Urządzenia dla Energetyki nr 6/2019 by Urządzenia dla Energetyki

121

Specjalistyczny magazyn branżowy ISSN 1732-0216 INDEKS 220272

Nr 6/2019 (121)

w tym cena 16 zł ( 8% VAT )

| www.urzadzeniadlaenergetyki.pl | • Monitorowanie i diagnostyka transformatorów przy pomocy urządzeń Kelman™ General Electric • Wybrane aspekty związane ze stosowaniem przekaźników pośredniczących w energetyce • Automatyka SZR Mikroniki poprawia jakość zasilania u wytwórców energii • Modernizacja agregatów wirówkowych to sposób na podwyższenie efektywności uzdatniania olejów turbinowych i transformatorowych •

MONITORING I DIAGNOSTYKA TRANSFORMATORÓW PRZY POMOCY URZĄDZEŃ GENERAL ELECTRIC

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019 (121)

Europejska Kompania Energetyczna EKE Zaprasza na stoisko podczas Międzynarodowych Targów Energetycznych Energetab 2019 hala F stoisko 16

NOWOŚCI BAKS SYSTEMY SZYBKIEGO MONTAŻU TYPU „KLIK”: KORYTEK; DRABINEK; KORYTEK SIATKOWYCH; CEOWNIKÓW SYSTEM KORYTEK i DRABINEK MORSKICH SYSTEM OŚWIETLENIOWY SYSTEM ZASILANIA MASZYN PUSZKI PODŁOGOWE KANAŁY NAŚCIENNE KONSTRUKCJE DO MONTAŻU PANELI FOTOWOLTAICZNYCH TRASY KABLOWE BAKS MAJĄ POTWIERDZONĄ RAPORTEM Z BADAŃ WG NORM EUROCODE 8 I SIA261 MOŻLIWOŚĆ STOSOWANIA W STREFACH NARAŻONYCH NA TRZĘSIENIA ZIEMI

27 000 Produktów I Nieograniczone Konfiguracje I Najwyższa Jakość FABRYKA, CENTRALA FIRMY BAKS 05-480 Karczew, ul. Jagodne 5 tel.: +48 22 710 81 00, fax: +48 22 710 81 01, e-mail: baks@baks.com.pl WWW.BAKS.COM.PL

OD REDAKCJI

Spis treści n WYDARZENIA I INNOWACJE IT i OT w obliczu cyberzagrożeń. Wspólna przyszłość dwóch obszarów?.............................................................................................................6 Fluke wprowadza na polski rynek 3 modele obrotowych poziomnic laserowych marki PLS (Pacific Laser Systems) ......................8 Gmina z dobrą energią............................................................................................... 12 n TECHNOLOGIE, PRODUKTY, INFORMACJE FIRMOWE Minimalizowanie zagrożeń w szafach rozdzielczych............................... 14 Modernizacja agregatów wirówkowych to sposób na podwyższenie efektywności uzdatniania olejów turbinowych i transformatorowych.................................................................................................. 19

Wydawca Dom Wydawniczy LIDAAN Sp. z o.o. Adres redakcji 00-241 Warszawa, ul. Długa 44/50 lok. 109 tel./fax: 22 760 31 65 e-mail: redakcja@lidaan.com www.lidaan.com Prezes Zarządu Andrzej Kołodziejczyk, tel. kom.: 502 548 476, e-mail: andrzej@lidaan.com Dyrektor ds. reklamy i marketingu Dariusz Rjatin, tel. kom.: 600 898 082, e-mail: darek@lidaan.com Zespół redakcyjny i współpracownicy Redaktor naczelny: Andrzej Kołodziejczyk, tel. kom.: 502 548 476, e-mail: andrzej@lidaan.com Dr inż. Andrzej Maciej Maciejewski, tel. kom.: 601 991 000, e-mail: andrzej.maciejewski3@neostrada.pl Sekretarz redakcji: Agata Marcinkiewicz tel. kom.: 505 135 181, e-mail: agata.marcinkiewicz@gmail.com

Energoelektroniczny przekształtnik SVG OPTIVAR do kompensacji

Prof. dr hab. inż. Wojciech Żurowski, doc. dr Valentin Dimov (Bułgaria), Inż. Armand Kehiaian (Francja), prof. dr hab. inż. Andrzej Krawczyk, prof. dr hab. inż. Krzysztof Krawczyk, dr inż. Jerzy Mukosiej, prof. dr hab. inż. Andrew Nafalski (Australia), prof. dr hab. inż. Andrzej Rusek, prof. dr inż. Wiesław Seruga, prof. dr hab. Jacek Sosnowski, prof. dr hab. inż. Czesław Waszkiewicz, prof. dr hab. inż. Jerzy Ziółko, mgr Anna Bielska

mocy biernej i poprawy jakości energii elektrycznej............................... 26

Redaktor ds. wydawniczych: Dr hab. inż. Gabriel Borowski

Wykrywanie pękniętych prętów wirnika i analiza mimośrodowości

Redaktor Techniczny: Robert Lipski, info@studio2000.pl

szczeliny powietrznej w indukcyjnych silnikach klatkowych............. 28

Fotoreporter: Zbigniew Biel

Monitorowanie i diagnostyka transformatorów przy pomocy urządzeń Kelman™ General Electric................................................................... 22

Wybrane aspekty związane ze stosowaniem przekaźników pośredniczących w energetyce............................................................................ 32 Kogeneracyjny As w rękawie. Piątnica pokazuje, jak łączyć możliwości generatorów z potrzebami firmy.............................................. 38 Czy łączniki próżniowe mogą zapewnić bezpieczną przerwę izolacyjną?........................................................................................................................... 40 Przekładnik napięciowy małej mocy.................................................................. 44

Opracowanie graficzne: www.studio2000.pl Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń. Redakcja zastrzega sobie prawo przeprowadzania zmian w tekstach, np. adiustowania lub skracania, a także nieodsyłania materiałów nie zakwalifikowanych do druku. Przedruk, a także publikacja w innej formie, np. elektronicznej w internecie, tylko za zgodą wydawcy i właściciela praw autorskich. Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 7.00 – 18.00. Koszt połączenia wg taryfy operatora.

Automatyka SZR Mikroniki poprawia jakość zasilania ................................. u wytwórców energii................................................................................................... 50

Współpraca reklamowa:

LED Varioline – nowa seria lamp do szaf elektrycznych

EKE.........................................................................................................I OKŁADKA TECHNOKABEL................................................................................II OKŁADKA CBIGD................................................................................................ III OKŁADKA ENERGOTEST.................................................................................. IV OKŁADKA ALFA LAVAL..........................................................................................................21 BAKS.......................................................................................................................... 3 ELMA ENERGIA...................................................................................................27 ENERGETAB..........................................................................................................18 ENERGETICS.........................................................................................................69 ENERGOAUDYT..................................................................................................31 ENERGO-COMPLEX...........................................................................................13 ENERGOELEKTRONIKA.PL..............................................................................27 INSTYTUT ENERGETYKI...................................................................................43 KBP INTRA POLSKA...........................................................................................17 MERSEN.................................................................................................................25 MIKRONIKA............................................................................................................ 5 PCE..........................................................................................................................65 SIEĆ BADAWCZA ŁUKASIEWICZ - ITR........................................................49 SILTEC.....................................................................................................................63 SONEL....................................................................................................................57 SPRECHER AUTOMATION...............................................................................61 STEGO....................................................................................................................47 TAVRIDA.................................................................................................................11 WILK.......................................................................................................................... 7 ZEG ENERGETYKA............................................................................................... 9

od STEGO............................................................................................................................ 55 Nowe mierniki rezystancji zestykowej – mikroomomierze Sonel MMR-6500 i MMR-6700.............................................................................................. 56 Nowa generacja urządzeń SPRECON®-E-P DS..6......................................... 58 Seria przenośnych rozdzielnic i nowa seria gniazd i wtyczek GRIP.................................................................................................................. 64 n EKSPLOATACJA I REMONTY Oferta Hikoki Power Tools Polska ........................................................................ 66 Beha-Amprobe wprowadza na polski rynek nowy lokalizator przewodów Amprobe AT-6010............................................................................. 67 Firma Bosch Rexroth prezentuje współpracującego robota stworzonego z wykorzystaniem technologii KUKA................................. 68 n TARGI Targi Energetyczne ENERGETICS........................................................................... 70

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

Dostawca rozwiązań systemowych dla energetyki i automatyki przemysłowej. Swoją działalność opiera na autorskim oprogramowaniu i własnej bazie sprzętowej.

ZAPRASZAMY DO ZAPOZNANIA SIĘ Z NASZĄ OFERTA NA TARGACH

ENERGETAB

17-19.09.2019 BIELSKO-BIAŁA

HALA A STOISKO 48

Glówne obszary dzialalności firmy SYNDIS - kompleksowy system nadzoru, doradztwa i sterowania FDIR Detekcja zwarć, izolacja i przywrócenie zasilania - modul programowy w systemie DMS SCADA SYNDIS RV SYNDIS ENERGIA - system bilansowania i zarzadzania mediami energetycznymi SYNDIS ES - system monitoringu transformatorów, dlawików, wylaczników SYNDIS PQ - system oceny jakości energii SYNDIS RV AQUA - system sterowania odwodnieniem w kopalniach SYNDIS SO-5 - system automatyki stacji SYNDIS ARGUS - system do monitorowania i sterowania systemami ochrony technicznej (SOT) obiektów System nadzoru dla technicznej ochrony obiektów Urzadzenia stacyjne ( np. sterowniki, rejestratory, automatyki SZR/PPZ, zabezpieczenia, przetworniki, sygnalizacja centralna, stanowiska operatorskie (HMI)) Urzadzenia na potrzeby automatyzacji sieci i stacji SN/nn Sterowniki laczników slupowych z funkcja sygnalizacji zwarć oraz zabezpieczenia Urzadzenia transmisji danych (np. konwertery, multipleksery, modemy, routery) Urzadzenia do szerokopasmowej transmisji PLC (BPL) dla sieci SN i nn Urzadzenia do szybkiej transmisji sygnalów binarnych (telezabezpieczenia)

SAIDI

+48 61 66 55 600

SAIFI

FDIR

biuro@mikronika.com.pl

www.mikronika.pl

ul. Wykopy 2/4, 60-001 Poznań

WYDARZENIA I INNOWACJE

IT i OT w obliczu cyberzagrożeń Wspólna przyszłość dwóch obszarów? • Tylko w 2018 r. zidentyfikowano 415 poważnych luk w systemach automatyki wykorzystywanych w infrastrukturze przemysłowej1. • Energetyka była trzecim najczęściej atakowanym sektorem w 2018 roku2. • 31 proc. cyberataków kończy się ujawnieniem lub modyfikacją danych firmowych3.

ednym z wyzwań stojących przed pionami zajmującymi się cyberbezpieczeństwem jest zapewnienie ciągłości działania przedsiębiorstwa. Ochrona przed cyberatakami jest niezbędna dla zagwarantowania pełnej sprawności sprzętu i maszyn. W obliczu zmieniających się przepisów prawa i coraz częstszych cyberataków, konieczne jest włączenie środowisk operacyjnych przedsiębiorstwa (OT– z ang. Operational Technology) do działań na rzecz cyberbezpieczeństwa. Jak pokazuje przykład niedawnego ataku na systemy teleinformatyczne norweskiego producenta aluminium Norsk Hydro, ryzyko jest wysokie. Szacuje się, że firma ta poniosła straty w wysokości 40 milionów dolarów, a przywrócenie pełnej pracy produkcji w fabrykach zajęło kilka tygodni4. Piony IT od wielu lat zmagają się z zagadnieniem cyberbezpieczeństwa i do niedawna głównie na nich spoczywała odpowiedzialność za ten obszar. Natomiast działy operacyjne dopiero zaczynają wkraczać w świat bezpieczeństwa cybernetycznego. Jaka przyszłość czeka środowiska OT i IT w świetle tych zmian?

Ciągła edukacja i podnoszenie świadomości

Przed menadżerami zarządzającymi systemami produkcyjnymi stoi jedno z ważniejszych wyzwań, jakim jest kwestia przygotowania pracowników do konieczności wdrożenia nowych rozwiązań w zakresie cyberbezpieczeństwa. Brak odpowiedniej edukacji i szkoleń to główne czynniki, które hamują podnoszenie standardów bezpieczeństwa w zakresie OT. - Działy systemów sterowania przemysłowego stoją przed nowym wyzwaniem związanym z cyberbezpieczeństwem. Dotychczas środowiska OT nie musiały mierzyć się z tym tematem, ponieważ skupiały się na podnoszeniu wydajności. Współpracując i wymieniając się wiedzą i doświadczeniem z pionami IT, jesteśmy w stanie w znacznie lepszym stopniu zabezpieczyć się przed zagrożeniami cybernetycznymi. – mówi Paul Forney, Analityk ds. Cyberbezpieczeństwa w Schneider Electric. Wdrożenie wspólnie wypracowanego holistycznego rozwiązania, które umożliwia analizę, monitorowanie i zabezpieczanie całej infrastruktury OT przedsiębiorstw niezależnie od producenta czy dostawcy poszczególnych urządzeń, pozwoli sprostać rosnącym zagrożeniom związanym z atakami cybernetycznymi, a także spełni wymagania nałożone przez ustawodawców.

Regulacje prawne

Unijna Dyrektywa NIS (Network and Information Systems Directive), która ma na celu podnoszenie wspólnego poziomu bezpieczeństwa sieci i systemów informatycznych na terytorium Unii Europejskiej , kierowana jest do dwóch grup odbiorców: operatorów usług kluczowych (m.in. przedsiębiorców z sektora energetyki, transportu, zaopatrzenia w wodę) oraz dostawców usług cyfrowych (m.in. usług przetwarzania danych w chmurze). W Polsce dokonano wdrożenia dyrektywy NIS za pomocą Ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa. Nakłada ona na Operatorów Usług Kluczowych zbudowanie zespołu odpowiedzialnego za ciągłe monitorowanie infrastruktury OT od najniższej wastwy celem wykrywania incydentów oraz raportowania tych poważnych do organów właściwych w zależności od branży. Operatorzy Usług Kluczowych mają również za zadanie usuwanie wykrytych podatności.

Wspólnie w obliczu wyzwań

Aby ułatwić firmom sprostanie wymaganiom ustawodawcy powstała oddolna inicjatywa przedsiębiorców: Rada Cyberbezpieczeństwa Przemysłowego. Głównym zadaniem Rady jest wskazanie firmom, w jaki sposób mają postępować i wdrażać nowe technologie, aby odbyło się to w sposób bezpieczny. Dodatkowo, jednym z celów Rady jest wytyczanie standardów na styku środowisk OT, ICT i IT, w oparciu o ścisłą współpracę z przedstawicielami instytucji publicznych. - Przygotowanie konkretnego planu, wymiana wiedzy i technologii między obszarami IT i OT są konieczne, aby sprostać wymaganiom ustawowym. Wdrażanie nowych rozwiązań musi odbywać się po kolei, tak, aby zachować ciągłość pracy systemów produkcyjnych. Wybierając innowacyjne technologie, takie jak platforma EcoStruxture, która łączy rozwiązania OT z najnowszą infrastrukturą IT, możemy kontrolować m.in. aplikacje i serwisy, dokonywać analiz oraz monitorować każde urządzenie pod kątem cyberbezpieczeństwa. Decydując się na sprawdzone rozwiązania, jesteśmy w stanie zapewnić naszemu przedsiębiorstwu wyższy poziom bezpieczeństwa cybernetycznego. – mówi Paul Forney. Cyberbezpieczeństwo realizowane bardzo szeroko – od podstawowego poziomu, czyli np. sterowników, poprzez komunikację sieciową opartą o konkretne protokoły, a także współpracę między działami IT i OT jest w stanie zminimalizować ryzyko cyberataków. www.se.com/pl n

Kaspersky Lab, Threat landscape for industrial automation systems. H2 2018 Ibidem. 3 PwC, Cyberbezpieczeństwo 4 Norsk Hydro traci miliony każdego dnia. Trwa walka o powrót do normalności 1 2

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

www.pkiwilk.pl

Rodzielnice średniego napięcia Transformatory olejowe i żywiczne Złącza kablowe średniego napięcia Rozdzielnice niskiego napięcia dystrybucyjne Rozdzielnice niskiego napięcia przemysłowe

Stacje transformatorowe ul. Portowa 4a, 64-761 Krzyż Wielkopolski

 67/ 256 41 53  info@pkiwilk.pl

WYDARZENIA I INNOWACJE

Fluke wprowadza na polski rynek 3 modele obrotowych poziomnic laserowych marki PLS (Pacific Laser Systems) Fluke poszerza ofertę rynkową poziomnic laserowych marki PLS, która zadebiutowała w Polsce w lutym bieżącego roku. Na rynek trafiają właśnie kolejne produkty marki - tym razem są to obrotowe poziomnice laserowe, o bardzo wysokiej dokładności pomiaru (poniżej 2,2 mm przy odległości 30 metrów). Do sprzedaży wchodzą równolegle 3 modele: PLS H2, PLS HV2R i PLS HV2G.

acific Laser Systems (PLS) to światowy lider na rynku poziomnic laserowych. Firma została przejęta przez grupę Fluke w 2015 roku, a w tym roku w naszym kraju debiutują pierwsze urządzenia pod marką PLS (z dopiskiem A Fluke Company). Do wprowadzonych

na rynek miesiąc temu 3 różnych linii poziomnic laserowych: liniowych, punktowych i liniowo-punktowych dołączają teraz obrotowe poziomnice laserowe. Poziomnice laserowe to instrumenty stosowane powszechnie w budownictwie i geodezji, cieszące

się w ostatnich latach coraz większą popularnością dzięki możliwościom pomiarów poziomów oraz różnic wysokości pomiędzy punktami w dużo szybszy i prostszy sposób niż za pomocą metod tradycyjnych. Szczególnie ważne jest to np. na dużych

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

ENERGIA ZAWSZE POD KONTROLĄ

WYDARZENIA I INNOWACJE

PROJEKT PREFABRYKACJA URUCHOMIENIE SZAFY automatyki sterowania i szafy napędowe ROZDZIELNICE elektryczne oraz pulpity sterujące GWARANCJA pewności i bezpieczeństwa, potwierdzona doświadczeniem

AUTOMATYKA ZABEZPIECZENIOWA I STACYJNA CZAZ-SZ Zabezpieczenie szyn zbiorczych i LRW URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

ZEG-ENERGETYKA Sp. z o.o. 43-200 Pszczyna, ul Zielona 27 tel: +48 32 775 07 80 fax: +48 32 775 07 83 biuro@zeg-energetyka.pl www.zeg-energetyka.pl

ZOBACZ NASZE REALIZACJE

WYDARZENIA I INNOWACJE z górnej części w przypadku ustawienia ich w pozycji pionowej. Poziomnice laserowe PLS H2 i PLS HV2 to urządzenia odpowiednie zarówno do zastosowań wewnętrznych, jak i zewnętrznych; przeznaczone m.in. dla generalnych wykonawców, elektryków, hydraulików i architektów krajobrazu,. Wszystkie modele wprowadzanych poziomnic laserowych cechują się wysoką dokładnością (mniej niż 2,2 mm przy odległości 30 m) i klasą szczelności IP67 (ochrona przed pyłem oraz zanurzeniem w wodzie o głębokości do 1 m przez maksymalnie 30 minut), jak również odpornością na upadek z wysokości 1 metra. Promień zasięgu roboczego każdej z trzech poziomnic wynosi aż do 300 m.

Główne cechy poszczególnych modeli: PLS H2

yy Poziomnica laserowa obrotowa pracująca tylko w płaszczyźnie poziomej; prosty w użyciu, w pełni samopoziomujący się przyrząd przeznaczony do wyznaczania położenia w zastosowaniach wewnętrznych i zewnętrznych. yy Obsługa za pomocą jednego przycisku, świetne rozwiązanie do zastosowań zewnętrznych w zakresie poziomowania, na przykład do określania położenia szalunków, płyt itp. yy Zestaw zawiera statyw podnoszony oraz łatę niwelacyjną o długości ok. 4,9 m.

