kanady do USA Modernizacja pierwszego na świecie połączenia wieloterminalowego zwiększa dostawy energii odnawialnej i stabilność sieci na najbliższe dziesięciolecia

BB zakończyła modernizację i przebudowę trzech stacji przekształtnikowych wysokiego napięcia prądu stałego (HVDC) na linii przesyłowej między prowincją Quebec w Kanadzie a regionem Nowej Anglii w Stanach Zjednoczonych. Zamówienie zrealizowano dla wiodących przedsiębiorstw energetycznych w Kanadzie i USA: Hydro-Quebec i National Grid. Połączenie o długości 1500 km umożliwi gęsto zaludnionym ośrodkom, jak Boston, korzystanie z alternatywnych źródeł energii elektrycznej.

To połączenie wzajemne było pierwszym na świecie połączeniem wieloterminalowym i od czasu uruchomienia go na początku lat 90. XX wieku dostarcza czystą energię elektryczną z elektrowni wodnych do gęsto zaludnionych aglomeracji Montrealu i Bostonu. Wykorzystując swoją zdolność przesyłową rzędu 2000 MW, może dostarczać wystarczającą ilość energii elektrycznej dla 3,8 mln mieszkańców (biorąc pod uwagę średnie zużycie energii przez gospodarstwa domowe w USA). Dlatego też bardzo istotne podczas realizacji projektu było skrócenie do minimum czasu, w którym występowałyby zakłócenia dostaw energii, a także szybkie przywrócenie komercyjnej eksploatacji. W ramach tej ostatniej modernizacji ABB zastąpiła dotychczasowe urządzenia i oprogramowanie działające na potrzeby połączenia najnowocześniejszym systemem sterowania i zabezpieczeń MACH. Dzięki temu zapewniono ciągłość, niezawodność i dokładność regulowania dostaw energii elektrycznej. Umożliwiono także przeprowadzenie zaawansowa-

nych badań w zakresie sieci inteligentnych z myślą o podjęciu w niedługim czasie dalszej optymalizacji sieci. System sterowania i zabezpieczeń MACH był kluczowym elementem modernizacji przeprowadzonej przez ABB. MACH jest „mózgiem” połączenia HVDC. System zapewnia wysoki stopień integracji w celu obsługi funkcji sterowania i zabezpieczeń, zaprojektowanych tak, aby działać nieustannie przez całą dobę w okresie dziesięcioleci. Posiada również zaawansowane funkcje rejestracji błędów i zdalnego sterowania. Na całym świecie funkcjonuje ponad 1100 tego typu systemów. – Byliśmy pionierami technologii HVDC i nadal wytyczamy nowe szlaki poprzez innowacje, jak w przypadku najnowszego systemu sterowania, który instalujemy w ramach tego projektu – powiedział Patrick Fragman, dyrektor zarządzający biznesu systemów sieciowych w ramach Dywizji Produktów i Systemów Energetyki. – Modernizacja pierwszego na świecie połączenia wieloterminalowego pokazuje zaangażowanie ABB w proces wspierania klientów przez cały okres życia produktów i odzwierciedla nacisk, jaki kładziemy na serwisową stronę naszej działalności w ramach strategii Next Level. ABB uzyskała zamówienia na realizację ponad 110 projektów HVDC od czasu, kiedy zapoczątkowała tę technologię ponad 60 lat temu, co przekłada się na łączną zainstalowaną moc ponad 120 000 MW i stanowi około połowy globalnej zainstalowanej bazy. W latach 90. ubiegłego wieku ABB rozwinęła system HVDC, wprowadzając rozwiązanie z zastosowaniem przekształtników VSC (Voltage Sourced Converter) pod nazwą HVDC Light®. Obecnie, jako dostawca 18 spośród 24 instalacji VSC HVDC uruchomionych na świecie, firma jest liderem również tej technologii. ABB n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

Mamy zaszczyt zaprosić Państwa do odwiedzenia stoiska firmowego podczas tegorocznych

XXIX Międzynarodowych Energetycznych Targach Bielskich

ENERGETAB 2016 13- 15 września 2016 ZIAD Bielsko-Biała SA al. Armii Krajowej 220 43-316 Bielsko-Biała Numer stoiska: 23, Hala G

WYDARZENIA I INNOWACJE Współpraca COPA-DATA i AUVESY:

Kontrola i zarządzanie danymi dla oprogramowania HMI/SCADA zenon Firma COPA-DATA, specjalizująca się w zakresie oprogramowania do automatyki przemysłowej oraz niemiecka AUVESY, oficjalny partner należący do programu COPA-DATA Partner Community, nawiązały właśnie współpracę, która ma polegać na zwiększeniu interakcji pomiędzy oprogramowaniem HMI/SCADA - zenon oraz systemem zarządzania danymi versiondog. Dzięki połączeniu możliwości obu technologii, projekty i dane generowane w systemie zenon będą bardziej przejrzyste i łatwiejsze do wykorzystania, zarówno przy kontroli wersji jak i przy tworzeniu dokumentacji.

roces automatyzacji produkcji to rosnące wciąż wyzwania związane z elastycznością i wydajnością procesów produkcyjnych. Mają one bezpośredni wpływ na pracę inżynierów oraz wykorzystywane przez nich oprogramowanie: administrowanie, optymalizacja czy konserwacja to zagadnienia, które stają się coraz bardziej zawiłe i skomplikowane. Dlatego też, nowoczesne oprogramowanie dedykowane automatyce przemysłowej powinno bazować na prostym i przejrzystym tworzeniu dokumentacji i numeracji dla danych projektowych i ich wizualizacji. Dzięki takiej metodologii, zawsze można prześledzić kto, kiedy i jakiej zmiany dokonał w projekcie oraz jaka wersja oprogramowania jest aktualnie w użyciu. Jest to ważna zaleta nie tylko dla przedsiębiorstw produkcyjnych, ale także dla dostawców maszyn i wyposażenia oraz system integratorów.

Zapewnienie transparentności i bezpieczeństwa

Produkt firmy AUVESY – versiondog, to zestandaryzowane rozwiązanie do spójnego zarządzania danymi oraz ich wersjami w zautomatyzowanej produkcji. System ten może pomóc firmom w podniesieniu poziomu bezpieczeństwa danych oraz projektów tworzonych przy pomocy oprogramowania zenon, ułatwić kontrolę kolejnych wersji projektu oraz dokumentacji z nim związanej, a także efektywnie zarządzać danymi, wykorzystując PLM. ,,Dla współczesnych przedsiębiorstw koniecznym jest posiadanie spójnej strategii zarządzania danymi. Jeżeli nasi klienci będą korzystać z systemu zenon w połączeniu z versiondog, mogą zyskać dzięki transparentnemu administrowaniu kolejnymi wersjami projektu, co umożliwia prześledzenie pełnej historii wprowadzania w nim zmian”, wyjaśnia Reinhard Mayr, Project Manager w COPA-DATA.

Efektywne zarządzanie danymi to zwiększenie wartości dodanej oraz redukcja kosztów

Użytkownicy mogą zwiększyć wydajność swojej pracy dzięki zestandaryzowanemu administrowaniu i uporządkowanemu przechowywaniu projektów i danych w systemie zenon. Przede wszystkim skraca się czas potrzebny na wyszukanie aktualnych wersji oprogramowania, ponieważ system zawsze dostarcza tę ostatnio udostępnioną. Spójne zarządzanie danymi umożliwia przedsiębiorstwom sprawniejsze operowanie maszynami produkcyjnymi. Z pomocą systemu zenon, można szybko przywrócić optymalne nastawy i tym samym uniknąć lub skrócić czas przestojów. Zwiększa się też bezpieczeństwo i stabilność procesów produkcyjnych, dzięki automatycznej identyfikacji zmian (pożądanych i niepożądanych), a dzięki cyklicznie dokonywanej kontroli zapewnione jest to,

że w procesie wykorzystywana jest najbardziej aktualna wersja oprogramowania. Co więcej, firmy zyskują możliwość wszechstronnego dokumentowania rozwijanych projektów, tworzonych danych czy aplikacji i w ten sposób przygotowywać raporty aktywności. ,,System versiondog działa jak swego rodzaju siła, która spaja skomplikowany świat zautomatyzowanych procesów. Jest to świat, w którym różne roboty, maszyny na hali produkcyjnej, systemy sterowania, napędy, formaty plików i aplikacje muszą współpracować w optymalny sposób”, dodaje dr Tim Weckerle, Development Menager w AUVESY Gmbh & Co. KG. ,,Dzięki transparentności, którą można osiągnąć przy pomocy versiondog, firmy korzystające z oprogramowania HMI/SCADA zenon znacznie obniżą koszty i zredukują ilość dodatkowej pracy kadrze inżynierskiej.” COPA-DATA Polska Sp. z o.o. n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

ROZDZIAŁ ENERGII KOMPENSACJA MOCY BIERNEJ FILTRACJA WYŻSZYCH HARMONICZNYCH Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom swoich Klientów Taurus-Technic Sp. z o.o. na 29 Międzynarodowych Targach Energetycznych Targach Bielskich ENERGETAB 2016 przedstawia: bateria kondensatorów typu X-WIND dedykowana dla farm wiatrowych oraz w pełni inteligentna rozdzielnica SIEMENS typu Sivacon S8.

Bateria kondensatorów X-WIND

Bateria kondensatorów typu X-WIND prod. Taurus-Technic Sp. z o.o. to kompaktowe, zintegrowane urządzenie przeznaczone do kompensacji mocy biernej indukcyjnej na napięcie znamionowe pracy do 36kV wszędzie tam gdzie wymaga się maksymalnego bezpieczeństwa pracy. Konstrukcja została zaprojektowana specjalnie z myślą o farmach wiatrowych może być stosowana także jako układ kompensacyjny z mocą znamionową do 16MVAr także w obszarze GPZ. R Obudowa baterii zapewnia ochronę każdego elementu składowego co eliminuje potrzebę budowania kosztownych stanowisk a możliwości konfiguracji urządzenia zapewniają optymalne dopasowanie się do indywidualnych potrzeb każdego Klienta. Zapraszamy bo bliższego zapoznania się z naszą ofertą.

Rozdzielnica SIVACON S8 prezentowana i produkowana przez firmę TAURUS-TECHNIC Sp. z o.o. w oparciu o licencję firmy SIEMENS to najwyższy stopień bezpieczeństwa połączony z nowoczesnym wzornictwem. To nowa generacja rozdzielnic do pewnej i prostej dystrybucji mocy aż do 7000A w przemyśle oraz budynkach użyteczności publicznej. Jej liczne zalety i funkcje to m..in. maksymalne bezpieczeństwo systemu dzięki standardowym modułom poddanym weryfikacji typu, kombinacje różnych systemów instalacji w jednej celce, elastyczne dopasowywanie formy wewnętrznej separacji do różnych wymagań, wydajny system wentylacji i wiele innych. W trakcie targów prezentować będziemy pełne możliwości k o m u n i k a c j i , w i z u a l i z a c j i i f u n k c j o n a l n o ś c i r o z d z i e l n i c y. Zapraszamy na prezentacje i bliższe zapoznanie się z produktem. Rozdzielnica SIVACON S8

WYDARZENIA I INNOWACJE

Firma Bosch Rexroth obchodzi 25-lecie działalności w Polsce „Od 25 lat wprawiamy w ruch” to motto przewodnie firmy Bosch Rexroth Sp. z o.o., która w tym roku obchodzi 25-lecie działalności w Polsce. Wydajność, precyzja, bezpieczeństwo i energooszczędność to cechy charakteryzujące napędy i sterowania firmy Bosch Rexroth, które wprawiają w ruch maszyny i urządzenia każdego formatu.

rodukty marki Rexroth dostępne były na rynku polskim już od lat sześćdziesiątych. Wysoka jakość produktów oraz nowoczesność oferowanych rozwiązań zyskały tak licznych klientów, że w 1991 roku została podjęta decyzja o utworzeniu polskiego oddziału z centralą w Warszawie. W procesie rozwoju nowych produktów firma dba o wysoką jakość i efektywność energetyczną swoich rozwiązań, jak również o zrównoważony rozwój. Dzięki zebranym doświadczeniom z własnych zakładów produkcyjnych z całego świata oraz

szerokiej ofercie systemowej, jest w stanie zaoferować wydajne, precyzyjne, bezpieczne i energooszczędne rozwiązania z zakresu hydrauliki przemysłowej oraz hydrauliki w technice mobilnej, regulowanych napędów elektrycznych i sterowań oraz techniki przemieszczeń liniowych i montażu. Zespół doświadczonych specjalistów firmy Bosch Rexroth świadczy kompleksowe usługi projektowe, wykonawcze, a także obsługę serwisową systemów napędu i sterowania przez cały cykl życia maszyny. Dzięki temu klienci firmy mogą ograniczyć własne

zaangażowanie oraz czas jaki musieliby poświęcić na naprawę czy modernizację. Jako The Drive & Control Company, firma Bosch Rexroth wychodzi naprzeciw potrzebie rozwoju zawodowego oraz podniesieniem kwalifikacji specjalistów technicznych i przekazuje każdego dnia, w ramach Drive & Control Academy, wiedzę technologiczną w zakresie produktów, rozwiązań oraz ich stosowania z zakresu napędów i sterowań hydraulicznych i elektrycznych. Więcej informacji: www.boschrexroth.pl

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

WYDARZENIA I INNOWACJE

Bosch Rexroth: Wzrost udziałów w rynku pomimo wahań koniunktury yy 25-lecie działalności firmy Bosch Rexroth w Polsce yy Wzrost obrotów firmy Bosch Rexroth w Polsce yy Wydatki na badania i rozwój nadal wysokie Referat Tomasza Ilkowa, Dyrektora Generalnego firmy Bosch Rexroth Sp. z o.o. wygłoszony podczas konferencji prasowej Grupy Bosch w Polsce w dniu 25 maja 2016 roku.

itam Państwa bardzo serdecznie w imieniu firmy Bosch Rexroth. „Od 25 lat wprawiamy w ruch” to motto przewodnie firmy Bosch Rexroth Sp. z o.o., która w tym roku obchodzi 25-lecie działalności w Polsce. Marka Rexroth obecna jest na rynku polskim już od lat 60-tych. Wysoka jakość i innowacyjność rozwiązań zyskały sobie tak licznych klientów w Polsce, że w 1991 roku została podjęta decyzja o utworzeniu polskiego oddziału z centralą w Warszawie. Pozwólcie Państwo, że zanim przejdę do podsumowania wyników i osiągnięć firmy Bosch Rexroth w roku 2015, postaram się przybliżyć Państwu charakter naszej działalności.

Bosch Rexroth podejmuje każde wyzwanie

Nanoskalowa dokładność w przemieszczaniu mas o wartościach nierzadko przekraczających 50 000 ton, bezawaryjność produktów w ekstremalnych warunkach eksploatacji, takich jak woda morska, duża wilgotność i niskie bądź wysokie temperatury, czy też koordynacja i synchronizacja więcej niż 100 osi ruchu to wyzwania, których chętnie podejmuje się firma Bosch Rexroth. To właśnie Bosch Rexroth, jako istotny dział w sektorze przemysłowym koncernu Bosch, dostarcza swoim klientom kompleksowe rozwiązania napędów i sterowań dla praktycznie wszystkich gałęzi przemysłu związanych z budową maszyn oraz automatyzacją produkcji.

Naszymi kluczowymi obszarami działalności są: rynek producentów maszyn samojezdnych, rynek aplikacji maszynowych i projektowych oraz szeroko pojęty rynek automatyzacji przemysłu.

Wyniki Bosch Rexroth na świecie

Rok 2015 minął pod znakiem słabej koniunktury dóbr inwestycyjnych. Słaba koniunktura na rynkach wschodzących, nadpodaż surowców skutkująca spadkiem cen ropy naftowej, węgla oraz metali przemysłowych, takich jak stal lub miedź, spowodowały, że rynek inwestycji przemysłowych w globalnym ujęciu wykazał wzrost na poziomie nieprzekraczającym 0,5 %. Wszystko to negatywnie odbiło się na branżach, w których firma Bosch Rexroth jest tradycyjnie liderem i z których czerpie znaczącą część swoich przychodów. W konsekwencji, sytuacja ta negatywnie wpłynęła na poziom zarówno sprzedaży, jak i wpływu zamówień w stosunku do roku poprzedniego. Na wynik koncernu wpłynęła także sprzedaż działu produkcyjnego wielkogabarytowych przekładni firmie ZF Friedriechshafen AG. Wycofanie się firmy ze sprzedaży tych produktów pod-

kreśla koncentrację na kluczowych rynkach jakimi są aplikacje przemysłowe oraz maszyny samojezdne. Spadek wpływu zamówień w roku 2015 niestety nie napawa zbytnio optymizmem w aspekcie wzrostu obrotów w roku bieżącym.

Wyniki Bosch Rexroth w Polsce

Polska spółka Bosch Rexroth, obejmująca swoim zasięgiem również wybrane kraje Europy Wschodniej, wyłamuje się z tego nieco negatywnego trendu i należy do grupy liderów w zakresie wzrostu sprzedaży. Nie oznacza to, że ogólnoświatowa recesja sektora surowców naturalnych ominęła rynek polski. Wszyscy jesteśmy świadkami dramatycznej sytuacji polskiego górnictwa węgla kamiennego oraz przemysłu metali kolorowych, m.in. tak ważnej dla naszej gospodarki miedzi. Trudna sytuacja w tych branżach przełożyła się na zmniejszenie zapotrzebowania klientów firmy Bosch Rexroth produkujących maszyny lub osprzęt wykorzystywany w górnictwie czy też hutnictwie. Pomimo tego polska spółka Bosch Rexroth po raz kolejny osiągnęła na krajowym rynku wzrost sprzedaży na pozio-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

ć ś o w o N

Składana obudowa modułowa System Zenergy OM

Odwracalne

Symetryczna

Drzwi

Obudowa

Wiele

Łączenie

2150 550 Wysokości

Obudowy

Wyłącznik

Łatwy

Szer.400 Max 800A

Montaż

...na skraju jutra! Zapraszamy na 21 Energetyczne Targi Bielskie ENERGETAB 13-15 września

Pawilon E, Stoisko 19

WYDARZENIA I INNOWACJE mie +12%. Sukces ten był możliwy dzięki konsekwentnemu rozwojowi kompetencji lokalnej kadry - w szczególności w nowych rozwiązaniach technicznych stawiających na połączenie klasycznych rozwiązań mechanicznych, bądź hydraulicznych, z nowoczesną elektroniką opartą o właściwe oprogramowanie. Z upartą konsekwencją podwyższamy również efektywność obsługi naszych klientów poprzez zastosowanie nowoczesnych narzędzi sprzedaży online, takich jak np. sklep internetowy powiązany z konfiguratorami produktów. Kolejnym czynnikiem naszego sukcesu był rosnący potencjał zastosowania rozwiązań Rexroth spełniających restrykcyjne wymagania dyrektywy emisyjnej EURO 6 w maszynach komunalnych oraz pojazdach komunikacji miejskiej. Istotne korzyści przyniosło również zaangażowanie firmy na rynku części zamiennych. W oparciu o sieć partnerów i autoryzowanych warsztatów zainicjowaliśmy ofensywę polegającą na szybkich dostawach części zamiennych oraz krótkoterminowych remontach, wychodząc tym samym naprzeciw potrzebom użytkowników maszyn budowlanych, a także rolniczych. Reasumując patrzymy pozytywnie na dalszy rozwój naszej sprzedaży w bieżącym roku oraz w perspektywie średnioterminowej.

Dynamika rozwoju rynków

Analiza poszczególnych segmentów rynku wskazuje na zróżnicowaną dynamikę rozwoju w ujęciu zarówno ogólnoświatowym, jak i w Polsce. Koncern Bosch Rexroth sprzedając produkcję wielkogabarytowych przekładni, wycofał się w dużej mierze z technologii energii odnawialnych. Ogólnoświatowy rynek maszyn mobilnych w roku 2015 nie wykazał wzrostów. Załamanie na rynku produkcji maszyn górniczych oraz ogromna nadpodaż maszyn budowlanych w Chinach zostały tylko częściowo skompensowane poprzez wzrost sprzedaży na rynku maszyn rolniczych i komunalnych. Pomimo krajowego zastoju w sektorze górniczym, sytuację w Polsce odróżnia pozytywna koniunktura w branży pojazdów komunalnych, komunikacji miejskiej oraz ewolucyjny wzrost produkcji rodzimych maszyn budowlanych. We wszystkich wspomnianych sektorach firma Bosch Rexroth pozostaje liderem w tym segmencie rynku. Rynek aplikacji maszynowych i projektowych w odróżnieniu od ogólnoświatowych trendów charakteryzował się w Polsce stabilnością. Największe wzrosty zarówno

w Polsce, jak i na świecie zanotowaliśmy z kolei w sektorze automatyzacji przemysłu. Na tle wahań koniunktury firma Bosch Rexroth, szczególnie w Polsce, konsekwentnie zwiększyła swoje udziały rynkowe.

Inwestycje, badania i rozwój

W celu utrzymania konkurencyjności również w roku 2015 firma Bosch Rexroth poczyniła inwestycje w wysokości 121 mln euro, utrzymując tym samym ich procentowy udział w stosunku do obrotów. Jednym z kluczowych elementów sukcesu firmy, od początku jej istnienia, jest innowacyjność produktów i rozwiązań, jak również kreatywność kadr w stawianiu czoła wymaganiom klientów. Dlatego też wydatki firmy Bosch Rexroth na badania i rozwój, które w roku 2015 kształtowały się na poziomie 325 mln euro i stanowiły ponad 6 procent wartości sprzedaży, nadal plasują się powyżej średniej w branży. Najlepszym przykładem na to, że firma stawia na innowacje jest znacząca liczba nowych produktów i rozwiązań zaprezentowanych w tym roku przez firmę Bosch Rexroth na niedawno zakończonych targach przemysłowych w Hanowerze.

