Urządzenia dla Energetyki 6/2014 by Urządzenia dla Energetyki

ISSN 1732-0216 INDEKS 220272

Nr 6/2014 (81)

w tym cena 16 zł ( 8% VAT )

| www.urzadzeniadlaenergetyki.pl | • Wywiad ze Sławomirem Trzybińskim, Dyrektor Handlowym i współzałożycielem Taurus-Technic Sp. z o.o. • • Wyłączniki próżniowe SN typu W-VACi – niezawodność, bezpieczeństwo i wydajność w kompaktowym wykonaniu – Eaton • • Nowe koryta kablowe Magic – OBO BETTERMANN • Agregaty Caterpillar – moc dla każdego biznesu •

Specjalistyczny magazyn branżowy

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014 (81)

Rodzina rozdzielnic SN firmy Eaton - rozwiązania dla Twojej aplikacji PRZYJAZNE DLA ŚRODOWISKA

Power Xpert UX rozdzielnice dwuczłonowe Un do 24 kV In do 4000 A Ith do 50 kA

Power Xpert FMX XIRIA-E modułowe rozdzielnice modułowe rozdzielnice rozdziału pierwotnego rozdziału wtórnego Un do 24 kV Un do 24 kV In do 2000 A In do 630 A Ith do 25 kA Ith do 20 kA

XIRIA kompaktowe rozdzielnice pierścieniowe Un do 24 kV In do 630 A Ith do 20 kA

• • • •

bezpieczeństwo obsługi niezawodność działania ograniczona ilość czynności konserwacyjnych zaawansowana technologia (łączniki próżniowe, izolacja stało-powietrzna) • przyjazne dla środowiska • badania typu zgodne z IEC www.moeller.pl/SN

o ! sk ab ! 1 oi et ia nr st rg an e e gr L 1 r sz En y na ów o w ene d Pl dź rg o ie Ta ov ic dw as n r O cz t Le lect d e E po bl r Ta ide e hn Sc

Wyższa efektywność. Elastyczne rozwiązania. Witamy w świecie inteligentnych sieci elektroenergetycznych.

Bezpieczeństwo Rozszerz automatyzację sieci i sprostaj najbardziej wymagającym przepisom bezpieczeństwa.

Efektywność Zoptymalizuj obciążenie sieci i podnieś produktywność.

Zrównoważ popyt i podaż na energię elektryczną Wykorzystaj rosnące zapotrzebowanie na energię i dodaj do sieci energetycznej więcej odnawialnych źródeł energii, korzystając z rozwiązań Schneider Electric.

Zarządzaj siecią w sposób prosty i inteligentny Schneider Electric wpływa na rozwój inteligentnych sieci energetycznych, dostarczając sprawdzone produkty i rozwiązania, pozwalające naszym klientom poprawiać ciągłość zasilania, obniżać koszty eksploatacji i sterować siecią rozdzielczą w sposób prosty, inteligentny i bezpieczny.

Elastyczność Wprowadź więcej zielonej energii i rozbuduj sieci w oszczędny sposób.

Wszechstronne, zintegrowane rozwiązania dla energetyki Wraz z systemami nadzoru i automatyzacji oraz dzięki serwisowi i bezpieczeństwu nasze rozwiązania dla sieci dystrybucyjnych dostarczają zwiększoną efektywność i niezawodność z produktami takimi jak:

Rozdzielnica do rozdziału pierwotnego typu GMA

Nasze doświadczenia w Twoich rozwiązaniach Korzystając z wieloletnich doświadczeń w projektowaniu systemów dla energetyki stworzyliśmy kompletną ofertę dla sieci rozdzielczej SN.

Poznaj nasze rozwiązania dla Zakładów Energetycznych

Zabezpieczenie Micom

Wyłącznik HVX

się już TERAZ i weź udział w energetycznych. losowaniu PoznajZarejestruj nasze rozwiązania dla zakładów Samsunga 3. udział w losowaniu iPhona 5®! Zarejestruj się jużGalaxy TERAZNote i weź stronę Sereply.com i wprowadź kod Wejdź naWejdź stronęna www.SEreply.com i wprowadź kod 38752p

49878p

©2012 Schneider Electric. All Rights Reserved. Schneider Electric, Telvent, Easergy, and MiCOM are trademarks owned by Schneider Electric Industries SAS or its affiliated companies. All other trademarks are the property of their respective owners. www.schneider-electric.com • 998-5778_GMA-GB_C

Transformator TRICAST

OD REDAKCJI

Spis treści n WYWIAD

Słuszna droga rozwoju...................................................................................6 n WYDARZENIA I INNOWACJE Współpraca dozorów jądrowych Czech i Polski.......................... 11 Polski program jądrowy: umowa wspólników podpisana ... 12 n TECHNOLOGIE, PRODUKTY, INFORMACJE FIRMOWE

Schneider Electric prezentuje profesjonalne rozdzielnice SM6....14 Zmodernizowana konstrukcja zapewniająca większe bezpieczeństwo............................................................................ 14 Bezpieczeństwo eksploatacji stacji elektroenergetycznych sn typu pf-p................................................... 18 Agregaty Caterpillar – moc dla każdego biznesu....................... 24 Wyłączniki próżniowe SN typu W-VACi – niezawodność, bezpieczeństwo i wydajność w kompaktowym wykonaniu..... 26 Oszczędność w cenie................................................................................... 30 Nowoczesna stacja transformatorowa.............................................. 32 Zastosowanie systemów eksperckich do analizy informacji z systemów monitoringu on-line......... 36 Solidność i wielozadaniowość. Nowe koryta kablowe Magic od OBO............................................... 40 zenon Energy Edition – niezawodny nadzór i kontrola dla zakładów energetycznych, sieci dystrybucyjnych i podstacji....42 Danfoss VLT® AutomationDrive.............................................................. 44 Jasno i czytelnie!.............................................................................................. 48 Technologie IHF oraz ULTRASONIC w produktach Steinel........52 PQube®3 - rozproszone monitorowanie i sterowanie jakością zasilania w inteligentnych sieciach elektroenergetycznych........54 Kiedy historia i współczesność się spotykają, czyli słów kilka o OPGW.............................................................................. 56 Wpływ warstwowej struktury na własności elektryczne nadprzewodników wysokotemperaturowych............................. 60 Fluke 500 – by zasilanie awaryjne nie uległo awarii.................. 64 n EKSPLOATACJA I REMONTY Narzędzia Wiha – świat mobilnych jest nam bliski! .................. 66 Nowoczesna technologia w elektronarzędziach Hitachi....... 68 n TARGI ENERGETICS 2014. VII Lubelskie Targi Energetyczne................. 72 n MAGAZYN ENERGETYKI JĄDROWEJ - PROATOM Polski atom w sądzie..................................................................................... 74

Zapraszamy na nasze stoisko na targach ENERGETAB 2014 w dniach 16-18.09.2014 r. hala K, stoisko 25 Wydawca Dom Wydawniczy LIDAAN Sp. z o.o. Adres redakcji 00-241 Warszawa, ul. Długa 44/50 lok. 109 tel./fax: 22 760 31 65 e-mail: redakcja@lidaan.com www.lidaan.com

URZĄDZENIA ENERGETYKI DLA

Prezes Zarządu Andrzej Kołodziejczyk, tel. kom.: 502 548 476, e-mail: andrzej@lidaan.com Dyrektor ds. reklamy i marketingu Dariusz Rjatin, tel. kom.: 600 898 082, e-mail: darek@lidaan.com Zespół redakcyjny i współpracownicy Redaktor naczelny: mgr inż. Marek Bielski, tel. kom.: 500 258 433, e-mail: marek.w.bielski@gmail.com Dr inż. Andrzej Maciej Maciejewski, tel. kom.: 601 991 000, e-mail: andrzej.maciejewski3@neostrada.pl Sekretarz redakcji: mgr Marta Olszewska tel. kom.: 531 266 287, e-mail: marta.is.roxy@gmail.com Dr inż. Wojciech Żurowski, doc. dr Valentin Dimov (Bułgaria), Inż. Armand Kehiaian (Francja), prof. dr hab. inż. Andrzej Krawczyk, prof. dr hab. inż. Krzysztof Krawczyk, dr inż. Jerzy Mukosiej, prof. dr hab. inż. Andrew Nafalski (Australia), prof. dr hab. inż. Andrzej Rusek, prof. dr inż. Wiesław Seruga, prof. dr hab. Jacek Sosnowski, prof. dr hab. inż. Czesław Waszkiewicz, prof. dr hab. inż. Jerzy Ziółko, mgr Anna Bielska Redaktor Techniczny: Robert Lipski, info@studio2000.pl Fotoreporter: Zbigniew Biel Opracowanie graficzne: www.studio2000.pl Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń. Redakcja zastrzega sobie prawo przeprowadzania zmian w tekstach, np. adiustowania lub skracania, a także nieodsyłania materiałów nie zakwalifikowanych do druku. Przedruk, a także publikacja w innej formie, np. elektronicznej w internecie, tylko za zgodą wydawcy i właściciela praw autorskich. Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 7.00 – 18.00. Koszt połączenia wg taryfy operatora.

Współpraca reklamowa: ENERIA.................................................................................................................... I OKŁADKA EATON....................................................................................................................II OKŁADKA OBO BATTERMANN..........................................................................................III OKŁADKA TEKNISKA............................................................................................................ IV OKŁADKA CANTONI.................................................................................................................................. 25 COPA-DATA............................................................................................................................. 43 DANFOSS................................................................................................................................. 45 ELEKTROBUD......................................................................................................................... 31 ELEKTROMONTAŻ LUBLIN................................................................................................ 65 ELEKTROMONTAŻ RZESZÓW.......................................................................................... 47 ELTEK POLSKA...........................................................................................................................5 ENERGETAB............................................................................................................................. 71 ENERGETICS............................................................................................................................ 73 ENERGOELEKTRONIKA.PL................................................................................................. 55 ENERGOPROJEKT................................................................................................................. 51 HITACHI.................................................................................................................................... 69 INSTYTUT ENERGETYKI...................................................................................................... 13 LANGE ŁUKASZUK................................................................................................................ 53 OLMEX...................................................................................................................................... 11 ORMAZABAL.......................................................................................................................... 17 PARTEX...................................................................................................................................... 49 PFISTERER................................................................................................................................ 59 POLTRADE............................................................................................................................... 55 SCHNEIDER ELECTRIC............................................................................................................3 SIBA............................................................................................................................................ 63 TAURUS-TECHNIC....................................................................................................................9 WILK........................................................................................................................................... 29 ZREW-TRANSFORMATORY........................................................................................ 34, 35 ZUT ENERGOAUDYT............................................................................................................ 39

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

WYWIAD

Słuszna droga rozwoju Taurus-Technic Sp. z o.o. działa na polskim rynku już od ponad dwudziestu lat. Jak z tej perspektywy ocenia Pan początki firmy i obraną drogę rozwoju? Czy potrafiłby Pan wskazać węzłowe, przełomowe momenty w historii Spółki? Patrząc z perspektywy czasu, początki naszej działalności były bardzo skromne w porównaniu do sytuacji obecnej. Podobnie jak w przypadku Microsoft, nasza siła rodziła się w przysłowiowym przydomowym garażu. Po ponad dwudziestu latach istnienia firmy zdecydowanie stwierdzam, iż obrana droga rozwoju była i jest jak najbardziej słuszna. Świadczy o tym nie tylko stały wzrost gospodarczy mojego przedsiębiorstwa, wyróżnienia i rekomendacje ale i liczne inwestycje w nowoczesny park maszynowy, zasoby ludzkie oraz nowoczesne technologie. Kluczowym i poniekąd historycznym wydarzeniem z życia Taurus-Technic Sp. z o.o. było podpisanie umowy o współpracy z firmą Nokian Capacitors z Finlandii oraz ZEZ Silko z Czech. Współpraca ta trwa nieprzerwanie od prawie 20 lat. Poprzez współpracę ze światowym potentatem, jakim jest fiński producent, możemy oferować naszym Klientom nowoczesne produkty i technologie w najwyższej możliwej jakości. Czeski producent za pośrednictwem Taurus-Technic Sp. z o.o. oferuje na polskim rynku produkty równie wysokiej jakości po bardzo atrakcyjnych cenach. Oprócz tradycyjnych produktów służących do kompensacji mocy biernej, proponuje bardzo szeroką gamę kondensatorów specjalnych (średniej częstotliwości, kondensatory trakcyjne, kondensatory dedykowane dla elektroniki itp.) Kolejnym istotnym punktem w naszej historii było nawiązanie bliskiej współpracy z firmą Siemens. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom naszych Klientów i jednocześnie chcąc wzbogacić swoją ofertę, wraz z moim wspólnikiem, Panem Arkadiuszem Affeldtem podjęliśmy decyzję o zacieśnieniu kooperacji z niemieckim producentem. Po fazie przygotowań naszej firmy oraz cyklu negocjacji i wspólnych ustaleń w roku 2003 podpisaliśmy umowę licencyjną umożliwiającą nam zabudowę systemowych

rozdzielnic niskiego napięcia typu Sivacon 8PT. Poprzez ciągłe udoskonalanie system ten na przestrzeni lat ulegał modyfikacjom. Dziś to Sivacon S-8. Wysoka jakość świadczonych i realizowanych przez nas projektów przekładająca się na zadowolenie Klienta przyczyniła się do rozszerzenia w roku 2008 powyższej umowy o produkcję konstrukcji oraz obudów. Tym samym atrakcyjność naszej oferty jeszcze wzrosła.

Pańska firma zajmuje ważne miejsce w branży dostawców produktów i rozwiązań w zakresie kompensacji mocy biernej. Oferujcie również kompleksowe usługi z tym związane – od pomiarów i doboru urządzeń aż do

montażu i serwisowania. Czy to właśnie ta wszechstronność odróżnia Was od konkurencji, czy też o Waszej pozycji w tym sektorze decyduje coś jeszcze? Naturalnie pełny zakres oferty w zakresie kompensacji mocy biernej pozwolił nam umocnić się na czołowej pozycji w kraju. Nasza oferta zaczyna się na pomiarach i analizach sieci oraz doborze urządzeń. Przebiega poprzez produkcję, dostawę, montaż i uruchomienie wraz ze szkoleniem personelu obsługującego urządzenie, a kończy się na serwisie gwarancyjnym i pogwarancyjnym. Dodatkowo, we współpracy z wyspecjalizowanymi firmami, świadczymy również usługę utylizacji zużytych kondensatorów.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

WYWIAD Ta wszechstronność wyróżnia nas spośród konkurencji i jest niewątpliwie naszym dużym atutem. Jest także bardzo korzystna z punktu widzenia Zamawiającego. Realizuje on swój projekt kompleksowo u jednego dostawcy. Wszechstronności ta nie jest jednak elementem najważniejszym. Bogata oferta źle zarządzanego i zbiurokratyzowanego przedsiębiorstwa jest nieużyteczna dla Klienta bądź trudna do skonsumowania. W mojej firmie staram się tworzyć przyjazne warunki pracy, panuje sympatyczna, wręcz rodzinna atmosfera pomiędzy poszczególnymi pracownikami czy też działami firmy. Ma to niewątpliwie bardzo duży wpływ na komunikację wewnętrzną, która z kolei przekłada się na szybkość podejmowania kluczowych z punktu widzenia Klienta decyzji. Struktura firmy jest na tyle prosta, że pozwala błyskawicznie reagować na potrzeby i indywidualne życzenia Zamawiające-

Patrząc na długość współpracy Taurus-Technic Sp. z o.o. z Nokian Capacitors oraz ZEZ Silko nie ma wątpliwości, że układa się ona wzorowo. Oczywiście życzeniem każdego dostawcy czy Licencjonowanego Partnera jest sprzedaż jak największej ilości produktów znajdujących się w ofercie. Tak samo jest i w tym przypadku. Można zatem postawić tezę, że ten prosty mechanizm motywuje nas do działania, aby zmierzać właśnie w tym kierunku. Dążymy zatem do permanentnego zwiększania sprzedaży i ciągłego zadowolenia coraz szerszej rzeszy nabywców czy to produktów firmy ZEZ Silko, czy też Nokian Capacitors. Tak więc oczekiwania naszych zagranicznych partnerów wpływają na nas jak najbardziej pozytywnie. Jeżeli zaś pyta Pani o postrzeganie mechanizmów rządzących rynkiem krajowym i rynkiem zagranicznym, to pozwoli Pani, że w tym momencie zrezygnuję z głębszej analizy…. Ten temat to osobne, rozległe zagadnienie mogące

go. Jest jednocześnie na tyle rozbudowana, iż pozwala na realizację skomplikowanych projektów bardzo wymagających kontrahentów.

być dobrym materiałem do napisania kolejnego artykułu. Tam funkcjonowanie rynku i prowadzenie biznesu wydaje się być dużo, dużo łatwiejsze…

Taurus-Technic jest jedynym oficjalnym przedstawicielem światowego potentata w zakresie kompensacji - firmy Nokian Capacitors z Finlandii oraz firmy ZEZ Silko z Czech. Jak przebiega ta współpraca i jak oczekiwania zagranicznych partnerów wpływają na sposób funkcjonowania Taurus-Technic oraz postrzeganie przez Was mechanizmów, jakie rządzą krajowym rynkiem – także na tle zagranicznych?

W ofercie Taurus-Technic Sp. z o.o. znajduje się całe spektrum baterii kondensatorów niskiego i średniego napięcia. Czy któryś z tej bogatej gamy produktów uznać można za szczególnie wart uwagi? Czy też za największą zaletę poczytać należy właśnie wspomnianą różnorodność oferty? Zasada funkcjonowania baterii kondensatorów to podstawowe zagadnienia elektrotechniki. Dużo w tym zakresie już poczyniono. Analizując rynek, zarówno

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

krajowy jak i zagraniczny, dostrzegamy wzajemne podobieństwa w zakresie budowy urządzeń czy też ich sterowania. Nas wyróżnia dbanie o najwyższą jakość oferowanych urządzeń w każdym, nawet najmniejszym szczególe. Jak Pani wie, właśnie w tych szczegółach tkwi przysłowiowy diabeł. To właśnie ta dbałość o jakość produkcji, jak i stosowanych przez nas elementów, rygorystyczne podejście do kontroli jakości każdego etapu zapewnia długą, często kilkunastoletnią, bezawaryjną pracę dostarczanych przez nas urządzeń. Dbałość o szczegóły oraz wspomniana wcześniej elastyczność w stosunku do Klienta jest największą zaletą naszej firmy i korzyścią z jego punktu widzenia. To aspekt, który zdecydowanie i pozytywnie wyróżnia nas na tle coraz szerzej rozwijającej się konkurencji.

Czy w dziedzinie kompensacji mocy biernej możemy jeszcze mówić o jakichkolwiek znaczących innowacjach, które wpływać mogą na to, jak wygląda ograniczanie strat w poborze prądu? Czy TaurusTechnic ma w tym obszarze jakieś istotne doświadczenia i zdobycze? Cofając się do początku naszej działalności zdecydowanie możemy mówić o znaczących innowacjach. Pomijając aspekt jakości stosowanych głównych podzespołów, takich jak elementy łączeniowe, kondensatory, ogromne znaczenie ma elektronika. Innowacje, które poczyniono w zakresie budowy nowoczesnych sterowników i kontrolerów pracy urządzenia zdecydowanie wpływają na pracę i jakość produkowanych przez nas baterii kondensatorów. Stosowane przez nas regulatory mocy biernej mogą inteligentnie i szybko reagować na zamiany parametrów sieci, zapewniając optymalną i bezpieczną pracę baterii kondensatorów. Łączniki tyrystorowe (również jako element elektroniki) poza szybkością działania eliminują niekorzystne zjawiska powstające podczas załączania elementów o charakterze pojemnościowym do sieci elektroenergetycznej. Niewątpliwie równie dużą zasługę w zakresie poprawy jakości energii ma coraz częstsze stosowanie filtrów aktywnych oraz stale zwiększająca się świadomość naszych Klientów w zakresie istnienia i znaczenia wyższych harmonicznych. To one przyczyniają się do pogorszenia jakości energii elek-

WYWIAD trycznej, a co za tym idzie, zwiększania poboru prądu. Dodatkowo zdecydowanie zwiększyła się jakość urządzeń pomiarowych, którymi dokonujemy analizy sieci. Ich bardzo wysoka klasa dokładności pozwala nam z jeszcze większą precyzją oraz pewnością dobrać urządzenie dopasowane do potrzeb Klienta. Istotne doświadczenia i zdobycze w tym zakresie zdobywamy od początku istnienia firmy Taurus-Technic Sp. z o.o.

Jak wiadomo, niewłaściwy dobór dławika lub zastosowanie niewłaściwego układu połączeń może powodować pogorszenie warunków pracy baterii, a tym samym skrócenie ich żywotności lub poważne uszkodzenie. Czy prowadzone przez Pana firmę doradztwo techniczne wskazuje, że klienci potrzebują w tym względzie fachowego wsparcia i konsultacji dotyczących obsługi oferowanego przez Was sprzętu? Dla naszych Klientów istniejemy nie tylko po to, aby sprzedawać im gotowe wyroby, ale przede wszystkim po to, aby doradzać im w doborze i zastosowaniu rozwiązań optymalnych zarówno pod względem technicznym, jak i ekonomicznym. Ich wieloletnie zadowolenie, długoletnia i bezawaryjna praca dostarczanych urządzeń to dla nas priorytet. Często zwracają się do nas osoby zupełnie nie związane z branżą, nie posiadające wiedzy technicznej dotyczącej poprawy współczynnika mocy, czy też obniżenia kosztów utrzymania swojej firmy. To właśnie dla nich właściwe konsultacje i wsparcie z naszej strony jest szczególnie ważne. Profesjonalna firma powinna oferować profesjonalne i fachowe doradztwo. To właśnie od wielu lat czynimy.

Ważnym obszarem działalności Taurus-Technic jest również dobór, projektowanie, produkcja i montaż rozdzielnic średniego i wysokiego napięcia – proszę powiedzieć, jakie największe wyzwania napotykacie w tej dziedzinie? Głównym wyzwaniem w dziedzinie SN jest dopasowanie urządzenia do panujących warunków środowiskowych – mam tu na myśli wymiary. Często Klien-

ci wymagają „upakowania” dużej ilości aparatury na małej przestrzeni. Niestety wyższy poziom napięć wymusza stosowanie innych odległości izolacyjnych, co musi pociągać za sobą właściwe gabaryty urządzenia. Nasza wiedza, bogate doświadczenie załogi oraz własny wydział konstrukcyjny pozwalają nam skutecznie radzić sobie także i z tym wymogiem naszych Klientów. Przy tej okazji muszę jeszcze dodać, iż w przypadku urządzeń elektrotechnicznych miniaturyzacja nie zawsze jest tak wskazana, jak w przypadku innych dziedzin naszego życia.

Czy któryś z produktów oferowanych przez Was w zakresie rozdziału energii uznać można za za flagowy lub po prostu szczególnie ważny?

rozdzieleni oraz niewątpliwie zdecydowaną poprawę kultury pracy i bezpieczeństwa personelu obsługującego. To ogólnoświatowa tendencja, którą również stosuję w swojej firmie. Chodzi o to, aby dostarczyć Klientowi maksimum niezawodności, komfortu i bezpieczeństwa.

Taurus-Technic w zakresie rozdziału energii oferuje również produkty światowego potentata, marki Siemens. Co, jako licencjonowany partner tej firmy, uznałby Pan za wyróżnik proponowanych przez nią rozwiązań w tym zakresie? Wyróżnik marki Siemens to przede wszystkim aspekty, o których wspomniałem powyżej. Istotnym elementem oferowanych przez nas rozwiązań

Zachęcam gorąco do zapoznania się z najnowszą ofertą rozdzielnic niskiego napięcia typu Sivacon S8. Zakres średnich napięć to z kolei rozdzielnice 8DJH (izolacja gazowa), Simosec (izolacja powietrzna) oraz silnoprądowa rozdzielnica typu NXPLUS C, przeznaczona do ekstremalnie trudnych warunków przemysłowych. Wszystkie te produkty znajdziecie Państwo w ofercie firmy Taurus-Technic Sp. z o.o.

Czy może Pan wskazać jakieś znaczące, ogólne tendencje w zakresie rozwoju i udoskonalania systemów rozdziału energii? Zdecydowanie sugerujemy stosowanie rozwiązań systemowych, które mają na celu zwiększenie efektywności pracy

niemieckiego producenta jest bardzo szeroka gama posiadanych atestów, certyfikatów itp. Nie ma elementu zabudowanego w rozdzielni, który nie byłby przebadany. Rozdzielnica SIVACON S8 posiada pełne badania typu TTA oraz – mimo iż nowa norma zacznie obowiązywać dopiero od 1 listopada 2014 roku – już dzisiaj rozdzielnica SIVACON S8 spełnia wszystkie wymagania, które stawiane są rozdzielnicom nn w nowej normie. Certyfikowane są również bardzo newralgiczne elementy całego systemu, jak np. punkt łączenia głowicy zasilającej z szynoprzewodem zasilającym. Niewielu producentów może się tym pochwalić. Z reguły w przypadku awarii występującej właśnie w tym newralgicznym punkcie przyłączenia Klient ma duży problem. Producent rozdziel-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

Zapraszamy na nasze stoisko na targach ENERGETAB Pawilon J / stoisko 35

WYWIAD ni obarcza odpowiedzialnością producenta szynoprzewodu i vice-versa. Dzięki temu, że stosujemy proponowane przez moją firmę rozwiązania systemowe, problem ten nie występuje. To niewątpliwie istotny z punktu widzenia Nabywcy aspekt. Ogólnie budowane przez nas rozdzielnice posiadają tak wiele pozytywnych wyróżników, że na zagadnienie to można by poświęcić kolejny artykuł.

Czy polscy klienci chętniej wybierają rodzime, czy zagraniczne produkty i rozwiązania w dziedzinie rozdziału energii?