PLS HV2R i PLS HV2G (różnią się kolorem zastosowanego lasera, czerwonym lub zielonym)

placach budów, w miejscach gdzie wykonać należy wiele pomiarów. Poziomnice laserowe wysyłają wiązkę światła, która tworzy linię referencyjną dla całej budowy, a jej wysokość może być odczytywana na bieżąco przez jedną osobę. Gama obrotowych poziomnic laserowych PLS H2, PLS HV2R i PLS HV2G została zaprojektowana właśnie do pracy na budowie. Przyrządy te cechują się

wytrzymałą i ergonomiczną konstrukcją oraz uproszczonym sposobem sterowania. Model PLS H2 to poziomnica pracująca tylko w płaszczyźnie poziomej, która oferuje prostą obsługę za pomocą jednego przycisku. Model PLS HV2 to z kolei poziomnica z laserem czerwonym lub zielonym wyświetlająca linię laserową w płaszczyźnie poziomej albo pionowej. Poziomnice laserowe PLS HV2 emitują także punkt

yy Poziomnice laserowe obrotowe PLS HV2R i PLS HV2G wyświetlają samopoziomującą się poziomą płaszczyznę laserową, a w pozycji pionowej mogą być używane do wyświetlania pionowej płaszczyzny laserowej. Ich zastosowania obejmują wyznaczanie położenia fundamentów, ław fundamentowych, wylewek betonowych, systemów zabudowy suchej, ram szkieletowych oraz sufitów podwieszanych. yy Modele PLS HV2R i PLS HV2G są dostarczane wraz z metalowym uchwytem sufitowo-ściennym, aby ułatwić wyznaczanie położenia i montaż dużych sufitów podwieszanych. yy Zestaw zawiera statyw podnoszony oraz łatę niwelacyjną o długości ok. 4,9 m. www.fluke.pl n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

WYDARZENIA I INNOWACJE

Gmina z dobrą energią Promocyjne ceny prądu, gazu i ekogroszku, a także systemy grzewcze i panele fotowoltaiczne z kredytem ratalnym 0 proc. - to atuty nowej propozycji TAURONA. Połączenie tych korzyści z dotacjami z różnych funduszy ma przekonać mieszkańców śląskiego Subregionu Zachodniego do wymiany ogrzewania.

rogram „Gmina z dobrą energią”, którego partnerem jest TAURON realizuje 28 gmin i trzy powiaty Subregionu Zachodniego. - Z troski o czyste powietrze stosujemy metodę „myśl globalnie - działaj lokalnie”. Nie raz przekonaliśmy się, że programy skierowane do określonych gmin sprawdzają się w praktyce, bo w małych społecznościach sąsiedzi wymieniają się informacjami i dopingują do konkretnych działań. A TAURON - bez względu na to, czy mieszkańcy decydują się na wymianę ogrzewania, czy na montaż ekologicznych źródeł wytwarzania energii – dostarcza im sprawdzonych rozwiązań - zaznacza Kamil Kamiński, wiceprezes zarządu TAURON Polska Energia ds. klienta i wsparcia korporacyjnego. - Co ważne, wszyscy klienci indywidualni, którzy wybiorą ogrzewanie lub fotowoltaikę od nas, korzystają podwójnie, zarówno na etapie realizowania inwestycji, jak i podczas eksploatacji urządzeń grzewczych - dodaje Kamil Kamiński. Istotnym elementem programu „Gmina z dobrą energią” jest jego kompleksowość. Właściciel domu ma możliwość otrzymania dofinansowania z różnych źródeł. Przykładem jest 11 gmin z tego terenu wybranych do dofinansowania w ramach unijnego konkursu dotacyjnego obejmującego realizację instalacji OZE (Odnawialne Źródła Energii), takich jak fotowoltaika, pompy ciepła czy kotły na biomasę. Te same gminy mogą skorzystać też z rządowego programu „Czyste powietrze”. Tego typu dotacje lub pożyczki można wykorzystać nie tylko na optymalizację źródła ciepła, ale rów-

nież na wymianę okien czy docieplenie budynku. Mieszkańcy Śląska mogą również liczyć na fachowe, bezpłatne doradztwo. Specjaliści wskażą, jak dobrać ogrzewanie, by odpowiadało potrzebom, jak i możliwościom finansowym danej rodziny. Porady udzielane są w punktach konsultacyjnych organizowanych na terenie Subregionu Zachodniego oraz przy okazji lokalnych uroczystości. Daty i miejsca konsultacji można znaleźć pod adresem www.subregion.pl. Zainteresowani ofertą mogą korzystać z bezpłat-

nych poradników zamieszczonych na www.tauron.pl. Każdy, kto zarejestruje się na stronie www.analiza.gminazenergia.pl i przekaże niezbędne informacje, otrzyma bezpłatną analizę energetyczną swojego domu. Taki raport jest pomocny zarówno w wyborze systemu grzewczego, jak i wykonaniu innych prac, które podniosą standard energetyczny domu, a tym samym pozwolą zmniejszyć koszty związane z jego ogrzewaniem. TAURON Polska Energia SA. n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

KONFERENCJA NAUKOWO-TECHNICZNA

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Minimalizowanie zagrożeń w szafach rozdzielczych Nadmierne temperatury stanowią potencjalne poważne zagrożenie dla rozdzielnic. Po pierwsze, stwarzają zagrożenie dla osób znajdujących się w ich pobliżu. Po drugie, w przypadku usterki mogą powodować przerwy w pracy. W procesach przemysłowych, centrach przetwarzania danych lub budynkach komercyjnych w szczególności, takie przerwy mogą wiązać się z ogromnymi kosztami. Nowy typ systemu diagnostycznego dla rozdzielnic niskiego napięcia pozwala na minimalizację tego ryzyka. Po raz pierwszy jest możliwe monitorowanie temperatury w obszarach krytycznych rozdzielnicy w sposób ciągły i skuteczny.

łówne urządzenia dystrybucyjne niskiego napięcia odgrywają zasadniczą rolę w dostarczaniu energii elektrycznej. Przeważnie, użytkownik oczekuje niezawodnej pracy i żywotności urządzeń przez kilka dekad. Nawet jeśli urządzenia są zaplanowane, konstruowane i testowane zgodnie z odpowiednią wersją normy IEC 61439, w rzeczywistości, przewidywalne warunki mogą nie pozostawać takie same przez cały okres ich użytkowania: wymagania mogą się zmieniać, można rozbudowywać lub zmieniać okoliczności konstrukcyjne związane z dodatkowymi instalacjami. Może to oznaczać, że aparatura będzie przeciążona niedopuszczalnym wzrostem temperatury, stwarzając zagrożenie dla bezpieczeństwa osób i sprzętu. Przez główny obwód rozdzielnicy może przepływać aż do kilku tysięcy amperów. Przeciążone szyny zbiorcze, połączenia w obwodzie głównym, które nie są ustawione na odpowiedni moment obrotowy lub mają zablokowane otwory wentylacyjne, mogą się przyczyniać do powstania miejsc o niedopuszczalnie wysokich temperaturach. Wszystkie te czynniki mogą również stopniowo wpływać na właściwości izolacyjne. Ma to wpływ na wytrzymałość mechaniczną oraz rezystencje połączeń i tym samym zmniejsza wydajność urządzenia. Efekt ten jest często związany z faktem, że stopniowe zwiększanie zapotrzebowania na energię i starzenie się urządzeń dodatkowo zwiększa ryzyko

awarii. Usterki urządzeń mogą powodować zwarcia łukowe, które mogą doprowadzić do pożaru lub eksplozji. Zwarcia łukowe niszczą urządzenia, uniemożliwiając im dalsze działanie. Z tych wszystkich względów wykrywanie przeciążenia termicznego w odpowiednim czasie ma kluczowe znaczenie. Wykrywanie gorących

miejsc jest obecnie możliwe, dzięki standardowej metodzie termowizyjnej. Jednakże ta metoda zapewnia jedynie chwilową wartość pomiaru i nie dociera do wszystkich obszarów rozdzielnicy. To oznacza, że nie pokazuje ona połączeń za głównymi urządzeniami, głównymi szynami lub szynami zbiorczymi.

Rys. 1. Nadmierne temperatury w głównej jednostce niskiego napięcia stwarzają ryzyko, które musi zostać zminimalizowane

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rys. 2. System zawiera urządzenie sterujące i różne czujniki, które bezprzewodowo przesyłają dane pomiarowe

Bezprzewodowe, bezobsługowe i kompleksowe rozwiązanie monitorowania Nowy system diagnostyczny firmy Eaton stanowi obecnie solidną alternatywę. System jest w stanie stale monitorować temperaturę w krytycznych punktach, rejestrować trendy i komunikować się z systemem sterowania. Jest to rozwiązanie bezprzewodowe, bezobsługowe, które może być dostosowane w dowolny sposób do rozmiaru systemu. Zawiera ono urządzenie sterujące (kontroler diagnostyczny), specjalne czujniki temperatury do monitorowania wszystkich szyn zbiorczych i punktów połączeń oraz uniwersalne czujniki temperatury do monitorowania wszystkich innych punktów pomiarowych. Wartości temperatury są przesyłane za pomocą sieci bezprzewodowej do sterownika. To sprawia, że instalacja jest szybka i łatwa, nawet w kilku obszarach. Oznacza to również, że obszar szyn zbiorczych pozostaje wolny od potencjalnych punktów zagrożenia, w przeciwieństwie do konwencjonalnych rozwiązań czujników z oprzewodowaniem. Do głównego obszaru prądu wykorzystywany jest nowo opracowany inteligentny blok funkcyjny. Obejmuje on czujniki, które są po prostu umieszczone lub mocno przykręcone do szyn zasilających i zasilane niezależnie przez pole elektromagnetyczne szyn, co oznacza, że zewnętrzny zasilacz lub akumulator nie są potrzebne. Taka koncepcja po-

Rys. 3. Autonomiczne czujniki temperatury dla prądu głównego są po prostu montowane na szynach/punktach połączeń i są niezależnie zasilane przez pole elektromagnetyczne szyn

zwala również na umieszczenie sprzętu w trudno dostępnych miejscach. Są też inne czujniki systemowe, które mogą być dowolnie instalowane w łatwo dostępnych miejscach. Czujniki te są przeznaczone głównie do rejestrowania pomiarów, które nie dotyczą szyn zbiorczych, a także przesyłają

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

dane bezprzewodowo do sterownika. Dzięki wieloletniemu doświadczeniu firmy Eaton w opracowywaniu i testowaniu urządzeń przełączających oraz rozdzielnic, dobrze znane są ich krytyczne punkty. Dlatego czujniki w celu przeprowadzenia pomiarów są umieszczane właśnie w tych miejscach.

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Zoptymalizowane profile ostrzegania i alarmu Wartości graniczne dla systemów rozdzielczych xEnergy i Modan są przechowywane w kontrolerze, w tzw. „mózgu” systemu. Wartości te opierają się na obszernej bazie wiedzy systemu i są wynikiem analizy zachowania termicznego systemów w wielu testach i odwzorowania jej w operacjach matematycznych. Użytkownik korzysta z faktu, że odpowiedni profil ostrzegawczy i alarmowy umożliwia bezpieczną pracę urządzenia przez cały okres jego użytkowania, niezależnie od występujących usterek. Centralny kontroler diagnostyczny jest wyposażony w model rozdzielnicy. Do konfiguracji urządzenia za pośrednictwem serwera FTP nie jest wymagana żadna znajomość programowania. Wszystkie czujniki temperatury są rejestrowane po uruchomieniu i monitorowane przez kontroler. Dane pomiarowe są przechowywane bezpośrednio w kontrolerze diagnostycznym lub raportowane i analizowane za pośrednictwem serwera FTP. Serwer jest chroniony hasłem, aby mieć pewność, że tylko osoby upoważnione mogą uzyskać dostęp do danych na nim zawartych, a dane mogą być pobierane w formacie Excel oraz analizowane i archiwizowane zewnętrznie. Ze względu na krótki odstęp pomiarowy wynoszący 10 minut udostępniane jest

Rys. 4. Wcześniejsze sytuacje krytyczne można rozpoznać przy użyciu analiz funkcji i trendów

wiele danych, które są również przydatne do analizy trendów. W ten sposób system wspiera konserwację zapobiegawczą urządzeń. W przypadku odchyleń od normy, system generuje ostrzeżenie o trwającym błędzie lub wyzwala alarm, jeśli przekroczone zostaną określone wartości graniczne. Te powiadomienia są przesyłane do punktu kontrolnego, który może następnie naprawić błędy. Teoretycznie możliwe jest wyłączenie niezależnych od siebie części systemu. Dodatkowo, system dostarcza informacji na temat dokładnej lokalizacji usterek oraz porad, jak je naprawić.

Otwarty i rozbudowywalny system

Rys. 5. Czujniki temperatury bezprzewodowo przesyłają dane do kontrolera co 10 minut

W celu integracji z systemem zarządzania budynkiem interfejs kontrolera Modbus TCP zapewnia prosty sposób na przetwarzanie i analizowanie danych. Adres IP kontrolera jest przypisywany automatycznie przez serwer DHCP routera, ale można też przydzielić stały adres. Powiadomienia na ogół pozostają w inteligentnym dzienniku zdarzeń kontrolera, dopóki przyczyna usterki nie zostanie usunięta i potwierdzona. Wyklucza to „ciche błędy”, które pojawiają się, a następnie same się naprawiają. Korzystając z takich wartości, jak różnica między temperaturą bieżącą a temperaturą graniczną, system diagnostyczny pomaga użytkownikowi zaplanować rozbudowę systemu - na przykład poprzez wskazanie, w jakim zakresie obecna przestrzeń może być wykorzystana w przyszłości. Odpowiednie temperatury progowe są znane w systemach rozdzielnic xEnergy i Modan fir-

my Eaton. W celu monitorowania systemów rozdzielnic innych producentów, muszą być one poddane modelowaniu w kontrolerze, a kontroler musi być ręcznie skonfigurowany. W celu późniejszego montażu systemów rozdzielnic do systemów innych producentów, należy najpierw ocenić ich strukturę i zaplanować rozmieszczenie czujników w już istniejącym systemie. Autoryzowani partnerzy firmy Eaton są przeszkoleni w zakresie analizy i planowania systemów i dlatego są w pełni zdolni do późniejszego dopasowania i montażu systemów w praktyczny i bezpieczny sposób. Ciągła kontrola temperatury stanowi idealną podstawę do zapewnienia przejrzystości rozdzielnicy, zwiększenia bezpieczeństwa, a tym samym zebrania ważnych informacji w celu zapobiegawczej konserwacji urządzeń. Aby zwiększyć bezpieczeństwo rozdzielnic, szczególnie w odniesieniu do ochrony personelu w przypadku zwarcia łukowego, zaleca się stosowanie aktywnego systemu ochrony, takiego jak Arcon firmy Eaton. Jako jeden z wiodących producentów urządzeń przełączających i rozdzielnic na świecie, firma Eaton ustanawia nowe standardy wraz z systemem diagnostycznym w celu zminimalizowania ryzyka rezydualnego stwarzanego przez te urządzenia. www.eaton.pl/arcon Autorzy: Steffen Lobgesang, Field Product Manager i Lutz Graumann, Product Sales Support Manager, którzy pracują dla firmy Eaton w Bonn n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

32. MIĘDZYNARODOWE

ENERGETYCZNE TARGI BIELSKIE

17-19.09.2019

ENERGETAB

www.energetab.pl Największe w Polsce targi nowoczesnych urządzeń, aparatury i technologii dla przemysłu energetycznego. Jedno z najważniejszych spotkań czołowych przedstawicieli sektora elektroenergetycznego.

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Modernizacja agregatów wirówkowych to sposób na podwyższenie efektywności uzdatniania olejów turbinowych i transformatorowych* Alfa Laval jest czołowym dostawcą specjalistycznych urządzeń i rozwiązań inżynierskich na świecie. Dążąc do realizowania wymagań stawianych przez sektor energetyczny łączy najbardziej zaawansowane technologie dostępne na rynku z wyjątkowym doświadczeniem i znajomością branży. Dostarczane rozwiązania zwiększają efektywność pracy elektrowni i elektrociepłowni, a jednocześnie pomagają osiągnąć lepsze wyniki ekonomiczne

ednym z przykładowych rozwiązań są remonty kapitalne agregatów wirówkowych oleju turbinowego i transformatorowego. Moduły te od wielu lat są wykorzystywane w elektrowniach i elektrociepłowniach do utrzymania wymaganej normą ISO 4406 klasy czystości oleju oraz minimalizacji zawartości wody związanej i niezwiązanej.

Wszelkie prace remontowe są wykonywane w Autoryzowanym Centrum Serwisowym Wirówek i Dekanterów w Łodzi, przez wykwalifikowanych inżynierów serwisowych, w technologii zatwierdzonej i stosowanej przez Alfa Laval oraz przy wykorzystaniu specjalistycznego sprzętu. Mogą one obejmować: wymianę wirówki w agregacie, wykonanie nowej szafy wraz z automatyką czy wymianę pomp.

Zdj. 1. Wyremontowany moduł - z nową wirówką Alfa Laval, typ MMB 305

Zdj. 2. Moduł AW 1700 – widok z tyłu

* w ostatnich latach Alfa Laval z powodzeniem dokonała w/w remontów kapitalnych kilkunastu agregatów wirówkowych do oczyszczania oleju w elektrowniach i elektrociepłowniach na terenie całego kraju, dzięki czemu posiada niezbędne referencje.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Przykładowy zakres prac remontowych dla agregatu wirówkowego oleju turbinowego. Wymiana separatora (wirówki Alfa Laval) na model MMB305S-11 (wydajność do 4 t/h). Wymiana pompy zasilającej na śrubową pompę Wymiana pompy próżniowej na pompę o większej wydajności dla powietrza i pary wodnej. Przegląd i regeneracja podgrzewacza elektrycznego. Przegląd i regeneracja zbiornika ściekowego. Przegląd i regeneracja zbiornika próżniowego. Wymiana układu sterowania (dostosowanie wirówki do pracy automatycznej). Malowanie konstrukcji. Rozruch i kontrola drgań agregatu wirówkowego w miejscu zainstalowania.

Modernizacja agregatów wirówkowych Wymiana wirówki w agregacie – ze względu na ograniczoną dostępność części zamiennych do wirówek i pomp w agregatach starego typu i konieczność ich specjalnego dorabiania, co znacznie podwyższa koszty oraz wydłuża czas remontu, najbardziej ekonomicznym rozwiązaniem, okazuje się wymiana wirówki starego typu (np. produkcji WSK, typ MB w agregatach AW1700) na wykonaną w nowoczesnej technologii i wysokosprawną jednostkę Alfa Laval model MMB305S-11. Wymiana szafy i automatyki – wprowadzenie dodatkowych zabezpieczeń technologicznych (praca bezobsługowa). Wymiana pompy zasilającej oleju na pompę śrubową nowej generacji – ograniczenie zużycia energii elektrycznej. Wymiana pompy próżniowej na pompę o większej wydajności dla powietrza i pary wodnej – po odseparowaniu wody niezwiązanej w wirówce w drugim stopniu moduł próżniowy pozwala na efektywne odgazowanie oleju przez utrzymanie wysokiej próżni i odprowadzenie pary wodnej do 2 kg/h.

Efekty przeprowadzonych prac remontowych W rezultacie przeprowadzonych prac, wyremontowany agregat będzie umożliwiał: yy Efektywne uzdatnianie oleju yy Uzyskanie stałej sprawność zespołu podczas jednoczesnego usuwania ciał stałych oraz wody yy Eliminację stosowania filtracji wstępnej (brak konieczności wymiany wkładów) yy Uzyskanie klasy czystości 16/13 wg normy ISO 4406 yy Uzyskanie dużej wydajności separacji wody przy dużej jej zawartości (nie możliwe dla filtracji bocznikowej) yy Ograniczenie zużycia współpracujących elementów maszyn oraz ryzyka nieprawidłowej pracy maszyn i urządzeń wykorzystujących uzdatniany olej. Odpowiednim doborem rozmiaru talerzyków, które są dostarczane w komplecie z wirówką można balansować między jakością separacji a wydajnością odciągania wody z oleju (wielkości dobierane w zależności od aktualnych potrzeb wg. nomogramu doboru talerza sekcyjnego lub

Zdj. 3. Wirówka MMB 305

na podstawie doświadczeń eksploatacyjnych użytkownika). Standardowo wirówka z wstawionym fabrycznie talerzykiem gwarantuje separację niezwiązanej wody do poziomu 50-70 ppm (0,007%) jej zawartości w oleju. Wynik ten wydaje się bardzo korzystny w stosunku do maksymalnego dopuszczalnego w energetyce poziomu 300 ppm (0,03%) i jednocześnie spełnia wymagania klientów w energetyce 100 ppm (0,01%). Wirówka zapewnia separację 90% cząstek stałych poniżej 5 mikronów i 70% poniżej 3 mikronów. Dla modelu MMB305S-11 wydajność oczyszczania wynosi 4 m3/h (wydajność zespołu powinna być określona przy założeniu, że w ciągu 1 h oczyszczane jest 10% całkowitego wsadu oleju).

Oczyszczanie oleju transformatorowego Moduł przeznaczony do tego celu zostanie wyposażony w układ próżniowy, umożliwiający dodatkowo odgazowanie oleju. Wirówka ustawiona w funkcji puryfikatora pozwoli zmniejszyć zawartość wody niezwiązanej w oleju po przejściu przez samą wirówkę do ok. 10 ppm. Zastosowanie dodatkowej obróbki próżniowej oleju w celu odparowania wody związanej, w próżni wytworzonej przez pompę, o wydajności odciągania pary wodnej 1900 g/h i powietrza 60 m3/h i próżni 0,3 mbar pozwoli uzyskać wymaganą klasę oleju. Jeśli jesteście Państwo zainteresowani dostosowaniem pracujących agregatów wirówkowych do nowych standardów pracy i uzyskaniem lepszych rezultatów, prosimy o kontakt z Autoryzowanym Centrum Serwisowym Alfa Laval w Łodzi.