Determinanty wzrostu

Ze względu na utrzymującą się słabą koniunkturę rok 2016 jest nie lada wyzwaniem także dla firmy Bosch Rexroth. W związku z tym firma postawiła na trzy główne determinanty wzrostu. Po pierwsze, Bosch Rexroth pragnie wesprzeć swoich klientów oferując im „szyte na miarę” rozwiązania z wykorzystaniem elektroniki, oparte na oprogramowaniu w otwartych standardach komunikacji, które umożliwiają znaczne wyróżnienie się na tle konkurencji. Kolejną determinantą wzrostu jest daleko pojęta synergia płynąca ze współpracy z klientami, partnerami technologii IT oraz placówkami rozwojowo-badawczymi, zarówno zagranicą jak i w kraju. Ważnym filarem jest również synergia płynąca ze współpracy w ramach Grupy Bosch. W swoich aplikacjach firma Bosch Rexroth coraz częściej stosuje czujniki i sterowniki wykorzystywane w wysokotechnologicznych rozwiązaniach marki Bosch dla branży motoryzacyjnej, których niezawodność, innowacyjność oraz jakość wyznacza standardy na świecie. Chmurowe rozwiązania firmy Bosch są kolejnym przykładem gotowych i wypróbowanych rozwiązań, na których

opieramy już dzisiaj nasze rozwiązania softwarowe. Nie jest tajemnicą, iż firma Bosch Rexroth wyznacza technologiczne trendy oraz standardy w przemyśle przyszłości. Dlatego też w toczącej się rewolucji przemysłowej, zwanej koncepcją Przemysłu 4.0, koncern, będąc jednocześnie producentem i użytkownikiem, odgrywa rolę prekursora technologii o uniwersalnym zastosowaniu. Połączenie produkcji przemysłowej z wirtualnym światem technologii informacyjnych wyznacza przyszłość w wielu procesach produkcyjnych kolejnych dekad. W oparciu o szeroką bazę produkcyjną Grupy Bosch liczącą ponad 100 zakładów produkcyjnych na całym świecie, firma Bosch Rexroth sukcesywnie udoskonala swoje technologie zwiększając ich kompatybilność z koncepcją Przemysłu 4.0. „Od 25 lat wprawiamy w ruch” to motto przewodnie firmy Bosch Rexroth Sp. z o.o., która w tym roku obchodzi 25-lecie działalności w Polsce. Marka Rexroth obecna jest na rynku polskim już od lat 60-tych. Wysoka jakość i nowoczesność rozwiązań zyskały sobie tak licznych klientów w Polsce, że w 1991 roku została podjęta decyzja o utworzeniu polskiego oddziału z centralą w Warszawie. Już od 25 lat wspieramy wiedzą i doświadczeniem producentów i użytkowników maszyn projektując, dostarczając i zapewniając obsługę serwisową systemów Drive & Control dla wszelkich możliwych zastosowań. Wydajność, precyzja, bezpieczeństwo i energooszczędność to cechy charakteryzujące napędy i sterowania firmy Bosch Rexroth, które wprawiają w ruch maszyny i urządzenia każdego formatu. Przedsiębiorstwo posiada szerokie doświadczenie w aplikacjach mobilnych, maszynowych i projektowych, jak również automatyzacji przemysłu. Doświadczenie to wykorzystuje przy opracowywaniu innowacyjnych komponentów, indywidualnych rozwiązań systemowych oraz usług. Bosch Rexroth oferuje swoim klientom kompleksowe rozwiązania z zakresu hydrauliki, napędów elektrycznych i sterowań, przekładni oraz techniki przemieszczeń liniowych i montażu. Przedsiębiorstwo, obecne w ponad 80 krajach, osiągnęło w 2015 roku obroty w wysokości 5,4 mld euro przy zatrudnieniu na poziomie 31 100 pracowników. Więcej informacji: www.boschrexroth.pl Bosch Rexroth n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

Zbadaj pracę silnika, bez czujników mechanicznych.

NOWY!

Fluke 438-II

Więcej informacji na stronie www.fluke.pl

NOWOŚCI

Nowe rozwiązania marki Eaton w zakresie dystrybucji zasilania pozwalają zwiększyć elastyczność niewielkich instalacji informatycznych Firma Eaton wprowadziła do sprzedaży nową serię jednostek dystrybucji zasilania (ePDU) 1U i 2U, która została zaprojektowana, aby pomóc menedżerom IT w optymalizacji inteligentnej dystrybucji energii w konwergentnych oraz hiperkonwergentnych platformach instrastrukturalnych, jak również w zastosowaniach IT o niewielkiej skali. Nowa seria ePDU dostępna dla klientów z regionu EMEA (Europa, Środkowy Wschód i Afryka) pozwala użytkownikom mniejszych szaf stelażowych wykorzystać liczne zalety charakterystyczne dla dotychczasowego pionowego montażu systemu zarządzania zasilaniem w wersji 0U. Rozwiązanie to przekłada się m.in. na większą efektywność, niższe koszty oraz sprawniejsze zapewnianie ciągłości działania.

fektywne zarządzanie zasilaniem ma kluczowe znaczenie ze względu na wymagania stawiane obecnie przed środowiskami informatycznymi – wyjaśnia Matthieu Jaeger, Product Manager na region EMEA w firmie Eaton. Jednak zapewnienie elastycznej dystrybucji energii stanowiło dotąd problem w przypadku mniejszych szaf montażowych. Nasze nowe jednostki ePDU (1U oraz 2U) stanowią wygodne i kompleksowe rozwiązanie przeznaczone właśnie do takich zastosowań. Mają one te same innowacyjne funkcje, które zadecydowały o popularności naszych najnowszych jednostek ePDU 0U, włącznie z blokadą standardowych wtyczek IEC, która uniemożliwia przypadkowe ich wyciągnięcie. Jesteśmy przekonani, że nowe jednostki ePDU rozwiążą wiele problemów związanych z integracją elementów w szafach. Nowe jednostki ePDU to inteligentne rozwiązania w zakresie dystrybucji zasilania w sytuacjach, w których szafy nie są wystarczająco wysokie, by móc zastosować ePDU w wersji 0U. Doskonale sprawdzą się również w szafach naściennych, w których dostęp od tyłu jest niemożliwy. Wszystkie nowe jednostki ePDU mają blokadę wtyczek oraz mogą pracować w temperaturze do 60ºC, co umożliwia ich zastosowanie w infrastrukturze infor-

matycznej, w której występują wysokie temperatury. Modele podstawowe i pomiarowe są dostępne już teraz, modele przełączalne, pomiarowe gniazd wyjściowych oraz zarządzalne trafią do sprzedaży w późniejszym okresie bieżącego roku.

Aby zminimalizować koszty związane z infrastrukturą sieciową, można połączyć do ośmiu jednostek ePDU w sieć łańcuchową działającą z jednym portem IP oraz adresem IP. Umożliwia to również wymianę modułów kontrolnych bez przerywania pracy, dzięki czemu można je wymieniać lub aktualizować, nie zakłócając ciągłości zasilania odbiorów. Wersje pomiarowe nowych jednostek ePDU gwarantują dokładność rozliczeniową do 1%, ułatwiając monitorowanie zużycia energii. Nowa seria obsługuje funkcje masowej konfiguracji i aktualizacji, co przekłada się na skrócenie czasu poświęcanego na zarządzanie oraz poprawę ogólnej efektywności. W połączeniu z gotowym do wirtualizacji oprogramowaniem Intelligent Power

Manager (IPM) nowe jednostki ePDU mogą być łatwo monitorowane i zarządzane z poziomu panelu wirtualizacji. W połączeniu z opcjonalnymi czujnikami, takimi jak Eaton Environmental Monitoring Probe (EMP), jednostki ePDU mogą aktywować alerty środowiskowe w reakcji np. na nadmierną temperaturę lub wilgoć oraz inicjować procedury przywrócenia zdolności do działania po wystąpieniu awarii włącznie z automatyczną migracją wirtualnych serwerów na obiekt rezerwowy lub uporządkowanym wyłączaniem systemu, by chronić kluczowe procesy. Możliwa jest również dostawa niestandardowych wersji jednostek ePDU odpowiadających specyficznym wymogom użytkowników. Wszystkie jednostki ePDU są produkowane w regionie EMEA, co gwarantuje krótki czas odpowiedzi na zapytania oraz terminową dostawę. Więcej informacji na temat jednostek ePDU do szaf stelażowych można znaleźć na stronie www.eaton.eu/epdu. Szczegółowy opis rozwiązań w zakresie jakości zasilania znajduje się na stronie www.eaton.pl/powerquality. Aktualności dostępne są na kanale (@EatonIT) komunikatora Twitter oraz na stronie firmy (Eaton EMEA) w serwisie LinkedIn. Adam Przasnyski, Eaton n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

DRUKOWANY BIULETYN BRANŻOWY

QR CODE

Wygenerowano na www.qr-online.pl

WORTAL

KONFERENCJE 2016

21.01.2016 - Łódź - edycja 40

Darmo wy wpis p o d s t aw ow y

25.02.2016 - Warszawa - edycja 41 16.03.2016 - Częstochowa - edycja 42 20-21.04.2016 - Zabrze (kopalnia)

- edycja V

18.05.2016 - Trójmiasto - edycja 43 09.06.2016 - Augustów - edycja 44 22.09.2016 - Sandomierz - edycja 45 - nowości z branży - porady specjalistów - przegląd prasy branżowej - katalogi firm i producentów - opisy urządzeń i podzespołów - kalendarium ważnych wydarzeń - słownik techniczny angielsko-polski i polsko-angielski

NEWSLETTER (11.000 ODBIORCÓW)

13.10.2016 - Szczecin - edycja 46 03.11.2016 - Nowy Sącz - edycja 47 24.11.2016 - Włocławek

- edycja VI

08.12.2016 - Lublin - edycja 48

Energoelektronika.pl tel. (+48) 22 70 35 290/291, fax (+48) 22 70 35 101 marketing@energoelektronika.pl, www.energoelektronika.pl

KAMERY w AKCJI! Najlepiej sprawdzić każdy produkt własnoręcznie. Zapraszamy wszystkich zainteresowanych na targi

ENERGETAB 2016 które odbędą się w dniach: 13-15 września 2016 roku w Bielsku-Białej

T 27

Hala T, Stoisko 27

Kamery termowizyjne dla elektryków Nie ma dwóch takich samych instalacji elektrycznych. Tak samo nie ma dwóch takich samych użytkowników. To, czy dane urządzenie spełni oczekiwania użytkownika, zależy od konkretnego zastosowania i doświadczenia w obsłudze kamer termowizyjnych. Przedstawicielstwo Handlowe Paweł Rutkowski ul. Rakowiecka 39A/3, 02-521 Warszawa tel.: +48(22) 849 71 90, fax. +48(22) 849 70 01 e-mail: rutkowski@kameryir.com.pl

w w w. k a m e r y I R . c o m . p l

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

SCADA WindEx firmy Apator Elkomtech S.A. w cloud computingu Wraz ze wzrostem ilości rozproszonych elektrowni, małych OSD, małych i średnich firm, rośnie także popyt na nowe rozwiązania w branży ICT. Znany i stosowany system klasy SCADA staje się niezbędny także w przypadku mniejszych klientów. Systemy klasy SCADA takie jak WindEx firmy Apator Elkomtech S.A. umożliwiają realizację nadzoru sieci i urządzeń poprzez wizualizację, a także zarządzanie, co staje się kwestią kluczową. Należy zdawać sobie sprawę z ograniczeń inwestycyjnych mniejszych klientów. Bardzo szybki rozwój technologii w branży IT umożliwia stosowanie znanych i sprawdzonych rozwiązań informatycznych w nowych modelach biznesowych. Apator Elkomtech jako firma rozwojowa z dużym dorobkiem teleinformatycznym, stawiając na rozwój i wychodząc naprzeciw klientom posiadającym małe firmy, proponuje nowe rozwiązanie sytemu WindEx SCADA - w chmurze obliczeniowej. Chmura obliczeniowa – co to jest?

Chmura obliczeniowa to w dużym skrócie i uproszczeniu przeniesienie zasobów serwerowych, infrastruktury, danych i ich przetwarzania z własnej serwerowni w inne miejsce, czyli do usługodawcy. Brak inwestycji w niezbędną infrastrukturę, licencje oraz brak administracji nad sprzętem i oprogramowaniem pozwala na redukcję kosztów, a co za tym idzie na zwiększenie konkurencyjności. Rozwiązania w chmurze obliczeniowej są idealnym rozwiązaniem dla firm, które potrzebują dostępu do usług, bez inwestowania w serwery i infrastrukturę. Rodzaje chmur obliczeniowych: yy Prywatna (ang. private cloud) – to chmura której zasoby są przeznaczone do użytku tylko przez jedną organizację, obejmującą wielu konsumentów. yy Publiczna (ang. public cloud) – jest przeznaczona do użytku publicznego, ogólnodostępna. yy Hybrydowa (ang. hybrid) – będąca połączeniem zasad funkcjonowania chmury prywatnej i publicznej. Pewna część aplikacji i infrastruktury danego klienta pracuje w chmurze prywatnej, a część jest umiejscowiona w przestrzeni chmury publicznej Zgodnie z przedstawionym wykresem na rysunku 1, preferowanym przez rynek rozwiązaniem jest chmura prywatna, co związane jest głównie z zapewnieniem odpowiedniego stopnia bezpieczeństwa.

Rysunek 1. Preferencje rynkowe wyboru modelu chmury [źródło: Raport “Quantitative Estimates of the Demand for Cloud Computing in Europe and the Likely Barriers to Uptake”]

Modele chmury obliczeniowej, w której może funkcjonować WindEx

Obecnie coraz więcej funkcjonalności przenoszonych jest do chmury obliczeniowej. Granicą do której dąży wirtualizacja jest przeniesienie całego oprogramowania, wraz z systemem operacyjnym, do chmury, gdzie użytkownik łączy się do niej tylko za pomocą cienkiego klienta. Taki klient łączy się do serwera umieszczonego w dowolnym miejscu, poza siecią lokalną. Przy założeniu, że chmura to przeniesienie pewnych zasobów w inne miejsce, pierwszy z modeli chmury jest do-

brze znany i stosowany. Nie wszyscy użytkownicy mają świadomość, że jest to rozwiązanie chmurowe. Mowa tutaj o kolokacji polegającej na wynajęciu miejsca w serwerowni (klimatyzacji, dostępu do energii elektrycznej i do Internetu), poza siedzibą firmy. Serwery, oprogramowanie, zapory, zarządzanie systemem należą do firmy korzystającej z miejsca w serwerowni. Kolejną widoczną na schemacie (rysunek 2) warstwą chmury jest IaaS – infrastruktura jako usługa (ang. Infrastructure as a Service), czyli wynajęcie sprzętu, infrastruktury sieciowej, oprogramowania, serwisowania. Klient wykupuje po-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

Przy założeniu, że chmura to przeniesienie pewnych zasobów w inne miejsce, pierwszy z modeli chmury jest dobrze znany i stosowany. Nie wszyscy użytkownicy mają świadomość, że jest to rozwiązanie chmurowe. Mowa tutaj o kolokacji polegającej na wynajęciu miejsca w serwerowni, (klimatyzacji, dostępu do energii elektrycznej i do Internetu), poza siedzibą firmy. Serwery, oprogramowanie, zapory, zarządzanie systemem należą do firmy korzystającej z miejsca w serwerowni.

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Kolokacja IaaS PaaS SaaS S+S Rysunek 2. Warstwy chmury obliczeniowej

korzystania z klasycznego oprogramowania zainstalowanego na komputerze (Software), z możliwością wykorzystania tego samego oprogramowania, ale online, jako usługa (Service). Dzięki temu to klient decyduje, z którego rozwiązania korzysta.

Rysunek 2. Warstwy chmury obliczeniowej

Rozwiązanie WindEx w chmurze

na wynajętych serwerach. Usługę IaaS można spotkać także pod nazwą HaaS czyli Host as a Service. Model chmury obliczeniowej składa się także z warstwy PaaS – platforma jako usługa (ang. Platform as a Service). Jest to IaaS uzupełnione przez platformę aplikacyjną. Klient ma najczęściej dostęp do platformy przez przeglądarkę internetową z dowolnego miejsca przy użyciu Internetu. Warstwa SaaS –oprogramowanie jako usługa (ang. Software as a Service), klient otrzymuje sprzęt, infrastrukturę, zarządzanie, system operacyjny i dopasowaną do jego potrzeb aplikację z określonymi przez niego funkcjonalnościami. Klient nie jest zmuszony do nabywania licencji na oprogramowanie, płaci jedynie za każdorazowe lub terminowe użycie aplikacji, mając zapewniony dostęp na żądanie przez Internet. Ostatnią usługą z pokazanego modelu jest S+S – czyli połączenie możliwości

ci, składającej się z lokalnych, zautomatyzowanych sieci (microgrid) oraz rozproszonej generacji wymaga ciągłego nadzoru. Znany i stosowany od wielu lat w energetyce zawodowej system WindEx, w dopasowanej do potrzeb wersji, znajduje swoje zastosowanie także w przypadku małych OSD, generacji rozproszonej, a w przyszłości również mikrosieci. Do tej pory inwestorzy zmuszani byli, i ciągle jeszcze są, do zakupu i utrzymywania nie tylko samego oprogramowania, ale także serwerowni i obsługi IT. Z tego powodu w sektorze utility coraz chętniej rozważane są rozwiązania w chmurze obliczeniowej. Implementacja systemu WindEx klasy SCADA w chmurze i dostosowanie go do wymagań klientów jest jednym z produktów Apator Elkomtech S.A. Podejście chmurowe związane jest między innymi z wymaganiami stawianymi małym OSD, na które składa się:

Kolejną widoczną na schemacie (rysunek 2) warstwą chmury jest IaaS – infrastruktura jako usługa Branży energetycznej stawiane są co(ang. Infrastructure as a Service), czyli wynajęcie sprzętu, infrastruktury sieciowej, oprogramowania, raz większe wymagania, dotyczące zaserwisowania. Klient wykupuje potrzebną mu np. liczbę serwerów, moc obliczeniową, przestrzeń trzebnązasoby mu np. liczbę serwerów, moc oprogramowanie równo zwiększenia efektywności dziadyskową, pamięci. Często to klient dostarcza do zainstalowania na obliczeniową, przestrzeń za-także pod łania, jakHaaS i odpowiedniego wynajętych serwerach. Usługę IaaS dyskową, można spotkać nazwą czyli Host as a Service.zarządzaModel obliczeniowej się także z warstwy PaaS – platforma usługa (ang. Platform sobychmury pamięci. Często składa to klient dostarcza nia. Szybkojako rozwijająca się idea „Smart asoprogramowanie a Service). Jest to IaaS uzupełnione przez platformę aplikacyjną. Klientstworzenia ma najczęściej inteligentnej dostęp do do zainstalowania Grid” czyli sie-

yy zarządzanie generacją, yy bilansowanie podaży i popytu, yy utrzymanie sieci. Oczywiście w przyszłości wymagania te mogą zostać zwiększone również o zarządzanie ładowaniem samochodów elektrycznych, zarządzaniem magazynami energii, etc. Możliwe są różne sposoby na umieszczenie systemu WindEx w chmurze obliczeniowej. Najbardziej popularne i najczęściej stosowane są dwa: yy aplikacja WindEx pracuje lokalnie na serwerach, zbiera dane z sieci technicznej, w której są obiekty telemechaniczne i przekazuje dane do chmury, w której są one rozpowszechniane, yy cała aplikacja WindEx jest umieszczona w chmurze, pobiera dane z sieci technicznej przedsiębiorstwa udostępnionej zdalnie. Metoda pierwsza, przedstawiona na schemacie poniżej (rysunek 3), jest najbardziej rozpowszechniona. W tym przypadku system WindEx umieszczony jest lokalnie, a funkcje sterujące i akwizycji danych izolowane są w sieci lokalnej przedsiębiorstwa. Wszystkie pozostałe aplikacje podłączone są do chmury, która odpowiada też za wizualizację, raportowanie, dostęp do danych historycznych, a także dostęp dla zdalnych użytkowników. Druga wymieniona koncepcja zakłada umieszczenie całej aplikacji WindEx w chmurze obliczeniowej (rysunek 4). Zazwyczaj tego typu rozwiązania sto-

Rysunek 3. Schemat przedstawiający system WindEx pracujący lokalnie, dane udostępnione w chmurze

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rysunek 4. Schemat przedstawiający system WindEx w chmurze

suje się w przypadku systemów, w których tworzenie pojedynczych, lokalnych rozwiązań nie ma uzasadnienia praktycznego i ekonomicznego. Sterowniki podłączone są przez zabezpieczoną sieć do sytemu WindEx w chmurze. W przypadku umieszczenia całego systemu WindEx w chmurze preferuje się zamieszczenie aplikacji w chmurze prywatnej lub hybrydowej. Kombinacja chmury prywatnej i publicznej zapewnia wymóg dostępu zdalnego, przy jednoczesnym zachowaniu kontroli

nad częściami krytycznymi systemu: sterowaniami i danymi wrażliwymi. Część prywatna zawiera wrażliwe dane i realizuje sterowania i przesyłanie komunikatów z obiektów. Ze względów bezpieczeństwa, a także zapewnienia przepływu danych czasu rzeczywistego z prędkością sieci LAN, znajduje się najczęściej w przedsiębiorstwie. Część publiczna dostarcza danych użytkownikom, którzy realizują proces nadzoru. System WindEx jest w pełni przygotowany do tego, aby przenieść go do

chmury obliczeniowej. Z potrzeb jakie przedstawiają klienci wynika model jaki zostanie użyty. Dla użytkownika końcowego idealnym wydaje się być SaaS. Cała administracja i utrzymanie systemu jest poza odbiorcą. Użytkownik płaci tylko za dostęp i użycie oprogramowania. Od strony wizualizacji możliwe są dwa sposoby dostępu do systemu WindEx umieszczonego w chmurze: yy WindEx WEB – udostępnianie systemu WindEx poprzez przeglądarkę internetową,

Rysunek 5. Okna usługi WindEx WEB

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rysunek 6. Dostęp do wszystkich posiadanych instalacji systemu WindEx za pomocą terminala dynamicznego

yy Terminal dynamiczny – udostępnianie systemu WindEx w specjalizowanym terminalu z interfejsem identycznym jak u dyspozytora lokalnego, z szyfrowanym i uwierzytelnianym połączeniem. Pierwszy sposób dostępu - uruchomienie WindEx WEB (usługa WEBSVC w systemie WindEx) umożliwia dostęp do systemu poprzez dowolną przeglądarkę internetową. WindEx WEB zapewnia dostęp do: yy selektora stacji z możliwością wyszukiwania według wprowadzonego wzorca, yy wszystkich dostępnych w systemie schematów bieżących i retrospektywnych, yy dzienników bieżących i historycznych, yy list aktywnych alarmów, yy prezentacji symboli dodatkowych, ustawionych na schematach, yy prezentacji pomiarów i raportów dostępnych w systemie. Dostęp do WindEx WEB jest zabezpieczony poprzez login i hasło. WindEx WEB nie wymaga instalacji dodatkowego oprogramowania na komputerze użytkownika. Drugi sposób dostępu do systemu WindEx umieszczonego w chmurze obliczeniowej - terminal dynamiczny posiada następujące cechy: wygląd i interfejs użytkownika identyczny jak w klasycznym terminalu dyspozytorskim, szyfrowane i uwierzytelniane połączenie między terminalem a serwerem, automatyczna aktualizacja zasobów terminala z serwera konfiguracji, prosta instalacja poprzez dedykowany program instalacyjny. Terminal dynamiczny umożliwia użytkownikowi z jednego programu dostęp do wszystkich posiadanych instalacji systemu WindEx.