Upodobania Klientów są bardzo różne i indywidualne. Uzależnione są od wielu czynników, a co istotne, nie zawsze głównym kryterium wyboru jest cena. Polscy Klienci cenią sobie światową jakość w konkurencyjnej cenie. Uważam

termowizyjnych i utylizacyjnych. Jak ocenia Pan stan infrastruktury energetycznej i poziom świadomości ekologicznej Waszych klientów oraz użytkowników sieci? Czy pod tym względem poszczególne rejony naszego kraju różnią się od siebie? Cieszy fakt, że zarówno świadomość ekologiczna naszych Klientów, jak i producentów oferowanych urządzeń jest bardzo wysoka. Co istotne, ta świadomość zdecydowanie wzrasta. Kluczowe znaczenie miało Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 24.06.2002 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska oraz wykorzystywania i oczyszczania insta-

logię, chociażby poprzez zmniejszenie emisji CO2. Naturalnie nasz kraj jak każdy inny dzieli się na obszary bardziej i mniej dofinansowane, bardziej i mniej uprzemysłowione. Przekłada się to zatem w sposób znaczący na stan infrastruktury w zależności od regionów. Inne inwestycje prowadzi się w regionach silnie zurbanizowanych, a inne na obszarach, gdzie przemysł nie ma aż tak dużego wpływu na życie danego obszaru.

Zechce Pan zdradzić, jakie są – najbliższe i długofalowe – plany rozwoju zarządzanej przez Pana Spółki? W najbliższej przyszłości planujemy zmianę siedziby naszej firmy. Zwiększymy powierzchnię biurową i produkcyjną. Planowane są także inwestycje wewnątrz przedsiębiorstwa. Poprzez zwiększenie komfortu pracy moich współpracowników planujemy jeszcze bardziej zwiększyć swoją konkurencyjność i stać się jeszcze bardziej atrakcyjnym partnerem dla naszych Klientów. Dodatkowo, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom naszym klientom zamierzamy wprowadzić kilka innowacyjnych produktów…

Czy chciałby Pan coś dodać na koniec naszego spotkania?

zatem, że niemiecka solidność produktów połączona z najwyższą jakością, jakie oferuje nasza firma to strzał w dziesiątkę. Klient otrzymuje właśnie ten światowy poziom jakości, zostawiając jednocześnie pieniądze w swoim kraju. Pozwolę sobie przypomnieć, że Taurus-Technic Sp. z o.o. to w stu procentach Polska firma i polski kapitał. Tutaj pracujemy, realizujemy swoje projekty, tutaj płacimy podatki. Mówiąc inaczej, wspieramy nasz, polski rynek i naszą krajową gospodarkę. Być może Pani zauważyła, że tendencje w tym względzie bywają różne.

Pańska Spółka świadczy szeroki zakres usług w dziedzinie pomiarów i analiz sieci, pomiarów

lacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska. Mowa tu o urządzeniach zawierających polichlorowane bifenyle, czyli powszechnie znane PCB. O ile trzeba szczerze przyznać, iż nie wszyscy użytkownicy urządzeń starego typu wywiązali się z utylizacji w wyznaczonym terminie (do 30.06.2010 r.), o tyle ich świadomość w zakresie ewentualnych konsekwencji jest bardzo wysoka. Ze świadomością ekologiczną idą w parze nakłady na poprawę stanu infrastruktury oraz inwestowanie w nowoczesne, ekologiczne źródła energii (np. farmy wiatrowe, solarne). Poprawa tego stanu rzeczy przekłada się na niższe koszty przesyłu energii elektrycznej oraz na zwiększenie jej jakości. Obydwa te aspekty korzystnie wpływają na eko-

Na koniec dodam, że firma to przede wszystkim ludzie, którzy ją tworzą oraz Klienci, którzy pozwalają nam istnieć na rynku. Atmosfera pomiędzy Współpracownikami, zarządem oraz naszymi Kontrahentami to nasze najwyższe dobro. To element, który należy permanentnie udoskonalać, aby zapobiegać powstawianiu jakichkolwiek słabości. Przy okazji naszej rozmowy chciałbym na łamach Waszego Magazynu podziękować wszystkim swoim Pracownikom za wkład, jaki wnoszą w rozwój mojej firmy. Wszystkim naszym Klientom serdecznie dziękuję za dotychczasową współpracę. Serdecznie zapraszam do jej dalszej kontynuacji także w przyszłości. Osobiście dołożę wszelkich starań, abyście byli Państwo jeszcze bardziej zadowoleni z naszych produktów. Dziękuję za rozmowę. n Sławomir Trzybiński, Dyrektor Handlowy, właściciel, współzałożyciel Taurus-Technic Sp. z o.o.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

WYDARZENIA I INNOWACJE

Współpraca dozorów jądrowych Czech i Polski

dniach10 i 11 lipca br. w siedzibie PAA odbyło się kolejne już robocze spotkanie pomiędzy reprezentantami PAA i SUJB (dozoru jądrowego Republiki Czeskiej). Tematem spotkania było bezpieczeństwo jądrowe, rozwiązania legislacyjne, systemy zarządzania oraz perspektywy dalszej współpracy. W skład delegacji czeskiej weszli Wiceprzewodniczący SUJB ds. zarządzania i wsparcia technicznego Peter Krs. oraz Dyrektor ds. bezpieczeństwa jądrowego Jan Štuller. Stronie polskiej przewodniczył Prezes PAA Janusz Włodarski. Głównymi tematami rozmów był trwający w Republice Czeskiej proces wydawania zezwolenia lokalizacyjnego dla elektrowni jądrowej Temelin 3 i 4 oraz przygotowania do wdrożenia zintegrowanego systemu zarządzania w czeskim dozorze jądrowym. PAA zaprezentowała własne przygotowania do pełnienia roli dozoru jądrowego według Programu Polskiej Energetyki Jądrowej.

Wymieniono informacje o aktualnie obowiązujących przepisach w obszarze bezpieczeństwa jądrowego w Polsce i Republice Czeskiej, doświadczeniach i wnioskach z przeprowadzonych w obu dozorach misjach IRRS (Integrated Regulatory Review Service – pl. Zintegrowany Przegląd Dozoru Jądrowego) i realizowanych programach szkoleniowych personelu dozorowego. Uzgodniono możliwość organizacji tzw. szkoleń stanowiskowych dla inspektorów PAA w czeskim dozorze (tzw. on the job training). Takie szkolenia będą mogły się rozpocząć od 2015 roku. Strony zgodziły się też na współpracę ekspercką w wybranych obszarach. PAA będzie korzystać z czeskich doświadczeń w identyfikacji niezbędnych zasobów do realizacji procesów wydawania zezwoleń dla obiektów energetyki jądrowej. Czeski dozór jądrowy nadzoruje aktualnie dwie elektrownie jądrowe działające w tym kraju – w Temelinie i Dukovanach. Wg najnowszych informacji Czesi chcą

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2014

Prezes PAA Janusz Włodarski i Peter Krs z SUJB.

Fot. PAA

w swoim kraju wybudować dwa nowe bloki jądrowe - jeden w Temelinie oraz jeden w Dukovanach. Zamiast wcześniej planowanych dwóch nowych bloków zlokalizowanych tylko w Temelinie. Wg analityków czeskich taka koncepcja będzie tańsza z uwagi na lepsze wykorzystanie już posiadanego zaplecza infrastrukturalnego obu elektrowni oraz zmniejszy koszty przesyłu energii elektrycznej. Spotkania ekspertów dozoru jądrowego z obu krajów odbywają się w ramach Umowy pomiędzy Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Czeskiej o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej oraz o wymianie informacji na temat pokojowego wykorzystania energii jądrowej, bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej. (ab/mb) n

WYDARZENIA I INNOWACJE

Polski program jądrowy: umowa wspólników podpisana ENEA, KGHM Polska Miedź oraz TAURON Polska Energia odkupią od PGE Polskiej Grupy Energetycznej po 10 proc. (łącznie 30 proc.) udziałów w spółce PGE EJ 1, odpowiedzialnej za przygotowanie i wybudowanie pierwszej polskiej elektrowni jądrowej o mocy ok. 3000 MW.

odpisana 3 września 2014 r. umowa wspólników zobowiązuje strony do wspólnego, proporcjonalnie do posiadanych udziałów, sfinansowania działań związanych z realizacją inwestycji przypadających na okres trzech kolejnych lat. Partnerzy przewidują, że łączne koszty z tego tytułu wyniosą ok. 1 mld zł. W tym czasie planowany jest w szczególności wybór partnera strategicznego, dostawcy technologii, wykonawcy elektrowni jądrowej w formule „pod klucz” (tzw. EPC - engineering, procurement, construction), dostawcy paliwa jądrowego oraz pozyskanie finansowania projektu. W tym celu przeprowadzone zostanie postępowanie zintegrowane, które połączy w jednym przetargu kluczowe elementy projektu jądrowego. Obecnie prowadzone są przygotowania w głównych obszarach, które umożliwią uruchomienie takiego postępowania na początku przyszłego roku. Uzgadniane są m.in. kwestie trybu jego prowadzenia oraz finalizowane jest podpisanie umowy z inżynierem kontraktu, który będzie wspierał spółkę w postępowaniu oraz w całym cyklu inwestycyjnym. Program jądrowy, który dotąd realizowała PGE Polska Grupa Energetyczna, ma od dziś charakter narodowy. Współpraca czterech spółek zwiększa możliwość budowy elektrowni atomowej w Polsce – mówi Zdzisław Gawlik, wiceminister skarbu państwa. Energetyka jądrowa jest jednym ze strategicznych kierunków rozwojowych PGE Polskiej Grupy Energetycznej. Do najważniejszych atutów tej technologii należą praktycznie zerowa emisyjność CO2, relatywnie niski w stosunku do innych technologii udział paliwa w kosztach wytwarzania i równie niska wrażliwość na ewentualne zmiany cen tego paliwa – mówi Marek Woszczyk, prezes zarządu PGE Polskiej Grupy Energetycznej.

Grupa Kapitałowa PGE pozostaje liderem programu jądrowego, a spółka PGE EJ 1 ma w przyszłości pełnić funkcję operatora elektrowni. Organizacyjne i kompetencyjne przygotowanie PGE EJ 1 do tej roli, tj. podmiotu odpowiedzialnego za jej bezpieczną i efektywną eksploatację, również jest celem umowy wspólników. Warunkiem nabycia udziałów w PGE EJ 1 przez krajowych partnerów biznesowych jest uzyskanie zgody na koncentrację od Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Wniosek w tej sprawie został złożony 1 sierpnia 2014 r. Partnerzy oczekują, że stanowisko urzędu powinno być znane jeszcze w tym roku. Decyzja o ich dalszym zaangażowaniu w projekt budowy pierwszej elektrowni jądrowej, spodziewana w 2017 r., będzie wynikała m.in. z analizy otoczenia makroekonomicznego, kształtu polityki energetyczno-klimatycznej oraz mechanizmów regulacyjnych, zapewniających ekonomiczną przewidywalność inwestycji. Dla KGHM udział w projekcie to szansa wejścia w jeden z najatrakcyjniejszych sektorów, nie skorelowanych z koniunkturą na rynku metali oraz możliwość zabezpieczenia stabilności dostaw i cen energii elektrycznej na potrzeby działalności operacyjnej. Dla spółek energetycznych to sposób na pozyskanie alternatywnego, bezemisyjnego źródła energii elektrycznej i dywersyfikację portfela wytwórczego. Przede wszystkim chodzi jednak o możliwość zapewnienia w przyszłości bezpiecznych dostaw energii elektrycznej dla polskich firm i gospodarstw domowych – mówi Zdzisław Gawlik, wiceminister skarbu państwa. Energetyka jądrowa, źródło stabilnej i bezpiecznej energii elektrycznej, w długim terminie umocni pozycję PGE Polskiej Grupy Energetycznej, jako lidera nie tylko w segmencie wytwarzania, ale jako dostawcy bezpie-

czeństwa energetycznego – mówi Marek Woszczyk, prezes PGE Polskiej Grupy Energetycznej. Projekt budowy pierwszej polskiej elektrowni jądrowej jest ogromną szansą nie tylko dla nas, firm biorących w nim udział, ale dla całej polskiej energetyki. W tej chwili strategia Grupy ENEA przewiduje wydatki na przygotowanie do realizacji, czyli do momentu zakończenia postępowania zintegrowanego. Wszyscy mamy jednak świadomość, że kluczowym elementem powodzenia będzie racjonalne wsparcie ze strony państwa, chociażby w postaci mechanizmu rynku mocy – mówi Krzysztof Zamasz, prezes zarządu ENEA. Nasz udział w tym projekcie jest szansą na długoterminowe zabezpieczenie dostaw energii elektrycznej dla działalności podstawowej KGHM po przewidywalnej cenie i tym samym uniezależnienie się od zakupów rynkowych. Ponadto, projekt ten stanowi zabezpieczenie przed restrykcyjnymi celami polityki klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej. Co więcej, mamy świadomość, że uruchomienie elektrowni atomowej może być szansą na rozwój polskiej gospodarki – mówi Herbert Wirth, prezes KGHM Polska Miedź. Za kilkanaście lat kilkaset megawatów w portfelu wytwórczym Grupy TAURON pochodzić ma z energii atomowej. Wynika to z naszej strategii korporacyjnej zakładającej uruchomienie nowych mocy w najbardziej efektywnych technologiach. W tej chwili dywersyfikujemy paliwa, realizując inwestycje węglowe, gazowe oraz w oparciu o OZE. Projekt atomowy pozwoli nam m.in. na zwiększenie procentowego udziału technologii bezemisyjnych w Grupie. Od początku byliśmy zwolennikami realizacji pierwszego projektu jądrowego w obecnej formule, tj. przy zaangażowaniu kluczowych polskich podmiotów – mówi Dariusz Lubera, prezes zarządu TAURON Polska Energia. n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 4/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Zabezpieczenie Micom

Wyłącznik HVX

Transformator TRICAST

Poznaj nasze rozwiązania dla zakładów energetycznych. Zarejestruj się już TERAZ i weź udział w losowaniu iPhona 5®! Wejdź na stronę www.SEreply.com i wprowadź kod 38752p

Schneider Electric prezentuje profesjonalne rozdzielnice SM6

Zmodernizowana konstrukcja zapewniająca większe bezpieczeństwo Reklama na Energetab 205x295.indd 1

2013-08-09 11:42:30

Doświadczenie Schneider Electric w zakresie średnich napięć to ponad 40 lat produkcji rozdzielnic prefabrykowanych i ponad 30 lat rozwoju techniki łączeniowej bazującej na sześciofluorku siarki (SF6). To również ponad 1 100 000 pól rozdzielnicy SM6 zainstalowany na całym świecie. Doświadczenie to pozwala nam dzisiaj zaprezentować nową konstrukcję rozdzielnicy SM6, opartą o zmodernizowane obudowy, odporne na działanie łuku wewnętrznego. Wszystko po to aby jeszcze bardziej poprawić bezpieczeństwo naszych klientów, eksploatujących urządzenia Schneider Electric.

odułowa rozdzielnica SM6 zawiera ujednolicony zestaw jednostek funkcyjnych w izolacji powietrznej wyposażonych w aparaturę łączeniową w izolacji SF6 lub próżniowej. Zestawiając różnorodne funkcje rozdzielnicy, zyskujemy możliwość realizacji dowolnej aplikacji SN dla napięć do 24 kV.

Kompleksowe rozwiązanie

Najnowsza konstrukcja rozdzielnicy SM6 została zaprojektowana przy wykorzystaniu wieloletnich doświadczeń firmy Schneider Electric. Rozdzielnica zawiera w sobie szereg najnowszych i najlepszych rozwiązań w celu zapewnienia ciągłości pracy i bezpieczeństwa obsługi.

SM6 to:

rozdzielnica o szerokich możliwościach: yy kompletna oferta dla aktualnych i przyszłych potrzeb, yy rozwiązanie zapewniające rozbudowę istniejącej instalacji, yy Katalog funkcji dla dowolnej aplikacji użytkownika, yy Produkt spełniający wymagania norm, yy Opcje dla zdalnego sterowania i monitoringu instalacji użytkownika. rozdzielnica optymalna yy minimalne wymiary ze zredukowaną szerokością pól, yy racjonalna przestrzeń wymagana dla zabudowy rozdzielnicy, yy zredukowane koszty robót budowlano-montażowych,

Pole wyłącznikowe DM1-A rozdzielnicy SM6

yy łatwa integracja z prefabrykowanymi stacjami transformatorowymi, do których SM6 jest yy szczególnie przystosowana. rozdzielnica o zminimalizowanych czynnościach obsługowych yy elementy aktywne (wyłacznik, rozłacznik z uziemnikiem) są szczelnie zamknięte w obudowach na cały okres uzytkowania, yy napędy łaczników wymagają minimalnych zabiegów konserwacyjnych w normalnych warunkach eksploatacyjnych, yy podwyższona wytrzymałość elektryczna w trakcie łączeń.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE rozdzielnica łatwa do uruchomienia yy zredukowane wymiary i ciężar, yy rozwiązanie przystosowane do przyłączy kablowych, yy proste i łatwe w montażu szyny zbiorcze. rozdzielnica łatwa i bezpieczna w eksploatacji yy trójpozycyjny rozłączniko-uziemnik uniemożliwiający błędne operacje łączeniowe, yy uziemnik o pełnej zdolności załączania na zwarcie, yy niezawodne odwzorowanie stanu łączników przez mechaniczne wskaźniki położenia, yy przedziały aparatowe i kablowe odporne na łuk wewnętrzny, yy czytelna animowana synoptyka, yy jedna, wspólna dźwignia manewrowa z funkcją „anty-refleks” yy celki wieloprzedziałowe.

SM6: rozdzielnica przystosowana do zdalnego sterowania

Aparatura w SM6 została idealnie dobrana z punktu widzenia możliwości zdalnego sterowania. Wyposażenie aparatów w napędy silnikowe jest możliwe w trakcie instalowania lub podczas eksploatacji. Umożliwia to współdziałanie z układem zdalnego sterowania Easergy T200, dzięki któremu rozdzielnica może być sterowana z dowolnego systemu sterowania i nadzoru.

Rozdzielnice SM6 są również przystosowane do instalowania urządzeń pomiarowych, dzięki którym mogą współpracować z dowolnym systemem monitoringu i sterowania. Zarówno przekaźniki zabezpieczeniowe, analizatory parametrów sieci, wskaźniki przepływu prądu zwarciowego oraz mierniki zapewniają wymianę danych po protokole MODBUS i mogą być integrowane w duże systemy monitoringu dzięki specjalistycznemu oprogramowaniu tj. ION Eneterprise lub PACIS. Wszystkie te produkty i rozwiązania znajdują się w szerokiej ofercie handlowej firmy Schneider Electric.

Przemyślana konstrukcja: yy przedziałowa budowa pól. Zaawansowana technologia: yy elektrotechniczna - modelowanie rozkładu pól elektrycznych, yy mechaniczna - części produkowane przy użyciu systemów CAD. Użycie niezawodnych komponentów: yy odpowiedni dobór materiałów, yy uziemnik ze zdolnością załączania na zwarcie. Urządzenia poprawiające bezpieczeństwo użytkowania: yy wskaźniki obecności napięcia na panelu przednim, yy niezawodne blokady wewnętrzne w polu, yy blokady mechaniczne kluczykowe lub na kłódkę.

Schneider Electric proponuje w rozdzielnicy SM6 gotowe rozwiązania systemu zabezpieczeń, kontroli i sterowania. W celu zapewnienia odpowiedniego poziomu zabezpieczenia aparatów i urządzeń średniego napięcia, rozdzielnica SM6 może być wyposażona w następujące przekaźniki zabezpieczeniowe produkcji Schneider Electric: yy wielofunkcyjne zabezpieczenia typu Sepam lub MICOM posiadające niezbędne funkcje zabezpieczeniowe oraz zapewniające pomiary i diagnostykę, yy autonomiczne przekaźniki zabezpieczeniowy z serii VIP. Przekaźniki te zabezpieczające instalację, zapewniając ciągłość zasilania i redukując przerwy w dostawie energii.

Czynniki, dzięki którym rozdzielnica SM6 oferuje wysoki poziom bezpieczeństwa to:

Warianty wykonania rozdzielnicy SM6 Blok zdalnego sterowania i nadzoru T200I

Bezpieczeństwo osób. Ochrona przed skutkami łuku elektrycznego

Rozdzielnica SM6 pomyślnie przeszła badania łukoochonności zgodnie z normą PN-EN 62271-200 dla wszystkich wersji wykonania. Użyte materiały odpowiadają rygorom narzuconym podczas projektowania SM6. Obudowa doskonale ogranicza termiczne i mechaniczne efekty powstałego łuku. Osoba obsługująca rozdzielnicę lub będąca w pobliżu rozdzielnicy w czasie powstania łuku elektrycznego nie jest narażona na jego groźne efekty. Celem zwiększenia bezpieczeństwa obsługi w SM6 zastosowano wszelkie możliwe metody ograniczenia skutków łuku elektrycznego: yy systemy rozpraszania, które kierują gazy w górę lub w dół rozdzielnicy uniemożliwiając powstanie zbyt dużego nadciśnienia w którymkolwiek z przedziałów, yy nakierowanie i wylot gorących gazów na zewnątrz pomieszczenia rozdzielnicy, do miejsc bezpiecznych dla ludzi, yy dobór niepalnych materiałów wyposażenia, yy wzmocnienie osłon.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

Nowa wersja rozdzielnicy SM6 wykonywana jest w dwóch klasach łukoochronności IAC: A-FL i A-FLR. (litera F oznacza dostęp z przodu, L – z obu boków, zaś R z tyłu obudowy) 1) A-FL - ochrona przed skutkami łuku elektrycznego z trzech stron przy prądach zwarciowych 12,5 kA 1 s i 16 kA 1 s Rozdzielnica SM6 jest ustawiona przy ścianie, wówczas dostęp do jej tylnej części jest niemożliwy i ochrona przed wewnętrznym łukiem elektrycznym z trzech stron jest wystarczająca. Możliwe jest skierowanie wydmuchu gazu w górę lub w dół. 2) A-FLR - ochrona przed skutkami łuku elektrycznego z czterech stron przy prądach zwarciowych 16 kA 1 s i 20 kA 1 s Dla rozdzielnicy SM6 instalowanej jako wolnostojąca ochrona przed łukiem elektrycznym z czterech stron jest niezbędna, by chronić osoby z obsługi poruszające się wokół rozdzielnicy. Biorąc pod uwagę powyższe założenia dostępne są następujące wykonania rozdzielnicy: yy 12,5 kA 1 s, IAC: A-FL yy 16 kA 1 s, IAC: A-FLR & IAC: A-FL yy 20 kA 1 s, IAC: A-FLR & IAC: A-FL

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Przykład instalowania rozdzielnicy SM6 dla wersji przyściennej 12,5 kA 1 s i 16 kA 1 s z odprowadzeniem gazów przez kanał wydmuchowy do dołu, ochrona przed skutkami łuku elektrycznego z 3 stron IAC: A-FL Przykład instalowania rozdzielnicy SM6 dla wersji wolnostojącej 16 kA 1 s z odprowadzeniem gazów przez kanał wydmuchowy do dołu, ochrona przed skutkami łuku elektrycznego z 4 stron IAC: A-FLR Przykład instalowania rozdzielnicy SM6 dla wersji wolnostojącej 16 kA 1 s i 20 kA 1 s z odprowadzeniem gazów przez kanał wydmuchowy do góry na zewnątrz pomieszczenia, ochrona przed skutkami łuku elektrycznego z 4 stron IAC: A-FLR

Sposób odprowadzania gazów:

Nowa konstrukcja zapewnia również wybór sposobu odprowadzenia produktów spalania łuku: yy dolny (w kierunku kanału kablowego). Ten wariant wymaga zapewnienia odpowiedniej przestrzeni pod rozdzielnicą w kanale kablowym. yy górny (przy wykorzystaniu dodatkowego kanału wydmuchowego) Kanał wydmuchowy zainstalowany na górze rozdzielnicy zapewnia wyprowadzenie gazów w dowolną stronę. Minimalna wymagana wysokość pomieszczenia zaledwie 2150 mm.

Zalety nowej konstrukcji rozdzielnicy SM6:

yy Zmniejszenie głębokości pola rozdzielnicy w stosunku do poprzedniej wersji, yy Możliwość ustawiania rozdzielnicy bezpośrednio przy ścianie (konieczny jedynie 1 cm odstępu), yy Mniejsza wymagana wysokość sufitu - minimalnie 2150mm, yy Mniejsza szerokość kanału kablowego dla wersji Rozdzielnica SM6 w wersji A-FLR 20 kA 16kA (jedynie 930 mm), yy Możliwość rozbudowy / 1s odprowadzenie gazów w górę do wyższej łukoochronności po instalacji na obiekcie (w przypadku wersji 12,5kA), yy Prosty montaż kanału wydmuchowego podczas instalacji. yy Łukoochronność aż do 20 kA 1s w klasie A-FLR. yy Wykonanie wolnostojące, niezależne od warunków budowlanych. yy Opcjonalny kanał wydmuchowy na górze rozdzielnicy dla wersji 16kA 1s i 20kA 1s. n

Porównanie wymiarów obudowy oraz wymaganej przestrzeni instalacyjnej i wielkości kanałów kablowych dotychczasowej oraz nowej wersji rozdzielnicy SM6 dla wersji 12,5 kA 1s i 16 kA 1s, odprowadzenie gazów w dół. Dotychczasowa wersja A-FL

Nowa wersja

A-FLR

A-FL

940

980

Odprowadzenie gazów w dół

2200 min

2150 min

1600

840*

600

2200 min

840* 1060

1600

840* 1060

930 100

220 2200 min

1600

940

1060 220

16 kA 1 s

90 2150 min

840*

1060

Odprowadzenie gazów w dół

930 100

140

12,5 kA 1 s

A-FLR

90 2150 min

1600

90 2150 min

1600

840*

930

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Bezpieczeństwo eksploatacji stacji elektroenergetycznych SN typu PF-P W artykule opisano - na przykładzie stacji typu PF-P - wybrane aspekty bezpieczeństwa, uwzględniane w czasie projektowania, budowy i eksploatacji stacji średniego napięcia. Szczególną uwagę zwrócono na zagadnienie odporności stacji na skutki zwarć łukowych. Wstęp Jednym z bardzo ważnych zagadnień w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym (KSE) jest bezpieczeństwo użytkowania wszystkich elementów instalacji elektroenergetycznych [1] w tym zarówno całych stacji SN jak i ich poszczególnych elementów (rozdzielnic, transformatorów, łączników itp.). Stacje (rozdzielnie) SN to przede wszystkim stacje wnętrzowe ustawiane często w miejscach wysoko zurbanizowanych, gdzie zbliżenie się do nich osób postronnych jest rzeczą naturalną. Z tego między innymi powodu jednym z najważniejszych kryteriów wyboru rozwiązań konstrukcyjnych, aparaturowych i budowlanych takich stacji jest bezpieczeństwo pracowników energetyki oraz (a może przede wszystkim) osób postronnych.