Alfa Laval Polska Sp. z o.o. Autoryzowane Centrum Serwisowe ul. J. Dąbrowskiego 113, 93-208 Łódź tel. 42 642-66-00, fax: 42 641-71-78 n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

Sprawdzone rozwiązanie w najtrudniejszych zastosowaniach Alfa Laval Duroshell to płytowo-płaszczowe wymienniki ciepła, specjalnie zaprojektowane do pracy z wymagającymi cieczami, gazami oraz mediami o wysokim stopniu korozyjności oraz w warunkach wysokiego ciśnienia (do 100 bar) i temperatury (do 450°C). Zapewniają one niezrównane efekty począwszy od niskociśnieniowego podgrzewu wody użytkowej, poprzez podgrzewacze średniociśnieniowe, a kończąc na skraplaczach i wyparkach procesowych. Dzięki unikalnemu wzorowi wytłoczenia płyt i spawanej laserowo kompaktowej konstrukcji wymienniki Duroshell są średnio od trzech do pięciu razy mniejsze od tradycyjnej konstrukcji płaszczowo-rurowej o tej samej mocy. Ze względu na kompaktową konstrukcję, ale i wysoką sprawność wymiany ciepła, wymienniki Alfa Laval Duroshell są doskonałym rozwiązaniem dla zakładów energetycznych, w których przestrzeń należy do bardzo ograniczonych zasobów, a które potrzebują efektywnych, niezawodnych i trwałych urządzeń.

Innowacyjne rozwiązania zastosowane w wymiennikach ciepła Alfa Laval Duroshell

RollerCoasterTM

Płyty typu Cut-wing

Trwała konstrukcja i sprawne działanie

Mniejszy ciężar i wyższa niezawodność

Opatentowany kształt wytłoczeń płyt (roller coaster) zapewnia niezwykle wysoką sprawność cieplną, zwiększa odporność mechaniczną oraz poprawia dystrybucję mediów.

Unikatowy kształt płyt zmniejsza ryzyko naprężeń mechanicznych. Możliwość wielobiegowej konfiguracji wymiennika zmniejsza jego wielkość i ułatwia instalację.

PowerPackTM Zoptymalizowana przestrzeń dystrybucyjna i odporność na zmęczenie materiałowe Opatentowany profil płyt poprawia dystrybucję mediów, wytrzymałość mechaniczną oraz odporność na zmęczenie materiałowe i cieplne.

Alfa Laval Polska Sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa tel. 22 336-64-64, fax: 22 336-64-60 e-mail:poland.info@alfalaval.com

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Monitorowanie i diagnostyka transformatorów przy pomocy urządzeń Kelman™ General Electric Firma Europejska Kompania Energetyczna EKE to wyłączny przedstawiciel urządzeń do monitoringu on-line DGA produkcji General Electric. Dzięki wieloletniemu doświadczeniu przedstawiamy lidera wśród analizatorów DGA w Polsce i na świecie.

ransformatory są kluczowymi i bardzo kosztownymi elementami sieci elektroenergetycznej, a wiedza o ich kondycji jest niezbędna do posiadania niezawodnej sieci. Gdy izolacja olejowa transformatora zaczyna nie spełniać wymaganych norm niezawodności lub transformator jest przeciążony a papier zaczyna ulegać degradacji zaczynają powstawać gazy rozpuszczone w oleju transformatorowym. Powoduje to skrócenie żywotności transformatora oraz wpływa na jego niezawodność, a w niektórych przypadkach może dojść do katastrofalnych awarii. Dzięki temu analiza gazów rozpuszczonych w oleju (DGA) jest uznawana za najlepszy wskaźnik rozwijających się usterek. Tradycyjna metoda pomiaru gazów rozpuszczonych oraz wilgoci polega na pobraniu próbki oleju i wysłaniu jej do zewnętrznego laboratorium, które po dokonaniu analizy przekazywało wyniki do interpretacji przez ekspertów. Czas i koszty z tym związane wahały się od kilku godzin do nawet kilku dni, w zależności od lokalizacji oraz pilności badania. Dodatkowo pojawiały się rozbieżności w wynikach pomiędzy różnymi laboratoriami zwłaszcza gdy

Rys 1. Transport X2

Rysunek 2. Zasada działania spektroskopii fotoakustycznej

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rysunek 3. Trójkąt Duvala

Rysunek 4. Metoda ETRA

Rysunek 5. Metoda ETRA

próbki były dostarczane w przeciągu kilku dni od pobrania. Analizator Kelman™ Transport X2 jest w pełni przenośnym urządzeniem, które można łatwo zabrać ze sobą i w prosty sposób przygotować analizę próbek oleju. Pełna analiza gazów rozpuszczonych i wilgoci zajmuje około 35 minut a oceny stanu transformatora można dokonać na miejscu.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

Rysunek 6. Kelman™ DGA 900

Urządzenie posiada możliwość badania olejów zarówno mineralnych jak i tych na bazie estrów oraz nie wykorzystuje żadnych gazów wzorcowych, co oznacza, że może pracować niezależnie przez nieograniczony czas. Zasada działania polega na spektroskopii foto-akustycznej (Photo-Acoustic Spectroscopy – PAS) dzięki czemu wynik jest dokładny, zbliżony do wyników laboratoryjnych. Dodatkowo wbudowany jest pojemnościowy czujnik wilgoci w oleju dając informację o zawartości wilgoci w oleju transformatorowym. Standardowo można wspomóc się poprzez interpretacje wyników przy pomocy min. Trójkąta Duvala. Analizator Kelman™ Transport X2 jest idealnym narzędziem do współpracy z jednogazowymi monitoringami on-line diagnostyki transformatorów General Electric. Urządzenia takie jak Hydran M2-X monitorują transformator, generując alarmy w momencie wykrycia dużego stężenia gazów lub szybkiego wzrostu stężenia gazów. Niewielki rozmiar, brak części ruchomych, niskie koszty utrzymania umożliwiają wdrożenie na poziomie floty. Dzięki wynikom dotyczącym zachowania się gazów transformatorowego ułatwia strategię zarządzania do kilkudziesięciu transformatorów. Dodatkowo w ofercie Kelman™ General Electric są zaawansowane urządzenia do monitoringu on-line, które dokonują pomiarów poszczególnych gazów od trzech do dziewięciu gazów z zawartością wilgoci. Wykorzystują tą samą zasadę pomiaru co opisany wcześniej Kelman™ Transport X2, czyli spektroskopię foto-akustyczną, którego praca charakteryzuję się dużą dokładnością. Powolny rozkład włókien celulozowych może zostać zdiagnozowany poprzez monitorowanie tlenku węgla (CO). Możliwe jest również zaobserwowanie przeciążeń termicznych o różnym stopniu natężenia w tym wyładowań łukowych, dzięki czemu transformator może zostać przeznaczony do naprawy, co jednocześnie zapobiegnie znacznie kosztowniejszym awariom. W tym celu firma General Electric oferuje rozwiązania: yy Minitrans - analiza 3 gazów (Wodór H2; Tlenek węgla CO; Acetylen C2H2) oraz zawartość wody yy DGA 500 – analiza 5 gazów (Wodór H2; Tlenek węgla CO; Acetylen C2H2; Etylen C2H4; Metan CH4) oraz zawartość wody

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rysunek 7. Cigre TB227 Rysunek 10. Poziom stężenia gazu i ocena wilgotności w oparciu o IEEE C57.104, IEC 60422, EPRI

Rysunek 8. IEC 60599

Rysunek 11. Wykres wyładowań niezupełnych

Rysunek 9. Transfix DGA 500

te na światowych standardach, który jest w stanie określić ryzyko uszkodzeń oraz ustalić priorytety i klasyfikację stanu transformatorów. Pełna analiza techniczna jest dostępna poprzez gromadzenie, analizowanie i interpretacje danych przechowywanych przy udziale urządzeń Kelman™ GE online oraz offline. Dzięki wbudowanym algorytmom dane są przetwarzane skupiając się na czterech krytycznych charakterystykach. Perception oferuje wszechstronny zestaw narzędzi diagnostycznych do interpretacji wyników uznanych na całym świecie w oparciu o analizę DGA. Opracował: mgr inż. Jakub Zając Europejska Kompania Energetyczna EKE n

yy DGA 900 – analiza 8 gazów (Wodór H2; Tlenek węgla CO; Acetylen C2H2; Etylen C2H4; Metan CH4); Etan C2H6; Tlen O2 ; Azot N2) oraz zawartość wody Produkty Kelman™ GE są również kompatybilne z jednym wspólnym oprogramowaniem Perception, który pomaga w interpretacji wyników oraz pomaga w ocenie stanu floty transformatorów. Jest to inteligentne rozwiązanie opar-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

ZABEZPIECZENIA NADPR ĄDOWE W Y ZN AC Z A N I E S TA N D A R D Ó W OCHRONY DC

Bezpiecznik EVpack • Wysoka wydajność w swojej klasie do aplikacji EV/HEV • Dobezpieczanie styczników mocy EV

Seria

• Bezpiecznik w technologii hybrydowej • Wysoka żywotność

Seria

• Stycznik w technologii hybrydowej • Łącze mocy DC • Wysoka powtarzalność łączeniowa do 2kA przy 1000VDC

E P. M E RS E N .CO M

adncom.fr - 9859 - Mersen property

• Wyłączanie w mniej niż 1ms niskich i wysokich przetężeń do 1000VDC

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Energoelektroniczny przekształtnik SVG OPTIVAR do kompensacji mocy biernej i poprawy jakości energii elektrycznej

ompensator Static Var Generator SVG OPTIVAR jest energoelektronicznym urządzeniem przekształtnikowym (na bazie tranzystorów bipolarnych z izolowaną bramką IGBT) i stanowi najnowszą generację urządzeń do kompensacji mocy biernej (zarówno indukcyjnej, jak i pojemnościowej) oraz poprawy jakości energii elektrycznej w sieciach niskiego napięcia. SVG OPTIVAR realizuje następujące funkcje: yy nadążna, bezstopniowa kompensacja mocy biernej (indukcyjnej i pojemnościowej) w każdej fazie niezależnie, yy aktywna filtracja wyższych harmonicznych prądu, yy symetryzacja obciążenia w sieci 3-fazowej i odciążenie przewodu zerowego, yy redukcja flickera (do wartości 5-krotnie niższych niż bez SVG), yy redukcja wahań napięcia, yy radykalne ograniczenie strat mocy w układzie zasilającym (w przewodach fazowych i zerowym, w transformatorach zasilających).

Wskutek ograniczenia strat mocy czynnej można osiągnąć kilkuZdj. 1. SVG OPTIVAR C procentowe (do 4%) zmniejszenie zużycia energii czynnej. Kompensator SVG OPTIVAR charakteryzuje się bardzo krótkimi czasami reakcji (ok. 10 nanosekund) oraz realizacji zadanych funkcji(od kilku do kilkunastu milisekund). Urządzenie SVG nie generuje stanów nieustalonych i wyższych harmonicznych (odmiennie niż w urządzeniach tyrystorowych SVC) oraz wyklucza możliwość wystąpienia groźnych zjawisk rezonansowych (rezonanse prądu i napięcia). Podstawowe jednostki w wykonaniu naściennym oraz w obudowach typu RACK posiadają moce ±20kVar, ±35kVar, ±50kVar, ±75kVar, ±100kVar. Jednostki w obudowach typu RACK mogą być zestawiane w odrębnych obudowach w kompensatory SVG o mocy do ±500kVar. Należy podkreślić fakt, że ceny urządzeń SVG OPTIVAR są stosunkowo nieznacznie wyższe od tradycyjnych urządzeń (z funkcjami ograniczonymi do skokowej kompensacji mocy biernej) w przypadku kompensacji mocy biernej indukcyjnej i zazwyczaj niższe w przypadku kompensacji mocy biernej pojemnościowej. dr inż. Krzysztof Matyjasek Elma Energia sp. z o.o. n

Zdj. 2. SVG OPTIVAR W

Zdj. 3. SVG OPTIVAR R

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Wykrywanie pękniętych prętów wirnika i analiza mimośrodowości szczeliny powietrznej w indukcyjnych silnikach klatkowych Od dawna wiadomo, że pęknięcia prętów w indukcyjnym silniku klatkowym, a także mimośrodowość wirnika są częstą przyczyną uszkodzeń silnika. Pęknięte pręty silnika pojawiać się mogą szczególnie w silnikach napędowych z wysoką bezwładnością obciążenia, tj. wentylatory lub w silnikach o częstym rozruchu. Mimośrodowość wirnika występuje w silnikach które nie były prawidłowo wycentrowane w otworze stojana lub w przypadku wady łożysk. Lata doświadczeń w analizie stanu stojanów i wirników, zostały wykorzystane do obiektywnego wykrywania problemu, zanim wystąpi awaria.

odpowiedzi na te kwestie Qualitrol opracował urządzenie Iris Power MDSP3, które znacznie zmniejsza ryzyko błędnych wskazań. W rezultacie identyfikacja maszyn które potrzebują remontu, jest o wiele bardziej precyzyjna. Iris Power MDSP3 zastąpił Iris Power CSMeter, drugą generację urządzenia CSA.

Co to jest MDSP3? Iris Power MDSP3 jest przenośnym urządzeniem zaprojektowanym specjalnie do monitorowania indukcyjnych silników klatkowych. Iris Power MDSP3 wykrywa usterki uzwojenia klatki wirnika tj. pęknięte pręty wirnika, pęknięcia w pierścieniu zwierającym, wady produkcyjne odlewu, i nierówne szczeliny powietrzne, ponieważ są one przyczyną wielu usterek mechanicznych i elektrycznych w silnikach indukcyjnych. Iris Power MDSP3 wykorzystuje technologię bieżącej analizy zapisu, która opiera się na koncepcji, że wady wirnika silnika indukcyjnego lub elementy napędzane, powodują zmiany w strukturze pola magnetycznego wirnika.

Po co badać pręty wirnika i szczelinę powietrzną? yy Pęknięte pręty mogą powodować miejscowy wzrost temperatury oraz iskrzenie (szczególnie niebezpieczne w środowisku zagrożonym wybuchem) prowadzące do uszkodzenia wirnika. yy Problemy z wirnikiem prowadzą do przedwczesnej degradacji łożysk. yy Pęknięte pręty wirnika mogą wypaść z gniazda wirnika w wyniku działania siły odśrodkowej lub kawałki prętów mogą się oderwać i spowodować uszkodzenie uzwojenia stojana. yy Duże kieszenie powietrzne w uzwojeniu wirnika mogą prowadzić do nierównego rozkładu sił, które powoduje wygięcia i brak wyważenia wirnika. Dla obracającego się centralnie wirnika, zarówno statyczna i dynamiczna mimośrodowość w wyniku niesymetrycznego przyciągania magnetycznego może doprowadzić do: yy wysokiego poziomu drgań przez niesymetryczność wirnika, yy ocierania stojana przez wirnik, co może spowodować awarię uzwojenia stojana.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Spalenie rdzenia Przerwa w pręcie wirnika

Pierścień ustalający

Uszkodzenie rdzenia stojana ze względu na tarcie wirnika

Uszkodzenia powierzchni wirnika ze względu na tarcie wirnika ze stojanem

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Problemy te mogą spowodować natychmiastową awarię, często prowadzą do kosztownych napraw lub mogą być katastrofalne w skutkach. Tak więc wczesna detekcja przy użyciu IRIS Power MDSP3 zapobiega nieoczekiwanym awariom silnika.

Cel pomiarów Celem pomiarów urządzeniem IRIS Power MDSP3 jest znalezienie problemu zanim powstaną przerwy w uzwojeniu klatkowym. Dzięki pomiarom można naprawić wirnik w ułamku kosztów jego wymiany. Można zapobiec drogiej wymianie rdzenia wirnika, zminimalizować wymuszone przestoje tj. zapobiec drogim stratom produkcyjnym. Celem pomiarów jest umożliwienie planowania i ujęcia w budżecie czynności konserwacyjnych oraz zwiększenie niezawodności maszyn i procesów.

Zawartość zestawu: yy Iris Power MDSP3 procesor i sonda z 2m kablem z gumy silikonowanej yy Cęgi prądowe: 2 w zestawie; 5A, i rozszerzone 250A, 500A i 1000A; Zacisk typu, 690 V yy Cyfrowy Obrotomierz yy DAU USB kabel yy Uniwersalny zasilacz — 120/240 V, 50/60 Hz yy Płyta CD zawierająca pakiet oprogramowania MDSP3 yy Skrócona instrukcja obsługi yy Walizka o normach (IP67, NEMA 4X)

Oprogramowanie Oprogramowanie posiada zdolność do sporządzania trendu pomiarów (Uwaga: Pomiary te powinny być wykonane przy porównywalnym obciążeniu). Funkcja ta jest przydatna do analizy zmian w intensywności przerwanych prętów wirnika i zmian AGE (mimośrodowość szczeliny powietrznej) w pewnym okresie czasu. Pomiary powinny być wykonywane co najmniej raz na 6 miesięcy. Jeśli pomiary wskazują ostrzeżenia lub poziomy wskazujące na problem, to częstotliwość pomiarów powinna być zwiększona do co najmniej raz w miesiącu.

Korzyści: Urządzenie Iris Power MDSP3 jest opracowane przez połączenie zaawansowanych algorytmów analizy zapisu prądu, by dokładnie przewidzieć poślizg operacyjny mierzonego prądu. Obliczenia poślizgu mogą być wykonywane pod różnymi obciążeniami. Urządzenie potrafi wykryć usterki uzwojenia klatki i mimośrodowość z użyciem cęgowego czujnika prądu podłączonego do uzwojenia wtórnego 50 i 60 Hz prądu silnika; lub z przewodów fazowych. Wszystkie badania odbywają się on-line (podczas pracy silnika) w mniej niż 75 sekund w normalnym trybie, by zlokalizować problem zanim spowoduje dodatkowe uszkodzenia silnika. MDSP3 może dokładnie przetestować silniki w różnych warunkach obciążenia, przy czym wiele innych systemów testowych daje niejednoznaczne wyniki. Iris Power MDSP3 obsługuje dwie sondy do pokrycia szerokiego zakresu prądu od 5A do 1000A. ZUT Energoaudyt Dariusz Wójcik n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Wybrane aspekty związane ze stosowaniem przekaźników pośredniczących w energetyce Streszczenie Przekaźniki pośredniczące dla energetyki produkcji Energotestu są obecne na rynku od kilku lat. W ofercie znajduje się pełna gama urządzeń, którą można podzielić na klika grup: yy wyłączające mocne/szybkie: PW-3, PW-3/S, PWS-3, PWS-3/S, PWS-1, PWS-1/S, yy sygnalizacyjne: PS-3, PS-5, PS2-4, PS2-5, PS2-6, yy powielające: PP-4, PPS-6, PPS2-4, PPS2-6, yy bistabilne: PBI-4, PBI-8, PBI-12, yy czasowy: PT-4, yy przełączania zasilań: PPZ-1, PPZ-2/A, yy kontroli ciągłości obwodów wyłączających: PKC-3, PKC-3/A, PKC-3/B, yy moduły dodatkowe: MX. Miedzy innymi z tych powodów firma Hager wprowadziła do swojej oferty pełną rodzinę bezpieczników, akcesoriów i urządzeń współpracujących z nimi. Na przestrzeni tych kliku lat otrzymaliśmy wiele pochlebnych opinii na temat naszych urządzeń. Klienci szczególnie doceniają wysoką jakość oferowanych urządzeń, ich parametry techniczne, oraz przemyślane rozwiązania konstrukcyjne ułatwiające codzienną eksploatację urządzeń. Możliwość skorzystania z dostępnych na stronie internetowej Energotestu bibliotek do programu EPLAN z pewnością ułatwia prace projektantom. Od klientów docierają do nas również spostrzeżenia i pytania dotyczące zasad działania w danym układzie elektrycznym. Kilka ciekawszych przypadków zostanie opisanych w niniejszym referacie.

1. Wstęp Przekaźniki pośredniczące produkcji Energotestu są instalowane w stacjach elektroenergetycznych, elektrowniach i innych obiektach elektroenergetycznych. Przekaźniki te są już zainstalowane m.in. w trzech stacjach przesyłowych, należących do Polskich Sieci Elektroenergetycznych – SE Piaseczno, SE Joachimów, SE Wielopole. W przy-

Rys. 1. Przekaźniki pośredniczące dla energetyki produkcji Energotestu

padku dwóch pierwszych stacji Energotest dostarczał przekaźniki pośredniczące, jak również realizował całościową prefabrykację szaf zabezpieczeniowych. Kluczowe w zdobyciu klientów okazały się bardzo dobre parametry techniczne i cechy szczególne, wyróżniające nasze rozwiązania na tle konkurencji. Każda z grup przekaźników posiada klika cech, na które nasi klienci zwracali szczególną uwagę. Poniżej kilka przykładów. Przekaźniki wyłączające mocne PWS-1 mają prąd wyłączalny L/R=40ms (220V DC) na poziomie 6A. Do wykorzystania jest jeden styk wykonawczy „mocny” i cztery styki sygnalizacyjne. Taka ilość styków sygnalizacyjnych w jednym przekaźniku może przynieść duże oszczędności. W przekaźniku bistabilnym znajduje się okienko inspekcyjne, dzięki któremu można w jednoznaczny sposób określić rzeczywiste położenie zestyków. Użytkownik, w przypadku braku obecności napięcia sterowniczego, nie musi sprawdzać położenia zestyków np. na zaciskach podstawki GZ14. Klienci zwracali również uwagę, że przekaźniki z grupy PBI pewnie działają nawet przy napięciu sterowniczym niższym od na-

pięcia znamionowego w przypadkach, gdy sygnał na jedną z cewek przechodzi przez własny zestyk. Cechą wyróżniającą przekaźnik PT-4 jest wysoki stopień niezawodności, osiągnięty dzięki zastosowaniu bezprzetwornicowego zasilania układów wewnętrznych, oraz mechaniczne nastawniki czasu działania, dzięki czemu widoczne są nastawy przy braku napięcia pomocniczego. W przekaźnikach PPZ poziom przełączenia zasilania został uzależniony od obecności oraz poziomu obu napięć zasilających. Ważnym elementem konstrukcyjnym przekaźnika PPZ-2/A są wejścia blokady przełączania na każde ze źródeł zasilania. Można je wykorzystać m.in. do blokady przełączenia w przypadku zadziałania zabezpieczenia nadprądowego. Dodatkowo przekaźnik został wyposażony w wejście SPP – samoczynne przełączenie powrotne (SZR powrotny). Przekaźnik PPZ-2/A pełni również funkcję monitora napięć zasilających. Konstrukcja przekaźników PKC-3/A i PKC-3/B umożliwia pełną kontrolę trzech cewek sterujących wyłącznika, podłączonych do wspólnego potencjału (-). Dla każdej z cewek są dostępne dwa

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE obwody do kontroli wyłącznika w stanie zamkniętym i otwartym. Konstrukcja przekaźnika PKC-3/A i PKC-3/B nie wymaga stosowania zewnętrznych rezystorów, dzięki czemu można zaoszczędzić miejsce w szafie sterowniczej. Idea działania przekaźnika polega na chwilowym pomiarze każdego z kontrolowanych torów, co znacząco wpływa na zmniejszenie temperatury urzą-

Rys. 2. Przekaźniki pomocnicze zabudowane w szafie zabezpieczeń prefabrykowanej w Energotest (stacja PSE)

Rys. 3. Front przekaźnika PWS-1

Rys. 4. Przykładowy schemat podłączenia przekaźnika bistabilnego – nie zalecany

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE dzenia podczas pracy. Pomiar dla danego toru jest powtarzany cyklicznie co kilka sekund. Przekaźniki z grupy PKC charakteryzują się bardzo dużą dokładnością pomiarów.

