Urządzenia Dla Energetyki nr 7/2016 by Urządzenia dla Energetyki

106

Specjalistyczny magazyn branżowy ISSN 1732-0216 INDEKS 220272

Nr 7/2017 (106)

ŁĄCZNIKI w tym cena 16 zł ( 8% VAT )

| www.urzadzeniadlaenergetyki.pl |

• Jakość nie jest przypadkiem – 25-lecie „ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA” • Podstawy oceny opłacalności modernizacji Transformatorów • • Automatyka Dystrybucji w sieciach Średnich Napięć • Rozdzielnica średniego napięcia MILE - nowoczesny napęd magnetyczny wyłącznika • • Najwyższy poziom stabilności sieci energetycznej – SPRECON-E-T3 •

ŁĄCZNIKI 2

KONFERENCJA NAUKOWO TECHNICZNA

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017 (106)

Ł Ą C Z N I K I W EKSPLOATACJI 25 – 27 Kwiecień 2018

Polski producent osprzętu i urządzeń dla energetyki

www.bezpol.pl bezpol@bezpol.pl (34) 313 07 77 – 80

OD REDAKCJI

Spis treści n WYWIAD Jakość nie jest przypadkiem – 25-lecie „ENERGOPOMIARELEKTRYKA”............................................................................................................................6 n WYDARZENIA I INNOWACJE Z epoki węgla do epoki magazynów energii............................................... 10 ABB i Northvolt................................................................................................................ 12 Nowe inwestycje LiuGong w Polsce.................................................................. 14 TAURON poprawia stan zasilania.......................................................................... 16

Wydawca Dom Wydawniczy LIDAAN Sp. z o.o. Adres redakcji 00-241 Warszawa, ul. Długa 44/50 lok. 109 tel./fax: 22 760 31 65 e-mail: redakcja@lidaan.com www.lidaan.com Prezes Zarządu Andrzej Kołodziejczyk, tel. kom.: 502 548 476, e-mail: andrzej@lidaan.com Dyrektor ds. reklamy i marketingu Dariusz Rjatin, tel. kom.: 600 898 082, e-mail: darek@lidaan.com Zespół redakcyjny i współpracownicy Redaktor naczelny: mgr inż. Marek Bielski, tel. kom.: 602 191 040, e-mail: marek.w.bielski@gmail.com Dr inż. Andrzej Maciej Maciejewski, tel. kom.: 601 991 000, e-mail: andrzej.maciejewski3@neostrada.pl Sekretarz redakcji: mgr Marta Olszewska tel. kom.: 531 266 287, e-mail: marta.is.roxy@gmail.com

Trójfazowe silniki asynchroniczne produkowane przez CELMA

Prof. dr hab. inż. Wojciech Żurowski, doc. dr Valentin Dimov (Bułgaria), Inż. Armand Kehiaian (Francja), prof. dr hab. inż. Andrzej Krawczyk, prof. dr hab. inż. Krzysztof Krawczyk, dr inż. Jerzy Mukosiej, prof. dr hab. inż. Andrew Nafalski (Australia), prof. dr hab. inż. Andrzej Rusek, prof. dr inż. Wiesław Seruga, prof. dr hab. Jacek Sosnowski, prof. dr hab. inż. Czesław Waszkiewicz, prof. dr hab. inż. Jerzy Ziółko, mgr Anna Bielska

INDUKTA SA....................................................................................................................... 26

Redaktor ds. wydawniczych: Dr hab. inż. Gabriel Borowski

n TECHNOLOGIE, PRODUKTY, INFORMACJE FIRMOWE Podstawy oceny opłacalności modernizacji Transformatorów ........ 18

Automatyka Dystrybucji w sieciach Średnich Napięć............................. 30 Rozdzielnica średniego napięcia MILE ............................................................. 34 Najwyższy poziom stabilności SPRECON-E-T3............................................. 38 Mobilne laboratorium wysokich napięć do badania............................... 42 Cyfrowa rejestracja sygnałów elektrycznych................................................. 46 Uniwersalny miernik instalacji elektrycznych MPI-530 .......................... 49 Czyste rozwiązania Alfa Laval ................................................................................ 50 Zenon: inteligentne rozwiązanie dla każdej infrastruktury.................. 52 Nisko-stratne elementy indukcyjne a efektywność ekonomiczna .54 n EKSPLOATACJA I REMONTY Badania termowizyjne-wymogi ubezpieczyciela czy bezpieczeństwo firmy ?.............................................................................................. 58 Fluke przygotowała ..................................................................................................... 60 Nowe młoty udarowo-obrotowe Hitachi....................................................... 62 Nowa powietrzna pompa ciepła Bosch: wysoka efektywność, przełomowy design...................................................................................................... 64 n TARGI Energetab za nami ...................................................................................................... 65 Jubileuszowe targi energetyczne ENERGETAB 2017 za nami ........... 66 10. Targi Energetyczne ENERGETICS .................................................................. 68 Potrójny sukces firmy ELESTER-PKP na największych w Polsce tragach kolejowych...................................................................................................... 70

Redaktor Techniczny: Robert Lipski, info@studio2000.pl Fotoreporter: Zbigniew Biel Opracowanie graficzne: www.studio2000.pl Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń. Redakcja zastrzega sobie prawo przeprowadzania zmian w tekstach, np. adiustowania lub skracania, a także nieodsyłania materiałów nie zakwalifikowanych do druku. Przedruk, a także publikacja w innej formie, np. elektronicznej w internecie, tylko za zgodą wydawcy i właściciela praw autorskich. Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 7.00 – 18.00. Koszt połączenia wg taryfy operatora.

Współpraca reklamowa: ENERGO-COMPLEX SP. Z O.O. ....................................................I OKŁADKA BEZPOL...............................................................................................II OKŁADKA ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA ................................................ III OKŁADKA ELEKTROBUDOWA SA ................................................................ IV OKŁADKA CANTONI GROUP...............................................................................................27 CBIDGP..................................................................................................................47 ELEKTROMETAL ENERGETYKA SA................................................................ 5 ELEKTROMONTAŻ RZESZÓW SA.................................................................15 ELTAR ENERGY....................................................................................................37 ENERGETICS.........................................................................................................69 ENERGOELEKTRONIKA.PL..............................................................................53 EUROPRO..............................................................................................................59 HITACHI.................................................................................................................63 INSTYTUT ELEKTROTECHNIKI......................................................................33 MERSEN.................................................................................................................45 MIKRONIKA............................................................................................................ 3 POLCONTACT WARSZAWA.............................................................................17 PROTEKTEL...........................................................................................................29 SIBA........................................................................................................................ 57 SIWE........................................................................................................................48 SONEL....................................................................................................................49 SPRECHER AUTOMATION...............................................................................41 TAURUS-TECHNIC SP. Z O.O...........................................................................13 TRAFECO...............................................................................................................56 ZPAS........................................................................................................................17 ZPRAE SP. Z O.O. ................................................................................................11 ZWARPOL..............................................................................................................43

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

Komunikacja ponad normę! Przyjazne rozwiązania zespołów zabezpieczeń e2TANGO komunikujące się z systemami dyspozytorskimi w oparciu o protokoły komunikacyjne: IEC 60870-5-103, Modbus RTU, Modbus TCP/IP, CANBUS, Profibus, DNP 3.0, IEC 61850.

www.elektrometal-energetyka.pl

WYWIAD

Jakość nie jest przypadkiem – 25-lecie „ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA” Rozmowa z Prezesem ZPBE „ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA” Sp. z o.o. inż. Danielem Pawłowskim

Prezes ZPBE „ENERGOPOMIARELEKTRYKA” Sp. z o.o. inż. Daniel Pawłowski

W 2017 roku „ENERGOPOMIARELEKTRYKA” A obchodzi okrągły jubileusz – ćwierćwiecze działalności. Proszę przyjąć gratulacje! Dziś to wysoce wyspecjalizowana firma inżynierska, której załogę budują cenieni na świecie eksperci. Jakie były początki firmy?

Zakład Pomiarowo-Badawczy Energetyki „ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA” Sp. z o.o. istnieje na rynku polskim i międzynarodowym od 1992 r. Swoją działalność rozpoczął 1 września. Jednak nasze doświadczenia sięgają lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku, gdyż kontynuujemy działalność Gliwickiego ENERGOPOMIARU, a w szczególności Zakładu Elektryki i Gospodarki Elektroenergetycznej.

Czy może Pan przybliżyć tę wcześniejszą działalność? Rozumiem, że stanowi ona swego rodzaju korzenie obecnego zakładu?

Dokładnie tak. Ważną datą stanowi 1 sierpnia 1950 r. Wówczas na bazie Centralnego Laboratorium Energetyki w strukturze Zakładów Budowy Elektrowni „Energobudowa” powoła-

no Zakład Badań i Pomiarów „Energopomiar”. Dwa lata później – w 1952 r. – Minister Energetyki nadał firmie status i uprawnienia samodzielnego przedsiębiorstwa państwowego. Przedmiotem jej działalności były pomiary cieplne i elektryczne w elektrowniach oraz zakładach sieciowych. „Energopomiar” prowadził również laboratorium cieplne, elektryczne i chemiczne, a także wdrażał postęp techniczny w energetyce. Ważną postacią, o której warto wspomnieć, jest profesor Lucjan Nehrebecki pełniący od 1952 r. funkcję Dyrektora Technicznego zakładu. 11 lat później nastąpiła zmiana nazwy firmy – od tego momentu funkcjonowały Zakłady Pomiarowo-Badawcze Energetyki „Energopomiar”, natomiast w 1964 r. ówczesny Minister Górnictwa i Energetyki określił nowy zakres działalności zakładów. Obejmował on m.in. kompleksowe prace techniczno-usługowe i badawczo-doświadczalne w zakresie postępu technicznego w energetyce oraz modernizacji i eksploatacji urządzeń energetycznych. W latach 70-tych XX wieku, a dokładnie w 1974 r., powołano w firmie „Energopomiar” nowy Zakład Doświadczalny Ochrony Środowiska w Energetyce.

„Energopomiar” funkcjonował w takiej postaci do początku lat 90-tych ubiegłego stulecia. Czy firma uczestniczyła w swoistym przełomie, jakiemu uległa wówczas gospodarka Polski?

Początek lat 90-tych to także przełom dla firmy. W 1991 r. „Energopomiar” został przekształcony z przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa jako „Energopomiar” Sp. z o.o. Rok później powołano do życia ZPBE „ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA” Sp. z o.o., który swoją działalność oficjalnie rozpoczął 1 września 1992 r. Z macierzystą firmą „Energopomiar” Sp. z o.o. w dalszym ciągu istnieją silne związki. Najlepszym tego dowodem, poza współpracą w biznesie i partnerstwem, jest także fakt, iż „Energopomiar” Sp. z o.o. to główny współudziałowiec firmy ZPBE „ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA” Sp. z o.o.

Firma zajmuje w wielu dziedzinach swojej działalności pozycję lidera, co sprawia, że logo „ENERGOPOMIARELEKTRYKA” jest rozpoznawalne w branży energetycznej. W czym tkwi tajemnica sukcesu? Od początku powstania przyświeca nam hasło „Jakość nie jest przypadkiem” i zgodnie z tym przesłaniem realizujemy nasze usługi, zapewniając klientom najwyższą jakość opartą na wieloletnim doświadczeniu naszych pracowników.

Zespół „ENERGOPOMIARELEKTRYKA” tworzą wybitni fachowcy. Ich wiedza i doświadczenie są cenione na rynku. Co Pana zdaniem ich wyróżnia?

Pracownicy firmy to wysoko wykwalifikowana kadra inżynierska, prowadząca kompleksowe usługi i prace pomiarowo-badawcze, których efektem jest rozwiązywanie istotnych problemów pojawiających się przy wytwarzaniu, przesyle, dystrybucji oraz wykorzystaniu energii elektrycznej. Na przestrzeni 25-lecia istnienia firmy zespół zrealizował wiele projektów… To prawda. Nasi eksperci brali udział w pracach pomiarowych, uruchomieniowych i modernizacyjnych na wszystkich krajowych stacjach elektroenergetycznych 400 kV. Wykonali setki badań urządzeń elektroenergetycznych obwodów pierwotnych i wtórnych w elektrowniach zawodowych i elektrociepłowniach oraz na stacjach elektroenergetycznych 400 kV, 220 kV i 110 kV. Opracowali setki ekspertyz poawaryjnych dotyczących generatorów, transformatorów, linii kablowych i napowietrznych, ograniczników przepięć, wyłączników mocy rozdzielnic, silników, baterii akumulatorowych, przekładników, układów: elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej, łączności i telemechaniki oraz ekspertyz z dziedziny ochrony przeciwporażeniowej, wpływu pola elektromagnetycznego

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

WYWIAD na ludzi i środowisko. Pracownicy firmy mają także bardzo duże doświadczenie w przeprowadzaniu badań termowizyjnych, wibracji, drgań i hałasu urządzeń elektroenergetycznych.

Wśród sukcesów zespołu można wymienić np.?

W ramach dotychczasowej działalności nasi specjaliści prowadzili prace na wszystkich najważniejszych obiektach elektroenergetycznych w Polsce oraz wielu obiektach zagranicznych. Mówiąc o sukcesach, warto chociażby wspomnieć o uczestnictwie w pracach związanych z przyłączeniem krajowego systemu elektroenergetycznego do systemu UPCTE. Eksperci „ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA” realizowali również projekty w ważnych dla energetyki zawodowej pracach związanych z obroną i odbudową systemu elektroenergetycznego w warunkach awarii systemowej. Firma wykonała wiele prac studialnych dotyczących kompensacji mocy biernej i zasad rozliczeń pomiędzy PSE a odbiorcami energii elektrycznej. Ekspercka wiedza i doświadczenie naszego zespołu stanowiło gwarancję sukcesu m.in. tych projektów.

Wróćmy jeszcze na chwilę do początków firmy. Jak duży w tym czasie był zespół?

Początkowo zakład „ENERGOPOMIAR-ELEK TRYKA” tworzył około 150-osobowy zespół. Aktualnie za-

trudniamy 108 pracowników, z czego nadal w firmie pracuje 28 osób będących właścicielami udziałów w kapitale założycielskim. To dzięki ogromnemu doświadczeniu zawodowemu zespołu gwarantujemy profesjonalny poziom swoich usług. Doświadczona kadra techniczna i nowoczesna baza laboratoryjna (również mobilna) są do dyspozycji Zleceniodawcy na terenie całego kraju. W okresie 25-letniej działalności w firmie zatrudniono szereg osób, z których większość po ukończeniu szkół wyższych tutaj zdobywała dalsze kwalifikacje oraz doświadczenie. Dysponują oni szeroką wiedzą i doświadczeniem, jak również zebranymi podczas długoletniej działalności materiałami oraz unikalną dokumentacją, pozwalającą na podejmowanie prac o wysokim stopniu trudności, zarówno eksperckich, jak i konsultingowych.

Czy „ENERGOPOMIARELEKTRYKA” to szeroko rozumiane usługi dla energetycznej gałęzi przemysłu, czy też oferują Państwo konkretne produkty?

Wiodącym obszarem działalności firmy jest diagnostyka techniczna transformatorów i ich izolacji, prowadzona przez Zakład Transformatorów i Izolacji. Wśród pracowników Zakładu znajdują się osoby będące członkami

Grup Roboczych CIGRE, zajmujących się problematyką izolatorów przepustowych oraz badań oleju elektroizolacyjnego. Oprócz działalności usługowej bardzo prężnie rozwijamy dział produkcji, który obecnie wytwarza kilkadziesiąt typów bardzo zaawansowanych technologicznie i funkcjonalnie urządzeń kontrolno-pomiarowych i diagnostycznych. Przykładem jest chociażby Wymuszalnik prądu przemiennego WP-1000 (Fot. nr 2). W konkursie targowym „Energetyczne Oskary”, na najbardziej innowacyjne i najnowsze produkty, wymuszalnik prądu przemiennego WP-1000 otrzymał Honorowe Wyróżnienie 30. Międzynarodowych Energetycznych Targów Bielskich ENERGETAB 2017. Nasze produkty były wielokrotnie wyróżnione medalami za najlepszy wyrób.

Czyli oferują Państwo usługi i produkty nieprzypadkowej jakości – zgodnie z przyświecającą ideą. Gdyby mógł Pan w kilku słowach zdefiniować profil Państwa działalności.

Profil działania „ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA” to ekspertyzy stanu technicznego urządzeń energetycznych, ocena przydatności urządzeń energetycznych do dalszej eksploatacji oraz odbiory fabryczne urządzeń energetycznych u producentów, m.in.: transformatorów,

Fot.1. Stoisko ZPBE „Energopomiar-Elektryka” Sp. z o.o. na 30. Międzynarodowych Energetycznych Targach Bielskich ENERGETAB 2017

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

WYWIAD generatorów, kabli. To także badania (oleju elektroizolacyjnego czy zagrożenia porażeniowego) i pomiary eksploatacyjne urządzeń elektrycznych w energetyce zawodowej i przemysłowej. Pełnimy także funkcje Inspektora Nadzoru Budowlanego dla największych inwestycji realizowanych w polskiej energetyce. Prowadzimy prace badawcze pozwalające na rozwój i implementację do KSE odnawialnych źródeł energii, jak również zajmujemy się pomiarami i analizą jakości energii elektrycznej na styku dostawca – odbiorca czy projektowaniem i wykonaniem specjalistycznej aparatury kontrolno-pomiarowej i diagnostycznej o szerokim spektrum zastosowań.

Czyli głównymi Państwa klientami są?

Głównymi klientami firmy są spółki dystrybucyjne energii elektrycznej, elektrownie i elektrociepłownie zawodowe, elektrociepłownie przemysłowe, producenci energii ze źródeł odnawialnych, zakłady chemiczne, petrochemiczne, papiernicze i zakłady innych branż przemysłu. ZPBE „ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA” Sp. z o.o. dysponuje bazą wyników pomiarowych i badań najważniejszych urządzeń energetycznych w kraju, co pozwala na prześledzenie jakości ich dotychczasowej pra-

cy i przeprowadzenie oceny bieżącego stanu technicznego oraz określenie możliwości ich dalszej eksploatacji.

Wachlarz usług i produktów firmy jest imponujący – w jakim stopniu do sukcesu przyczyniła się współpraca z ośrodkami naukowo-badawczymi?

Nie da się ukryć, że współpraca z ośrodkami naukowo-badawczymi w Polsce odgrywa dużą rolę w rozwoju firmy. Pozwala to na podejmowanie się prac całościowych (interdyscyplinarnych), co w znacznym stopniu rozszerza zakres proponowanych usług oraz pozwala na rozwijanie nowoczesnych metod diagnostycznych służących przede wszystkim wczesnemu wykrywaniu zagrożeń i zapobieganiu awariom urządzeń elektroenergetycznych. Firma systematycznie inwestuje w nowoczesną aparaturę pomiarową.

Czy może Pan pochwalić się sukcesami zespołu Laboratorium Przyrządów Pomiarowych oraz Laboratorium Badawczego?

W przypadku naszych laboratoriów rzeczywiście możemy mówić o sukcesie – zdobycie akredytacji tych placówek Polskiego Centrum Akredytacji potwierdza najwyższą jakość świadczonych usług

Fot. 2. Wymuszalnik prądu przemiennego WP-1000 wyróżniony w konkursie „Energetyczne Oskary” podczas 30 Targów ENERGETAB

i prac prowadzonych w laboratoriach. W naszych zakładach funkcjonują dwa takie laboratoria: Przyrządów Pomiarowych oraz Badawcze. Drugie z nich skupia pracownie: Pomiarów Pól Elektromagnetycznych i Wyładowań Niezupełnych, Pomiarów Termowizyjnych oraz Pomiarów Hałasu i Drgań. Najnowszym sukcesem Laboratorium Przyrządów Pomiarowych jest wprowadzenie innowacyjnej i pierwszej w Polsce usługi wzorcowania urządzeń do pomiaru i analizy jakości energii elektrycznej. Pro-

Fot. 3. Prezes ZPBE „ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA” Sp. z o.o. inż. Daniel Pawłowski (z prawej) oraz mgr inż. Dariusz Janecki z dyplomem za wyróżniony w konkursie „Energetyczne Oskary” wymuszalnik WP-1000

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

WYWIAD jekt częściowo został sfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014–2020.

Posiadają Państwo ogromnie, gromadzone przez 25 lat doświadczenie i wiedzę. Czy dzielicie się Państwo swoim know-how z rynkiem?

Rezultaty wykonywanych ważniejszych prac, w tym również naukowych, są często publikowane w specjalistycznych czasopismach oraz w materiałach konferencyjnych krajowych i zagranicznych. ZPBE „ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA” Sp. z o.o. jest współorganizatorem konferencji naukowych i sympozjów, w szczególności z zakresu tematyki obejmującej zagadnienia związane z eksploatacją transformatorów energetycznych. Ponadto nasi eksperci są często zapraszani do komentowania i opiniowania rynku, co wprost przekłada się na rozwój całej branży. Osobiście uważam, że wymiana wiedzy i doświadczeń jest niezwykle istotna, dlatego też zawsze zachęcam naszych ekspertów do dzielenie się nimi chociażby poprzez branie udziału w ciekawych dyskusjach. Prężnie działamy na forach organizacji branżowych krajowych i międzynarodowych. Nasi pracownicy są także członkami ważnych instytucji i aktywnie uczestniczą w projek-

tach dążących do wdrażania innowacyjnych rozwiązań. Warto wspomnieć chociażby o Komitecie Wielkich Sieci Elektrycznych (CIGRE), Komitecie Technicznym przy Polskim Komitecie Normalizacyjnym, Stowarzyszeniu Elektryków Polskich, Towarzystwie Konsultantów Polskich czy Polskim Towarzystwie Zaplecza Produkcyjno-Remontowego Energetyki.