– najczęściej pracownicy energetyki. Częstotliwość takich wypadków w Polsce to 0,35–0,45 osób na 1000 zatrudnionych w ciągu roku [2]. Gwałtowność i skutki oddziaływania zwarć łukowych sprawia że wiele zdarzeń kończy się ciężkimi obrażeniami ciała lub nawet śmiercią osób, które znalazły się w obszarze oddziaływania łuku [3]. Spełnienie kryteriów wymaganej ochrony przeciwporażeniowej, ochrony przed skutkami łuku elektrycznego a także odpowiedniej odporności ogniowej, eliminacji lub gwarantowanej utylizacji szkodliwych odpadów, ograniczenia hałasu oraz wpływu pola elektromagnetycznego na środowisko, szczelności i branie pod uwagę wszelkich innych zagadnień związanych z bezpieczeństwem eksploatacji muszą stanowić absolutny priorytet w procesie projektowania i budowy stacji elektroenergetycznych. Zagadnienia te opisano na przykładzie stacji transformatorowo-rozdzielczej SN typu PF-P.

System stacji średniego napięcia typu PF-P

W polskim systemie elektroenergetycznym, a szczególnie w stacjach SN zdarza się około kilkudziesięciu awarii rocznie powstających w wyniku zwarć łukowych [2]. W wyniku takich zwarć w torach prądowych urządzeń i w ziemi pojawia się prąd zwarciowy o wartości od kilku do kilkudziesięciu kA. Podstawowe przyczyny zwarć łukowych to: starzenie się materiałów, błędy konstrukcyjne, narażenia środowiskowe i eksploatacyjne (przepięcia, przetężenia) oraz bardzo często niestety tzw. czynnik ludzki (błędny montaż, błędne operacje łączeniowe czy nieprzygotowana praca pod napięciem) [1, 2, 3]. Niestety zdarza się, że w wyniku zapalenia się łuku poszkodowani zostają ludzie

Stacje typu PF-P to stacje z obsługą wewnętrzną. Są one przystosowane do pracy w kablowej i napowietrznej sieci rozdzielczej energetyki zawodowej i przemysłowej. Dzięki specyficznej modułowej konstrukcji możliwe jest zaprojektowanie niemal dowolnego wariantu stacji. Inwestor i projektant mają zatem do dyspozycji system, który pozwala dowolnie kreować ostateczną funkcjonalność i przeznaczenie stacji [4]. Wielkość stacji oraz rozmieszczenie

w niej urządzeń uzależnione jest jedynie od ich ilości i typu (rys. 1). Oprócz modułowości podstawę systemu stanowią obudowy betonowe PF-P i ormaSET-P oraz aparatura rozdzielcza firmy ORMAZABAL [5]. Możliwość zestawiania ze sobą obudów typu PF-P pozwala na wykonywanie niestandardowych, [4, 5] złożonych systemów zasilania, zawierających również transformatory dużych mocy (do 1600kVA), agregaty prądotwórcze oraz układy automatyki SZR. Dzięki zestawieniu kilku obudów (o szerokości 250 cm lub 300 cm) możliwe jest stworzenie odpowiedniej przestrzeni do zainstalowania całego systemu zasilania. Posadowienie kilku obudów obok siebie wymaga wcześniejszego wykonania odpowiednio wypoziomowanych ław fundamentowych, w celu eliminacji tzw. ”klawiszowania”. Po posadowieniu, połączenia pomiędzy obudowami są uszczelniane, a na złączeniach dachów wykonywane są obróbki blacharskie. System cechuje zdolność adaptacji architektonicznej do otoczenia. W tym celu stosowane są różne warianty dachów. Standardowo stacje typu PF-P przykryte są niskim dachem betonowym, którego lekko nachylona połać

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE otoczona jest attyką. W przypadku dachu dwuspadowego lub czterospadowego na płycie betonowej zabudowana jest konstrukcja dachu spadzistego, która pokryta jest - w zależności od wymagań klienta -gontem bitumicznym, dachówką ceramiczną, blacho dachówką lub innym materiałem. Jednocześnie zapewniona jest dowolna kolorystyka i rodzaj pokrycia ścian stacji [5]. Dzięki temu stacje PF-P doskonale spełniają wymagania stawiane przez urbanistów w odniesieniu do terenów osiedli mieszkaniowych i zakładów przemysłowych.

Obudowy stacji są produkowane, a także wyposażane w aparaturę rozdzielczą, sterującą i pomiarową w Pyskowicach na Górnym Śląsku. Lokalizacja producenta nie była przypadkowa, wynika bowiem z wieloletniej tradycji wytwórczości budowlanej realizowanej na potrzeby Górnośląskiego Zakładu Energetycznego (GZE), w swoim czasie największego dystrybutora energii elektrycznej w Polsce. Już w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku, na bazie technologii produkcji ogrodzeń betonowych, w obecnej lokali-

zacji producenta obudów PF-P, produkowane były stacjie typu „Pyskowice”, które do dzisiaj są w wielu miejscach kraju z powodzeniem eksploatowane. Należy podkreślić, że do rozwoju produkcji tych stacji przyczynił się wybitny specjalista w zakresie betonowych konstrukcji budowlanych, w energetyce, mgr inż. Bronisław Nohel. Wzrost zapotrzebowania na moc szczytową odbiorców, pojawienie się rozproszonych źródeł energii elektrycznej, a w szczególności OZE, skutkuje koniecznością: monitorowania wytwarzanej energii, monitorowania dystrybucji tej energii, usprawnienia zarządzania operacyjnego siecią SN i zapewnienia niezawodności dostaw energii, zarządzania rynkiem energii, polepszenia jakości obsługi klienta oraz wprowadzenia nowych usług dla klientów końcowych. A zatem powstaje konieczność przekształcania tradycyjnych sieci SN w sieci typu „smart”. Wyposażenie stacji typu PF-P obejmuje wiele nowoczesnych rozwiązań w zakresie automatyki, sterowania, pomiarów i łączności [6, 7, 8, 9, 10]. Są to zatem stacje, które mogą być stosowane w sieciach typu „smart”. Sieć typu „smart” [11, 12] jest bowiem najczęściej definiowana jako instalacja stosowana zarówno w systemie przesyłu jak i dystrybucji energii elektrycznej, która zapewnia cyfrową, dwukierunkową komunikację, realizowaną w czasie rzeczywistym lub zbliżonym do czasu rzeczywistego, umożliwia interaktywne i optymalne monitorowanie i zarządzanie procesem wytwarzania, przesyłu, dystrybucji i odbioru energii elek-

trycznej, integruje zachowania i działania wszystkich podłączonych do niej użytkowników - wytwórców, odbiorców oraz prosumentów (producent – konsument), w celu zapewnienia efektywnego ekonomicznie, zrównoważonego systemu elektroenergetycznego charakteryzującego się niewielkimi stratami, wysoką jakością i bezpieczeństwem dostaw energii elektrycznej, oraz bezpieczeństwem obsługi i osób postronnych. To, że stacjie typu PF-P spełniają wymagania stawiane elementom sieci typu „smart” jest bardzo ważne w aspekcie polityki energetycznej kraju [13, 14, 15], aktów prawnych i działań legislacyjnych [16, 17], powiązanych ze standaryzacją i typizacją urządzeń [18, 19, 20], oraz stosownych regulacji Unii Europejskiej.

Konstrukcja stacji typu PF-P Obudowa stacji PF-P składa się z trzech elementów: szczelnej, monolitycznej piwnicy kablowej, korpusu oraz dachu, wykonanych z żelbetu. Typowa stacja transformatorowo-rozdzielcza składa się z pomieszczenia rozdzielnicy SN i nn oraz komory transformatora. Pomieszczenie rozdzielnicy SN może być oddzielone od pomieszczenia rozdzielnicy nn w przypadku różnych właścicieli sieci nn i sieci SN. Dach stacji PF-P nie jest na stałe skręcony ze ścianami, co umożliwia jego nieznaczne uniesienie w przypadku wystąpienia stanów awaryjnych, skutkujących wzrostem ciśnienia wewnątrz stacji. Do obsługi poszczególnych części stacji przewidziano oddzielne drzwi. Dostęp do piwnicy kablowej możliwy jest dzięki włazowi umieszczonemu w podłodze. Chłodzenie urządzeń oraz wentylacja pomieszczeń stacji możli-

Rys. 1. Przykładowe warianty konstrukcji stacji typu PF-P

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE wa jest dzięki kratkom wentylacyjnym umieszczonym w drzwiach i ścianach stacji, a także odpowiednio zabezpieczonej szczelinie pomiędzy ścianami a dachem. Drzwi i kratki wykonane są z ocynkowanej ogniowo blachy stalowej lub z aluminium i lakierowane proszkowo w określonym przez zamawiającego kolorze. Ściany ze stropem i podłogą ustawione są na piwnicy kablowej w której pod komorą transformatorem wydzielono szczelną misę olejową. W piwnicy kablowej znajdują się również szczelne przepusty kablowe umożliwiające przeprowadzenie kabli SN i nn oraz przewodów uziemiających. Piwnica kablowa, korpus stacji i dach mogą być transportowane i zabudowywane osobno. Jest to niewątpliwy czynnik stanowiący o elastyczności systemu PF-P. Mniejsze rozwiązania, typowe dla sieci dystrybucyjnej, mogą być transportowane w całości. Konstrukcja stacji PF-P zapewnia bardzo duże bezpieczeństwo obsłudze i osobom postronnym w zakresie łukoochronności, czyli spełnia najnowsze wymagania Unii Europejskiej. Potwierdzone jest to wynikami badań, które są wykonywane przez instytuty niezależne oraz niemieckie instytuty IPH oraz PEHLA, zgodnie z wytycznymi zawartymi w normach IEC. Stacje posiadają również stosowne atesty Instytutu Elektrotechniki w Warszawie i aprobatę Instytutu Techniki Budowlanej. Troska o możliwie dużą łukoochronność jest stale kontynuowana w procesie rozwoju systemu obudów oraz aparatury rozdzielczej firmy ORMAZABAL [1]. Nie bez znaczenia jest także fakt, że stacje PF-P są przyjazne dla środowiska, ponieważ misy olejowe przedziałów transformatorowych mogą pomieścić 100 % zawartości oleju z transformatorów. Do produkcji stacji używa się wyłącznie materiałów i surowców przyjaznych środowisku, podlegających po-

wtórnemu przetworzeniu. Wszystkie materiały wykorzystywane w procesie produkcyjnym posiadają atesty Państwowego Zakładu Higieny. Jeżeli użyje się określeń właściwych dla górnictwa, można stwierdzić, że obudowy PF-P (ze względu na zapewnienie odporności ogniowej oraz łukoochronności) mają cechy obudów wzmocnionych [1]. Opinie rzeczoznawców jednoznacznie wykazują, że zewnętrzne ściany pełne oraz stropy stacji posiadają 120-minutową odporność ogniową (REI 120). Umożliwia to ustawienie stacji ścianą pełną w granicy działki (dostawienie do istniejącego budynku, którego ściana „graniczna” spełnia wymagania ściany oddzielenia pożarowego).

Ochrona przed skutkami zwarć łukowych w stacjach tpu PF-P Obudowa całej stacji oraz konstrukcja zainstalowanych w niej rozdzielnic powinny zapewniać maksimum ochrony dla obsługi i osób postronnych, w przypadku wystąpienia zwarcia łukowego. Z tego powodu stacje, rozdzielnie i rozdzielnice powinny być zaprojektowane zgodnie ze stosownymi normami [21] i dokumentami związanymi, które precyzyjnie określają zarówno wymagania jak i metodykę badań i testów jakim wymienione konstrukcje powinny być poddane, dla potwierdzenia ich odporności na skutki zwarć łukowych. Skutki łuku elektrycznego zależą przede wszystkim od energii łuku zależnej od czasu palenia się łuku (rys. 2) i natężenia prądu zwarciowego [1, 2, 3]. Ponieważ na wartość prądu zwarciowego można wpływać tylko w procesie projektowania lub modernizacji stacji, jedynym parametrem, przy pomocy którego można ograniczać energię łuku a co za tym idzie jego skutki jest czas trwania zwarcia a w zasadzie czas palenia się łuku. Czas ten determinuje

dobór zabezpieczeń i nastaw tych zabezpieczeń. Same skutki łuku można także ograniczać stosując odpowiednie konstrukcje rozdzielnic i obudów stacji elektroenergetycznych. Kryteria testów na łukoochronność zakładają, że na skutek wystąpienia zwarcia łukowego w rozdzielnicy (lub stacji elektroenergetycznej): drzwi i osłony pozostają zamknięte, żadna z części nie ulega oderwaniu, w częściach zewnętrznych nie powstają żadne otwory, wskaźniki testowe nie ulegają zapaleniu, wszystkie połączenia uziemiające pozostają nienaruszone. Łuk ma w obrębie stopy temperaturę prawie 4000 K (lub więcej), i około 10000 K (lub więcej) w obrębie kanału łukowego (kolumny łukowej). Powoduje to gwałtowny wzrost temperatury otoczenia wskutek promieniowania cieplnego. Efektem wzrostu temperatury – oprócz zapalania się i topienia wszystkiego co znajdzie się pod wpływem tak wysokiej temperatury - jest wzrost ciśnienia w obrębie zamkniętej przestrzeni. Ciśnienie to może osiągnąć wartości równe lub większe od granicznej wytrzymałości mechanicznej obudowy, jeżeli nie jest ona wyposażona w klapy wydmuchowe, lub kompresję do wewnątrz. W takiej sytuacji często dochodzi do wyrwania drzwi lub rozerwania obudowy rozdzielnic. W przypadku rozdzielnic wyposażonych w klapy wydmuchowe następuje otwarcie tych klap po ok. 5-8 ms od momentu zapalenia się łuku i zredukowanie ciśnienie wewnątrz obudowy co zapobiega jej zniszczeniu. Wielkość ciśnienia wewnątrz komór (przedziałów) rozdzielnic zależy nie tylko od temperatury ale także oczywiście od objętości obudowy i mocy zwarciowej. Zatem testy wykonywane dla potwierdzenia odporności obudowy na działanie łuku muszą być przeprowadzane dla minimalnej objętości i maksymalnej

Rys. 2. Zależność energii zwarcia (łuku) i skutków łuku od czasu trwania zwarcia (łuku)

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

dopuszczalnej dla danego urządzenia mocy zwarciowej, czyli w warunkach najbardziej niekorzystnych. Czas palenia się łuku jest bardzo zróżnicowany (w dużej mierze zależy od konstrukcji i nastaw zabezpieczeń) ale w skrajnych sytuacjach (np. przy źle dobranych lub uszkodzonych zabezpieczeniach) może to być w sieci SN jedna i więcej sekundy. W związku z tym ściany rozdzielnic, w miejscach narażonych na działanie łuku konstruuje się jako podwójne, z warstwą powietrza pomiędzy arkuszami blach. Dzięki temu łuk działa tylko na wewnętrzną powierzchnię blachy wewnętrznej. Innym systemem jest system labiryntowego odprowadzania gazów (chłodnice gazów, w których wydłużenie drogi wydmuchu skutkuje zwiększeniem powierzchni wymiany ciepła), z wnętrza obudowy. Dzięki takiemu rozwiązaniu następuje dostateczne ochłodzenie i zmniejszenie ciśnienia gazów i wyrzucenie ich w kontrolowane strefy tak aby nie zagrażały obsłudze. Jeszcze innym sposobem ograniczania skutków łuku jest obudowanie wewnętrznej powierzchni przestrzeni narażonych na działanie łuku odpowiednim dielektrykiem. W w rozdzielnicach SN przedział kablowy wyłożony jest tworzywem, które ogranicza miejsca, na który mogłaby

oprzeć się stopa łuku. Gazy odprowadzane są natomiast poprzez stos gęstej siatki za rozdzielnicę. Ciśnienie i temperatura gazów zmniejsza się w wyniku przepływu tych gazów przez kolejne warstwy siatki. W wyniku tego na wylocie tunelu osiąga się poziom ciśnienia i temperatury bezpieczny dla obsługi. Odporność urządzeń na wzrost ciśnienia jest sprawdzana w czasie testów wizualnie, za pomocą zdjęć z kamer rejestrujących. Dostateczne wychłodzenie gazów sprawdza się za pomocą łatwopalnych kawałków gazy bawełnianej, umieszczanych w miejscach, gdzie temperatura nie może przekraczać dopuszczalnej. W czasie prób gaza nie może ulec zapaleniu. Przy próbach należy zwrócić uwagę również na wy-

sokość pomieszczenia, w którym rozdzielnice mają być instalowane. Jeżeli sufit stacji jest blisko rozdzielnicy, zagrożenie mogą stwarzać odbijające się od sufitu gazy. Aby sprawdzić czy takiego zagrożenia nie ma, wskaźniki pomiarowe umieszcza się poziomo przed rozdzielnicą. Ochrona osób może być dodatkowo podniesiona poprzez stosowanie deflektorów zamontowanych do dachu rozdzielnicy. Oczywistym jest, że bliskie maksymalnemu bezpieczeństwo użytkowania stacji elektroenergetycznych (tu średniego napięcia) może być zapewnione tylko przy odpowiedniej koordynacji rozwiązań konstrukcyjnych budynku (obudowy) stacji i zainstalowanych w niej rozdzielnic i innych urządzeń. Taka koordynacja występuje w stacjach elektroenergetycznych SN, wykonywanych w technologii odlewów betonowych. Nie bez znaczenia jest tu także czynnik ekonomiczny. Stacje te są testowane w sposób opisany powyżej, są zatem bezpieczne dla obsługi wewnątrz i dla wszystkich na zewnątrz. Spełniające kryteria łukoochronności obudowy stacji noszą znamiona obudowy wzmocnionej i mogą być stosowane w ciągach pieszych oraz w bliskim sąsiedztwie budynków użyteczności publicznej. Kolejną zaletą omawianych obudów jest obniżenie ciśnienia gazów poprzez ich odprowadzenie przez dach budynku stacji. Podczas wybuchu dach unosi się na specjalnych prowadnicach i gazy odprowadzane są do atmosfery (rys. 3). Obudowy systemu PF-P posiadają potwierdzoną odporność na zwarcia łukowe przy prądzie 20 kA w czasie 1s, w związku z powyższym stanowią najbardziej nowoczesne i unikalne rozwiązanie na rynku krajowym [22]. Efekt zwiększenia odporności tych obudów osiągnięto umieszczając dodatkową klapę wybuchową w obudowie. Dzięki takiej konstrukcji gazy łukowe rozprężają się szybciej niż w tradycyjnym roz-

Rys. 3. Przygotowanie i przeprowadzanie próby na łukoochronność stacji elektroenergetycznej SN

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Dynamikę zjawiska zilustrowano na przebiegach czasowych prądów, napięcia oraz ciśnienia (rys.5) w punktach pomiarowych zaznaczonych na schemacie (rys. 4). Po przeprowadzonej próbie widoczne jest otwarcie klapy wybuchowej (rys. 4), wskaźniki nie uległy nadpaleniu.

Podsumowanie wiązaniu zilustrowanym na rysunku 3. Potwierdzenie odporność systemu stacji PF-P na skutki zwarć łukowych potwierdzono badaniami. Schematy i zdjęcia takich testów dla pola pomiarowego i liniowego rozdzielnicy SN pokazano na rysunku 4. W obu przypadkach testy przeprowadzono dla kategorii dostępu A i B [1, 21, 22].

Opisany w artykule system PF-P jest systemem elastycznym, funkcjonalnym i łukoochronnym. Jako jedyny w kraju posiada potwierdzona odporność na skutki zwarć łukowych 20 kA w czasie 1 s. Stanowi on istotne uzupełnienie oferty firmy ORMAZABAL szczególnie w zakresie poprawy bezpieczeństwa eksploatacji stacji elektroenergetycznych SN.

Uwzględnienie tego rozwiązania w czasie projektowania i modernizacji stacji SN może znacząco wpłynąć na funkcjonalność, bezpieczeństwo i niezawodność sieci SN. Może to być także element przekształcania sieci SN w sieci typu „smart”. Na podkreślenie zasługuje fakt, że system ten jest efektem pracy polskich inżynierów a przede wszystkim ich wiedzy i doświadczenia w realizacji projektów konkurencyjnych dla rozwiązań europejskich. 27 Międzynarodowe Energetyczne Targi Bielskie ENERGETAB 2014 [23] są okazją do zapoznania się z praktycznymi rozwiązaniami stosowanymi w KSE. Przykładowe konstrukcje opisanego w artykule systemu, stanowić będą element ekspozycji targowej firmy: Ormazabal Polska Sp. z o. o. – Pawilon J, Stoisko 41. Autorzy zachęcając do zapoznania się tymi rozwiązaniami, składają podziękowania Zarządowi i Pracownikom firmy ORMAZABAL za pomoc w opracowaniu niniejszej publikacji. Autorzy mają nadzieję, że artykuł w połączeniu z misją miesięcznika Energetyka oraz Targów Bielskich będzie istotnym elementem dyskusji i analiz rozwiązań związanych z bezpieczeństwem w sieci dystrybucyjnej, w energetyce zawodowej i energetyce przemysłowej.

Literatura:

Rys. 4. Schematy, przekroje, warianty inicjacji zwarcia łukowego, rozmieszczenie wskaźników oraz proces przygotowania testów na łukoochronność stacji elektroenergetycznej w systemie PF-P

1. Szywała P., Warachim A., Łukoochronność aparatury średniego napięcia, Energetyka nr 9, wrzesień 2003, str. 612 -614. 2. Michał Kaźmierczak, „Zwarcia łukowe – doświadczenia eksploatacyjne w polskiej energetyce zawodowej i przemysłowej”, ELEKTROENERGETYKA, nr 2 (8) 2011, str. 98 – 109. 3. http://www.mszadkowski.pl/2.html. 4. Andrzej Warachim, „Wybrane zagadnienia konstrukcji nowoczesnego system produkcji stacji transformatorowo-rozdzielczych średniego napięcia w obudowie betonowej”, Materiały konferencyjne Konferencji Naukowo Technicznej Stacje Elektroenergetyczne WN/SN i SN/nN, Jelenia Góra 28-29 maja 2001, str. 57- 62. 5. Karta katalogowa stacji PF- P, oferta, materiały niepublikowane, firmy ORMAZABAL Polska Sp. z o. o., http://www.ormazabal.com/pl/). 6. SARATOWICZ M., WARACHIM A.: Statistical monitoring of electric energy distribution, International Conference on Research in Electro technology and Applied Informatics August 31 - September 3 2005, Katowice.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rys. 5.

7. WARACHIM A., LESYK K., CHUDZYŃSKI W., Parametry procesu przesyłu i rozdziału energii elektrycznej w stacjach transformatorowo-rozdzielczych systemu Scheidt, Energetyka, nr 8/2002, sierpień 2002 r. 8. JANUSZEWSKI W., WARACHIM A., Koncepcja systemu zdalnego monitorowania i sterowania procesem przesyłu i rozdziału energii elektrycznej w stacjach transformatorowych systemu Scheidt, Energetyka, nr 7/2002, lipiec 2002 r. 9. Krzysztof Koza, Aleksy Łodo, Andrzej Warachim, „Kierunki rozwoju konstrukcji betonowych dla potrzeb dystrybucji energii elektrycznej, Energetyka sierpień/wrzesień 2008, str. 593 – 595. 10. Karty katalogowe rozdzielnic, oferta, materiały niepublikowane firmy ORMAZABAL Polska Sp. z o. o., http://www.ormazabal.com/pl/). 11. Marian NOGA, Andrzej OŻADOWICZ, Jakub GRELA, Grzegorz HAYDUK „Active Consumers in Smart Grid Systems- Applications of the Building Automation Technologies”, PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY, ISSN 0033-2097, R. 89 NR 6/2013. 12. REGULATION (EU) No 347/2013 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 17 April 2013 on guidelines for trans-European ener-

gy infrastructure and repealing Decision No1364/2006/ECand amending Regulations (EC) No 713/2009, (EC) No 714/2009 and (EC) No 715/2009. 13. Energy Policy of Poland until 2030, elaborated by the Ministry of Economy; Warsaw 10th of November 2009; Appendix to Resolution no. 202/2009 of the Council of Ministers of 10 November 2009, Document adopted by the Council of Ministers on 10 November 2009. 14. PROJECTION OF DEMAND FOR FUELS AND ENERGY UNTIL 2030, Appendix 2 to draft “Energy Policy of Poland until 2030”, Warsaw, 10 November 2009. 15. National Report, The President of the Energy Regulatory Office in Poland, 2013. 16. USTAWA z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne. (Dz. U. z 2012 r., poz. 1059 oraz z 2013 r. poz. 984 i poz. 1238), na dzień 1 stycznia 2014 r. Tekst ujednolicony w Departamencie Prawnym i Rozstrzygania Sporów URE. 17. USTAWA z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej, Kancelaria Sejmu, Opracowano na podstawie Dz. U. z 2011r. Nr 94, poz. 551. 18. Stanowisko Prezesa URE, w sprawie szczegółowych reguł regulacyjnych w zakresie stymulowania i kontroli wykonania inwestycji w AMI, Warszawa, dnia 11.01.2013 r.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

19. Stanowisko Prezesa URE, w sprawie niezbędnych wymagań dotyczących jakości usług świadczonych z wykorzystaniem infrastruktury AMI oraz ram wymienności i interoperacyjności współpracujących ze sobą elementów sieci Smart Grid oraz elementów sieci domowych współpracujących z siecią Smart Grid, Warszawa, dnia 10.07.2013 r. 20. Position of the President of Energy Regulatory Office on necessary requirements with respect to smart metering systems implemented by DSO E taking into consideration the function of the objective and proposed support mechanism in context of the proposed market model, Warsaw, 31.05.2011 r. 21. Polska Norma PN-EN 62271-202, Wysokonapięciowa aparatura rozdzielcza i sterownicza, Część 202: Stacje transformatorowe prefabrykowane wysokiego napięcia na niskie napięcie, PKN Warszawa, wrzesień 2010. 22. Type test report No. 1292.2131187.036, IPH Berlin, 31 października 2013, materiał niepublikowany ORMAZABAL Polska Sp. z o. o. 23. Materiały informacyjne 27 Międzynarodowych Energetycznych Targów Bielskich ENERGETAB 2014, http://www.energetab.pl/. n Szadkowski Marek, Warachim Andrzej

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Agregaty Caterpillar – moc dla każdego biznesu Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego jest obecnie jednym z kluczowych zagadnień. Niezależnie czy potrzeba bezprzerwowego zasilania dotyczy domku jednorodzinnego, hotelu czy centrum handlowego, jednym z najlepszych rozwiązań jest instalacja agregatu prądotwórczego diesla. Po pierwsze jakość

Gdy mówimy o bezpieczeństwie, konieczne jest podkreślenie znaczenia jakości, jako jednego z najistotniejszych kryteriów, który powinien być brany pod uwagę przy wyborze agregatu. Jednymi z najbardziej znanych i cenionych są zespoły prądotwórcze światowego lidera Agregat CAT C18 700 kVA

biorców prywatnych, niewielkich zakładów produkcyjno-usługowych, jak i dla dużych fabryk czy serwerowni. O jej doświadczeniu świadczy ponad 380 MVA zainstalowanych w Polsce.