2. Przekaźniki wyłączające mocne/szybkie PWS-1 Dodatkowe styki sygnalizacyjne W grupie przekaźników mocnych możemy wyróżnić dwa rodzaje konstrukcji. Pierwszy to przekaźniki PW-3 i PWS-3, w których mamy do dyspozycji trzy styki zwierne „mocne” i jeden przełączalny - sygnalizacyjny. Drugim rodzajem są przekaźniki PWS1, które zostały wyposażone z jeden styk zwierny „mocny”, oraz trzy zwierne i jeden przełączalny – jako styki sygnalizacyjne. Konstrukcja z jednym stykiem „mocnym” jest idealnym rozwiązaniem dla układu, w którym sterujemy jedną cewką wyłącznika, oraz jest potrzeba powielenia sygnału na kilka urządzeń. Większa ilość styków sygnalizacyjnych w wielu przypadkach ograniczy ilość dodatkowych przekaźników pośredniczących, a co za tym idzie, zmniejszy koszt całej inwestycji. Watro nadmienić, że przekaźniki PWS-1 mają prąd wyłączalny L/R=40ms (220V DC) na poziomie 6A.

Rys. 5. Przykład prawidłowego zadziałania przekaźnika bistabilnego dla napięcia Un (od lewej: a, b)

3. Przekaźniki bistabilne (PBI…) Ważny jest projekt W wielu projektach elektrycznych można spotkać układy z przekaźnikiem bistabilnym, w których impuls na jedną lub obie cewki przechodzi przez styki własne przekaźnika (rys. 4). W normalnych warunkach takie rozwiązanie powinno działać poprawnie. Należy jednak zadać pytanie: co się stanie w sytuacji gdy napięcie sterownicze będzie miało wartość mniejszą niż napięcie znamionowe? Może zdarzyć się sytuacja, w której energia potrzebna do zmiany stanu będzie za mała i styki przekaźnika bistabilnego znajdą się w położeniu nieustalonym, lub tylko niektóre zmienią położenie. Poniższe zdjęcia przedstawiają kolejno sytuacje, w których nastąpiło poprawne i błędne zadziałanie przekaźnika bistabilnego. Układ podłączono zgodnie z rys. 4. yy a. na cewkę Z podano napięcie Un – wszystkie styki znajdują się w położeniu Z – diody LED świecą na czerwono, yy b. na cewkę W podano napięcie Un – wszystkie styki znajdują się w położeniu W – diody LED świecą na zielono, yy c.na cewkę Z podano napięcie ste-

Rys. 6. Przykład nieprawidłowego zadziałania przekaźnika bistabilnego dla napięcia poniżej Un (od lewej: c, d)

Rys. 7. Front przekaźnika PBI-12B, widoczne okienko inspekcyjne umożliwiające w jednoznaczny sposób określić rzeczywiste położenie zestyków

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE rownicze o wartości mniejszej niż Un – cztery styki znajdują się w położeniu Z – diody LED świecą na czerwono, pozostałe trzy znajdują się w położeniu W – diody LED świecą na zielono, yy d. przekaźnik doprowadzono do stanu normalnej pracy, a następnie ponownie podano napięcie sterownicze o wartości mniejszej niż Un; w wyniku tej próby trzy styki zmieniły położenie na Z – diody LED świecą na czerwono, pozostałe styki znalazły się w stanie nieustalonym – cztery diody LED nie świecą. Przy takim projektowaniu układu należy mieć świadomość, że jeżeli wartość napięcia sterowniczego będzie niższa niż dolny zakres napięć podanych w danych technicznych przekaźnika bistabilnego, to przekaźnik bistabilny może błędnie zadziałać. W układzie, w którym sygnały na obie cewki przechodzą przez styki własne przekaźnika może dojść do jego zablokowania. W takiej sytuacji jedynym sposobem na odblokowanie przekaźnika będzie podanie bezpośrednio na cewkę napięcia Un.

Rys. 8. Przekaźnik PPZ-2/A – stanowisko testowe. Widoczny spadek napięcia zasilania podstawowego; sygnalizacja optyczna; czas przerwy = 12ms

Sprawdzanie układów z przekaźnikiem bistabilnym Bardzo ważne przy sprawdzeniach układów, w których zainstalowane są przekaźniki bistabilne jest wykonanie prób działania przy napięciu niższym niż Un. Przekaźnik bistabilny powinien zadziałać poprawnie przy napięciach w przedziale od 0,8Un do 1,1Un. Konstrukcja przekaźników bistabilnych Energotestu wyklucza możliwość błędnego zadziałania w wyżej podanym zakresie. Rozwiązania konstrukcyjne Oprócz okienka inspekcyjnego, które umożliwia w jednoznaczny sposób określić położenie styków (rys. 7), przekaźniki bistabilne posiadają specjalną antywstrząsową konstrukcję. Zastosowane rozwiązanie znacznie ogranicza możliwość zmiany położenia styków na skutek wibracji lub wstrząsów występujących w miejscu zainstalowania przekaźnika, co zostało potwierdzone badaniami w akredytowanym laboratorium. Do dnia publikacji referatu nie otrzymaliśmy informacji o błędnym zadziałaniu przekaźników bistabilnych produkcji Energotestu spowodowanym wstrząsami na obiekcie.

4. Przekaźniki przełączania zasilań (PPZ…) Zasady przełączania zasilań Urządzenia do przełączania zasilań powinny cechować się szybkim i bezpiecznym przełączeniem na alternatywne źró-

Rys. 9. Przekaźnik PPZ-2/A – stanowisko testowe. Widoczny spadek napięcia zasilania podstawowego oraz brak napięcia zasilania rezerwowego; sygnalizacja optyczna

dło zasilania oraz powinny dokonywać tego przełączenia przy odpowiednim poziomie napięcia. Niedopuszczalnym jest doprowadzenie do przysiadu napięcia poniżej poziomu, który gwarantuje poprawną pracę zasilanych urządzeń. Dolna granica napięcia zasilającego podawana przez producentów urządzeń to ok. 0,8 Un. W przypadku awarii w układzie zasilania, przy powolnym spadku napięcia, jeżeli przełączenie zasilania nie nastąpi przy odpowiednim poziomie napięcia, urządzenia przestaną działać lub w skrajnych przypadkach może nastąpić ich błędne działanie (w tym błędne odwzorowanie wejść binarnych). Operatorzy

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

systemów coraz częściej w swoich wymogach podają wartości napięcia pobudzenia wejścia dwustanowego, przy którym ma nastąpić zmiana stanu (z 0 na 1 logiczne). W [1] podano wartość 110-170V DC. Z niniejszego zapisu wynika, że wartość 170V DC (~0,77 Un) jest minimalną wartością napięcia, przy którym powinno nastąpić pobudzenie wejścia dwustanowego (stan wyskoki). W zakresie 0,5-0,77 Un dopuszcza się wystąpienie zarówno stanu niskiego jak i wysokiego, co może skutkować błędnym odwzorowaniem. W przekaźnikach PPZ poziom przełączenia zasilania został uzależniony od obecności oraz poziomu obu napięć zasilają-

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rys. 10. Przekaźnik PPZ-2/A – stanowisko testowe. Zwarcie na odpływie; blokada przełączenia na zasilanie rezerwowe; sygnalizacja optyczna

Rys. 11. Przykładowy schemat podłączenia przekaźnika kontroli ciągłości obwodów wyłączających PKC-3/A.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE cych i zawiera się w przedziale 0,75-0,9 Un. Do określenia przedziału przyjęto dwa możliwe scenariusze. W pierwszym przyjęto, że na wejściach przekaźnika obecne są oba napięcia, a przekaźnik pracuje na zasilaniu podstawowym. Jeżeli napięcie podstawowe zacznie zanikać, przełączenie na zasilanie rezerwowe nastąpi przy 0,9 Un (rys. 8). Analogicznie dla zasilania rezerwowego. Czas przerwy napięciowej przy przełączaniu zasilań wynosi mniej niż 25ms. W drugim możliwym scenariuszu przyjęto, że na wejściach przekaźnika jest obecne tylko jedno napięcie (podstawowe lub rezerwowe). Jeżeli napięcie podstawowe/rezerwowe zacznie zanikać, wyłączenie zasilania nastąpi przy ok. 0,75Un (rys. 9). Bezpieczeństwo Przekaźniki PPZ posiadają galwaniczne pełne oddzielenie źródeł zasilania podstawowego i rezerwowego na poziomie wymaganym przez normy [2], [3]. Blokada przełączenia zasilania w przypadku zwarcia na odpływie Ważnym elementem konstrukcyjnym przekaźnika PPZ-2/A są wejścia blokady przełączania na każde ze źródeł zasilania. Projektanci wykorzystują je m.in. do blokady przełączenia w przypadku zadziałania zabezpieczenia nadprądowego. Stan blokady jest sygnalizowany diodą LED. Funkcja SPP Przekaźnik PPZ-2/A został wyposażony w wejście SPP. Samoczynne przełączenie powrotne (SZR powrotny) zostanie wykonane, gdy na wejściu SPP jest stan wysoki, oraz gdy napięcie podstawowe zostanie przywrócone. Monitorowanie napięć zasilających Dodatkową, bardzo przydatną funkcją, którą posiadają przekaźniki PPZ jest sygnalizacja obecności napięć zasilających (za pomocą zestyków oraz diod LED).

5. Przekaźniki kontroli ciągłości obwodów wyłączających (PKC…) Pełna kontrola trzech cewek sterujących wyłącznika Konstrukcja przekaźnika PKC-3/A i PKC-3/B umożliwia pełną kontrolę trzech cewek sterujących wyłącznika, podłączonych do wspólnego potencjału (-). Dla każdej z cewek są dostępne dwa obwody do kontroli wyłącznika w stanie zamkniętym i otwartym. Konstrukcja przekaźnika PKC-3/A i PKC-3/B nie

Rys. 12. Front przekaźnika PPZ-2/A

Rys. 13. Front przekaźnika PKC-3/A

wymaga stosowania zewnętrznych rezystorów, co przynosi oszczędności finansowe, oraz miejsca w szafach sterowniczych.

6. Podsumowanie

Dłuższa żywotność urządzenia Idea działania przekaźnika polega na chwilowym pomiarze każdego z kontrolowanych torów, co znacząco wpływa na zmniejszenie temperatury urządzenia podczas pracy. Pomiar dla danego toru jest powtarzany cyklicznie co kilka sekund. Indywidualna nastawa wartości progów rezystancji Użytkownik dzięki dwóm nastawnikom do ustawiania wartości rezystancji ma możliwość ustawienia progów zadziałania dla członu nadmiarowego R> i niedomiarowego R<. Przekroczenie progu sygnalizowane jest zapaleniem odpowiedniej diody LED zamontowanej pod nastawnikami. Pełna sygnalizacja każdego z kontrolowanych torów pomiarowych Przekaźnik został wyposażony w 6 diod LED, które sygnalizują stan każdego z torów pomiarowych. Przy właściwej rezystancji obwodu sterującego (S) lub obwodu cewki (C) świeci się zielona dioda. Gdy rezystancja w obu obwodach jest nieprawidłowa świeci się dioda czerwona (brak ciągłości), lub żółta (zwarcie), a po czasie 20s zamykane są zestyki sygnalizujące uszkodzenie w obwodzie. Duża dokładność pomiarów Dokładność pomiaru członów rezystancyjnych jest lepsza niż 5% ± 5Ω.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

W referacie autor zwraca uwagę jak ważny, z punktu widzenia użytkownika, jest dobrze wykonany projekt elektryczny wraz z odpowiednio dobranymi przekaźnikami, tak aby w pełni wykorzystać ich funkcjonalność i parametry techniczne (PWS-1, PPZ-2/A). Przekłada się to na wymierne korzyści dla wykonawcy modernizacji/budowy układu automatyki elektroenergetycznej (szczególnie przy wieloletnich okresach gwarancji). Zwrócono ponadto uwagę na sposób projektowania układów z przekaźnikami bistabilnymi, oraz na konieczność wykonywania prób układów w pełnym zakresie napięć od 0,8 Un do 1,1 Un, aby mieć pewność poprawności działania tych urządzeń. Przedstawiono kilka cech przekaźników Energotestu, które były najczęściej wymieniane przez użytkowników jako wyróżniające je na tle urządzeń konkurencji. Energotest n

Literatura [1] PSE-ST.EAZ.NN.WN/2016 Urządzenia elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej i układy z nią współpracujące, stosowane na stacjach elektroenergetycznych WN i NN. Konstancin Jeziorna, Grudzień 2016 [2] Norma PE-EN 60255-1: Wymagania ogólne [3] Norma PE-EN 60255-27: Wymagania bezpieczeństwa wyrobu

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Kogeneracyjny As w rękawie. Piątnica pokazuje, jak łączyć możliwości generatorów z potrzebami firmy Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska Piątnica to prawdziwy gigant produkcyjny. Firma działa już od dekad, skupuje rocznie 400 mln litrów mleka od ponad 2000 dostawców, zalicza się też do czołowej 50-tki najcenniejszych polskich marek. Spółdzielnia zawdzięcza swe wyniki m.in. konsekwentnej polityce innowacyjności. Nie dziwi zatem fakt, że rozbudowując swe moce energetyczne, Piątnica sięgnęła po ekologiczną jednostkę kogeneracyjną.

biznesie jest jak w pokerze – zwycięstwo przeznaczone jest tylko dla najodważniejszych. Jednakże sukces zagwarantować może wyłącznie kombinacja umiejętności zawodnika i wyśmienitych kart. OSM Piątnica dzięki ambicji i zdecydowaniu przez lata udowadniała, że należy do ścisłej czołówki rynkowych graczy. Natomiast dzięki wykorzystaniu sprawdzonych i wydajnych urządzeń Caterpillar, Spółdzielnia pokazała, że nie osiada na laurach, a cały czas chce się rozwijać. OSM Piątnica dysponowała do niedawna dwoma jednostkami kogeneracyjnymi Caterpillar serii C3512E o łącznej mocy 2MW. Jednakże rozwój firmy wymusił pozyskanie nowych źródeł energii. Władze Spółdzielni chciały, by produkcja oparta była na dużych, stabilnych i ekologicznych mocach. Co więcej, wymogiem Piątnicy było również to, by nowa jednostka działała względnie cicho, gdyż zakładowa elektrociepłownia znajdowała się niedaleko zabudowy mieszkalnej, co wiązało się z restrykcyjnymi normami hałasu. Z pomocą Piątnicy przyszła firma Eneria, polski lider rozwiązań kogeneracyjnych, oferujący szeroki wachlarz produktów marki Caterpillar. Wybór padł na agregat CAT® serii G3516H – ta zasilana gazem ziemnym jednostka o mocy 2 MW spełniała wszystkie wymagania Spółdzielni. Dzięki najwyższej jakości i efektywności, produkt oferowany przez Enerię z łatwością wygrał przetarg, deklasując konkurencję.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Nowy układ kogeneracyjny nie tylko zabezpieczył Piątnicę na wypadek zaniku dostaw prądu z sieci, ale także pozwolił zaopatrzeć Spółdzielnię w du-

że ilości pary technologicznej do produkcji mleczarskiej, pokrywając do 30% zapotrzebowania zakładu na ten surowiec. Warto w tym miejscu zaznaczyć,

że sprzęt dostarczony przez Enerię stał się podstawą bezpieczeństwa energetycznego Spółdzielni, która mogła w ten sposób zabezpieczyć się przed blackoutem spowodowanym zanikiem zasilania zewnętrznego. Agregat zapewnił dostawy nie tylko prądu, ale także ciepła, dzięki czemu zapewnił zakładowi możliwość nieprzerwanej pracy w warunkach stabilności energetycznej. „Nasi klienci to niejednokrotnie znane i cenione marki, konkurujące z globalnymi czempionami. Zdajemy sobie sprawę, że sprzęt, który im oferujemy, musi być w stu procentach dostosowany do ich indywidualnych potrzeb, które często wymagają analiz i wysokich umiejętności organizacyjnych oraz technicznych. Eneria zapewnia wszystkie te rzeczy, a w naszej ofercie znaleźć można wyłącznie sprawdzone produkty najwyższej jakości, które stanowić mogą istotny atut w zmaganiach z konkurencją.” – powiedział Leszek Nicgorski, Dyrektor Generalny Eneria Sp. z o.o. Eneria to zespół wysokowykwalifikowanych ekspertów i techników, którzy są w stanie w szybkim czasie przeanalizować potrzeby i uwarunkowania klientów i w oparciu o nie zaproponować najlepszy produkt z oferty. Fachowcy Enerii służą swoją radą i pomocą od początku do końca procesu inwestycyjnego, a serwis tej firmy dostępny jest wszędzie tam, gdzie pracuje sprzedana przez nią jednostka, co podnosi poziom bezpieczeństwa. Jednakże indywidualne uwarunkowania poszczególnych przedsiębiorstw wymagają niekiedy racjonalizatorskich rozwiązań i nowatorskiego podejścia. Dlatego też Eneria dysponuje sztabem projektantów, którzy wspierają klientów w dopasowywaniu wybranych jednostek do własnych potrzeb. Fachowcy ci mają na swoim koncie szereg autorskich i unikalnych rozwiązań, które pozwoliły wykorzystać maksymalnie potencjał poszczególnych generatorów. Pomoc ekspertów Enerii okazała się nieodzowna przy montażu jednostki na terenie Spółdzielni. Miało to związek z koniecznością dostosowania układu do norm hałasu. Dzięki kompleksowym usługom oferowanym przez firmę Eneria, OSM Piątnica zyskała bezpieczeństwo energetyczne oraz nowy potencjał do rozwoju. Taki As w rękawie Spółdzielni gwarantuje jej biznesowy sukces i pozwala snuć dalsze plany rynkowej ekspansji. Eneria n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Czy łączniki próżniowe mogą zapewnić bezpieczną przerwę izolacyjną? Streszczenie: W Laboratorium Urządzeń Rozdzielczych Instytutu Energetyki prowadzone były prace badawcze reklozerów, które wykazały, że nie jest możliwe zapewnienie bezpiecznej przerwy izolacyjnej przez otwarte styki łączników próżniowych. Przyczyną tego stanu mogą być zarówno procesy łączeniowe, dekondycjonujące układ stykowy w próżni, jak też brak możliwości detekcji rozszczelnienia komory próżniowej.