Działalność „ENERGOPOMIARELEKTRYKA” była wielokrotnie doceniana w kraju – mogą się Państwo poszczycić niejedną prestiżową nagrodą…

To prawda, trzykrotnie otrzymaliśmy chociażby Gazele Biznesu, a także prestiżowe wyróżnienie Diamenty Forbsa oraz „Orły” tygodnika Wprost.

25-lecie to doskonała okazja do podsumowań i planowania dalszych działań, ale też do świętowania sukcesów. Czy nadarzyła się już ku temu okazja?

Podczas tegorocznych 30. Międzynarodowych Energetycznych Targów Bielskich ENERGETAB 2017 firma ZPBE „ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA” Sp. z o.o. zorganizowała spotkanie z najlepszymi kontrahentami i kooperantami, związane z obchodami 25-lecia powstania

firmy. Stało się to okazją do uhonorowania firmy oraz jej pracowników wyróżnieniami SEP, które wręczył prezes Oddziału Gliwickiego Stowarzyszenia Elektryków Polskich dr inż. Jan Kapinos, w towarzystwie członka Zarządu Głównego SEP mgr inż. Krzysztofa Kolonki. Odznaczeni zostali ZPBE „Energopomiar-Elektryka” Sp. z o.o. - Złotą Odznaką Honorową SEP, mgr inż. Waldemar Olech, długoletni pracownik firmy oraz zasłużony działacz SEP – Szafirową Odznaką Honorową SEP.

Czego życzy Pan „ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA” na kolejne 25 lat?

Swoje życzenia chciałbym poprzedzić podziękowaniem – wszystkim tym, którzy przyczynili się do osiągnięcia tych wszystkich sukcesów, którzy swoją codzienną pracą umożliwiają dostarczanie usług i produktów na najwyższym poziomie. Dziękuję i życzę nam wszystkim dalszych sukcesów i pielęgnowania tej nieprzypadkowej jakości przez kolejne lata!

Proszę przyjąć raz jeszcze gratulacje i życzenia dalszych sukcesów. Dziękuję za rozmowę. n

Fot. 4. Wyróżniony Szafirową Odznaką Honorową SEP mgr inż. Waldemar Olech w towarzystwie prezesa Daniela Pawłowskiego, prezes Koła SEP przy ZPBE „Energopomiar-Elektryka” Sp. z o.o. mgr inż. Urszuli Nabiałczyk oraz Jana Kapinosa i Krzysztofa Kolonko

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

WYDARZENIA I INNOWACJE

Z epoki węgla do epoki magazynów energii Louis Shaffer, lider segmentu Distributed Energy w obszarze EMEA w firmie Eaton, rozważa przejście z energii wytwarzanej z węgla do energii ze źródeł odnawialnych oraz dostrzega potencjał rynku mikrosieci energetycznych w Wielkiej Brytanii.

edług statystyk, wykorzystanie węgla w Wielkiej Brytanii spadło o 52% w 2016 r., w porównaniu z rokiem 2015, głównie z powodu niskich cen gazu, wyższych cen węgla na rynku krajowym oraz szybko rozwijającego się i coraz bardziej stabilnego rynku energii odnawialnej. W rezultacie niedawno opublikowane dane pokazały, że poziom emisji dwutlenku węgla w Wielkiej Brytanii spadł do poziomu bardzo rzadko spotykanego od czasów epoki wiktoriańskiej. Chociaż spadek ten - największy w historii - został częściowo zrekompensowany wzrostem emisji z ropy naftowej i gazu, jest oczywiste, że spadające ceny energii ze źródeł odnawialnych mają rzeczywisty wpływ na rynek w Wielkiej Brytanii. Przy planowanym wycofaniu węgla i podatku węglowego podjęto ważne kroki w celu przyspieszenia gospodarki niskoemisyjnej. Jeśli jednak przyszłość brytyjskiej energii ma zależeć od jej odnawialnych źródeł, jej efektywne magazynowanie będzie kluczowe dla lepszego połączenia tych źródeł energii z siecią energetyczną. Magazynowanie energii będzie również kluczem do uelastycznienia krajowej infrastruktury energetycznej, a co ważniejsze - umożliwienia coraz większego polegania na czystych źródłach energii.

Poleganie na energii ze źródeł odnawialnych

Energia odnawialna przez długi czas spotykała się ze sceptycznym podejściem. Niektórzy decydenci twierdzą, że odnawialne źródła energii są zawodne, co powoduje niestabilną sytuację tego rynku przy szybko zachodzących zmianach strategii - pozornie bez uwzględnienia korzyści płynących z zastosowania takich rozwiązań energetycznych, jak na przykład większa liczba miejsc pracy i niezależność energetyczna.

Jednak wciąż malejący koszt energii ze źródeł odnawialnych w miarę postępu technologicznego przyczynił się do rozwoju rynku brytyjskiego, choć wolniej niż jest to konieczne do osiągnięcia podjętych zobowiązań w zakresie ograniczenia emisji dwutlenku węgla w Wielkiej Brytanii. Jednym z głównych argumentów przeciwko energii odnawialnej jest to, że nie wytwarza ona stałej mocy podstawowej, tak jak paliwa kopalne. Często branym pod uwagę czynnikiem jest to, że wiatr nie zawsze wieje, a słońce nie świeci nocą. Oczywiście jest to prawdą, jednak należy pamiętać, że jesteśmy w trakcie przechodzenia na czystszą przyszłość - taka zmiana nie jest możliwa w jeden dzień. Zajmie to trochę czasu, lecz nadejdzie taki moment, w którym będziemy korzystać już tylko ze źródeł czystej energii odnawialnej. Zmiana ta jest przyspieszana przez spadek kosztów magazynowania energii w akumulatorach, co pomaga zoptymalizować wykorzystanie nieciągłej energii odnawialnej w sieci a tym samym powstanie możliwości zasilania Wielkiej Brytanii czystą energią odnawialną, a jednocześnie oddalanie się od uzależnienia od paliw kopalnych. Gdy odnawialne źródła generują większą ilość energii niż aktualne zapotrzebowanie przedsiębiorstw lub domów, jej nadmiar może być bezpiecznie magazynowany. Energia ta może zostać wykorzystana w okresach szczytowego zapotrzebowania, co oznacza brak konieczności jej konwencjonalnego wytwarzania przy użyciu paliw kopalnych. Zmniejsza to emisję dwutlenku węgla wynikającą z generacji energii w Wielkiej Brytanii. Co więcej, energia ta może znajdować się w dowolnym miejscu w sieci lub w domach prywatnych konsumentów, dzięki czemu przedsiębiorstwa i domy mogą pomóc w wyeliminowaniu szkodliwych emisji i zaoszczędzić koszty. Aby osiągnąć cele redukcji emisji i napędzać krajową gospodarkę niskoemisyjną, musimy nauczyć się polegać na energii ze źródeł odnawialnych. Wprowadzenie pionierskich rozwiązań w zakresie magazynowania energii będzie miało kluczowe znaczenie w tym procesie i w próbach wprowadzenia zrównoważonego rozwoju w ramach krajowej sieci energetycznej.

Stworzenie bardziej niezawodnej sieci z wykorzystaniem „ekonomii pozalicznikowej”

Kolejnym ciekawym zastosowaniem magazynowania energii są mikrosieci, pozwalające efektywnie i ekonomicznie planować lokalną generację i dystrybucję energii, przy jednoczesnym zwiększeniu niezawodności. Wdrożenie lokalnego, rozproszonego wytwarzania i magazynowania energii może być zaprojektowane tak, aby w razie potrzeby fragmenty sieci i krytyczne obiekty mogły działać niezależnie od większej sieci krajowej, pomagając zmniejszyć ryzyko wystąpienia nieprzewidzianych przerw w dostawie energii. Systemy magazyno-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

WYDARZENIA I INNOWACJE wania energii wchodzące w skład tych mikrosieci - zarówno dużych, jak i małych - pozwalają na świadczenie dodatkowych usług w sieci, zwiększając wydajność i ograniczając wykorzystanie węgla w produkcji energii. Magazynowanie energii daje firmom i konsumentom możliwość wyboru optymalizacji kosztów, a jednocześnie oferuje elastyczność na przyszłość. Zaawansowane agregatory pracują już w firmach, aby kształcić i informować je o dodatkowym źródle przychodu, a jednocześnie wspierają je przy przejściu na bardziej inteligentną i przyjazną dla środowiska sieć energetyczną.

Możliwości inwestycyjne

Liczba inwestycji w magazynowanie energii musi wciąż wzrastać, aby odnawialne źródła energii mogły całkowicie wypełnić miejsce pozostawione przez spadek wykorzystania węgla. Spadająca cena technologii magazynowania energii stwarza coraz większą rentowność i atrakcyjne warunki inwestowania ale wiele brytyjskich firm wciąż nie jest świadomych potencjału tych rozwiązań. Technologia magazynowania energii może być trudna do zrozumienia z punktu widzenia komercyjnego, z perspektywy sposobu, w jaki można wygenerować oszczędności w określonej lokalizacji. Jednak możliwość sprzedaży nadwyżki energii z sieci za pośrednictwem usług dodatkowych otwiera nowe źródła przychodów, które pomagają zrównoważyć koszty energii elektrycznej i zdecydowanie wzmocnić zakres wykorzystania systemów magazynowania energii. Dostosowanie brytyjskich regulacji w celu usunięcia zbędnych przeszkód wejścia na rynek usług dodatkowych ułatwi tę możliwość i wesprze rozwój

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

zdrowej sieci energetycznej. Przejście na czystszą przyszłość już się odbywa, ponieważ Wielka Brytania wycofuje się ze stosowania węgla w przemyśle energetycznym i przechodzi na korzystanie z odnawialnych źródeł energii. Magazynowanie energii przyspieszy ten trend i pomoże zapewnić czystą, stabilną i opłacalną dostawę energii elektrycznej dla Wielkiej Brytanii

Informacje o firmie Eaton

Sektor elektryczny Eaton jest globalnym liderem w dziedzinie dystrybucji zasilania i zabezpieczenia obwodów; zabezpieczenia zasilania zapasowego; regulacji i automatyki; oświetlenia i bezpieczeństwa; rozwiązań strukturalnych i sprzętu instalacyjnego; rozwiązań do pracy w surowych i niebezpiecznych warunkach; a także usług inżynieryjnych. Dzięki swojemu zestawowi globalnych rozwiązań Eaton jest w stanie sprostać najbardziej krytycznym wyzwaniom w zarządzaniu zasilaniem elektrycznym dnia dzisiejszego. Eaton to spółka zajmująca się dystrybucją energii, która w 2016 roku osiągnęła sprzedaż rzędu 19,7 mld USD. Zapewniamy wydajne energetycznie rozwiązania, które pomagają naszym klientom zwiększyć efektywność i bezpieczeństwo oraz zrównoważyć zużycie energii elektrycznej, hydraulicznej i mechanicznej. Eaton pragnie poprawiać jakość życia i dbać o środowisko poprzez technologie i usługi związane z dystrybucją energii. Eaton zatrudnia około 95 000 pracowników i sprzedaje produkty klientom w ponad 175 krajach. Więcej informacji można uzyskać na stronie www.eaton.eu. n

WYDARZENIA I INNOWACJE

ABB i Northvolt nawiązują współpracę, aby stworzyć największą w Europie fabrykę baterii Partnerstwo na rzecz cyfryzacji w przemyśle i inteligentnej elektryfikacji

irmy ABB i Northvolt podpisały protokół ustaleń (MOU) dotyczący szeroko zakrojonego partnerstwa w zakresie dostaw produktów i usług oraz rozwoju technologii na potrzeby najnowocześniejszej fabryki baterii litowo-jonowych Northvolt. Protokół mówi również o bliskiej współpracy obu firm przy opracowywaniu rozwiązań bateryjnych oraz aktywnościach badawczo-rozwojowych. Spółka ABB Technology Ventures (ATV) wesprze ten projekt poprzez inwestycje na wczesnym etapie realizacji. Northvolt zamierza wybudować największą w Europie i najbardziej zaawansowaną technologicznie fabrykę baterii litowo-jonowych w Szwecji. ABB wesprze projekt wykorzystując swoją wiedzę ekspercką w zakresie automatyki przemysłowej. Firma wdroży zintegrowane rozwiązanie łączące w sobie technologie robotyki, elektryfikacji oraz automatyzacji maszyn i linii produkcyjnych, wykorzystując przy tym cyfrowe produkty z oferty ABB Ability™. Fabryka będzie dostarczać europejskim klientom z przemysłu motoryzacyjnego i innych kluczowych branż, wysokiej jakości baterie, z możliwością konfiguracji zgodnie z indywidualnymi potrzebami klientów. Fabryka ma rozpocząć produkcję w 2020 roku. Z kolei linia pokazowa, która umożliwi firmie Northvolt optymalizowanie na bieżąco produktów i procesów, będzie gotowa do 2019 roku. – Cieszymy się, że będziemy mogli wesprzeć ten przyszłościowy projekt w jednym z najważniejszych dla ABB krajów – powiedział prezes Grupy ABB Ulrich Spiesshofer. – Wspomniana fabryka, integrująca różne rozwiązania w sposób dotąd niespotykany, będzie świadectwem wiodącej roli ABB w dziedzinie automatyki przemysłowej i inteligentnej elektryfikacji. Inwestycja pomoże zaspokoić rosnący popyt na bardziej inteligentne, ekologiczne rozwiązania związane z magazynowaniem energii. Rewolucja energetyczna stała się im-

pulsem do wykorzystywania odnawialnych źródeł energii na znacznie większą skalę niż dotychczas i zmniejszania zależności od paliw kopalnych. Elektryfikacja i magazynowanie energii są kluczowe dla funkcjonowania społeczeństw w sposób neutralny pod względem emisji dwutlenku węgla. Samo przejście na elektromobilność przełoży się na wyjątkowo duże zapotrzebowanie na baterie. Zasadnicze znaczenie dla stopniowego odchodzenia od wykorzystywania paliw kopalnych w procesie wytwarzania i dystrybucji energii ma również możliwość magazynowania energii. – Świat zmierza w szybkim tempie w kierunku elektryfikacji. Chcemy umożliwić tę transformację poprzez stworzenie największej i najnowocześniejszej fabryki baterii litowo-jonowych na kontynencie europejskim i produkowanie najbardziej ekologicznych w skali świata baterii. ABB jest prekursorem elektryfikacji. Jesteśmy zaszczyceni, że ta firma stała się naszym strategicznym partnerem, kluczowym dostawcą i inwestorem – powiedział dyrektor generalny firmy Northvolt Peter Carlsson. ABB dostarczy w pełni zintegrowane rozwiązanie z zakresu robotyki, automatyki i elektryfikacji, w tym najlep-

szy w branży rozproszony system sterowania ABB Ability™ System 800xA, jak również inne zaawansowane rozwiązania cyfrowe, jak ABB Ability™ Manufacturing Operations Management. Dzięki zastosowanym technologiom wspomniana fabryka stanie się prawdziwą wizytówką czwartej rewolucji przemysłowej. Obie firmy nawiązały współpracę technologiczną z myślą o stymulowaniu innowacji w zakresie technologii bateryjnych i rozwijania m.in. platformy produkcyjnej, konstrukcji ogniw i modułów oraz wydajności baterii. ABB i Northvolt zamierzają ściśle współpracować pod kątem opracowywania rozwiązań bateryjnych na potrzeby zastosowań mobilnych i stacjonarnych. W ramach współpracy możliwe są również dostawy baterii. – W partnerstwie z firmą Northvolt dostrzegamy olbrzymie możliwości jeśli chodzi o tworzenie przyjaznych środowisku rozwiązań dla sektora użyteczności publicznej, przemysłu oraz infrastruktury i transportu. To istotny krok dla nas i naszych klientów do osiągnięcia celu, jakim jest społeczeństwo wolne od paliw kopalnych, zwłaszcza tutaj, w Szwecji – powiedział dyrektor zarządzający ABB w Szwecji Johan Soederstroem. n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

WYDARZENIA I INNOWACJE

Nowe inwestycje LiuGong w Polsce Chińska korporacja LiuGong poczyniła w Polsce nowe inwestycje. W środę, 27 września w stołecznym biurowcu Eurocentrum oficjalnie otwarto europejską siedzibę firmy, natomiast dzień później, 28 września w Stalowej Woli zainaugurowano działalność Regionalnego Centrum Dystrybucji Części Zamiennych i uruchomiono Nową Linię Produkcyjną.

uropejska Centrala Regionalna LiuGong w Warszawie ma za zadanie wspierać rozwój działalności firmy na rynku europejskim. Otwarta właśnie Centrala będzie wzmacniać obecność chińskiej korporacji na starym kontynencie, jak również gromadzić w jednym miejscu kluczowych dla firmy specjalistów, by zapewnić jak najlepsze wsparcie klientów i regionalnych dystrybutorów maszyn produkowanych w zakładach LiuGong Dressta Machinery w Stalowej Woli. Dzięki położeniu Polski w centralnym punkcie Nowego Jedwabnego Szlaku warszawska siedziba ma także zacieśniać współpracę między oddziałami LiuGong na świecie. Ponieważ nasz biznes jest lokalny musimy rozumieć potrzeby naszych klientów. Odpowiadać na nie i reagować od razu. Chcemy być tam, gdzie oni, żyć tym czym oni żyją i pracować w ich miejscu pracy - mówi Howard Dale, Przewodniczący LiuGong Dressta Machinery. Dzięki naszej Regionalnej Centrali, będziemy bliżej dostawców i klientów, dostarczając im w krótkim czasie wszystko, czego potrzebują. Nowa Regionalna Centrala LiuGong w Warszawie przyczyni się do wzrostu LiuGong Europe poprzez umiejscowienie kluczowego personelu w centralnym punkcie Europy – dodaje Dale. Centrala w Warszawie będzie koncentrować się na sprzedaży oraz na marketingu we wszystkich regionach Europy, będąc zarazem ważnym centrum globalnego wsparcia dla klientów LiuGong. Uroczyste otwarcie nowej siedziby LiuGong w Polsce swoją obecnością uświetnił Pan Xu Jian, Ambasador Chin w Polsce, który w przemówieniu podkreślał ogromną rolę Polski, jako kraju leżącego na trasie Nowego Jedwabnego Szlaku, oraz wyraził zadowolenie ze współpracy gospodarczej między Polską a Chinami, która dynamicznie rozwija się między innymi dzięki takim inwestycjom, jak europejska siedziba Liu-

Gong otwarta w Warszawie, czy nowe inwestycje korporacji w Stalowej Woli. W spotkaniu w warszawskiej siedzibie firmy uczestniczyli również Prezes LiuGong, Pan Huang Haibo oraz Wiceminister Rozwoju Pan Jerzy Kwieciński, poseł na Sejm RP Pan Rafał Weber oraz Prezydent Stalowej Woli Pan Lucjusz Nadbereżny. Otwarcie siedziby w Warszawie to nie jedyne wydarzenie związane z LiuGong. Zaproszeni goście, przedstawiciele lokalnych władz, LiuGong Europe, LiuGong Dressta oraz kadry zarządzającej LiuGong w Chinach uczestniczyli w czwartek, 28 września w uroczystym odsłonięciu nowych inwestycji w kompleksie produkcyjnym LiuGong Dressta Machinery w Stalowej Woli. Zostało otwarte nowoczesne Europejskie Centrum Badawczo - Rozwojowe Maszyn Budowlanych, Nowa Linia Produkcyjna, z której ma zjeżdżać do 1 000 sztuk maszyn rocznie oraz Europejskie Centrum Dystrybucji Części Zamiennych, które będzie dostarczać tysiące części dla klientów na całym świecie. Nowe Centrum jest kluczowym elementem wsparcia technicznego sieci dystrybutorów LiuGong oraz klientów w całej Europie – mówi Piotr Fiszer, dyrektor dostaw LiuGong Dressta Machinery w Stalowej Woli. Dla stalowowolskiego zakładu i firmy LiuGong oznacza to wzrost

obrotów oraz dodatkowy prestiż, bo tylko od nas będą wysyłane części marki LiuGong na całą Europę i części marki Dressta na cały świat – dodaje Fiszer. Centrum oferuje dodatkową powierzchnię do obsługi części przychodzących jak również sortowania, pakowania i kontroli zamówień. Inwestycja w Stalowej Woli potwierdza długoterminowe zaangażowanie się koncernu LiuGong w rynek europejski. To nie jest inwestycja jednorazowa. Od lat inwestujemy w zakład w Stalowej Woli i zamierzamy to kontynuować – mówi Hou Yubo, Wiceprezes LiuGong Dressta Machinery. Chcę podkreślić, że otwierając nowe inwestycje, takie jak Europejskie Centrum Badawczo-Rozwojowe potwierdzamy nasze zaangażowanie i pokazujemy, że koncern LiuGong bardzo poważnie traktuje Polskę – dodaje Yubo Przedstawiciele chińskiego inwestora planują wyprodukować w tym roku w Stalowej Woli około 250 maszyn budowlanych, z czego około 80 na nowo otwartej Linii Produkcyjnej. Natomiast nowe Centrum Dystrybucji Części dołączy do dziewięciu centrów LiuGong na całym świecie zapewniając szybsze dostawy części poprzez zastosowanie bardziej efektywnych i sprawnych metod oraz zwiększoną zdolność magazynowania oryginalnych części LiuGong i Dressta. n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