Agregat CAT 22 kVA

- amerykańskiej firmy Caterpillar, mogącej się poszczycić ponad 85-letnim doświadczeniem w zakresie produkcji i rozwoju technologii silników diesla. O zaangażowaniu tej firmy w rozwój technologii świadczy ponad 2500 patentów, zarejestrowanych w ciągu ostatnich 5 lat oraz roczne wydatki na badania i rozwój na poziomie 2 mln USD. W Polsce Caterpillar jest reprezentowany przez firmę Eneria, posiadającą w swojej ofercie agregaty o mocach od 13,5 do 4000 kVA. Dzięki tak szerokiej ofercie oraz olbrzymiemu doświadczeniu w doborze i kompleksowej instalacji zespołów, Eneria realizuje projekty zarówno dla od-

Szeroka gama produktów 13,5-4000 kVA

Zespoły CAT® to propozycja dla najbardziej wymagających. Wsparcie Enerii to pewność szerokiej gamy opcji dodatkowych takich jak: yy Kontenery technologiczne o wysokim stopniu wyciszenia (nawet do 55dB(A) @1m), konstruowane w oparciu o autorskie rozwiązania naszych inżynierów,

Agregat CAT C175 4000 kVA

Agregat CAT C15 550 kVA

z wykonaniem niezbędnych operatów i uzyskaniem wymaganych prawem pozwoleń).

yy Homologowane podwozia jezdne o wzmocnionej konstrukcji, yy Panele synchronizacyjne w układzie agregat-agregat oraz agregat-sieć, yy Automatyczne układy SZR (układy Samoczynnego Załączania Rezerwy), oraz yy Realizacje „pod klucz”, obejmujące prace projektowe, budowlane, instalacyjne oraz odbiorowe (włącznie

Agregat CAT C32 1100 kVA

Kompleksowe rozwiązania

Niezależnie jaka moc jest konieczna by zapewnić zasilanie rezerwowe danego obiektu, niezależnie czy potrzeba zapewnić bezpieczeństwo energetyczne domu, biura czy fabryki, dzięki szerokiej gamie zespołów prądotwórczych oraz bogatemu doświadczeniu w ich instalacji, Eneria zapewnia optymalne rozwiązania. Niezawodne agregaty CAT® dają pewność, że niezależnie od sytuacji posiadają Państwo sprzęt, na którym można zawsze polegać. Agnieszka Zawadka n

Eneria Sp. z o.o. wyłączny przedstawiciel firmy CATERPILLAR® w zakresie agregatów prądotwórczych www.eneria.pl

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Wyłączniki próżniowe SN typu W-VACi – niezawodność, bezpieczeństwo i wydajność w kompaktowym wykonaniu Szeroki zakres wyłączników W-VACi na napięcia 12kV, 17,5kV i 24kV, wykonanych zgodnie z normami IEC, jest częścią globalnego portfolio produktów Eaton. Wyłączniki, obsługujące zarówno częstotliwości 50Hz jak i 60Hz, dedykowane są do zastosowań w obiektach przemysłowych, komercyjnych, użyteczności publicznej a także w sieciach dystrybucji energii elektrycznej. Wraz z pełną gamą dostępnych akcesoriów i wyposażenia dodatkowego stanowią kompletne systemy do wykorzystania przez producentów rozdzielnic SN. Są także w pełni kompatybilne z rozdzielnicami produkcji Eaton – Power Xpert UX. Charakterystyka ogólna 80-letnie doświadczenie w projektowaniu i produkcji łączników próżniowych przyczyniło się do stworzenia przez EATON przyjaznego środowisku wyłącznika próżniowego

zdolnego do niezawodnego wyłączania zarówno normalnych prądów roboczych, jak również silnych prądów zakłóceniowych. W celu zwiększenia wytrzymałości dielektrycznej, jako zewnętrzny materiał izolacyjny, osłaniający komory

Rys. 1. Wyłącznik W-VACi w rozdzielnicy Power Xpert UX

próżniowe, zastosowano żywicę epoksydową. Wyłączniki rodziny W-VACi wykorzystują sprawdzoną i stosowaną przez wiele lat technologię izolacji stałej. Zarówno komory próżniowe jak i zewnętrzne kapsuły żywiczne nie zawierają wpływającego na efekt cieplarniany i zmiany klimatu gazu SF6. Wyłączniki zostały zaprojektowane oraz przetestowane zgodnie ze standardami IEC 62271-100 oraz IEC 622711. Spełniają, a nawet przewyższają elektryczne i mechaniczne wymogi trwałości E2 i M2 zgodne z IEC 62271-100. Bogate doświadczenie oraz wdrażanie innowacji technologicznych w segmencie przemysłu elektrycznego pozwoliły firmie Eaton stworzyć produkt o światowym poziomie niezawodności i jakości. Każdy wyłącznik, zgodnie z wymogami posiadanego przez fabrykę certyfikatu ISO 9001, przechodzi szereg testów mechanicznych i elektrycznych. Wyłączniki są solidne, przyjazne dla użytkownika i charakteryzują się niskimi kosztami eksploatacji. Wyłączniki W-VACi mogą być wykorzystane w szerokim spektrum aplikacji, dla różnego typu układów zabezpieczających transformatory, baterie kondensatorów, silniki, sekcje szynowe i linie kablowe. Mogą być również stosowane w specjalnych warunkach środowiskowych takich jak duża wysokość pracy, lekkie wstrząsy, wibracje i wysoka temperatura otoczenia.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Budowa Wyłączniki W-VACi zbudowane się z trzech głównych elementów składowych: yy komór próżniowych (VI – vacuum interruper), yy osłon (kapsuł) komór próżniowych wykonanych z żywicy epoksydowej (EPU – encapsulated pole unit) yy uniwersalnego mechanizmu roboczego (UMA – universal mechanism assembly). Komory próżniowe (VI) „Sercem” wyłącznika W-VACi są komory próżniowe, w których następuje załączanie i wyłączanie prądów. Wewnątrz komory znajdują się chromowane styki miedziane, które zapewniają bardzo dobre parametry łączeniowe i dużą wytrzymałość. Próżnia w komorach gaszeniowych zabezpiecza miedziane styki przed szkodliwymi skutkami korozji i zanieczyszczeń. Typową cechą przerwania prądu dla wyłącznika próżniowego firmy Eaton jest to, że między stykami pojawia się wiele równoległych łuków elektrycznych. Takie wyładowanie rozproszone charakteryzuje się bardzo niskim napięciem łuku i krótkim czasem jego trwania, a więc i małą energią łuku elektrycznego. Dzięki temu zużycie styków w wyłączniku próżniowym jest w zasadzie do pominięcia. Komory próżniowe są hermetycznie zamknięte i gwarantują integralność próżniową, co zapewnia ich bezobsługowość. Osłony (kapsuły) komór próżniowych wykonane z żywicy epoksydowej (EPU) W wyłącznikach próżniowych W-VACi komory próżniowe zabudowane są w osłonach (kapsułach) z żywicy epoksydowej. Umieszczenie komór próżniowych w izolacji z żywicy epoksydowej powoduje, iż wyłącznik próżniowy jest wyjątkowo trwały. Dzięki takiemu rozwiązaniu jest on zabezpieczony przed uszkodzeniami mechanicznymi i ne-

Rys. 2. Komora próżniowa

Dane techniczne W-VACi Napięcie znamionowe Ur [kV] Częstotliwość znamionowa fr [Hz] Prąd znamionowy ciągły Ir [A] Znamionowy prąd zwarciowy Ik [kA] rms Czas trwania zwarcia tk [s] Znamionowe napięcie pomocnicze [V] Podziałka międzybiegunowa [mm] Rozstawienie biegunów górnych – dolnych [mm] gatywnym wpływem czynników zewnętrznych takich jak wilgotność czy zapylenie. Osłony żywiczne są także odporne na drgania i wstrząsy. Przeznaczona docelowo dla użytku zewnętrznego solidna izolacja z żywicy epoksydowej zapewnia: yy Optymalną przewodność termiczną yy Wysoką rezystywność skrośną yy Niskie wchłanianie wilgoci yy Wysoką rezystywność powierzchniową, skutecznie redukującą prądy pełzające yy Dużą wytrzymałość mechaniczną yy Pełną jednorodność konstrukcji Kapsuły żywiczne Eaton są zaprojektowane w sposób eliminujący całkowicie występowanie jakichkolwiek wyładowań niezupełnych powierzchniowych. Dzięki dużej wytrzymałości mechanicznej izolacji epoksydowej i zaawansowanej technologii próżniowej firmy Eaton, uzyskujemy rozwiązanie w pełni kompaktowe. Wyłączniki W-VACi, pomimo swoich małych rozmiarów, zapewniają bardzo dobre parametry prądowo – zwarciowe, co pozwala użytkownikowi na dużą oszczędność miejsca.

Rys. 3. Osłona komory próżniowej wykonana z żywicy epoksydowej (EPU)

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

12 / 17,5 / 24 50 / 60 630 / 800 / 1250 / 1600 / 2000 / 2500 / 3150 / 4000 25 / 26.3 / 31.5 / 40 / 50 3 24 - 48 - 60 - 110 - 125 - 220 - 250 VDC / 120 - 220 - 230 VAC 150 / 210 / 275 205 / 275 / 310 Uniwersalny mechanizm roboczy (UMA) W zaprojektowanych pod kątem dużej niezawodności i trwałości wyłącznikach W-VACi zastosowano prosty mechanizm sprężynowy zasobnikowy. Rozwiązanie to zapewnia niewielkie rozmiary urządzenia oraz eliminuje do minimum ilość elementów ruchomych. Uniwersalny mechanizm roboczy (UMA) jest konstrukcją modułową. Zastosowanie jednego rodzaju mechanizmu we wszystkich odmianach wyłączników znacznie usprawnia prace. Klienci praktycznie nie widzą różnic w poszczególnych wykonaniach wyłączników W-VACi, co ułatwia szkolenie, obsługę i przegląd aparatów. UMA jest niezależną jednostką funkcjonalną umożliwiającą szybką i łatwą instalację. Dzięki specjalnym elektronicznym komponentom do sterowania silnikiem oraz cewkami zamykającymi i otwierającymi wymagana jest niewielka ilość energii. Wszystkie elementy mechanizmu spełniają ograniczenia wykorzystania substancji ryzykownych (RoHS), co sprawia, że jest on rozwiązaniem przyjaznym dla środowiska. Modułowa konstrukcja, szczegółowa selekcja zastosowanych materiałów oraz ograniczona ilość elementów ruchomych, sprawia, że mechanizm roboczy wymaga niewielkiej ilości przeglądów. Zastosowanie prostych rozwiązań konstrukcyjnych redukuje energię wymaganą do sterowania mechanizmem, co dodatkowo zwiększa jego żywotność i minimalizuje konieczność inspekcji. Trwałość łączeniowa mechanizmu to 20,000 operacji, bez konieczności przeglądu do 10,000 cykli łączeń. Wszystkie komponenty mechanizmu są pokryte specjalną warstwą ochronną, która zwiększa ich żywotność mechaniczną oraz chroni przed korozją. W celu uzyskania łatwego użytkowania mechanizm roboczy zaopatrzony jest standardowo w system zabezpieczający przed ponownym załączeniem

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rys. 4. Uniwersalny mechanizm roboczy (UMA)

– układ anty-pompujący. Na elewacji wyłącznika znajduje się czytelny układ wskaźników statusu styków głównych oraz składana dźwignia manewrowania ręcznego. Ręczne zbrojenie sprężyny mechanizmu roboczego wymaga niewielkiego wkładu siły operatora oraz charakteryzuje się cichą pracą.

Dostępne wersje W celu uzyskania pełnej wszechstronności zastosowań wyłączników W-VACi są one dostępne zarówno w wersji wysuwnej jak i stacjonarnej. Rama montażowa-L Rama montażowa w kształcie litery L jest konstrukcją stanowiącą mechaniczne połączenie wyłącznika w wersji

wysuwnej z rozdzielnicą. Wyłączniki W-VACi wyposażone w ramę montażową L mogą być montowane przez producentów i prefabrykatorów rozdzielnic. Pozwala to na instalacje wyłączników przez wszystkich użytkowników końcowych w nowych bądź istniejących rozdzielnicach SN. Zoptymalizowana i solidna konstrukcja zapewnia rozwiązanie, które jest bezpieczne, niezawodne i łatwe w użyciu. Zintegrowanie wyłącznika W-VACi z konstrukcją rozdzielnicy ogranicza jej koszty posiadania i użytkowania. Rama montażowa zapewnia pełne dopasowanie wyłącznika do rozdzielnicy, co umożliwia wykonanie połączeń wewnętrznych za pomocą szyn lub kabli. Dla zwiększenia bezpieczeństwa obsługi rama montażowa wyposażona jest w automatyczne żaluzje izolacyjne zakrywające styki. Dodatkowo mogą być one zablokowane w pozycji zamkniętej w sytuacji, gdy człon wysuwny jest wysunięty z rozdzielnicy. Styki sygnalizujące położenie oraz mechanizm blokujący wewnątrz ramy montażowej zapewniają prostą i wygodną prace z wyłącznikiem. Rama montażowa nie zawiera żadnych przewodów oraz oprzyrządowania obwodów wtórnych. Dzięki stykom sygnalizującym położenie członu wysuwnego otrzymujemy zdalną sygnalizację pozycji wyłącznika „praca / test / wysunięty” Mechanizm blokujący uniemożliwia wsunięcie/wysunięcie członu wysuwnego, gdy wyłącznik nie jest w pozycji „otwarty” (wyłączony). Opcjonalnie dostępna jest blokada umożliwiającą otwarcie drzwi do przedziału kablowego tylko i wyłącznie

Rys. 5. Wyłącznik W-VACi w wersji stacjonarnej

wtedy, gdy wyłącznik jest w pozycji „test / wysunięty”.

Akcesoria do wyłącznika W-VACi Wyłączniki próżniowe W-VACi posiadają pełną gamę akcesoriów, które pasują do każdego rodzaju aparatu (jeden uniwersalny mechanizm roboczy). Redukuje to ilość części magazynowanych przez klientów oraz ułatwia proces zakupu. Montaż i oprzewodowanie akcesoriów jest bardzo łatwe, co zmniejsza czas oraz koszt instalacji. Prosta i szybka wymiana akcesoriów może być dokonywana zarówno przez instalatora jak i służby utrzymania ruchu elektrycznego na obiekcie, co eliminuje konieczność interwencji producenta lub zewnętrznych firm serwisowych. Akcesoria standardowe yy cewka otwierająca (SO1) yy cewka zamykająca yy napęd silnikowy yy korba wysuwu wyłącznika (dla jednostek wysuwnych) yy styki pomocnicze yy styki sygnalizacji zazbrojenia sprężyny zamykającej yy styki sygnalizacji położenia członu wysuwnego (dla jednostek wysuwnych) Akcesoria opcjonalne yy druga cewka otwierająca (SO2) yy blokada elektromagnetyczna yy wyzwalacz podnapięciowy yy blokada dla wyłączników stacjonarnych Mariusz Hudyga, Eaton n

Rys. 6. Wyłącznik W-VACi w wersji wysuwnej

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Oszczędność w cenie Jednym stacje transformatorowe kojarzą się z betonowymi „klockami”, innym ze słupami usytuowanymi przy ulicach. Swoimi kształtami – przeważnie archaicznymi – dość specyficznie wpisują się w otoczenie. Wiadomo, że chcemy mieć prąd, ale czy na pewno musi to tak wyglądać?

nstalacja stacji transformatorowej polega na umiejscowieniu jej w granicy działki i podłączeniu kablami średniego napięcia do sieci energetycznej, skąd następnie kablami niskiego napięcia prąd dostarczany jest do końcowego odbiorcy. Jest to standardowe rozwiązanie w przypadku firm energetycznych dostarczających prąd. Mało kto jednak zastanawia się nad opłacalnością tego typu przyłącza, dlatego spróbujemy to przeanalizować. Załóżmy, iż stacja transformatorowa znajduje się w odległości 190 m od budynku, do którego mamy doprowadzić energię elektryczną. Koszt podłączenia kabli niskiego napięcia (obejmujący cenę zakupu kabli oraz ich ułożenia) wyniesie według cennika 184 480,60 zł. Gdy zakład pracuje 24 godziny na dobę przez siedem dni w tygodniu, to na takim odcinku generujemy straty w zużyciu energii elektrycznej w wysokości 7 471,17 zł miesięcznie a 89 654,08 zł rocznie, co daje aż 896 540,83 zł strat w okresie 10 lat! W dobie żarówek energooszczędnych, domów pasywnych wykorzystujących odnawialne źródła energii i zyskującej z każdym rokiem na popularności modzie na ekologię, nasuwa się pytanie, w jaki sposób można by było zredukować te straty?

Skutecznym rozwiązaniem jest przeniesienie stacji transformatorowej do siedziby zakładu czy też firmy, możliwie jak najbliżej maszyn i urządzeń. Funkcję taką spełniają przemysłowe stacje transformatorowe ICZ-E. Dzięki ich zastosowaniu eliminujemy konieczność zakupu drogich kabli niskiego napięcia, które zastępujemy tanimi kablami średniego napięcia. Przy założeniu, iż przemysłowa stacja transformatorowa ICZ-E oddalona jest od sieci energetycznej o 190 m, wspomniany wyżej koszt podłączenia kabli średniego napięcia (zakup i koszt ułożenia) zmniejsza się do 41 675,10 zł. Redukcji ulegają także straty w przesyle energii elektrycznej. Zakład pracujący 24 godziny na dobę przez siedem dni w tygodniu zmniejsza straty do kwoty 48,19 zł miesięcznie, co daje roczną kwotę strat w wysokości 578,27 zł oraz kwotę 5782,70 zł za okres 10 lat. Różnica w zmniejszeniu strat w przesyle energii elektrycznej, jaką uzyskuje się przy wykorzystaniu przemysłowej stacji transformatorowej ICZ-E w porównaniu do standardowej stacji transformatorowej, jest diametralna. Wśród dostępnych na rynku stacji transformatorowych jedynie opatentowana przemysłowa stacja transformatorowa spełnia wymagania przemysłu

w obniżaniu kosztów stałych. Przemysłowe stacje transformatorowe ICZ-E (Inteligentne Centrum Zarządzania Energię) są produkowane przez polską firmę Elektrobud SA. Zabudowa stacji transformatorowej na hali produkcyjnej zwiększa możliwości zagospodarowania terenu oraz wpływa na estetykę i bezpieczeństwo. Cena przemysłowych stacji transformatorowych ICZ-E jest porównywalna z cenami tradycyjnych stacji transformatorowych. Jakość stacji potwierdzona jest Certyfikatem Instytutu Elektrotechniki w Warszawie nr 10/28/NBR/2011. Przemysłowa stacja transformatorowa została opatentowana pod numerem 14690 w Unii Europejskiej. ICZ-E realizuje strategię Europa 2020 – gospodarka niskoemisyjna poprzez zmniejszenie zużycia energii elektrycznej. Została również wyróżniona godłem „Eko-Inspiracja 2013” w kategorii produkt. Dodatkowym czynnikiem przemawiającym na korzyść stacji transformatorowych ICZ-E jest to, że oferująca je firma Elektrobud SA jest w stanie wyliczyć wymierną wyliczalną korzyść finansową, którą uzyska klient, wybierając jej innowacyjne rozwiązanie. www.elektrobud.pl n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Nowoczesna stacja transformatorowa W dobie ciągłego rozwoju gospodarczego priorytetem jest niezawodność oraz parametry dostarczanej energii elektrycznej. Zakłady produkcyjne, budynki użyteczności publicznej, czy też hipermarkety szukają innowacyjnych rozwiązań, które pozwoliłyby im zwiększyć swoje oszczędności w czasach, kiedy energia elektryczna stale drożeje. Zwracają się dlatego też coraz częściej w stronę źródeł energii odnawialnej, odwracając się od dotychczas stosowanych stacji transformatorowych. Dlaczego tak się dzieje?

ozwiązania w temacie stacji transformatorowych są raczej tradycyjne. Projektowanie zasilania elektroenergetycznego dla indywidualnych odbiorców oparte jest tylko i wyłącznie o katalogi i wyroby wyprodukowane na potrzeby zakładów energetycznych. Instalacja stacji transformatorowej polega na umiejscowieniu jej w granicy działki i podłączeniu kablami średniego

napięcia do sieci energetycznej, skąd następnie kablami niskiego napięcia prąd dostarczany jest do końcowego odbiorcy. Wymusza to w pewien sposób stosowanie drogich kabli nn, na których powstają duże straty energii elektrycznej, a co za tym idzie – zwiększenie kosztów stałych przedsiębiorstwa. Bardziej opłacalnym rozwiązaniem zarówno dla Inwestora jak i Wykonawcy

jest umieszczenie stacji transformatorowej wewnątrz budynku. Energia elektryczna doprowadzana jest wówczas bezpośrednio do odbiorcy kablami SN, które są tańsze od kabli nn. Dodatkowo na kablach średniego napięcia powstają mniejsze straty energii elektrycznej. Mało kto dotychczas zastanawiał się nad opłacalnością takiego rozwiązania, więc poddajmy je wnikliwej analizie.