Wprowadzenie Próżniowa technika izolacyjna i gaszeniowa jest jednym z najstarszych rozwiązań stosowanych w elektrotechnice zawodowej. Wyłączniki próżniowe są najczęściej stosowane w sieciach średnich napięć, są wciąż rozwijane, budząc chyba największe nadzieje jako alternatywne dla cieplarnianego gazu SF6, również na poziomie najwyższych napięć [1,2]. Powszechne dążenie do miniaturyzacji i bezobsługowości przy jedynym kryterium podejmowania decyzji o zakupie na podstawie najniższej ceny sprawiają, że włączniki próżniowe zdominowały energetykę zawodową na poziomie średnich napięć (rys.1). Dążenie do skracania zaników i zapadów napięcia, w duchu poprawiania wyznaczników jakości energii elektrycznej, sprawia, że łączniki próżniowe są chętnie wykorzystywane w sieciach dystrybucyjnych jako reklozery, które są w stanie dokonać szybkich wielokrotnych łączeń prądów zwarciowych o stosunkowo niskich wartościach, błyskawicznie odstawiając odcinek linii z zakłóceniem. Trwałość reklozerów z komorami próżniowymi jest wyraźnie większa niż rozłączników ze stykami w powietrzu. Dotyczy to zarówno łączenia prądów roboczych jak i przede wszystkim prądów zwarciowych. Bezpieczna przerwa izolacyjna, przypisywana odłącznikom, zapewnia wyższą wytrzymałość dielektryczną między otwartymi stykami łącznika niż wytrzymałość doziemna czy między biegunami. Gwarantuje tym samym brak możliwości pojawienia się napięcia na instalacji odłączonej łącznikami z bezpieczną przerwą izolacyjną. Przebicie izolacji wyłącznika wskutek wadliwej izolacji może być katastroficznym zdarzeniem prowadzącym do śmierci obsługi lub poważnych uszkodzeń urządzeń [3]. Stan układu izolacyjnego zależy od poziomu, gęstości lub ciśnienia danego medium. Dla większości wyłączników pomiary tych wielkości możliwe są w sposób ciągły przy zastosowaniu odpowiednich przetworników lub wskaźników [4]. W wyłącznikach pneumatycznych i gazowych z SF6 mierzy się głównie ciśnienie lub gęstość gazu. W wyłącznikach mało i pełno olejowych – poziom oleju. Pomiar stanu próżni wewnątrz wyłączników próżnio-

Rys. 1. Procentowy udział nowo instalowanych wyłączników w sieciach średnich napięć na świecie w latach 1980 -2010 [1]

wych stanowi do tej pory trudność i nie jest praktycznie możliwy w sposób ciągły, podczas normalnej pracy łącznika, mimo wielu prac badawczo rozwojowych w tej dziedzinie [5,6]. Praktykowaną metodą są testy napięciowe komory próżniowej, mające na celu określenie jej wytrzymałości. Testy te jednak mogą odbywać się wyłącznie na odłączonym od systemu łączniku. Dodatkowo podczas tych testów komora próżniowa ulega kondycjonowaniu, co poprawia izolacyjność komory i jednocześnie przekłamuje wyniki pomiarów.

Wyładowanie łukowe w próżni Proces palenia się łuku w wyłącznikach próżniowych przebiega zupełnie inaczej niż w środowisku gazowym. W gazie następuje dysocjacja a następnie jonizacja cząsteczek gazu, w skutek zwiększenia energii zderzeń cząsteczek gazu wywołanego wzrostem temperatury. Wzrost ciśnienia gazu zmniejsza energię zderzających się cząsteczek gazu poprzez skrócenie drogi między zde-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rys. 2. Wytrzymałość napięciowa między stykami płaskimi w funkcji ciśnienia gazu dla różnych odległości międzystykowych

Rys. 3. Charakterystyki wytrzymałości przerwy międzystykowej układów stykowych w zależności od medium izolacyjnego Cecha ta determinuje też budowę układów stykowych, które dla wyłączników próżniowych są stykami czołowymi (rys. 4.)

rzeniami co zwiększa wytrzymałość napięciową gazowych układów izolacyjnych. W komorze próżniowej ilość gazu resztkowego jest na tyle mała, że nie jest możliwa jonizacja zderzeniowa, gdyż średnia droga swobodna, czyli droga jaką przemierzy cząsteczka gazu zanim zderzy się z inną cząsteczką, jest wielokrotnie większa od odległości międzystykowej. Ładunki, głównie elektrony, zapewniające przepływ prądu w fazie łukowej - gdy styki łącznika są otwarte, pochodzą z powierzchni elektrod- przeważnie z katody, a o wytrzymałości przerwy międzystykowej decyduje strefa przykatodowa, na którą największy wpływ mają właściwości elektrod takie jak materiał i stan powierzchni styków. Izolacja próżniowa cechuje się bardzo szybkim wzrostem wytrzymałości dielektrycznej przerwy międzystykowej dla małych odległości międzystykowych, czyli w początkowej fazie rozchodzenia się styków, oraz stabilizacją poziomu napięcia wytrzymywanego wraz z dalszym rozchodzeniem się styków (rys. 3). Dzięki temu wyłącznik próżniowy gasi łuk elektryczny zawsze przy pierwszym przejściu prądu przez zero oraz możliwe jest skrócenie wymaganej odległości międzystykowej w stosunku do układów gazowych. Swoistą wadą takiego rozwiązania jest fakt, że w komorze próżniowej na tej samej powierzchni styków przebie-

ga proces przewodzenia prądu gdy styki są zamknięte oraz palenia się łuku podczas zamykania i otwierania styków. W układach gazowych, gdzie stosowane są styki tulipanowe, funkcje przewodzenia prądu i palenia się łuku elektrycznego są rozdzielone na styki główne i opalne.

Styki opalne

Kondycjonowanie i dekondycjonowanie Wytrzymałość dielektryczna przerwy międzystykowej komory próżniowej ma charakter losowy i dodatkowo silnie zależy od historii łączeniowej. Zamykanie styków łącznika wiąże się z silnym zderzeniem mas metalowych styków i ma szczególnie intensywny charakter dla styków czołowych. Takie zderzenie może prowadzić do mikro pęknięć i rozwarstwień stopów na powierzchniach styków ułatwiając tym samym emisję par metali. Zamknięcie styków w obecności dużej wartości prądu, np. zwarciowego czy przetężeniowego podczas łączenia obwodów reaktancyjnych, może prowadzić do szczepienia się styków wskutek zapłonu łuku przed metalicznym zejściem styków prowadzącego do punktowego rozgrzania powierzchni styków. Następujące po takim zamknięciu otwarcie styków powoduje

Styki Styki główne Rys. 4. Widok układów stykowych wyłączników wysokiego napięcia: gazowego - tulipanowego (a) i próżniowego – czołowego (b).

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE rozerwanie szczepionych styków, wprowadzając do przestrzeni międzystykowej cząstki metali oraz tworząc na powierzchni mikronierówności na kształt kraterów. Mikronierówności powstające na powierzchniach stykowych, adsorpcja gazów resztkowych, bryłki/cząsteczki metali przylepione do ekranu kondensacyjnego czy powierzchni styków a także rozwarstwienie struktury powierzchni prowadzi do obniżenia wytrzymałości dielektrycznej i może być określone jako proces dekondycjonowania komory. Proces odwrotny - kondycjonowanie, mający miejsce chociażby podczas palenia się łuku próżniowego dyfuzyjnego, prowadzi do eliminacji mikronierówności oraz wolnych nośników ładunku z przestrzeni międzyelektrodowej. Przykładowe przebiegi procesu kondycjonowania pokazano na rysunku 5. Prezentowane charakterystyki zostały wyznaczone przy zmniejszonej odległości międzystykowej ze względu na niedostateczną wartość napięcia źródła którym dysponowano. Charakterystyki te są zgodne z tymi spotykanymi w literaturze i zakładając, że o wytrzymałości dielektrycznej w największym stopniu decyduje strefa przykatodowa, można zaobserwować, że początkowa wartość napięcia wytrzymywanego przez komorę próżniową jest wyraźnie niższa od tej która się pojawia po wystąpieniu wielokrotnych przeskoków.

Rys. 5. Przykładowa charakterystyka wytrzymałości dielektrycznej przerwy międzystykowej w próżni w funkcji liczby przeskoków

Podsumowanie Niezwykle ryzykowne jest używanie terminu „bezpieczna przerwa izolacyjna” w kontekście łączników z komorami próżniowymi. Podobnie zresztą dla przerw w środowisku gazowym, szczególnie o podwyższonym ciśnieniu, gdzie nie jest kontrolowany poziom medium izolacyjnego. W przypadku próżni określenie takie jest tym bardziej niewłaściwe, gdyż wytrzymałość przerwy międzystykowej komór próżniowych jest silnie zależna od ich warunków pracy. Zamykanie styków łącznika a także otwieranie styków bez obciążenia lub przy stosunkowo małych prądach, prowadzi do dekondycjonowania komory próżniowej, drastycznie obniżając wytrzymałość napięciową. To może prowadzić do występowania pojedynczych przeskoków między otwartymi stykami i impulsowego pojawiania się napięcia. Przeskoki te mogą występować bezpośrednio po przerwaniu prądu ale też znacznie później. Nie bez znaczenia jest też fakt braku możliwości oceny poziomu próżni wewnątrz komory próżniowej łącznika. W przypadku rozszczelnienia komory, ciśnienie w jej wnętrzu może mieć wartość pośrednią między ciśnieniem sprawnej komory a ciśnieniem atmosferycznym, osiągając wartości na poziomie pojedynczych paskali, czyli tzw. ‚dołek’ krzywej Pas-

chena. Wtedy, wytrzymałość napięciowa rozrzedzonego gazu wewnątrz komory jest na tyle mała, że może dojść do trwałego snopienia, czyli przenoszenia ładunków z katody na anodę, przenosząc tym samym potencjał na drugi styk otwartego łącznika. Zjawisko takie zostało zaobserwowane podczas badań reklozera próżniowego 24 kV po kilku latach eksploatacji przeprowadzonych przez Instytutu Energetyki. W celu zapewnienia bezpiecznej przerwy izolacyjnej podczas eksploatacji, łącznik z komorami próżniowymi powinien współpracować z odłącznikiem, którego otwarcie gwarantuje bezpieczną przerwę izolacyjną na stykach otwartego łącznika. Waldemar S. Chmielak, Lidia Gruza Instytut Energetyki – Instytut Badawczy Laboratorium Urządzeń Rozdzielczych n

Literatura: [1] Slade P. G. The Vacuum Interrupter Theory, Design, and Application, CRC Press 2007 [2] GIGRE, “Paper 589: The Impact of the Application of Vacuum Switchgear at Transmission Voltages,” 2014. [3] M. Lechman, P. Mański ‘Doświadczenia z uruchomienia i eksploatacji wyłącznika próżniowego na napięcie 110 kV’ Urządzenia dla Energetyki Nr. 2/2018 s. 49-55 [4] CIGRÉ Technical Brochure 167 ‘User guide for the application of monitoring and diagnostic techniques for switching equipment for rated voltages of 72,5 kV and above’, 2000. [5] W. Chmielak and Z. Pochanke, “Analiza możliwości diagnostyki próżniowych komór gaszeniowych poprzez pomiar prądów i napięć podczas procesów łączeniowych,” 2013. [6] W. Chmielak ‘Nowoczesne technologie w energetyce – SF6 czy próżnia”, inpe, 190, pp. 15-50, 2015

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

INSTYTUT ENERGETYKI ul. Mory 8, 01-330 Warszawa

LABORATORIUM URZĄDZEŃ ROZDZIELCZYCH tel.: +48 604 886 438, +48 797 905 333, e-mail: eur@ien.com.pl; www.ien.com.pl

Jedyne w Polsce laboratorium wielkiej mocy, zasilane z systemu elektroenergetycznego 220 kV/110 kV, o mocy zwarciowej Sz3faz = 10700 MVA przez autotransformator 160/160/1,6 MVA, 230±10%/120/10,5 kV oraz przez 3-fazowy zestaw jednofazowych transformatorów zwarciowych INDELVE, 3× 580 MVA/5s, 115,5 kV /1 ÷ 32 kV.

Akredytowane laboratorium realizuje prace badawczo – rozwojowe oraz badania typu urządzeń elektroenergetycznych wysokiego napięcia wg norm PN-EN oraz IEC, posiada akredytację Polskiego Centrum Akredytacji w zakresie badań elektrycznych i mechanicznych wyrobów i wyposażenia elektrycznego. Laboratorium jest członkiem Klubu Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB stowarzyszonego z Europejską Organizacją Laboratoriów Badawczych EUROLAB. Laboratorium wykonuje prace badawcze na zlecenie wielu krajowych i zagranicznych firm. Bierze czynny udział w konferencjach naukowo-technicznych krajowych i międzynarodowych. Pracownicy Laboratorium są członkami Komitetów Technicznych PKN ds. Aparatury Rozdzielczej i Sterowniczej Niskonapięciowej oraz ds. Aparatury Rozdzielczej i Sterowniczej Wysokonapięciowej, a także Komitetu

Technicznego IEC Insulators for overhead lines oraz CIGRE.

W Laboratorium Urządzeń Rozdzielczych wykonywane są między innymi następujące badania: • obciążalności zwarciowej urządzeń i aparatury łączeniowej do 550 kV, • zdolności łączenia wyłączników, rozłączników i zestawów rozłączników z bezpiecznikami do 36 kV, odłączników i uziemników do 550 kV, bezpieczników topikowych ograniczających i gazowydmuchowych do 24 kV, • odporności na łuk wewnętrzny rozdzielnic WN i stacji transformatorowych SN/Nn, •odporności na działanie łuku elektrycznego łańcuchów izolatorów do 420 kV, • zwarciowej wytrzymałości dynamicznej transformatorów rozdzielczych do 36 kV i specjalnych do 120 kV, •wytrzymałości zwarciowej ograniczników przepięć do 36 kV, przekładników prądowych i kombinowanych do 145 kV i zespołów transformator-prostownik, •działania i trwałości mechanicznej łączników, rozdzielnic i przekładników, •próby odporności na uszkodzenie kabli SN (spike test), •charakterystyki czasowo-prądowe bezpieczników topikowych ograniczających do 24 kV.

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Przekładnik napięciowy małej mocy Streszczenie: W artykule przedstawiono aspekty konstrukcji i badania rezystancyjnych przekładników małej mocy do stosowania w sieciach średniego napięcia Słowa kluczowe: Przekładnik napięcia, głowice konektorowe, pomiar średniego napięcia, dzielnik rezystancyjny

Wstęp

Rezystancyjne przekładniki napięciowe małej mocy, ze względu na małe wymiary, niski koszt i korzystne parametry techniczne, są coraz częściej stosowane w sieciach SN. Przekładnik napięciowy małej mocy opracowany w Instytucie Tele- i Radiotechnicznym jest przystosowany do instalacji wyłącznie w głowicach konektorowych, sprzęgających i w ogranicznikach przepięć takich jak: CTS 630/1250 A 24 kV, CTKS 630A 24 kV, CTKSA do 24 kV produkcji Cellpack oraz K430TB 630/1200A 24kV, K300PB 630/1250A 24kV, K434TB 1250A 12 kV, K434TB 1250A 24 kV, 300PB-10SA produkcji Nexans jak i RSTI-5851, RSTI-5853, RSTI-5854, RSTI-CC-5851, RSTI-CC-5853, RSTI-CC-5854, RSTI-CC68SA1210, RSTI-CC-68SA1810, RSTI-CC-68SA2410 produkcji Raychem. Badania i certyfikacja były wykonywane w Instytucie Energetyki oddział Warszawa. Przekładnik jest przewidziany do współpracy z urządzeniami pomiarowymi i zabezpieczeniowymi. Dzięki użyciu precyzyjnych rezystorów w układzie dzielnika rezystancyjnego, umożliwia dokładne pomiary w szerokim zakresie napięć oraz częstotliwości sieci. Przekładnik może być przystosowany do pomiaru napięć o różnych nominałach, od 6 kV do 24 kV. Stopień podziału napięcia jest każdorazowo tak dobierany aby napięcie na wyjściu było równe 3,25 V dla napięcia wejściowego równego nominałowi. Wartość 3,25 V dyktuje norma PN-EN 61869-11 dotycząca przetworników do pomiarów średnich napięć. Liniowość przekładnika stwarza możliwość jego stosowania w całym praktycznie spotykanym zakresie napięć w sieciach średniego napięcia - od 6 kV do 24 kV. Wymagana jest do tego odpowiednia dynamika układu przetwarzania sygnału z przekładnika. Przy dynamice układu pomiarowego równej 12 bitów, pojedynczym przekładnikiem można mierzyć napięcie do

Rys.1. Przekładniki UR5 i UR90 do pomiaru napięcia średniego o nominale 24 kV

Rys. 2. Uproszczony schemat dzielnika rezystancyjnego

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE 24 kV z rozdzielczością lepszą niż 10 V, a przy dynamice 16-bitowej z rozdzielczością lepsza niż 2 V.

Konstrukcja

Przekładnik jest w istocie dzielnikiem rezystorowym, rys. 2, umieszczonym w izolatorze o odpowiednim kształcie i parametrach. W układzie zastępczym dzielnika pojemności C1 i C2 reprezentują pasożytnicze pojemności równoległe rezystorów R1 i R2. Przekładnik zawiera również układ iskiernika gazowego, chroniący przed pojawieniem się na wyjściu przekładnika napięcia większego niż 75 Vpp oraz układy kompensacji częstotliwościowej. Rozrzut rezystancji głównego rezystora wysokonapięciowego R1, który jest większy niż wymagana dokładność stopnia podziału dzielnika, wymaga dobierania wartości rezystora R2.

Rys. 3. Charakterystyka częstotliwościowa przekładnika bez kompensacji

Kompensacja częstotliwościowa

Rezystory tworzące dzielnik, zwłaszcza rezystor wysokonapięciowy zatopiony w izolatorze, nie są elementami idealnymi. W zakresie częstotliwości w jakim pracuje przekładnik indukcyjności pasożytnicze rezystorów nie mają znaczenia, ma znaczenie natomiast pasożytnicza pojemność równoległa rezystora wysokonapięciowego. Żeby zobaczyć jaki jest wpływ pojemności C1 na stopień podziału dzielnika bez kompensacji częstotliwościowej, wyznaczono amplitudową charakterysty- Rys. 4 Trzy różne typy rezystorów wysokonapięciowych kę częstotliwościową dzielnika, rys. 3. Rys. 4. Trzy różne typy rezystorów wysokonapięciowych W obliczeniach przyjęto typowe wartoZależność (1) pokazuje, że dla wyznaczenia Ck konieczna jest znajomość C1. C1 zależy ści elementów dzielnika: R1 = 100 MΩ , od konstrukcji rezystora - kilka przykładowych rezystorów wysokonapięciowych zostało R2 = 13,545 kΩ, C1 = 3,5 pF, C2 = 0,5 pF. pokazanych na rys. 4 - a ponadto nie wszyscy producenci podają jej wartość. W praktyce Z wykresu widać, że błąd amplitudy dla celu miernika. Pojemność C1 wyznacza no charakterystyki częstotliwościowe trudno jest zmierzyć wartość pojemności C1 z dużą dokładnością - lepszą niż 10 % - za kolejnych składowych harmonicznych się na podstawie pomiaru charaktery- dzielnika o parametrach elementów pomocą dedykowanego do tego celu miernika. Pojemność C1 wyznacza się na podstawie Rys. 3 Charakterystyka częstotliwościowa przekładnika kompensacji jest bardzo duży - dla 10 harmonicznej stykibez częstotliwościowej dzielnika, ko- R1 = 100 MΩ , R2 = 13,545 kΩ, C1 = 3,5 pF, pomiaru charakterystyki częstotliwościowej dzielnika, korzystając z zależności C2 = 0,5 pF dla kilku wartości pojemnoosiąga 50% i nawet dla 50 Hz przekracza rzystając z zależności ści Ck wokół nominalnej wartości po0,5 % w stosunku do wartości dla DC. Z wykresu widać, że błąd amplitudy dla kolejnych składowych harmonicznych jest U 2   2 2 2 jemności Ck. Kompensacja częstotliwościowa poleo duży - dla 10 harmonicznej osiąga 50% i nawet dla 50 Hz przekracza × (R%1 +wRstosunku 2) − R2   0,5 Na pojemność Ck składa się również ga na dołączeniu dodatkowej pojem(2) U 1   f rtości dla DC. 2 pojemność kabla (2) przyłączeniowego. ności Ck równolegle dopolega pojemności C2. C1 =dodatkowej (2 × π ×pojemności f × R1 × R 2 ) Ck Kompensacja częstotliwościowa na dołączeniu Oznacza to, że warunek (1) można spełCk dobiera się tak aby była spełniona olegle do pojemności C2. Ck dobiera się tak aby była spełniona zależność nić jedynie w przypadku gdy przekładzależność gdzie (U2/U1)|f jest ilorazem napięć skutecznych dla częstotliwości sygnału f. Znając C1, R1, gdzie (U2/U1)|f jest ilorazem napięć nik pracuje z kablem określonego typu rzędu 1 pF ) Ck wyznacza się następnie z zależności (1). R1 (C 2 + Ck ) R2 i C2 (C2 jest (1) skutecznych dla częstotliwości sygnału i o określonej długości. Pojemność ka= W praktycznej składa się(1)z szeregu połączonych równolegle oraz R2 C1 f. konstrukcji Znając C1, R2 R1, R2 i C2 (C2 jest rzędu bla przyłączeniowego dla częstotliwoszeregowo rezystorów1 aby wyznaczoną wartość zz zadokładnością do 1 2Ω kHz natomiast pF ) uzyskać Ck wyznacza się następnie ści poniżej rośnie w przybliżekondensator kompensujący Ck tworzy się z dwóch połączonych równolegle kondensatorów. Zależność (1) pokazuje, że dla wyzna- leżności (1). W praktycznej konstrukcji niu liniowo z jego długością ze współDobór pojemności Ck nie bardzo połączonych krytyczny. Na rysunku 5 przedstawiono się jest z szeregu czynnikiem 0,24 nF/m. Zamiana kabla czenia Ck konieczna jest znajomość C1. R2 składa charakterystyki częstotliwościowe dzielnika o parametrach elementów R1 = 100 MΩ , zR25 =metrowego na C1 zależy od konstrukcji rezystora - kilka równolegle oraz szeregowo rezysto- przyłączeniowego 13,545wysokonakΩ, C1 = 3,5 rów pF, C2 0,5 pF dla kilku wartości pojemności Ck wokół zwiększa nominalnej aby= uzyskać wyznaczoną wartość 10 metrowy pojemność gaprzykładowych rezystorów wartości pojemności Ck. pięciowych zostało pokazanych na rys. z dokładnością do 1 Ω natomiast kon- łęzi dolnej dzielnika o ok. 1,2 nF, czyli 4 - a ponadto nie wszyscy producenci densator kompensujący Ck tworzy się ok. 5%. Z wykresu na rysunku 5 można podają jej wartość. W praktyce trudno z dwóch połączonych równolegle kon- odczytać, że taka zmiana nie pogarsza jeszcze w sposób istotny amplitudojest zmierzyć wartość pojemności C1 densatorów. z dużą dokładnością - lepszą niż 10 % Dobór pojemności Ck nie jest bardzo wej charakterystyki częstotliwościowej - za pomocą dedykowanego do tego krytyczny. Na rysunku 5 przedstawio- przekładnika.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Kompensacja wpływu temperatury na stopień podziału dzielnika

Ponieważ przekładnik rezystancyjny ma pracować w szerokim zakresie temperatur, istotne staje się oszacowanie wpływu temperatury na dokładność stopnia podziału. Znaczenie ma współczynnik temperaturowy rezystora wysokonapięciowego, gdyż rezystory w dolnej gałęzi dzielnika są dostępne w wersji kompensowanej temperaturowo. Według materiałów producenta współczynnik zmian rezystancji rezystora wysokonapięciowego w funkcji temperatury przebiega w sposób pokazany na rysunku 7. Po przeliczenia wpływu zmian temperatury na stopień podziału dzielnika przekłanika oraz po uwzględnieniu deklarowanej wartości współczynnika dla użytego rezystora, opracowana została i pokazana na rysunku 8 charakterystyka błędu przekładnika w funkcji temperatury.