Dostęp do systemu WindEx w chmurze obliczeniowej za pomocą terminala dynamicznego zapewnia możliwość konfiguracji usług serwowanych użytkownikowi, pozwala na równoczesną pracę w wielu sieciach systemu WindEx. Wstępna autoryzacja użytkownika odbywa się poprzez login i hasło, tak samo jak w przypadku dostępu do systemu za pomocą WindEx WEB. Oczywiście nie każdy klient zdecydowany jest na zastosowanie w swoim przedsiębiorstwie rozwiązań chmurowych. W tego typu przypadkach inwestorom, którzy nie potrzebują pełnej wersji systemu WindEx możemy zaproponować rozwiązania „WEB-BASED SCADA”, czyli wersję, która używa do komunikacji protokołu http lub https do podłączenia klienta z dowolnego miejsca w sieci. Serwery udostępniające usługi nie znajdują się w chmurze, a w sieci lokalnej. Dostęp do usług jest możliwy z intranetu lub z sieci Internet poprzez VPN. Do tego rozwiązania idealnie nadają się opisane wcześniej WindEx WEB i Terminal dynamiczny. Podsumowując, rozwiązania chmurowe budzą powszechnie znane obawy, ale posiadają także zalety, o których warto pamiętać: yy dostęp do wymaganych zasobów na żądanie i możliwość ich powiększania, bez konieczności inwestowania w kosztowny sprzęt i infrastrukturę, yy brak konieczności zakupu kosztownych, redundantnych systemów (klastry, macierze itp.), yy brak kosztów zakupu kosztownego oprogramowania i licencji, yy możliwość rezerwowania zasobów dyskowych, które łatwo stopniowo rozszerzać, yy większa niezawodność i redundancja poprzez zwielokrotnienie połączeń Internetowych oraz dostęp do kilku serwerów zapasowych,

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

yy możliwość dostępu do danych czasu rzeczywistego i historycznych z dowolnego urządzenia podłączonego do Internetu np. tabletu czy smartfona, yy łatwa instalacja poprawek i aktualizacji z możliwością szybkiego powrotu do stanu poprzedniego, yy możliwość testowania nowych wersji poprzez klonowanie maszyn. Apator Elkomtech S.A. wspiera nowe rozwiązania spełniające wymagania klientów. Do dyspozycji oddajemy rozwiązania polegające na przeniesieniu systemu do centrów przetwarzania danych, dostęp do systemu z dowolnego miejsca na świecie, jak i przeniesienie usług do chmury obliczeniowej. Takie rozwiązanie może również polegać na sprzedaży usług w formule Software as a Service, gdzie klient nie ponosi kosztów utrzymania specjalistycznej kadry IT, a jedynie okresowo płaci za dostęp do systemu WindEx. Apator Elkomtech S.A. bardzo poważnie podchodzi również do tematów związanych z bezpieczeństwem teleinformatycznym, dlatego przedstawiane rozwiązania oferują zabezpieczenia połączeń teleinformatycznych pomiędzy sterownikami telemechaniki a serwerami systemu zgodne z normami międzynarodowymi (min IEC 62351-3 i IEC 62351-5), a także połączenia pomiędzy terminalami a serwerami zabezpieczone przy pomocy TLS1.2. Zachęcamy do kontaktu z firmą Apator Elkomtech S.A. w celu omówienia rozwiązań, które będą dopasowane do Państwa potrzeb, aby w bezpieczny i ekonomicznie uzasadniony sposób zapewnić Państwu nadzór nad posiadaną infrastrukturą. Anna Biłek n Marek Borkowski Tomasz Dąbrowski Apator Elkomtech S.A.

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Najwyższy poziom stabilności sieci energetycznej, bezpieczeństwa IT dzięki inteligentnej automatyce SPRECON-E-T3 W przeszłości w energetyce dominowały sieci energetyczne zasilane centralnie. Obecne trendy zmierzają w kierunku integracji rozproszonych producentów, konsumentów i prosumentów energii, wykorzystujących odnawialne źródła energii, takie jak farmy słoneczne, farmy wiatrowe i biogazownie.

zrost znaczenia odnawialnych źródeł energii prowadzi do zwiększenia liczby zakładów energetycznych, które integrują rozproszonych dostawców energii z różnych źródeł. Występowanie wzmożonego obciążenia w różnych punktach sieci i o różnych porach wymaga ciągłego kontrolowania informacji o stanie i ob-

ciążeniu wszystkich elementów sieci, tj. dostawców, konsumentów, sieci przesyłowej i stacji transformatorowych. Wszystkie istotne dane muszą być zapisywane i przetwarzane w czasie rzeczywistym. Aby osiągnąć optymalny poziom obciążenia, sieci teleinformatyczne muszą współpracować z inteligentnymi systemami automatyk stacyjnych.

SPRECON – jednolita platforma do sterowania, zabezpieczeń i nadzoru Sprecher Automation oferuje sprawdzoną, innowacyjną, doskonałą technologicznie, zaawansowaną platformę SPRECON o modułowej budowie, do automatyki i zabezpieczania urządzeń stacyjnych na wszystkich poziomach

Rys. 1. Inteligentny system sterowania i nadzoru dla stacji transformatorowych

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE yy domyślnie nieaktywny web serwer (może być aktywowany zdalnie np. poprzez sterowanie z poziomu SCADA), yy hasła użytkowników/administratorów zgodne z odpowiednimi standardami (zgodne ze standardami określonymi przez urzędy i normy związane z bezpieczeństwem informatycznym) - same hasła i nazwy użytkowników przechowywane są w oprogramowaniu również w postaci zaszyfrowanej, yy zintegrowany firewall, wbudowany IPsec/Open-VPN, różne systemy szyfrowania danych np. AES128, AES192, AES256, Blowfish, DES, 3DES, Camellia, IDE, yy odporność sterowników na skanery portów, ping flood, TCP-Syn flood, weryfikacja poprzez OpenVAS. Oprócz funkcji związanych z bezpieczeństwem IT oraz wspomnianych wcześniej funkcji podstawowych, SPRECON-E-T3 może pełnić również rolę urządzenia do komunikacji GPRS/ UMTS. Dodatkowo, system ten umożliwia bezpośrednią łączność z przekładnikami pomiarowymi i inteligentnymi licznikami energii. Rys. 2. Szafka sterownicza SPREBOX z kompaktowymi sterownikami SPRECON-E-T3

napięć. Oprócz tradycyjnych zastosowań w obszarze automatyki stacyjnej, zabezpieczeń, telemechaniki i systemów SCADA, Sprecher Automation dostarcza nowoczesne i zaawansowane rozwiązania automatyki dla stale rosnącego obszaru dystrybucji, ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa i stabilności obsługi sieci. Dotyczy to szczególnie rozwiązań automatyki dla rozdzielni i stacji transformatorowych (inteligentnych stacji energetycznych), a także zarządzania zasilaniem od dostawców energii odnawialnej. Obok systemu do wizualizacji procesów, SPRECON to również następujące serie urządzeń: yy SPRECON-E-C: wielofunkcyjne urządzenia automatyki yy SPRECON-E-P: zabezpieczenia i wielofunkcyjne urządzenia zabezpieczające i sterownicze yy SPRECON-E-EDIR: kierunkowy sygnalizator zwarć yy SPRECON-E-T3: kompaktowe moduły sterownicze Kompaktowe urządzenia SPRECON-E-T3 zostały przygotowane tak aby mogły sprostać szczególnym wymaganiom stawianym przez rynek odbior-

ców i dostawców energii elektrycznej w kwestii bezpieczeństwa IT. Dotyczy to zwłaszcza nowych funkcji urządzeń typu Smart Grid, Smart Metering związanych z bezpieczeństwem przesyłania i przechowywania danych. Każde urządzenie SPRECON-E-T3 posiada moduł funkcyjny związany z tzw. Cyber Security. Systemy SPRECON spełniają wymagania regulacji dotyczących bezpieczeństwa IT, a także międzynarodowych norm z serii ISO/IEC 27000 (np. System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji), IEC 62351 i IEC 62443. W urządzeniach SPRECON-E-T3 zastosowano następujące funkcje systemów zarządzania bezpieczeństwem przesyłania i przechowywania informacji: yy szyfrowanie wszystkich interface’ów transmisyjnych w tym sieciowych bezpośrednio przez urządzenie dotyczy to zarówno retransmisji danych do systemów nadrzędnych jak i połączeń serwisowych, yy dostęp serwisowy do urządzeń poprzez internet (wbudowany WEB SERWER) - dostęp zabezpieczony i szyfrowany zgodnie z Projektem Bezpieczeństwa Otwartych Aplikacji Sieciowych (OWASP),

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

SPRECON-E-EDIR – moduł sygnalizatora zwarć Kolejnym elementem platformy SPRECON jest SPRECON-E-EDIR, precyzyjny kierunkowy sygnalizator zwarć i doziemień, znajdujący zastosowanie w ciągłym monitorowaniu kompensowanych, izolowanych lub uziemionych sieci średniego napięcia, wykorzystujący takie metody, jak metoda stanów ustalonych, harmonicznych, stanów przejściowych, powracających doziemień, impulsów i szybkich impulsów, metoda admitancyjna różnicowa, sygnalizowanie kierunku zwarcia, zabezpieczenie kierunkowe 2-stopniowe, ustalanie priorytetów działania czy operacje logiczne. SPREBOX – kompaktowe szafy sterownicze Szafki sterownicze SPREBOX to ekonomiczne, gotowe rozwiązania, o kompaktowej budowie, do różnych zastosowań w dziedzinie automatyki. Oprócz systemu automatyki Sprecon-E-T3, szafki SPREBOX wyposażone są w nowoczesne zasilacze UPS z bateriami o różnej pojemności, a także łącza komunikacyjne i protokoły wykorzystywane w energetyce. Szafki SPREBOX przeznaczone są zarówno do użytku

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rys. 3. Włączenie producentów i dystrybutorów energii w jedną sieć

wewnętrznego, jak i zewnętrznego, i spełniają wszelkie wymogi co do trwałości i odporności na udary czy standardy zgodności elektromagnetycznej.

Inteligentne stacje energetyczne

Inteligentne stacje energetyczne umożliwiają rozwój zdecentralizowanych systemów zasilania i są warunkiem sprostania przyszłym standardom jakości dostaw energii. Urządzenia SPRECON-E-T3 gromadzą wszystkie dane dotyczące sieci energetycznych niezbędne do sterowania i zarządzania siecią. Aby sprostać wymaganiom funkcjonalnym, urządzenia SPRECON-E-T3 mogą być rozszerzane o kolejne moduły wraz z rozbudową automatyki. Wszystkie moduły pomiarowe pozwalają na podłączenie przekładników o niskiej mocy w różnych technologiach. Pomaga to rozbudowywać układy pomiarowe uwzględniając czynnik ekonomiczny jakim jest koszt wdrożenia automatyki. Korzyści dla operatorów sieci: yy gromadzenie wszystkich istotnych danych, sterowanie i zarządzanie siecią za pomocą sterowników SMART GRID SPRECON-E-T3 z wbudowanymi protokołami zabezpieczeń sieciowych IPsec/Open-VPN, yy nadzór nad konkretnymi dostawcami, odbiorcami, punktami sieci, obiektami energetycznymi, yy decentralizacja zadań zarządzania w celu odciążenia centralnego systemu SCADA,

yy bardzo szybka implementacja rozwiązań, sprawne dopasowanie do każdej aplikacji, yy kompatybilność rozwiązania, brak ograniczeń technologicznych co do wymiany danych z innymi systemami pracującymi w różnych protokołach i technologiach. SPRECON-E-T3 obsługuje najważniejsze protokoły stosowane w energetyce takie jak DNP 3.0, IEC61850, IEC60870-5101/102/103/104, Modbus RTU, SNMP, NPT, protokoły do liczników energii oraz różne systemy bezprzewodowej transmisji danych, takie jak LTE/HSPA+/ UMTS/EDGE/GPRS/GSM, TETRA. Ponadto, SPRECON-E-T3 może również pełnić rolę gateway’a (konwertera protokołów, koncentratora) dla podległych lub zewnętrznych układów stacyjnych czy sieciowych. Jego głównymi zaletami są: yy funkcje telemechaniki do gromadzenia danych sieciowych, zarządzania i sterowania sieciami niskiego i średnich napięcia oraz sterowania transformatorami np. instalacja z rozłącznikami/odłącznikami napowietrznymi, wnętrzowymi, recloser’ami, yy zbieranie sygnalizacji, alarmów i pomiarów, obsługa sterowań (cyfrowo i analogowo, do 15 modułów zainstalowanych na jednej karcie procesora urządzenia SPRECON-E-T3), yy bezpieczeństwo IT - szyfrowanie danych bezpośrednio przez kartę CPU urządzenia, yy wbudowany web serwer jako portal informacyjny dla operatora sieci,

yy możliwość podłączenia do panelu sterowniczego SPRECON-CP do obsługi lokalnej, yy wbudowany w sterownik stos PLC do tworzenia automatyk – możliwość tworzenia dowolnych automatyk, statystyk, raportów, obliczeń matematycznych, yy obsługa karty SD do szybkiej wymiany modułów i lokalnej archiwizacji, możliwość programowania urządzenia bez użycia komputera, yy monitoring sieci trójfazowej (prąd, napięcie, kierunek przepływu obciążenia, P, Q, S, cos Φ, częstotliwość, funkcja wskaźnika średnich, detekcja kierunków zwarć i doziemień, sygnalizator zwarć itd.), yy obsługa inteligentnych liczników energii różnych producentów, yy możliwość komunikacji, wymiany danych sterowników SMART GRID SPRECON-E-T3 pomiędzy sobą z pominięciem centrum nadzoru/systemu nadrzędnego, yy zdalny dostęp do wszystkich funkcji sterownika po bezpiecznym logowaniu. Dzięki różnorodnej kombinacji modułów, sterowniki SPRECON-E-T3 mogą być zestawiane indywidualnie, tak by spełnić nawet najbardziej wyrafinowane wymagania użytkowników. Szczególną ich zaletą jest to, że zachowując możliwości i funkcjonalność dużych sterowników montowanych w standardowych kasetach, są rozwiązaniem bardziej ergonomicznym i dużo tańszym. Sprecher Automation n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

System dystrybucji energii elektrycznej stosowany przez ERDF (Francja) W referacie wygłoszonym podczas 10. Konferencji pt. „Zarządzanie eksploatacją transformatorów” opisano system dystrybucji energii elektrycznej stosowany przez ERDF oparty o transformatory rozdzielcze małej mocy, wyposażone w bezpieczniki i układ odcinający napięcie. Odłączenie transformatora po awarii, jego wymiana i ponowne załączenie nowego transformatora odbywa się bez wyłączenie napięcia w sieci SN. System ten pozwala na znaczne zminimalizowanie czasu braku zasilania dla statystycznego odbiorcy energii elektrycznej. Informacje ogólne W każdym kraju system dystrybucji energii elektrycznej wygląda inaczej. W niniejszym referacie został przedstawiony system dystrybucji stosowany we Francji przez firmę ERDF. System ten różni się w znaczący sposób od systemów w innych krajach europejskich. Ma on swoje zalety, które zostaną omówione w referacie. Firma ERDF jest bardzo dużą firmą obejmującą swoim zasięgiem prawie całe terytorium Francji. Przez system dystrybucji rozumiemy tutaj fragmenty sieci średniego i niskiego napięcia oraz transformator rozdzielczy pomiędzy tymi sieciami. Dla użytkownika energii elektrycznej bardzo ważna jest jakość dostarczanej energii i pewność ciągłości zasilania. W przypadku awarii sieci lub awarii transformatora przerwa w dostawie energii elektrycznej powinna być jak najkrótsza. Zapewnienie ciągłości zasilania jest również bardzo ważne dla zakładu energetycznego – każda przerwa skutkuje utratą korzyści z tytułu niesprzedanej energii; zarządzający w zakładach energetycznych są oceniani za czas braku zasilania u odbiorcy końcowego.

Typowy system dystrybucji w Polsce

System dystrybucji w Polsce opiera się na stacji napowietrznej z transformatorem rozdzielczym umieszczonym na platformie słupa elektroenergetycznego. Słup najczęściej jest pojedynczy lub podwójny typu A. Transformator zasilany jest z sieci średniego napięcia bezpośrednio lub pośrednio. Pomiędzy linią średniego napięcia a transformatorem mogą być umieszczone bezpieczniki i odłącznik. Bardzo często stosuje się również ograniczniki

przepięć. Niektóre rozwiązania nie mają bezpieczników, a tylko odłącznik. Są również takie rozwiązania, gdzie nie ma ani bezpieczników, ani odłącznika. Zaciski dolnego napięcia transformatora przyłączone są do linii niskiego napięcia napowietrznej lub kablowej. Strona wtórna transformatora jest zabezpieczona bezpiecznikami lub nie. Moc zainstalowanego transformatora jest z zakresu od 25 kVA do 630 kVA. Platforma na której jest umieszczony transformator znajduje się nisko nad ziemią, na wysokości około 3,5 m do 6 m.

Rys. 1. Widok typowej stacji napowietrznej – system dystrybucji w Polsce.

W przypadku awarii transformatora następuje najczęściej wyłączenie linii średniego napięcia. Rozwijanie się uszkodzenia transformatora następuje najczęściej bardzo powoli - uszkodzenie najczęściej rozpoczyna się od zwarcia zwojowego, zwarcia między warstwami w uzwojeniu górnego napięcia, lub na zwarciu doziemnym

uzwojenia dolnego napięcia do rdzenia. Każde z tych uszkodzeń rozwija się bardzo powoli: następuje zapalenie się łuku w miejscu uszkodzenia, następuje miejscowe przegrzanie oleju, wydzielanie się gazów w wyniku rozkładu oleju i wzrost ciśnienia wewnątrz kadzi. W miarę upływu czasu obszar zwarcia się rozszerza - obejmuje kolejny zwoje lub kolejne warstwy, energia wydzielana w uszkodzonym obszarze jest coraz większa, ciśnienie wewnątrz kadzi coraz bardziej rośnie. W początkowej fazie uszkodzenia nie następuje znaczący wzrost prądu zasilającego transformator. Początkowe uszkodzenie nie jest więc widziane przez zabezpieczenia sieci. Dalszy rozwój uszkodzenia powoduje zagotowanie się oleju, który zaczyna wypływać przez zawór przeciążeniowy. Prąd zasilający transformator zaczyna rosnąć lawinowo, aż do momentu kiedy uszkodzenie zostanie rozpoznane przez zabezpieczenia sieciowe i transformator zostanie wyłączony lub do czasu kiedy przepalą się bezpieczniki ochraniające transformator (jeżeli są zastosowane). Jeżeli uszkodzenie transformatora następuje w obrębie odpływów, to szybkość jego rozwoju jest znacznie większa i transformator zostanie wyłączony wcześniej, a zasięg uszkodzenia będzie rozleglejszy. Stan uszkodzonego transformatora po awarii zależy od czułości zabezpieczeń sieciowych i od szybkości ich działania. Jeżeli zabezpieczenia są czułe i działają szybko to uszkodzenie widziane na zewnątrz objawia się niewielkim wypływem spalonego oleju transformatorowego, jeżeli zaś są mało czułe i działają wolno, to może dojść do pęknięcia kadzi i do znacznego wypływu oleju transformatorowego, lub nawet do pożaru transformatora.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Typowy system dystrybucji we Francji

System dystrybucji we Francji opiera się na stacji napowietrznej z transformatorem rozdzielczym zawieszonym na słupie. Transformator jest zawieszony wysoko, bardzo blisko przewodów średniego napięcia. Na słupie, oprócz transformatora, znajdują się jedynie izolatory wsporcze średniego napięcia lub ograniczniki przepięć. Transformator ma specjalną budowę - zabezpieczenia umieszczone są wewnątrz kadzi transformatora. Ten typ transformatora nazywany jest SPT lub TPC – skróty pochodzą od angielskiej i francuskiej nazwy „transformator samo-zabezpieczony”. Moc zainstalowanego transformatora jest niewielka i wynosi 50 kVA, 100 kVA lub 160 kVA. Budowa i działanie takiego transformatora zostanie opisana w następnym rozdziale.

Rys. 2. Widok typowej stacji napowietrznej – system dystrybucji we Francji.

W przypadku awarii transformatora SPT jego zabezpieczenia wewnętrzne wyłączą transformator spod napięcia w tak krótkim czasie, że uszkodzenia transformatora nie są na zewnątrz widoczne w żadnym wypadku nie następuje wypływ oleju lub rozerwanie kadzi, zatem nie następuje skażenie środowiska. Nie występuje też ryzyko pożaru transformatora. Unikanie pożarów transformatorów rozdzielczych na słupach było główną przyczyną wprowadzenia transformatorów SPT do stosowania w energetyce francuskiej. Linia zasilająca SN nie zostaje wyłączona i nadal zasila inne transformatory dołączone do linii.