Wymierna korzyść finansowa polegająca na wyeliminowaniu drogich kabli nn 0,4 kV Założenia Tradycyjna stacja transformatorowa Odległość od budynku Cena 1 mb kabla YKXS 4x185 Koszt zakupu (2 x 190 m x 446,32 zł) Koszt ułożenia kabla ŁĄCZNY KOSZT BUDOWY

190 m 446,32 zł 169 601,60 zł 15 200,00 zł 184 801,60 zł

Wnętrzowa stacja transformatorowa Odległość od przyłącza energ. Cena 1 mb kabla YHAKXS 70 Koszt zakupu (3 x 190 m x 39,43 zł) Koszt ułożenia kabla ŁĄCZNY KOSZT BUDOWY

190 m 93,43 zł 22 475,10 zł 19 200,00 zł 41 675,10 zł

Uzyskana, wymierna korzyść finansowa przy budowaniu zakładowej sieci energetycznej z wykorzystaniem wnętrzowej stacji transformatorowej wynosi 143 126,50 zł Jest to kwota, o którą wykonawca może pomniejszyć wycenę budowy, przez co jego oferta stanie się bardziej atrakcyjna dla Inwestora.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Wymierna korzyść finansowa polegająca na obniżeniu kosztów stałych przedsiębiorstwa poprzez zmniejszenie strat w przesyle energii elektrycznej. Założenia Tradycyjna stacja transformatorowa Układ Pracy TN-C Zapotrzebowana moc P= 550 kW cos φ= 0,93 In= 854,62 A Kabel 2 x YKXS4 x 185 Obciążalność kabla Idd= 910 A

Wnętrzowa stacja transformatorowa Transformator 630 kVA Zapotrzebowana moc P= 550 kW cos φ= 0,93 Un= 15 kV Prąd - obciążenia Id= S/√3 Un cos φ Id= 22,78 A Kabel 3 x YHAKXS1 x 70 Obciążalność kabla Idd= 275 A

Spadek napięcia i straty w przesyle są wyliczone wg wzorów:

∆U =

l⋅P χ ⋅ A ⋅U ⋅ cos ϕ

l ⋅ P2 Pstr = χ ⋅ A ⋅ U 2 ⋅ cos 2 ϕ gdzie: l – jednokrotna długość przewodu [m] – 80 m A – przekrój pojedynczego przewodnika [mm2] – 150 mm2 χ – przewodność właściwa , miedź χ = 57 [m/Ωmm2]

Założenia c.d. Tradycyjna stacja transformatorowa Długość linii kablowej 190 m Obliczony spadek napięcia 13,32 V Straty dla przesyłu mocy 19,69 kW Średnia cena 1 kWh 0,51 zł netto 24 h na dobę Czas pracy zakładu 31 dni w miesiącu Strata w przesyle mocy 14 649,36 kWh Wartość strat w ciągu jednego mie7 471,17 zł netto siąca Wartość strat w ciągu jednego roku 89 654,04 zł netto Wartość strat w ciągu 10 lat 896 540,40 zł netto

Wnętrzowa stacja transformatorowa Długość linii kablowej 190 m Obliczony spadek napięcia Straty dla przesyłu mocy 0,127 kW Średnia cena 1 kWh 0,51 zł netto 24 h na dobę Czas pracy zakładu 31 dni w miesiącu Strata w przesyle mocy 94,488 kWh Wartość strat w ciągu jednego mie48,19 zł netto siąca Wartość strat w ciągu jednego roku 578,28 zł netto Wartość strat w ciągu 10 lat 5782,80 zł netto

Uzyskana, wymierna korzyść finansowa wynosi 890 757,60 zł w ciągu 10 lat. Jak więc widzimy, zabudowanie wnętrzowej stacji transformatorowej w budynku jest rozwiązaniem nieporównywalnie bardziej opłacalnym dla Wykonawcy – zmniejsza koszty budowy, oraz daje wymierną korzyść dla Inwestora - zmniejsza koszty eksploatacji obiektu. Wśród dostępnych na rynku stacji transformatorowych jedynie opatentowana, przemysłowa stacja transformatorowa spełnia wymagania przemysłu w obniżaniu kosztów. Przemysłowe stacje transformatorowe ICZ-

-E (Inteligentne Centrum Zarządzania Energię) są produkowane przez polską firmę Elektrobud SA. Zabudowa stacji transformatorowej na hali produkcyjnej zwiększa możliwości zagospodarowania terenu oraz wpływa na estetykę i bezpieczeństwo. Cena przemysłowych stacji transformatorowych ICZ-E jest porównywalna z cenami tradycyjnych stacji transformatorowych. Jakość stacji potwierdzona jest Certyfikatem Instytutu Elektrotechniki w Warszawie nr 10/28/NBR/2011. Przemysłowa stacja transformatorowa została opatentowana pod numerem 14690 w Unii

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

Europejskiej. ICZ-E realizuje strategię Europa 2020 – gospodarka niskoemisyjna poprzez zmniejszenie zużycia energii elektrycznej. Została również wyróżniona godłem „Eko-Inspiracja 2013” w kategorii produkt. Dodatkowym czynnikiem przemawiającym na korzyść stacji transformatorowych ICZ-E jest to, że oferująca je firma Elektrobud SA jest w stanie wyliczyć wymierną wyliczalną korzyść finansową, którą uzyska klient, wybierając jej innowacyjne rozwiązanie. www.elektrobud.pl n

www.zrew-transformatory.pl

KONFERENCJA NAUKOWO-TECHNICZNA TRANSFORMATORY ENERGETYCZNE I SPECJALNE Nowoczesne konstrukcje, niezawodna eksploatacja

Konferencja organizowana przy współudziale: PFISTERER Sp. z o.o.

KONTAKT Małgorzata Siedlarek – Sekretarz Organizacyjny ZREW Transformatory Sp. z o.o. 92-412 Łódź ul. Rokicińska 144 tel. 42 671 86 15 fax 42 671 86 16 e-mail: konferencja@zrew-tr.pl

TEMATYKA KONFERENCJI Tematyka konferencji obejmuje zagadnienia z zakresu transformatorów energetycznych i specjalnych, a w szczególności: – problemy eksploatacyjne, – diagnostyka, próby i badania, – nowoczesne metody obliczeniowe i projektowanie, – remonty i modernizacje, – aktualne trendy rozwojowe. W ramach konferencji zostaną zaprezentowane referaty wiodących ośrodków naukowych, przedsiębiorstw reprezentujących energetykę zawodową, placówek naukowo-badawczych oraz firm współpracujących z energetyką.

Więcej informacji i formularz zgłoszeniowy na:

www.zrew-transformatory.pl MIEJSCE KONFERENCJI Hotel Król Kazimierz

KAZIMIERZ DOLNY 8-10 października 2014

X Konferencja Naukowo-Techniczna towarzyszy II Kongresowi Elektryki Polskiej

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Zastosowanie systemów eksperckich do analizy informacji z systemów monitoringu on-line Pełne wykorzystanie informacji z systemów monitorujących urządzenia elektroenergetyczne staje się dla eksploatujących coraz większym wyzwaniem. Korzystanie ze stanu wiedzy z różnych dyscyplin naukowych wymaga zaangażowania wielu specjalistów o dużym doświadczeniu.

rawidłowa ocena tych informacji wymaga dodatkowo czasu, który jest niezwykle cenny w sytuacjach grożących awarią. Do podjęcia decyzji coraz częściej wykorzystywane są systemy eksperckie, nie tylko zbierające dane, ale również umożliwiające zgromadzenie ich na jednej płaszczyźnie. Dalszą koniecznością staje się generowanie raportów w dowolnych obszarach czasowych w sposób automatyczny. Takie postępowanie umożliwia systematyczną pracę, bez konieczności śledzenia jednocześnie wielu parametrów na dużej ilości urządzeń. Poprzez zastosowanie zobrazowania informacji w odpowiedniej kolejności – od miejsca, stacji, urządzenia i poszczególnych parametrów – dochodzimy do informacji o kondycji technicznej danych urządzeń. Na przykładzie systemu Smart SUB firmy QUALITROL chcielibyśmy przedstawić logikę działania Eksperckiego Systemu Analizy Danych. System Smart SUB zapewnia integrację dla wszystkich urządzeń monitorujących klienta. Poprzez zastosowanie modułów plug-in zbierane są zaszyfrowane sygnały z różnych urządzeń i gromadzone na wspólnej płaszczyźnie.

SmartPDM – Sygnały z monitoringu wyładowań niezupełnych

Zastosowanie systemy monitoringu PD poprzez analizę sygnału UHF niesie za sobą zwiększenie dokładności pomiarów poprzez eliminację szumów. Czytelne wykresy w różnych układach tj. aktualny i historyczny ze zdarzeniami, oraz określający trend ułatwiają szybką analizę.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE SmartTM – Zebrane w tym module informacje w formie sygnałów analogowych i cyfrowych dają obraz bieżących parametrów transformatora jak : temperatura, poziom oleju, prąd, napięcie, stan bezobsługowego odwilżacza powietrza oraz innych interesujących nas parametrów. Możemy dodatkowo porównać te parametry w czasie.

SmartDGA – Chromatograficzna analiza gazów rozpuszczonych w oleju. Poprzez

przenoszenie informacji do modeli analitycznych, otrzymujemy nie tylko informację o aktualnych wartościach poszczególnych gazów, ale również wsparcie w postaci analiz jak: Trójkąt Duvala, Stosunek wg. Rogersa, IEC.

Smart LTC – monitorowanie podobciążeniowego przełącznika zaczepów (ppz) Zbieramy informacje na temat: yy Pozycja ppz yy Czas cyklu przełączania yy Pobór mocy podczas przełączania yy Pobór mocy silnika napędu i stałej wartości prądu yy Różnica temperatur między kadzią a głowicą mocy ppz yy Alarmy dotyczące odchyleń mocy od wartości „fingerprints” yy Obliczanie zużycia styków i oceny dalszej żywotności

SmartCSM – Monitorowanie układu chłodzenia Wyjścia analogowe i cyfrowe umożliwiają monitorowanie aktualnych i historycznych wartości oraz trendu dla: yy Prąd rozrusznika silnika wentylatorów, pomp yy Prąd pracy poszczególnych silników yy Różnicę temperatury między górnym i dolnym punktem chłodnicy yy Alarmy dotyczące odchyleń mocy od wartości „fingerprints”

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE SmartBM – Monitoring izolatorów.

Zbierane są sygnały aktualne z adapterów zainstalowanych na izolatorach oraz historyczne wartości trendu dla: yy Dla Tg δ i zmian Tg δ yy Pojemności i zmian pojemności w czasie yy Temperatur kompensowanych wartości Tg δ yy Alarmy dotyczące wszystkich odchyleń

Smart GDM – Monitorowanie gęstości gazu Dla urządzeń wypełnionych gazem SF-6 zbieramy sygnały z czujnika gęstości gazu. Poprzez analizę aktualnych i historycznych parametrów, określenie trendu dla ciśnienia gazu, gęstości i temperatury identyfikuje się o oszacowuje wycieki SF-6 z urządzenia. Uruchamiany jest alarm przy wycieku większym niż normalne natężenie przepływu gazu przez nieszczelności. Przy obniżeniu ciśnienia obniża się również próg alarmu.

Country wide view: Showing all substations

Station level view: Line diagram showing assets

Smart Reporting

Automatyczne generowanie raportów (codziennie/co tydzień/co miesiąc) z XLS lub PDF według oczekiwań eksploatatorów pomaga w organizowaniu procesu produkcji i planowaniu remontów. Od systemów eksperckich oczekujemy przyjazności co ten system zapewnia. Pozostaje tylko uzupełnienie brakujących monitoringów na urządzeniach i wykorzystywanie w pełni funkcjonalności systemu.

Component level view: Showing all displays, data trends and other analysis for each parameter

n ZUT Energoaudyt sp. z o.o. – Mirosław Zając; QUALITROL DMC – Piotr Kornatowski

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

Usługi nasze przeznaczone są dla wytwórców energii elektrycznej o rozbudowanym systemie elektroenergetycznym, a także innych odbiorców intensywnie użytkujących urządzenia energetyczne. Nasze działania zmierzają do: wydłużenia żywotności urządzeń elektroenergetycznych, ułatwienia ich dozoru i obsługi oraz zmniejszenia kosztów ich eksploatacji.

Zakres działania:  Remonty transformatorów w miejscu zainstalowania  Remonty transformatorów w zakładzie remontowym  Mobilne laboratorium diagnostyczne transformatorów i innych urządzeń elektroenergetycznych  Badania ochrony przeciwporażeniowej powyżej 1kV  Zabezpieczenia energetyczne  Termowizyjna Diagnostyka urządzeń energetycznych  Systemy monitoringu on-line wyładowań niezupełnych Generatorów i Maszyn WN  Systemy monitoringu DGA oleju on-line w transformatorach

ZUT Energoaudyt Sp. z o.o. ul. Marszałkowska 87/107 00 - 683 Warszawa www.zutenergoaudyt.com.pl

Adres do korespondencji: ZUT Energoaudyt Sp. z o.o. ul. 25 Czerwca 29 26-600 Radom

Tel + 48 (048) 377-97-17, 377-97-18 Fax + 48 (048) 377-97-19, 362-29-71 bok@ zutenergoaudyt.com.pl

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Solidność i wielozadaniowość Nowe koryta kablowe Magic od OBO

Wszystkie istotne elementy systemu nowej generacji koryt kablowych zostały wyposażone przez OBO BETTERMANN w złącze Magic. Dzięki innowacyjnej technologii produkcji, nowy system posiada większą obciążalność i wyznacza nowe standardy dla niezawodności i oszczędności czasu montażu. Nowa generacja tras kablowych OBO została nominowana do nagrody Steel Innovation Award 2012 (Stah l-Innovationspreis 2012) natychmiast po debiucie na rynku – to wszystko dzięki wielu korzyściom płynącym z nowej konstrukcji koryt kablowych OBO.

ystarczy przyłożyć do siebie - KLIK - i gotowe. Bezśrubowy system złącza Magic, opracowany przez OBO BETTERMANN, już teraz jest integralną częścią wielu instalatorów w trakcie ich pracy. Firma OBO konsekwentnie rozwinęła ten system dalej. Po raz pierwszy, nowa generacja koryt została wyposażona w całości w opatentowane złącze szybkiego łączenia Magic. Wszystkie elementy są teraz zaklikiwalne co pozwala jeszcze szybciej i prościej wykonać całą instalację. Zupełnie nowy system produkcji oferuje wiele innych korzyści, np. znaczny wzrost obciążalności tras kablowych. Już teraz, nowy system koryt został przetestowany, spełniając a niejednokrotnie w znaczny sposób przewyższając standardy krajowe i międzynarodowe. Środowisko również znacznie zyskało na tej zmianie ze względu na ulepszony balans ekologiczny procesu produkcyjnego.

MKS-Magic® koryto kablowe z błyskawicznym złączem Magic

Bardziej solidny niż kiedykolwiek dzięki nowoczesnej metodzie spawania laserowego Nowy system tras kablowych jest jeszcze bardziej niezawodny, wytrzymały i ekonomiczny. Stało się to możliwe dzięki procesowi produkcyjnemu DUO-Plus, do którego OBO - specjalnie dla systemów koryt kablowych – uzyskało wyłączność praw licencyjnych. Nasz nowoczesny park maszynowy, wyposażony w technologię spawania laserowego, stanowi fundament dla najwyższej jakości produktów. Kompleksowa struktura 3-D uzyskana dzięki innowacyjnej technologii wraz ze zmianą w strukturze materiału w obszarze spawu, dało w rezultacie wyniki obciążalności niemożliwe wcześniej do uzyskania. Koryta perforowane zapewniają dobrą przepuszczalność wody i zapewniają znakomitą wentylację przewodów. Ponadto, badanie wytrzymałości na uderzenia oraz w komorze solnej wykazują niezwykłe cechy koryt do zastosowania w każdych warunkach. Ponadto koryta o szerokości 200 mm i powyżej spełniają wymogi dla montażu trasy poniżej instalacji tryskaczowych dzięki specjalnej konstrukcji dna, a tym samym są zgodne z wymaganiami VdS (Verband der Sachversicherer).

Kompleksowa struktura 3D generowana dzięki metodzie produkcji DUO-Plus

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Przepuszczalność wody z tryskaczy oraz doskonała wentylacja przewodów

System zaklikiwany ze złączem Magic Od trójnika do łuku - wszystkie istotne elementy nowego systemu koryt wyposażone są w opatentowane złącze błyskawicznego montażu Magic. Wyraźnie słyszalne kliknięcie wskazuje na mocne połączenie mechaniczne. Szybkozłącze Magic spełnia wymogi nawet przy dużych obciążeniach koryt, upraszczając pracę i oszczędzając czas już na etapie montażu, w szczególności podczas pracy tuż nad głową lub na dużych wysokościach. Ponadto, ciągłość elektryczna, jak i związane z nią wyrównanie potencjałów, wymagane przez normy, są zachowane. Kolejną korzyścią jest to, że elementy zintegrowanego łącznika Magic są przymocowane do koryta uniemożliwiając ich zgubienie. Szczególnie w trakcie prac na obiekcie, nowe złącze Magic pokazuje swój prawdziwy talent. Między innymi zapewnia bezpieczne połączenie koryt także w miejscu cięcia. Złącze jest mocowane do obu koryt, a następnie starannie połączone poprzez zaciski sprężynowe - bez względu na to, czy wymagane jest cięcie proste czy też pod kątem.

Zaklikiwane połączenie koryt kablowych w miejscu cięcia

Technologia i środowisko: wszystkie światła zielone Nowe koryta kablowe z OBO są testowane zgodnie z międzynarodową normą IEC 61537 a także posiada certyfikat VDE. Środowisko również korzysta z innowacyjnej metody produkcji DUO-Plus dzięki temu, że ekologiczny bilans dla całej rodziny produktów Magic został znacznie usprawniony. Roczna produkcja w ilości dwóch milionów metrów koryt kablowych Magic emituje ok. 2 600 ton mniej CO2 w porównaniu do tradycyjnej metody produkcyjnej. W przeliczeniu na emisję dwutlenku węgla przez samochód osobowy, przyrównać to możemy do zaoszczędzenia emisji po przejechaniu 15 milionów kilometrów lub okrążenia Ziemi 375 razy. Przemysław Głogowski, OBO Bettermann n

Pełna oferta dla ciężkich oraz standardowych wymagań Bezśrubowe połączenie jest teraz możliwe również dla średnio-ciężkich oraz ciężkich tras kablowych dzięki programowi innowacyjności OBO. Oferta obejmuje: MKS-Magic ® – średnio-ciężkie koryto kablowe SKS-Magic ® – ciężkie koryto kablowe IKS-Magic ® – średnio-ciężkie koryto kablowe z wyprowadzeniami przewodów MKSU Magic – średnio-ciężkie koryto kablowe, bez perforacji SKSU Magic – ciężkie koryto kablowe, bez perforacji System bezśrubowego złącza Magic – system kompletny

Koryta typu MKS-Magic ®, SKS-Magic ®, IKS-Magic ®, MKSU Magic i SKSU Magic

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

zenon Energy Edition – niezawodny nadzór i kontrola dla zakładów energetycznych, sieci dystrybucyjnych i podstacji Ograniczanie wydatków, zwiększanie produktywności oto główne potrzeby klientów w sektorze energetycznym. Aby je realizować należy uwzględnić kilka czynników, a jednym z nich jest niewątpliwie oprogramowanie HMI/SCADA.

Parametryzowanie zamiast programowania

Wiele programów wciąż opiera się na programowaniu i skryptach tworzonych na zamówienie klienta. zenon EE działa zupełnie inaczej. Nasze rozwiązanie zwalnia wdrażających je integratorów z konieczności ciągłego programowania wciąż tych samych funkcji dla każdego elementu. Zamiast tego, wartości określa się jeden raz i przypisuje się je obiektom, aby móc później w łatwy sposób wykorzystać je w dowolnym momencie,przez proste wskazanie i kliknięcie myszą. To tylko jedna spośród wielu przydatnych cech odróżniających to rozwiązanie od tradycyjnych systemów.

Sterownik IEC

COPA-DATA przykłada dużą wagę do podstawowych funkcji Energy Automation System. Wszystkie interfejsy systemu zenon opracowywane są przez specjalistów z poszczególnych dziedzin. Zawsze odbywa się to we-

dług tej samej procedury, bez korzystania z dostawców zewnętrznych, bez konieczności kupowania żadnych bibliotek i niepotrzebnych interfejsów – niezależnie od tego, czy chodzi o normy IEC 60870, 61850 czy o normę DNP3, zawsze zapewniamy pełną zgodność. Dotyczy to w szczególności opracowanego przez nas sterownika IEC 61850 oraz kwestii istotnych dla bezpieczeństwa, takich jak tryb Select before Operate lub File Transfer, dzięki którym nigdy żadne dane nie zostaną utracone.

Reaguj w porę. Alarmy graficzne

Kolorowe obrazki same w sobie nie są skutecznymi alarmami, zwłaszcza gdy ilość alarmów generowanych w instalacji podczas pracy przerasta operatora. W przypadku alarmu ważne jest to, aby pomóc użytkownikowi w zbudowaniu obrazu sytuacji oraz systematycznie doprowadzić go do poznania głównych przyczyn usterki i możliwych rozwiązań. zenon Energy Edition zapew-

nia elastyczne i sprawne mechanizmy alarmowania oraz informacje naprowadzające użytkownika na przyczynę i rozwiązanie usterki.

zenon 7.11 – innowacyjne funkcje dla branży energetycznej

Podczas opracowywania oprogramowania dedykowanego automatyzacji w branży energetycznej w centrum zainteresowania znalazły się ulepszenia funkcjonalne mające spełniać wymogi IEC 61850 edycja 2. Lista aktywnych i nieaktywnych blokad umożliwia lepszy przegląd komend. Użytkownicy są więc w stanie szybko rozpoznać, które warunki nie zostały spełnione aby poprawnie wykonać czynności przełączania. Dzięki udoskonalonej koncepcji redundancji w oprogramowaniu zenon, COPA-DATA jest liderem w obszarze bezpieczeństwa. Nowo wdrożony tryb redundancji („rated”) umożliwia przydzielanie ról serwera i serwera standby

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE zgodnie z tym, który komputer ma lepsze połączenie z procesem, dzięki czemu zapewnia się wyższą jakość danych. Wybór pomiędzy redundancją dominującą i niedominującą to również nowość. Użytkownicy mają dostęp do większej liczby możliwości zapewniających ochronę funkcjonalną, operacyjną i przed awariami.

Podsumowanie

Za sprawą wielu innowacji i swojej praktycznej funkcjonalności, zenon już od prawie 30 - lat jest polecany przez specjalistów zajmujących się systemami do automatyzacji energetyki. Wielokrotnie nagradzany w Polsce i na świecie. Dowodem przydatności zenon’a jest jednak przede wszystkimi 100% nieza-

wodność i zgodność z najsurowszymi standardami i wymaganiami w sektorze energetycznym. Nie bez znaczenia jest również fakt, że zenon Energy Edition jest aplikacją, która jest wyposażona w narzędzia niezbędne do zaimplementowania tzw. inteligentnych sieci energetycznych. Słowem dzięki zenon Energy Edition nowoczesne zakłady energetyczne będą mogły wydajnie i bezpiecznie spełniać oczekiwania stawiane przed nowoczesną energetyką. Więcej informacji: www.copadata.pl n Urszula Bizoń-Żaba COPA-DATA Polska Sp. z o.o. (na podstawie materiałów Ing. Punzenberger COPA-DATA GmbH)

oprogramowanie HMI/SCADA

zenon Energy Edition Przełącz się na większą wydajność, integrację i ergonomię w produkcji i dystrybucji energii

zenon na targach

energetab 2014 16.09-18.09.2014 ziad bielsko-biała hala: a stoisko numer: 29

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

sales.PL@copadata.com 43 www.copadata.pl

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Danfoss VLT® AutomationDrive Dzięki Danfoss VLT® AutomationDrive zyskujesz wolność wyboru technologii silnikowej. Nowe technologie silników elektrycznych to większa wydajność i energooszczędność w różnych zastosowaniach. Dopasowane algorytmy sterowania silnikiem maksymalizują sprawność układu napędowego

Producenci stosują wiele koncepcji konstrukcji silników elektrycznych w celu uzyskania wysokiej sprawności układów napędowych w zastosowaniach przemysłowych, komunalnych i budynkowych. Choć większość technologii silnikowych zapewnia porównywalną sprawność w nominalnym punkcie pracy układu, różnią się pod wieloma względami w obszarze parametrów rozruchowych i charakterystyki pracy pod niepełnym obciążeniem. Dla użytkowników głównym skutkiem dużej różnorodności technologii silników jest potrzeba znalezienia technologii odpowiedniej do danego zastosowania tak, aby zmaksymalizować sprawność energetyczną i uzyskać związane z tym korzyści. W zasadzie prawie wszystkie silniki można eksploatować z regulowaną charakterystyką zasilania określając wymagane napięcie dla poszczególnych prędkości obrotowych lub częstotliwości wyjściowej (charakterystyka napięciowo-częstotliwościowa). Jednak teoretyczną sprawność wynikającą z poszczególnych technologii silnikowych można w praktyce uzyskać z użyciem algorytmów sterowania specjalnie przygotowanych dla danej technologii, w przeciwnym razie nie jest możliwa optymalizacja pracy silnika dla każdego punktu pracy przy zmiennym obciążeniu.

Synchroniczne silniki reluktancyjne

W synchronicznych silnikach reluktancyjnych wykorzystuje się technologię znaną od dawna. W przeszłości były one optymalizowane pod względem momentu obrotowego lub wielkości korpusu, jednak obecnie nacisk w projektowaniu kładzie się sprawność energetyczną. Silniki te wykorzystują siłę reluktancji, która wynika ze zmian oporu

magnetycznego. Obecnie specjalnie zaprojektowane wycięcia w wirniku prowadzą linie pola magnetycznego wewnątrz wirnika w celu wytworzenia momentu reluktancyjnego z wysoką sprawnością. Synchroniczne silniki reluktancyjne wymagają do pracy przetwornicy częstotliwości,

Algorytm sterowania silnikami reluktancyjnymi już dostępny w standardowej przetwornicy Danfoss VLT®

Jako niezależny producent rozwiązań napędowych, Danfoss stawia na innowacyjny rozwój zapewniający obsługę wszystkich powszechnie stosowanych typów silników. Przetwornice częstotliwości Danfoss dotychczas oferowały algorytmy sterowania zapewniające wysoką sprawność standardowych silników indukcyjnych i silników z magnesami trwałymi (PM), a obecnie, począwszy od VLT® AutomationDrive FC 302, obsługują również synchroniczne silniki reluktancyjne. Ponadto przetwornica częstotliwości VLT® sprawia, że ustawienie programu, dopasowanie algorytmu pracy i uruchomienie takiego silnika przy wdrożeniu do eksploatacji jest równie łatwe, jak w przypadku standardowych silników indukcyjnych. Dzięki połączeniu łatwości użytkowania z dodatkowymi użytecznymi funkcjami, takimi jak automatyczna adaptacja silnika, która mierzy charakterystykę silnika i odpowiednio optymalizuje jego parametry, silnik zawsze pracuje z najwyższą możliwą sprawnością, umożliwiając użytkownikom zmniejszenie zużycia energii i kosztów eksploatacji.

Małe zróżnicowanie układów napędowych w instalacjach

Niemal wszystkie powszechnie stosowane technologie silnikowe bądź niezbędnie wymagają sterownika elektronicznego lub mogą być sterowane elektronicznie. Rodzi się jednak wtedy pytanie: czy wszystkie silniki moż-

na obsługiwać z użyciem zaledwie jednego typu sterownika? Jeżeli nie, użytkownicy i operatorzy ryzykują konieczność stosowania bardzo zróżnicowanych układów. W praktyce oznacza to wyższe koszty szkolenia projektantów i operatorów układów, jak również szerszej bazy serwisowej. Konieczność magazynowania części zamiennych do różnego rodzaju urządzeń to także większe koszty eksploatacji. Możliwość obsługiwania wszystkich typów silników przetwornicą częstotliwości tylko jednego typu jest korzystna dla użytkowników, ponieważ znacznie redukuje wyżej opisane dodatkowe nakłady pracy i środki finansowych przeznaczane na utrzymanie ruchu. Jako niezależny producent przetwornic częstotliwości, Danfoss oferuje rozwiązanie, dzięki któremu możliwe jest sterowanie jednym urządzeniem wszystkich standardowych silników powszechnie stosowanych w automatyce przemysłowej, komunalnej i budynkowej. Daje to operatorom instalacji możliwość stosowania tego samego interfejsu operatora, tych samych interfejsów

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

Wolność technologii to jedna VLT® dla różnych typów silników

Niezależność Algorytm sterowania silnikami reluktancyjnymi już dostępny w standardowej przetwornicy Danfoss VLT®

Dzięki VLT® AutomationDrive zyskujesz wolność wyboru technologii Technologie silnikowe rozwijają się bardzo szybko, ze względu na wymagania nowych klas efektywności. Przetwornice częstotliwości VLT® AutomationDrive standardowo pozwalają na pracę z wieloma typami silników . Dzięki temu można skupić się na aplikacji i nie ograniczać wyborem silnika.

www.danfoss.pl/vlt

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE układów, tych samych rozszerzeń oraz sprawdzonej, niezawodnej technologii w całym zakresie mocy. Zarządzanie częściami zamiennymi i ich obsługa ulegają uproszczeniu, a koszty szkoleń spadają.