Rys. 5. Rodzina charakterystyk częstotliwościowych przekładnika dla kilku wartości pojemności kompensującej Ck

Pomiar izolacji

Norma PN-EN 61869-11 narzuca konieczność wykonania badań związanych z izolacją, udarami i wytrzymałością cieplną przekładnika oraz próby związane z wyładowaniami niezupełnymi. Zrealizowano następujące pomiary parametrów izolacyjnych przekładnika: yy Próba napięciowa 50 kV/ 1 min. yy Udar napięciem stałym 125 kV 1.2µs yy Próba 1,9 Un przez 8 godzin Wszystkie próby zakończyły się sukcesem.

Rys. 7. Charakterystyka temperaturowa zmian rezystancji (mat. firmy Nicrom)

Pomiar wyładowań niezupełnych

Badanie, przeprowadzone za pomocą wyspecjalizowanej komory badawczej wykazało wyładowania niezupełne o wartości 8 pC. Wynik badania został pokazany na rysunku 9. Badanie wyładowań niezupełnychpokazało, że zalany w izolatorze dzielnik rezystancyjny mieści się w zakresie dopuszczalnych wyładowań niezupełnych (<50 pC) określonych przez normę PN-EN 61869-11.

Podsumowanie

Przekładnik napięciowy małej mocy charakteryzuje się szeregiem zalet w porównaniu z tradycyjnymi transformatorowymi przekładnikami napięciowymi. Jest mniejszy, lżejszy, posiada lepsze właściwości metrologiczne takie jak dynamika pomiaru, liniowość i szerokość pasma pomiarowego. Może być z powodzeniem używany do aplikacji w głowicach konektorowych zgodnych z normą PN-EN 50180 i PN-UN 50181,

Rys. 8. Wykres błędu przekładnika w funkcji temperatury

interfejs C, 630A lub do głowic asymetrycznych np. firmy NKT CB-24, CC-24 lub Raychem/TE Connectivity RSTI-CC58xx i RSTI 58xx. Przekładnik spełnia wymagania odpowiednich norm, zwłaszcza

w zakresie izolacji, wytrzymałości napięciowej i wyładowań niezupełnych. Dokładność pomiaru w zakresie częstotliwości podstawowej oraz wyższych harmonicznych daleko przekracza do-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

yy Rys. 9. Wynik badania na wyładowania niezupełne

kładności uzyskiwane za pomocą klasycznych, dużo większych i droższych przekładników. Niskie napięcie wyjściowe umożliwia połączenie go wprost do elektronicznych cyfrowych układów przetwarzających. Ponadto przekładniki rezystancyjne mogą być używane do pomiaru napięć o szerokiej wartości nominałów oraz do pomiaru napięć DC.

1. Literatura:

yy PN-EN 50180-1 Izolatory przepustowe na napięcia powyżej 1 kV aż do 52 kV oraz prądy

od 250 A do 3,15 kA do transformatorów napełnionych cieczą izolacyjną Część 1: Ogólne wymagania dla izolatorów przepustowych yy PN-EN 50180-2 Izolatory przepustowe na napięcia powyżej 1 kV aż do 52 kV oraz prądy od 250 A do 3,15 kA do transformatorów napełnionych cieczą izolacyjną Część 2: Wymagania dla części składowych izolatorów przepustowych yy PN-EN 50180-3 Izolatory przepustowe na napięcia

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

powyżej 1 kV aż do 52 kV oraz prądy od 250 A do 3,15 kA do transformatorów napełnionych cieczą izolacyjną Część 3: Wymagania dotyczące mocowania izolatorów przepustowych PN-EN 50181 Wtykowe izolatory przepustowe na napięcia powyżej 1 kV aż do 52 kV oraz prądy od 250 A do 2,5 kA do urządzeń innych niż transformatory napełnione cieczą PN-EN 60044-7 Przekładniki Część 7: Przekładniki napięciowe elektroniczne IEC 61869-6 Instrument transformers - Part 6: Additional generał requirements for low-power instrument transformers IEC 61869-11 draft Instrument transformers - Part 11: Additional requirements for low power passive voltage transformers

Grzegorz Kowalski, Adam Kalinowski, Aleksander Lisowiec Sieć Badawcza ŁUKASIEWICZ Instytut Tele- i Radiotechniczny n

• • • • • • • • • • • • • •

• • • • • • • • • •

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Automatyka SZR Mikroniki poprawia jakość zasilania u wytwórców energii Artykuł poświęcony problemom zapewnienia zasilania dla różnych grup odbiorców, takich jak energetyka zawodowa, wytwarzanie, dystrybucja energii, przemysł i odbiorcy indywidualni.

Wstęp

Wyspecjalizowany Automat SZR typu SO-52v11-eMSZR produkcji Mikroniki zapewnia działanie eliminacyjne zakłócenia i zabezpieczenie przed rozszerzaniem się awarii na skutek zapadu i zaniku napięcia poprzez załączenie zasilania rezerwowego. Realizuje przełączenia SZR oraz umożliwia Planowe Przełączenie Zasilań (PPZ ) i Samoczynne Przełączenie Powrotne (SPP) Zapady i zaniki napięcia stwarzają najpoważniejsze trudności w zapewnieniu odpowiedniej jakości energii elektrycznej dostarczanej do użytkowników. Nawet przy krótkim czasie trwania mogą one powodować długotrwałe zakłócenia, przestoje i awarie w działaniu między innymi odbiorów takich jak: yy wysokonapięciowe silniki elektryczne (6-10kV). yy niskonapięciowe silniki elektryczne. yy urządzenia sterujące elementami systemów elektrycznych (np. przekształtnikami, falownikami, itp.) i technologicznych

Rys. 1. Przyczyny wykonywania SZR. Objaśnienia: ZAN - zanik (obniżenie) napięcia, SYG - sygnał zewnętrzny, WYL - otwieranie elektryczne z pola, OTW- otwarcie mechaniczne, Typ przełączenia SZR zależny od nastaw automatu i warunków 1..14

procesów produkcyjnych. Urządzenia te podstawowe zasilanie otrzymują z sieci elektrycznej i dopuszczalna długość przerwy beznapięciowej jest mniejsza od 100ms.

Realizacja ciągłości zasilania z zastosowaniem automatu SZR/PPZ/SPP firmy Mikronika

Sterownik automatyki SO-52v11-eMSZR jest specjalizowaną wersją sterownika SO-52v11, przeznaczoną do sterowania układami rezerwowania zasilań. Jego zastosowanie umożliwia obniżanie prądów zwarciowych, ograniczanie obszaru na którym występuje załamanie napięcia spowodowane zwarciem oraz znaczne skrócenie przerw w zasilaniu odbiorców podczas przełączania zasilania podstawowego na rezerwowe i odwrotnie. Konstrukcyjnie i programowo jest on dedykowany do pracy w rozdzielniach SN oraz nn przystosowany do pracy w obiektach wymagających złożonych algorytmów i wysokiej niezawodności działania. Najczęściej na-

Rys. 2. Przyczyny wykonywania PPZ/SPP. PPZ - działanie operacyjne, SPP - powrót napięcia. Typ przełączenia PPZ/SPP zależny od nastaw automatu i warunków 1..10.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rys. 3. SZR szybki, synchronizowany od zaniku napięcia, gdzie rozpoczęcie SZR nie jest opóźniane. Nastawiane gdy nie ma powyżej zainstalowanego SZR.

Rys. 4. SZR wolny od zaniku napięcia poniżej progu wolnego. Start SZR jest opóźniony o czas graniczny – maksymalny czas zadziałania powyżej zainstalowanych automatów SZR.

leżą do nich rozdzielnie potrzeb własnych elektrowni i elektrociepłowni zawodowych, zasilające urządzenia szpitalne, zasilające linie technologiczne oraz linie miejskie o wysokim stopniu niezawodności. Najważniejszym i najbardziej złożonym zadaniem automatu SZR jest przełączanie zasilania przede wszystkim wysokonapięciowych silników asynchronicznych i synchronicznych. Otwarcie wyłącznika zasilania podstawowego powoduje pojawienie się na szynach zasilanej sekcji, wypadkowej siły elektromotorycznej generowanej przez przyłączone do niej silniki. Najważniejsze, z punktu widzenia odbiorcy, parametry charakteryzujące taką siłę elektromotoryczną to: yy wartość napięcia w chwili otwarcia styków wyłącznika, yy wartość częstotliwości w chwili otwarcia styków wyłącznika, yy stała czasowa opadania napięcia, yy szybkość opadania częstotliwości, yy przesunięcie fazowe między SEM a napięciem zasilania rezerwowego. Dzięki użyciu automatu SZR można spowodować zminimalizowanie negatywnego wpływu wszystkich powyższych parametrów między innymi poprzez dobór właściwego rodzaju przełączenia. Rodzaj przełączenia ma zasadniczy wpływ na: yy czas trwania przerwy beznapięciowej na obciążeniu, co określa konsekwencje dla prowadzonych procesów technologicznych. yy naprężenia mechaniczne na wale silnika, uzwojeniach stojana i prętach wirnika powodujące przedwczesne uszkodzenia zmęczeniowe, yy stres różnego rodzaju w elementach urządzeń stanowiących obciążenie silników. yy procesy powodujące szybsze zużycie się elementów transformatorów mocy. Przełączenia realizowane przez automat SO-52v11-eMSZR odbywają się w zależności od ustawień i aktualnie istniejących warunków. Automat wykonuje przełączenia synchroniczne bezprzerwowe, przełączenie synchroniczne jednoczesne, przełączenie synchroniczne z przerwą, przełączenie synchronizowane, przełączenie szybkie oraz przełączenie wolne. Urządzenie realizuje automatykę z rezerwą jawną i ukrytą w układach 2, 3, 4 i 5-wyłącznikowych.

Zasada działania

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

Automat wykonuje pomiary napięć oraz wylicza wartości wielkości istotnych do podejmowania decyzji tj: napięcie różnicowe, różnicę częstotliwość i fazy napięć. Automat stosuje zasadę predykcji obliczając szybkość zmian napięcia dU/dt na szynach i wykonuje odpowiednie przełączenia w zależności od istniejących warunków i nastaw. Możliwe typy przełączeń realizowane przez Automat : yy SB - przełączenie synchroniczne bezprzerwowe, wykonywane wtedy gdy spełnione są warunki synchronizmu dopuszcza się tu krótkotrwałą pracę równoległą zasilań; yy SP - przełączenie synchroniczne z przerwą, wykonywane wtedy gdy spełnione są warunki synchronizmu (nie dopuszcza się do pracy równoległej zasilań); yy SZ - przełączenie szybkie wykonywane wtedy gdy napięcie różnicowe jest mniejsze od maksymalnej wartości progowej; yy SY - przełączenie szybkie synchronizowane (quasi synchroniczne), wykonywane wtedy gdy napięcie różnicowe jest mniejsze od maksymalnej wartości progowej i spełniony jest warunek progowy odnośnie do częstotliwości (załączenie przy różnicy faz bliskiej zeru). yy PW - przełączenie wolne wykonywane wtedy gdy napięcie szczątkowe na szynach jest mniejsze od maksymalnej wartości progowej;

Budowa

Automat SO-52v11-eMSZR wykonany jest w postaci 12-calowej kasety wyposażonej w sloty umożliwiające elastyczne zestawianie niezbędnych dla danego obiektu modułów (pakietów), oraz oddzielnie montowanego panelu operatorskiego KWG. Automat umożliwia współpracę z dodatkowym zewnętrznym panelem sterowniczym. Poniżej zamieszczono przykładowy rysunek z przełączenia SZR od zaniku w cyklu szybkim i wolnym odniesione do przebiegu napięcia na szynach. Sterownik wyposażony jest w wielokanałowy rejestrator zakłóceń z archiwizacją sygnałów analogowych (pomiary) i cyfrowych sygnałów dwustanowych, sterowań i wewnętrznych sygnałów logik, a dodatkowa karta pamięci umożliwia zapis nawet kilkuset zakłóceń. Do urządzenia dostarczany jest

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rys. 5. Cykl SZR SY synchronizowany od zaniku napięcia na zasilaniu.

Rys. 6. Opis elementów składowych automatu SZR /PPZ / SPP

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Podstawowe aplikacje

Rezerwa jawna: jedno z zasilań jest zasilaniem podstawowym (ZP), drugie jest zasilaniem rezerwowym (ZR) – przygotowanym na przejęcie obciążenia w przypadku awarii, zaniku napięcia lub wyłączenia wyłącznika W1

Rezerwa ukryta: zasilania ZP1 i ZP2 rezerwują się nawzajem, zakłócenie lub wyłączenie W1 powoduje załączenie W2 i zasilanie sekcji S1 i S2 przez W3. Analogicznie w przypadku zakłócenia w torze ZP2 następuje załączenie W2 i przejęcie sekcji przez W1.

Dwa tryby pracy rozdzielnicy: 1-wariant: 2xRezerwa jawna rozłącznik O1 jest załączony podając zasilanie rezerwowe – układ normalny jak na rysunku SZR działa w kierunku W1=>W2 i W3=>W4, 2-wariant: Rezerwa ukryta – gdzie O1– otwarty, W4 na stałe zamknięty i automatyka SZR działa pomiędzy W1=>W2 lub W3=>W2

Dwa tryby pracy rozdzielnicy: 1-wariant: 2xRezerwa jawna rozłącznik O1 jest załączony podając zasilanie rezerwowe – układ normalny jak na rysunku SZR działa w kierunku W1=>W2 i W3=>W4, 2-wariant: Rezerwa ukryta –gdzie O1 – otwarty, W4 na stałe zamknięty i automatyka SZR

Dwa stopnie SZR dla każdej sekcji. Stopień 1 dotyczy dopływów: SZR W1=>W2 lub SZR W5=>W4. Stopień 2 dotyczy pola sprzęgła: SZR W1=>W3, W2=>W3 lub W4=>W3, W5=>W3

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE także program konfiguracyjny „pConfig” umożliwiający dowolną parametryzację automatyk, zmianę projektu urządzenia i program do przeglądania zapisów rejestratora zakłóceń i bufora zdarzeń. Na Rys.5 pokazano przykładową rejestrację zadziałania SZR SY w cyklu synchronizowanym przy pierwszej koicydencji faz napięcia. Na szynach silniki 6kV od taśmociągów. Panel z synoptyką KWG-301 (montowany oddzielnie i łączący się z kasetą sterownika poprzez złącze RS-485) pozwala na wyświetlanie pełnej synoptyki pola, bufora zdarzeń, podglądu i zmian nastaw i bezpośrednie sterowanie aparatami pierwotnymi i trybem pracy SZR/PPZ/SPP. Automat wyposażony jest w szereg złącz komunikacyjnych optycznych i drutowych (Ethernet, USB, RS-485, RS-232), dzięki czemu może być w prosty sposób podłączony do dowolnego istniejącego systemu wykorzystującego dowolny standaryzowany protokół komunikacyjny np. DNP3, IEC 61850, IEC 60870-5-103, MODBUS oraz inne standaryzowane protokoły.

Zalety automatu SO-52v11-eMSZR firmy MIKRONIKA

yy integracja funkcji automatyk SZR/PPZ/SPP, sterownika obiektowego i rejestratora. yy zwarta konstrukcja z możliwością dowolnego umieszczania panelu operatora yy duży, czytelny i konfigurowany panel operatorski z 16-diodami sygnalizacyjnymi i alarmowymi, pełną synoptyką pola, przyciskami funkcyjnymi i kluczykiem do wyboru miejsca sterowania yy możliwość zwiększania liczby wejść i wyjść w zależności od potrzeb użytkownika yy możliwość uzyskania dwóch niezależnie pracujących automatów w jednej kasecie zasilanych redundantnie z 2-niezależnych źródeł (cecha przydatna w rozdzielnicach 4 i 5-wyłącznikowych) yy duża niezawodność w sterowaniu poprzez bezpośrednie sterowanie cewkami wyłączników w obwodach prądu stałego do 6,0A przy U=220 VDC i L/R=40ms lub 8A 230VAC bez użycia styków pomocniczych i pośredniczących. yy szeroki zakres temperatur pracy -20 do +55ºC,przy braku wymuszonego chłodzenia. yy możliwość elastycznego parametryzowania w zależności od indywidualnych wymagań obiektu i użytkownika (możliwość złożonej współpracy z agregatem prądotwórczym) yy wykonywanie obliczeń, w trybie on-line co zwiększa szybkość działania eliminując fazę decyzji yy prosta i intuicyjna obsługa zarówno z pulpitu jak i programu konfiguracyjnego pConfig oraz systemu nadrzędnego SCADA / DCS na przykład SYNDIS. yy realizacja przełączeń przy minimalnych zakłóceniach pracy obiektu i pewność zasilania poprzez funkcję retripu na załącz i wyłącz oraz algorytmy predykcji uwzględniające szybkość zmian parametrów napięć i czasy własne aparatów pierwotnych yy możliwość elastycznego dokonywania zmian trybów pracy zdalnie i lokalnie yy możliwość dodania kart do pomiaru prądów, napięć i pomiarów temperatury yy współpraca z systemem SCADA poprzez różnorodne protokoły np. DNP3.0, IEC 60870-5-10x, IEC 61850, IEC 61850 PRP, Modbus RTU, Modbus TCP IP i inne standaryzowane yy Producent (Mikronika Sp z o.o.) oferuje szkolenia podstawowe i rozszerzone z obsługi i parametryzacji. yy Produkt posiada certyfikat Energopomiaru - Elektryka o numerze ŚB/3/11/ES/18.

Rys. 7. Tester automatyki SZR/PPZ/SPP 2-5W

Przykładowe wykonania

Producent urządzenia, oferuje również wyspecjalizowany tester Automatyki SZR/PPZ/SPP, Automatyki SZR/PPZ oraz Automatów SZR innych producentów (przy zastosowaniu uniwersalnych kabli przyłączeniowych).

Tester układów automatyki SZR/PPZ/SPP

Podstawowym przeznaczeniem testera układów automatyki SZR/PPZ/SPP jest sprawdzenie poprawności działania automatów SZR/PPZ/SPP przed uruchomieniem na obiekcie. Może być również wykorzystany do testowania już pracujących szaf automatyk SZR/PPZ/SPP i pojedynczych automatów zabudowanych w polach rozdzielnic nN i SN. Budowa oraz połączenia wewnętrzne pozwalają na sprawdzenie działania wszystkich wejść dwustanowych, a także wyjść sterujących sterownika SZR/PPZ/SPP typu SO-52v11-eMSZR produkcji MIKRONIKA. Po dostosowaniu kabli przyłączowych (opcjonalnie dostarczanych wraz z testerem) może współpracować z automatami SZR/PPZ/SPP innych producentów. Rys-7 Tester automatyki SZR/PPZ/SPP 2-5W Konstrukcja testera umożliwia pracę autonomiczną tzn. z wykorzystaniem napięć wypracowywanych przez własne, wewnętrzne zasilacze i transformatory jak również pracę z zewnętrznym zadajnikiem napięć. Standardowe wykonanie zawiera 3 zasilania i 2 sprzęgła. Istnieje możliwość zmiany konfiguracji zgodnie z życzeniem klienta dla dowolnego układu 5 wyłączników.