Rys. 3. Wygląd typowego transformatora SPT produkcji Schneider Electric.

duje się część aktywna - taka sama, jak w zwykłym transformatorze rozdzielczym - oraz system zabezpieczeń umieszczony pomiędzy częścią aktywną a pokrywą transformatora. System zabezpieczeń składa się z dwóch bezpieczników mocy, odłącznika zintegrowanego z przełącznikiem zaczepów oraz z czujników ciśnienia i poziomu oleju. Schemat takiego transformatora przedstawiono na rysunku 4. Odłącznik ma napęd sprężynowy i w normalnym stanie pracy jest zazbrojony – ma zwarte zaciski przez które przepływa prąd zasilający transformator, sprężyna jest napięta i zablokowana. W przypadku zadziałania któregoś z zabezpieczeń blokada jest zwalniana, sprężyna powoduje szybkie otwarcie styków.

Blokada odłącznika może być zwolniona przez: yy przepalenie bezpiecznika mocy, yy wzrost ciśnienia wewnątrz kadzi powyżej progu zadziałania czujnika ciśnienia, yy obniżenie się poziomu oleju wewnątrz kadzi. Bezpiecznik mocy posiada sygnalizację zadziałania - wysyła on sygnał mechaniczny pobudzający zwolnienie blokady odłącznika, powodując jego wyłączenie. W razie uszkodzenia części aktywnej transformatora następuje powolny rozwój uszkodzenia powodując wzrost temperatury oleju i ciśnienia wewnątrz kadzi. Mechanizm działania jest taki sam, jak opisany w poprzednim rozdziale. Każde typowe uszkodzenie prowadzi w konsekwencji do stopniowego wzrostu ciśnienia wewnątrz kadzi, które w pewnym momencie osiąga wartość progową zadziałania, wtedy czujnik ciśnienia przesyła sygnał zwalniający blokadę odłącznika powodując jego wyłączenie. Jeżeli nastąpi rozszczelnienie kadzi nie związane z uszkodzeniem części aktywnej, to obniżenie poziomu oleju wewnątrz kadzi spowoduje zadziałanie czujnika poziom oleju, zwolnienie blokady odłącznika i jego odłączenie. Jeżeli w transformatorze nastąpi zwarcie na połączeniach wewnętrznych to spowoduje to powstanie łuku elektrycznego, przepływ dużego prądu zwarcia i w efekcie przepalenie jednego lub

Budowa i działanie transformatorów SPT

Widok transformatora SPT przedstawiono na rysunku 3. Charakterystyczną cechą transformatora SPT słupowego są izolatory NN umieszczone na boku kadzi. Izolatory przepustowe GN są wyposażone w dodatkowe pałąki, do których dołącza się przewody liniowe sieci SN. Wewnątrz kadzi transformatora SPT znaj-

Rys. 4. Wygląd typowego transformatora SPT produkcji Schneider Electric.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE dwóch bezpieczników. Sygnał z przepalonego bezpiecznika powoduje odłączenie odłącznika. Niezależnie od typu awarii wewnętrznej transformatora, w każdym przypadku odłącznik zostanie rozwarty i część aktywna będzie po awarii w stanie beznapięciowym. Kadź transformatora wytrzymuje ciśnienie wewnętrzne co najmniej 500 milibarów – czujnik ciśnienia działa przy ciśnieniu około 400 milibarów. W czasie prób typu kadź podlega sprawdzeniu na szczelność przy ciśnieniu 500 milibarów. Bezpieczniki mocy są zaprojektowane specjalnie do zastosowania w transformatorach typu SPT. Są to bezpieczniki topikowe o prądzie znamionowym około 10 krotnie większym niż prąd znamionowy transformatora. Po stronie dolnego napięcia transformatory powinny być również zabezpieczane bezpiecznikami. Bezpieczniki mocy są tak dobrane, że nie mogą one się przepalić przy normalnej eksploatacji. Przepalenie ich może nastąpić jedynie wtedy, kiedy nastąpi zwarcie łukowe wewnątrz kadzi. Tak więc, jeżeli bezpieczniki zostaną przepalone to oznacza, że uszkodzony jest również transformator. Dlatego bezpieczników się nie wymienia po przepaleniu, lecz wymianie podlega cały transformator, chociaż patrząc tylko na jego wygląd zewnętrzny, wygląda on na nieuszkodzony. Transformatory SPT są tak zaprojektowane, aby ich ciężar całkowity nie przekraczał 550 kg. Ograniczenie to jest związane ze sposobem instalowania transformatorów na słupach. Przy instalacji używa się dźwigów o udźwigu maksymalnym 550 kg. Zgodnie z nową Dyrektywą UE ograniczającą poziom strat w transformatorach, która wymaga znacznie niższych strat niż do tej pory, zaprojektowanie transformatora 160 kVA spełniającego wymagania tej Dyrektywy byłoby niemożliwe, dlatego ustawodawca przewidział dla transformatorów słupowych 160 kVA możliwość stosowania transformatorów o wyższych stratach, tak aby maksymalny ciężar 550 kg mógł być zachowany. W tabeli nr 1 zestawiono straty dla transformatorów 50 kVA – 160 kVA wymagane przez Dyrektywę.

Wymiana transformatora TPC po awarii

Zakład Energetyczny ERDF opracował i stosuje specjalny system wymiany transformatorów po awarii charakteryzujący się krótkim czasem zamiany transformatora uszkodzonego na transformator nowy.

Rys. 5. Kolejność wykonywania prac montażowych.

Prace wykonuje się w następujących krokach: 1. Przy pomocy drążków izolacyjnej odłącza się transformator od sieci SN. 2. Odłącza się odpływy NN. 3. Zdejmuje się transformator przy użyciu specjalnego dźwigu. 4. Zakłada się nowy transformator używając tego samego dźwigu. 5. Przyłącza się odpływy NN. 6. Przyłącza się transformator do sieci SN. Czas wykonania wszystkich tych operacji jest bardzo krótki. Operacji takiej można dokonać w czasie około 0,5h. Transformatory SPT są zawsze dostępne dla ekip serwisowych. ERDF kupuje transformatory na jeden duży magazyn główny i z tego magazynu głównego uzupełniane są transformatory w magazynach lokalnych. Magazyn lokalny znajduje się w niedalekiej odległości od załogi serwisowej, która w każdym czasie może odnowić swój zapas transformatorów.

Tabela 1. Poziomy strat według Dyrektywy UE. Moc transformatora [kVA]

Transformator zwykły (nie-słupowy) Po [W]

Pk [W]

Transformator słupowy Po [W]

Pk [W]

1100

100

145

1750

145

1750

160

210

2350

300

3102

Jakość energii elektrycznej – statystyki

Energia elektryczna dostarczana do odbiorcy końcowego musi spełniać podstawowe wymagania jakościowe – podstawowe parametry; wartość napięcia, częstotliwość, zawartość harmonicznych muszą się mieścić w granicach określonych przez normy jakościowe. Bardzo ważna dla odbiorcy jest ciągłość zasilania w energię elektryczną. Ciągłość mierzy się wskaźnikami SAIDI, SAIFI i MAIFI. Definicje tych wskaźników są następujące: yy SAIDI - wskaźnik przeciętnego systemowego czasu trwania przerwy długiej i bardzo długiej, wyrażony w minutach na odbiorcę na rok, stanowiący sumę iloczynów czasu jej trwania i liczby odbiorców narażonych na skutki tej przerwy w ciągu roku podzieloną przez łączną liczbę obsługiwanych odbiorców; yy SAIFI - wskaźnik przeciętnej systemowej częstości przerw długich i bardzo długich, stanowiący liczbę odbiorców narażonych na skutki wszystkich tych przerw w ciągu roku podzieloną przez łączną liczbę obsługiwanych odbiorców; yy MAIFI - wskaźnik przeciętnej częstości przerw krótkich, stanowiący liczbę odbiorców narażonych na skutki wszystkich przerw krótkich w ciągu roku podzieloną przez łączną liczbę obsługiwanych odbiorców. Dla naszych rozważań najważniejszy jest wskaźnik SAIDI gdyż jego wartość zależy przede wszystkim od jakości systemu dystrybucji. Wartość wskaźnika SAIDI dla Energa Operator za 2015 rok podano w tabeli 2: Dane w tab. 2 są zaczerpnięte z oficjalnej strony internetowej Energa Operator. Są one zbliżone do średniej, obliczonej dla wszystkich zakładów energetycznych w Polsce. Jak podaje Prezes URE, średnie SAIDI w polskiej energetyce wynosi 272 minuty. Jednocześnie Prezes URE zapowiada wprowadzenie regulacji jakościowej, która powinna przynieść poprawę wskaźników o 50% do roku 2020. Prognozowane SAIDI ma ulec zmianie z 272 minut do 136 minut. Jak to wygląda Energetyce Francuskiej, w ERDF. Wskaźnik SAIDI według danych z oficjalnego raportu EDF z 2013 roku przestawiono w tabeli 3. Wskaźnik SAIDI dla ERDF jest znacznie niższy niż dla energetyki polskiej. Również po przewidywanej poprawie wskaźników w roku 2020 wskaźnik SAIDI będzie znacznie wyższy w Polsce.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Literatura:

Tabela 2. Wartości wskaźnika SAIDI dla Energa Operator. SAIDI

dla przerw nieplanowanych (bez przerw katastrofalnych)

213,8

dla przerw planowanych

46,4

dla przerw planowanych i nieplanowanych

260,2

Tabela 3. Wartości wskaźnika SAIDI dla EDF. dla przerw nieplanowanych SAIDI

dla przerw planowanych

15,5

dla przerw planowanych i nieplanowanych

78,5

Podsumowanie

System dystrybucji ERDF posiada szereg zalet, które sprawiają, że pewność zasilania francuskiego odbiorcy energii elektrycznej jest bardzo wysoka. Zalety systemu dystrybucji można podsumować w następujących punktach: yy W przypadku uszkodzenia transformatora rozdzielczego nie ma nawet małego wycieku oleju transformatorowego, nie ma ryzyka pęknięcia kadzi, nie ma ryzyka pożaru transformatora. yy W przypadku uszkodzenia transformatora linia zasilająca SN nadal pozostaje pod napięciem i zasila inne transformatory przyłączone do tej linii.

yy Wymiana transformatora uszkodzonego na nowy jest prosta i szybka. yy Transformator jest zawieszony wysoko nad ziemią, blisko linii SN, co utrudnia ewentualną kradzież. yy Stacja słupowa ma prostą konstrukcję. Warto również dodać, że system dystrybucji ERDF zaczyna być stosowany również w innych krajach: w Szwecji, Finlandii, Rumunii. Obecnie co najmniej trzech producentów transformatorów aktywnych na rynku polskim jest w stanie dostarczać transformatory typu SPT – nie ma więc monopolu jednego dostawcy przy ewentualnym wdrożeniu takiego systemu.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

[1] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 548/2014 z dnia 21 maja 2014 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do transformatorów elektroenergetycznych małej, średniej i dużej mocy. [2] Katalog internetowy ZPUE SA Włoszczowa. [3] Philippe Le Canut, EDF Rep, Laurence Picard, EDF/CIST, Christophe Feuillard, EDF, A WORLDWIDE ELECTRICIRTY LEADER, FROM GENERATION TO TRANSPORT AND DISTRIBUTION. Strona internetowa EDF, 2013. [4] Energa Operator, Wskaźniki czasu trwania przerw w dostarczaniu energii elektrycznej za 2015 r. Strona internetowa Energa Operator, 2016. [5] Prezes URE: Rok 2015 to czas zmian w energetyce. Energetyka24, 18 Stycznia 2016. [6] Materiały własne Schneider Electric. n Janusz Sobota, Schneider Electric Patrick Lauzevis, ERDF Francja

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Nowoczesna rozdzielnica SN w izolacji powietrznej jest produkowana w Polsce Znana na rynku z rozłączników wnętrzowych SN typu KL i KLF firma uesa Polska Sp. z o.o. uruchomiła w czerwcu br. w Lubsku (woj. lubuskie) produkcję rozdzielnic SN w izolacji powietrznej. Warto przy tej okazji przyjrzeć się bliżej rozwiązaniom i możliwościom technicznym jakie ta rozdzielnica oferuje.

ozdzielnica SN w izolacji powietrznej typu MSA-L służy do rozdziału energii elektrycznej w sieciach SN na napięcie do 24kV. Jako, że jej konstrukcja spełnia wymagania łukoochronności rozdzielnica jest produkowana w dwóch wykonaniach umożliwiających odprowadzenie gazów pod ciśnieniem spowodowanym przez zwarcia łukowe: yy z odprowadzeniem gazów do kanału kablowego (stosowane w sta-

cjach transformatorowych z kanałem kablowym - tam następuje rozprężenie gazów) yy z odprowadzeniem gazów do góry rozdzielnicy (w przypadku gdy nie ma możliwości odprowadzenia gazów do kanału kablowego) Konstrukcja poszczególnych celek rozdzielnicy to nitowane ze sobą elementy wykonane z ocynkowanej blachy. Szerokość każdej celki niezależnie od tego

Fot. 1. Widok do wnętrza rozdzielnicy MSA-L; na uwagę zasługuje wygodny dostęp do wszystkich faz

Fot. 2. Rozłącznik KLFS podczas kontroli mechanicznej

czy jest to pole kablowe, pomiarowe, czy transformatorowe wynosi 75 cm. Jest to nie wiele z uwagi na fakt, że po otwarciu celki mamy wygodny dostęp do wszystkich faz (głowic, bezpieczników, itd.), które nie są umieszczane posobnie w głąb pola, ale znajdują się obok siebie (fot. 1). Rozwiązanie takie ułatwia w znacznym stopniu wprowadzanie kabli, wymianę bezpieczników SN i wiele innych prac eksploatacyjnych. Na uwagę zasługuje kilka rozwiązań technicznych: Rozłączniki typu KLS (pola liniowe) i KLFS (pola transformatorowe) są jedynym tego typu rozwiązaniem na rynku. Gaszenie łuku elektrycznego podczas otwierania rozłączników odbywa się wewnątrz teleskopowej komory gaszeniowej. Jest ono tak skuteczne, że łuk elektryczny nie wydostaje się poza komorę gaszeniową (fot. 2). Górna pokrywa celki. Jest to element, który musi spełniać dwie sprzeczne ze sobą funkcje. Z jednej strony musi być szczelny i solidnie zabezpieczać górną część rozdzielnicy przed skutkami zwarć łukowych (16kA /1s.), z drugiej musi skutecznie odprowadzać ciepło z szyn zbiorczych (630A). Stąd też nie można przykryć rozdzielnicy od góry szczelnym płatem blachy. Problem ten rozwiązano przy pomocy kilkuwarstwowej kasety. Umieszczony w jej wnętrzu labirynt pozwala na odprowadzenie ciepła, a jednocześnie stanowi zaporę w przypadku zwarć łukowych (fot. 3). Izolowane szyny zbiorcze i przepusty pomiędzy celkami. Z uwagi na działania dynamiczne prądów zwarciowych izolowany system szyn zbiorczych łączący poszczególne pola rozdzielnicy jest w każdym polu mocowany przy pomocy połączeń śrubowych na zaciskach rozłącznika (fot. 4).

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Fot. 3. Górna pokrywa rozdzielnicy; odprowadza ciepło i uniemożliwia wydostanie się łuku elektrycznego

Fot. 4. Mocowanie systemu szyn zbiorczych - odporne na działania dynamiczne prądów zwarciowych

(nie niszczą) sąsiedZestawienie podstawowych parametrów nich pól. Napięcie znamionowe 24 kV Rozdzielnica MSA-L 125/50 kV stwarza wiele moż- Napięcie znamionowe izolacji liwości konfiguracji. Częstotliwość znamionowa 50 Hz Najczęściej spotyka- Znamionowy prąd ciągły 630 A ne to: Znamionowy prąd wytrzymywany 20 kA yy dla stacji transZnamionowy prąd wytrzymywany szczytowy 50 kA formatorowych pracujących w Temperatura otoczenia -25 C do +40 C pierścieniu: K-K-T; Wytrzymałość zwarciowa IAC AFL:1s IAC AFL 16 kA dwa pola kabloStopień ochrony IP 2XC (do 4X) Fot. 5. Przepusty szyn zbiorczych pomięwe i jedno pole dzy polami rozdzielnicy transformatorowe (rys. 1), cji stacji transformatorowych - poszcze K-M-T; pola: gólne pola można wtedy wygodnie Dodatkowym wzmocnieniem dla szyn yy dla stacji abonenckich: kablowe, pomiarowe, transformato- wnosić do wnętrza stacji i skręcać na zbiorczych są przepusty umieszczorowe (pomiar energii po stronie SN), miejscu. Pierwsze pola wyprodukowane w przegrodach pomiędzy celkami (rys. 2). nej w całości w Lubsku rozdzielnicy SN (fot. 5). Takie „uszczelnienie” szyn potypu MSA-L pracują już w sieciach PGE między sąsiadującymi polami ma jeszcze jedną zaletę: w przypadku zwarcia Rozdzielnice MSA-L mogą być dostar- Dystrybucja. (np. na głowicy kablowej) jego skutki czane jako oddzielne pola lub bloki (2- ograniczają się do pola, w którym ono lub 3-polowe). To pierwsze rozwiązanie Opracowano na podstawie informacji n nastąpiło i najczęściej nie przenoszą się sprawdza się w przypadku moderniza- z uesa Polska Sp. z o.o. Rys. 1.

Rys. 2.













































 





 

















URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016





              

  



  

  

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Fotowoltaika od BELOS-PLP Firma Belos-PLP S.A. od zawsze związana jest z branżą energetyczną i podążając za jej rozwojem poszerzyła swój asortyment o urządzenia i osprzęt związany z fotowoltaiką. W naszej ofercie można znaleźć: yy Systemy montażowe, yy Inwetery On-Grid i Off-Grid, yy Microinwertery, yy Regulatory ładowania, yy Panele fotowoltaiczne mono i poli krystaliczne, yy Zestawy fotowoltaiczne Sunshine z inwerterami On-Grid (plug-in), yy Różnego rodzaju złączki, itp.

Zestawy fotowoltaiczne Sunshine

Jeszcze nigdy produkcja prądu ze słońca na własne potrzeby nie była tak prosta i dostępna. Proponowane zestawy to gotowa elektrownia słoneczna, którą można zamontować na każdym dachu, a energia z niej

Mikroinwertery SUN250G i SUN500G

Mikroinwertery SUN250G i SUN500G to najbardziej zaawansowane urządzenia w swojej klasie. Zaletą Mikroinwerterów jest to że z każdego moduł (PV) osiąga się jego maksymalną moc gdyż Mikroinwerter indywidualnie śledzi moc szczytową (MPPT) każdego moduł (PV). Zastosowanie Mikroinwerterów maksymalizuje produkcję energii w porównaniu z zastosowanie falowników centralnych lub „stingowych”

wyprodukowana bezpośrednio trafi do naszej wewnętrznej sieci. Urządzenia pracujące w ciągu dnia takie jak grzałka wody, lodówka, telewizor, pralka itp. będą pracowały „za darmo”

Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszej strony www. oraz kontaktu. Belos-PLP S.A. 43-301 Bielsko-Biała, ul. Gen. J. Kustronia 74, Poland tel. +48 (33) 814-50-21, solary@belos-plp.com.pl, www.belos-plp.com.pl

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

MIÊDZYNARODOWE ENERGETYCZNE TARGI BIELSKIE

ENERGETAB 2016 Serdecznie zapraszamy Państwa do odwiedzenia naszego stoiska podczas Targów ENERGETAB, które odbywać się będą w dniach 13-15 września 2016 w Bielsku-Białej. Czekamy na Państwa w hali A na stoisku nr 15.

We would like to kindly invite you to visit our stand during the Fair ENERGETAB which will be held on 13-15 September 2016 in Bielsko-Biała. We are waiting for you in Hall A at booth No. 15.

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

O projekcie systemu rejestracji zakłóceń elektrycznych, czyli Klient nasz Pan cz.1

Niemal 300 rejestratorów zakłóceń elektrycznych SRZ-AMP, produkowanych i serwisowanych przez firmę TRONIA Sp. z o.o., pracuje w elektrowniach (Bełchatów, Łaziska), rozdzielniach energetycznych (TAURON Dystrybucja), czy w przemyśle (KGHM, ANWIL). Firma uzyskała certyfikat ISO9001:2009, a jej produkty pomyślnie przeszły badania na zgodność z normami EMC i LVD. Uzyskaliśmy medal na Targach Kieleckich, medal International Quality, certyfikat Firma Godna Zaufania i inne. Miły głos starszego pana zagaił pełnym uroku tematem: Potrzebny rejestrator zakłóceń na osiem torów prądowych. Czy mógłby pan przedstawić ofertę? Mógłbym. Oferta jest w zasadzie zawsze gotowa. Wystarczy w tabelce wstawić to, co klient sobie życzy oraz dane klienta i można wysyłać. Rejestrator ma właśnie 8 wejść analogowych, więc wydawał się idealny do tego przypadku. Najlepiej zrobią, jeśli dołączą go do Ethernetu tak, że będzie przesyłał rejestracje do serwera, gdzie będą dostępne dla wszystkich upoważnionych. W razie awarii będzie można łatwo znaleźć zapisy konwulsji monitorowanych prądów i napięć. Mądrzy ludzie potrafią na tej podstawie powiedzieć, który transformator czy przekaźnik trzeba wymienić już, a który może jeszcze poczekać. Jeszcze mądrzejsi wyliczają składowe symetryczne, analizują harmoniczne i mierzą zależności czasowe i fazowe. Można też wyliczyć odległość do miejsca zwarcia w liniach przesyłowych wysokiego napięcia, czy wahania kąta wirnika turbiny w funkcji obciążenia. I wiele innych rzeczy. Rejestrator jest kompaktowy, można go przenosić, choć niektórzy preferują przewożenie wózkiem, choćby dwukołowym. Wyposażenie standardowe, oprogramowanie również. Klient znał nasze rejestratory, więc oszczędziliśmy sobie omawiania szczegółów. Wyszło nawet tanio. Po kilku dniach przesłałem ofertę i spokojnie zająłem się projektem SZARM. Już po tygodniu temat doczekał się wznowienia.

wejścia, a w pozostałych dwóch systemach – po 3. Ponieważ moduły mają po 4 wejścia, w każdym rejestratorze został tylko jeden z dwóch modułów.

Widzi Pan, to prawda, że chodzi o 8 torów, ale w trzech miejscach, oddalonych jedno od drugiego o kilka kilometrów.