WYDARZENIA I INNOWACJE

TAURON poprawia stan zasilania w powiatach limanowskim i nowosądeckim TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Krakowie zakończył budowę stacji 110/15 kV wraz z linią zasilającą 110 kV w miejscowości Chomranice (powiat nowosądecki). Jest to już 64 Główny Punkt Zasilania (GPZ) pracujący na terenie Oddziału w Krakowie.

tacja GPZ Chomranice jest ważnym elementem programu poprawy niezawodności sieci na terenie powiatów Limanowskiego i Nowosądeckiego. Obszar ten przy obecnym układzie sieci elektroenergetycznej jest wyzwaniem dla energetyków, gdyż wichury i opady śniegu szczególnie wczesną jesienią i późną wiosną powodują większą awaryjność sieci. Stacja umożliwi między innymi skrócenie długości istniejących ciagów sieci średniego napięcia, takich jak na przykład linia 15 kV relacji Naściszowska – Rożnów, która zostanie skrócona z obecnych 40 km do 15 km. Zmniejszy to znacząco jej awaryjność. W ramach programu poprawy niezawodności sieci w okresie najbliższych 5 lat zostaną na tym terenie zrealizowane przez TAURON działania za kwotę 180 mln złotych. Środki te sfinansują budowę nowych połączeń sieciowych pomiędzy ciągami i odgałęzieniami sieci średniego napięcia, co pozwoli na drugostronne zasilanie w przypadku awarii i przerw w dostawie energii elektrycznej. Krakowski Oddział TAURON Dystrybucji planuje również zmodernizować ponad 200 km sieci napowietrznych średniego napięcia w technologii sieci napowietrznych izolowanych lub sieci kablowej. Uzupełnieniem tych działań będzie wyposażenie sieci średniego napięcia w nowoczesną automatykę zabezpieczeniową, skutecznie eliminującą przerwy w dostawie energii elektrycznej dla mieszkańców powiatów. „Ten obiekt poprawi znacząco jakość i ciągłość dostaw energii elektrycznej dla odbiorców zasilanych z sieci dystrybucyjnej pogranicza zachodniej części powiatu nowosądeckiego oraz wschodniej części powiatu limanowskiego” – skomentował inwestycję Wojewoda Małopolski Piotr Ćwik. „To są tereny oddalone od centrów aglomeracji,

ale bardzo ważne gospodarczo i turystycznie. Wiemy, że bez nowych rozwiązań i inwestowania w infrastrukturę ich rozwój będzie utrudniony”. Poprawa stanu zasilania z tego obszaru dotyczy nie tylko klientów indywidualnych. Najważniejsi klienci komercyjni zasilani z nowej stacji to Kopalnia Surowców Skalnych Klęczany sp. z o.o., Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe „WOLIMEX”, Grupa Producentów Owoców ZELSAD Sp. z o.o., „Profil” Zakład Regeneracji Opon, Podstacja Marcinkowice PKP, Kopalnia Skalnych Surowców Drogowych „Ta stacja, to przykład bardzo rozbudowanych działań inwestycyjnych prowadzonych przez Operatora Sieci w Grupie TAURON” - powiedział podczas otwarcia stacji Filip Grzegorczyk prezes TAURON Polska Energia. „Na inwestycje w sieci energetyczna TAURON Dystrybucja wyda w tym roku około 1,8 mld i znaczną część tej kwoty zostanie przeznaczona na właśnie takie górskie tere-

ny – szczególnie trudne geograficznie a przez to wymagające ponadstandardowych zabezpieczeń i rozwiązań technicznych. Wyzwaniem przy realizacji Stacji było ulokowanie inwestycji na zboczu i posadowienie jej w dużej części nad ciekiem wodnym. Prace obejmowały więc również nietypowe zadania budowlane, takie jak wykonanie zagęszczenia gruntu nad przykrytym ciekiem wodnym, budowę kanału, kraty zabezpieczającej oraz zabezpieczenie wysokich skarp przy zejściu do cieku wodnego. Od strony energetycznej Stacja wyposażona została w dwa transformatory o mocy 16 MVA oraz 18-polową rozdzielnicę średniego napięcia. Nowy GPZ umożliwi także likwidację napięcia 30 kV na tym obszarze oraz zmianę konfiguracji układu pracy sieci średniego napięcia. Wykonawcą stacji i linii zasilającej był PILE ELBUD S.A., a inwestycja kosztowała ponad 10 mln zł. n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

PRODUCENT APARATÓW I APARATURY PRZEMYSŁOWO-ENERGETYCZNEJ Oferujemy kompletny asortyment przekładników niskiego napięcia, w tym: n przekładniki prądowe do pomiarów i zabezpieczeń n przekładniki prądowe o prądzie wtórnym 20 mA n przekładniki prądowe z dzielonym rdzeniem n przekładniki prądowe sumujące n przekładniki prądowe nakładane na kabel średniego napięcia (do 24 kV) n przekładniki prądowe miniaturowe n przekładniki prądowe i napięciowe do pracy w paśmie częstotliwości od 16 Hz do 300 kHz n przekładniki napięciowe n przekładniki prądowe pomiarowe napowietrzne Jesteśmy również producentami: n przetworników prądowo-napięciowych AC/AC n przekształtników prądowo-napięciowych AC/DC n przekształtników prądowych AC/DC ZAKŁADY POLCONTACT WARSZAWA Sp. z o.o. ul. Goździków 26 04-231 Warszawa www.polcontact-warszawa.pl

DZIAŁ SPRZEDAŻY tel./faks: 22 815 93 38 (39) zbyt@polcontact-warszawa.pl

Zapraszamy na ENERGETICS 2017 Hala C, Stoisko 44

DZIAŁ TECHNICZNY tel./faks: 22 815 67 17 ju@polcontact-warszawa.pl

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Podstawy oceny opłacalności modernizacji Transformatorów Wprowadzenie

Polskie przedsiębiorstwa energetyczne eksploatują kilka tysięcy transformatorów średniej mocy, zawierających się w przedziale od 10 MVA do 80 MVA. Łączą one sieć przesyłową z siecią rozdzielczą. Najczęściej stosowane są transformatory o mocy 16 MVA , 25 MVA oraz 40 MVA. Znaczna część tych transformatorów była wyprodukowana w okresie od późnych lat 1950 do końca lat 1980 w Zakładach ELTA w Łodzi. W większości przypadków transformatory pracowały przy niskim obciążeniu, które zwykle nie przekraczało połowy wartości mocy znamionowej. Cechą charakterystyczną tych konstrukcji jest to, że posiadają one znaczny zapas bezpieczeństwa izolacji. W tym okresie konstruktorzy pracowali w systemie gospodarki socjalistycznej i nie mieli motywacji aby stosować rozwiązania o konkurencyjnej cenie, a więc o małych rozmiarach i wadze, ale starali się zapewnić niezawodną pracę transformatorów pomimo dużych rozrzutów w jakości dostępnych materiałów izolacyjnych i nie zawsze powtarzalnej technologii produkcji. Mimo przekroczenia 30 lat służby, a więc zakładanego przez konstruktora technicznego czasu życia transformatora, izolacja wielu jednostek nie jest zestarzona i po wyczyszczeniu, wysuszeniu oraz doprasowaniu uzwojeń może jeszcze pracować przez wiele lat. Czynnikiem decydującym o opłacalności dalszej eksploatacji takich transformatorów są straty biegu jałowego, które rozpraszają energię 24 godziny na dobę i 365 dni w roku. W pierwszych latach produkcji Zakłady ELTA na rdzeń magnetyczny stosowały blachę stalową walcowaną na gorąco, która powodowała kilkakrotnie większe straty w porównaniu do współczesnych zimno-walcowanych blach o zorientowanych domenach magnetycznych. W takim przypadku modernizacja jest nieopłacalna, ponieważ koszt wymiany rdzenia i uzwojeń jest porównywalny do kosztu nowej jednostki. Innym istotnym problemem w eksploatacji starszych jednostek są odkształcenia uzwojeń, które powstają w wyniku działania siły dynamicznych powstających podczas zwarć sieciowych

i przepięć. Po dłuższym okresie pracy celuloza traci elastyczność, przez co zanika początkowe sprasowanie uzwojeń, które zapewniało im odpowiednią wytrzymałość mechaniczną w czasie zwarć. Przesunięcie lub odkształcenie zwojów bądź cewek nie zawsze prowadzi do natychmiastowego elektrycznego przebicia izolacji, lecz w każdym przypadku powoduje zmniejszenie zaprojektowanych przerw olejowych. W rezultacie, ryzyko rozległej awarii i uszkodzenia transformatora rośnie z kolejnym przepięciem atmosferycznym lub zwarciem sieciowym. Należy przy tym podkreślić, że koszt wymiany uzwojeń jest na tyle wysoki, iż może zadecydować o nieopłacalności modernizacji. Duże koszty wymiany jednostek transformatorowych skłaniają do maksymalnego wydłużania czasu eksploatacji istniejących jednostek, przy czym konieczność zachowania odpowiedniej niezawodności pracy zmusza do uzasadnionych nakładów remontowych i modernizacyjnych. Opłacalność modernizacji transformatorów po dłuższej eksploatacji musi być zatem szacowana indywidualnie dla każdej jednostki, przy czym bardzo istotnym jej składnikiem jest ocena stanu technicznego. Bowiem na jej podstawie ustala się zakres remontu oraz przewidywany okres eksploatacji przy założonych parametrach. Elementy te

w dużej mierze warunkują sens całego zamierzenia. Głównymi składnikami rzetelnej oceny stanu technicznego transformatora są nowoczesne metody diagnozowania stanu izolacji, uzwojeń, przepustów oraz przełącznika zaczepów. Wstępny szacunek wskazuje, że koszt zastąpienia wysłużonej jednostki nowym transformatorem jest około pięciokrotnie wyższy od kosztu modernizacji przedłużającej eksploatację o dalsze kilkanaście lat. Na pozór więc, decyzja o zmodernizowaniu transformatora wydaje się ekonomicznie oczywista, jednak dopiero szczegółowa analiza stanu technicznego transformatora w połączeniu z innymi czynnikami związanymi ze strategią działania firmy pozwala ostatecznie podjąć decyzję o wymianie bądź remoncie jednostki. Warto przy tym podkreślić, że szacunkowy koszt badań i oceny stanu technicznego wynosi tylko około 5% kosztu modernizacji. Niniejszy artykuł przedstawia generalne uwarunkowania rynkowe, które stymulują rewitalizację majątku sieciowego przedsiębiorstw dystrybucyjnych oraz produkujących energię elektryczną. Prezentuje również najważniejsze metody pozwalające dokonać kompleksowej oceny stanu technicznego oraz analizuje główne techniczno-ekonomiczne składniki kosztów modernizacyjnych, które mogą wspomagać proces decyzyjny w zakresie zarządza-

Rys. 1. Przykład wyznaczenia listy rankingowej transformatorów w eksploatacji [2,3]

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE nia populacją transformatorów. Geograficzno-ekonomiczne usytuowanie polskiego systemu energetycznego w Europie stawia przed przedsiębiorstwami energetycznymi zadanie osiągnięcia w ciągu najbliższych lat standardów Unii Europejskiej w zakresie ciągłości dostawy energii przy jednoczesnym zmniejszeniu zatrudnienia oraz wypracowaniu zysku. W takiej sytuacji, uwzględniając kondycję ekonomiczną spółek i uwolniony rynek energii, wydaje się, że inwestycje w nowe, kosztowne elementy infrastruktury sieciowej (np. transformatory) muszą być rozciągnięte w czasie i odwlekane do momentu, kiedy wymiana istniejącego wyposażenia stanie się niezbędna. W przypadku transformatorów decyzje takie można racjonalnie podjąć na podstawie listy rankingowej posiadanych jednostek, która ocenia transformatory pod kątem potrzeby modernizacji lub wymiany, koniecznych funduszy na ten cel oraz terminów realizacyjnych. Istotnymi czynnikami przy ustalaniu listy rankingowej jest stan techniczny oraz znaczenie danej jednostki dla niezawodności działania sieci. Na rys. 1 pokazano przykładową, opracowaną przez grupę roboczą CIGRE, listę rankingową populacji 900 sztuk transformatorów o różnym stanie technicznym i znaczeniu dla zasilania odbiorców. Przyjęte wskaźniki pozwalają wyodrębnić z niej jednostki o znaczeniu krytycznym, które powinny być modernizowane bądź wymieniane w pierwszej kolejności. Są to przeważnie duże jednostki o zaawansowanym wieku eksploatacji. Na-

tomiast w małych transformatorach rozdzielczych o niewielkim strategicznym znaczeniu dla zapewnienia ciągłości dostaw energii zalecane jest wykonywanie niewielkich prac serwisowych. Znaczącym elementem przy podejmowaniu decyzji o modernizacji bądź wymianie transformatorów są koszty eksploatacji, które przede wszystkim wytwarzają straty jałowe i obciążeniowe. Obecnie, w Polsce, koszty te nie są jednoznacznie skalkulowane, co jest pośrednim skutkiem obowiązującego systemu rozliczenia energii. Bowiem w przeważającej mierze nie obciążają one przedsiębiorstw dystrybucyjnych, a ponoszone są przez odbiorcę energii. W polskim systemie przesyłowym w wielu stacjach zainstalowane są dwa transformatory, które z reguły pracują przy stosunkowo niskim obciążeniu (~ 50% mocy znamionowej). W konsekwencji straty obciążeniowe są niewielkie, bo zależą od prądu obciążenia w kwadracie. Z drugiej strony najbardziej korzystna jest sytuacja, kiedy bieżący koszt strat obciążeniowych jest porównywalny do kosztu strat jałowych, co powoduje, że optymalny sto-

sunek kosztu skapitalizowanych strat biegu jałowego do strat obciążeniowych jak 2:1. W przypadku gdy transformatory pracują przy wyższym średnim obciążeniu, jak np. transformatory blokowe w elektrowniach, stosunek ten powinien być większy. Największy koszt strat występuje w transformatorach rozdzielczych, ponieważ energia dostarczona do sieci niskiego napięcia została już obarczona kosztami przesyłu i transformacji. W krajach europejskich występują duże różnice w ocenie skapitalizowanego koszt strat w sieci rozdzielczej, ale w każdym przypadku stosunek kosztu strat biegu jałowego do strat obciążeniowych jest znacznie większy od 2:1 (tabela 1) [4]. Jest to niewątpliwie zasługą lepszego doboru mocy znamionowych transformatorów do istniejącego średniego obciążenia sieci. W polskich uwarunkowaniach ekonomicznych przykład wyceny oszczędności wynikających ze zmniejszenia strat biegu jałowego transformatora podano ostatnio w [5]. Porównano w nim koszt strat generowany przez wyprodukowany w 1988 roku transformator

Straty biegu jałowego [EU/W]

Straty obciążeniowe [EU/W]

Niemcy

3.5 ↔ 4.0

0.7 ↔ 1.0

Szwecja

3.5 ↔ 7.0

0.4 ↔ 0.8

Austria

4.0 ↔ 7.0

0.8 ↔ 1.8

Szwajcaria

7.5

1.9

Finlandia

3.5

0.3

Tabela 1. Skapitalizowny koszt strat w sieci rozdzielczej krajów UE [4]

PD = Wyładowania niezupełne T1 = Przegrzanie poniżej 300°C T2 = Przegrzanie pomiędzy 300 i 700°C T3 = Przegrzanie powyżej 700°C D1 = Iskry o niskiej energii D2 = Łuk o wysokiej energii DT = Przegrzania i uszkodzenia elektryczne

Rys. 2. Trójkąt Duval’a do określenia rodzaju uszkodzenia na podstawie ilorazu zawartości gazów rozpuszczonych w oleju.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rys. 2. Zależność współczynnika strat dielektrycznych tanδ oraz pojemności CGN-DN od częstotliwości zarejestrowana dla czterech transformatorów blokowych

Rys.3. Przykład oszacowania zawilgocenia izolacji papierowo-olejowej w metodzie FDS. Dane wejściowe (a), wyznaczenie ilości wody w papierze (b) [13]

115/15 kV o mocy 40MVA (Pj = 32,1 kW), z identycznym, nowym transformatorem z roku 2005 (Pj = 12,9 kW).

Elementy kompleksowej oceny stanu technicznego transformatora Badanie oleju transformatorowego Ocena stopnia zestarzenia i zawilgocenia izolacji oraz występowania wielu niepożądanych procesów fizykochemicznych w transformatorze dokonywana jest na podstawie zawartości gazów rozpuszczonych w oleju i badań właściwości oleju, Należy tu podkreślić, że w wielu starszych jednostkach, rezultat tych badań często zależał od samej konstrukcji transformatora. Bowiem komora łącznika mocy podobciążeniowego przełącznika zaczepów (PPZ) transformatorów produkowanych np. przez Zakłady ELTA była wykonywana z papieru bakelizowanego, który pod wpływem wysokiej tem-

peratury oleju ulegał deformacjom, co z kolei powodowało nieszczelność i przeciek oleju z komory łącznika mocy do kadzi transformatora. Co więcej, stosowano wspólny konserwator dla oleju z kadzi i oleju z komory łącznika mocy. Skutkiem tego, gazy palne powstające podczas gaszenia łuku w komorze łącznika mocy przenikały do oleju w kadzi transformatora i analiza chromatograficzna z reguły nie dawała poprawnych wyników. W transformatorach, które posiadają oddzielne komory przełącznika zaczepów problem ten zwykle jest mało znaczący. Niemniej jednak, niezależnie od konstrukcji, wyznaczanie wytrzymałości elektrycznej oleju, współczynnika strat dielektrycznych (tgδ), a także zawartości furanów (zwłaszcza 2FAL) pozwala na ocenę stopnia zestarzenia celulozy i oleju. Bardzo ważną czynnością jest sposób pobierania próbek oleju, ponieważ lotne gazy, takie jak wodór, mogą odparować z nieszczelnego naczynia i wówczas analiza

chromatograficzna nie odzwierciedla rzeczywistego składu rozpuszczonych w niej gazów. Dlatego zaleca się stosowanie specjalnych, hermetycznych strzykawek oraz dołączonych do nich zestawu odpowiednich pojemników. Zawartość wilgoci w izolacji stałej można wyznaczyć pośrednio na podstawie określenia ilości wody w próbkach oleju. Metoda ta wymaga jednak szczególnej procedury przy pobieraniu próbek oraz dobrej znajomości historii pracy transformatora w ostatnich kilku miesiącach, co nie zawsze jest przestrzegane w praktyce pomiarowej. Głównym pożytkiem z badania oleju jest możliwość wczesnego wykrywania szkodliwych procesów fizycznych i chemicznych występujących w transformatorze. Przede wszystkim dotyczy to takich zjawisk jak wyładowania niezupełne i łukowe oraz degradacja termiczna izolacji spowodowana lokalnym nadmiernym przyrostem temperatury. Identyfikacji tych procesów

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE dokonuje się na drodze analizy chromatograficznej gazów rozpuszczonych w oleju (DGA). Interpretacja wyników analizy (DGA) została zainicjowana przez Michela Duval’a z Instytutu Badawczego Hydro-Quebec w Montrealu, który opracował metodę graficzną zwaną „Trójkątem Duval’a” (rys.2). Obecnie istnieją różne procedury analityczne, które normalizowane są np. przez amerykańskie stowarzyszenie inżynierów elektryków (IEEE), Międzynarodową Komisję Elektrotechniczną (IEC) czy też normy rosyjskie. Istnieją także kody zaproponowane przez specjalistów takich jak Rogers lub Doernenburg. Ostatnio, coraz częściej, końcową diagnozę stanu izolacji na podstawie analizy DGA opracowuje się z uwzględnieniem różnych, wzmiankowanych wyżej metod, ale niezbędny jest specjalista o wysokich kwalifikacjach dysponujący specjalistycznym programem analitycznym [6].

tage Method). Doświadczenia Energo-Complexu wskazują, że jednoczesne wykorzystanie przynajmniej dwóch wyżej wymienionych metod w znaczący sposób poprawia jakość szacowania zawilgocenia izolacji oraz stopnia zestarzenia celulozy [7]. Przykładowo, zastosowanie skojarzonego pomiaru RVM+PDC pozwala w długo eksploatowanych transformatorach wyznaczyć rzeczywiste zawilgocenie izolacji oraz ewentualną obecność osadów na powierzchni celulozy. Należy zaznaczyć, że wszystkie te metody przeznaczone są do zastosowania w miejscu zainstalowania transformatora. Na rysunku 2 pokazano przykładowe zmiany współczynnika strat dielektrycznych tgδ oraz pojemności w funkcji częstotliwości izolacji papierowo-olejowej transformatorów różnym stopniu zawilgocenia. W przypadku badanych jednostek 10.5/115 kV o mocy 75 MVA (TR1, TR2, TR3) oraz 68 MVA

Badania izolacji stałej metodami polaryzacyjnymi Stopień zawilgocenia izolacji stałej transformatorów można bezpośrednio wyznaczyć stosując różne warianty pomiarów zjawisk polaryzacyjnych. Powszechnie stosowana jest metoda FDS, która wykorzystuje pomiar charakterystyki częstotliwościowej tgδ oraz C - pojemności izolacji w zakresie od 0.1 mHz do 5000 Hz. W szczególnych przypadkach, gdy izolacja papierowo-olejowa nie jest w stanie równowagi termodynamicznej lub w znaczący sposób zestarzona z osadami na powierzchni celulozy celowe jest wykorzystanie charakterystyk czasowych prądów polaryzacji i depolaryzacji (PDC - Polarization Depolarization Current), a także pomiaru napięcia powrotnego polaryzacji przyrządem RVM (Recovery Vol-

Rys. 4. Przebieg napięcia powrotnego zarejestrowany dla czterech różnych zawartości wody w izolacji stałej transformatora.