Podsumowanie

Automatyka SZR Mikroniki poprawia jakość zasilania u wytwórców energii, a także w gałęziach przemysłu. Producent automatów SZR/PPZ/SPP zapewnia pomoc i wsparcie w projektowaniu, instalacji i uruchomieniach automatów SZR 2, 3, 4, 5-wyłacznikowych dla rozdzielni niskich i średnich napięć. Prowadzone są szkolenia dla obsługi, szkolenia rozszerzone z pełnej konfiguracji a także szkolenia indywidualne. Producent deklaruje wsparcie programowe i hardwarowe także po okresie gwarancji gdy zaistnieje potrzeba rozbudowy systemu lub serwisu automatu. Autorzy inż. Gabriel Kubica, inż. Marcin Kowalski www.mikronika.pl n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

LED Varioline – nowa seria lamp do szaf elektrycznych od STEGO STEGO wprowadza na rynek nową lampę LED Varioline, najwydajniejszą lampę LED do obudów w jego asortymencie. Jej mocne i jednorodne światło zapewnia naturalne oświetlenie i niezakłócony odbiór kolorów, co jest kluczowe dla bezpieczeństwa użytkownika. Wersje z opcjonalnym, zintegrowanym gniazdem zapewniają dodatkowe możliwości aplikacji.

ampa LED Varioline firmy STEGO łączy w sobie: mocne oświetlenie oraz kompaktowy rozmiar. Dostępna jest w dwóch wersjach: w rozmiarze od 400 do 700 mm, zapewnia ponad 1000 Lm / 1700 Lm przy umiarkowanym poborze mocy 11W / 16W. Pozwala oświetlić wnętrze nawet dużej szafy sterowniczej. Półprzezroczysta, w związku z tym nieoślepiająca, obrotowa tuba jest wyposażona w jasne diody LED o średniej mocy. Kąt świecenia wynoszący 120 ° umożliwia jednolite doświetlenie szaf sterowniczych i obudów. Specjalnie dobrane diody LED zapewniają długą żywotność wynoszącą 60 000 godzin, co sprawia, że LED Varioline jest praktycznie bezobsługowa. Lampy LED Varioline emitują sprawdzone w praktyce światło dzienne o barwie 6500 K, dzięki czemu użytkownicy mają zapewnione naturalne warunki widzenia i niezakłócone odwzorowanie kolorów. Oprócz doskonałego oświetlenia, lampa LED Varioline zapewnia również szereg innych funkcjonalności przydatnych w obsłudze innych urządzeń elektrycznych zamontowanych

w szafach. Na przykład LED Varioline 121/122 ma zintegrowane gniazdo do zasilania laptopów lub urządzeń diagnostycznych. Dostępne są liczne europejskie i międzynarodowe gniazda, np. amerykańskie i australijskie. LED Varioline oferuje również wiele opcji załączania. Wyłącznik, detektor ruchu lub połączenie dla zewnętrznego przełącznika drzwiowego umożliwiają dostosowanie do wymogów różnych aplikacji. Jako opcje montażu dostępne są mocowanie śrubowe lub magnetyczne, co pozwala na elastyczną i mało podatną na wibracje instalację lampy. Kaskadowe łączenie ułatwia konfigurowanie bardziej rozbudowanych systemów oświetleniowych. Istnieje możliwość połączenia szeregowego do ośmiu lamp. Lampy posiadają dopuszczenia i badania CE, UL, VDE, EAC, RoHS3.

Rys. 1. Lampy LED Varioline 021/022 o mocy 11W i 16W.

Rys. 2. Lampy LED Varioline 121/122 z gniazdem serwisowym.

Piotr Żurek STEGO Polska sp. z o.o. www.stego.pl n

DO OBEJRZENIA WSZYSTKICH NOWOŚCI ZAPRASZAMY NA STOISKO Z15 PODCZAS TARGÓW ENERGETAB 2019.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Nowe mierniki rezystancji zestykowej – mikroomomierze Sonel MMR-6500 i MMR-6700 Firma SONEL S.A. wprowadziła nowe mikroomomierze o prądzie pomiarowym do 200 A, dedykowane do badania rezystancji wyłączników wysokiego napięcia, obiektów o charakterze rezystancyjnym oraz transformatorów i silników.

a stykach wyłączników WN gromadzi się osad węglowy, powstający w wyniku palenia łuku elektrycznego. W konsekwencji maleje rzeczywista powierzchnia przewodzenia, a rezystancja i nagrzewanie rosną, co prowadzi do obniżenia sprawności urządzenia. W efekcie może dojść do

całkowitego odłączenia podstacji zasilającej. Aby uniknąć tego typu awarii, powinno się okresowo badać rezystancję styków wyłączników. Zgodnie z normą IEC 62271-100 takie badanie należy wykonać prądem o natężeniu od 50 A do wartości znamionowej urządzenia. Norma ANSI C37.09 wskazuje, aby

prąd ten wynosił co najmniej 100 A. W praktyce często stosuje się wyższe wartości, które bardziej odpowiadają rzeczywistym warunkom pracy aparatury łączeniowej. Do takich pomiarów firma SONEL S.A. wprowadziła na rynek nowe mikroomomierze: yy MMR-6500 o prądzie pomiarowym do 100 A, yy MMR-6700 o prądzie pomiarowym do 200 A. Do mierników wprowadzono wiele nowatorskich rozwiązań, ułatwiających prowadzenie pomiarów oraz umożliwiających ich wykonanie również w miejscach, gdzie dotąd było to trudne lub nawet niemożliwe (transformatory amorficzne). Zachowano przy tym bardzo wysokie parametry pomiarowe. Maksymalny prąd – 100 A lub 200 A – i rozdzielczość 0,1 μΩ w połączeniu z wieloma trybami pomiaru znacznie skraca czas wykonywania badań. Ma to niebagatelne znaczenie przy dużej liczbie obiektów do sprawdzenia. Mikroomomierze MMR-6500 oraz MMR-6700 mogą być stosowane do pomiarów wszelkiego rodzaju styków przełączników, styczników i wyłączników WN - w tym obustronnie uziemionych. Ponadto można ich używać do badania połączeń skręcanych, spawanych, zgrzewanych, zakuwanych i innych ciągłości, czyli wszędzie tam, gdzie zależy nam na zmierzeniu małych rezystancji. Badanie styków, styczników, rozłączników itp. może być prowadzone bez potrzeby odłączania ich spod napięcia (dotyczy to tej samej fazy), za pomocą prądu jedno- lub dwukierunkowego. Mierzenie obiektów o charakterze indukcyjnym, takich jak silniki, transformatory bądź cewki, jest moż-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

liwe po wybraniu funkcji przeznaczonej do tego celu. Jeśli mamy wątpliwość, czy badamy obiekt czysto rezystancyjny, czy indukcyjny, możemy skorzystać z trybu automatycznego. Na szczególne wyróżnienie zasługuje możliwość mierzenia rezystancji uzwojeń transformatorów z rdzeniem amorficznym, które do tej pory sprawiały sporo kłopotu. Nie zapomniano o funkcji demagnetyzacji rdzenia. Kolejnym specjalistycznym badaniem jest sprawdzenie temperatury uzwojenia silnika. Odbywa się ono na skutek pomiaru rezystancji cewek w stanie zimnym i po okresie pracy z uwzględ-

konaniu. Ma ona strukturę drzewiastą, dobrze już znaną z miernika MMR-650. Zapiszemy w niej kilkadziesiąt tysięcy pomiarów, zgodnie z własnym upodobaniem. Zadbano o elastyczność komunikacji urządzeń z komputerem, wykorzystując USB/Wi-Fi/LAN (opcja), która z czasem będzie ewoluowała w kierunku rozwiązań chmurowych. Akcesoria dodatkowe, takie jak czytnik kodów 2D i drukarka, pozwalają uniknąć chaosu w sytuacjach periodycznego mierzenia wielu obiektów lub kontroli produktów seryjnych na końcu procesu technologicznego. Dodatkowym atutem jest

R M M 0 0 7 6 / 0 0 5 6 Sonel

nieniem współczynnika temperaturowego. Temperaturę możemy również określić w sposób kontaktowy, za pomocą opcjonalnej sondy. Możliwość ustawienia górnego i dolnego limitu dla mierzonych wielkości wraz z automatycznym wyzwalaniem pomiaru otwiera całe spektrum zastosowań mierników w ciągłych procesach technologicznych. Dopełnienie w tym obszarze stanowi rejestrator zmian rezystancji w czasie. Duży, czytelny wyświetlacz dotykowy umożliwił opracowanie interfejsu użytkownika, który pozwala na szybki i intuicyjny dostęp do wszystkich funkcji pomiarowych i dodatkowych, jak również do pamięci. Samą pamięć można zorganizować przed pomiarami lub na bieżąco, po ich wy-

solidna, hermetyczna obudowa. Znakomicie zabezpiecza ona przed warunkami zewnętrznymi i zapobiega przypadkowym uszkodzeniom, np. najechaniem przez samochód. MMR-6500 i MMR-6700 to najnowocześniejsze i najbardziej uniwersalne mikroomomierze w swojej klasie. Wysoka jakość, duża elastyczność konfiguracji oraz unikalne rozwiązania tych urządzeń to gwarancja zarówno ekonomicznego, jak i technicznego uzasadnienia ich rewelacyjnej skuteczności stosowania wszędzie tam, gdzie powinny być mierzone małe rezystancje.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

Roman Domański Piotr Pawlik SONEL S.A.n

ncji łych rezysta a m i ik n r ie M

Zmierz

wyłącznik WN i transformator jednym urządzeniem

sonel.pl57

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Nowa generacja urządzeń SPRECON®-E-P DS..6 Seria tych wielofunkcyjnych urządzeń typu one-box produkowanych przez firmę Sprecher Automation jest stale ulepszana i wzbogacana o kolejne funkcje zabezpieczeniowe. Nowe zabezpieczenie nadprądowe/ziemnozwarciowe zwłoczne ze sterownikiem pola posiada m.in. funkcję kierunkowej sygnalizacji zwarć i możliwość komunikacji PRP i HSR.

precher Automation oferuje sprawdzoną, innowacyjną, doskonałą technologicznie, zaawansowaną platformę SPRECON o modułowej budowie, do automatyki i zabezpieczania urządzeń stacyjnych na wszystkich poziomach napięć. Do rodziny urządzeń SPRECON, oprócz systemu do wizualizacji procesów, należą również: yy SPRECON-E-C: wielofunkcyjne urządzenia automatyki yy SPRECON-E-P: zabezpieczenia i wielofunkcyjne urządzenia zabezpieczające i sterownicze yy SPRECON-E-EDIR: kierunkowy sygnalizator zwarć yy SPRECON-E-T3: kompaktowe moduły sterownicze Seria SPRECON-E-P obejmuje m.in. zabezpieczenia, wielofunkcyjne zabezpieczenia ze sterownikami polowymi i koncentratory zabezpieczeń. Wszystkie urządzenia bazują na ujednoliconej, standardowej strukturze sprzętowej i programowej. Modułowe rozwiązania typu SPRECON-E-P posiadają większe możliwości zastosowania niż zabezpieczenia z funkcją sterowania, które mają ograniczoną ilość wejść/wyjść. Oprócz zapisu zdarzeń i wartości mierzonych mogą także sterować określona liczbą łączników. Urządzenia te wyróżnia modułowa budowa oraz wysoka elastyczność i skalowalność. Dzięki modułowej budowie rozwiązania typu SPRECON-E-P mogą być rozbudowywane o różne funkcje zabezpieczeniowe, pomiarowe, sterownicze i nadzoru systemów zasilania. W urządzeniach SPRECON-E-P można oddzielić funkcje sterownicze i zabezpieczeniowe, dzięki czemu funkcje te mogą być użyte oddzielnie lub w powiązaniu ze sobą. W zabezpieczeniach ze sterownikiem pola SPRECON-E-P

Rys. 1. Zobrazowanie rozdzielenia funkcji zabezpieczenia, sterownika i kierunkowego sygnalizatora zwarć

Rys. 2. Przykładowe konfiguracje zabezpieczeń SPRECON-E-P DS..6 wraz z panelami kontrolnymi

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE DS funkcję głównego zabezpieczenia spełnia zabezpieczenie nadprądowe/ziemnozwarciowe. Seria składa się z urządzeń: yy SPRECON-E-P DS..6-1 (Zabezpieczenia z funkcją sterowania wyłącznikiem) yy SPRECON-E-P DS..6-2 (Zabezpieczenie z pełnym sterownikiem pola) Nową generację tych wielofunkcyjnych urządzeń charakteryzują m.in.: yy oddzielne modele danych,

yy możliwość stosowania oddzielnego firmware’u dla sterownika i zabezpieczenia, yy możliwość stosowania oddzielnej konfiguracji dla sterownika i zabezpieczenia, yy oddzielne hasła, yy przy wymianie firmware’u lub przy zmianie nastaw nie jest wymagane powtórne testowanie funkcji zabezpieczeniowych, yy rozbudowane funkcje sieciowe, szyfrowanie, cyber security, VPN, logowanie, yy wbudowany WEB serwer, yy nowe funkcje zabezpieczeniowe, yy stos PLC do tworzenia nowych funkcji, yy możliwość zastosowania dwóch zasilaczy, yy możliwość zastosowania dwóch kart procesora, yy karty do realizacji redundancji komunikacji w protokołach PRP (Parallel Redundancy Protocol) i HSR (High-availability Seamless Redundancy).

Zakres funkcji

Rys. 3. Nowy moduł komunikacyjny realizujący komunikację w protokołach PRP i HSR (porty światłowodowe i elektryczne)

Ze względu na dużą funkcjonalność oraz optymalizację wykonania, urządzenia te umożliwiają realizację skomplikowanych funkcji z uwzględnieniem efektu ekonomicznego, przy jednoczesnym zachowaniu najwyż-

szej niezawodności. W nowej wersji można zastosować dużą obudowę, która ma aż 15 wolnych slotów na karty wejść/wyjść. Umożliwia to rozbudowę sterownika z zabezpieczeniem do bardzo dużych aplikacji, np. 120 wejść sygnalizacyjnych i 80 sterowań. Dodatkowo, zabezpieczenie może być wyposażone w karty do odczytu temperatur lub karty z wejściami 0(4) - 20mA.

Zastosowanie W związku z dużym zakresem zastosowanych funkcji zabezpieczeniowych i sterowniczych, SPRECON-E-P DS..6 może być wykorzystywany do wielu różnych aplikacji. Może być zatem zastosowany we wszystkich rodzajach i typach pól jako zabezpieczenie podstawowe dla rozdzielni średniego napięcia i jako rezerwowe dla pól 110/220/400kV. W prostszych wykonaniach jako zabezpieczenie w rozdzielnicach przemysłowych. Rozmiar urządzenia odnośnie wejść/ wyjść można dopasować w zależności od wymagań klienta. Zaimplementowane funkcje zabezpieczeń pozwalają na selektywną ochronę linii energetycznych zasilanych jedno i dwustronnie (napowietrznych i kablowych), transformatorów, pól pomiaru napięcia i silników, dla wszyst-

Rys. 4. Przykładowy ekran z edytorem PLC

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Norma SPRECON-E-P DS..6 FUNKCJE ZABEZPIECZENIOWE ZAIMPLEMENTOWANE

Typ zabezpieczenia

IEEE C37.2

IEC 61850-7-4

DS6 3 x IL , 1 x IE

DSE6 3 x IL , 1 x IE , 1 x UNE

DSR6 3 x IL , 3xU

DSRE6 3 x IL , 1 x IE , 3xU

DSREY6 3 x IL , 1 x IE , 4xU

50, 51

PIOC, PTOC

√

Zabezpieczenie nadprądowe • IL > DT/IDMT, Zabezpieczenie fazowe nadprądowe 4 stopnie • Zabezpieczenie fazowe nadprądowe z blokowaniem od IL > DT/IDMT • IE > DT/IDMT, Zabezpieczenie nadprądowe ziemnozwarciowe, czułe, 4 stopnie

50N, 51N, 51Ns

PIOC, PTOC

√

87N

PDIF

√

50, 50N

PIOC

√

PHAR

√

PDOC, RDIR

√

Zabezpieczenie nadprądowe, ziemnozwarciowe kierunkowe

67N

PTOC

√

Zabezpieczenie ziemnozwarciowe kierunkowe

PHIZ

√

67Ns

PSDE

√

67Ns (21N)

PTEF, PSDE

√

Opcja

• Zabezpieczenie ziemnozwarciowe różnicowe IE > DT/IDMT Skrócenie czasu zadziałania w przypadku załączenia na zwarcie (SOTF, SOP): IP, IE, Ineg Blokowanie od harmonicznych przy załączeniu Zabezpieczenie fazowe nadprądowe, kierunkowe

Kierunkowe wykrywanie zwarć doziemnych Zabezpieczenie admitancyjne A/K/S EDIR - kierunkowe wykrywanie zwarć metodą stanów przejściowych, ustalonych, harmonicznych, impulsów

67Ns

Zadziałanie na podstawie sygnału zewnętrznego o kierunku zwarcia SPZ (AR) Telezabezpieczenie (TP)

(Opcja)

Opcja

√

Opcja

(PTEF, PSDE)

√

RREC

3 fazy

( √)

√

UNE>

√

PSCH

59, 59N

PTOV

Zabezpieczenie podnapięciowe (U<), 2 stopnie

PTUV

√

Częstotliwościowe (f< 4 stopnie, f> 2 stopnie)

PTUF, PTOF

√

Zabezpieczenie od chwilowej zmiany częstotliwości df/dt 4x spadek, 2x wzrost

81R

PFRC

√

Zabezpieczenie kierunkowe mocowe (P, Q), każde 2 stopnie

PDOP, (PDUP)

√

PTUF, PDOP

√

Zabezpieczenie nadnapięciowe (U>, UNE>), każde 2 stopnie

Kierunkowe czynnomocowe samoczynne częstotliwościowe odciążenie SCO (FLS) Biernomocowe Q podnapięciowe (Q-U<)

√

PTOC

√

Zabezpieczenie przeciążeniowe fazowe / punktu zerowego

49/49N

PTTR

√

Zabezpieczenie przeciążeniowe cieplne, ograniczenie liczby rozruchów, wydłużony rozruch, zablokowany wirnik (zabezpieczenie silnika)

49R, 66, 48, 51LR

PMRI, PMSS

√

Utrata obciążenia, podobciążeniowe (zabezpieczenie silnika)

PTUC

√

Zabezpieczenie przed ponownym załączeniem

PMRI

√

50BF

PTOC, RBRF

√

RSYN

Asymetria prądowa i napięciowa Ineg>, 2 stopnie

Lokalna rezerwa wyłącznikowa (CBF) Kontrola synchronizmu

√

Dodatkowe stopnie nadprądowe i ziemnozwarciowe (2x IL>an, 2x IE>an) Wyłączenie z zewnątrz poprzez wejście binarne Lokalizator zwarć (FL)

(PTRC) 21FL 47

(PPBV)

Programowanie impulsu wyłączającego Kontrola obwodów wyłączających

√

RFLO

Zmiana wirowania systemu Zabezpieczenie nadnapięciowe składowej przeciwnej

√

74TC

√

√ 4

Banki nastaw

Programowalne wejścia - logika i czas

√

Wirtualne wejścia binarne/sterownicze

30/15

Programowalne wyjścia sterownicze - logika i czas

√

Kontrola pomiarów z raportem odchyleń

√

Lista zdarzeń, alarmów, diagnostyka kart Rejestrator zakłóceń Statystyki zabezpieczeniowe i kontrolne

RDRE RADR, RBDR

√

Kontrola obwodów pomiarowych, autotest

√

Funkcje testów i symulacja protokołu

√

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE WYMIARY I WAGA • Wymiary: 131/212/436x176x257 mm (SxWxG) z łączami • Waga: < 6 kg FUNKCJE PODSTAWOWE Y I WAGA Zdalna obsługa i konfiguracja • Synchronizacja czasu (DCF77, GPS, system stacyjny lub zdalne centrum nadzoru) • Diagnostyka poprzez webserwer • Karty AI, AO w zabezpieczeniach ze sterownikiem polowym • Panel sterowania z kolorowym wyświetlaczem i diodami LED w 3 kolorach • Automatyczny zapis kopii zapasowej na karcie SD • Rezerwowy zasilacz jako opcja • WEB serwer • Cyber bezpieczeństwo KOMUNIKACJA • IEC 60870-5-101/-103/-104, IEC 61850, MODBUS RTU, DNP3.0 TCP/UDP • RS232, RS422/485, porty OPTO, 10/100 Mbit Ethernet • 2 dodatkowe interfejsy optyczne Ethernet’owe dla redundantnego ringu optycznego • Integracja urządzeń autonomicznych przez magistralę stacji DODATKOWE FUNKCJE ZABEZPIECZENIOWE • • • • • •

Wbudowany moduł sygnalizatora zwarć EDIR z różnymi metodami kierunkowego wykrywania zwarć i doziemień Preferencja fazowa przy podwójnych zwarciach doziemnych Możliwość modelowania sygnału sterowania Oddzielenie nastaw zabezpieczeniowych od sterowniczych i kontrolnych Prosty wybór prądu przekładnika (1/5 A) poprzez wymienne zaciski Sterowanie i konfiguracja poprzez panel sterowniczy lub komputer PC, lokalnie lub zdalnie

FUNKCJE STEROWNICZE • • • • • • • • • • • • • • •

Sterowanie, odwzorowanie i monitoring łączników pola oraz innych urządzeń wchodzących w skład pola Przekaźniki sterujące o zwiększonej obciążalności Sterowanie obwodami wykonawczymi bezpośrednio lub SBO (sterowanie z wcześniejszą selekcją sterowania – select before operate) Sterowanie przełącznikiem zaczepów lub cewką Petersena Konfigurowalne funkcje automatyk Konfigurowalne logiki i edytor PLC Blokady stacyjne i polowe, również GOOSE Grupowanie i blokowanie sygnałów na podstawie dowolnych wielkości pomiarowych i binarnych Monitorowanie granic pomiarowych Kalkulowanie wielkości zadanych, liczniki operacji Kalkulowanie wielkości średnich, maksymalnych Konfigurowalny tryb transmisji mierzonych wielkości Rejestracja mierzonych wielkości Kalkulacja czasu sterowań, zliczanie liczby sterowań, funkcje statystyczne Rejestracja zdarzeń, rejestracja zakłóceń

kich sposobów uziemienia punktu gwiazdowego. Funkcje uzupełnia zabezpieczenie silnika. W urządzeniach zastosowano najnowsze technologie, które chronią funkcje przed wzajemnym oddziaływaniem i zapewniają niezależność wykonywania poszczególnych zadań. Urządzenia serii SPRECON-E-P są urządzeniami wieloprocesorowymi, w których zadania są podzielone. Konstrukcja umożliwia awaryjne zadziałanie zabezpieczenia nawet w przypadku uszkodzenia głównego procesora.

sterowniczych i zabezpieczeniowych, rozbudowa i modyfikacje istniejących nastaw czy grupowanie, ukrywanie i aktywowanie poszczególnych funkcji zabezpieczeniowych i sterowniczych. Konfiguracje wszystkich pól są przechowywane w bazie danych według typu. Dzięki temu mogą być kopiowane i używane ponownie, a także w prosty sposób edytowane, co znacznie ułatwia konfigurację dużych systemów.