Aha, co prawda potrzebne są trzy systemy, ale powinny pracować jak jeden, tzn. jak któryś rozpocznie rejestrację, to pozostałe też powinny ruszyć. I żeby dało się wszystkie rejestracje obejrzeć na wspólnym wykresie. Wie pan, chodzi o to, co było pierwsze...

„To będą potrzebne trzy rejestratory” ucieszyłem się i już po kilku dniach przedstawiłem poprawioną ofertę, choć żal mi było niewykorzystanych wejść analogowych. Zamiast ładnego wypełnienia, w jednym systemie wykorzystane zostały 2

W szafie robimy to rutynowo: łączymy kabelkiem wskazane przez użytkownika rejestratory i tak powstają Grupy Wspólnego Startu. Synchronizację oddalonych systemów też robiliśmy. Pewien użytkownik dowiedział się dzięki

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE nam, że z jednej strony firmy ma inną strefę czasową niż z drugiej... Oczywiście tory są trójfazowe – mam nadzieję, że uwzględnił pan to w projekcie? Oczywiście, że nie. Jak mi ktoś mówi tor prądowy, to rozumiem przez to jeden kabel, w którym płynie jeden prąd. W tym momencie w jednym rejestratorze miałem dwie grupy trójfazowe, co razem zapewniało estetyczne obsadzenie 6 wejść, ale w każdym z pozostałych dwóch systemów były trzy grupy, potrzebujące 9 wejść, żeby dostać się do systemu. O jedno za dużo. Dodać cały rejestrator dla jednego sygnału, to nic przyjemnego dla kieszeni klienta. Poza tym, każdy rejestrator ma swój komputer do komunikowania się z siecią, klientem i do nadzorowania rejestratora. Dając dwa takie systemy jeden obok drugiego, jeden komputer staje się wyraźnie nadmiarowy. Każdy to zauważy. Sięgnąłem więc do rozwiązania szafowego. Ma swoje zalety, choć do przewożenia dwukołowy wózek raczej się nie nada. Ale przecież nikt nie mówił, że rejestrator ma być mobilny! W nowym projekcie pojawiła się osobna kaseta nadrzędna, w której znalazło się miejsce na dublujące się zasilacze, moduł nadzoru i komputer. Dołączona do niej została kaseta na 2 rejestratory, każdy z dwoma modułami wejść analogowych. W tym układzie każdy moduł obsługiwał jeden tor prądowy, złożony z trzech faz. Estetycznie i ekonomicznie. I nawet jest rezerwa na przyszłe pomysły... Przez trzy dni chodziłem dumny z nowego projektu, ale nie przewidziałem, że Dla każdej fazy trzeba mierzyć nie tylko prąd, ale również napięcie i temperaturę (w postaci prądu z zakresu 4-20 mA). Do tego dobrze było by rejestrować nieco innych sygnałów, które dadzą razem lepszy obraz tego, co się dzieje w danym obwodzie. Prześlę listę e-mailem. To już zaczęło się robić ciekawe. Rozrysowałem szafy po nowemu. Tym razem, oprócz kaset nadrzędnych, pojawiło się po kilka kaset z rejestratorami. Trzy komputery zarządzały konstelacją 20 mikroprocesorów, które monitorowały w sumie 160 sygnałów analogowych i kilkadziesiąt dwustanowych. Co prawda nasz największy system obejmuje 15 szaf i kontroluje około 800 sygnałów analogowych i drugie tyle dwustanowych, ale budowaliśmy go przez kilka lat! Wyglądało na to, że właśnie rozrysowałem nasz największy pojedynczy projekt. Ilość modułów, kaset, kabli i rozmiary związanej z tym pracy, to wszystko było wreszcie coś na miarę naszych możliwości i naszych potrzeb! Ponieważ rozmowy szły w jedynie słusznym kierunku, zacząłem wyprzedzająco sprowadzać komponenty. W modułach wejść analogowych stosujemy na przykład złącza, które blokują włożoną końcówkę przewodu, dzięki czemu nie może ona wypaść mimo drgań, upływu czasu, czy naprężeń termicznych. Do tego zawierają zworki, zwierające przewody toru prądowego przy wyjmowaniu modułu z kasety. Sami sprawdziliśmy parę razy przydatność tego rozwiązania. Żeńskie złącza (do kabli) dostałem dość tanio w Japonii, zaś obudowy do nich były tylko w jednym magazynie, w USA, do którego przyznawało się kilku dystrybutorów. Z Japonii dostałem fakturę po japońsku, zaś przez pewien czas na prze-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

glądanych przeze mnie stronach internetowych pojawiały się przypadkowo (?!) ogłoszenia, że są do nabycia męskie złącza, kompatybilne z tymi, które kupiłem w Japonii! Kilku zapomnianych dystrybutorów z Anglii i Francji zaoferowało mi indywidualne podejście do moich potrzeb. Jaki ten świat mały... Koszt systemu przedstawiłem naszemu Klientowi ostrożnie, z podchodami, żeby nie zniechęcić go do dalszych rozmów z firmą TRONIA. Naprawdę?!! Radosne niedowierzanie w jego głosie spowodowało, że za-

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE cząłem intensywnie myśleć. Przebiegłem wzrokiem wyliczenia, ale nie znalazłem nic, co by było rażąco nisko wycenione! I wtedy miły starszy pan przypomniał sobie o jeszcze kilku założeniach. Każdy nowy parametr wbijał mnie coraz głębiej w fotel. Na koniec zdobyłem się jeszcze na rześkie - Nie ma sprawy, za kilka dni prześlę ofertę! po czym zapatrzyłem się na psa, który w odpowiedzi przekrzywił pytająco głowę. Okazało się, że cały projekt - począwszy od schematów płytek drukowanych, a skończywszy na oprogramowaniu mikroprocesorów - trzeba opracować od nowa. Ale o tym napiszę w kolejnym numerze. n Janusz Proniewicz TRONIA Sp. z o.o. tronia@poczta.onet.pl www.tronia.pl

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

NOWOŚCI

Nowe rozłączniki bezpiecznikowe skrzynkowe serii KETO

iemiecka firma JEAN MÜLLER, czołowy producent rozłączników bezpiecznikowych na świecie, wprowadza nową generację rozłączników skrzynkowych KETO. Poprzednia generacja LTL była produkowana przez ponad 20 lat, dlatego po kilku latach przygotowań są już od niedawna dostępne na rynku wykonania KETO na płytę i na szyny o rozstawie 60 i 100 mm w wersjach 1,2,3 i 4 biegunowych dla wielkości wkładek NH00 i NH1 oraz 3 polowe wykonanie o wielkości NH2 i NH3. We wrześniu 2016 mają się pojawić wykonania 1,2 i 4 polowe do wkładek NH2-NH3, aparaty do wkładek NH4a do 1600A będą dalej z typoszeregu LTL. W ofercie są także aparaty 1 polowe montowane na jedną szynę. Możliwy jest też montaż na szynie TH35 (wlk. 00 do 160A), co pozwala zastosować aparaty w wielu różnych aplikacjach. Nowe rozłączniki bezpiecznikowe skrzynkowe serii KETO wykonane zgodnie z normą PN 60947-3 zapewniają bezpieczną i niezawodną eksploatację urządzeń w sieciach niskiego napięcia w rozdzielnicach głównych, pod-rozdzielnicach, układach sterowania i kompensacji mocy biernej. W zależności od napięcia charakteryzują się różnymi kategoriami użytkowania np.: AC23B dla 400V, DC22B dla 250V itp. Rozłączniki KETO wykonane są w stopniu ochrony IP20 i mogą pracować przy napięciu przemiennym AC690V lub stałym DC440V. Podłączenia kablowe mogą być realizowane za pomocą zacisków śrubowych, pryzmatycznych, obejmowych lub ramkowych (max. do 300mm²). Osłony przyłącza góra/ dół są w standardowym wyposażeniu rozłącznika. Każdy aparat może być plombowany lub zamykany dodatkową kłódką. Od frontu dzięki otworom w osłonie możliwy jest pomiar napięcia miernikiem zewnętrznym. Pokrywę

z wkładkami można zdejmować i wieszać obróconą o 180° na zaczepach plastikowych tym samym uzyskując pozycję „parkowania”. Stan wkładek NH monitorowany może być za pomocą elektronicznej (2 wersje), mechanicznej lub elektromechanicznej kontroli stanu. Oczywiście dostępny jest w ofercie także dodatkowy mikroprzełącznik do kontroli stanu załączenia pokrywy. Przy montażu rozłączników na szynach prądowych obracalne o 180° zaciski przyłączeniowe umożliwiają uzyskanie odpływu górą lub dołem. System dodatkowych osłon pozwala na wyrównanie wysokości zabudowy aparatów od wielkości 00 do 3, dzięki czemu w łatwy sposób można dostosować maskownicę w rozdzielnicy. Specjalne wykonanie EST rozłączników KETO na szyny o rozstawie 60 mm dzięki zaciskom u góry, u dołu i połączeniu z tyłu z szynami pozwala jednocześnie zasilać system szyn i zabezpieczać urządzenie lub instalację podłączone do tego aparatu. W ofercie znajduje się bardzo szeroka gama akcesoriów dodatkowych jak np. wiele typów zacisków kablowych oraz różnorodnych, kilkudziesięciu dodatkowych osłon, pozwalających zastosować rozłączniki KETO w wielu standardowych rozdzielnicach. Można też dokupić elementy montażowe pozwalające samemu połączyć aparaty 1i 2-bieg. w dwupolowe lub też dołożyć 4 biegun do rozłącznika 3 polowego. Dzięki swojej konstrukcji oraz bogatej ofercie osprzętu dodatkowego rozłączniki KETO stanowić będą z pewnością wyposażenie wielu rozdzielnic niskiego napięcia, gdzie bezpieczeństwo obsługi i ciągłość zasilania są nadrzędnym celem.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

Zbigniew Błażejewski n JEAN MUELLER POLSKA sp. z o.o.

29 13-15.09.2016

ENERGETAB

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Bosch Rexroth stawia na Przemysł 4.0 Od końca lat dziewięćdziesiątych obserwujemy postępującą integrację ludzi oraz informacji za pośrednictwem Internetu. Tak jak dziś przez Facebooka miliardy ludzi ze wszystkich zakątków świata wymieniają między sobą informacje, tak w przyszłości przez Internet będą się ze sobą komunikować inteligentne urządzenia. I dokładnie tak samo, jak ludzie planują wspólne przedsięwzięcia, za pośrednictwem Facebooka, tak samo w przyszłości swoje działania będą koordynować zintegrowane urządzenia.

zw. Internet rzeczy stwarza nowe możliwości w niemal wszystkich aspektach życia. Samochody wymieniające ze sobą dane przez Internet zapobiegając w ten sposób wypadkom oraz korkom, termostaty urządzeń grzewczych wykrywające, czy właściciel jest aktualnie w drodze do domu i odpowiednio wcześniej podwyższające temperaturę w pomieszczeniach, lodówki kontrolujące stan zapasów i generujące zamówienia. To już jest rzeczywistość, a nie tylko wizja przyszłości. W obrębie Internetu rzeczy, Przemysł 4.0 jest zbiorczym pojęciem oznaczającym integrację inteligentnych maszyn w celu zwiększenia wydajności produkcji.

Kamienie milowe w zakresie rewolucji przemysłowej

Dlaczego mówi się o czwartej rewolucji przemysłowej? W dotychczasowej historii przemysłu nowe technologie już trzy razy fundamentalnie zmieniały zasady gry: yy Przemysł 1.0 – mechanizacja; wynalezienie silnika parowego wprowadziło produkcję w erę industrializacji. yy Przemysł 2.0 – elektryfikacja; elektryczność wyparła silniki parowe. Linie produkcyjne po raz pierwszy umożliwiły wytwarzanie towarów w dużych seriach. yy Przemysł 3.0 – cyfryzacja; coraz bardziej wydajne procesory umożliwiły sterowanie maszynami za pomocą oprogramowania. Dzięki temu maszyny zyskały większą wydajność, precyzję i elastyczność, a proces cyfryzacji umożliwił osiągnięcie coraz wyższych stopni automatyzacji. Zaczęły powstawać systemy planowania i kontroli, których celem była koordynacja działań w obrębie produkcji.

W obrębie Internetu rzeczy, Przemysł 4.0 jest zbiorczym pojęciem oznaczającym integrację inteligentnych maszyn w celu zwiększenia wydajności produkcji.

yy Przemysł 4.0 – tworzenie sieci (networking); Przemysł 4.0 integruje ludzi oraz sterowane cyfrowo maszyny z Internetem i technologiami informacyjnymi. Materiały produkowane lub wykorzystywane do produkcji można zawsze zidentyfikować, mają one także możliwość niezależnego komunikowania się między sobą. Przepływ informacji jest realizowany w pionie: z poszczególnych komponentów do działu IT przedsiębiorstwa oraz z działu IT do komponentów. Drugi kierunek przepływu informacji jest realizowany w poziomie: pomiędzy maszynami zaangażowanymi w proces produkcji a systemem produkcyjnym przedsiębiorstwa. Pojęcie Przemysłu 4.0 oznacza zatem unifikację świata rzeczywistego maszyn produkcyjnych ze światem wirtualnym Internetu i technologii informacyjnej. Ludzie, maszyny oraz systemy IT automatycznie wymieniają informacje w toku produkcji – w obrębie fabryki

oraz w obrębie różnych systemów IT działających w przedsiębiorstwie. Przemysł 4.0 obejmuje cały łańcuch wartości: od złożenia zamówienia i dostarczenia komponentów dla trwającej produkcji, aż do wysyłki towaru do klientów i usług posprzedażnych. Środowisko Przemysłu 4.0 wspiera załogę jak nigdy dotąd zapewniając dostęp do praktycznie każdej przydatnej informacji, w dowolnym czasie, z dowolnego miejsca, co umożliwia ekonomiczną produkcję zindywidualizowanych wyrobów i krótkich serii. Producenci, którzy wdrażają rozwiązania Przemysłu 4.0 mogą obniżyć koszty produkcji i w bardziej elastyczny sposób reagować na zapytania klientów – krótko mówiąc, zyskują istotną przewagę nad konkurencją.

Zalety Przemysłu 4.0

Dzięki usieciowieniu produkcji, przedsiębiorstwa mogą produkować bardziej ekonomicznie i szybciej reagować na indywidualne potrzeby klientów.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Kroki milowe w zakresie rewolucji przemysłowej

Czas poświęcony na dostosowanie maszyn do nowych wymogów jest zredukowany do minimum, a równocześnie następuje wzrost elastyczności. Narzędzia produkcyjne mogą (w większości przypadków) same modyfikować swoje działanie, przystosowując się do nowych zadań – wystarczy zastosować odpowiednie polecenie programu do obsługi maszyn. Polecenie automatycznie włącza także moduły potrzebne do wykonania danego procesu i wyłącza te już niepotrzebne. Dzięki temu producenci mogą realizować zamówienia nisko seryjne, a nawet produkować pojedyncze sztuki po kosztach standardowej produkcji seryjnej. Oznacza to zwiększenie wydajności produkcji, ponieważ wszelkie przypadki obniżania efektywności oraz marnotrawstwa są wykrywane dzięki większej przejrzystości łańcucha wartości, a to z kolei umożliwia producentowi zdobycie decydującej przewagi konkurencyjnej. Nowe, innowacyjne systemy produkcji nie tylko wykazują wyższy stopień integracji funkcjonalnej. Także dane generowane przez te systemy stają się łatwiej dostępne, a przez to użyteczne. W związku z tym Przemysł 4.0 pozwala tworzyć nowe modele biznesowe. Wyzwanie polega na dostrzeżeniu tych nowych modeli i jak najszybszym ich wdrożeniu oraz skoncentrowaniu się na wykorzystaniu korzyści ekonomicznych, jakie oferują.

Od łańcucha do sieci tworzenia wartości dodanej

W oparciu o kompleksowe produkty będą powstawać sieci wartości, w których systemy IT oraz linie produkcyjne producentów maszyn oraz ich dostawców automatycznie będą wymieniać ze

sobą dane. Efektem tego będzie przeniesienie na wyższy poziom modelu produkcji „just-in-time ”. W obrębie sieci wartości przedsiębiorstwa będą wymieniać się między sobą danymi w celu zwiększenia wydajności produkcji w całym łańcuchu wartości. Co to oznacza w praktyce? Tylko ci producenci, którzy we właściwym czasie przygotują się na nadejście Przemysłu 4.0, będą mogli integrować się w sieci wartości i w dalszej perspektywie utrzymać klientów oraz dostawców. Czy tego chcemy czy nie, Przemysł 4.0 jest kolejnym nieuniknionym krokiem w przemyśle. Firmy wdrażające od początku małymi krokami „networking„ uczą się go i biorą aktywny udział w kształtowaniu zmian. Przy okazji firmy te zyskują przewagę nad konkurencją i zabezpieczają w ten sposób swoją przyszłość.

Rozproszone sterowanie

Rozproszone, inteligentne komponenty automatyki to komponenty wyposażone we własne mikroprocesory i oprogramowanie. Rozproszone, inteligentne napędy potrzebują jedynie polecenia z systemu sterującego, aby wykonać określony ruch lub sekwencję ruchów. Samodzielnie kontrolują wszystkie ruchy. Im więcej funkcji zostanie przeniesionych do oprogramowania, tym elastyczniej elementy wykonawcze potrafią adaptować się do nowych wymogów. Przystosowanie maszyn do nowych warunków nie odbywa się już, tak jak dawniej, za pomocą wkrętaków, lecz poleceń programu.

Rezygnacja z szaf sterowniczych

IndraDrive Mi to przykład połączenia elektroniki napędu i technologii silników

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

tworzącego integralny system napędowy. Komponenty szafy sterowniczej zostały zintegrowane w modułach IP65. Dzięki temu producenci maszyn mogą montować i przygotowywać moduły do użytkowania bez stosowania szaf sterowniczych. Umożliwia to łatwą integrację w ramach istniejących linii produkcyjnych. Pozostałe korzyści napędów IndraDrive Mi to: yy oszczędność powierzchni przeznaczonej dotychczas na szafy sterownicze: do 100%, yy redukcja okablowania: do 90%, yy redukcja zużycia energii do chłodzenia szaf: do 100%.

Otwarte standardy

Inteligencja rozproszona w Przemyśle 4.0 wymaga otwartych standardów w obszarach komunikacji i oprogramowania. Przemysł 4.0 oznacza zmierzch standardów będących własnością poszczególnych producentów. Jesteśmy głęboko przekonani, że tylko standardy neutralne mają przed sobą przyszłość. Firma Bosch Rexroth stosuje otwarte standardy znane pod pojęciem Open Core Engineering od momentu, gdy zostały one zdefiniowane. Przed nami stoi nowe wyzwanie. Dotychczas otwarte standardy dotyczyły poziomu maszyn. Wraz z rozwojem Przemysłu 4.0 maszyny będą dzielić się informacjami także ze światem IT.

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Na linii produkcyjnej w Homburgu firma Bosch Rexroth montuje ponad 200 różnych wariantów zaworów hydraulicznych przy użyciu jednej uniwersalnej linii produkcyjnej bez konieczności modyfikowania maszyn.

Najważniejszy jest człowiek

W przeciwieństwie do wcześniejszych koncepcji, jak np. CIM (Computer Integrated Manufacturing, czyli Komputerowo Zintegrowane Wytwarzanie), Przemysł 4.0 nie ma na celu tworzenia fabryk, w których ludzie zostają zastąpieni przez roboty. Przemysł 4.0 sprawia, że fabryki stają się lepszym miejscem pracy. Ludzie są niezmiennie najważniejsi, a dzięki nowym rozwiązaniom otrzymają znacznie większe wsparcie niż do tej pory.

Nowoczesna linia produkcyjna w Homburgu

Firma Bosch Rexroth jest również użytkownikiem koncepcji Przemysłu 4.0. Na linii produkcyjnej w Homburgu montuje ponad 200 różnych wariantów zaworów hydraulicznych przy użyciu jednej uniwersalnej linii produkcyjnej bez konieczności modyfikowania maszyn. Poszczególne elementy oraz etapy produkcji są identyfikowane za pomocą chipów RFID. W ten sposób dziewięć stacji linii produkcyjnej rozpoznaje, jaki kolejny krok jest konieczny w procesie montażu. System sterowania maszyny (PLC) otrzymuje odpowiedne informacje z serwera. W procesie zindywidualizowanej produkcji do każdej stacji dostarczana jest wymagana liczba potrzebnych części. Dodatkowo linia produkcyjna oferuje także wsparcie dla pracowników. Pracownik logując się na danym stanowisku roboczym za pomocą technologii Bluetooth widzi na ekranie instrukcje dotyczące danego wariantu produktu, a także kolejny krok – w języku preferowanym przez pra-

cownika oraz w sposób dostosowany do jego kwalifikacji. To także ma wpływ na wyższą jakość produktu finalnego. Tak wygląda Przemysł 4.0 w praktyce: człowiek, maszyna i proces są ze sobą zintegrowane. W efekcie otrzymujemy elastyczną i ekonomiczną produkcję 200 wariantów zaworów hydraulicznych. Jeśli porównać to liczbowo do dotychczasowych linii produkcyjnych, nowa linia oznacza o 10% wyższą wydajność produkcji i o 30% niższe rezerwy materiałów. *** Firma Bosch Rexroth Sp. z o.o. należąca do koncernu Bosch Rexroth AG obecna jest na rynku polskim już od lat 60-tych. Wysoka jakość i nowoczesność rozwiązań zyskały sobie tak licznych klientów w Polsce, że w 1991 roku została podjęta decyzja o utworzeniu polskiego oddziału z centralą w Warszawie. Już od 25 lat wspieramy wiedzą i doświadczeniem producentów i użytkowników maszyn projektując, dostarczając i zapewniając obsługę serwisową systemów Drive & Control dla wszelkich możliwych zastosowań. Wydajność, precyzja, bezpieczeństwo i energooszczędność to cechy charakteryzujące napędy i sterowania firmy Bosch Rexroth, które wprawiają w ruch maszyny i urządzenia każdego formatu. Przedsiębiorstwo posiada szerokie doświadczenie w aplikacjach mobilnych, maszynowych i projektowych, jak również automatyzacji przemysłu. Doświadczenie to wykorzystuje przy opracowywaniu innowacyjnych kom-

ponentów, indywidualnych rozwiązań systemowych oraz usług. Bosch Rexroth oferuje swoim klientom kompleksowe rozwiązania z zakresu hydrauliki, napędów elektrycznych i sterowań, przekładni oraz techniki przemieszczeń liniowych i montażu. Przedsiębiorstwo, obecne w ponad 80 krajach, osiągnęło w 2015 roku obroty w wysokości 5,4 mld euro przy zatrudnieniu na poziomie 31 100 pracowników. Więcej informacji: www.boschrexroth.pl Grupa Bosch jest wiodącym w świecie dostawcą technologii i usług. Zatrudnia około 375 000 pracowników na całym świecie (wg danych z 31 grudnia 2015) i wygenerowała w 2015 roku obrót w wysokości 70 mld euro. Firma prowadzi działalność w czterech sektorach: Mobility Solutions, Industrial Technology, Consumer Goods, and Energy and Building Technology. Grupę Bosch reprezentuje spółka Robert Bosch GmbH oraz około 440 spółek zależnych i regionalnych w 60 krajach świata. Z uwzględnieniem dystrybutorów i partnerów serwisowych, Bosch jest obecny w ok. 150 krajach na świecie. Innowacyjna moc na całym świecie stanowi podstawę dalszego wzrostu przedsiębiorstwa. Grupa Bosch zatrudnia 55,800 współpracowników w zakresie badań i rozwoju w 118 miejscach na całym świecie. Strategicznym celem Grupy Bosch jest dostarczanie rozwiązań dla świata zintegrowanego w internecie. Innowacyjne produkty i usługi Bosch poprawiają jakość życia, jednocześnie budząc entuzjazm użytkowników. Bosch tworzy technologię, która jest „bliżej nas”. n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Nowe słupy oświetleniowe wykonywane w technologii spawania laserem

Elektromontaż Rzeszów S.A. od dwóch lat realizuje produkcję nowych słupów oświetleniowych, wykorzystując do tego w procesie produkcji technologie laserowe.