(TREZ). wynosiła ona odpowiednio 1,2%, 3,2%, 1,4% oraz 3,1%. Pokazane na rysunku 2 charakterystyki ilustrują ogólną zasadę, że w miarę zwiększania się zawilgocenia celulozy w izolacji papierowo-olejowej ekstremum częstotliwościowej charakterystyki tgδ przesuwa się w stronę wyższych częstotliwości przy jednoczesnym dużym wzrostem pojemności układu. Zawartość wody w izolacji stałej transformatorów w metodzie FDS wyznacza się na drodze matematycznego modelowania charakterystyk tgδ, CGN-DN = f (f ) przy wykorzystaniu uproszczonego schematu X-Y izolacji głównej transformatora (rys.3). Metoda RVM wykorzystuje pomiar wolnozmiennych procesów polaryzacyjnych w dziedzinie czasu oraz rejestrowaniu spektrum polaryzacyjnego napięcia powrotnego UR. Spektrum uzyskuje się na drodze wielokrotnego powtarzania cyklu pola-

Rys.5. Charakterystyka prądu ładowania (ipol), rozładowania (idep)oraz przewodnictwa (iprzew)izolacji transformatora(po lewej) oraz zależność konduktywności preszpanu od stopnia zawilgocenia (po prawej)

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE ryzacji i depolaryzacji układu, przy czym czas polaryzacji w kolejnym cyklu powinien być coraz dłuższy. W ten sposób powstaje charakterystyka UR = f(tc), z której na podstawie wartości czasu tR, w którym notuje się maksymalną wartość napięcia UR, po uwzględnieniu temperatury pomiaru, określa stopień zawilgocenia izolacji (rys.4). Rejestracja zmian w czasie prądu ładowania i rozładowania pojemności izolacji transformatora jest podstawą metody PDC. W tym sensie metoda ta jest znaczącym rozwinięciem stosowanych przez wiele lat pomiarów współczynnika R60/R15. Analityczne wyznaczenie przewodnictwa stałych elementów układu izolacyjnego (preszpan, papier) na podstawie różnicy prądów ładowania ipol i depolaryzacji idep jest podstawą szacowania ilości wody zgromadzone w preszpanie i papierze (rys.5). Bowiem, jak wykazano w pracy [14], przewodnictwo impregnowanego olejem preszpanu i papieru zależy tylko od dwóch czynników: zawartości wody oraz temperatury. Szczegółowy opis sposobu oszacowania zawilgocenia izolacji papierowo-olejowej z wykorzystaniem charakterystyk PDC podano w monografii „Ocena stanu technicznego i zarządzanie populacją transformatorów”, wyd. Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Energetyki Piekary Śląskie, ISBN 978-83924464-3-9, 2013. Teoretycznie wszystkie trzy metody polaryzacyjne powinny dawać takie same wyniki, jednakże pomiary w dziedzinie czasu i częstotliwości są równoważne tylko w przypadku istnienia równowagi termodynamicznej stężenia wody w oleju i celulozie oraz dla transformatorów bez nadmiernie zaawansowanych procesów starzeniowych. W rzeczywistości takie czynniki jak silna zależność przewodnictwa oleju i zjawisk relaksacyjnych od temperatury, oraz zależność procesów polaryzacji na granicy ośrodków, tj. na granicy preszpanu i oleju, od równowagi termodynamicznej stężenia wody w oleju i papierze powoduje pewne rozbieżności w wynikach uzyskanych z metod RVM, FDS oraz PDC [8, 9]. Obserwacje te potwierdza wykonana przez Energo-Complex analiza dużej populacji pomiarów, która wskazuje, że w niektórych przypadkach otrzymanie poprawnej diagnozy stanu zwilgocenia wymaga jednoczesnego stosowania co najmniej dwóch metod (np. PDC wraz z FDS) [10]. Z drugiej strony, z punktu widzenia ewentualnej decyzji o zakresie remontu, spotykany rozrzut wyników uzyskanych różnymi metodami nie jest zbyt

Rys. 6. Odpowiedź częstotliwościowa uzwojenia GN transformatora 25 MVA, 115/6.6 kV, zarejestrowana przed (górny wykres) i po (dolny wykres) uszkodzeniu uzwojeń przez prąd zwarcia

wielki, bo dla praktyki eksploatacyjnej istotne jest stwierdzenie czy nie przekroczono dopuszczalnej 3% zawartości wilgoci w preszpanie. Wykrywanie odkształceń uzwojeń Na rysunku 6 podano przykład awarii transformatora spowodowanej działaniem zwarciowych sił dynamicznych na uzwojenia, które utraciły dopuszczalne właściwości mechaniczne. Parametry te zapewnia odpowiednie, początkowe sprasowanie konstrukcji uzwojenia. Jednak wskutek wieloletniego termicznego starzenia, celuloza zatraca sprężystość i siła nacisku szczęk prasujących ulega stopniowemu zmniejszeniu. Zaprojektowana przez konstruktora wytrzymałość na siły poosiowe maleje i zwykłe zwarcie w zasilanej przez transformator sieci może spowodować zniszczenie uzwojeń. Niewielkie odkształcenie uzwojeń na ogół nie powoduje natychmiastowego elektrycznego przebicia izolacji, jednakże zmniejszone rozmiary przerw olejowych oraz skruszony papierowy oplot miedzianych przewodów znacznie ją osłabia i kolejne przepięcie atmosferyczne bądź łączeniowe może spowodować jej uszkodzenie. Zatem wczesne wykrycie takich odkształceń pozwala uniknąć nadchodzącej awarii, Parametr

kosztów z nią związanych oraz poprawić niezawodność zasilania odbiorców. Pierwsze pomiary mające na celu wykrycie odkształceń uzwojeń za pomocą pomiarów admitancji uzwojeń w pewnym spektrum częstotliwości były prowadzone w latach 60-tych przez W. Lecha i L. Tymińskiego, którzy zapoczątkowali tą metodę diagnostyczną na świecie. Od czasu tych pionierskich badań zostały zbudowane zautomatyzowane przyrządy do rejestracji odpowiedzi częstotliowściowej (FRA - Frequency Response Analysis). Rejestrują one charakterystykę częstotliwościową funkcji przenoszenia lub admitancji uzwojenia przeważnie w zakresie częstotliwości 100Hz – 1MHz. Diagnoza przesunięcia uzwojeń polega na porównaniu charakterystyk rejestrowanych na tym samym uzwojeniu w pewnych odstępach czasu lub rejestrowanych na sąsiednich uzwojeniach fazowych czy też w bliźniaczych transformatorach. Zmiana geometrii określonych fragmentów uzwojenia powoduje bowiem zmianę funkcji przenoszenia w pewnym zakresie częstotliwości (rys.6). Pomiary wykonane w fabryce stanowią załącznik do dokumentacji jako krzywe wzorcowe, ułatwiające późniejszą interpretację pomiarów wykonanych po wielu latach eksploatacji.

Zestarzony olej ~ 0,2

Nowy olej

Zregenerowany olej

Liczba kwasowa (mg KOH / g)

< 0,02

< 0,01

Zawartość wody (mg / kg)

> 10

< 10

Współczynnik strat tg δ przy 90°C

~ 0.1

< 0,003

< 0,004

Rezystywność przy 90°C (GΩm)

> 100

> 150

Tabela 2. Typowe parametry oleju

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Wyniki diagnostyki potwierdzające brak defektów wewnętrznych, brak odkształceń uzwojeń, oraz umiarkowane zestarzenie izolacji celulozowej kwalifikują jednostkę do modernizacji i przedłużenia jej „czasu życia”.

Charakterystyka elementów kosztów modernizacji Uzdatnianie izolacji suszenie uzwojeń i regeneracja oleju Warunkiem sukcesu w przedłużeniu pozostałego czasu eksploatacji starych jednostek jest obniżenie stopnia zawilgocenia układu izolacyjnego. Przywrócenie odpowiednich parametrów olejowi elektroizolacyjnemu. Mineralne olej elektroizolacyjne w trakcie eksploatacji narażone są na wiele czynników degradujących ich właściwości fizykochemiczne i elektroizolacyjne. Procesy zachodzące w oleju pod ich wpływem nazywamy starzeniowymi. Główne czynniki intensyfikujące procesy starzeniowe to: wysoka temperatura pracy, tlen (oksydacja), zawilgocenie, działanie pola elektrycznego oraz katalizujące działanie metali. Dominującą rolę w procesach starzenia oleju odgrywa utlenianie oraz temperatura. Zmiany fizykochemiczne wywołane procesem starzenia sygnalizowane są wydzielaniem kwasów organicznych również powstawaniem alkoholi, fenoli oraz prostych estrów. W początkowym procesie starzenia produkty te ulegają rozpuszczeniu w oleju. Następnie, w wyniku utleniania, wytrącają się nierozpuszczalne w oleju osady takie jak smoły asfalty i mydła. Produkty te posiadają odczyn silnie kwaśny i wpływają na znaczące przyspieszenie procesów depolimeryzacji celulozy. Powstałe nierozpuszczalne osady wytrącając się na powierzchni uzwojeń ograniczają zdolność odprowadzania ciepła przez co jeszcze bardziej przyspiesza proces degradacji izolacji stałej. Kolejnym akceleratorem procesów degradacji izolacji stałej jest zawilgocenie. Przy 3% zawilgoceniu izolacji proces starzenia celulozy przebiega pięciokrotnie szybciej niż przy zawilgoceniu 1%. Zawilgocenie powoduje również wiele innych problemów takich jak efekt bomblowania prowadzący do ograniczenia obciążalności jednostki. Niemal cała wilgoć jest zawarta w celulozie, a jedynie znikoma jej część przenosi się cyklicznie do oleju podczas zmian temperatury transformatora. Stosunkowo często stosowane wirowanie oleju podczas pracy transforma-

tora nie jest w stanie usunąć wilgoci z celulozy i w krótkim okresie czasu po obróbce olej ponownie ulega zawilgoceniu. Dobre efekty daje natomiast suszenie izolacji w suszarni próżniowej. W ostatnich latach Energo-Complex z powodzeniem stosuje technologię uzdatniania izolacji w miejscu zainstalowania obejmującą suszenie izolacji stałej oraz regenerację oleju. W celu uzyskania efektu suszenia izolacji stałej transformatora stosowana jest kombinacja różnych metod suszenia tj. metody obiegowej oraz próżniowej z wytworzeniem głębokiej próżni w kadzi transformatora. Oczyszczenie izolacji z zanieczyszczeń uzyskuje się równolegle prowadząc regenerację oleju. Podgrzewanie części aktywnej odbywa się poprzez obieg gorącego oleju o temperaturze 85-90oC. Proces nagrzewania części aktywnej po przez obieg gorącego oleju poza efektem uzyskania odpowiedniej temperatury pozwala oczyścić izolację celulozową z nagromadzonych produktów starzenia. Efekt ten uzyskuje się prowadząc równolegle regenerację chemiczną oleju usuwającą na bieżąco zanieczyszczenia z oleju. Grzanie części aktywnej realizowane jest do osiągnięcia temperatury optymalnej dla procesu suszenia jednakże bezpiecznej dla izolacji. Nagrzewanie za pośrednictwem oleju pozwala na wyrównanie temperatury całej części

aktywnej a duża pojemność cieplna rdzenia i uzwojeń pozwala na prowadzenie cykli próżniowych nawet przez 18 do 24 godzin w optymalnym zakresie temperatur. Po uzyskaniu odpowiedniej temperatury transformatora należy możliwie szybko wypompować olej z kadzi. Następnie z wykorzystaniem pomp próżniowych uzyskać w kadzi maksymalną bezpieczną próżnię. Poziom próżni w kadzi transformatora kontrolowany jest za pomocą czujników zainstalowanych na zaworze olejowym. Pompa próżniowa zaopatrzona jest instalację umożliwiającą pomiar ilości wydzielonej wody podczas suszenia. Podczas procesu kontrolowana jest temperatura uzwojeń transformatora. Cykle nagrzewania i suszenia powtarzane są do uzyskania wymaganego stopnia wysuszenia. Najczęściej proces kontynuowany jest do uzyskania zawilgocenia na poziomie poniżej 1,5%. Po zakończeniu suszenia transformator napełniany jest pod próżnią dokładnie obrobionym olejem. W trakcie trwania cykli suszenia próżniowego olej jest ciągle obrabiany i regenerowany w zbiorniku co pozwala na utrzymanie jego wysokiej temperatury oraz ciągłą poprawę jego parametrów. Proces regeneracji oleju składa się z odfiltrowania cząstek stałych, separacji cząstek polarnych przy wykorzystaniu materiału sorpcyjnego, próż-

Rys. 7. Przykładowa jednostka 110kV/SN 16 MVA po modernizacji wykonanej na miejscu zainstalowania z nowym układem chłodzenia. żywotność styków

PO 250 – VEL 110

Ilość łączeń między serwisami 15 000

3 lata

~ 80 000

MR OILTAP VIIIY – MIIIY

100 000 – 150 000

7 lat

~ 400 000

MR VACUTAP VVIIIY - VMIIIY

300 000

600 000

PPZ

czas

Tabela 3. Typowe okresy między przeglądami i serwisami różnych typów PPZ

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rys. 8. Jednostki 110kV/SN 16 i 25 MVA z zainstalowanymi nowymi PPZ MR VIII Y

niowego suszenia oraz odgazowania. Decydującym czynnikiem całego cyklu jest fizykochemiczny proces oczyszczania oleju przepływającego przez kolumny sorpcyjne, które tworzy glinka Fullera. Kolumna sorpcyjna może zregenerować w trakcie jednego cyklu dziesięciokrotność masy sorbentu. Regenerację prowadzi się do uzyskania parametrów fizykochemicznych oleju analogicznych jak dla olejów nowych. Prowadzone równolegle procesy regeneracji oleju oraz suszenia i oczyszczania izolacji dają doskonały i długotrwały efekt poprawy kondycji układu izolacyjnego transformatora. Wymiana radiatorów W czasie wieloletniej pracy transformatora następuje sukcesywne osadzania się szlamu na wewnętrznych ściankach radiatorów. W rezultacie przekrój czynny radiatora ulega zmniejszeniu, pogarszają się warunki chłodzenia, a procesy korozyjne i degradacja mechaniczna (drgania) prowadzą do nieszczelności i wycieków oleju. Dlatego, z założenia, przed przystąpieniem do remontu radiatory należy uznać za wyeksploatowane i przewidzieć ich wymianę. Wprawdzie koszt nowych radiatorów nie jest mały, ale naprawa zardzewiałych i mało sprawnych radiatorów jest praktycznie nieopłacalna. Podobciążeniowy przełącznik zaczepów Istotnych składnikiem kosztów modernizacji jest zakup lub generalny remont istniejącego podobciążeniowego przełącznika zaczepów (PPZ). Koszt nowego przełącznika stanowi istotny odsetek wartości jednostki więc powstaje pytanie co do zasadności inwestowania takiej sumy

Transformator 25 MVA 30 lat eksploatacji Zakup nowej jednostki - 100% Punkt odniesienia

Rdzeń z blachy nisko-stratnej

NIE

ZŁOMOWANIE

TAK Ocena stanu technicznego Badanie oleju, DGA, furany

Decyzja o opłacalności modernizacji

NIE

Odkształcenia uzwojeń SFRA Zawilgocenie FDS, RVM, PDC

ZŁOMOWANIE

TAK MODERNIZACJA DO 30%

Kilkanaście lat dalszej pracy Uzdatnienie izolacji 10% Nowy układ chłodzenia 5% Remont / modernizacja PPZ 7% Malowanie nowy osprzęt 3% Inne koszty w tym operacyjne 2%

Rys. 9. Analiza kosztów modernizacji w zależności od stanu technicznego transformatora, na przykładzie typowej 30- letniej jednostki 25 MVA, 110/15 kV

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE w 40-letni transformator. Wymiana PPZ na miejscu zainstalowania jest jak najbardziej możliwa i w chwili obecnej Energo-Complex wykonuje tego typu modernizację jako standardowy element przedłużenia czasu życia jednostek transformatorowych tak w zakresie średnich jak i najwyższych mocy i napięć. Decyzja o wymianie lub remoncie – modernizacji PPZ w sposób oczywisty motywowana jest kwestiami finansowymi, jednakże od strony technicznej najważniejszym czynnikiem jest liczba operacji łączeniowych wykonywanych przez przełącznik. Ze względu nie tylko na niezawodność ale również koszty eksploatacji nowe konstrukcje przełączników zaczepów dają użytkownikom wymierne korzyści poprzez zwiększenie okresów pomiędzy przeglądami a dla konstrukcji próżniowych nawet całkowitą eliminację kosztownych operacji serwisowych dlatego też wybór ścieżki postępowania wobec PPZ dokonywany jest w każdym przypadku indywidualnie. Dla jednostek kluczowych oraz pracujących w warunkach dużych wahań obciążenia i napięcia oraz związaną z nimi duża liczbą przełączeń PPZ rekomendowana jest wymiana urządzenia na nowe a w uzasadnionych przypadkach na wykonane w technologii próżniowej. Dla jednostek pracujących w warunkach niewielkich wahań napięcia i co za tym idzie przy stosunkowo niewielkich ilościach łączeń remont i modernizacja istniejącego PPZ daje zadowalające efekty . Praktyka eksploatacyjna dowodzi, że uszkodzeniom najczęściej ulegają napędy PPZ. Dlatego wymiana napędu na nowy oraz remont pozostałych elementów PPZ w wielu wypadkach wystarczają dla uzyskania satysfakcjonującej poprawy niezawodności pracy. W ten sposób, za relatywnie niską cenę można otrzymać urządzenie, którego okres eksploatacji będzie porównywalny z przewidywanym okresem pracy remontowanego transformatora.

Wnioski

Analiza kosztów modernizacji w zależności od stanu technicznego transformatora

1. Miśkiewicz M.: „Europejskie Systemy Elektroenergetyczne - Podstawowe Dane Porównawcze”, Elektroenergetyka, Nr. 2, tom 53, 2005, s. 11-43. 2. CIGRE SC A2 Transformers WG 20: „Economics of Transformer Management”, ELECTRA, Nr. 214, 2004, s. 51-59. 3. CIGRE Technical Brochure No. 227: „Guide for Life Management Techniques for Power Transformers”, Paryż, 2003. 4. Dziura J., Spałek D.: „Cechy szczególne transformatorów optymalnych”, VI Konferencja „Transformatory Energe-

Sposób postępowania przy podejmowaniu decyzji o modernizacji transformatora można zaprezentować na przykładzie typowego transformatora o mocy 25 MVA, 110/15 kV, który pracował przez 30 lat w sieci przy niewielkim obciążeniu i nie ulegał poważniejszym awariom. Kolejność czynności decyzyjnych oraz szacunkowy koszt modernizacji przedstawiono w postaci algorytmu na rysunku 9.

Polskie przedsiębiorstwa zajmujące się rozdziałem energii jak również wiele zakładów przemysłowych stoją wobec problemu wymiany bądź modernizacji kilku tysięcy wysłużonych transformatorów średniej mocy. Decyzja o wymianie bądź modernizacji transformatora stanowi istotny czynnik przy planowaniu budżetu przedsiębiorstwa. Wybór ten zależy zarówno od stanu technicznego transformatora jak i od wynikających z kosztów awarii w ruchu oraz niedostarczonej energii wymagań dotyczących jego niezawodności. Podjęcie racjonalnej decyzji wymaga wykonania specjalistycznych badań stanu technicznego transformatora, obejmujących ocenę strat biegu jałowego, badanie oleju transformatorowego, badania izolacji stałej metodami polaryzacyjnymi, wykrywanie odkształceń uzwojeń oraz ocenę stanu podobciążeniowego przełącznika zaczepów. Koszt takich badań stanowi znikomo mały odsetek kosztów modernizacji, a dostępne w metody badawcze pozwalają specjalistycznym przedsiębiorstwom na rzetelną ocenę stanu badanego transformatora. Przeprowadzenie takiej oceny stanu technicznego transformatorów, które przekroczyły 25 do 30 lat eksploatacji pozwoli przesiębiorstwom na zakwalifikowanie jednostek do wymiany bądź modernizacji i planowanie niezbędnych środków inwestycyjnych bądź operacyjnych na nadchodzące lata. Modernizacja transformatorów konstruowanych i budowanych w latach 60 do 90 ubiegłego wieku ze względu na względnie małe zużycie oraz zastosowane w nich zapasy konstrukcyjne w wielu wypadkach daje doskonałe rezultaty wydłużając ich „czas życia” o okres zbliżony do żywotności projektowanej nowych mocno „zoptymalizowanych” jednostek.