Technologie silnikowe służące spełnieniu wymagań nowych klas sprawności

Maszyny napędzane silnikami elektrycznymi odpowiadają za dwie trzecie zużycia energii w przemyśle. Dzięki zastąpieniu dotychczasowych, mających dziesiątki lat napędów nowoczesnymi technologiami napędowymi, w samych tylko Niemczech w przemyśle i handlu można uzyskać oszczędności rzędu 38 miliardów kilowatogodzin rocznie. W skali europejskiej dałoby to redukcję zużycia o aż 135 miliardów kilowatogodzin, co odpowiada zmniejszeniu emisji CO2 o 69 milionów ton (źródło wszystkich danych: ZVEI, „Motors and controlled drives”). Minimalne poziomy sprawności silników elektrycznych określone są w UE rozporządzeniem (WE) nr 640/2009. Rozporządzenie (UE) nr 4/2014 rozszerza zakres silników elektrycznych objętych tymi regulacjami. Wyżej wspomniane rozporządzenia ustanawiają nowe klasy sprawności, których obecne limity dla IE1 (najniższa klasa) do IE3 zaczerpnięto z normy EN 60034-30. Norma EN 60034-30-1 określa limity dla klasy IE4, które nie zostały ujęte w aktach prawnych. Aby osiągnąć minimalną sprawność przewidzianą dla wielu z tych klas konieczne są zmiany stosowanych technologii silnikowych, jak również wprowadzenie nowych lub usprawnionych technologii silnikowych. W rezultacie użytkownicy mają obecnie do czynienia z różnorodnymi tendencjami na rynku. Muszą również wiedzieć, co oznaczają poszczególne określenia i co poszczególne technologie mają do zaoferowania. Czy każdy silnik jest równie dobry do każdego zastosowania?

W dużym skrócie

Obecnie dostępne technologie silnikowe to: yy Standardowy silnik indukcyjny yy Silnik z wirnikiem miedzianym

Silnik indukcyjny klatkowy

yy Silnik z magnesami trwałymi yy Silnik CE (przypadek szczególny) yy Silnik z magnesami trwałymi o rozruchu bezpośrednim yy Synchroniczny silnik reluktancyjny yy Wiele silników i napędów elektrycznych marnuje energię z powodu pracy w nieoptymalnym zakresie. W związku z tym konstruktorzy silników elektrycznych przywiązują coraz większą wagę do optymalizacji skutków środowiskowych pracy niedociążonych regulowanych układów, a w szczególności ich sprawności energetycznej. Obecnie wiele silników jest przewymiarowanych w wyniku stosowania „marginesu ostrożności” w projektowaniu i planowaniu, a zatem w większości przypadków pracuje pod obciążeniem niższym niż znamionowe. Silniki takie pracują ze zmniejszoną prędkością obrotową i zmniejszonym momentem obrotowym. Kolejnym aspektem zgodności środowiskowej silników elektrycznych jest ich wielkość mechaniczna. Zmniejszenie wymiarów silników zmniejsza ilość materiałów zużywanych podczas produkcji oraz koszty utylizacji. Stosowanie silników o większej sprawności wprowadza nowy aspekt do rozważań na temat stosowania przetwornic częstotliwości. Po pierwsze, sterowanie prędkością możliwe dzięki przetwornicy częstotliwości daje ogromne możliwości zmniejszenia zużycia energii i kosztów. Po drugie, niektóre technologie silnikowe mogą być stosowane tylko wraz z tą techniką. Podczas łączenia przetwornicy częstotliwości z silnikiem wstępną orientację zapewniają dane o mocy w kW. Do pełnego dostrojenia trzeba jednak jeszcze dopasować niezbędne prądy lub moce pozorne (dotyczy to w szczególności synchronicznych silników reluktancyjnych!). Ważne jest, by przetwornica częstotliwości była w stanie obsługiwać przeciążenia niezbędne w danym zastosowaniu. Wynoszą one zwykle 110% w przypadku wentylatorów i pomp oraz 160% w przypadku przenośników taśmowych lub podnośników.

Silnik PM z magnesami trwałymi

Silnik synchroniczny reluktancyjny

Optymalizacja

Jeżeli stosowana jest przetwornica częstotliwości o jeden rozmiar większa niż potrzebna do danego zastosowania, na przykład w celu obsługi większego przeciążenia, nie ma to negatywnego wpływu na zużycie energii, ze względu na wyższą sprawność większej przetwornicy. Inaczej jest w przypadku silnika, ponieważ przewymiarowanie ma znacznie poważniejsze skutki. W zależności od konstrukcji silnika, sprawność w punkcie pracy danego zastosowania może być nawet większa niż przy obciążeniu pełnym w przypadku wyboru większego silnika. Przetwornice częstotliwości, w których wykorzystuje się metody sterowania dostosowane do technologii silnikowej zapewniają idealne namagnesowanie podczas pracy, między innymi pod obciążeniem niepełnym. Dotyczy to również (mocno) zmiennych obciążeń. Na przykład w przetwornicach częstotliwości firmy Danfoss do silników PM stosuje się koncepcję MTPA (maksymalnego ilorazu momentu elektromagnetycznego i prądu stojana), która zapewnia największą z możliwych sprawność silnika każdej konstrukcji.

Więcej informacji

Więcej informacji o projektowaniu bezpiecznych i sprawnych rozwiązań napędowych można znaleźć na stronach internetowych firmy Danfoss: www.danfoss.pl/napedy. Przetwornice częstotliwości VLT® stosowane są w różnorodnych zastosowaniach na całym świecie. Specjaliści Danfoss VLT Drives służą klientom obszerną wiedzą specjalistyczną związaną z określonymi zastosowaniami. Kompleksowe doradztwo i szybka obsługa zapewniają optymalne rozwiązanie oferujące wysoką niezawodność i dostępność. Danfoss

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Jasno i czytelnie! Elastyczne oznaczniki z nadrukiem UV, odporne na szereg różnych czynników tabliczki z kwasoodpornej stali nierdzewnej AISI 316 czy nylonowe opaski z opiłkami metali – to tylko niektóre z nowoczesnych propozycji zwiększających bezpieczeństwo instalacji dzięki jej trwałemu i czytelnemu opisowi.

rzepisy dotyczące opisywania instalacji elektrycznych pozostawiają wykonawcom stosunkowo dużą swobodę. Ważnym kryterium jest przede wszystkim czytelność oraz trwałość oznaczenia – nawet po kilkudziesięciu latach. Aby zminimalizować ryzyko groźnych pomyłek, producenci opracowują kolejne rozwiązania pozwalające na jednoznaczne oraz trwałe opisywanie kabli oraz pełną orientację w szafie sterowniczej, urządzeniach i instalacji elektrycznej.

Elastyczne rozwiązanie Nie zapominajmy o tym, że do uszkodzenia oznaczników znacznie częściej dochodzi podczas ich montażu niż na późniejszym etapie eksploatacji instalacji. Dlatego też ich zakładanie wymaga od instalatora najwyższej uwagi i precyzji. Oprócz tego zaleca się wykorzystanie materiałów ściśle przylegających do kabla, co eliminuje ryzyko przesuwania się podczas montażu. Wśród oznaczników pozwalających na szybkie i trwałe opisanie kabli energetycznych wyróżnia się elastyczny PPQ.

Oznacznik PPQ nie jest sztywny, dobrze układa się na kablu, idealnie dopasowując się do jego kształtu, nie ulega więc zniszczeniu podczas instalacji oraz eksploatacji, jak niejednokrotnie dochodzi w przypadku twardych, sztywnych tabliczek. Należy zwrócić uwagę również na możliwości zapisu oznacznika. „Istnieją dwa sposoby znakowania produktów. Na oznaczniku możemy umieścić jedynie numer (np. w standardzie kodowania KKS, stosowanym w elektrowniach i elektrociepłowniach), który następnie zostanie dokładnie opisany w dokumentacji technicznej, lub utrwalić na nim pełny, kompletny opis, w którym pojawią się najważniejsze informacje o rodzaju przewodu, specyfice instalacji, roku ułożenia itp. – tłumaczy Tomasz Ćwik, szef sprzedaży w firmie Partex Marking Systems. Druga metoda zabezpiecza użytkowników obiektu czy osoby przeprowadzające prace serwisowe sieci energetycznej przed skutkami zniszczenia lub zagubienia dokumentacji”. Oznaczniki PPQ mają stosunkowo duże pole do zadruku (są dostępne w rozmiarze nawet 38

na 100 mm), dzięki czemu zmieszczą do 4 linijek tekstu, czyli w rezultacie pełny opis przewodu. Istotną kwestią jest także jakość i trwałość opisu. W tym przypadku wykonuje się go w innowacyjnej technologii nadruku UV. Tusz po nałożeniu zostaje utwardzony przez specjalne lampy, co pozwala na uzyskanie wysokiej odporności na szereg czynników, w tym promieniowanie UV i działanie rozpuszczalników, dzięki czemu tę metodę druku wykorzystuje się również w warunkach przemysłowych.

Oznaczenie do zadań specjalnych Dobór oznaczników musi być poprzedzony analizą charakterystyki przewodów oraz warunków, w jakich pracować będzie instalacja po ułożeniu. W przypadku oznaczników w rozdzielniach czy na kablach ułożonych we wnętrzu wybór jest zasadniczo prosty. Zatrzaskiwane lub o zamkniętym kształcie (w zależności, czy oznaczamy niepodłączone, czy już podłączone przewody), oznaczniki ela-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE styczne, przylegające do kabla, termokurczliwe rurki, samolaminujące etykiety – producenci oferują szereg różnego rodzaju znaczników, pozwalających na trwałe i czytelne opisanie instalacji. Wspomniana trwałość staje się kryterium kluczowym, gdy oznacznik montowany jest w warunkach wymagających, czyli np. na zewnątrz lub w środowisku agresywnym. „Najbardziej trwałym materiałem do znakowania jest stal nierdzewna – tłumaczy Tomasz Ćwik. Produkty z kwasoodpornej stali nierdzewnej AISI 316, jak oznaczniki PKS, wykorzystuje się wszędzie tam, gdzie wymagana jest najwyższa odporność na działanie czynników zewnętrznych, promieniowania UV, bardzo niską i bardzo wysoką temperaturę, nawet do +400°C, czyli w przypadku instalacji ułożonej w ziemi, a także w przemyśle morskim, górniczym, petrochemicznym, kolejowym oraz spożywczym i farmaceutycznym. Oznacznik jest odporny na ogień, wodę, wilgoć oraz korozję, a wykonawca zyskuje pewność, że opis instalacji pozostanie czytelny nawet po kilkudziesięciu latach” – kontynuuje ekspert firmy Partex. Stalowy oznacznik zapewnia trwałość opisu mimo montażu w ekstremalnych warunkach. Za jego czytelność odpowiada zaś wyraźne tło-

czenie, widoczne nawet po zamalowaniu czy zabrudzeniu tabliczki oraz satynowe wykończenie powierzchni, które nie odbija światła.

Bezpieczne mocowanie Oznaczniki przewodów można podzielić na produkty do samodzielnego montażu oraz takie, których zainstalowanie wymaga użycia specjalistycznych taśm lub opasek. Pamiętajmy, że także materiały, z których wykonuje się te elementy, powinny charakteryzować się bardzo dobrymi parametrami wytrzymałościowymi. Wśród produktów tego typu wyróżniają się przede wszystkim opaski z nylonu 6.6., odznaczającego się dużą twardością, przy jednoczesnej elastyczności, wytrzymałością na uszkodzenia mechaniczne, odpornością na promieniowanie UV oraz na szeroki zakres temperatur (od -40 do 100°C). Należy zaznaczyć, że jest to materiał nietoksyczny, bezhalogenowy, co oznacza, że podczas ewentualnego spalania nie dochodzi do uwalniania trujących gazów pochodnych halogenów, czyli chlor, bromu i fluoru. Zapobiegają one również dalszemu rozprzestrzenianiu się ognia. Nylonowe opaski PKBM zostały dodatkowo wzbogacone pigmentami metalu, dzięki czemu są dedykowane

przede wszystkim branżom przemysłu spożywczego, farmaceutycznego i chemicznego. W przypadku, gdy opaska ulegnie uszkodzeniu czy zerwaniu i spadnie na linię produkcyjną, detektory metalu wykryją ją, zanim trafi do produktu lub opakowania.

Supertrwały nadruk

Poruszając temat znakowania przewodów, nie możemy zapomnieć również o innych urządzeniach usprawniających proces opisywania instalacji. Dużą popularnością cieszą się przede wszystkim nowoczesne urządzenia termotransferowe – z uwagi na właściwości nadruku termotransferowego. Wyróżnia się on wyjątkową odpornością na promieniowanie UV, wilgoć, kwasy, pyły, oleje. Wybierając odpowiednie urządzenie, należy zwrócić uwagę na jego ciężar oraz obudowę, co zadecyduje o wygodzie transportowania oraz pracy na miejscu wykonania instalacji, a także na intuicyjność obsługi. Drukarka PROMARK T-800 waży niespełna 2 kg, dzięki czemu z łatwością użyjemy jej w nietypowych miejscach i warunkach. Dzięki sterowaniu polskojęzycznym oprogramowaniem możliwe jest importowanie plików programu Excel z komputera lub wprowadzenie tekstu za pomocą klawiatury drukarki. Program posiada również rozbudowane menu z indeksem produktów, profili Partex, w zależności od których urządzenie automatycznie ustawia odpowiednią pozycję tekstu oraz głębokość nacinania. Zadaniem wykonawcy jest więc jedynie sporządzenie czytelnego, prawidłowego opisu oraz wprowadzenie profilu. Z drugiej strony za wprowadzenie profili może też odpowiadać ich automatyczny podajnik, który odwija profile z rolki, zapewniając im płynne wejście do drukarki, znacznie przyspieszając proces znakowania, szczególnie w przypadku dużej instalacji. Interesującym usprawnieniem dostępnym jako wyposażenie dodatkowe jest również podgrzewacz profili zapewniający im osiągnięcie odpowiedniej temperatury, umożliwiając nadruk w wymagających warunkach. Uniwersalne metody opisywania instalacji nie istnieją, a dobór odpowiednich produktów musi poprzedzić analiza charakterystyki sieci i urządzeń. Nie należy jednak bagatelizować tego etapu – odpowiednie oznaczniki sprawią, że użytkowanie oraz serwisowanie instalacji będzie bezpieczne także w przyszłości. Partex n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

ENERGOPROJEKT-KATOWICE SA

Niekwestionowany lider usług projektowo-inżynierskich

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Technologie IHF oraz ULTRASONIC w produktach Steinel

teinel jako światowej sławy producent automatycznego oświetlenia wprowadził do swojej oferty produkty działające w technologii iHF (Inteligent High Frequency). Dlaczego ta technologia jest wyjątkowa? Czujnik w tej technologii wykrywa ruch, tak jak standardowy czujnik HF (wysokiej częstotliwości), czyli wysyła falę i odsłuchuje echo. W przypadku wykrycia różnicy pomiędzy odebraną a wcześniejszą falą powrotną, czujnik decyduje aby załączyć światło. Wykrywanie ruchu w technologii HF możliwe jest tylko wewnątrz pomieszczeń, ze względu na wykrywanie każdego ruchu (człowieka, zwierzęcia, rośliny lub kropli deszczu). Dopiero detekcja ruchu w technologii iHF gwarantuje, że możemy ten produkt zastosować na zewnątrz. Eliminacja włączeń światła przy ruchu małych zwierząt oraz drzew, krzewów możliwa jest dzięki temu, że czujnik w technologii iHF wykrywa ruch, ale jest w stanie określić odległość tego ruchu od siebie. W przypadku detekcji ruchu, czujnik „widzi”, czy

poruszający się obiekt przemieszcza się, czyli zmienia miejsce położenia, czy zaburzenie fali jest cały czas w tym samym miejscu. W przypadku wykrycia ruchu, np. drzewa, czujka rozpoznaje, że ruch odbywa się w tym samym punkcie, więc będzie zignorowany. Małe zwierzęta (mały pies, kot) powodują zaburzenie mniejsze niż człowiek, dlatego produkty z czujnikami iHF są w stanie wykryć małe zwierzę i określić jego położenie.. Technologia iHF wprowadza możliwość zabudowy czujnika, tak, że możemy cieszyć się wyglądem oprawy, a czujnik dyskretnie, ale dokładnie wykrywa ludzi.

Drugi rodzaj wykrywania, który chciał bym poruszyć oparty jest na techno logii ULTRASONIC. W Europie dopie ro teraz zaczyna wykorzystywać się jej zalety, a w USA od wielu lat używa się tych produktów, do kontroli oświetlenia w pomieszczeniach. Czym wyróżnia się ta technologia – pozwala wykryć ruch, który odbywa się za rogiem lub za/pod przeszkodą. Wyobraźmy sobie pomieszczenie, na suficie zamontowany czujnik

(nawet obecności) oraz ścianę, w części dzielącą nasze pomieszczenie. Ruch wykonywany za ścianą nie zostanie wykryty przez żadną czujkę, tylko detektor w technologii ULTRASONIC zobaczy ruszający się obiekt. Co nam to daje?; Pozwala załączyć światło w korytarzu głównym, gdy osoba dochodzi do niego z korytarza bocznego. Kolejny przykład , biuro; sprzątamy biurko i zaczynamy sprzątać pod nim. W przypadku zamontowania standardowego czujnika światło zgaśnie po

upływie ustawionego czasu, dlatego że standardowy czujnik nie będzie widział żadnego ruchu. W przypadku zamontowania czujnika w technologii ULTRASONIC ruch odbywający się pod biurkiem zostanie wykryty i światło nie zgaśnie. Zastosowanie czujników ULTRASONIC daje nam szerokie możliwość zastosowania, będzie to idealne rozwiązanie w korytarzach, toaletach, biurach itp. Na podanych przykładach widać, że STEINEL stale rozwija nowe techno logie i stosuje je w swoich produktach tak, aby jak najbardziej zwiększyć komfort i niezawodność swoich produktów oraz jak najlepiej wykorzystywać (nie marnować) energię elektryczną. Więcej informacji na www.langelukaszuk.pl www.steinel.pl Tomasz Milczarek LŁ Sp. z o.o. Sp.k.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

PQube®3 - rozproszone monitorowanie i sterowanie jakością zasilania w inteligentnych sieciach elektroenergetycznych Światowe sieci elektroenergetyczne ewoluują stopniowo w kierunku Smart Grids czyli sieci inteligentnych, w których inteligentne mierniki energii elektrycznej pozwolą na efektywne sterowanie i zarządzanie zasobami sieciowymi w celu min. zapewnienia wymaganej jakości zasilania.

OZE (Odnawialne Źródła Energii) wraz z lokalnymi źródłami o wysokiej efektywności i zerowej lub niskiej emisji CO2 znacząco komplikują to zagadnienie wprowadzając do sieci elektroenergetycznych szereg zmiennych i zjawisk, które wymagają coraz wyższej wbudowanej sieciowej inteligencji. Obecnie prowadzi się na szeroką skalę badania tych nowych zjawisk w celu zaimplementowania nowych algorytmów zapewniających bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej, w tym zapewnienie i utrzymanie wysokiej jakości energii elektrycznej. Amerykańska Agencja Zaawansowanych Projektów Badawczych ARPA-E finansuje obecnie badania prowadzone przez Kalifornijski Uniwersytet w Berkley w zakresie zjawisk pojawiających się w elektroenergetycznych sieciach rozdzielczych SN. Badania rozpoczęły się w kwietniu 2013 i są prowadzone przy użyciu komercyjnego systemu rozproszonego monitorowania parametrów energii elektrycznej PQube®3 produkowanego przez Power Sensors Ltd kalifornijską firmę będącą częścią Power Standards Laboratory (Laboratorium Standardów Energii Elektrycznej). System ten jest następcą pracującego również w Polsce systemu PQube Classic. Oba zaawansowane systemy monitorujące zostały stworzone na bazie zaplecza technicznego doliny krzemowej (Silicon Valley). Oprócz wszystkich funkcji typowych dla analizatora

jakości zasilania, dzięki synchronizacji GPS, system PQube®3 posiada ciekawą funkcję: mikrosynchrofazora (microPMU) pozwalającą na pomiar przesunięć kątowych przebiegów elektrycznych z dokładnością 0,05° (patrz www.pqubepmu.com). Ta funkcja pozwala na użycie PQube®3 do badania skomplikowanych zjawisk eskalujących coraz mocniej w sieciach energetycznych, gdzie udział odbiorów energoelektronicznych oraz źródeł OZN i mikrogeneracyjnych staje się coraz większy. Z metrologicznego punktu widzenia niezbędna jest porównywalność i kompletność wyników pomiarowych dla istotnych parametrów energii elektrycznej. Przygotowywana nowa trzecia już edycja normy IEC 61000-4-30 (przeniesienie do części normatywnej parametrów prądowych) pozwoli na bilateralne rozstrzyganie kwestii spornych w zakresie zarówno dostaw i odbioru energii elektrycznej na bazie nie tylko normy EN/PN 50160, Rozporządzeń Ministerialnych czy też zapisów umownych, ale również Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Energetycznych publikowanych przez Spółki Dystrybucyjne, aby zapobiegać min. zniekształceniom (kontaminacji) harmonicznym czy zjawisku migotania. System rozproszonego monitorowania i sterowania jakością zasilania PQube®3 stanowi najnowszą odpowiedź na te wyzwania. System oferuje otwartą architekturę komunikacyjną, w tym szeroko stosowany

przez energetykę zawodową protokół IEC 61850 zapewniając szybkie, odporne na zakłócenia i bezpieczne przesyłanie kluczowych danych pomiarowych i sygnałów sterujących. Duża pamięć SD 2 x 8GB daje pewność, że nie zabraknie miejsca na zapis coraz większego strumienia danych pomiarowych reprezentującego coraz bardzie złożone zjawiska występujące w sieciach energetycznych. Szybkie próbkowanie do 1 MHz przebiegów nieustalonych i funkcja BlackBox pozwala na pewne zarejestrowanie najbardziej nieuchwytnych zjawisk sieciowych. Możliwość podłączenia sensorów wielkości nieelektrycznych w celu rejestracji sygnałów towarzyszących generacji, transmisji i rozdziału energii elektrycznych jest nieodzowne dla poprawnej analizy występujących zjawisk energoelektrycznych. System PQube® 3 pozwala na rejestrację: temperatury, wilgotności, ciśnienia, przyspieszenia/wibracji, momentu siły, natężenia oświetlenia, co pozwala stosować go w coraz bardziej zróżnicowanym krajobrazie OZN. PQube°3 posiada klasę pomiarowa 02s dla rozliczeń energii, co dodatkowo zwiększa jego atrakcyjność techniczną przy bardzo dobrym stosunku możliwości do ceny. Dodatkowe informacje: www.powerstandards.com oraz www.poltradetech.com Przemysław Widziewicz n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

System rejestracji i analizy parametrów i jakości energii elektrycznej AC/DC PQube®3 klasa A

yy stworzony dla elektroenergetyki pod kątem nowych

yy yy yy yy

wyzwań sieciowych i eskalacji problemów związanych ze zwiększającym się udziałem OŹN w bilansie energetycznym oraz powszechnością stosowania urządzeń energoelektronicznych w sieci energetycznej jakość i konstrukcja rodem z doliny krzemowej, zgodność z IEC 6100-4-3, klasa A, edycja 2 (wkrótce 3 edycja), 512 próbek na okres, spełnia i generuje protokół zgodności EN/PN 50160 rejestruje wszystkie parametry JE (w tym min: RVC, Pst/Psl, harmoniczne/interharmoniczne U/I klasa pomiarowa dla rozliczeń energii elektrycznej 0,2s !!! rejestracja szybkich stanów nieustalonych 1MHz oraz min: zapadów, przepięć, RVC… wyposażony w programowalne wyjścia sterujące oraz kanały pomocnicze

Producent: www.powerstandards.com

yy funkcja mikrosynchrofazora microPMU !!! (dla analizy

yy yy yy

przesunięć kątowych w sieciach rozdzielczych - 0,05°) – patrz: www.micro-pmu.com otwarta komunikacja: Ethernet, USB, DNP 3.0, IEC 61850, WebServer, Email, FTP, BACnet, MODBUS over TCP. Oprogramowanie bazodanowe do zarządzania flotą urządzeń PQube CQube3 rejestracja poprzez opcjonalne sensory towarzyszących wielkości nieelektrycznych: drgania, ciśnienie, temperatura, wilgotność, przyspieszenie…(fotowoltaika, farmy wiatrowe, telekomunikacyjne stacje bazowe, serwerownie itp.) duża pamięć wbudowana 8GB i na dodatkowej karcie pamięci 8GB ekran dotykowy (obsługa również z rękawicach dielektrycznych !!!) świetny stosunek możliwości do ceny

Dystrybutor: www.poltradetech.com

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Kiedy historia i współczesność się spotykają, czyli słów kilka o OPGW

ysoko nad ziemią, na szczytach słupów napowietrznych linii elektroenergetycznych wysokich i najwyższych napięć spotyka się historia z tradycją i nowoczesnością. Bogata historia istnienia wiodącego europejskiego producenta osprzętu do elektroenergetycznych linii napowietrznych spotyka się z historią japońskiej firmy elektrotechnicznej Furukawa Electric Co. Spotykają się pod postacją nowoczesnych przewodów odgromowych z wbudowanymi włóknami optycznymi produkowanych przez spółkę SFPOC (Suzhou Furukawa Power Optic Cable ) skojarzonych z innowacyjnym osprzętem do zawiesi, w tym oplotowym dostarczanym przez austriacką firmę Mosdorfer. Obie firmy z małych rodzinnych biznesów wyrosły w swojej dziedzinie na graczy klasy światowej. Ponad 300 lat temu powstała mała kuźnia rodziny Mosdorfer, a 130 lat temu Ichibei Furukawa zaczynał od wytapiania miedzi. Dziś te nazwy zna cały energetyczny świat, bo stały się niemal synonimem jakości. Obie marki są markami globalnymi. Mosdorfer obecny jest przy realizacji projektów energetycznych na całym świecie. Dla SFPOC Furukawa główne kierunki to wymagający rynek amerykański, Australia czy Kanada, gdzie w ostatnim czasie Furukawa zrealizowała duży projekt OPGW wpólnie z Mosdorferem. Taka dobra współpraca rozwija się również na rynku europejskim, w tym m.in. w Polsce.