łupy wykonywane są z blach stalowych klasy S235. Proces produkcji jest w pełni zautomatyzowany – zarówno na etapie rozkroju blach jak i łączenia uformowanych słupów wykorzystywany jest laser. Spawanie laserowe słupów odbywa się bez dodatku spoiwa. Łączone elementy stykają się ze sobą, a skupiona energia lasera topi łączone krawędzie metalu. Technologia spawania laserowego zapewnia gładką spoinę,

której nie trzeba poddawać już obróbce korygującej. Otrzymujemy tzw. „słup bezszwowy” – spoina jest minimalna i praktycznie niewidoczna. Słupy oświetleniowe produkowane w technologii laserowej pozwoliły stworzyć nową ofertę- dotychczasowe produkty o cieńszych ściankach są stopniowo zastępowana przez słupy oświetleniowe w grubościach ścianki 3 mm.

Wykorzystując doświadczenie w pracach nad bezpieczeństwem biernym słupów oświetleniowych, również słupy w nowej technologii opracowano w tzw. wersji bezpiecznej, które poddano certyfikacji na zgodność z normą PN-EN 12767, w wyniku czego również słupy uliczne wysięgnikowe o ściance grubości 3mm mają cechy bezpieczeństwa biernego w klasie 100LE1. W stopach słupów z nowej oferty zastosowano sprawdzone rozwiązanie,

Zestawienie: Słupy o grubości ścianki 3 mm produkowane w technologii laserowej Wysokość [m]

Słupy okrągłe bez-wysięgnikowe

Słupy sześciokątne bez-wysięgnikowe

S-30C-3

S-30/6-3

S-40C-3

S-40/6-3

S-50C-3

S-50/6-3

S-60PC-3

S-60P/6-3

Słupy okrągłe wysięgnikowe

Słupy sześciokątne wysięgnikowe

W konfiguracji z dodatkowymi koronami do słupów parkowych S-60C-3

S-60/6-3

S-70PC-3

S-70P/6-3

S-70C-3

S-70/6-3

S-80PC-3

S-80P/6-3

S-80C-3

S-80/6-3

S-90PC-3

S-90P/6-3

S-90C-3

S-90/6-3

S-100PC-3

S-100P/6-3

S-100C-3

S-100/6-3

S-110PC-3

S-110P/6-3

S-110C-3

S-110/6-3

S-120PC-3

S-120P/6-3

S-120C-3

S-120/6-3

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Słupy uliczne wysięgnikowe o ściance grubości 3 mm z cechami bezpieczeństwa biernego Wysokość [m]

Słupy uliczne wysięgnikowe

Fundament

S-100CN-3PS

F-150/200-PS

S-110CN-3PS

F-150/200-PS

S-120CN-3PS

F-150/200-PS

w którym konstrukcja węzła mocującego do fundamentu zapewnia całkowite ukrycie śrub mocujących. Stopa słupa oraz dolna część korpusu słupa na wysokość np. 600 mm może być dodatkowo zabezpieczona aplikowaną na gorąco powłoką z elastomeru poliuretanowego. Zastosowanie blach 3 mm w produkcji laserowej zapewnia grubszą warstwę ochronną cynku. Wg normy PN-EN ISO 1461 grubość warstwy cynku na słupach 3 mm wynosi średnio 70 mikrometrów. Dodatkowym zabezpieczeniem słupów ocynkowanych może być tzw. system DUPLEX- wielowarstwowe zabezpieczenie stali z wykorzystaniem powłoki cynkowej jako bariery elektrochemicznej, i powłoki malarskiej jako ochronno-dekoracyjnej. Zabezpieczenie w tym systemie realizujemy w nowo uruchomionej ma-

Klasa bezpieczeństwa biernego

100LE1

re imitują powłoki anodowe dostępne dotychczas w procesie tradycyjnego anodowania, przy zachowaniu wszystkich znanych zalet malowania proszkowego. W efekcie otrzymujemy słup stalowy ocynkowany, z powłoką ochronną cynkową, oraz powłokę malarską ochronno-dekoracyjną, których łączna średnia grubość wynosi ok. 150 mikrometrów. Obydwie powłoki współdziałają ze sobą wydłużając okresy ochrony więcej niż dwukrotnie.

larni proszkowej, specjalnie przygotowanej do malowania 11 metrowych elementów słupów oświetleniowych. Ciekawą propozycją jaką daje malowanie proszkowe w systemie DUPLEX jest stosowanie farb proszkowych któ-

n Elektromontaż Rzeszów S.A. Zakład Produkcji Urządzeń ul. Przemysłowa 8, 35-105 Rzeszów tel. 17 864 18 00, fax 17 862 16 47 produkcja@elektromontaz.com.pl; www.bezpieczneslupy.eu, www.elmont.eu

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

POLECAMY! Przenośny analizator wyłącznika CAT-P › Pomiary czasów własnych i niejednoczesności › Pomiar prądu i napięcia DC › Kolorowy dotykowy ekran 5,7” › Analiza pracy wyłącznika na miejscu (nakładanie do 4 zapisów w formie graficznej) › Opcjonalna przystawka do pomiaru prądów cewek

Przenośny analizator wyłącznika CAT-P

Przenośny mikroomomierz RMO200H

Analizator PPZ i uzwojeń TWA40D › Jednoczesny pomiar w trzech fazach rezystancji dynamicznej obciążonego przełącznika zaczepów › Całkowity prąd testowy 10 mA – 40 A DC, zakres pomiaru rezystancji uzwojenia od 0,1 µΩ do 2 kΩ › Automatyczne rozładowanie i rozmagnesowanie transformatora › Rejestracja prądu napędu › Wbudowane urządzenie kontrolujące przełącznik zaczepów

Analizator PPZ i uzwojeń TWA40D

Przenośny mikroomomierz RMO200H › Lekki (0,9 kg) i wydajny do 220 A DC › Pomiar od 0,1 µΩ - 1000 mΩ › Dokładność 0,2% › Kryteria Dobry/Zły (funkcja Rmax) › Pomiar wyłącznika obustronnie uziemionego › 1000 komórek pamięci (karta SD)

Rozładowczy rezystor pomiarowy BLU200A

Rozładowczy rezystor pomiarowy BLU200A › Maksymalna moc rozładowania do 20 kW › Wydajny do 200 A (krok 1 A) › Pomiar napięcia 6 V - 300 V DC › Pomiar prądu cęgami 0 - 1000 A DC › Dodatkowe obciążenie BXL-A › Rozdzielczość – prąd 0,1 A, napięcie 0,1 V › Profile pracy: stały prąd/stała moc/stała rezystancja

KONTAKT: MERAZET S.A. ul. J. Krauthofera 36, 60-203 Poznań

www.merazet.pl

tel. +48 61 8644 609, fax +48 61 8651 933 e-mail: aparat-elektr@merazet.pl

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Automatyka i sterowanie w przemyśle Wytwarzanie w przemyśle realizowane jest na podstawie opracowanych procesów technologicznych. Procesy przemysłowe i ich automatyzacja realizowane są za pomocą urządzeń tworzących wspólny system automatyki przemysłowej. Ich elementy to: yy yy yy yy yy yy

urządzenia i maszyny realizujące produkcję oraz procesy przemysłowe urządzenia kontrolno-pomiarowe zainstalowane na maszynach i urządzeniach urządzenia wykonawcze urządzenia sterujące oprogramowanie do kontroli i wizualizacji procesów systemy łączności

dzisiejszych czasach systemy automatyki przemysłowej występują w każdej branży wytwórczej. Są podstawą zarówno przemysłu spożywczego jak i chemicznego czy też przemysłu ciężkiego. Podążając za szybkim rozwojem i ciągłymi zmianami w przemyśle, firma HELUKABEL® dedykuje swoją ofertę kabli i przewodów oraz osprzętu do każdej gałęzi przemysłu. Kable i przewody są spójnym elementem w całym systemie automatyki przemysłowej. Podstawowymi przewodami stosowanymi w układach automatyki przemysłowej są elastyczne przewody sterownicze w izolacji PVC oraz PUR. Posiadają żyły numerowane lub kolorowe, występują w wykonaniu z pojedynczym lub podwójnym ekranem spełniając tym samym wymagania kompatybilności elektromagnetycznej. Niemal zawsze przewody takie są narażone na działanie szkodliwych substancji, takich jak oleje czy związki chemiczne, dlatego ich powłoka zewnętrzna cechuje się wysoką odpornością na różnego rodzaje czynniki. Przewody te mają zastosowanie w obwodach sterowania, pomiarowych oraz sygnalizacji. Znajdują zastosowanie w przemyśle metalurgicznym, maszynowym, są stosowane w ciągach technologicznych. Dla zwiększenia bezpieczeństwa przewody produkowane są jako bezhalogenowe oraz samogasnące nie podtrzymujące płomienia zgodnie z obowiązującymi normami. W zakładach przemysłowych w których istnieją strefy zagrożone wybuchem (np. przemysł petrochemiczny), stosuje się iskrobezpieczne elastyczne przewody sterownicze (OZ-BL). Wykonane są z PVC samogasnącego i płomienio-

odpornego zgodnie z IEC 60322-1, są również olejoodporne. Posiadają wszystkie żyły czarne z białym nadrukiem numerycznym, występują również wersja żyłami parowanymi oraz ekranem. Przewody te mają niebieską powłokę zewnętrzną RAL 5015. Dobierając przewód sterowniczy, należy m.in. zwrócić uwagę w jakich warunkach środowiskowych będzie on pracował. HELUKABEL® w swojej ofercie posiada przewody odporne na działanie bioolejów oraz mikroorganizmów: Bioflex, Kompoflex. Są one odporne na środki chłodzące i biopaliwa. Dzięki odporności na tlen ozon oraz hydrolizę można je również stosować w instalacjach zewnętrznych. Produkcja żywności obwarowana jest szeregiem norm i przepisów. Kwestie higieny mają zasadnicze znaczenie. Dlatego przewody stosowane w przemyśle spożywczym laboratoryjnym czy też medycznym muszą być odporne na agresywne środki czyszczące, do tej grupy niewątpliwie dedykowane są przewody Nanoflex. Automatyka przemysłowa to także przesył danych. Odpowiednio dobrany przewód zapewni wysoką szybkość transmisji. Przewody sygnałowe zalecane do interfejsów RS 422 i RS 485 musza charakteryzować się odpowiednią tłumiennością, pojemnością. Tu sprawdzi się grupa przewodów PAAR-TRONIC. Wraz z rozwojem techniki sterowania i pomiarów od tradycyjnego przekaźnika elektromechanicznego do programowalnych sterowników mikroprocesorowych ulegają też zmianie sposoby oprzewodowania służące do przesyłu (transmisji) danych. Tradycyjne przewody są zastępowane przez przewo-

dy typu BUS oparte o skrętkę dwużyłową. Sieci typu BUS służą do zarządzania procesami przemysłowymi. Różnice między sieciami BUS i tradycyjnymi systemami sterowania najlepiej obrazują przewody elektryczne i światłowodowe używane do ich budowy. W starszych instalacjach automatyki i sterowania stosowane były grube wielożyłowe przewody (kable), trudne do układania i zajmujące wiele miejsca na trasach kablowych. Przekroje żył to najczęściej 0,5 mm² do 1,5 mm². We współczesnych instalacjach automatyki (cyfrowych) używane są przewody o przekrojach od 0,25 mm² do 0,5 mm², ale ich liczba nie uległa zmianie. Urządzeniami wykonawczymi w układach automatyki przemysłowej są np. silniki elektryczne, których prędkość często jest sterowana przez falownik. Zastosowanie znajdą tu przewody TOPFLEX EMV spełniające wszystkie wymagania jakie stawiane są przy zasilaniu silnika z przemiennika częstotliwości. Przewód ten spełnia normy, dotyczące kompatybilności elektromagnetycznej w instalacjach i budynkach, nadaje się do zasilania urządzeń, z których pola elektromagnetyczne mogłyby w niedozwolony sposób wpływać na otoczenie. Odpowiednio dobrany przewód do aplikacji przemysłowych powinien charakteryzować się dobrymi właściwościami zarówno elektrycznymi jak i mechanicznymi. Daje to gwarancję wieloletniego i niezawodnego bezpiecznego użytkowania. n HELUKABEL Polska Sp. z o.o Krze Duże 2, 96-325 Radziejowice www.helukabel.pl

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

Moduł MSU-103 Systemu MASTER 100 System MASTER jako jedyny polski system automatyki, służący kontroli, sterowaniu i wizualizacji urządzeń wytwarzania, przesyłu i rozdziału energii elektrycznej jest oparty całkowicie na polskiej myśli technicznej. Ponad 40-letnie doświadczenia inżynierów Instytutu zebrane podczas realizacji przez IASE szeregu inwestycji w energetyce polskiej i światowej, posłużyły i nadal służą doskonaleniu systemu zgodnie ze światowymi tendencjami rozwojowymi w technologii i informatyce. Stały rozwój systemu umożliwia jego dostosowanie do wszelkich nowości technicznych pojawiających się na rynku. Wchodzące w skład systemu moduły ulegają również stałemu rozwojowi na zasadzie pełnej zgodności standardów starszej i nowszej generacji elementów systemu. System MASTER 100 jest systemem sterowniczym realizującym za pośrednictwem wejść/wyjść złożone algorytmy automatyki. Struktura systemu składa się z modułu sterowniczo uniwersalnego oraz uniwersalnych modułów rozszerzeń. Moduły te łączą się ze sterownikiem poprzez separowana sieć RS-485 dzięki czemu MASTER-100 może pracować jako system rozproszony.

Moduł MSU-103 jest nowatorskim połączeniem sterownika programowalnego serii MASTER 100 z regulatorem zaworu proporcjonalnego dla turbin parowych większych mocy. Doskonale także się sprawdza w roli sterownika sprzęgła dla pomp wody zasilającej. Tak szerokie zastosowanie możliwe jest dzięki możliwości swobodnego programowania m.in. częstotliwości przebiegu w zakresie 1-10kHz. Moduł jest 32-bitowym sterownikiem mikroprocesorowym przeznaczonym do pracy w „ogniwach” (poziom kontaktu z obiektem) systemu MASTER 100. Posiada on poza standardowymi portami wejść/wyjść dwa wyjścia PWM o dopuszczalnym prądzie 3A. Zbudowany jest w oparciu o nowoczesny mikrokontroler z rdzeniem ARM. Stosowany jest gównie do sterowanie zaworem proporcjonalnym. Może pracować jako pojedynczy moduł lub jako jednostka centralna kontrolująca pracę wielu modułów w systemie MASTER 100. Komunikacja z modułami rozszerzeń odbywa się poprzez kanał RS-485 w standardzie MODBUS z prędkością do 1Mb/s.

Główne cechy modułu: yy Modułowa budowa pozwalająca na tworzenie zarówno układów zcentralizowanych jak i rozproszonych. yy Wyświetlacz z panelem dotykowym, który jest elementem przyjaznego interfejsu użytkownika. yy Obsługa oraz programowanie MSU-103 jest identyczne jak każdego innego elementu systemu MASTER 100 oraz jest tożsame z dobrze znanym i cenionym systemem MASTER3SE. yy Duża koncentracja portów IO (wejścia/wyjścia) oraz interfejsów komunikacyjnych. Moduł otrzymał następujące wyróżnienia: yy Złoty Medal z Wyróżnieniem i Medal Stowarzyszenia Wynalazców i Producentów Francuskich na Międzynarodowych Targach Wynalazczości Badań Naukowych i Nowych Technologii na BARCELONA INNOVA w Barcelonie, V.2016 r. yy Medal Stowarzyszenia Wynalazców i Producentów Francuskich na 115 Międzynarodowych Targach Wynalazczości CONCOURS LEPINE 2016 r. w Paryżu, V.2016 yy Dyplom i medal na XIX Międzynarodowych Targach Energetyki i Elektro-techniki ENEX 2016 – Kielce, III.2016 r.

INSTYTUT AUTOMATYKI SYSTEMÓW ENERGETYCZNYCH Sp. z o.o.

Rok założenia 1949

Centrum Badawczo-Rozwojowe 51-618 Wrocław 12, ul. Wystawowa 1 www.iase.wroc.pl tel 71 348 42 21

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Fluke przygotował wakacyjną promocję na kamery termowizyjne, nawet o 30 proc. niższe ceny W przygotowanej przez Fluke promocji, która potrwa do połowy września, klienci kupujący kamery termowizyjne będą mogli skorzystać z wakacyjnych cen, nawet o 30 proc. niższych od standardowych.

kcja promocyjna pod hasłem „Wielka letnia wyprzedaż” potrwa do 15 września, obejmując cztery modele kamer termowizyjnych. Zniżki różnią się w zależności od modelu, sięgając nawet 30 proc., np. kamera TiS40 dostępna jest w promocji w cenie 2099 euro, w porównaniu z ceną standardową 2999 euro. Modele dostępne w wakacyjnej promocji to: Fluke Ti300, Fluke TiS75, Fluke TiS40 i Fluke TiS20. Szczegółowe informacje o poszczególnych kamerach znaleźć można na stronie www.fluke.pl, odpowiednio: yy Ti300 – http://www.fluke.com/fluke/plpl/kamery-termowizyjne/fluke-ti300.htm?PID=77089

yy TiS75 – http://www.fluke.com/fluke/plpl/kamery-termowizyjne/fluke-tis75.htm?PID=80659 yy TiS40 – http://www.fluke.com/fluke/plpl/kamery-termowizyjne/fluke-tis40.htm?PID=79861 yy TiS20 – http://www.fluke.com/fluke/plpl/kamery-termowizyjne/fluke-tis20.htm?PID=79860 Wszystkie kamery termowizyjne Fluke dostępne w wakacyjnej promocji są kompatybilne z Fluke Connect. System Fluke Connect to największe na świecie rozwiązanie z użyciem połączonych przyrządów, umożliwiające bezprzewodowy przesył danych z przyrządów pomiarowych na smartfony i tablety w celu natychmiastowej interpretacji wyników. Fluke Connect obejmuje już

ponad 30 przyrządów współpracujących z urządzeniami mobilnymi: multimetry, mierniki elektryczne, mierniki przemysłowe, wibrometry i kamery termowizyjne. Wykorzystanie Fluke Connect ułatwia technikom serwisu, elektrykom i inżynierom utrzymania ruchu pracę w zespole zapewniając natychmiastowy dostęp do danych, wyników pomiarów i raportów, a także umożliwiając natychmiastową komunikację. Wszystko to zapewnia oszczędności finansowe i czasowe, oraz przyczynia się do bezpieczniejszej pracy i efektywniejszego wykorzystywania posiadanych narzędzi pomiarowych. Zapraszamy na www.fluke.pl