Literatura

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

tyczne i Specjalne”, Kazimierz Dolny, 2006, str. 95-112. 5. Gadula A.: „Remonty, modernizacje czy zakup nowych transformatorów”, VI Konferencja „Transformatory Energetyczne i Specjalne”, Kazimierz Dolny, 2006, str. 195-204. 6. Piotrowski T., Mosiński F.: „Multistage Methods of DGA”, Międzynarodowa Konferencja „Transformer 03”, 18-21 maja 2003, Pieczyska, s. 56-81. 7. CIGRE Technical Brochure No. 254: „Dielectric Response for Diagnostic of Power Transformers”, Paryż, 2004. 8. Blennow J., Ekanayake C., Walczak K., Garcia B., Gubański M: „Field Experiences With Measurements of Dielectric Response in Frequency Domain for Power Transformer Diagnostics”, IEEE Trans. Vol. PWRD-21, Nr. 2, 2006, s. 681-688. 9. Feser K., Neumann C., Tenbohlen S., Filipowski A., Mościcka-Grzesiak H., Tatarski L., Gubański, S., Karlsson, L.: „Reliable Diagnostics of HV Transformer Insulation for Safety Assurance of Power Transmission System, Rediatool -European Commission Research Research Project”, CIGRE paper D1-207, Paryż, 2006. 10. Subocz J., Malewski R., Szrot M., Płowucha J.: „Doświadczenia w ocenie stopnia zawilgocenia izolacji transformatorów”, Przegląd Elektrotechniczny Konferencje, 1/4, (2006), s. 241-244 11. Malewski R., Szrot M., Płowucha J.: „Lokalizacja Odkształcenia Uzwojeń Transformatorów Metodą Funkcji Przenoszenia”, Konferencja Naukowo-Techniczna Transformatory w Eksploatacji, 23-25 kwietnia 2003, Sieniawa, s. 47-61. 12. Malewski, R., Szrot M., Płowucha J.: „Badanie odkształceń uzwojeń transformatorów mocy metodą FRA oraz ocena wyników”, Energetyka, nr. 6, 2004, s. 341-345. 13. Koch M: “Measuring and analyzing the dielectric response of power transformers”, Workshop Diagnostic Measurements on Power Transformers, 21-22 October 2008, Feldkirch, Austria, presentation No.8 14. Zhukowski P, Kołtunowicz P, Gutten M., Sebok M., Jan Subocz J.,Szrot M.: „Oszacowanie zawartości wilgoci w impregnowanym olejem izolacyjnym preszpanie na podstawie pomiarów konduktywności stałoprądowej”, PAK, vol.59, Nr 2, (2013), s. 137-141 Ryszard Malewski, Jan Subocz, Marek Szrot , Janusz Płowucha n

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Trójfazowe silniki asynchroniczne produkowane przez CELMA INDUKTA SA (Grupa CANTONI) wyposażone w hamulce elektromagnetyczne Obecnie coraz większą popularnością cieszą się kompleksowe rozwiązania napędów elektrycznych składających się z silnika elektrycznego wyposażonego w szereg dodatkowych komponentów takich jak przemiennik częstotliwości, enkoder, przekładnia czy też IE1...IE2...IE3... hamulec elektromagnetyczny. Szczególny wzrost zainteresowania przemysłu krajowego i zagranicznego obserwuje się w tym ostatnim obszarze a więc w zakresie silników wyposażonych w hamulce elektromagnetyczne dedykowane do konkretnych aplikacji.

ELMA INDUKTA SA (Grupa CANTONI) oferuje już od wielu lat silniki asynchroniczne ogólnego przeznaczenia o mocy od 0,75kW do 250kW wyposażone w hamulce elektromagnetyczne produkowane przez EMA-ELFA (Grupa CANTONI) wieloletniego producenta m.in. hamulców elektromagnetycznych prądu stałego i przemiennego. Warto wspomnieć, że zgodnie z Rozporządzeniem Komisji (UE) 640/2009 oraz 4/2014 silniki wyposażone w hamulce elektroma-

Przykład rozwiązania silnika do pracy S2-30min (bez zewnętrznego wentylatora chłodzenia) z podwójnym hamulcem elektromagnetycznym w wykonaniu teatralnym (o niskim poziomie emitowanego hałasu)

gnetyczne są na dzień dzisiejszy wyłączone z wymagań odnośnie minimalnego poziomu sprawności (klasyfikacja IE1, IE2, IE3). Wychodząc jednak naprzeciw oczekiwaniom naszych Klientów, zdecydowaliśmy się na rozszerzenie naszej oferty silników wyposażonych w hamulce elektromagnetyczne o warianty wykonania w klasie sprawności IE2, IE3 oraz dla wybranych wielkości również IE4. Spektrum wykonań silników z hamulcami jest bardzo szerokie począwszy od prostych rozwiązań przeznaczonych do urządzeń dźwignicowych (hamulce bezpieczeństwa) poprzez napędy scen teatralnych (hamulce „ciche”), wielkogabarytowych pił tarczowych (hamulce „miękkie”) a kończąc na układach przenośnikowych zasilania bloków energetycznych elektrowni węglowych (hamulce do stref pyłowych o wysokim stopniu ochrony). Typowe rozwiązanie silnika hamulcowego (wyposażonego w hamulec elektromagnetyczny) obejmuje: yy hamulec zainstalowany po stronie przeciwnapędowej pod osłoną przewietrznika; yy hamulec podłączony do głównej skrzynki zaciskowej – przy hamulcach prądu stałego w skrzynce silnika zainstalowany jest prostownik AC/DC, który może być zasilany bezpośrednio z zacisków silnika lub z zewnętrznego źródła zasilania; yy opcjonalna dźwignia hamulca do ręcznego odhamowania (odhamowanie hamulca podczas czynności serwisowych lub w sytuacjach awaryjnych przy braku napięcia zasilania hamulca); yy wentylator zainstalowany za hamulcem zapewniający prawidłowe warunki chłodzenia silnika w przypadku pracy ciągłej S1.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Przykład rozwiązania silnika do pracy S1 z hamulcem elektromagnetycznym „miękkim” (z funkcją łagodnego hamowania). Rozwiązanie stosowane m.in. w układach napędowych maszyn przeznaczonych do obróbki drewna.

Fabryka EMA-ELFA od roku 1954 kontynuuje z powodzeniem produkcję w szerokim zakresie różnorakiej aparatury elektrycznej dbając jednocześnie o jej rozwój zgodnie z panującymi trendami i poziomem techniki. Oferowane hamulce elektromagnetyczne prądu przemiennego i stałego stosowane są do hamowania ruchu obrotowego wału silnika lub maszyny po wyłączeniu napięcia zasilającego. Hamulce prądu przemiennego serii HZg zasilane trójfazowym napięciem, pozwalają na osiągnięcie momentu hamowania od 20 do 400 Nm w pięciu wielkościach mechanicznych. Szeroka gama hamulców prądu stałego o momencie hamowania do 5000Nm w różnej konfiguracji i wyposażeniu elektrycznym w zakresie zasilania i bezpieczeństwa pozwala na budowę napędów o wielorakim przeznaczeniu. Przykładem może być seria hamulców 2H2SP... BT do stosowania na obiektach gdzie wymagany jest ograniczony poziom hałasu i spełnienie rygorystycznych wymogów norm w zakresie bezpieczeństwa np. teatry, sale koncertowe itp. Rozwój konstrukcji pozwolił na produkcję elektromagnetycznych hamulców przeciwwybuchowych serii NEX spełniających zasadnicze wymagania dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem gazów i pyłów (strefa 2 i 21 wg Dyrektywy 2014/34/UE ATEX), co zostało potwierdzone certyfikatem ATEX wydanym przez jednostkę notyfikowaną. Rozwinię-

ciem tej serii są hamulce serii HEX o pełnej obudowie ognioszczelnej przeznaczone dla przemysłu górniczego i chemicznego. W ofercie EMA-ELFA znajdują się również zwalniaki elektrohydrauliczne będące urządzeniami mechanicznymi o ruchu prostoliniowym, które w większości przypadków stosowane są do luzowania (otwierania) hamulców szczękowych i tarczowych, występujących w napędach maszyn transportowych, w dźwignicach, przenośnikach, windach itp. Zwalniaki typu ZE zasilane napięciem trójfazowym do 500V wykonywane są w wielu wielkościach mechanicWznych w zależności od udźwigu znamionowego od 120 ÷ 3200N oraz skoku od 50 do 160mm. Szeroka gama wykonań obejmuje urządzenia ZE-Cm i ZE-Ci wyposażone odpowiednio w zewnętrzne wyłączniki mechaniczne lub czujniki indukcyjne oraz zwalniaki do pracy poziomej ZE-Lv. Zwalniaki przeciwwybuchowe ExZE spełniające zasadnicze wymagania dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w obszarach zagrożonych metanem oraz przestrzeniach zagrożonych wybuchem gazów i pyłów (Dyrektywa 2014/34/UE ATEX), potwierdzone certyfikatem wydanym przez jednostkę notyfikowaną zasilane napięciem trójfazowym do 1000V wykonywane są zaś w wielkościach od 800 ÷ 3200N oraz skoku od 60 do 160mm. Rozwój ww. konstrukcji pozwolił na produkcję zwalniaków przeciwwybuchowych ExwZE do pracy również przy wyższych napięciach zasilania (1000÷1250V). Dzięki stałej i bezpośredniej współpracy pomiędzy Działami Konstrukcyjnymi CELMA INDUKTA SA oraz EMA-ELFA jesteśmy w stanie zaoferować, wyprodukować, przebadać a następnie dostarczyć naszym Klientom sprawdzone rozwiązania dedykowane do konkretnych aplikacji w relatywnie krótkim czasie.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

ZAPRASZAMY NA TARGI

ENERGETICS 2017 w Lublinie 14-16.11.2017 HALA C STOISKO 77

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Automatyka Dystrybucji w sieciach Średnich Napięć Wstęp:

W swoim artykule autor zajmujący się tematyką urządzeń dla sieci Smart Grid w firmie Protektel sp. z o.o. z Przasnysza, będącej przedstawicielem hiszpańskiej firmy Arteche S.L. z Bilbao – przedstawia podejście do kosztów inwestycji w DA (Distribution Automation) w oparciu o materiały firmy Arteche [1] . Autor artykułu jest Product Managerem w firmie Protektel sp. z o.o. Z racji wielu spotkań z kadrą inżynierską z firm OSD oraz wykonawców pracujących dla tych firm (dostawcy rozdzielnic, szaf sterujących, automatyki EAZ itp.) dostrzega duże zainteresowanie tą tematyką.

Case Study: Automatyka Dystrybucji w sieciach Średnich Napięć

Poniżej autor przedstawia ciekawe doświadczenia hiszpańskiej firmy Arteche z Bilbao, która w zakresie Automatyki Dystrybucji [2] ściśle współpracuje z jednym z głównych OSD na rynku hiszpańskim – Iberdola.

Case Study, Arteche, Hiszpania [1]

Cel: Wdrożenie w niektórych europejskich firmach OSD, modelu FLISR (Fault Location, Isolation and Service Restoration) czyli systemu lokalizacji zwarcia, jego wyizolowania i przywrócenia zasilania wraz ze zdalnym sterowaniem podziemnymi i napowietrznymi sieciami kablowymi. Rozwiązanie: Rozdzielnice pierścieniowe (Ring Main Unit) oraz wyłączniki w tych rozdzielnicach zostały wyposażone lub zmodernizowane poprzez instalację zdalnych terminali mogących zbierać dane z pomiarów prądów i napięć przy pomocy nowych sensorów prądowych i napięciowych. Prezentacja. Charakterystyka ogólna: Klientami były dwie różne firmy dystrybucyjne operujące na rynkach europejskich i pozaeuropejskich. Jedna z nich jest w grupie 10 największych na świecie operatorów. Obie firmy OSD posiadają dziesiątki tysięcy podstacji (takich jak np. stacje transformatorowe) na swoich liniach SN od 6 do 36kV (w sieciach zarówno podziemnych jak i napowietrznych) w krajach europejskich, gdzie przeprowadzono te projekty. Przez wiele lat swojej działalności, obie firmy instalowały bardzo różne modele rozdzielnic pierścieniowych, z różną topologią oraz z różnymi technologiami gaszenia łuku elektrycznego. Oznaczało to, że firmy posiadały różniące się od siebie rozdzielnice pierścieniowe w zakresie technologii gaszenia łuku, ilości doprowadzonych linii SN, możliwości monitorowania rozdzielnic itp. Uznano w związku z tym, że najnowsze rozdzielnice pierścieniowe planowane do instalacji, powinny być w pełni zautomatyzowane wg zasad Automatyki Dystrybucji. Zgodnie z wymogami krajowych regulatorów, firmy dystrybucyjne były świadome, że będą musiały instalować w każdej podstacji urządzenia umożliwiające ‘inteligentne pomiary’ parametrów sieciowych. W związku z tym zdecydowały się na budowę sieci Smart, wykorzystując możliwości stwarzane przez automatykę dystrybucji w sieciach SN.

Rys.1. Pomiar prądu przekładnikiem niskiej mocy ICN, pomiar napięcia sensorem PLUGSENS [1], [3]

Wymagania Klienta: Główne wymagania wobec zaproponowanego rozwiązania były następujące: yy Maksymalizacja dostępności usług dla konsumentów poprzez wdrożenie systemu FLISR i uzyskanie możliwości stałego monitorowania sieci SN. yy Ścisłe przestrzeganie istniejących wymogów bezpieczeństwa pracy. yy Zmniejszenie kar regulacyjnych, związanych z przerwami w dostawie energii, wraz ze szczególnym uwzględnieniem przywrócenia zasilania w ciągu 3 minut. yy Efektywność kosztowa. yy Przyjęcie standardowego rozwiązania dla różnych zainstalowanych rozdzielnic pierścieniowych. yy Łatwość instalacji, obsługi i konserwacji. yy Wdrożenie technologii transmisji PLC/BPL dla sieci średnich napięć. Aplikacja i jej wdrożenie: Podczas przyłączania urządzeń do pomiaru prądu i napięcia (w tym przypadku sensorów prądowych i napięciowych) konieczne jest zachowanie szczególnej ostrożności przy pracach instalacyjnych w rozdzielnicach pierścieniowych. Jest to szczególnie istotne podczas instalacji sensorów napię-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE ciowych w modernizowanych rozdzielnicach starszego typu, które nie posiadają już gwarancji dostawcy. Z punktu widzenia odbioru instalacji, należy pamiętać, że powinna ona być tak zaprojektowana, aby całość prac instalacyjnych było wykonana w krótkim czasie, przy zachowaniu zasad bezpieczeństwa i mając na uwadze późniejszą eksploatację. Jest to ściśle związane z faktem, że żadne z wybranych urządzeń nie wymaga dodatkowej kalibracji po instalacji, a operacje w rozdzielnicy są wykonywane w krótkim czasie.

Rozwiązania mogą być sklasyfikowane w trzech poniższych grupach.

Rozwiązania dla automatyki i monitorowania rozdzielnic pierścieniowych w izolacji gazowej GIS wykorzystywane są tu sensory napięciowe PLUGSENS, instalowane w symetrycznych głowicach konektorowych zgodnych ze standardem DIN C. Do pomiaru prądu ARTECHE oferuje kilka opcji, w tym konwencjonalne przekładniki prądowe niskich mocy LPCT.ICN-1 (Rys.1) , sensory prądowe LPCT.PSI (Rys. 2) lub sensor RGW.PSI – czyli cewkę Rogowskiego z rozpinanym modułem (Rys. 3). Wprowadzenie transmisji PLC / BPL w sieciach SN było szczególnie trudne w środowisku, w którym występują ograniczenia dostępnej przestrzeni i brak dedykowanego punktu przyłączenia do sieci SN. Łącze PLUGCOM firmy ARTECHE jest rozwiązaniem integrującym w jednym kompaktowym urządzeniu sensor napięciowy i urządzenie o charakterze pojemnościowym PLC/BPL zapewniającym transmisję danych. Jest to możliwość odpowiedzi na tego typu wyzwania dla firm OSD (Rys. 4). Tego typu rozwiązania nie są u nas jeszcze praktykowane. Automatyka rozdzielnicy pierścieniowej jest realizowana przez sterownik adaTECH FRC.

Rys. 2. Pomiar prądu sensorem LPCT.PSI, pomiar napięcia sensorem PLUGSENS [1], [3]

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

Rozdzielnice pierścieniowe dotychczas niemonitorowane zostały wyposażone w urządzenie adaTECH FRM (monitor), zapewniające monitoring rozdzielnicy w czasie rzeczywistym. Na rynku krajowym są dostępne sterowniki firm takich, jak Apator Elkomtech czy Mikronika, które z powodzeniem zapewniają komunikację z sensorami Arteche. Rozwiązania dla rozdzielnic pierścieniowych w izolacji powietrznej (AIS) Najczęstszym wyborem jest sensor napięciowy UNDERSENS (Rys. 5), mający niewielkie wymiary i zapewniający niezawodność działania. Realizacja pomiarów prądów oraz sterowania przez urządzenia IED nie różni się od rozwiązań dla rozdzielnic GIS. Sensor napięciowy UNDERSENS może współpracować z przekładnikami niskich mocy, sensorami prądowymi czy sensorami – cewkami Rogowskiego [4]. W tym roku sensory UNDERSENS zostały wykorzystane w projektach dla ENEA. Sensory UNDERSENS zostały także wprowadzone do specyfikacji firmy ENERGA – OPERATOR SA [5] jako mogące współpracować ze sterownikami firmy Elkomtech. Rozwiązania dla automatyki rozłączników w liniach napowietrznych Do pomiaru napięcia wykorzystywany jest sensor OVERSENS lub konwencjonalne przekładniki napięciowe. Natomiast do pomiaru prądu najczęściej wybierane są konwencjonalne przekładniki prądowe SN. (Rys. 6)

Korzyści z wdrożenia

Dzięki wykorzystaniu produktów ARTECHE, operatorzy systemów dystrybucyjnych mogli wdrożyć systemy usługi FLISR, które umożliwiły znaczne obniżenie kosztów operacyjnych OPEX i dawały korzyści z oszczędności w ramach kosztów inwestycyjnych CAPEX.

Rys. 3. Pomiar prądu sensorem RGW.PSI, pomiar napięcia sensorem PLUGSENS [1], [3]

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Redukcje w kosztach OPEX: yy -35% redukcja kosztów kar związanych z brakiem zasilania w energię elektryczną: nieprzywrócenie dostaw po 3 minutach po przerwie było na poziomie ok. 65% przed rozpoczęciem projektu i 45% po wdrożeniu nowych rozwiązań yy -25% redukcja kosztów obsługi Redukcje w kosztach CAPEX: yy ok. 30% oszczędności dzięki odroczeniu wydatków inwestycyjnych CAPEX (wydłużony okres trwałości środków trwałych) oraz oszczędności, dzięki integracji kilku funkcji zarządzania zużyciem energii przez urządzenia IED.

Bibliografia:

[1] www.arteche.es ‘ Case study. Medium Voltage Distribution Automation’ [2] www.protektel.pl ‘Automatyka Dystrybucji’ [3] www.protektel.pl ‘Zastosowanie sensorów napięciowych i prądowych SN w Automatyce Dystrybucji’ [4] Dembski J., ‘Energetyka & Elektrotechnika’ nr 3/2017, ‘Pomiary prądów i napięć w sieciach SN Smart Grid’ [5] www.energa-operator.pl/centrum_informacji/standardy_techniczne Zespoły sterownika do szafek AMI/SG.