Siedziba SFPOC

Typy konstrukcji OPGW

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE komponentów przewodów OPGW nie zostały przekroczone. Niezwykle istotne jest, aby temperatura wewnątrz tuby optycznej nie przekroczyła 180°C. Wzrost temperatury powyżej tej wartości jest zabójczy dla włókien światłowodowych. Do obliczania parametrów przewodów OPGW firma SFPOC Furukawa na podstawie wieloletnich doświadczeń opracowała swój własny program komputerowy. Poprawność jego obliczeń dla danej średnicy przewodów potwierdziły liczne testy, a zwłaszcza badania typu przeprowadzane w renomowanym labolatorium Kinetrics Inc w Kanadzie.

SFPOC Furukawa powstała w 2002 roku jako joint venture. Przeniesiono wówczas produkcję firmy Phillips Fitel Inc. Canada, należącej do Furukawa Electric i dokonano transferu technologii z Furukawa Electric Co. Już wtedy Furukawa miała 25 lat doświadczeń w obszarze badań i rozwoju oraz produkcji OPGW. Współczesność w firmie SFPOC Furukawa to pięć typów przewodów OPGW, które są stosowane w zależności od potrzeb i wymagań dla poszczególnych projektów. 1. SFPOC- Centrum - przewód z centralną tubą z włóknami optycznymi. Tuba mieści 48-72 włókien optycznych. Jest to podstawowa, powszechnie stosowana konstrukcja. 2. SFPOC-Lux - przewód z tubą lub tubami optycznymi wplecionymi w druty. Taka konstrukcja może zawierać do 144 włókien optycznych w trzech tubach 3. SFPOC-Dual- przewód z centralną tuba ze stali nierdzewnej pokrytą aluminium, z max. 48 włóknami. Ten typ przewodu stosowany jest często w trudnych warunkach środowiskowych, gdy przewody narażone są na podwyższoną korozję 4. SFPOC – Plast – przewód z tubą optyczną z tworzywa sztucznego zamkniętą w tubie z aluminium. Jednostka optyczna jest w tym przypadku odizolowana. 5. SFPOC-TRAZ – przewód o kompaktowej konstrukcji z trapezoidalnymi drutami stalowymi pokrytymi aluminium dla zmniejszenia średnicy. Duża wytrzymałość mechaniczna i zwarciowa przy małej średnicy.

Wszystkie wymienione typy przewodów mają cechy wspólne: yy druty ze stopu aluminium lub/i druty stalowe pokryte aluminium yy jednostkę lub jednostki optyczne z włóknami światłowodowymi yy włókna światłowodowe typu OFS Allwave Zero Water Peak (ZWP): ITU-T-G652D lub włókna optyczne OFS TruewaveRS and Truewave: ITU-T-G655C zależnie od wymagań zamawiającego

Różnorodność konstrukcji przewodów OPGW produkowanych przez SFPOC Furukawa pozwala spełnić każde wymagania klientów. Aby dobrać i zaproponować odpowiedni przewód potrzebne jest kilka podstawowych parametrów: yy wymagany jednosekundowy prąd zwarcia lub pojemność zwarciowa I2t yy wytrzymałość mechaniczna w kN yy ilość i typ włókien optycznych yy wymagana klasa odporności na wyładowania

Warto zauważyć, że Furukawa Electric jest jednym z nielicznych na świecie producentów przewodów OPGW produkującym także włókna światłowodowe. Jest właścicielem firmy OFS. Druty stalowe odpowiadają za wytrzymałość mechaniczną przewodu, zaś aluminium i stop aluminium za parametry prądowe. Większy prąd zwarcia wymaga zastosowania większej ilości aluminium, z kolei aby osiągnąć większą wytrzymałość mechaniczną potrzbea więcej stali. Aby uzyskać wymagane parametry elektryczne i mechaniczne przewodu OPGW i jednocześnie zapewnić pełne bezpieczeństwo jednostce optycznej trzeba skorelować ze sobą wiele parametrów. Jednostka optyczna powinna mieć zapewnione bezpieczeństwo mechaniczne podczas możliwego wydłużenia przewodu OPGW, jak i bezpieczeństwo elektryczne w trakcie zwarć i wyładowań. Konstrukcja przewodów OPGW musi zapewnić właściwe odprowadzanie ciepła, tak aby graniczne temperatury dla poszczególnych

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

Badania i kontrola jakości

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Przy doborze przewodów OPGW dla wymiany istniejących przewodów odgromowych przydatne są także dodatkowe informacje - czy trzeba zachować określoną średnicę przewodu czy wagę. SFPOC Furukawa może zaproponować również przewody OPGW zastępujące istniejące przewody odgromowe typu AFL-1,7 50 mm2, AFL-1,7-70 mm2, AFL 1,7-95mm2 czy każdy inny typ. Możemy zaproponować również przewody OPGW o zwisie zbliżonym do nowoczesnych przewodów HTLS Przykładowe zawiesie odciągowe OPGW

W zależności od wymaganych parametrów przewodów OPGW zewnętrzna warstwa może być zbudowana z samych drutów ze stopu aluminium, z samych drutów ze stali pokrytych aluminium lub obu tych typów drutów na raz. Ma to znaczenie przy doborze uchwytów oplotowych odciągowych, ale przede wszystkim uchwyty oplotowe dobieramy do średnicy przewodu OPGW kierując się wymaganiem, że powinien on mieć wytrzymałoś min. 95% wytrzymałości przewodu. Uchwyty przelotowe dobierane są do średnicy przewodu.

Przykładowe zawiesie przelotowe OPGW z tłumikami drgań

Ciekawostką interesującą zwłaszcza monterów będzie fakt, że czarne paski oznaczające włókna nie ścierają się podczas przemywania włókien podczas przygotowania do spawania. Same włókna OFS spawają się bardzo dobrze między sobą, ale także robiono próby spawania z włóknami od innych producentów i wyniki były bardzo dobre! Firmy Furukawa i Mosdorfer do tej pory zrealizowały wspólnie wiele projektów w Polsce dla Spółek Dystrybucyjnych i PSE. Liczne badania odbiorcze przeprowadzane w fabryce SFPOC Furukawa jak i Mosdorfer w pełni potwierdziły nie tylko wysoką jakość samych przewodów OPGW i osprzętu do zawiesi, ale również wysoką jakość procesu produkcyjnego w obu fabrykach i bardzo dobrą współpracę przewodów OPGW SFPOC Furukawa z osprzętem produkowanym przez firmę Mosdorfer. W przypadku zainteresowania szczegółowymi informacjami zapraszamy do kontaktu z firmą Enervision, która jest wyłącznym przedstawicielem na rynku polskim firm SFPOC i Mosdorfer.

Włókna

Robert Marfiak, EnerVision Sp. J. n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

Nowość w ofercie – Osprzęt kablowy 420kV

ESS 420 + MSA 420 yy yy yy yy yy

EHV-CONNEX 8 yy Ujednolicony system dla transformatorów i GIS yy Um 420kV yy Przekroje żyły roboczej: do 3000 mm2 yy Obciążalność: do 4000A yy Próba Typu: wg IEC 62067

Um 420kV Przekroje żyły roboczej: do 2500 mm2 Obciążalność: do 4000A Strefa zabrudzeniowa: IV Próba Typu: wg IEC 62067

Zapraszamy na Targi ENERGETAB 2014 16 – 18 wrzesień 2014

PFISTERER Sp. z o.o. ul. Pogodna 10 Piotrkówek Mały 05-850 Ożarów Maz.

http://www.pfisterer.pl Tel. +48 22 722 41 68 Fax +48 22 721 27 81 e-mail: info@pfisterer.pl

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Wpływ warstwowej struktury na własności elektryczne nadprzewodników wysokotemperaturowych

obecnej dobie postępu technologicznego i poszukiwań nowych energo-oszczędnych rozwiązań zjawisko nadprzewodnictwa coraz szerzej wchodzi w obszar zainteresowań elektryków. Związane to jest z nowymi możliwościami zastosowań, jakie stwarzają urządzenia skonstruowane przy użyciu wysokotemperaturowych materiałów nadprzewodnikowych, także pod kątem ich ekologiczności. Wzrastające znaczenie przemysłu urządzeń nadprzewodnikowych widoczne jest w wynikach sondażu CONECTUS, organizacji zrzeszającej firmy zajmujące się nadprzewodnictwem stosowanym, według której światowy roczny budżet na nadprzewodnictwo osiągnął już w skali globalnej 5,25 mld Euro w 2010 r. i wykazuje stałą tendencję wzrostową. Jakkolwiek nadal dominuje rynek niskotemperaturowych nadprzewodników, w którym szczególnie mocną pozycją jest wykorzystanie nadprzewodników w NMR i MRI, czyli tomografii z zastosowaniem elektromagnesów nadprzewodnikowych do badań jądrowego rezonansu magnetycznego i przetwarzania obrazów w medycynie, to jednak zastosowania wysokotemperaturowych nadprzewodników stale ulegają rozwojowi. Wysokotemperaturowe nadprzewodniki są materiałami warstwowymi, co z jednej strony wymaga uwzględnienia tej dwuwymiarowości, prowadzącej do anizotropowych właściwości elektrycznych przy projektowaniu wysokotemperaturowych urządzeń nadprzewodnikowych. Z drugiej strony wielowarstwowość struktury krystalograficznej stwarza nowe możliwości wykorzystania tych materiałów szczególnie w elektronice, gdyż taka struktura prowadzić będzie do powstania samoistnych złącz josephsonowskich, stanowiących podstawę ultraczułych nadprzewodnikowych przyrządów pomiarowych. Analizie tych problemów poświęcony jest niniejszy artykuł. Wielowarstwowa struktura najbardziej znanego nadprzewodnika wysokotemperaturowego o wzorze YBa2Cu3O7-x pokazana jest na rys. 1. Skala zainteresowań tym właśnie materiałem jest taka, że jest to najwszechstronniej zmierzony po krzemie związek.

Na rys. 1 zaznaczone są łańcuchy atomów tlenu, jak też warstwy miedziowo-tlenowe CuO2 odpowiedzialne za efekt nadprzewodnictwa wysokotemperaturowego i stwarzające możliwości wykorzystania nadprzewodników wysokotemperaturowych w elektronice. Warstwy buforowe pomiędzy nimi zapewniają transport ładunku elektrycznego właśnie do warstw CuO2. Warstwowa struktura jest specyficzną cechą wszystkich nadprzewodników wysokotemperaturowych na bazie miedzi, w tym typu REBa2Cu3O7-x o temperaturze krytycznej rzędu 92 K, gdzie symbol RE oznacza z angielskiego ziemię rzadką, np. itr, jak pokazuje to rys. 1. Kolejną rodzinę wysokotemperaturowych nadprzewodników, wykorzystywanych do produkcji taśm nadprzewodnikowych i zawierających płaszczyzny miedziowo-tlenowe tworzą nadprzewodniki bizmutowe Bi2Sr2Ca2Cu3O10 o temperaturze krytycznej 125 K oraz Bi2Sr2Ca1Cu2O8 o temperaturze krytycznej 85 K. Warstwowa struktura występuje także w ostatnio odkrytych nadprzewodnikach żelazowych o przykładowym składzie LaFeAsO i temperaturze krytycznej przewyższającej 50 K. Jednak zasadniczym odróżnieniem od pokazanych na rys. 1 ceramik itrowych jest brak w tym przypadku zarówno płaszczyzn, jak też łańcuchów złożonych z atomów miedzi i tlenu. Specyficzna warstwowa struktura wpływa na właściwości nadprzewodników wysokotemperaturowych, szczególnie ich anizotropię, w tym determinuje specyfikę przepływu prądu przez te materiały w zależności od orientacji względem nadprzewodnikowych płaszczyzn miedziowo-tlenowych. Oddziaływanie międzypłaszczyznowe jest jednym z istotnych czynników wpływających na właściwości tych materiałów. Jedna z teorii nadprzewodnictwa wysokotemperaturowego w tych materiałach oparta jest właśnie na uwzględnieniu oddziaływań międzywarstwowych, które prowadzą do wzmocnienia funkcji falowej Y odpowiedzialnej za efekt nadprzewodnictwa. Funkcja ta scharakteryzowana jest wówczas symetrią typu s, pokazaną na rys. 2. Jest to więc model typu klasycznego BCS, w którym uwzględnia się dodatkowo

Rys. 1. Wielowarstwowa struktura krystalograficzna nadprzewodnika wysokotemperaturowego o wzorze YBa2Cu3O7-x

Rys. 2. Porównanie symetrii funkcji falowej typu s i typu d nadprzewodnika wysokotemperaturowego

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE międzypłaszczyznowe tunelowanie. Z kolei model oparty na spinowych fluktuacjach antyferromagnetycznych, jak to ma miejsce szczególnie dla nadprzewodników żelazowych przewiduje parowanie w nadprzewodnikach wysokotemperaturowych z symetrią typu dx2–y2, również pokazaną na rys. 2. Pomimo licznych prac eksperymentalnych nie potwierdzono dotychczas jednoznacznie któregoś z tych modeli. Warstwowa struktura nadprzewodników wysokotemperaturowych wpływa na anizotropowe wartości elektrycznych parametrów tych materiałów: długości koherencji funkcji falowej nadprzewodnika ξ, głębokości wnikania indukcji magnetycznej λ oraz wyższego pola krytycznego Hc2. Dla rozpatrywanego nadprzewodnika o składzie YBa2Cu3O7-x wielkości tych parametrów w płaszczyznach CuO2 pokazanych na rys. 1, można w przybliżeniu oszacować: ξII∼ 150 nm, λII = 75 000 nm, Hc2II = 30 T. Z kolei dla prostopadłej geometrii wartości tych parametrów są już całkiem inne i wynoszą odpowiednio: ξ^∼ 20 nm, λ^= 15 000 nm, Hc2^= 150 T. Warstwowa struktura wpływa także na anizotropię prądu krytycznego nadprzewodnika wysokotemperaturowego w polu magnetycznym. Bez pola magnetycznego wartość ta istotnie zależy od orientacji względem płaszczyzn miedziowo-tlenowych i dla nadprzewodnika typu YBa2Cu3O7-x jest rzędu 106 A/cm2 w temperaturze 77 K wzdłuż płaszczyzn. Przyłożenie pola magnetycznego zdecydowanie powiększa tę anizotropię. Prąd krytyczny płynący przez wysokotemperaturowe taśmy nadprzewodnikowe w równoległym polu magnetycznym jest nawet 10-krotnie wyższy od wartości tego parametru w prostopadłym polu magnetycznym. Wymaga to wprowadzenia modyfikacji przy projektowaniu urządzeń z uzwojeniami z wysokotemperaturowych nadprzewodników, mającej na celu zmniejszenie składowej prostopadłej indukcji magnetycznej. Warstwowa struktura uwidacznia się także w konstrukcji taśm nadprzewodnikowych drugiej generacji, schematycznie pokazanych na rys. 3.

czony na rys. 3, odpowiedni wybór którego zapewnia epitaksjalny wzrost nadprzewodnikowej warstwy o jak najlepszych parametrach elektrycznych. Najbardziej znane firmy jak SuperPower oraz American Superconductor Corporation stosują w tym celu hastelloy, stop niklu z molibdenem, zawierający również chrom, który jednak wykazuje magnetyczne własności, wpływające na wartość strat mocy w przypadku przepływu prądu przemiennego przez taśmę nadprzewodnikową. Teoretycznie obliczona zależność strat mocy L w jednostkach względnych w taśmie 2 generacji od charakterystyki magnetycznej niklu pokazana jest na rys. 4.

Rys. 4. Teoretycznie obliczone straty mocy w taśmie nadprzewodnikowej drugiej generacji w funkcji gęstości prądu, w zależności od charakterystyki magnetycznej podłoża niklowego opisanego zależnością B =a th(0,6 H): (1) a = 0,7, (2) 0,6, (3) 0,4

Warstwowa struktura nadprzewodników wysokotemperaturowych wymaga zastosowania specjalnego opisu matematycznego zagadnień przepływu prądu, różnego w obrębie warstwy nadprzewodzącej, w porównaniu do prostopadłego kierunku transportu prądu. Przepływ prądu wewnątrz warstw nadprzewodnikowych opisany jest równaniami teorii Ginzburga-Landaua, przy uwzględnieniu modyfikacji ze względu na występowanie wirów magnetycznych oddziałujących z centrami zakotwiczenia. Widok wielowarstwowej struktury magnetycznej nadprzewodnika wysokotemperaturowego z zakotwiczonym wirem przedstawia rys. 5.

Rys. 3. Przekrój wysokotemperaturowej taśmy nadprzewodnikowej 2 generacji

Centralna warstwa z nadprzewodnika wysokotemperaturowego typu YBa2Cu3O7-x wzrasta epitaksjalnie na podłożu z hastelloyu i jest na zewnątrz pokryta stabilizatorami z miedzi i srebra. Zabezpieczają one taśmę nadprzewodnikową mechanicznie i przede wszystkim termicznie, dobrze rozprowadzając ciepło i wyrównując temperaturę podczas zaburzeń pracy taśmy, prowadzących do quenchu. Przewodzące elektrycznie warstwy srebra i miedzi otaczające nadprzewodnik przejmują wówczas część prądu przewyższającą wartość krytyczną i chronią w ten sposób nadprzewodnik przed uszkodzeniem, podczas chwilowego zaburzenia. Po ustaniu zaburzenia stabilizator umożliwia powrót taśmy do stanu nadprzewodnictwa. Bardzo istotną funkcję w konstrukcji taśmy nadprzewodnikowej 2 generacji pełni podkład zazna-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

Rys. 5. Zakotwiczony wir magnetyczny „naleśnikowatego” kształtu w wielowarstwowej strukturze nadprzewodnika wysokotemperaturowego

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Odpowiednie dla tej geometrii równanie teorii Ginzburga-Landaua opisujące wewnątrz-płaszczyznowy przepływ prądu przybiera wówczas postać:

(1)

W równaniu 1 jII oznacza gęstość prądu wewnątrz-płaszczyznową, mII jest masą wewnątrz-płaszczyznową, e ładunkiem elektronu, ћ zredukowaną stałą Plancka, c prędkością światła. Znak + oznacza sprzężenie zespolone, natomiast Yn funkcję falową w n-tej płaszczyźnie, zwaną też parametrem porządku, wyrażoną w zespolonej postaci poprzez moduł i fazę (2) Osiągnięcie wartości krytycznej gęstości prądu transportu prowadzi do zaniku bariery potencjału odpowiedzialnej za zakotwiczenie wirów pokazane na rys. 5 i wskutek tego przejście do stanu pełzania i następnie płynięcia strumienia magnetycznego, co prowadzi do pojawienia się spadku napięcia na taśmie nadprzewodnikowej. Ilustruje to rys. 6 obrazujący także wpływ oddziaływania międzypłaszczyznowego na charakterystyki prądowo-napięciowe nadprzewodnika wielowarstwowego.

Rys. 6. Teoretycznie obliczony wpływ na charakterystyki prądowo-napięciowe oddziaływania międzypłaszczyznowego w wielowarstwowym nadprzewodniku wysokotemperaturowym. Parametr n oznacza liczbę oddziałujących warstw nadprzewodzących.

Rys. 7. Cienkowarstwowy nadprzewodnikowy interferometr kwantowy SQUID

Złącza Josephsonowskie wykorzystywane są w konstrukcji szeregu pomiarowych przyrządów elektronicznych, w tym przede wszystkim SQUID-ów, nadprzewodnikowych interferometrów kwantowych, cienkowarstwowy przykład którego pokazany jest na rys. 7. Umożliwiają one pomiar indukcji magnetycznej z niespotykaną dokładnością do 10 -15 T, która to wartość związana jest z kwantem strumienia indukcji magnetycznej F0 = 2,07 · 10 -15 Wb przenikającym wielospójny nadprzewodnik. Charakterystyka takiego interferometru pokazana jest na rys. 8 właśnie w funkcji kwantu strumienia F0 oraz w zależności od parametrów symetrii funkcji falowej nadprzewodnika, dyskutowanej w pierwszej części.

Rys. 8. Interferencyjna charakterystyka prądowo-magnetyczna SQUID-u w przypadku (1) złączy klasycznych, (2) złączy typu π o symetrii funkcji falowej typu d

n prof. dr hab. Jacek Sosnowski Instytut Elektrotechniki, Zakład Wielkich Mocy, Warszawa

Z kolei przepływ prądu w kierunku prostopadłym do płaszczyzn w wielowarstwowych nadprzewodnikach wysokotemperaturowych opisany jest równaniem teorii Lawrence-Doniacha uwzględniającym josephsonowskie sprzężenie tunelowe pomiędzy funkcjami parametru porządku Yn i Yn+1

(3) w poszczególnych płaszczyznach, prowadzące do powstania złącz Josephsonowskich: A ^ jest potencjałem wektorowym pola magnetycznego w kierunku prostopadłym do płaszczyzn CuO2, natomiast d odległością międzypłaszczyznową.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Fluke 500 – by zasilanie awaryjne nie uległo awarii Czy potrafisz sobie wyobrazić, że w połowie Twojego dnia pracy następuje przerwa w dostawie prądu, a system zasilania awaryjnego nie działa? A jeśli taka sytuacja przytrafi się na lotnisku czy w szpitalu?

irma Fluke wprowadza na polski rynek analizatory stanu baterii i akumulatorów Fluke BT510, BT520 i BT521. To idealne przyrządy do diagnostyki i konserwacji zarówno pojedynczych akumulatorów stacjonarnych jak i banków akumulatorów funkcjonujących jako zasilanie rezerwowe o krytycznym znaczeniu. Intuicyjny interfejs użytkownika i niewielka, wzmocniona konstrukcja zapewniają optymalną wydajność pracy i niezawodność. Analizatory serii Fluke 500 obsługują szeroki zakres funkcji — od pomiaru prądu stałego i rezystancji po pełne, zautomatyzowane testowanie baterii ogniw oraz pomiar temperatury za pomocą wbudowanej sondy pomiarowej. Najważniejsze właściwości: yy Pomiary – rezystancja akumulatora, napięcie AC i DC, prąd AC i DC, napięcie pulsowania, częstotliwość i temperatura akumulatora. yy Tryb pomiarów sekwencyjnych – automatyczne lub ręczne testowanie sekwencyjne baterii akumulatorów z automatycznym zapisywaniem pomiarów, w tym napięcia, rezystancji i temperatury (z inteligentną sondą pomiarową BTL21). yy Wszechstronne rejestrowanie – wszystkie wartości mierzone pod-

yy yy

czas testowania są automatycznie rejestrowane i można je przejrzeć na ekranie przyrządu przed pobraniem danych do bieżącej analizy. Porównywanie progów – możliwość konfiguracji wielu wartości odniesienia i progów rezystancji oraz napięcia. Ergonomiczne przewody pomiarowe – wzmocnione, koncentryczne, dwubiegunowe przewody pomiarowe z końcówkami kelvin i zdalnym przyciskiem zapisywania skracają czas trwania testu i zwiększają jego wydajność. Port USB oraz komunikacja bezprzewodowa (aplikacja dla systemu iOS) – do pobierania danych i ich zdalnego wyświetlania podczas pomiarów. Osiem godzin ciągłej pracy – akumulator litowo-jonowy 7,4 V 3000 mAh. Najwyższa kategoria bezpieczeństwa w branży – CAT III 600 V.

Przy projektowaniu urządzeń z serii Fluke 500 duży nacisk został położony na intuicyjność obsługi i wygodę użytkowania. Zoptymalizowany interfejs oraz system wskazówek wizualnych i dźwiękowych pozwala na szybką konfigurację oraz gwarantuje zarejestrowanie właściwych danych i minimalizację ryzyka błędów podczas pomiarów.