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Oświetlenie przemysłowe w warunkach górniczych

olskie górnictwo podziemne charakteryzuje się istnieniem trudnych warunków geologiczno-górniczych oraz występowaniem praktycznie wszystkich zagrożeń naturalnych znanych w górnictwie światowym, a w szczególności tych, których przejawy lub zaistnienie zawierają cechy katastrofogenne. Naturalne zagrożenia katastrofogenne charakteryzują się z reguły dużą dynamiką rozwoju zjawiska. Szczególnie dotyczy to zagrożenia tąpaniami i często również metanowego. Ich katastrofogenność polega na gwałtowności, dużej intensywności rozwoju zjawiska, objęciu działaniem znacznych przestrzeni i występowaniu czynników niszczących, które powodują bardzo często utratę życia lub ciężkie obrażenia wśród pracowników, co prowadzi do wypadków zbiorowych, a więc mających cechy katastrofy. Do podstawowych zagrożeń w górnictwie podziemnym należy zaliczyć zagrożenia takie jak: yy tąpania yy pożary yy zawały yy zagrożenie metanowe yy wybuch pyłu węglowego yy wyrzuty gazów i skał yy wodne yy klimatyczne. W mniejszym stopniu uwidaczniają się przejawy zagrożenia radiacyjnego. Jednocześnie oświetlenie rozumiane jako stosowanie światła (promieniowania widzialnego) w celu uwidocznienia miejsc lub obiektów, decyduje nie tylko o tym jak widzimy otoczenie, ale też jak się w nim czujemy. Aby spełniało swoją rolę niezbędne jest zastosowanie odpowiednich opraw oświetleniowych, które nie dość, że będą wytwarzały właściwe oświetlenie to jeszcze sprostają wymaganiom stawianym przez środowisko kopalniane. Podziemne warunki pracy narzucają wszystkim urządzeniom elektrycznym specjalne potrzeby związane przede wszystkim z konstrukcją, lecz także z bezpieczeństwem użytkowania. Problem tym mocniej dotyczy oświetlenia, ponieważ jest ono podstawą funkcjonowania nie tylko maszyn i załogi, ale również obiektu jako całości. Normy precyzujące wymagania techniczne dotyczące oświetlenia podsta-

wowego to przede wszystkim: yy PN-EN 124646-1:2004 - oświetlenie miejsc pracy yy PN-71/E-02034 – oświetlenie elektryczne yy PN-84/E-02035 – urządzenia elektroenergetyczne i ich oświetlenie yy PN-84/E-02033 – oświetlenie wnętrz światłem elektrycznym Podobny zestaw norm dotyczy też oświetlenia awaryjnego. Podstawową sprawą w przypadku opraw oświetleniowych stosowanych pod ziemią jest posiadanie przez nie certyfikatu ATEX odnoszącego się do kategorii I tzw. grupy metanowej. Dopuszczenie to zapewnia bardzo wysoki poziom bezpieczeństwa i pozwala na pracę ciągłą wszędzie tam, gdzie atmosfera wybuchowa występuje stale. Najpowszechniej stosowanymi oprawami oświetleniowymi przez załogę kopalni są lampki na kask bądź inny rodzaj oświetlenia roboczego, które z racji swojej mobilności i wygody w użytkowaniu są bardzo popularne. Lekkie, przenośne i łatwe w obsłudze (możliwość doładowania poza strefą EX) świetnie spisują się w służbach utrzymania ruchu, serwisowych i jako wyposażenie indywidualne. Jedną ze szkół jest stosowanie akumulatorów wspólnie z lampkami, co wydłuża czas pracy, ale jest nieco kłopotliwe, druga preferuje stosowanie bezprzewodowych lampek LED, które na baterii mogą pracować 6-8 godzin. Jeśli chodzi o oświetlenie stacjonarne przeznaczone do grupy I to wymagania stawiany konstrukcjom opraw praktycznie eliminują tworzywa sztuczne. Co prawda zapowiada się zmiana dopuszczające tego rodzaju materiały, lecz wciąż najbardziej powszechne wykonania to korpusy ze stali nierdzewnej

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

lub odlewy żeliwne, a klosze – szkło borokrzemowe, które charakteryzuje się wyższą wytrzymałością mechaniczną i termiczną niż typowe kwarcowe. Taka budowa umożliwia pracę w najtrudniejszych warunkach oraz odporność na uszkodzenia wynikłe z normalnej pracy górników. Sytuacja wygląda ciekawie odnośnie stosowanych źródeł światła. O ile w przypadku oświetlenia przenośnego nowoczesne diody LED nikogo nie dziwią i rzeczywiście znajdują szerokie praktyczne zastosowanie, to oprawy montowane na stałe często nadal jeszcze korzystają ze źródeł „tradycyjnych” jak metalohalogenkowe, wyładowcze, halogenowe czy wręcz lampy sodowe. Wiąże się to głównie z ciągle jeszcze wysoką ceną inwestycji początkowej jaką jest zastąpienie oświetlenia nie-LED oświetleniem diodowym, a także pewnymi ograniczeniami związanymi z siecią zasilającą (źródła LED są bardzo wrażliwe na „zanieczyszczenia” w sieci EE) oraz mocą (trudności z doborem zamienników dużej mocy). Jakkolwiek więc górnictwo stanowi dosyć hermetyczną branżę, to stopień nasycenia diodami LED w oprawach oświetleniowych używanych pod ziemią będzie wzrastał, co spowodowane będzie nieustannie spadającymi cenami ze względu na ciągły rozwój technologii płytek krzemowych i wydajności samych modułów. Zmiana w świadomości użytkowników również jest istotna, ponieważ coraz większa liczba osób zatrudnionych w przemyśle górniczych przekonuje się do wysoko wydajnych, żywotnych i mocno praktycznych źródeł światła. n Dominik Kowalczyk www.dacpol.eu

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Modernizacja rozdzielni instalacyjnych Rittal

Łatwy montaż rozdzielni instalacyjnych Rozdzielnie instalacyjne są centralnymi komponentami infrastruktury elektrycznej w budynkach, centrach danych i obiektach przemysłowych. Rittal właśnie zmodernizował swoje rozdzielnie instalacyjne ISV systemu modułowego Ri4Power. Zoptymalizowany zestaw montażowy pozwala na jeszcze łatwiejszą i szybszą integrację modułów ISV z systemami szaf sterowniczych TS 8 i SE 8 oraz z obudową sterowniczą Kompakt AE. Rittal zmodernizował swoje rozdzielnie instalacyjne ISV systemu modułowego Ri4Power.

optymalizowana wersja zestawu montażowego to nie tylko lepsza obsługa i szybsza instalacja, lecz - dzięki mniejszym opakowaniom – także znacznie efektywniejsze magazynowanie i transportowanie. Zestawy montażowe mogą być używane również w przypadku szaf o takich samych wymiarach w wersjach ze stali nierdzewnej. Tym samym Rittal oferuje od ręki rozwiązanie rozdzielni instalacyjnych także do surowych warunków otoczenia. Dużą zaletą zestawu montażowego Rittal ISV jest wyjmowana rama nośna stelażu rozdzielni. Dzięki temu montaż urządzeń oraz okablowanie można przeprowadzić sprawnie i wygodnie

poza szafą. Po okablowaniu ramę wraz ze wszystkimi urządzeniami po prostu umieszcza się w zestawie montażowym i zabezpiecza sworzniami. Aby zredukować koszty, rama nośna złożona jest tylko z faktycznie potrzebnych poprzeczek. Rittal zrezygnował ze zbytecznych poprzeczek profilowych – mimo to gwarantując wystarczającą elastyczność zabudowy. W ten sposób do dyspozycji użytkowników jest większa przestrzeń pod zabudowę urządzeń i innych materiałów wyposażenia. Rozdzielnia instalacyjna Rittal ISV bazuje na seriach szaf sterowniczych TS 8 i SE 8 dla rozdzielni wolnostojących oraz na obudowie sterowniczej AE dla rozdzielaczy naściennych. Wyposaże-

nie rozdzielni w urządzenia elektryczne, jak wyłączniki nadmiarowo-prądowe, bezpieczniki i złącza zaciskowe, odbywa się za pomocą modułów ISV. Moduły te są dostępne w różnych wersjach, w zależności od instalowanych urządzeń lub wymaganych funkcji. Do integracji modułów ISV z różnymi systemami szaf są potrzebne zestawy montażowe. Służą one do mocowania ramy nośnej modułu ISV, a w zestawie mają dokładnie dopasowaną ramę osłonową zabezpieczającą przez dotykiem. Rama osłonowa chroni przed dotykiem pomiędzy osłonami modułów ISV a ramą szafy sterowniczej. Rittal Sp. z o.o. n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

Z A K Ł A D W Y T WÓ R C Z Y A PA R ATÓW E L E K T RYC Z N YC H S p . z o . o .

w w w. z wa e . c o m . p l

EKSPLOATACJA I REMONTY

Zakrętarki i klucze udarowe Hitachi

Maszyny o symbolach początkowych WH - zakrętarki oraz WR - klucze udarowe to jedne z najważniejszych urządzeń w ofercie Hitachi.

rządzenia te są wykorzystywane wszędzie tam gdzie potrzebny jest duży moment obrotowy, czyli w mechanice samochodowej, serwisach maszyn i urządzeń budowlanych, konstrukcjach stalowych, drewnianych itp. Oferta wyżej wymienionych urządzeń dzieli się na maszyny zasilane akumulatorowo oraz zasilane sieciowo prądem przemiennym. Wśród zakrętarek i kluczy udarowych z zasilaniem akumulatorowym znajdziemy modele z silnikami tradycyjnymi komutatorowymi jak również z bezszczotkowymi jednostkami napędowymi. Z pośród tych ostatnich na szczególną uwagę zasługuje model WH18DDL, który posiada klasę ochrony IP56 i jest przeznaczony do pracy w szczególnie trudnych warunkach. Znak „IP”, czyli międzynarodowe oznaczenie klasy ochrony jest standardem opracowanym przez Międzynarodową Komisję Elektrotechniczną (IEC), aby wskazać stopień ochrony zapewnianej przez obudowy urządzeń elektrycznych przed dostępem do części niebezpiecznych, wnikaniem ciał stałych i wni-

kaniem wody. Klasa ochrony IP56 dotyczy samego urządzenia wyposażonego w akumulator. Odporność na pył i wodę samego akumulatora nie jest gwarantowana. Pierwsza cyfra charakterystyczna w naszym przypadku jest nią „5” oznacza: Ochronę przed dostępem do części niebezpiecznych: drutem (próbnik dostępu o średnicy 1,0 mm nie może wchodzić) oraz stopień ochrony przed obcymi ciałami stałymi: ochrona przed pyłem (przedostanie się pyłu nie jest całkowicie wykluczone, ale pył nie może wnikać w takich ilościach, aby zakłócić prawidłowe działanie urządzenia, lub zmniejszać bezpieczeństwo.) Druga charakterystyczna cyfra oznacza zaś stopień ochrony przed szkodliwymi skutkami wnikania wody do chronionego urządzenia. W naszym przypadku jest to cyfra „6” a oznacza ona: ochronę przed silną strugą wody (woda lana silnym strumieniem na obudowę z dowolnej strony nie wywołuje szkodliwych skutków). Zakres momentów obrotowych urządzeń bateryjnych mieści się w granicach od 100 Nm do 480 Nm natomiast

zasilanych prądem przemiennym od 250 Nm do 1000 Nm. Urządzenia zasilane sieciowo takie jak WR14VE, WR16SE, WR22SE, oraz WR25SE wyposażone są w silniki bezszczotkowe. Dzięki takiemu rozwiązaniu znacznie zwiększono ich żywotność, ponieważ zostały wyeliminowane elementy naturalnie zużywające się takie jak szczotki oraz komutator. Zastosowanie jednostek bezszczotkowych wpływa również na stabilność parametrów pracy urządzenia zwłaszcza, kiedy stosujemy długie przewody zasilające (Warunki testu: Przy użyciu 100 metrowego przedłużacza, dwa przedłużacze 50 m o przekroju przewodu 2,0 mm2) lub jako źródło energii używamy agregaty prądotwórcze. Spadek efektywności waha się w granicach 7%-15% co jest bardzo dobrym wynikiem w porównaniu do maszyn z tradycyjnymi silnikami komutatorowymi, gdzie spadek ten wynosi od 21% do aż 45%. Krzysztof Nawrocki Doradca techniczny n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

Klucze udarowe Hitachi z silnikiem bezszczotkowym 22 mm (9/16") WR 22SE NOWOŚĆ 25 mm (1") WR 25SE

Najmniejsze i najlżejsze

w klasie! moment dokręcania

620

WR 22SE

KLUCZE UDAROWE HITACHI

WR 22SE / WR 25SE

moment dokręcania

1 000

WR 25SE

Pierwsi w branży

Wysoce wydajny i bezobsługowy

sieciowy silnik bezszczotkowy Wytrzymały i niezawodny

alumniowy korpus

*1 Dane z listopada 2014 w klasie kluczy udarowych 22/25 mm wśród wiodących producentów (badanie hitachi Koki). *2 Dane z listopada 2014 w klasie kluczy udarowych 22/25 mm wśród wiodących producentów (badanie hitachi Koki).

WR 22SE

EKSPLOATACJA I REMONTY

Nowa generacja wiertarko-wkrętarek akumulatorowych Bosch dla profesjonalistów

„Fot. Bosch”

Bosch wprowadza na rynek nowe modele akumulatorowych wiertarkowkrętarek klasy 14,4 i 18 V z bezszczotkowymi silnikami EC – GSR 14,4/18 VE-EC Professional i akumulatorowych wiertarko-wkrętarek udarowych GSB 14,4/18 VE-EC Professional. Nowe modele wchodzą w skład linii „robustseries“, która obejmuje wyjątkowo wytrzymałe i wydajne narzędzia. Są to pierwsze wiertarko-wkrętarki akumulatorowe i akumulatorowe wiertarko-wkrętarki udarowe Bosch tej klasy z technologią silników bezszczotkowych. Wszystkie modele zostały wyposażone w nowe funkcje, które oferują wyższy komfort działania użytkownikom profesjonalnym.

Niższe zużycie, wyższy komfort

Nowe modele są wyposażone w precyzyjne sprzęgło, które zapobiega zbyt mocnemu wkręcaniu. Układ elektroniczny rozpoznaje za wysoki opór i automatycznie wyłącza silnik. Dzięki temu redukuje drgania i chroni materiał oraz zmniejsza zużycie sprzę-

gła. Rezultatem jest dłuższa żywotność narzędzi oraz osprzętu. Dodatkowo wszystkie wiertarko-wkrętarki są wyposażone w metalowy uchwyt 13 mm, który umożliwia pewne i wygodne mocowanie wierteł i bitów i charakteryzuje się najwyższą wytrzymałością.

Pełna kontrola podczas wkręcania i wiercenia

Dwie diody LED sygnalizują użytkownikowi, że narzędzie za chwilę się wyłączy – jeśli świeci się biała dioda przyczyną wyłączenia jest zablokowanie się narzędzia. Zapalona dioda czerwona oznacza, że doszło do przegrzania narzędzia.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

Ulepszona ergonomia narzędzi, które posiadają miękką rękojeść Softgrip o wyrazistej strukturze zapewnia wyższy komfort pracy. Narzędzia jeszcze pewniej leżą w dłoni, co jest istotne przy pracach wymagających trzymania narzędzia w górze lub w miejscach trudno dostępnych.

„Fot. Bosch”

EKSPLOATACJA I REMONTY

Odpowiednie narzędzie do każdego zastosowania

Nowe modele osiągają maksymalny moment obrotowy 75 Nm i można je stosować do najbardziej wymagających prac związanych z wkręcaniem. Optymalną kontrolę zapewnia dodatkowy uchwyt z innowacyjnym systemem montażu - profil falisty urządzenia oraz element wpuszczany gwarantują wyjątkowo stabilne połączenie siłowe. Zapewnia to bezpieczne zamocowanie dodatkowej rękojeści nawet przy bardzo dużych siłach działających podczas wkręcania, wiercenia i wiercenia z udarem. Nowy mechanizm ryglowania umożliwia szybki montaż i demontaż dodatkowej rękojeści, a także zablokowanie jej w jednej z 23 pozycji. Dzięki temu użytkownicy mogą łatwiej kontrolować narzędzia akumulatorowe „robustseries“.

„Fot. Bosch”

Wszystkie modele są wyposażone w bezszczotkowy silnik EC, który jest całkowicie bezobsługowy i charakteryzuje się wysoką sprawnością. Dodatkowo użycie technologii bezszczotkowej powoduje mniejsze straty ciepła i sprawia, że narzędzia się nie przegrzewają. Technologia EC umożliwia także produkcję bardziej kompaktowych narzędzi.

Wkrętarki GSR 14,4/18 VE-EC Professional będą dostępne w sprzedaży od maja 2016 r., natomiast modele GSB 14,4/18 VE-EC Professional - od jesieni 2016 r. Bosch n GSR 14,4 VE-EC Professional

GSR 18 VE-EC Professional

GSB 14,4 VE-EC Professional

GSB 18 VE-EC Professional

Napięcie/pojemność akumulatora

14,4 V/4,0 Ah

18 V / 5,0 Ah

14,4 V/4,0 Ah

18 V / 5,0 Ah

Wymiary (długość x wysokość)

198 x 255 mm

204 x 255 mm

0 ÷ 420/1.900 min-1

0 ÷ 480/2.100 min-1

0 ÷ 420/1.900 min-1

0 ÷ 480/2.100 min-1

70/40 Nm

75/47 Nm

70/40 Nm

75/47 Nm

13 mm

68/13 mm

82/13 mm

68/13 mm

82/13 mm

Maks. średnica wkrętów

10 mm

12 mm

10 mm

12 mm

Waga z akumulatorem

2,1 kg

2,2 kg

2,3 kg

Dane techniczne

Prędkość obrotowa bez obciążenia (1.bieg / 2. bieg) Maks. moment obrotowy (wkręcanie twarde/miękkie) Uchwyt wiertarski z systemem Auto-Lock Maks. średnica wiercenia (drewno/stal)

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

EKSPLOATACJA I REMONTY

Nie za duża i dobrze układa się w dłoni

krętarko- wiertarka BOSCH GSR 18020LI PLUS już na pierwszy rzut oka robi dobre wrażenie. Nie za duża, ładnie wyprofilowana, dobrze układa się w dłoni. Przyciski i przełączniki są dobrze ulokowane a nakładki na rączkę dobrze chronią przed przypadkowym przesuwaniem się wkrętarki w dłoni, zwiększając tym samym precyzję pracy. BOSCH GSR 18020LI PLUS wyposażona jest również w klips pozwalający zawiesić wkrętarko-wiertarkę na pasku spodni, pasie narzędziowym lub innym miejscu, z którego będzie łatwo dostępna. Do-

datkowym wyposażeniem jest również lampka LED umożliwiająca pracę w mniej oświetlonych miejscach. BOSCH GSR 18020LI PLUS posiada szybkozaciskowy, magnetyczny uchwyt na końcówki wkręcające, umożliwiający używanie większość popularnego osprzętu (do 13 mm). Jest on dodatkowo zdejmowany, co zapewnia łatwy transport. Dwukierunkowy przełącznik biegów oraz hamulec silnika pozwalają na osiągnięcie zwiększonej szybkości oraz precyzji pracy wkrętarko-wiertarką. Dodatkowymi atutami BOSCH GSR 18020LI PLUS są dwa systemy: ochrony

ogniw (ECP) oraz silnika (EMP). Pierwszy z nich ma chronić akumulator przed przeciążeniem, przegrzaniem i całkowitym rozładowaniem. Rzeczywiście przy wzmożonej pracy nie udało się zauważyć żadnych kłopotów z akumulatorem. Drugi z systemów chroni silnik przed przegrzaniem i zapewnia wydłużoną żywotność urządzenia. BOSCH GSR 18020LI PLUS powinna sprawdzić się doskonale przy profesjonalnych pracach zakładowych i półprofesjonalnych pracach wykończeniowych – np. przy budowie mieszkania. Elektrobud Wschowa n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

KONFERENCJE I SEMINARIA KONFERENCJA NAUKOWO–TECHNICZNA

Energooszczędne Napędy Przekształtnikowe w Przemyśle W dniach 15-17.06.2016 r. w Hotelu Zamek Na Skale w Trzebieszowicach k. Lądka Zdroju odbyła się I-sza Konferencja Naukowo Techniczna „Energooszczędne Napędy Przekształtnikowe w Przemyśle”. Organizatorem Konferencji była Katedra Maszyn, Napędów i Pomiarów Elektrycznych Politechniki Wrocławskiej. Współorganizatorami Konferencji byli: Instytut Układów Elektromechanicznych i Elektroniki Przemysłowej Politechniki Opolskiej, Oddział Opolski Stowarzyszenia Elektryków Polskich oraz firmy: DANFOSS Poland sp. z o.o. i JADAN Automatyka sp. z o.o. Konferencja została zorganizowana pod patronatem Dziekana Wydziału Elektrycznego Politechniki Wrocławskiej prof. dr hab. inż. Waldemara Rebizant, Polskiego Towarzystwa Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej (PTETiS) oraz firmy z grupy kapitałowej KGHM - INOVA Centrum Innowacji Technicznych sp. z o.o. Przewodniczącą Ko- mitetu programowego i Gospodarzem Konferencji była prof. dr hab. inż. Teresa Orłowska-Kowalska – Kierow- nik Katedry Maszyn, Napędów i Pomiarów Elektrycznych Politechniki Wrocławskiej.

onferencja zorganizowana została jako spotkanie specjalistów i praktyków z ośrodków naukowych i przemysłowych, zajmujących się szeroko pojętą tematyką napędów elektrycznych. Stanowiła forum do wymiany do- świadczeń i prezentacji najnowszych prac dotyczących projektowania, eksploatacji i diagnostyki napędów elektrycznych. Udział w Konferencji wzięli pracownicy naukowi z Politechniki Wrocławskiej i Politechniki Opolskiej oraz przedstawiciele przemysłu i energetyki zawodowej. Tematyka I Konferencji ENPP 2016 podzielona została na pięć sesji

plenarnych: „Problemy eksploatacji przekształtnikowych napędów elektrycznych w przemy- śle” - Przewodniczący: prof. dr hab. inż. Teresa Orłowska-Kowalska (Politechnika Wrocławska), „Problemy energooszczędności w napędach z przemiennikami częstotliwości” - Przewodniczący: mgr inż. Ryszard Biernacki (KGHM Polska Miedź SA), „Współpraca przemienników częstotliwości z nowoczesnymi silnikami energooszczędnymi - Dyrektywa Ecodesign” - Przewodniczący: dr hab. inż. Jan Zawilak (Politechnika Wrocławska), „Jakość energii elektrycznej i jej wpływ na pracę napędów elektrycz-

Rys. 1. Uroczyste otwarcie Konferencji przez prof. dr hab. inż. Teresę Orłowską-Kowalską.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

nych” - Przewodniczący: dr hab. inż. Ryszard Beniak (Politechnika Opolska) i „Monitorowanie i diagnostyka napędów elektrycznych z prze miennikami częstotliwości” - Przewodniczący: dr inż. Zbigniew Ławrowski (Energotest-Diagnostyka sp. z o.o.). Przez cały drugi dzień Konferencji do zwiedzania dostępne było mobilne stanowisko wystawiennicze firmy Danfoss Poland sp. z o.o., w którym prezentowana była najnowsza oferta handlowa VLT® i VACON. Ciekawostką wzbudzająca bardzo duże zainteresowanie odwiedzających samochód wystawienniczy była moż-

Rys. 2. Wystąpienie dr hab. inż. Jana Zawilaka z Politechniki Wrocławskiej.