Rys. 4. Sensory napięciowe PLUGSENS oraz łącze PLC/BPL PLUGCOM zainstalowane w rozdzielnicy w izolacji gazowej (GIS) [1], [3]

Zebrał i opracował: mgr inż. Janusz Dembski MV Product Manager Protektel sp. z o.o. ul. Piłsudskiego 92, 06-300 Przasnysz tel. +48 29 752 57 84 kom. +48 502 418 993 e-mail: janusz.dembski@protektel.pl www.protektel.pl n Rys. 5. Sensor napięciowy UNDERSENS zainstalowany w rozdzielnicy w izolacji powietrznej (AIS) [1], [3]

Rys. 6. Sensor napięciowy OVERSENS zainstalowany na słupie linii napowietrznej [1], [3]

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

Badania EMC w Instytucie Elektrotechniki

Instytut Elektrotechniki ul. Mieczysława Pożaryskiego 28, 04-703 Warszawa mobile: +48 601 960 244 email: badania@iel.waw.pl

Laboratorium Badawcze i Wzorcujące Instytutu Elektrotechniki w Warszawie od lat 90. przeprowadza badania w zakresie kompatybilności elektromagnetycznej (EMC). Posiada certyfikat akredytacji nr AB 022, wydany przez Polskie Centrum Akredytacji, potwierdzający spełnienie wymagań normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005. Po gruntownej modernizacji w 2017 roku laboratorium wyposażone jest w nowoczesne, samodzielne stanowiska badawcze światowych producentów aparatury badawczej i pomiarowej oraz posiada kompetentny zespół, zapewniający wysoką jakość usług dla firm zainteresowanych wykonaniem badań typu lub badań inżynierskich urządzeń elektrycznych, elektroenergetycznych lub elektronicznych. Oferta badań laboratorium EMC obejmuje m.in.:  badania odporności na zaburzenia elektromagnetyczne, w tym: na promieniowane pole elektromagnetyczne o częstotliwościach radiowych w zakresie 30 MHz - 3 GHz i natężeniu do 10 V/m, na zaburzenia przewodzone, indukowane przez pola o częstotliwości radiowej, na wyładowania elektrostatyczne (ESD), na serie szybkich elektrycznych stanów przejściowych (BURST), na udary (SURGE), na zapady napięcia i krótkie przerwy, na pole magnetyczne impulsowe oraz o częstotliwości sieci elektroenergetycznej, na obecność składowej zmiennej w stałym napięciu zasilającym, na wahania napięcia, na tłumiony przebieg oscylacyjny, na asymetryczne zaburzenia przewodzone w zakresie 0 Hz - 150 kHz,  badania emisji wahań napięcia i migotania światła oraz emisji harmonicznych prądu,  pomiary emisji przewodzonej i promieniowanej, w tym: napięcia zaburzeń przewodzonych w zakresie częstotliwości 9 kHz - 30 MHz, natężenia pola zaburzeń promieniowanych w zakresie częstotliwości 30 MHz - 3 GHz. Przed rozpoczęciem badań każdorazowo ustalamy ze zleceniodawcą ich zakres, wielkości narażeń, określamy przybliżony czas ich wykonania oraz koszt. Proponujemy różne wersje przeprowadzania badań:  wykonanie pełnych badań zakończonych certyfikatem Instytutu Elektrotechniki,  ekspertyzy techniczne zakończone sprawozdaniem z badań,  godziny inżynierskie zakończone wynikami pomiarów. Oferowana przez nas możliwość prowadzenia badań inżynierskich stanowi istotny element procesu projektowania, weryfikacji konstrukcji oraz uruchamiania nowych wyrobów umożliwiając tym samym spełnienie wymagań w zakresie unijnej Dyrektywy 2014/30/UE (poprzednio 2004/108/WE). Pozytywny wynik badan jest podstawą procesu certyfikacji i oceny zgodności w myśl Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007r. o kompatybilności elektromagnetycznej (Dz.U. 2007 nr 82 poz. 556). Akredytowane przez PCA badania z zakresu EMC Emisja zaburzeń przewodzonych:  emisja zaburzeń przewodzonych ciągłych 9kHz– 30MHz  moc zaburzeń 30MHz – 300MHz  migotanie światła  harmoniczne prądu do 39 harmonicznej  emisja zaburzeń promieniowanych 30MHz – 2,75GHz (w komorze GTEM 1750)  promieniowane zaburzenia elektromagnetyczne sprzętu oświetleniowego w zakresie 9kHz – 30MHz

PN-CISPR 16-2:1999 PN-EN 61000-6-3:2008 PN-EN 61000-6-3:2008/A1:2012 PN-EN 61000-6-4:2008 PN-EN 61000-6-4:2008/A1:2012 PN-EN 55014-1:2012 PN-EN 55015:2013-10 PN-EN 55015:2013-10/A1:2015-08 PN-EN 55011:2016-05 PN-EN 50561-1:2013-12 PN-EN 50121-1:2015-10 PN-EN 50121-2:2015-10 PN-EN 50121-3-2:2015-10 PN-EN 50121-4:2015-10 PN-EN 50121-5:2015-10 PN-EN 61000-3-3:2013-10 PN-EN 61000-3-2:2014-10

Członek rzeczywisty Klubu POLLAB nr 027

AB 022

Odporność na zaburzenia elektromagnetyczne:  wyładowania elektrostatyczne(ESD) kontaktowe i powietrzu ± 30kV  serie szybkich elektrycznych stanów przejściowych (BURST)  udary (SURGE)  odporność na zaburzenia indukowane o częstotliwości radiowej  zapady, krótkie przerwy i zmiany napięcia  odporność na pole elektromagnetyczne o częstotliwościach radiowych z modulacją AM i PM, badanie w komorze GTEM  odporność zapady i zmiany napięcia na przyłączu zasilania  odporność na pole magnetyczne o częstotliwości sieci elektroenergetycznej  odporność na impulsowe pole magnetyczne  odporność na tłumiony przebieg oscylacyjny  badanie odporności na asymetryczne zaburzenia przewodzone o częstotliwości od 0 Hz do 150 kHz

PN-EN 61000-4-2:2011 PN-EN 55014-2:2015-06 PN-EN 55024:2011 PN-EN 55024:2011/A1:2015-08 PN-EN 61000-6-1:2008 PN-EN 61000-6-2:2008 PN-EN 61547:2009 PN-EN 50121-1:2015-10 PN-EN 50121-3-2:2017-04 PN-EN 50121-4:2015-10 PN-EN 50121-5:2015-10 PN-EN 61000-4-2:2011 PN-EN 61000-4-4:2013-05 PN-EN 61000-4-5:2014-10 PN-EN 61000-4-6:2014-04 PN-EN 61000-4-11:2007 PN-EN 61000-4-3:2007 PN-EN 61000-4-3:2007/A1:2008 PN-EN 61000-4-3:2007/IS1:2009 PN-EN 61000-4-3:2007/A2:2011 PN-EN 61000-4-29:2004 PN-EN 61000-4-8:2010 PN-EN 61000-4-9:2016-11 PN-EN 61000-4-18:2009 PN-EN 61000-4-18:2009/A1:2011 PN-EN 61000-4-16:2016-05

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rozdzielnica średniego napięcia MILE - nowoczesny napęd magnetyczny wyłącznika Zalety napędu magnetycznego w stosunku do tradycyjnych napędów zasobnikowo-sprężynowych. Firma ELTAR ENERGY Sp z o.o. oferuje rozdzielnice typu MILE, w których w wykonaniu standardowym został zaaplikowany wyłącznik z napędem magnetycznym produkowany przez firmę Tavrida Electric. Rozdzielnica została skonstruowana i przebadana z wykorzystaniem tego właśnie napędu. Artykuł jest kompleksowym porównaniem cech stosowanych w tej rozdzielnicy wyłączników średniego napięcia z napędami magnetycznymi w porównaniu do wyłączników z tradycyjnymi napędami zasobnikowo-sprężynowymi. W rozdzielnicy MILE można bez problemu zastosować inne napędy i wyłączniki, lecz konfiguracja z napędem magnetycznym daje unikalne zalety, niespotykane w innych rozdzielnicach dostępnych na rynku. Wstęp:

Konstrukcja napędu magnetycznego do wyłącznika SN ma co najmniej 20 lat. Prekursorem i liderem rynku jest firma Tavrida Electric. Produkuje ona ok. 40 tys. szt. takich wyłączników rocznie. Jest to obecnie jeden z trzech największych producentów wyłączników SN na świecie, a w kategorii wyłączników z napędem magnetycznym zdecydowany lider. Firma posiada obecnie w eksploatacji ok. 500.000 szt. wyłączników SN z napędem magnetycznym. Prawie wszystkie firmy globalne produkujące wyłączniki SN posiadają w ofercie wyłączniki z takim napędem. W Ameryce Północnej i Australii w rozdzielnicach SN przewagę mają tego typu napędy. W Europie Wschodniej dominują napędy magnetyczne. W krajach EU - w Rumunii 70% sprzedawanych wyłączników ma napęd magnetyczny. W Polsce krajowi operatorzy zainstalowali już ponad 2500 szt. recloserów z napędem magnetycznym. Doświadczenia eksploatacyjne są bardzo pozytywne. Poza różnicami w napędzie oba typy wyłączników posiadają identyczne komory próżniowe służące przerywaniu i gaszeniu prądów roboczych i zwarciowych. Funkcjonalnie oba typy wyłączników nie różnią się pomiędzy sobą. Wypełniają te same funkcje.

Porównania obu typów napędów dokonano biorąc pod uwagę różne cechy. Masy i gabaryty zewnętrzne: Wyłączniki z napędem magnetycznym

są zdecydowanie lżejsze i mają mniejsze wymiary zewnętrzne w porównaniu do wyłączników z napędem zasobnikowo-sprężynowym o identycznych parametrach. Nie ma to wpływu bezpośrednio na ich eksploatację, lecz przemieszczanie lżejszego i mniejszego wyłącznika na wózku serwisowym w rozdzielni jest zdecydowanie łatwiejsze. Łatwiejszy jest też transport i wszelkie operacje wymagające podnoszenia, zdejmowania i ustawiania wyłącznika na wózku lub w wyznaczonym miejscu. Przykładowy wyłącznik z napędem magnetycznym o parametrach 15 kV, 1250 A, 20 kA posiada masę ok. 50 kg, a jego odpowiednik zasobnikowo-sprężynowy ok. 75 kg. W rozdzielnicach dwuczłonowych wyłączniki zabudowane są na członach wysuwnych. Różnica wagi samego wyłącznika przenosi się na taką samą różnicę wagi członu wysuwnego. Hałas i drgania: Wyłączniki o napędzie magnetycznym podczas operacji łączenia powodują hałas około 85 dB. Ich odpowiedniki o napędzie zasobnikowo-sprężynowym ponad 100 dB. W sytuacjach, gdy obsługa rozdzielni lub nastawni jest bezpośrednio narażona na jego oddziaływanie, jest to niewątpliwie zaleta. Niskie drgania wyłącznika podczas operacji łączenia nie oddziaływują negatywnie na konstrukcję mechaniczną pola rozdzielczego lub konstrukcję wsporczą w przypadku instalacji w rozwiązaniu retrofitowym.

Temperatura pracy: Temperatura pracy -40 oC do +55oC, w porównaniu do zakresu -5oC do +40oC, pozwala na stosowanie napędów magnetycznych w warunkach napowietrznych jako napędy recloserów. W rozwiązaniach wnętrzowych nie stanowi to istotnej przewagi. Awaryjność i trwałość mechaniczna: Układ napędowy wyłącznika magnetycznego oparty jest na ruchu rdzenia w cewce. Posiada on tylko kilka elementów ruchomych. Tak prosta konstrukcja determinuje, że są to wyłączniki o ekstremalnie niskiej awaryjności. Trwałość mechaniczna w wykonaniu standardowym wynosi 30.000 cykli, w wersji specjalnej 100.000 cykli. Wyłącznik o napędzie tradycyjnym zasobnikowo-sprężynowym posiada skomplikowany mechaniczny układ napędowy, zawierający kilkadziesiąt elementów ruchomych. Powoduje to zauważalny stopień awaryjności wynikający z zawodności szybko poruszających się i przeciążonych elementów i układów mechanicznych. Trwałość mechaniczna w wersji standard wynosi 10.000 cykli, w wersji specjalnej 30.000 cykli (chociaż producenci nie ujawniają raportów badań). Poza zastosowaniami specjalnymi z dużą częstotliwością łączeń (piece łukowe, baterie kondensatorów, maszyny kopalni odkrywkowych itp.) taka ekstremalna trwałość mechaniczna nie jest bezwzględnie wymagana. Idzie ona jednak w parze z wysoką niezawodnością napędu, a to z kolei

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE jest kluczowe wymaganie stawiane wyłącznikom niezależnie od ilości łączeń, które wykona w trakcie całego okresu życia. Czasy załączania i wyłączania: Wyłączniki o takiej konstrukcji napędu są także bezkonkurencyjne, jeśli porównamy czasy ich standardowych operacji załączania i wyłączania. O ile podczas normalnej eksploatacji i operacji łączenia prądów roboczych nie ma to większego znaczenia, to w przypadku wyłączania zwarć łukowych jest już istotną zaletą. Energia wydzielona podczas zwarcia łukowego jest wprost proporcjonalna do czasu trwania takiego zwarcia. Szybsze wyłączanie zwarć łukowych minimalizuje zniszczenia aparatów w przedziale i podnosi bezpieczeństwo personelu. Metodą obliczeniową w/g metodologii IEEE (patrz: artykuł „wyłączanie w jednym okresie” strona www.eltar-energy.pl) oszacowano, że wyłączanie w czasie jednego okresu napięcia o częstotliwości sieciowej w czasie t ≤ 20 ms powoduje wydzielenie tak niewielkiej porcji energii jednostkowej, że nawet dla prądów zwarcia 50kA podstawowa ochrona łukowa w postaci łukochronnej konstrukcji pól rozdzielczych nie byłaby elementem niezbędnym. Pomimo tego nie należy jednak rezygnować z łukochronnej konstrukcji rozdzielnicy. Bezpieczeństwo personelu obsługi i samych urządzeń jest elementem priorytetowym. Połączenie tych dwóch sposobów ochrony tj. szybkiego wyłączenia zwarcia łukowego i odpowiedniej łukochronnej konstrukcji pola zdecydowanie podnosi poziom bezpieczeństwa personelu i samej rozdzielnicy. Dodatkowym atutem szybkiego wyłączania jest znacząco mniejsza degradacja powierzchni styku w komorze próżniowej. W tabeli poniżej zestawiono typowe czasy dla wyłączników o różnej konstrukcji napędu: Na uwagę zasługuje również znamionowy cykl łączeniowy. Zdecydowanie krótszy znamionowy cykl łączeniowy wyłącznika o napędzie magnetycznym O – 0,1s – CO – 10s – C, w porównaniu do wyłącznika o napędzie klasycznym O – 0,3s – CO – 15s – CO, umożliwia zrealizowanie alternatywnych układów automatyki zabezpieczeniowej. Łatwość projektowania: Klasyczne napędy zasobnikowo-sprężynowe posiadają cewki wyzwalające o mocy chwilowej np.: DC 200 W, AC 200 VA. Wymagają one do zainicjowa-

Fot nr 1: Rozdzielnica typu MILE z wyłącznikami z napędem magnetycznym.

Fot nr 2: Człony wysuwne rozdzielnicy MILE z napędem magnetycznym przygotowane do montażu w polach rozdzielczych. Wyłącznik z napędem magnetycznym Czas zamykania ≤ 20 ms Czas własny otwierania ≤ 8 ms

Czas własny otwierania 33÷60 ms

Całkowity czas wyłączania ≤ 18 ms

Całkowity czas wyłączania 43÷75 ms

do 1600A

nia wyzwolenia dostarczenia w krótkim czasie odpowiedniej energii. Powoduje to niekiedy konieczność stosowania kosztownych szybkich przekaźników pośredniczących. Wydłużeniu ulegają czasy wyłączania. Każda cewka wyzwalająca posiada ponadto przypisane napięcie znamionowe. Trwały zanik jednego z napięć pomocniczych powoduje unieruchomienie tego obwodu wyzwalania. W standardowym napędzie zasobnikowo-sprężynowym

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

Wyłącznik z napędem zasobnikowo-sprężynowym Czas zamykania 60÷80 ms

oferuje się maksymalnie 2 cewki wyzwalające i jedną zamykającą. Wyłącznik o napędzie magnetycznym posiada beznapięciowy styk wyzwalający „załącz” i „wyłącz” (napięcie wewnętrzne 30 V, 5 mA). Wyzwolenie może być zrealizowane dowolnym stykiem niskoprądowym dowolnego urządzenia. Nie ma żadnych ograniczeń w ilości urządzeń inicjujących, których styki mogą być łączone równolegle do styku wyzwalającego wyłącznika. Zanik

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE napięcia pomocniczego nie wpływa na działanie wyłącznika, gdyż moduł sterujący wyłącznika akceptuje dowolne napięcie zasilania, a wyzwolenie wymaga jedynie zamknięcia styku. Niewrażliwość na zanik napięcia pomocniczego: W przypadku wyłącznika o napędzie zasobnikowo-sprężynowym zanik napięcia pomocniczego powoduje, że silnik zbrojenia napędu i cewki wyzwalające zasilane tym napięciem pozostają nieaktywne. W sprężynie napędu zgromadzona jest wciąż porcja energii niezbędna do wykonania pojedynczego cyklu O-C-O. Jednokrotne wykonanie tej operacji jest jednak możliwe jedynie z wykorzystaniem pozostałych aktywnych cewek wyzwalających. Nie można przełączyć zasilania silnika napędu i cewek wyzwalających na inne napięcie zasilania. Sprawność automatyki zabezpieczeniowej, w zależności od schematu zasilania napięciem pomocniczym zabezpieczeń i wyłącznika, pozostaje w pewnym stopniu naruszona. W przypadku napędu magnetycznego moduł sterujący wyłącznika jest jedynym elementem wymagającym zasilania, lecz jego konstrukcja umożliwia bezproblemowe automatyczne przełączenie się na inne napięcie pomocnicze lub na napięcie gwarantowane. Moduł akceptuje zasilanie zarówno napięciem stałym jak i przemiennym o dowolnej wartości. Moduł CM16_1 może być zasilany napięciem 110-230V DC lub AC, a w innym wykonaniu napięciem w przedziale 24-60 DC lub AC. Unikać należy jedynie podania dwóch napięć zasilających jednocześnie. W przypadku całkowitego „blackoutu” wyłącznik można uruchomić, zasilając go z dodatkowej kilkunastowoltowej baterii lub używając dostarczonego generatora ręcznego. Awaryjne wyłączanie: Oba typy wyłączników posiadają mechaniczny przycisk awaryjnego wyłączenia. W przypadku wyłącznika o napędzie zasobnikowo-sprężynowym przycisk powoduje zwolnienie zapadki zamka, a w przypadku wyłącznika magnetycznego - mechaniczny obrót wału wyłącznika. Samokontrola napędu, modułu sterującego i obwodów wyzwalania: Wyłącznik z napędem magnetycznym posiada mikroprocesorowy moduł sterujący, który w sposób ciągły, sygnałem wysokiej częstotliwości kontroluje sprawność cewek napędu i poprzez wewnętrzną autokontrolę monitoruje sprawność samego modułu sterującego. Jakakol-

wiek niesprawność w układzie jest natychmiastowo sygnalizowana i przekazywana do systemu nadrzędnego SCADA. Wyłącznik z napędem zasobnikowo-sprężynowym do kontroli obwodów wyzwalania wymaga dodatkowo zaprojektowania takiego układu. Sprawność samego napędu, sprężyn, zapadek i wyzwalaczy nie jest w żaden sposób monitorowana. Niesprawność napędu wyłącznika ujawni się dopiero przy próbie jego wyzwolenia.

Pierwsze załączenie wyłącznika przy braku napięcia pomocniczego: W przypadku nieobecności napięcia pomocniczego wyłącznik można załączyć po naładowaniu kondensatora załączającego. Ładowanie kondensatora jest analogiczną czynnością do ręcznego napinania sprężyny napędu zasobnikowo-sprężynowego. Wystarczy użyć znajdującego się w każdym polu generatora ręcznego. Ładowanie trwa ok 15-30 s.

Praca autonomiczna: Tylko wyłączniki z napędem magnetycznym posiadają możliwość pracy autonomicznej tj. bez zasilania napięciem pomocniczym. Energia niezbędna do działania wyłącznika pobierana jest wtedy z uzwojeń wtórnych przekładników prądowych.

Podsumowanie

Zachowanie się wyłącznika przy trwałym zaniku napięcia pomocniczego

W przypadku zaniku napięcia pomocniczego wyłącznik pozostaje w pozycji jak przed jego zanikiem. Styki w pozycji zamkniętej utrzymywane są przez strumień magnetyczny wytwarzany przez pierścieniowy magnes trwały, w pozycji otwartej przez sprężynę. W przypadku zaniku napięcia pomocniczego możliwe jest zawsze wyłączenie przyciskiem mechanicznym.

Fot nr 4: Przycisk awaryjnego mechanicznego wyłączenia rozdzielnicy umieszczony na drzwiach przedziału wyłącznikowego w rozdzielnicy MILE.