Szybkie porównywanie trendów, analizowanie wyników i tworzenie raportów zapewnia dołączone oprogramowanie do zarządzania akumulatorami (dla komputerów PC). Pozwala ono na tworzenie plików PDF z raportami zawierającymi wykresy analityczne i tabele danych. Szybkie wysyłanie raportów umożliwia aplikacja mobilna dla urządzeń działających w systemie iOS. Do końca roku zostanie wprowadzona funkcja łączności analizatorów z aplikacją Fluke Connect, dzięki czemu lista możliwości komunikacyjnych zostanie znacznie rozszerzona. Analizatory stanu baterii i akumulatorów z serii Fluke 500 znajdą zastosowania wszędzie tam, gdzie awaryjne systemy zasilania opierają się na akumulatorach stacjonarnych. Ich diagnostyka i konserwacja jest szczególnie ważna w infrastrukturze krytycznej: banki, szpitale, lotniska, stacje radiowe i telewizyjne, obiekty wojskowe czy centra danych, a także na stacjach paliw, podstacjach elektroenergetycznych, w terminalach komunikacyjnych, turbinach wiatrowych czy liniach kolejowych i tramwajowych. Więcej informacji i szczegółowe parametry techniczne znajduje się na www.fluke.pl n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

Ponad

60 lat

doświadczeń

www.elektromontaz-lublin.pl

EKSPLOATACJA I REMONTY

Narzędzia Wiha – świat mobilnych jest nam bliski! Globalne zmiany – ekonomiczne, społeczne, technologiczne – w sposób zauważalny wpływają na najbliższe otoczenie. Chcemy czy nie, ale ulegamy tym wpływom zauważając w sposób mniej lub bardziej świadomy, że wokół nas wdrażane są coraz bardziej zaawansowane rozwiązania. Często w sposób bezpośredni wpływają one na naszą „codzienność”- ułatwiając nam na przykład wykonywanie obowiązków zawodowych. Otacza nas zatem coraz więcej urządzeń, bez których stajemy się bezradni. Czyżby zatem spełniały się wizje z książek Stanisława Lema?

ostęp cywilizacyjny jest nieunikniony, niezbędny i okazuje się, że szybko przyzwyczajamy się do nowości i łatwiejszego życia. Konsekwencją takiego stanu jest między innymi potrzeba szybkiego serwisu. Niektóre urządzenia można zawieść do punku napraw i czekać na usunięcie usterek. Można, ale kto tak chce robić? Zupełnie inaczej temat wygląda z większymi urządzeniami domowymi, których zwyczajnie „nie da się” w prosty sposób zdemontować i przywieźć. Podobnie w przemyśle. Nie opłaca się zatrzymywać całej linii produkcyjnej z powodu usterki jednego elementu, który trzeba zawieźć do naprawy. Służby utrzymania ruchu muszą uporać się z problemem w miejscu awarii, szybo by nie wstrzymywać produkcji. Dlatego coraz większa grupa serwisantów musi pracować poza swoim stacjonarnym miejscem pracy zabierając ze sobą wszystko co niezbędna aby dokonać naprawy. Poza częściami zamiennymi bardzo dużą część tego, co technik musi mieć ze sobą, stanowią narzędzia. Firma Wiha od lat wychodzi naprzeciw takim oczekiwaniom i przy projektowaniu nowych rozwiązań konsultuje potrzeby z ich przyszłymi użytkowni-

kami. Konstruktorzy utrzymują ścisły kontakt z pracownikami technicznymi wielu branż, zapoznają się z trudnościami i problemami ich codziennej pracy: mowa o ograniczonym dostępie do śrub, braku miejsca czy bezpośredniego dostępu, pracy na dra-

binie, bolących ścięgnach, stawach oraz wielu innych niedogodnościach. Z drugiej strony brane są pod uwagę wymogi zastosowanych technologii czy instrukcji technicznych artykułowane przez producentów tych urządzeń. Dzięki współpracy na linii użytkownik – producent zostają projektowane rozwiązania, które są w stanie zadowolić obie strony. W ten właśnie sposób powstają innowacyjne narzędzia ułatwiające codzienną pracę oraz gwarantujące spełnienie wymogów instrukcji serwisowych danej czynności. Ta polityka zapewnia bezpieczeństwo, komfort pracy oraz niezawodność narzędzi Wiha, czego potwierdzeniem jest zaufanie i zadowolenie użytkowników z całego świata.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

EKSPLOATACJA I REMONTY Wiha SoftFinish electric SlimVario

Warto zwrócić uwagę na rozwiązanie, które powstało w celu ograniczenia ilości wkrętaków do pracy pod napięciem do 1000V AC, które każdy elektrotechnik musi mieć przy sobie w codziennej pracy – mowa o Wiha SoftFinish electric SlimVario. Zajmowały one dużo miejsca w torbie narzędziowej i wpływały na jej ciężar. Dodatkowo z torbą na ramieniu ciężko pracować na wysokości. Firma Wiha zaproponowała jedną rękojeść z uchwytem na wymienne bity również w izolacji do 1000V AC. Dzięki zastosowaniu nowych technologii powstało doskonałe połączenie funkcjonalnych bitów, poręcznej rękojeści i najwyższego standardu bezpieczeństw. Wiha slimBits i rękojeść SoftFinish zostały specjalnie zaprojektowane do mobilnych zastosowań w różnych miejscach. Wykonanie izolacji slimBits pozwoliło na redukcję jego średnicy nawet o 33% w stosunku do standardowych wkrętaków VDE. Rozwiązanie to zapewnia łatwy dostęp do głęboko osadzonych połączeń śrubowych czy zacisków sprężynowych. Dzięki użyciu tego systemu można znacznie zredukować nie tylko miejsce ale i wagę narzędzi. Zestaw 6 podstawowych wkrętaków VDE waży 0,53 kg, zestaw slimBits z rękojeścią slimVario tylko 0,17 kg co przy noszeniu narzędzi przy sobie nie jest bez znaczenia. Na dzień dzisiejszy w ofercie dostępne jest 8 różnych profili w 29 rozmiarach.

Wiha LiftUp – uchwyt do slimBits z magazynkiem w rękojeści

Tym, którzy nie potrzebują dużej ilości końcówek i nie lubią nosić torby Wiha proponuje LiftUp - uchwyt VDE

z magazynkiem. Jednym ruchem, naciskając na przycisk elektryk otrzymuje łatwy dostęp do 6 końcówek SlimBits. Uchwyt ten zapewnia elektrykom bezpieczny i ergonomiczny chwyt, a 6 końcówek slimBits wygodny dostęp do śrub. Po skończonej pracy można go szybko (także jednym ruchem) i bezpiecznie schować do kieszeni.

Wiha TorqueVario®-S VDE

W celu zwiększenia bezpieczeństwa w trakcie prac elektrotechnicznych, firma Wiha wyprodukowała jako pierwsza, wkrętak dynamometryczny w izolacji do prac pod napięciem do 1000V AC. Dostępne są one w trzech zakresach roboczych 0,6 do 2,0 Nm, 1,0 do 5,0 Nm i 2,0 do 8,0 Nm. W zestawie znajduje się rękojeść dynamometryczna, klucz do nastawiania momentu oraz specjalny adapter który umożliwia wykorzystanie tych samych końcówek slimBits co przy rękojeści slimVario. Redukcja miejsca, redukcja wagi i oczywiście redukcja kosztów, te same końcówki możemy wykorzystać do różnych narzędzi.

Wiha TriCut Professional electric – “trzy w jednym”

Szczypce stworzone z myślą o instalatorach, którzy zajmują się układaniem instalacji elektrycznych w budynkach. Możemy sobie łatwo wyobrazić pracę takiego montera, wiele punktów, na różnych wysokościach, kilometry kabli. Cięcie przewodu, usunięcie płaszcza zewnętrznego, odizolowanie końcówki przewodu, montaż gniazdka i następny punkt. Do obróbki przewodu, tak jak wi-

dać, potrzeba trzech różnych narzędzi: szczypce tnące, przyrząd do usuwania izolacji zewnętrznej i dodatkowo jeszcze cos do odizolowywania żył przewodu. Wiha proponuje jedne szczypce, które usprawnione konstrukcyjnie, potrafią wykonać wszystkie te czynności i to nawet w miejscach trudno dostępnych jak np. puszka elektryczna. Rozwiązanie to zapewnia ergonomie pracy, oszczędność czasu i pieniędzy. Jedno narzędzie zawsze jest tańsze jak trzy różne. Inne propozycje niebanalnych rozwiązań dostępne są www.wiha.com. Wiha Polska Sp. z o.o. n Wojciech Gradowski Koordynator Sprzedaży

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

EKSPLOATACJA I REMONTY

Nowoczesna technologia w elektronarzędziach Hitachi Silniki bezszczotkowe wkraczają do branży elektronarzędzi coraz śmielej. Najlepszym przykładem na to jest nowa seria wiertarko-wkrętarek Hitachi. Firma Hitachi jako lider branży w produkcji elektronarzędzi, które do napędu wykorzystują technologię silnika bezszczotkowego w 2014 roku rozpoczęła sprzedaż nowej serii takich urządzeń.

o tej pory silniki bezszczotkowe wykorzystywano do napędu tylko narzędzi technologicznie najbardziej zaawansowanych a co za tym idzie najdroższych. Takie rozwiązanie zaspokajało potrzeby klientów ceniących sobie nowoczesne rozwiązania oraz urządzenia charakteryzujące się dużą mocą oraz możliwością wszechstronnej regulacji. Niesyty są to urządzenia stosunkowo drogie. Nowa seria urządzeń Hitachi o symbolu DBEL wkracza to średniego segmentu elektronarzędzi bateryjnych, zarówno pod względem samej mocy oraz dostępnych funkcjonalności. Nowe bateryjne wiertarko-wkrętaki dostępne są w dwu wersjach. Jako bateryjne wiertarko wkrętarki oraz wiertarko wkrętaki wyposażone w funkcje udaru mechanicznego. Oczywiście dostępne są dwie wersje voltarzowe: 14,4V oraz 18V. Seria wiertarko-wkrętarek o symbolu DS14DBEL oraz 18V odpowiednik o symbolu DS18DBEL to urządzenia przeznczone do pracy w drewnie, miękkiej stali oraz wkręcania i wykręcania różnego rodzaju śrub, wkrętów itp. Z kolei urządzenia wyposażone w udar mechaniczny o symbolach DV14DBEL oraz 18V odpowiednik DV18DBEL to urządzenia zaprojektowane z myślą o pracy w cegle, betonie, drewnie oraz stali. Oczywiście można nimi również wykręcać różnego rodzaju śruby i wkręty. Zasadnicza różnica miedzy wersja 14,4V a 18V poza samym woltarzem oczywiście to posiadany maksymalny moment twardy. Dla urządzenia 14,4V wynosi on 44Nm natomiast dla osiemnastek jest to 50Nm. Moment miękki to odpowiednio 20Nm dla 14.4V oraz 26Nm dla 18V co doskonale odpowiada właśnie średniej „półce” rynkowej oferty. Za pomocą tych wiertarek możemy wiercić w betonie, oraz stali mak-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

EKSPLOATACJA I REMONTY

Dane techniczne: Wiertarko-wkrętarka Hitachi DS14DBEL Max moment obrotowy (Nm)

44Nm

Max średnica wiercenia stal (mm)

Max średnica wiercenia drewno (mm)

Max średnica śrub (mm)

Max. wymiar wkrętów do drewna (mm)

6,8x50

Prędkość obrotowa bez obciążenia (niska/wysoka)

0-400/0-1500

Napięcie akumulatora (V)

14,4

Długość całkowita (mm)

202

Waga (kg)

1,8

symalnie wiertłem Ø13mm, natomiast w drewnie maksymalnie Ø36mm dla urządzeń 14,4V oraz Ø38mm dla urządzeń 18V. Urządzenia posiadają nastawę obrotów w pozycji wysokiej 0 -1500 obr/min oraz niskiej 0-400 obr/min. Wersja udarowa może osiągać liczbę udarów w zakresie od 0 do 21 000 udarów na minutę.

Bateria

2 szt., ładowarka, walizka transportowa

Nowa konstrukcja Hitachi posiada także kolejną cechę związaną z wykorzystaniem technologii silnika bezszczotkowego. Wszystkie elektronarzędzia Hitachi posiadające silnik bezszczotkowy mają również elektroniczny spust. W odróżnieniu od spustu mechanicznego, który jest standardowym rozwiązaniem w elektronarzędziach, spust elektroniczny to przede wszystkim łatwiejsza, bardziej płynna regulacja pracy (obrotów). Kolejne plusy to łagodniejsza powodująca mniejsze zmęczenie operatora praca, mniejsza awaryjność a co za tym idzie dłuższa żywotność. Uzupełnieniem nowej oferty wiertarko-wkrętarek Hitachi jest możliwość wyboru pomiędzy różnego rodzaju pojemnościami baterii. Wszystkie baterie zasilające nowe wiertarko-wkrętarki Hitachi to oczywiście wysoko pojemnie baterie Li-ion. Mamy do wyboru baterie 2,5Ah, 4Ah oraz 5Ah. Wszystkie one wykorzystują technologie MPC – elektroniczny system czuwający nad prawidłowym procesem pracy baterii/elektronarzędzia podczas zarówno pracy jak i samego procesu ładowania. Do wyboru mamy również różne walizki transportowe. Standardowa walizka plastikowa lub nowość w ofercie Hitachi walizki systemowe zwane Hitsystem. Więcej na stronie producenta: www.hitachi-narzedzia.pl n

Wiertarko-wkrętarka Hitachi DS18DBEL Max moment obrotowy (Nm)

50Nm

Max średnica wiercenia stal (mm)

Max średnica wiercenia drewno (mm)

Max średnica śrub (mm)

Max. wymiar wkrętów do drewna (mm)

8x75

Prędkość obrotowa bez obciążenia (niska/wysoka)

0-400/0-1500

Napięcie akumulatora (V)

Długość całkowita (mm)

202

Waga (kg)

1,9

Bateria

2 szt., ładowarka, walizka transportowa

Wiertarko-wkrętarka udarowa Hitachi DV14DBEL Max moment obrotowy (Nm)

44Nm

Max średnica wiercenia stal (mm)

Max średnica wiercenia cegła (mm)

Max średnica wiercenia drewno (mm)

Max średnica śrub (mm)

Max. wymiar wkrętów do drewna (mm)

6,8x50

Prędkość obrotowa bez obciążenia (niska/wysoka)

0-400/0-1500

Liczba udarów 0 – 21 000/min Napięcie akumulatora (V)

14,4

Długość całkowita (mm)

202

Waga (kg)

1,8

Bateria

2 szt., ładowarka, walizka transportowa

Wiertarko-wkrętarka udarowa Hitachi DV18DBEL Max moment obrotowy (Nm)

50Nm

Max średnica wiercenia stal (mm)

Max średnica wiercenia cegła (mm)

Max średnica wiercenia drewno (mm)

Max średnica śrub (mm)

Max. wymiar wkrętów do drewna (mm)

8x75

Prędkość obrotowa bez obciążenia (niska/wysoka)

0-400/0-1500

Liczba udarów 0 – 21 000/min Napięcie akumulatora (V)

Długość całkowita (mm)

202

Waga (kg)

1,9

Bateria

2 szt., ładowarka, walizka transportowa

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

MIÊDZYNARODOWE ENERGETYCZNE TARGI BIELSKIE BIELSKO-BIA£A INTERNATIONAL POWER INDUSTRY FAIR

ENERGETAB

16 - 18 wrzeœnia / September 2014

TARGI

ENERGETICS 2014 VII Lubelskie Targi Energetyczne 18-20 listopada 2014 Czy Twoja firma będzie na spotkaniu branży energetycznej w Lublinie? W dniach 18-20 listopada Targi Lublin S.A. zapraszają na kolejną VII edycję Targów Energetycznych ENERGETICS.

ENERGETICS to jedno z najważniejszych spotkań branży energetycznej w Polsce. Targi skupiają w jednym miejscu zarówno duże koncerny, jak i indywidualnych przedsiębiorców. Stanowią platformę wymiany doświadczeń specjalistów, wśród których znajdują m.in. przedstawiciele zakładów energetycznych, elektrowni, biur projektowych, działów energetycznych firm i zakładów przemysłowych, elektrycy i instalatorzy. Ekspozycja targowa obejmuje ofertę wystawców z obszaru: przesyłu, dystrybucji i rozdziału energii elektrycznej i cieplnej, wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej, elektrotechniki i elektroniki przemysłowej a także budownictwa energetycznego, inteligentnych sieci energetycznych czy

energii odnawialnej. W stały punkt wystawy wpisała się Strefa pojazdów i sprzętu specjalistycznego dla energetyki, która spotkała się z bardzo pozytywnym odbiorem. Dopełnieniem ekspozycji jest bogaty program wydarzeń towarzyszących przygotowany przy współpracy z partnerami branżowymi. Program Targów ENERGETICS stanowi tematy aktualne dla branży: najnowsze regulacje prawne, kierunki rozwoju branży energetycznej oraz wdrażanie innowacyjnych rozwiązań. Podczas targów nie zabraknie również szeregu prezentacji i wystąpień promocyjnych wystawców. W tym samym terminie odbędą się Targi Technologii Szerokopasmowych INFOSTRADA – forum spotkań inwestorów, wykonawców i innych

podmiotów zaangażowanych w realizację projektów teleinformatycznych. Targi ENERGETICS zostały objęte Patronatem Honorowym Ministerstwa Gospodarki. Wieloletnim Partnerem Głównym Targów jest PGE Dystrybucja S.A. Do wydarzenia pozostały niespełna trzy miesiące a lista wystawców wciąż się powiększa, co istotne na tegorocznej edycji pojawi się wiele nowych firm, które do tej pory nie wystawiały się na targach w Lublinie. Już dziś warto wpisać listopadowy termin (18-20 listopada 2014) do kalendarza najważniejszych wydarzeń targowych w Polsce. Więcej o wydarzeniu na stronie: www.energetics.targi.lublin.pl.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

MAGAZYN ENERGETYKI JĄDROWEJ - PROATOM

Polski atom w sądzie

ecyzja o budowie elektrowni jądrowych w Polsce wzbudza nie tylko duże zainteresowanie społeczne, ale rodzi spore emocje. Niczym kaskada pojawiają się kolejne pytania związane zarówno z finansowaniem inwestycji jądrowych, jak i przed wszystkim konieczności zagwarantowania odpowiednio wysokiego stopnia bezpieczeństwa mających powstać w Polsce elektrowni. Pojawienie się ze strony społeczeństwa pytań o zasadność budowy w Polsce elektrowni jądrowych wymaga – zdaniem organizacji ekologicznych – bardzo rzetelnych odpowiedzi ze strony czynników rządowych. Program polskiej energetyki jądrowej zatwierdzony został w dniu 28 stycznia 2014 r. przez Radę Ministrów RP. A już niespełna trzy miesiące później Fundacja Greenpeace Polska złożyła do premiera Donalda Tuska oficjalną skargę, że złożony przez ministra gospodarki do zatwierdzenia Program polskiej energetyki jądrowej zastał przygotowany z wielokrotnym naruszeniem polskiego i międzynarodowego prawa. . Otrzymana odpowiedź nie usatysfakcjonowała działaczy Greenpeace tak dalece, iż 8 sierpnia br. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, wpłynęła ich skargę dotyczącą Programu polskiej energetyki jądrowej (PPEJ). Greenpeace zwraca się do sądu o stwierdzenie nieważności decyzji wydanej przez Radę Ministrów oraz przygotowanie nowej prognozy oceny oddziaływania na środowisko PPEJ z koniecznością uwzględnienia brakujących uwag, zanim podjęta zostanie decyzja o kierunku polskiej polityki energetycznej.

Naruszono prawo?

Zdaniem Fundacji Greenpeace Polska wskutek zignorowania tak ważnych sugestii napływających podczas konsultacji społecznych, Ministerstwo Gospodarki nie tylko złamało prawo, ale też sprawiło, że czteroletni proces tworzenia oceny oddziaływania na środowisko zamiast pomagać rządowi w podejmowaniu trafnych decyzji, zamienił się – według opinii fundacji - w pustą, biurokratyczną procedurę. Zdaniem prawników pracujących dla Greenpeace rząd RP - nie biorąc pod uwagę istotnych punktów oraz uwag wskazanych podczas konsultacji społecznych „Prognozy oddziaływania na Środowisko PPEJ” - działał niezgodnie z art.6(8) Konwencji z Aarhus, art. 11(1) Protokołu Kijowskiego do konwencji Espoo, art.8 Dyrek-

tywy EU SEA 2001/42/EC i art.42 oraz 55(1) polskiej ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku. Greenpeace uważa więc, że PPEJ został przyjęty i zatwierdzony z naruszeniem prawa krajowego, jak i międzynarodowego, bowiem elementy istotne dla ostatecznego kształtu programu nie zostały uwzględnione podczas podejmowania decyzji o jego przyjęciu. Jan Haverkamp, ekspert Greenpeace w dziedzinie energii jądrowej przekonuje, że: „Poprzez brak uwzględnienia istotnych informacji w swojej ocenie, rząd nie posiada kompletnych informacji niezbędnych do uzasadnienia wprowadzenia energii jądrowej w kraju. Rząd nie może po prostu odrzucić informacji niezgodnych z przyjętą linią decyzyjną. Wybór energii jądrowej – z ryzykiem jakie niesie, nierozwiązywalnym problemem odpadów radioaktywnych i ogromnymi kosztami – potrzebuje poważnej i pogłębionej oceny oraz rzetelnego porównania z innymi sposobami wytwarzania energii. Greenpeace ma prawo do uzyskania werdyktu sądowego w kwestii odmowy rządu, niepopartej uzasadnieniem, dotyczącej wypełnienia tego obowiązku”.

Nie zgadzają się rachunki?

Greenpeace twierdzi, że nie dokonano w PPEJ żadnej systematycznej analizy oddziaływań na środowisko, społeczeństwo i gospodarkę przy porównywaniu opcji energetycznych. W ocenie oddziaływania na środowisko przygotowanej na potrzeby Programu miały zostać pominięte kluczowe czynniki, po to, aby uzasadnić wprowadzenie energii jądrowej do Polski. Brak pełnych analiz porównawczych z alternatywnymi kierunkami polityki energetycznej związanych z efektywnością energetyczną i rozwojem energetyki odnawialnej. Wg ekologów z Greenpeace zaniżono koszt energii jądrowej o około 45 procent, a natomiast zawyżyło koszt energii pochodzącej z kilku źródeł odnawialnych o około 30 procent.

Zignorowane odpady?

Program polskiej energetyki jądrowej - wg opinii Greenpeace - nie bierze pod uwagę możliwości wystąpienia jakichkolwiek poważnych awarii w elektrowniach jądrowych, ponieważ zakłada, że żadna awaria nie może doprowadzić do wycieku znacznych ilości substancji radioaktywnych. Ekolodzy z Greenpeace uważają, że program rządowy niewystarczająco opisuje w jaki sposób będzie składowane wypa-

lone paliwo jądrowe i inne odpady radioaktywne, a przy okazji zaznaczają, iż nie istnieje żadne gotowe i uniwersalne rozwiązanie, z którego można by skorzystać. Odpady takie powstaną na pewno, jeśli program zostanie zrealizowany. Natomiast twierdza, że strategie skutecznego radzenia sobie z potencjalnymi odpadami muszą zostać przygotowane nawet wtedy, gdy istnieje możliwość uniknięcia ich produkcji.

Atom przegrywa?

Iwo Łoś, koordynator kampanii Klimat i Energia Greenpeace Polska wyraża jednoznaczną opinie, że „Atom przegrywa z prawdziwie skutecznymi rozwiązaniami, które opierają się na rozwoju efektywności energetycznej i czystych, odnawialnych źródeł energii. Energia jądrowa jest po prostu bardzo kosztowna i dostarcza za mało i zbyt późno. Oprócz tego wystawia nas na ryzyko poważnych wypadków i pozostawia kolejne pokolenia z nierozwiązanym problemem odpadów radioaktywnych. I dodaje - „opierając się na analizach i badaniach ekspertów jasno, którzy stwierdzają, energia jądrowa nie pomoże zapewnić bezpieczeństwa energetycznego Polski oraz nie pomoże w walce ze zmianami klimatu. ”

Błędna decyzja?

Błędna decyzja, w przypadku decyzji o realizacji w Polsce elektrowni jądrowych - stwierdza Maciej Muskat, dyrektor Greenpeace Polska - może być bardzo kosztowna nie tylko dla mieszkańców Polski, ale też Europy. Wierzymy, że gdy powstanie już poprawie przygotowana ocena oddziaływania na środowisko, stanie się jasne, że w polskim miksie energetycznym nie ma miejsca dla energii jądrowej. Greenpeace ma już w swojej 40-letniej historii za sobą kilka wygranych spraw, w których zaskarżono niewystarczająco uzasadnione decyzje rządów na całym świecie, między innymi w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Rumunii i Słowacji. Fundacja Greenpeace Polska w swojej skardze domaga się uznania aktualnego i zatwierdzonego już na szczeblu Rady Ministrów RP Programu polskiej energetyki jądrowej za nieważny oraz przygotowania nowej oceny oddziaływania na środowisko, z uwzględnieniem pełnych konsultacji społecznych oraz wzięcia pod uwagę brakujących analiz i wniosków z nich wypływających przed przygotowaniem nowego programu. (MB) n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2014

POMYŚL, JAKIE OSZCZĘDNOŚCI OSIĄGNIESZ, UKŁADAJĄC OD DZIŚ TRASY KABLOWE W 48 MINUT.

Transmisja Danych dla Energetyki Idealne dla GPZ

w Switche zarządzane oraz switche z funkcją routingu, w Obsługa transceiver’ów (100Mbit lub 1 Gbit) oraz BiDi, w Obsługa portów szeregowych RS-232,RS-485, brama Modbus TCP/RTU, emulacja modemu telefonicznego, w Szeroki zakres temperatury pracy –40°C do +70°C, w VLAN, FRNT, STP/RSTP, IGMP Snooping, QoS , SNMP, SSH, DHCP client/server, DDNS, Ipsec VPN, SSL VPN, GRE, VRRP, RIP v2, OSPF v2, w Niski pobór mocy, montaż na szynie DIN.

Dla sieci szkieletowych

w Switche z funkcją routingu, w Obsługa transceiver’ów (100Mbit lub 1 Gbit) oraz BiDi, w 27 portów do 11 portów Gbit, w Szeroki zakres temperatury pracy –40°C do +70°C, w VLAN, FRNT, STP/RSTP, IGMP Snooping, QoS , SNMP, SSH, DHCP client/server, DDNS, Ipsec VPN, SSL VPN, GRE, VRRP, RIP v2, OSPF v2, w Możliwośc montażu na scianie lub w szafie RACK 19”, w Niski pobór mocy, brak elementów ruchomych.

TEKNISKA Polska Sp. z o.o. w Łabędzka 9 w 44-121 Gliwice w tel: +48 32 33 111 06-08 w fax: +48 32 33 111 09 w www.tekniska.pl