Konfiguracja

W celu spełnienia wymogów sprawnej obsługi urządzeń, wszystkie operacje mogą być wykonane poprzez odłączany panel HMI. Ponadto, konfiguracja zabezpieczeń może być przeprowadzana lokalnie, jak również poprzez oprogramowanie konfiguracyjne “COMM3“.

Obsługa i konfiguracja urządzeń są bardzo proste przede wszystkim dzięki możliwości wprowadzania poszczególnych funkcji osobno. Zależnie od zastosowanej aplikacji możliwe są: oddzielna konfiguracja funkcji

Sterowanie i obsługa

Pełnograficzny kolorowy wyświetlacz LCD obrazuje niezbędne informacje o zabezpieczanym obiekcie i sterowanych urządzeniach. Dodatkowo, wielokolorowe, dowolnie konfigurowalne 24 diody LED umożliwiają wizualizację i sygnalizację zdarzeń i alarmów. Do wyboru mamy 10 ekranów LCD dowolnie programowalnych, ekrany diagnostyczne, ekran z listą zdarzeń, oddzielny ekran z listą alarmów oraz wbudowaną pomoc graficzną. Każdy sygnał może być dowolnie zdefiniowany przez użytkownika. Wydzielone przyciski funkcyjne służą do łatwej obsługi i sterowań, dając również dostęp do wielostronicowego menu. Pozwalają na łatwą konfigurację funkcji zabezpieczeniowych i sterowniczych. Każde urządzenie posiada wbudowany WEB serwer. Sprecher Automation n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Seria przenośnych rozdzielnic i nowa seria gniazd i wtyczek GRIP W branży elektrotechnicznej jedną z większych grup produktów są zestawy gniazd i rozdzielnice. Nieodzowny element każdej budowy, remontu, rozdziału energii w halach, warsztatach czy nawet w domu.

a Polskim rynku jest kilkudziesięciu producentów, którzy oferują dość szeroką gamę tego asortymentu. W efekcie klient końcowy może wybierać z wielu ofert konkurencyjnych pod względem jakości i ceny. PCE od samego początku oferuje wysoką jakość przy krótkich terminach realizacji za umiarkowana cenę. W ofercie posiadamy różnych rozmiarów obudowy, które wyposażamy według wymagań klienta. Biorąc pod uwagę dużą konkurencję cały czas szukamy nowych rozwiązań oraz innowacyjnych pomysłów. Staramy się, aby kolejne nowe wyroby były jeszcze lepsze i bardziej funkcjonalne. Przykładem jest seria przenośnych rozdzielnic i nowa seria gniazd i wtyczek GRIP.

yy Przenośne rozdzielnice wykonane z termoplastycznego tworzywa odpowiednie są do zastosowań w warunkach wewnętrznych i zewnętrznych. yy Obudowy dostępne są w wielu typach i rozmiarach. yy Stopień szczelności: IP44, IP54 i IP66/67 Solidne, wysokiej jakości obudowy wykonane są z tworzywa PC/ABS. Testowane i certyfikowane zgodnie z IEC/EN 62208* zapewniają szeroki zakres pozytywnych cech takich jak: duża odporność na udary mechaniczne, wysoka stabilność termiczna, wysoka wytrzymałość dielektryczna, odporność na wodę, promieniowanie UV i zużycie, dobre właściwości izolacyjne i odporność na wiele czynników chemicznych. Użyty materiał nie zawiera kadmu, czerwonego fosforu i halogenów (fluoru, chloru, bromu, jodu i astatu). Przenośne rozdzielnice wykonane z tworzywa nadają się do wielu zastosowań. Zwłaszcza tam, gdzie wymagana jest wysoka jakość, duża wytrzymałość obudowy i całkowita niezawodność czyli: przemysł, handel, warsztaty, rolnictwo, gospodarstwa domowe, budynki użyteczności publicznej, miejsca rozrywki, obiekty sportowe, przystanie, kempingi, itd. Dostosowane do Państwa potrzeb łączące indywidualność i optymalne cechy rozdzielnic naściennych z cechami rozdzielnic przenośnych. Nowe wtyczki przenośne i gniazda 16A i 32A GRIP z ogumowaną powierzchnią zapewniają większe bezpieczeństwo i doskonałą przyczepność dla wszystkich zastosowań. Zalety wtyczek i gniazd GRIP to m.in. bezśrubowa technologia podłączenia, sprawdzony system blokujący, który umożliwia szybkie zamknięcie/otwarcie, ergonomicznie ukształtowany uchwyt zapewniający pewne trzymanie w dłoni. Zachęcamy do zakupów, w przypadku pytań prosimy o kontakt z Działem Handlowym. Mamy nadzieję, że takie rozwiązania oraz rozsądny poziom cenowy spotka się z aprobatą projektantów i firm elektro-montażowych. PCE n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

ROZDZIELNICE PRZENOŚNE GNIAZDA I WTYCZKI SERIA GRIP

PCE Polska Sp. z o.o. ul. Podwalna 8A, 58-200 Dzierżoniów, tel 74 831 76 00, fax 74 831 17 00, www.pce.pl

EKSPLOATACJA I REMONTY

Oferta Hikoki Power Tools Polska Oferta Hikoki Power Tools Polska wzbogaciła się o nowe urządzenie bezszczotkowe, jest nim wkrętarka o symbolu DS18DBSL. Jest to odpowiednik modelu DS18DBEL, ale o dużo wyższych parametrach pracy.

rządzenie to zostało wyposażone w zmodyfikowany silnik bezszczotkowy oraz w zoptymalizowaną przekładnię planetarną. Dzięki takiemu połączeniu udało się zmniejszyć długość urządzenia o 27mm i wynosi ona obecnie 175mm. Zmniejszenie długości maszyny ma bardzo pozytywny wpływ na jej wyważenie i co za tym idzie komfort pracy. Nowa konstrukcja „skrzyni biegów” wpłynęła pozytywnie na moment obrotowy, który osiąga maksymalną wartość 70 Nm. Dzięki wysokim parametrom takim jak moment obrotowy oraz zastosowaniu wysokowydajnych silników bezszczotkowych w połączeniu z nowoczesnymi akumulatorami maszyna osiąga dużą wydajność pracy. Dla przykładu na jednym naładowaniu akumulatora 5Ah można wkręcić w belkę drewnianą około 138 wkrętów o średnicy 8mm i długości 100mm. Specjalne zaprojektowane przetłoczenia obudowy, grube okładziny typu soft touch oraz powiększony pierścień regulujący sprzęgło poprawiają chwyt maszyny i ułatwiają zmianę parametrów pracy nawet w przypadku bardzo

dużego ich zużycia (wytarcia spowodowanego ciężkimi warunkami pracy). Zredukowanie wahań momentu obrotowego przy niskim obciążeniu i niskiej prędkości obrotowej zapewnia wysoką stabilność pracy. Praca maszyną w niskim zakresie prędkości obrotowej silnika może spowodować wzrost temperatury podzespołów elektronicznych i napędowych. W takim przypadku zadziała jeden z systemów zabezpieczających wkrętarkę przed przeciążeniem. Uniemożliwi

Dane techniczne Max moment obrotowy (Nm) Max średnica wiercenia stal (mm) Max średnica wiercenia drewno (mm) Max. wymiar wkrętów do drewna (mm) Wkręt maszynowy (mm) Prędkość obrotowa bez obciążenia (niska/wysoka) Dane fizyczne Napięcie akumulatora (V) Długość całkowita (mm) Waga (kg) Uchwyt roboczy (mm/cale) Wyposażenie Walizka HITSYSTEM Hak Światło led Obroty prawo/lewo Obudowa soft grip

on dalszą pracę aż do momentu osiągniecia optymalnej temperatury co sygnalizowanie jest szybkimi impulsami świetlnymi diody LED. Urządzenie występuje w trzech specyfikacjach. Specyfikacja WP oznacza, że wkrętaka wyposażona jest w dwa akumulatory 5Ah, WQ to akumulatory 3Ah nowej generacji o zmniejszonych gabarytach. Specyfikacja W4 natomiast to samo urządzenie bez akumulatorów i ładowarki. Hikoki n

70 13 50 8x100 6 0-400/0-1800 18 175 1,6 13 (1/2") tak tak tak tak tak

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

EKSPLOATACJA I REMONTY

Beha-Amprobe wprowadza na polski rynek nowy lokalizator przewodów Amprobe AT-6010 Nowy model stanowi uzupełnienie linii zaawansowanych lokalizatorów Amprobe AT-6000, w której do tej pory dostępne były dwa różne zestawy (AT-6020-EUR i AT-6030-EUR). Główne obszary zastosowań Amprobe AT-600 to lokalizowanie zasilanych i niezasilanych przewodów, a także identyfikowanie wyłączników i bezpieczników.

rządzenie kierowane jest do elektryków w obiektach komercyjnych i mieszkalnych oraz podwykonawców prac budowlanych i techników systemów HVAC, szukających łatwego w obsłudze i taniego lokalizatora przewodów; zarówno pod napięciem, jak i odłączonych od zasilania. Zachowując charakterystyczny kształt przyrządów z serii AT6000, model AT-6010 zawiera odbiornik oraz nadajnik do lokalizowania wyłączników i bezpieczników oraz przewodów - zarówno pod napięciem, jak i odłączonych od zasilania. Odbiornik AT-6000-R wykrywa sygnał w przewodach i kablach przy użyciu aktywnej metody śledzenia z wykorzystaniem nadajnika AT-6010-T. Czujnik umieszczony w końcówce odbiornika przydaje się do śledzenia przewodów w trudno dostępnych miejscach, np. w narożach, ciasnych przestrzeniach i skrzynkach przyłączeniowych. Nadajnik AT-6000-T działa zarówno na obwodach pod napięciem, jak i odłączonych od zasilania, do 600 V AC/DC w środowiskach elektrycznych kategorii I – III i oferuje tryb wysokiej mocy sygnału oraz pętli. Lokalizator przewodów AT-6010 może być również używany z cęgami sygnałowymi w zastosowaniach, w których dostęp do styków obwodu jest ograniczony lub tam, gdzie użytkownicy nie są w stanie podłączyć nadajnika do obwodu za pomocą przewodów testowych. Dzięki interfejsowi „ready-set-go” pozwalającemu wykrywać zarówno kable pod napięciem, jak i odłączone od zasilania, przyrząd AT-6010 może śledzić konkretny przewód podłączony do nadajnika niezależnie od ewentualnych przesłuchów ze strony innych kabli.

Funkcje urządzenia: Lokalizowanie zasilanych i niezasilanych przewodów dzięki dwóm aktywnym metodom śledzenia: yy Tryb wysokiej mocy sygnału (Hi) – zalecany do lokalizowania większości zasilanych i niezasilanych przewodów oraz wyłączników. Ten tryb jest przydatny podczas lokalizowania przewodów napowietrznych, ale nie sprawdza się przy przewodach uziemionych na końcu. yy Tryb pętli (Loop) – używany podczas pracy przy zamkniętych obwodach niezasilanych przewodów, np. przy przewodach zwartych, ekranowanych lub niezasilanych i uziemionych na końcu.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

Zastosowania lokalizatora amprobe at-6010: Główne obszary zastosowań: yy Lokalizowanie zasilanych i niezasilanych przewodów yy Identyfikowanie wyłączników i bezpieczników Zastosowania specjalistyczne: yy Lokalizowanie przewodów w obwodach zabezpieczonych yy wyłącznikami różnicowoprądowymi yy Znajdowanie przerw, zwarć i otwartych obwodów yy Lokalizowanie przepustów oraz orurowania innego niż metalowe yy Lokalizowanie przewodów ekranowanych yy Lokalizowanie przewodów podziemnych yy Lokalizowanie przewodów niskiego napięcia oraz kabli do przesyłu danych yy Sortowanie wiązek przewodów yy Odwzorowywanie obwodów za pomocą przewodów testowych yy Lokalizowanie wyłączników w systemach ze ściemniaczami oświetlenia yy Cęgi sygnałowe CT-400 (dostępne opcjonalnie) zwiększają wydajność i dokładność w sytuacjach, gdy nie ma dostępu do odsłoniętych przewodów. www.beha-amprobe.com n.

EKSPLOATACJA I REMONTY

Firma Bosch Rexroth prezentuje współpracującego robota stworzonego z wykorzystaniem technologii KUKA Bezobsługowość, bezpieczeństwo, korzystne ceny – dzięki wyjątkowej technologii asystenta APAS wizja fabryki przyszłości urzeczywistnia się już dziś.

yy Bezpieczeństwo: Bezobsługowa współpraca człowiek-robot (ang. Human - robot collaboration - HRC) jest możliwa dzięki innowacyjnej koncepcji bezpieczeństwa firmy Bosch Rexroth yy Prostota: Elastyczna integracja i konwencjonalne programowanie KUKA yy Korzyści ekonomiczne: Duży zasięg i wysoka precyzja Rozwiązanie łączy w sobie mocne strony człowieka i maszyny: asystent APAS z technologią robotyczną KUKA może bezpiecznie i precyzyjnie wykonywać wiele różnych zadań). Firma Bosch Rexroth ciągle rozszerza swoją ofertę asystentów produkcji APAS (ang. Automatic Production Assistants — APAS). Firma integruje obecnie technologię KUKA ze swoją linią produktów z rodziny APAS. Wyjątkowe funkcje produktu umożliwiają łatwą i bezpieczną ścieżkę wejścia do świata współpracy człowiek-robot (HRC). Wyposażony dodatkowo w skórę złożoną z warstwy czujników pojemnościowych w celu unikania kolizji, jednostkę sterującą do wyboru oraz popularny interfejs PLC mxAutomation, ten sześcioosiowy robot jest przygotowany na to, aby się stać idealnym rozwiązaniem łączącym mocne strony człowieka i maszyny w fabryce przyszłości. Przemysł 4.0 – kompleksowe rozwiązanie: Nowy asystent APAS został już wyposażony we wszystko, co jest potrzebne do przygotowania

procesów produkcyjnych na przyszłe rozwiązania. Dzięki dużemu zasięgowi o wartości 1 100 mm oraz dużej pojemności ładunku o wartości 10 kg asystent może obsługiwać wiele różnych zadań lub niezależnie wykonywać monotonne lub nieergonomiczne prace z dużą precyzją i efektywnością kosztową. W wizji przyszłości, współpraca człowiek-robot musi zapewniać najwyższe bezpieczeństwo dla człowieka. Wizję tę można zrealizować dzięki zastosowaniu innowacyjnej koncepcji firmy Bosch Rexroth. Tak jak ma to miejsce we wszystkich innych systemach robotycznych APAS, asystent APAS został wyposażony w specjalnie zaprojektowaną skórę złożoną z warstwy czujników, która jest najważniejszą technologią zapewniającą bezpieczeństwo podczas współpracy człowiek-robot. Jeśli pracownik podejdzie zbyt blisko robota, niezwłocznie przerwie on pracę – nawet przed fizycznym zetknięciem ciała człowieka i robota. W momencie, gdy pracownik opuści strefę bezpośredniego zagrożenia, robot niezwłocznie podejmie pracę na nowo, dokładnie w tym miejscu, w którym została przerwana. Dodatkowo, asystent produkcji automatycznie przełączy się w tryb zmniejszonej prędkości jeśli bezpieczna odległość od robota zostanie przekroczona przez pracownika. Ta koncepcja bezpieczeństwa pozwala asystentowi APAS dostosowywać prędkość pracy do sytuacji.

Łatwa integracja, bezpośrednia ścieżka wejścia Asystent APAS z technologią KUKA może być używany w zastosowaniach wymagających współpracy lub w jako samodzielne urządzenie. Dzięki konwencjonalnemu programowaniu KUKA posiadany w zakładzie know-how może być nadal wykorzystywany, a zadania mogą być wdrażane w najkrótszym możliwym czasie. Dodatkowo, asystent APAS został wyposażony w popularny interfejs PLC mxAutomation, który umożliwia proste włączenie go w istniejące środowisko systemowe. Kolejną zaletą jest dowolny wybór jednostki sterującej KRC 4 compact (IP20) lub KRC 4 smallsize-2 (IP54). Pozwala to użytkownikom zdecydować, czy jednostka sterująca ma być umiejscowiona wewnątrz istniejącej szafki sterowniczej czy na zewnątrz. Asystent APAS łączy w sobie takie funkcje, jak duży zasięg, dużą pojemność ładunku, zoptymalizowaną powtarzalną dokładność oraz technologię Bosch oraz KUKA w jednym wyjątkowym pakiecie. Stwarza to najlepsze warunki optymalizacji istniejących struktur procesów, zwiększania efektywności oraz całkowitej wydajności w dłuższej perspektywie. www.boschrexroth.pl n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019

TARGI

Targi Energetyczne ENERGETICS W dniach 19-21 listopada 2019 r. odbędzie się XII edycja Lubelskich Targów Energetycznych ENERGETICS (Targi Lublin, ul. Dworcowa 11). Partnerem Głównym wydarzenia jest PGE Dystrybucja S.A. Miedzy innymi z tych powodów firma Hager wprowadziła do swojej oferty pełną rodzinę bezpieczników, akcesoriów i urządzeń współpracujących z nimi.

argi Energetyczne ENERGETICS to jedno z najważniejszych w Polsce spotkań przedstawicieli sektora energetycznego. Wydarzenie koncentruje się na zagadnieniach kluczowych z punktu widzenia branży oraz gospodarki. Ekspozycja targowa obejmie ofertę zarówno firm o charakterze koncernów (krajowych i międzynarodowych), jak i indywidualnych przedsiębiorców m.in. z obszaru: wytwarzania, przesyłu i rozdziału energii elektrycznej oraz cieplnej, elektrotechniki oraz elektroniki przemysłowej, automatyki elektroenergetycznej, a także budownictwa energetycznego, inteligentnych sieci energetycznych, energii odnawialnej, urządzeń (pojazdów) do transportu czy przemysłowych systemów IT. Targi skupiają zwiedzających z Polski, Białorusi, Ukrainy, Rosji, reprezentujących sektory: paliwowo-energetyczny, elektromaszynowy, wydobywczy, budowlany, metalurgiczny,

motoryzacyjny. W tym gronie znajdują się pracownicy zakładów energetycznych, elektrowni, elektrociepłowni, działów energetycznych firm i zakładów przemysłowych, hurtowni elektrycznych, przedstawiciele biur projektowych branży elektrycznej i budowlanej, firm wykonawczych władz samorządowych, a także inżynierowie, elektrycy i instalatorzy. Wydarzenie jest doskonałą okazją do nawiązania kontaktów z liderami branży energetycznej i elektroenergetycznej, poznania nowości rynkowych oraz podniesienia kwalifikacji zawodowych. Dopełnieniem ekspozycji będzie bogaty program wydarzeń towarzyszących (konferencje, seminaria, szkolenia) przygotowany we współpracy z partnerami branżowymi. Tradycyjnie już, głównym punktem programu wydarzeń towarzyszących będzie Forum Dystrybutorów Energii, gdzie eksperci będą dyskutować o niezawodności dostaw energii elektrycz-

nej w Polsce. Po raz pierwszy na Targach ENERGETICS będzie można obejrzeć pokazy prac pod napięciem. Na hali wystawienniczej zostanie zamontowana tymczasowa linia SN (średniego napięcia), zaś zespół energetyków zaprezentuje w jaki sposób przebiegają prace pod napięciem (PPN) zarówno z wykorzystaniem izolowanych podnośników koszowych, jak i z ziemi przy użyciu drążków teleskopowych. Wstęp na Targi dla przedstawicieli branży jest bezpłatny po rejestracji on-line lub podczas trwania wydarzenia. Formularz rejestracyjny dostępny jest na stronie internetowej: www.energetics.targi.lublin.pl. Targi Energetyczne ENERGETICS 19 listopada 2019 godz. 9.00 – 17.00 20 listopada 2019 godz. 9.00 – 17.00 21 listopada 2019 godz. 9.00 – 15.00 Targi Lublin S.A. ul. Dworcowa 11, 20-406 Lublin n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 6/2019