KONFERENCJE I SEMINARIA

Rys. 3. Mobilne stanowisko wystawiennicze firmy Danfoss sp. z o.o.

liwość zapoznania się z aplikacjami firmy Danfoss opartych na przetwornicach VLT® oraz VACON, poprzez odbycie „wirtualnego spaceru” w okularach 3D po instalacjach technologicznych, na których zabudowane zostały urządzenia firmy Danfoss. Do każdej z sesji plenarnych wybrano referaty, których autorami byli przedstawiciele ośrodków naukowych jak i referaty, których autorami byli przedstawiciele przemysłu. Połączenie zaprezentowanej podczas

każdej z sesji plenarnej wiedzy teoretycznej, nowinek technicznych ze świata nauki w zderzeniu z doświadczeniami praktycznymi z udanymi jak również nie udanymi wdrożeniami aplikacji w przemyśle oraz doświadczeniami eksploatacyjnymi różnych układów napędowych wywoływało burzliwą a zarazem bardzo ciekawa dyskusję pomiędzy uczestnikami konferencji. Na koniec drugiego dnia Konferencji zorganizowana została sesja postero-

wa, podczas której swoje krótkie referaty wygłosili przedstawiciele firm, które prezentowały się również na stoiskach wystawienniczych, przedstawiając swoje rozwiązania techniczne oraz specjalistyczną ofertę handlową z branży szeroko pojętych układów na- pędowych oraz ich diagnostyki. Na zakończenie Konferencji rozstrzygnięty został konkurs na najlepsze stoisko wystawiennicze. Puchar otrzymała firma INOVA Centrum Innowacji Technicznych sp. z o.o.

Rys. 4. Prof. dr hab. inż. Teresa Orłowska-Kowalska podczas zwie- Rys. 5 Wystąpienie dr inż. Arkadiusza Gardeckiego z Politechdzania mobilnego stanowiska wystawienniczego firmy Danfoss. niki Opolskiej.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

KONFERENCJE I SEMINARIA

• szybki i wygodny dostęp do katalogu produktów • zaawansowana wyszukiwarka • baza wiedzy • nowości i aktualne promocje • wyprzedaże

Rys. 7. Przedstawiciele firmy INOVA sp. z o.o. z pucharem za najlepsze stanowisko wystawiennicze.

APLIKACJA MOBILNA

Rys. 6. Stoiska wystawiennicze firm wygłaszających swoje referaty podczas sesji posterowej.

Rys. 8. Uroczystość zamknięcia konferencji. Stoją od lewej: prof. dr hab. inż. Teresa Orłowska-Kowalska, mgr inż. Marek Szwonek -Dyrektor Sprzedaży Działu Napędów firmy Danfoss sp. z o.o. oraz mgr inż. Wiesław Jasina - Prezes firmy Jadan Automatyka sp. z o.o.

W konferencji wzięło udział prawie 100 uczestników, co jak na pierwszą edycję uznać należy za duży sukces. Organizatorzy zamykając Konferencję wyrazili nadzieję, że podczas II edycji Konferencji, która ma być organizowana w pierwszej połowie czerwca 2017r. uda się w jeszcze większym stopniu doprowadzić do połączenia wiedzy naukowej z doświadczeniami wyniesionymi z życia codziennego. Organizatorzy chcą stworzyć cykliczną Konferencję, na której spotykać się będą przedstawiciele nauki oraz szeroko pojętego przemysłu oraz energetyki zawodowej. Rafał Kurzywilk Oddział Opolski SEP

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

KONFERENCJE I SEMINARIA

Konferencja „Łączniki w eksploatacji 2016” W dniach od 17 do 19 maja 2016 roku w Ustroniu odbyła się Konferencja Naukowo-Techniczna pt. „Łączniki w Eksploatacji 2016”. Miejscem obrad i zakwaterowania uczestników był Hotel Diament. Głównymi organizatorami konferencji były firmy: yy Energo-Complex Sp. z o.o., yy OBRE Sp. z o.o. yy Maschinenfabrik REINHAUSEN yy OMICRON

obradach udział wzięło 90 uczestników. Wśród nich dominowały osoby odpowiedzialne za eksploatację urządzeń elektroenergetycznych, przedstawiciele producentów urządzeń dla energetyki oraz przedstawiciele środowisk naukowych. Podczas sesji obradowano w sekcjach tematycznych związanych z diagnostyką i eksploatacją aparatury łączeniowej oraz rozdzielni WN i SN, wygłoszono 14 referatów . W trwania sesji komercyjnych swoje osiągnięcia zaprezentowały firmy: SIMENS, ZWAE, GENERAL ELECTRIC, ELEKTROMETAL, TAVRIDA, MERAZET, KOCOS.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

KONFERENCJE I SEMINARIA rokie grono specjalistów stworzyło płaszczyznę, pozwalającą na wzajemną wymianę doświadczeń w zakresie diagnostyki i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych. Wspomnieć także należy, że organizatorzy konferencji przygotowali poza programem podstawowym także wiele atrakcji. Jedną z nich był pokaz kulinarny znanego z ekranów telewizyjnych Piotra Kucharskiego, podczas którego można było nie tylko sprawdzić swoje zdolności kucharskie, jak i zasmakować w rywalizacji, jako że 2 drużyny przygotowały potrawy z dostarczonych produktów i dzielnie walczyły o nagrodę. Podsumowując Konferencję można powiedzieć że, nową tematyką, która w istotny sposób zaznaczyła się na Konferencji był szeroko pojęty proNad procesem przygotowywania referatów oraz przebiegiem dyskusji podczas Konferencji czuwał Komitet Naukowy w składzie: yy Prof. dr hab. inż. Piotr Borkowski – Politechnika Łódzka, yy Prof. dr hab. inż. Jan Subocz – Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, yy Dr hab. inż. Paweł Żukowski – Politechnika Lubelska. Konferencji towarzyszyła wystawa najnowszych osiągnięć technicznych firm branży elektroenergetycznej. Swoje stoiska reklamowe zaprezentowały takie firmy, jak: MESSKO, REINHAUSEN, OMICRON, ENERGO-COMPLEX, SIEMENS TAVRIDA, MERAZET, ZWAE, KOCOS. W kuluarach nie zabrakło również gorących rozmów i wymiany opinii. Szeblem eksploatacji urządzeń z wykorzystaniem gazu SF6 będąc odpowiedzią na wzrastające zapotrzebowanie służb eksploatacyjnych w tym zakresie. Na konferencji wygłoszono również bardzo interesujące artykuły dotyczące problemów eksploatacyjnych, sieciowych i nowych rozwiązań sprzętowych. n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

KONFERENCJE I SEMINARIA

Zarządzanie eksploatacją transformatorów W dniach 11-13 maja 2016r. w Wiśle – Jaworniku odbyła się 10. Jubileuszowa Konferencja pt. ZARZĄDZANIE EKSPLOATACJĄ TRANSFORATORÓW. Została ona zorganizowana przez ZPBE ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA Sp. z o.o. przy współudziale: yy ABB Sp. z o.o., Konferencja objęta była patronatem: yy EthosEnergy Poland S.A., yy EDF Polska S.A., yy Fabryki Transformatorów yy Polskiego Komitetu Wielkich Sieci w Żychlinie Sp. z o.o., Elektrycznych, yy Schneider Electric Energy Sp. z o.o. yy Polskich Sieci Elektroenergetycznych, yy Stowarzyszenia Elektryków Polskich, yy Towarzystwa Konsultantów Polskich, yy TAURON Dystrybucja S.A., yy TAURON Wytwarzanie S.A.

Fot. 1

W obradach uczestniczyło 276 osób, rekrutujących się z kręgu energetyki zawodowej i przemysłowej, firm zaplecza technicznego energetyki, producentów transformatorów i przekładników, wyższych uczelni oraz instytutów naukowych (Fot. 1, 2). Wśród nich znajdowało się również 21 gości zagranicznych z Hiszpanii, Niemiec, Szwajcarii, Chorwacji, Francji, Szwecji, Ukrainy i Słowacji. Konferencji towarzyszyła wystawa kilkunastu firm produkcyjnych i usługowych, oferujących swoje wyroby wspomagające eksploatację, modernizację konstrukcji i wyposażenia oraz badania transformatorów. Obrady otworzył Prezes ENERGOPOMIARU-ELEKTRYKA Daniel Pawłowski (Fot. 3), witając w imieniu własnym i organizatorów wszystkich uczestników,

Fot. 2

a zwłaszcza członków Komitetu Honorowego, z wyróżnieniem osoby Przewodniczącego prof. dr hab. inż. Kazimierza Zakrzewskiego oraz przedstawicieli patronów konferencji. W swym wystąpieniu podkreślił jubileuszowy charakter dziesiątej już konferencji, dotyczącej Zarządzania Eksploatacją Transformatorów i przedstawił krótko historię powstania w 1992 roku spółki ZPBE ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA, ukształtowanej na bazie struktur dawnego ENERGOPOMIARU (rok założenia 1950), która w przyszłym roku obchodzić będzie 25 – lecie swej działalności. Jednym z podstawowych kierunków działań firmy są prace związane z eksploatacją transformatorów, ze szczególnym uwzględnieniem problemów ich układów izolacyjnych i zagadnień diagnostyki technicznej.

Wiodącą tematyką jubileuszowej konferencji były aktualne problemy techniczne dotyczące zarządzania eksploatacją transformatorów i przekładników, optymalizacji czynności eksploatacyjnych, jak również strategii prowadzenia prac diagnostycznych oraz działań profilaktycznych, prezentowane przez specjalistów krajowych i zagranicznych. Obrady konferencji dotyczyły głównie: yy nowych konstrukcji transformatorów oraz przekładników; yy zagrożeń w eksploatacji transformatorów oraz przekładników; yy technicznych i ekonomicznych aspektów związanych z eksploatacją transformatorów, w tym komputerowemu wspomaganiu procesów zarządzania; yy kierunków oraz opłacalności moder-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

KONFERENCJE I SEMINARIA

Fot. 3

Fot. 4

nizacji, napraw i remontów transformatorów; yy badań diagnostycznych; yy układów monitoringu on-line, ze szczególnym uwzględnieniem czujników gazów w oleju; yy wydłużania żywotności izolacji transformatorów. Przewodniczący Komitetu Honorowego, prof. dr hab. inż. Kazimierz Zakrzewski (Fot. 4), podkreślił rolę konferencji, będącej stałym miejscem prezentacji dorobku naukowo – technicznego elektroenergetyków, jak i wymiany doświadczeń specjalistów oraz praktyków. Dyrektor firmy ABB Sp. z o.o. Oddział w Łodzi, mgr Eligiusz Hasiak, podkreślił

Fot. 7

Fot. 5

ważną rolę, jaką odgrywa konferencja w dziedzinie wiedzy, dotyczącej szeroko pojętych problemów Zarządzania Eksploatacją Transformatorów. Następnie zgodnie z przyjętą procedurą obrad zapoznano uczestników z przebiegiem realizacji wniosków podjętych na poprzedniej konferencji w maju 2014r. Sprawozdanie przedstawił mgr inż. Waldemar Olech (Fot. 5). Do jego treści nie wniesiono uwag. Powołano również Komisję Wnioskową, której przewodniczył dr inż. Ryszard Sobocki (Fot. 6). Obrady plenarne (Fot. 7, 8, 9), które odbywały się w pięciu sesjach tematycznych prowadzili kolejno: yy inż. Daniel Pawłowski – ZPBE ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA Sp. z o.o.,

Fot. 8

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

Fot. 6

yy mgr Eligiusz Hasiak – ABB Sp. z o.o. Oddział w Łodzi, yy prof. dr hab. inż. Tadeusz Glinka – Politechnika Śląska, yy dr hab. inż. Josef Kovacik – VUJE a.s. Trnava (Słowacja), yy mgr Andrzej Rurański – Fabryka Transformatorów w Żychlinie Sp. z o.o., yy mgr inż. Bogusław Szczerkowski – ABB Sp. z o.o. Oddział w Łodzi, yy mgr Ewa Krain–Dudek – Schneider Electric Energy Sp. z o.o., yy inż. Jerzy Wrzosek – ZPBE ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA Sp. z o.o., yy prof. dr hab. inż. Jerzy Skubis – Politechnika Opolska, yy mgr inż. Andrzej Szumiński – ABB Sp. z o.o. Oddział w Łodzi.

Fot. 9

KONFERENCJE I SEMINARIA Pierwsza sesja obrad konferencji poprzedzona była wystąpieniem przedstawicieli organizatorów, którzy omówili wkład ENERGOPOMIARU-ELEKTRYKA w problemy zarządzania eksploatacją transformatorów. Najważniejsze z nich to: yy opracowanie i nowelizacja Ramowej Instrukcji Eksploatacji Transformatorów oraz publikacje na temat diagnostyki i monitoringu transformatorów, yy planowanie prób odbiorczych nowych transformatorów, obejmujących specjalny program pomiarów kontrolnych, yy wyjaśnienie przyczyn powstawania gazów nie związanych z uszkodzeniem w nowych transformatorach,

yy badania specjalistyczne olejów dotyczące m.in. problemów zanieczyszczeń stałych oraz siarki potencjalnie korozyjnej, yy optymalizacja metod i układów diagnostyki w systemie on-line, oraz inne o mniejszym znaczeniu. W przerwie pomiędzy plenarnymi obradami odbyła się sesja posterowa (Fot. 10, 11, 12), na której przedstawiono siedem prezentacji. Szczególną uwagę i dyskusję wywołały te, które dotyczyły metod renowacji izolacji transformatorów, a zwłaszcza osiąganych rezultatów, diagnostyki on-line izolatorów przepustowych oraz ochrony przeciwpożarowej transformatorów. Po zakończeniu pierwszego dnia obrad, organizatorzy konferencji w imie-

niu Komitetu Naukowo-Programowego wręczyli okolicznościowe dyplomy i wyróżnienia osobom, które w ostatnim okresie wniosły znaczący wkład w rozwój krajowej techniki transformatorowej. W ramach imprez nie związanych z obradami, kierownik organizacyjny konferencji mgr Jarosław Bober zadbał o uatrakcyjnienie uczestnikom pobytu, zapraszając wszystkich w dniu przyjazdu na regionalną biesiadę, a po jej zakończeniu na pokaz sztucznych ogni (Fot. 13). Ponadto, w godzinach wieczornych odbyły się zawody kręglarskie, których zwycięzca otrzymał bon na weekendowy pobyt dla 2 osób w hotelu STOK w Wiśle. Po zakończeniu pierwszego dnia ob-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

KONFERENCJE I SEMINARIA

Fot. 10

rad odbył się z kolei występ artystów operetki, który na długo pozostanie w pamięci słuchaczy. Podczas kolacji koleżeńskiej (Fot. 14, 15, 16) rozrywki dostarczały zespoły taneczne i kabaretowe. W kolejnym dniu konferencji odbyła się również sesja marketingowa, na której prelegenci reprezentujący 9 firm krajowych i zagranicznych przedstawili swoje oferty produktów i usług z techniki transformatorowej. Po jej zakończeniu przewodniczący Komisji Wnioskowej dr inż. Ryszard Sobocki przedstawił propozycje uchwalonych wniosków i dezyderatów. Po ich

Fot. 14

Fot. 11

formalnym przyjęciu, podsumowania obrad dokonał przewodniczący Komitetu Honorowego, prof. dr hab. inż. Kazimierz Zakrzewski. W swym wystąpieniu podkreślił cenną merytoryczną treść prezentowanych referatów, wystąpień i głosów w dyskusji oraz ich przydatność w zarządzaniu eksploatacją transformatorów. Podziękował również autorom i organizatorom za włożony wkład pracy. Konferencję zakończyło wystąpienie Prezesa ZPBE ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA Sp. z o.o. Daniela Pawłowskiego, który podziękował uczestnikom za liczne przybycie oraz czynny udział w obradach.

Fot. 15

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016

Fot. 12

Fot. 13

Fot. 16

KONFERENCJE I SEMINARIA Spis wygłoszonych referatów:

1. Ryszard Sobocki (Towarzystwo Konsultantów Polskich) „Procedura przeglądu konstrukcji transformatora jako element jego dostawy” 2. Grzegorz Bajerski, Piotr Dargiel, Zbigniew Szymański (ABB, ZPBE Energopomiar-Elektryka Gliwice) „Metody ograniczania temperatur w elementach konstrukcyjnych transformatorów” 3. Marek Figura (Polskie Sieci Elektroenergetyczne) „Dławiki kompensacyjne 400 kV – pierwsze doświadczenia” 4. Adam Kozakiewicz, Arkadiusz Kulik, Maciej Wilk (EthosEnergy Poland Lubliniec) „Monitoring transformatorów dużej mocy na przykładzie największego wyprodukowanego przez EthosEnergy Poland S.A. transformatora blokowego - TOBNRLb 450 000/420” 5. Wiesław Gil (MIKRONIKA Poznań) „Inteligentne systemy monitoringu stanu transformatorów” 6. Horst Adams (MTE Meter Test Equipment Szwajcaria) „Metody bieżącej analizy gazów rozpuszczonych w oleju transformatorowym” 7. Teresa Buchacz, Halina Olejniczak (ZPBE Energopomiar-Elektryka Gliwice) „Weryfikacja wskazań czujników on-line gazów rozpuszczonych w oleju transformatorów w laboratorium Energopomiaru-Elektryka (komunikat)” 8. Piotr Mański, Marek Figura, Maciej Lechman, Piotr Rytka, Mariusz Radwański (Polskie Sieci Elektroenergetyczne) „Wymiana izolatorów przepustowych na transformatorze 250 MVA – studium przypadku” 9. Sławomir Cybulski, Andrzej Kapczyński (ABB)„Metody ewaluacji strat w transformatorach w odniesieniu do rekomendacji zawartych w rozporządzeniu Komisji UE nr 548/2014 z dnia 21 maja 2014 r.” 10. B artłomiej Adamczyk, Marek Florkowski, Michał Świątkowski, Andrzej Maliszewski, Adam Ketner (ABB, Instytut Energetyki) „Analiza przepięć w uzwojeniu wielowarstwowym transformatora energetycznego” 11. Michał Świątkowski, Michał Kozupa, Grzegorz Kmita (ABB) „Identyfikacja źródeł drgań i hałasu w transformatorach dużych mocy” 12. Jerzy Frymus (TAURON Dystrybucja) „Wykorzystanie badań diagnostycznych do wspomagania zarządzania eksploatacją transformatorów WN/ SN w TAURON Dystrybucja S.A.”

13. Jerzy Buchacz (ZPBE Energopomiar-Elektryka Gliwice) „Nowe możliwości zastosowania metody FDS w diagnostyce izolatorów przepustowych” 14. Zbigniew Szymański (ZPBE Energopomiar-Elektryka Gliwice) „Rozszerzenie zakresu diagnostyki podobciążeniowych przełączników zaczepów (PPZ) o analizę zmian prądu w czasie przełączania” 15. Tadeusz Glinka, Andrzej Sikora (Instytut Napędów i Maszyn elektrycznych KOMEL Gliwice, Politechnika Śląska) „Pomiar pojemności izolacji międzyzwojowej w transformatorach” 16. Jerzy Skubis, Sebastian Borucki, Andrzej Cichoń (Politechnika Opolska) „Rozwój akustycznej metody oceny wyładowań niezupełnych w okresie ostatnich 20 lat” 17. Andrés Tabernero García, Mirosław Kuchta (EuroSMC Hiszpania, Enertest Warszawa) „System obsługi prewencyjnej ETP transformatorów mocy” 18. Urko Zatika (Electrotecnica ARTECHE Hermanos Hiszpania) „Nowa metoda diagnostyki pojemnościowych przekładników napięciowych podczas eksploatacji z zastosowaniem przenośnych urządzeń pomiarowych” 19. Zbigniew Wesołowski (ABB) „Przekładniki prądowe do zabezpieczeń w stanach przejściowych” 20. Janusz Sobota, Patrick Lauzevis (Schneider Electric Energy Poland Mikołów, ERDF Francja) „System dystrybucji energii elektrycznej stosowany przez ERDF (Francja)” 21. Piotr Wolnik (Schneider Electric Energy Poland Mikołów) „Nowe wyzwania dla projektantów transformatorów w związku z pojawieniem się najnowszych dyrektyw i norm dotyczących transformatorów mocy” 22. Paweł Konieczny, Przemysław Pawlak (Fabryka Transformatorów w Żychlinie) „Transformatory suche żywiczne alternatywą dla transformatorów olejowych średnich mocy’

3. Waldemar Olech, Halina Olejniczak, Bożena Bednarska, Ivan Kúdela, Paweł Warczyński (ZPBE Energopomiar-Elektryka Gliwice; Ekofluid Polska Gliwice) „Regeneracja olejów transformatorowych - doświadczenia krajowe” 4. Anna Maternik-Demontoux, Arkadiusz Kulik, Maciej Wilk (SERGI TRANSFORMER PROTECTOR Francja, EthosEnergy Poland Lubliniec) „Zastosowanie systemu ochrony przeciwwybuchowej TRANSFORMER PROTECTOR na przykładzie realizacji projektu budowy zespołu transformatorów TOBNLA 156000/240 i TONRLA 6000/13,8” 5. Tomasz Turba (Politechnika Opolska) „Ocena wytrzymałości elektrycznej powietrznych układów izolacyjnych z przegrodami metodą optyczną” 6. Marcin Skóra (ABB) „Optymalizacja konstrukcji transformatorów energetycznych z uwzględnieniem poziomu strat generowanych w trakcie eksploatacji” 7. Jerzy Buchacz, Tomasz Mnich (ZPBE Energopomiar-Elektryka Gliwice) „Doświadczenia z eksploatacji urządzeń diagnostyki on-line” n Uwaga Materiały 10. Jubileuszowej Konferencji pt. ZARZĄDZANIE EKSPLOATACJĄ TRANSFORMATORÓW zawierają referaty i opracowania 51 autorów. Publikacja licząca 240 stron jest dostępna w: ZPBE ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA Sp. z o.o., ul. Świętokrzyska 2 44-101 Gliwice e-mail: sekretariat@elektryka.com.pl fax: (+48) 32 231 08 70

Spis prezentacji sesji posterowej:

1. Mirosław Owczarek, Michał Lasota (ABB) „Metoda zastępowania izolatorów przepustowych typu C4RPT standardowym przepustem typu RIS i podolejowymi ogranicznikami przepięć typu ZnOx” 2. Jerzy Buchacz (ZPBE Energopomiar-Elektryka Gliwice) „Diagnostyka techniczna izolatorów przepustowych transformatorów najwyższych napięć”

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2016