Większość unikalnych cech napędów magnetycznych stanowi ich istotne przewagi. Można wyróżnić cztery główne obszary: Bezpieczeństwo personelu i samej instalacji jest z pewnością priorytetem. Krótkie czasy operacji wyłączania poniżej pojedynczego okresu napięcia o częstotliwości sieciowej minimalizują ilość wydzielonej energii, a tym samym potencjalne zagrożenie szczególnie w sytuacji zwarć łukowych. Prosta i lekka konstrukcja rdzenia poruszającego się w cewce jest tu elementem podstawowym. Na szczególną uwagę zasługuje wynikająca też z takiej konstrukcji, a nieosiągalna dla klasycznych napędów trwałość i niezawodność. Gwarantuje to długą bezawaryjną i bezobsługową eksploatację. Kolejnym obszarem jest komunikacja z systemem nadrzędnym. Inteligentny moduł sterujący z procedurą autokontroli i kontroli modułu wyłączającego dostarcza unikalnych możliwości do wykorzystaniu w projektowaniu inteligentnych systemów. Ostatnim obszarem jest niewrażliwość na zanik napięcia pomocniczego i łatwość projektowania. Dowolne napięcie zasilania AC/DC i możliwość swobodnego przełączania się pomiędzy nimi, beznapięciowe styki „załącz” i „wyłącz”, brak przekaźników pośredniczących, brak układów kontroli ciągłości cewek wyzwalających z pewnością spotkają się z uznaniem wszystkich związanych z projektowaniem. Opracowanie własne ELTAR ENERGY Sp. z o.o. Opracowano na podstawie dostępnych powszechnie katalogów wyłączników. Wykorzystano materiały Tavrida Electric. n

Fot nr 3: Moduł sterujący CM16 wyłącznika z napędem magnetycznym zastosowany w rozdzielnicy MILE.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Najwyższy poziom stabilności sieci energetycznej i bezpieczeństwa IT dzięki inteligentnej automatyce SPRECON-E-T3 W przeszłości w energetyce dominowały sieci energetyczne zasilane centralnie. Obecne trendy zmierzają w kierunku integracji rozproszonych producentów, konsumentów i prosumentów energii, wykorzystujących odnawialne źródła energii, takie jak farmy słoneczne, farmy wiatrowe i biogazownie.

zrost znaczenia odnawialnych źródeł energii prowadzi do zwiększenia liczby zakładów energetycznych, które integrują rozproszonych dostawców energii z różnych źródeł. Występowanie wzmożonego obciążenia w różnych punktach sieci i o różnych porach wymaga ciągłego kontrolowania informacji o stanie i obciążeniu wszystkich elementów sieci, tj. dostawców, konsumentów, sieci przesyłowej i stacji transformatorowych. Wszystkie istotne dane muszą być zapisywane i przetwarzane w czasie rzeczywistym. Aby osiągnąć optymalny poziom obciążenia, sieci teleinformatyczne muszą współpracować z inteligentnymi systemami automatyk stacyjnych. SPRECON – jednolita platforma do sterowania, zabezpieczeń i nadzoru Sprecher Automation oferuje sprawdzoną, innowacyjną, doskonałą technologicznie, zaawansowaną platformę SPRECON o modułowej budowie, do automatyki i zabezpieczania urządzeń stacyjnych na wszystkich poziomach napięć. Oprócz tradycyjnych zastosowań w obszarze automatyki stacyjnej, zabezpieczeń, telemechaniki i systemów SCADA, Sprecher Automation dostarcza nowoczesne i zaawansowane rozwiązania automatyki dla stale rosnącego obszaru dystrybucji, ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa i stabilności obsługi sieci. Dotyczy to szczególnie rozwiązań automatyki dla rozdzielni i stacji transformatorowych (inteligentnych stacji energetycznych), a także zarządzania zasilaniem od dostawców energii odnawialnej. Obok systemu do wizualizacji proce-

sów, SPRECON to również następujące serie urządzeń: yy SPRECON-E-C: wielofunkcyjne urządzenia automatyki yy SPRECON-E-P: zabezpieczenia i wielofunkcyjne urządzenia zabezpieczające i sterownicze yy SPRECON-E-EDIR: kierunkowy sygnalizator zwarć yy SPRECON-E-T3: kompaktowe moduły sterownicze Kompaktowe urządzenia SPRECON-E-T3 zostały przygotowane tak aby mogły sprostać szczególnym wymaganiom stawianym przez rynek odbiorców i dostawców energii elektrycznej w kwestii bezpieczeństwa IT. Dotyczy to zwłaszcza nowych funkcji urządzeń typu Smart Grid, Smart Metering związanych z bezpieczeństwem przesyłania i przechowywania danych. Każde urządzenie SPRECON-E-T3 posiada moduł funkcyjny związany z tzw. Cyber Security. Systemy SPRECON spełniają wymagania regulacji dotyczących bezpieczeństwa IT, a także międzynarodowych norm z serii ISO/IEC 27000 (np. System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji), IEC 62351 i IEC 62443. W urządzeniach SPRECON-E-T3 zastosowano następujące funkcje systemów zarządzania bezpieczeństwem przesyłania i przechowywania informacji: yy szyfrowanie wszystkich interface’ów transmisyjnych w tym sieciowych bezpośrednio przez urządzenie dotyczy to zarówno retransmisji danych do systemów nadrzędnych jak i połączeń serwisowych, yy dostęp serwisowy do urządzeń po-

przez internet (wbudowany WEB SERWER) - dostęp zabezpieczony i szyfrowany zgodnie z Projektem Bezpieczeństwa Otwartych Aplikacji Sieciowych (OWASP), yy domyślnie nieaktywny web serwer (może być aktywowany zdalnie np. poprzez sterowanie z poziomu SCADA), yy hasła użytkowników/administratorów zgodne z odpowiednimi standardami (zgodne ze standardami określonymi przez urzędy i normy związane z bezpieczeństwem informatycznym) - same hasła i nazwy użytkowników przechowywane są w oprogramowaniu również w postaci zaszyfrowanej, yy zintegrowany firewall, wbudowany IPsec/Open-VPN, różne systemy szyfrowania danych np. AES128, AES192, AES256, Blowfish, DES, 3DES, Camellia, IDE, yy odporność sterowników na skanery portów, ping flood, TCP-Syn flood, weryfikacja poprzez OpenVAS. Oprócz funkcji związanych z bezpieczeństwem IT oraz wspomnianych wcześniej funkcji podstawowych, SPRECON-E-T3 może pełnić również rolę urządzenia do komunikacji GPRS/ UMTS. Dodatkowo, system ten umożliwia bezpośrednią łączność z przekładnikami pomiarowymi i inteligentnymi licznikami energii. SPRECON-E-EDIR – moduł sygnalizatora zwarć Kolejnym elementem platformy SPRECON jest SPRECON-E-EDIR, precyzyjny kierunkowy sygnalizator zwarć i doziemień, znajdujący zastosowanie w cią-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE głym monitorowaniu kompensowanych, izolowanych lub uziemionych sieci średniego napięcia, wykorzystujący takie metody, jak metoda stanów ustalonych, harmonicznych, stanów przejściowych, powracających doziemień, impulsów i szybkich impulsów, metoda admitancyjna różnicowa, sygnalizowanie kierunku zwarcia, zabezpieczenie kierunkowe 2-stopniowe, ustalanie priorytetów działania czy operacje logiczne. SPREBOX – kompaktowe szafy sterownicze Szafki sterownicze SPREBOX to ekonomiczne, gotowe rozwiązania, o kompaktowej budowie, do różnych zastosowań w dziedzinie automatyki. Oprócz systemu automatyki Sprecon-E-T3, szafki SPREBOX wyposażone są w nowoczesne zasilacze UPS z bateriami o różnej pojemności, a także łącza komunikacyjne i protokoły wykorzystywane w energetyce. Szafki SPREBOX przeznaczone są zarówno do użytku wewnętrznego, jak i zewnętrznego, i spełniają wszelkie wymogi co do trwałości i odporności na udary czy standardy zgodności elektromagnetycznej.

Inteligentne stacje energetyczne

Inteligentne stacje energetyczne umożliwiają rozwój zdecentralizowanych systemów zasilania i są warunkiem sprostania przyszłym standardom jakości dostaw energii. Urządzenia SPRECON-E-T3 gromadzą wszystkie dane dotyczące sieci energetycznych niezbędne do sterowania i zarządzania siecią. Aby sprostać wymaganiom funkcjonalnym, urządzenia SPRECON-E-T3 mogą być rozszerzane o kolejne moduły wraz z rozbudową automatyki. Wszystkie moduły pomiarowe pozwalają na podłączenie przekładników o niskiej mocy w różnych technologiach. Pomaga to rozbudowywać układy pomiarowe uwzględniając czynnik ekonomiczny jakim jest koszt wdrożenia automatyki. Korzyści dla operatorów sieci: yy gromadzenie wszystkich istotnych danych, sterowanie i zarządzanie siecią za pomocą sterowników SMART GRID SPRECON-E-T3 z wbudowanymi protokołami zabezpieczeń sieciowych IPsec/Open-VPN, yy nadzór nad konkretnymi dostawcami, odbiorcami, punktami sieci, obiektami energetycznymi,

Rys. 1. Bezpieczna komunikacja w systemie SPRECON

yy decentralizacja zadań zarządzania w celu odciążenia centralnego systemu SCADA, yy bardzo szybka implementacja rozwiązań, sprawne dopasowanie do każdej aplikacji, yy kompatybilność rozwiązania, brak ograniczeń technologicznych co do wymiany danych z innymi systemami pracującymi w różnych protokołach i technologiach. SPRECON-E-T3 obsługuje najważniejsze protokoły stosowane w energetyce takie jak DNP 3.0, IEC61850, IEC60870-5-101/102/103/104, Modbus RTU, SNMP, NPT, protokoły do liczników energii oraz różne systemy bezprzewodowej transmisji danych, takie jak LTE/HSPA+/UMTS/EDGE/GPRS/ GSM, TETRA. Ponadto, SPRECON-E-T3 może również pełnić rolę gateway’a (konwertera protokołów, koncentratora) dla podległych lub zewnętrznych układów stacyjnych czy sieciowych. Jego głównymi zaletami są: yy funkcje telemechaniki do gromadzenia danych sieciowych, zarzą-

yy yy yy yy

dzania i sterowania sieciami niskiego i średnich napięcia oraz sterowania transformatorami np. instalacja z rozłącznikami/odłącznikami napowietrznymi, wnętrzowymi, recloser’ami, zbieranie sygnalizacji, alarmów i pomiarów, obsługa sterowań (cyfrowo i analogowo, do 15 modułów zainstalowanych na jednej karcie procesora urządzenia SPRECON-E-T3), bezpieczeństwo IT - szyfrowanie danych bezpośrednio przez kartę CPU urządzenia, wbudowany web serwer jako portal informacyjny dla operatora sieci, możliwość podłączenia do panelu sterowniczego SPRECON-CP do obsługi lokalnej, wbudowany w sterownik stos PLC do tworzenia automatyk – możliwość tworzenia dowolnych automatyk, statystyk, raportów, obliczeń matematycznych, obsługa karty SD do szybkiej wymiany modułów i lokalnej archiwizacji, możliwość programowania urządzenia bez użycia komputera,

Rys. 2. Sterowniki SPRECON-E-T3

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rys. 3. Kompaktowe szafki sterownicze z elementami platformy SPRECON-E-C i SPRECON-E-T3

yy monitoring sieci trójfazowej (prąd, napięcie, kierunek przepływu obciążenia, P, Q, S, cos Φ, częstotliwość, funkcja wskaźnika średnich, detekcja kierunków zwarć i doziemień, sygnalizator zwarć itd.), yy obsługa inteligentnych liczników energii różnych producentów, yy możliwość komunikacji, wymiany

danych sterowników SMART GRID SPRECON-E-T3 pomiędzy sobą z pominięciem centrum nadzoru/systemu nadrzędnego, yy zdalny dostęp do wszystkich funkcji sterownika po bezpiecznym logowaniu. Dzięki różnorodnej kombinacji modułów, sterowniki SPRECON-E-T3 mo-

gą być zestawiane indywidualnie, tak by spełnić nawet najbardziej wyrafinowane wymagania użytkowników. Szczególną ich zaletą jest to, że zachowując możliwości i funkcjonalność dużych sterowników montowanych w standardowych kasetach, są rozwiązaniem bardziej ergonomicznym i dużo tańszym.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

www.sprecher-automation.pl

NOwa ROdziNa

SPRECON -E-T3 ®

w pEłni skalowalna plaTforma auTomaTyki dla inTEligEnTnych i bEzpiEcznych siEci EnErgETycznych

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Mobilne laboratorium wysokich napięć do badania dielektrycznego sprzętu ochrony osobistej i dodatkowej firmy TECHNOMAR-WYPOSAŻENIE F.A.E. ZWARPOL SP. Z O. O. Sprzęt bhp, sprzęt ochronny, sprzęt izolacyjny, izolacyjny sprzęt ochronny, elektroenergetyczny sprzęt ochronny, sprzęt dielektryczny, i wiele innych mniej lub bardziej fachowych określeń grupy sprzętów przeznaczonych do bezpiecznej pracy „w pobliżu napięcia”, a w znacznej mierze traktowanych „po macoszemu”. Generalnie sprzęt ochronny dzielimy na cztery grupy:

1. sprzęt izolujący pracownika od urządzeń będących pod napięciem, a są nimi (ochrona osobista) dielektryczne rękawice, kalosze, półbuty, oraz (ochrona dodatkowa) dywaniki, chodniki, pomosty, również drążki z wszelkiego rodzaju dodatkowym sprzętem jak końcówki manipulacyjne, wskaźniki napięcia, cęgi do bezpieczników, uzgadniacze faz. W tej grupie ujęte są hełmy ochronne izolacyjne oraz narzędzia izolowane. 2. sprzęt chroniący przed ewentualnym pojawieniem się napięcia, a są nimi wszelkiego rodzaju uziemiacze i zarzutki, 3. sprzęt zabezpieczający pracownika przed obrażeniami mechanicznymi, wysokimi temperaturami powstałymi w wyniku łuku elektrycznego lub innego rodzaju ognia i spalania, a są nimi rękawice ochronne różnych rodzajów, okulary i przyłbice, maski przeciwgazowe, pasy bezpieczeństwa, słupołazy, drabiny, podnośniki oraz ubranie ochronne w zestawie z detektorem gazy SF6 i odpowiednie gaśnice. 4. sprzęt pomocniczy taki jak: barierki, linki, ogrodzenia stałe i przenośne, płyty izolacyjne, jak również tablice ostrzegawcze, światła ostrzegawcze, kłódki jako blokady napędów i inne. Sprzęt ochronny z upływem czasu oraz w wyniku uczestniczenia w jakimś awaryjnym zajściu ulega degradacji: starzeniu izolacji, uszkodzeniom mechanicznym, przegrzaniu, zawilgoceniu, zabrudzeniu, wyczerpaniu baterii w czujnikach-wskaźnikach napięcia. I tu pojawia się konieczność sprawdzenia stanu w/w sprzętów, o czym niektó-

rzy w ogóle nie wiedzą i nie interesuje się tym, inni wiedzą, ale bagatelizują te powinności, jeszcze inni oddają sprzęt do „sprawdzenia”, czyli bez wnikania w „prawdziwość” i „poprawność” wykonanych badań chcą uzyskać tylko odpowiednie świadectwo.

okresowym badaniom w laboratorium wysokich napięć. Generalnie podaje się następujące okresy: sprzęt gumowy ochrony osobistej - co pół roku, zaś drążki, wskaźniki napięcia (w akustycznych dodatkowo wymiana baterii), narzędzia, dywaniki, chodniki, pomosty – co rok.

Trzeba jednak przyznać, że coraz więcej służb technicznych na obiektach dba o bezpieczeństwo i najchętniej chce uczestniczyć w takim badaniu. Proszę wziąć pod uwagę fakt, że próba napięciowa zakończona przebiciem wiąże się z koniecznością zakupu nowego sprzętu, a to trzeba jakoś opisać i przedstawić zwierzchnikowi.! Sprzęt ujęty w grupach 2, 3, 4 można badać wzrokowo oceniając stan sprzętu lub po prostu wymieniać na nowy stosując się do zapisu daty ważności w załączonej instrukcji. Natomiast sprzęt z grupy 1 (z wyłączeniem hełmu i kilku końcówek do drążków) należy poddać

W związku z powyższym w oparciu o pomysł dwóch firm F.A.E. ZWARPOL – producent i TECHNOMAR – użytkownik powstaje prototyp MOBILNEGO LABORATORIUM WYSOKICH NAPIĘĆ z pomocą którego, będzie można wykonywać pomiary sprawdzające sprzętu zaliczonego do 1-szej grupy na terenie klienta. W skład wyposażenia laboratorium mogą w zależności od potrzeb klienta wchodzić następujące urządzenia: yy tester UPG40-2M do badania rękawic i butów yy stanowisko SC-40 do badania dywaników i chodników

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

yy stanowisko SD1/50 do badania drążków izolacyjnych yy stanowisko SW-1 do badania wskaźników napięcia do 52 kV yy stanowisko SUF-1 do badania uzgadniaczy faz yy stanowisko SP-1 do badania pomostów yy dwa transformatory TP2-50 łączone w zależności od potrzeb w różnych konfiguracjach

Stanowisko SUF-1

W laboratorium wykorzystano opatentowany przez ZWARPOL Sp. z o.o. układ do badania drążków izolacyjnych napięciem 2x50 kV oraz pierwsze w Polsce zgodne z normą przedmiotową stanowisko do badania uzgadniaczy faz typu SUF-1. Do niewątpliwych zalet MOBILNEGO LABORATORIUM WYSOKICH NAPIĘĆ oprócz, jak już wcześniej wspomniano bardzo istotnej wiarygodności, należy również brak uciążliwości związanych z transportem sprzętu do wykonawcy badań oraz praktycznie brak przerwy w możliwości korzystania z niego w firmie zlecającej badanie. Oczywiście laboratorium jest obecnie testowane i próbowane w różnych warunkach atmosferycznych oraz wyposażane w sprzęty pomocnicze takie jak osuszacz powietrza, grzejnik itp. Istnieje również możliwość zainstalowania podwoziowego agregatu prądotwórczego o mocy do 10 KW. Przedstawione powyżej układy mogą być zestawiane zgodnie z potrzebami klientów odpowiednio do wymaganego zakresu badań. Krzysztof Drouet – Technomar Jacek Rados - Zwarpol n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

OFERTA DLA ROZDZIAŁU ENERGII NISKIEGO NAPIĘCIA

ZAKRES : • Bezpieczniki cylindryczne, Modulostar® • Bezpieczniki NH, D0 • Multivert®, Multibloc® • Rozłączniki bezpiecznikowe Linocur® • Ograniczniki przepięć • Rozłączniki izolacyjne • Bloki rozdzielcze FSPDB

E P. M E R S E N .CO M

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Cyfrowa rejestracja sygnałów elektrycznych Cyfrowy Rejestrator Napięć i Przemieszczeń CRNiP-30a zaprojektowany został z myślą o badaniach i diagnostyce maszyn wyciągowych górniczych wyciągów szybowych. Szybko okazało się, że osiągnięte wysokie parametry elektryczne i duża elastyczność oprogramowania współpracującego z urządzeniem stały się odpowiedzią na potrzeby badawczo-pomiarowe wielu innych branż przemysłowych.

RNiP-30a, wytwarzany przez Centrum Badań i Dozoru Górnictwa Podziemnego, jest urządzeniem pomiarowym stosowanym wszędzie tam, gdzie zachodzi konieczność obserwacji i rejestracji sygnałów elektrycznych. Najprościej rzecz ujmując, rejestrator zamienia zwykły komputer PC w wysokiej jakości urządzenie pomiarowo-diagnostyczne – mówi Wiesław Janeta, kierownik Działu Maszyn Wyciągowych CBiDGP. – Jego wymiary odpowiadają wielkości typowego laptopa, co znacznie ułatwia transport. Zasilanie rejestratora z portu USB komputera umożliwia pracę w miejscach pozbawionych zasilania sieciowego.

Urządzenie jest wyposażone w cztery kanały napięciowe. Umożliwia to bezpośrednie rejestrowanie napięć, ale także innych parametrów technologicznych. W zależności od zastosowanego przetwornika pomiarowego uzyskuje się zatem dane dotyczące ciśnienia, drogi, temperatury, prędkości czy przepływu. Kanały pomiaru napięcia są galwanicznie odizolowane od siebie i od komputera, co umożliwia pomiar napięć o różnych potencjałach odniesienia. Każdy kanał zawiera elektroniczny przełącznik zakresów, układ autozerowania i filtr dolnoprzepustowy. Parametry każdego z kanałów są następujące:

yy dziewięć zakresów pomiarowych: 1000 V, 300 V, 100 V, 30 V, 10 V, 3 V, 1 V, 0.3 V, 0.1 V yy minimalna rezystancja wejściowa: 1 MΩ, yy rozdzielczość przetwornika analogowo-cyfrowego: 14 bitów, yy całkowita niedokładność pomiaru: 0,5 % zakresu, yy dopuszczalne napięcie pomiędzy potencjałami odniesienia poszczególnych kanałów napięciowych: 1 kV, yy dopuszczalne napięcie pomiędzy potencjałami odniesienia kanałów napięciowych a masą komputera: 1 kV.

Cyfrowy Rejestrator Napięć i Przemieszczeń CRNiP-30a (Arch. CBiDGP)

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Ponadto rejestrator wyposażony jest w wejścia cyfrowe, co pozwala na bezpośrednie podłączenie do niego przetwornika obrotowo-impulsowego mierzącego między innymi prędkość badanego obiektu. Dane pomiarowe przechowywane są w pamięci komputera, a nie samego urządzenia. Dzięki temu proces pomiarowo-rejestracyjny może zostać wydłużony nawet do kilku dni. Prowadzenie pomiarów długookresowych ułatwia ustalenie przyczyn nieprawidłowego działania badanego obiektu, zwłaszcza w sytuacji, gdy symptomy awarii pojawiają się bardzo rzadko. Dzięki stosunkowo dużej częstotliwości próbkowania możliwe jest obserwowanie procesów szybkozmiennych – wyjaśnia Piotr Piechota, specjalista w Dziale Maszyn Wyciągowych. – Przykładami takich sygnałów są: wartość chwilowa prądu rozruchu dużych silników indukcyjnych, kształt napięcia w sterowanych prostownikach tyrystorowych, wartość ciśnienia zasilania siłowników hydraulicznych hamulców w czasie hamowania bezpieczeństwa. CRNiP-30a wyposażony jest w oprogramowanie o następujących właściwościach: yy możliwość równoczesnej rejestracji wszystkich sygnałów napięciowych, przemieszczenia i znaczników,

Panel główny CRNiP-30a

yy okres rejestrowania może być równy okresowi próbkowania lub może być jego wielokrotnością a rejestrowane wyniki są uśrednionymi wynikami pomiaru za okres rejestrowania, yy bieżący podgląd rejestrowanych sygnałów podczas rejestracji wraz z dokładną wartością rejestrowanego sygnału, yy przeglądanie i formatowanie zarejestrowanych sygnałów,

yy przedstawianie przebiegów będących funkcjami zarejestrowanych sygnałów. Szczegółowe informacje oraz warunki zakupu Cyfrowego Rejestratora Napięć i Przemieszczeń CRNiP-30a dostępne są na stronie internetowej www.oridug. cbidgp.pl, w zakładce KOMPETENCJE CRNiP-30a. [JP, JW, PP] n

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Uniwersalny miernik instalacji elektrycznych MPI-530

Przystępując do przeprowadzenia pomiarów instalacji elektrycznych chcemy, aby były one wykonane szybko i sprawnie, ale również w sposób jak najbardziej profesjonalny i zgodny z obowiązującymi standardami.

akie podejście pozwala na szczegółową weryfikację prowadzonych badań, dając możliwość porównania wyników w przyszłości oraz oceny stopnia ich zmian zachodzących w czasie. Stopień skuteczności ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym wymaga sprawdzenia wielu parametrów. W przypadku instalacji odbiorczych, które występują najpowszechniej w obszarach obiektów mieszkalnych i użyteczności publicznej, najwygodniej jest korzystać z mierników uniwersalnych, które mogą wykonać wszystkie pomiary opisane w PN-HD 60364-6. Jest to rozwiązanie wygodne, ponieważ nie wymaga od pomiarowca korzystania z wielu mierników do różnych pomiarów. Przyrząd skonstruowany przez firmę SONEL S.A., miernik MPI-530, w tym zakresie spełnia wymagania nawet najbardziej wymagających użytkowników. Funkcje pomiarowe MPI-530, zgodne z PN-HD 61557, pozwalają na zmierzenie, we wszystkich konfiguracjach, kompletnego zestawu danych, potrzebnych do kompleksowej oceny bezpieczeństwa badanej instalacji. Zmierzymy nim również rezystancje uziemienia kilkoma metodami technicznymi, rezystywność gruntu, natężenie oświetlenia, sprawdzimy kolejność wirowania faz dla instalacji elektrycznej jak i silnika. Możemy także

skorzystać z wbudowanego rejestratora i jednofazowo rejestrować i analizować napięcia, prądy i moce wraz z zakłóceniami harmonicznymi w napięciu i prądzie. Dla wszystkich funkcji pomiarowych przyrząd ma możliwość oceny, czy wynik pomiaru mieści się w dopuszczalnych granicach narzuconych przez użytkownika lub wynikających z norm, co znakomicie przyśpiesza przegląd instalacji elektrycznej (Rys. 1). Niewątpliwym atutem MPI-530 jest unikalna, drzewiasta struktura pamięci. Można z niej korzystać na bieżąco podczas pomiarów, dokonując pełnych opisów punktów pomiarowych (klawiatura QWERTY połączona bezprzewodowo z miernikiem) lub strukturę pomiarów przygotować wcześniej na komputerze PC i przetransmitować do miernika. Każdy, kto chociaż raz prowadził takie badania wie, że tworzenie dokumentacji po pomiarach jest równie pracochłonne jak same pomiary. Takie rozwiązanie, w połączeniu z programem SONEL PE5, pozwoli zaoszczędzić czas i wyeliminować większość możliwych do popełnienia błędów, które mogłyby się pojawić przy obliczeniach w protokole. Wraz z przyrządem otrzymujemy wszystko, co niezbędne do wykonywania pomiarów (przewody, sondy, krokodylki, podstawowe adaptery, podstawowy

Rys. 1 – Przykład ustawienia typu zabezpieczenia dla oceny warunku samoczynnego wyłączenia zasilania.

zestaw do pomiaru uziemień, futerał na miernik i akcesoria, zasilacz sieciowy oraz samochodowy). Przewody, sondy i krokodylki spełniają najnowsze, niezwykle rygorystyczne normy, dotyczące bezpieczeństwa podczas pomiarów. Do zasilania przewidziano wydajny, dedykowany akumulator, co w połączeniu z wbudowaną, szybką ładowarką zmniejsza koszty związane z zasilaniem. Możliwe jest również zasilanie urządzenia ze standardowych baterii. Miernik na bieżąco monitoruje stan naładowania baterii lub akumulatorów, a nieużywany automatycznie się wyłącza (czas samowyłączenia jest ustawiany). Miernik MPI-530 firmy SONEL S.A. to niezwodny przyrząd wysokiej jakości o zaawansowanych możliwościach a jednocześnie niezastąpione narzędzie pracy każdego profesjonalnego pomiarowca, chcącego w szybki i efektywny sposób przeprowadzić pomiary instalacji elektrycznych. Sprawdź naszą ofertę promocyjną na www.sonel.pl n

KUP PROMOCYJNY MIERNIK SERII SONEL MPI

I ODBIERZ ELEKTRONARZĘDZIE!

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Czyste rozwiązania Alfa Laval dla olejów smarnych Czysty olej ma kluczowe znaczenie dla bezpiecznego, niezawodnego i ekonomicznego funkcjonowania praktycznie wszystkich rodzajów urządzeń w smarnych bądź hydraulicznych systemach. Czysty olej zmniejsza zużycie i korozję wszystkich urządzeń zainstalowanych w instalacji, co pomaga ograniczyć przerwy w produkcji i koszty z tym związane.

anieczyszczenia w smarnych i hydraulicznych olejach mają poważny wpływ na wydajność systemu, koszty operacyjne i niezawodność urządzeń. Dla przykładu, Obecność cząstek stałych powoduje: yy ścieranie powierzchni metalowych yy zwiększone siły tarcia yy zablokowanie filtrów. Obecność wody w oleju powoduje: yy powstawanie korozji yy reakcje z dodatkami yy tworzenie emulsji olej/woda yy znaczne obniżenie jakości oleju. Z kolei czysty: yy przedłuża cykl życia urządzeń o około 50% yy eliminuje lub redukuje korozję przez usuwanie niezwiązanej wody z oleju yy zapewnia wydłużenie cyklu pracy, zwiększając produktywność yy wpływa na znaczną redukcję zużycia maszyn i ich przestojów yy obniża koszty operacyjne poprzez obniżenie ilości zużycia oleju yy przedłuża żywotność oleju i tym samym obniża koszty wymiany i utylizacji yy wpływa na poprawę zarówno jakości produktu jak i warunków pracy Dlatego utrzymanie olejów w czystości powinno być ważnym zadaniem w każdej elektrowni czy zakładzie produkcyjnym.

Moduł do oczyszczania oleju Alfa Laval OCM

Moduł OCM Alfa Laval jest stosowany do oczyszczania zanieczyszczonych

Rys. 1. Moduł wirówkowy do oczyszczania oleju Alfa Laval OCM olejów smarnych i hydraulicznych, poprzez szybkie, efektywne i jednoczesne oddzielanie oleju, wody i cząstek stałych w nim zawartych. Moduł OCM zapewnia ciągłe oczyszczanie oleju, bez konieczności przerywania pracy urządzenia, do którego ten olej jest wykorzystywany. Jeśli istnieje taka potrzeba, oczyszczanie oleju może się odbywać nawet podczas postoju urządzenia. Moduł do oczyszczania oleju OCM to zintegrowany i modułowy system, w którym wszystkie komponenty zostały zainstalowane na ramie, co zapewnia łatwą i szybką instalację oraz go-

towość do natychmiastowego działania. Sercem całego zespołu jest wysokoobrotowa wirówka Alfa Laval.

Zasada działania

Oddzielanie ciał stałych odbywa się w wirówce. Zanieczyszczony olej doprowadzany jest do wirówki przy pomocy pompy zasilającej (poprzez króciec wlotowy). Dzięki działaniu siły odśrodkowej, następuje wydzielenie kilku różnych faz (frakcji), które stanowiły zanieczyszczenia zawarte w oleju. Fazy (frakcje) najcięższe - osady (szlamy) i woda -kierowane są na obrzeże misy separatora. Usuwanie oczyszczonego oleju

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE i oddzielonej wody odbywa się w sposób ciągły. Osad (szlam) zbierany jest w przestrzeni szlamowej, skąd musi być ręcznie lub automatycznie usuwany.

Instalacja

Zespół do oczyszczania oleju smarnego jest zwykle instalowany na instalacji obejściowej (by-pass instalacji obiegu oleju smarnego) i oczyszcza tylko część (ilość określoną procentowo) oleju będącego w obiegu. Zespół do oczyszczania oleju wykorzystywany jest także przy przesyłaniu oleju pomiędzy zbiornikami. Przewód ssawny dla oleju smarnego lub hydraulicznego pobieranego ze zbiornika / miski olejowej powinien być instalowany w najniższej części zbiornika. Dzięki temu, brudny olej natychmiast zostaje poddawany obróbce w zespole oczyszczającym. Wysokość ssania powinna być możliwie najniższa, aby wyeliminować problemy z kawitacją pompy. Przewód powrotny oleju oczyszczonego powinien być doprowadzony do zbiornika / miski olejowej w takim miejscu, aby znajdował się on po przeciwnej stronie w stosunku do przewodu ssawnego. Zapewnia to prawidłową cyrkulację oleju smarnego podczas procesu jego oczyszczania, nawet wtedy, kiedy turbina nie pracuje. Moduły OCM są zaprojektowane do pracy przy ciśnieniu do 600 kPa, i temperaturze w pomieszczeniu od 5°C do 45°C (50°C na życzenie). Wilgotność względna wynosi do 98%.

Rys. 2. Komponenty wchodzące w skład modułu OCM

1. Wlot oleju 2. Wylot oleju 3. Wylot wody 4. Kosz dla osadów 5. Przestrzeń zbierania osadów 6. Wlot wody uszczelniającej

Wydajność oddzielania

Rozmiar cząstek: < 5 mikronów, 90% skuteczność usuwania Rozmiar cząstek: < 3 mikronów, 70% skuteczność usuwania Woda: 90% skuteczność usuwania

Pomoc techniczna po sprzedaży urządzenia

Dla urządzeń z serii OCM Alfa Laval oferuje program prewencyjnych prac serwisowych. Inżynierowie ds. serwisu są do Państwa dyspozycji, aby służyć pomocą przy wykonywaniu wszelkich prac konserwacyjnych i remontowych oraz pomagać w szkoleniu personelu. Stosowanie oryginalnych części zamiennych Alfa Laval zmniejszą liczbę postojów oraz zmniejsza koszty remontów. Zestawy części zamiennych można zamawiać w Centrach Serwisowych Alfa Laval. Dostępne są również zestawy serwisowe do wykonywania rutynowych konserwacji misy jak i części konieczne do przeprowadzenia głównego remontu całe go separatora.

Rys. 3. Bęben wirówki do zatrzymywania części stałych

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

Alfa Laval Polska Sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-697 Warszawa tel. 22 336-64-64, fax: 22 336-64-60 poland.info@alfalaval.com n

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Miasto przyszłości to miasto połączone, wydajniejsze i bardziej zrównoważone dzięki oprogramowaniu do automatyzacji.

Zenon: inteligentne rozwiązanie dla każdej infrastruktury Firma COPA-DATA weźmie udział w targach SPS IPC Drives odbywających się w Norymberdze (Niemcy) w dniach 28-30 listopada br. W wydarzeniu towarzyszyć nam będzie ośmiu partnerów. Wspólnie zademonstrujemy, w jaki sposób oprogramowanie zenon już teraz tworzy fundamenty pod miasta przyszłości. Odwiedźcie nas w hali 7, na stoisku: 590.

oraz więcej osób decyduje się na życie w mieście. Tendencja ta prowadzi do poważnych utrudnień. Aby uniknąć niedoboru surowców i poprawić jakość życia, miasta przyszłości muszą być wydajniejsze i bardziej zrównoważone. Podczas targów SPS IPC Drives firma COPA-DATA zaprezentuje, jak miasta mogą już teraz przygotowywać się na przyszłe wyzwania związane z ich szybkim wzrostem i napływem mieszkańców. Oprogramowanie do automatyzacji zenon jest wysoce efektywne kosztowo i umożliwia łatwą integrację z istniejącymi systemami. Dzięki oprogramowaniu zenon możemy już teraz tworzyć miasta przyszłości. Jest to wydajne rozwiązanie sprawdzają-

ce się niezależnie od tego, czy chodzi o sterowanie ruchem ulicznym, oświetleniem czy usuwaniem odpadów wyjaśnia Andreas Zerlett, specjalista ds. sprzedaży w branży energetyki i infrastruktury / Smart City w firmie COPA-DATA. Na targach towarzyszyć będzie nam również nasz partner SCADA-Automation, który wesprze nas w działaniach związanych ze Smart Cities.

Inteligentne rozwiązanie biznesowe na potrzeby produkcji

Odwiedzający będą mieli także okazję dowiedzieć się wszystkiego na temat ergonomicznych i niezwykle dynamicznych rozwiązań procesowych

na potrzeby sektorów: motoryzacyjnego, energetycznego, spożywczego i farmaceutycznego. Istotną rolę w produkcji odgrywa koncepcja tzw. Inteligentnej fabryki (ang. Smart Factory). COPA-DATA zaprezentuje swoje innowacyjne rozwiązania w praktyce: KHS, producent systemów napełniania i pakowania, wykorzystuje oprogramowanie zenon jako standard. zenon odpowiada m.in. za kontrolę produkcji i przetwarzanie wizualne gromadzonych danych. Na stoisku COPA-DATA producent zaprezentuje jak innowacyjne analizy danych o stanie maszyn ułatwiają konserwację prewencyjną (ang. predictive maintenance). Funkcja ta pozwala między innymi na: identyfikację wczesnych oznak zu-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE życia elementów, dzięki czemu można z wyprzedzeniem zaplanować czynności serwisowe. Firma KHS będzie prowadzić prezentacje na żywo na stanowisku matowienia butelek. Pozostali nasi partnerzy CaderaDesign, KÖHL Maschinenbau, KROPF SOLUTIONS, neogramm i SABO Mobile IT również zaprezentują odwiedzającym ciekawe zastosowanie oprogramowania zenon w praktyce.

Informacje o COPA-DATA

COPA-DATA jest technologicznym liderem w zakresie ergonomicznych i dynamicznych rozwiązań procesowych. Założona w 1987 roku spółka opracowała w swojej siedzibie w Austrii oprogramowanie zenon dla: HMI/ SCADA, dynamicznego raportowania z produkcji orazi zintegrowanych systemów PLC. Spółka sprzedaje oprogramowanie zenon w swoich biurach w Europie, Ameryce Północnej i Azji, a także za pośrednictwem partnerów i dystrybutorów na całym świecie. Dzięki zdecentralizowanej strukturze korporacyjnej klienci mają możliwość bezposredniego kontaktu z lokalnymi przedstawicielami firmy oraz uzyska-

WORTAL

nia lokalnego wsparcia sprzedażowego i technicznego. COPA-DATA, jako spółka niezależna i dostosowująca się do nowych warunków, działa prężnie i ciągle podnosi standardy dotyczące funkcjonalności i łatwości użytkowania. Jest także liderem wyznaczającym tendencje na rynku. Ponad 100 000 tysięcy systemów zainstalowanych w ponad 90 krajach zapewniło całkiem nową automatykę spółkom w przemyśle spożywczym, w sektorze energii i infrastruktury, a także w przemyśle samochodowym i farmaceutycznym.

Informacje o oprogramowaniu zenon

zenon to rodzina zróżnicowanych produktów firmy COPA-DATA, wprowadzająca ergonomiczne rozwiązania procesowe w wielu branżach, począwszy od czujników do ERP. W jej skład wchodzą: zenon Analyzer, zenon Supervisor, zenon Operator i zenon Logic. zenon Analyzer to rozwiązanie pozwalające na tworzenie zindywidualizowanych raportów (np. dotyczące zużycia, przestojów, KPI) na podstawie danych z IT i automa-

tyki. zenon Supervisor, niezależny system SCADA, umożliwia wszechstronne monitorowanie procesów i sterowanie systemami redundantymi także w złożonych sieciach i poprzez zdalny dostęp. zenon Operator, jako system HMI, gwarantuje bezpieczne sterowanie maszynami oraz zapewnia prostą i intuicyjną obsługę, w tym Multi-Touch. zenon Logic, który jest zintegrowanym systemem PLC opartym na IEC 61131-3, umożliwia optymalne sterowanie procesem i logiczne przetwarzanie danych. Rodzina produktów zenon, jako niezależny od platformy portfel rozwiązań procesowych, bezproblemowo integruje się z istniejącym środowiskiem automatyki oraz IT oraz oferuje możliwość zastosowania Wizardów i szablony umożliwiające łatwą konfigurację i prostą migrację z innych systemów. Charakterystyczną cechą rodziny produktów zenon jest zasada „parametryzacja zamiast programowania”.

eminaria techniczne

QR CODE

Wygenerowano na www.qr-online.pl

www.copadata.com n

DRUKOWANY BIULETYN BRANŻOWY

23.02.2017 - Olsztyn - edycja 50 23.03.2017 - Katowice - edycja VII 04.04.2017 Legnica

Diagnostyka i monitoring maszyn w zakładach przemysłowych

Darmo wy wpis p o d s t aw ow y

20.04.2017 - Piła - edycja 51 16.05.2017 - Rzeszów - edycja 52 13.06.2017 - Elbląg - edycja 53 21.09.2017 - Siedlce - edycja 54 24-25.10.2017 - Wrocław (2 dni) - edycja VIII 23.11.2017 - Kraków - edycja 55 06.12.2017 - Zielona Góra - edycja 56

- nowości z branży - porady specjalistów - przegląd prasy branżowej - katalogi firm i producentów - opisy urządzeń i podzespołów - kalendarium ważnych wydarzeń - słownik techniczny angielsko-polski i polsko-angielski

NEWSLETTER (11.000 ODBIORCÓW)

PRAKTYCZNE SZKOLENIA Programowanie sterowników PLC Siemens S7-1200

Energoelektronika.pl tel. (+48) 22 70 35 290/291, fax (+48) 22 70 35 101 marketing@energoelektronika.pl, www.energoelektronika.pl

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Nisko-stratne elementy indukcyjne a efektywność ekonomiczna kompensacji mocy biernej Elementy indukcyjne występujące w urządzeniach kompensacji mocy biernej są głównym źródłem start mocy czynnej kompensatorów. Zastosowanie nowoczesnych rozwiązań technologicznych w procesie produkcji dławików decyduje o efektywności ekonomicznej kompensacji mocy biernej. Firma TRAFECO Sp. J. jest producentem nisko-stratnych dławików kompensacyjnych typu 3RTC oraz dławików rezonansowych typu 3RTR przeznaczonych do pracy w urządzeniach kompensacji mocy biernej. Rzeczywiste koszty elementów indukcyjnych

Rzeczywisty koszt dławików kompensacyjnych zawiera składniki związane z inwestycją i eksploatacją. Część inwestycyjna kosztów używana przez producentów w trakcie gry rynkowej jest ceną dławika, która stanowi niewielki element całkowitych kosztów. Ukryty lub niedostatecznie artykułowany jest koszt eksploatacji elementów indukcyjnych wynikający bezpośrednio z ich konstrukcji. Dławiki indukcyjne występujące w urządzeniach kompensacyjnych decydują o ich sprawności, gdyż są głównym źródłem start mocy w urządzeniu. Ograniczenie nadmiernych, rzeczywistych start mocy dławików wpływa nie tylko na trwałość i niezawodność urządzenia kompensacyjnego, ale przede wszystkim poprawia wynik ekonomiczny całego procesu kompensacji. Dążenie do obniżenia ceny elementów indukcyjnych popycha producentów do kolejnych uproszczeń konstrukcji dławików. Powstają w ten sposób elementy indukcyjne niskiej jakości o wysokich stratach, w których dynamika przyrostu strat dodatkowych przy pojawieniu się wyższych harmonicznych prądu i napięcia w obwodzie jest bardzo duża. Straty dodatkowe w tak uproszczonych konstrukcyjnie i technologicznie elementach indukcyjnych rosną bardzo szybko i są często przyczyną uszkodzeń lub nieprawidłowej pracy urządzeń kompensacyjnych. Tabela 1. przedstawia porównanie całkowitych kosztów dławika kompensacyjnego o mocy 50kvar, w wykonaniu

3RTC – 50kVAr/400V T40F

Parametr

klasyczny

nisko-stratny

Straty dławika

1200 W

550 W

Koszt inwestycyjny - cena

8 000 zł

10 000 zł

Koszty eksploatacyjne 1 rok

3 600 zł

1 660 zł

Koszty eksploatacyjne 5 lat

18 000 zł

8 300 zł

Całkowite koszty w okresie 5lat

26 000 zł

18 300 zł

Tabela 1. Porównanie kosztów dławika kompensacyjnego typu 3RTC-50kVAr/400V, wykonanie klasyczne i nisko-stratne

Rys 1. Nisko-stratny dławik kompensacyjny typu 3RTC z rdzeniem w technologii wieloszczelinowej CorECOTM ograniczającej straty.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE klasycznym oraz nisko-stratnym. Założono, iż dławik pracuje 12h/dobę a cena energii wynosi 70gr/kWh. Ograniczenie strat pozwala znacznie obniżyć duże koszty eksploatacyjne, które w okresie kilku lat trzykrotnie przewyższają cenę zakupu dławika. Wykonanie nisko-stratnego dławika kompensacyjnego pociąga za sobą wzrost kosztów inwestycyjnych, o 25%, co daje sumę około 2000 złotych. Nisko-stratna konstrukcja dławika pozwala jednak ograniczyć koszty eksploatacyjne o, blisko 30% czyli w pięcioletnim okresie eksploatacyjnym oszczędzamy sumę blisko 7 700 złotych. Jak widać koszty eksploatacyjne to duże straty energii, które należy brać pod uwagę bilansując planowane oszczędności wynikające z kompensacji mocy biernej.

Nisko-stratne dławiki rezonansowe i kompensacyjne

Dławiki kompensacyjne i dławiki rezonansowe (Rys.2 ), jako elementy urządzeń kompensacyjnych pracują w bardzo różnych warunkach zależnie od parametrów energii elektrycznej w miejscu przyłączenia do sieci [1]. Straty dławików zależą silnie od zawartości harmonicznych w prądzie

Parametr Uzwojenie Straty w uzwojeniu

3RTC – 50kVAr/400V T40F klasyczny

nisko-stratny

4x10 mm

4x (2,5x5) mm

810 W

450 W

4 szczeliny

CoreECOTM

390 W

100 W

Indukcja w rdzeniu

1,2 T

1,0 T

Max. przyrost temperatury

92 K

80 K

~200 kg

~ 240 kg

Rdzeń Straty w rdzeniu

Masa dławika

Tabela 2. Porównanie parametrów technicznych dławika kompensacyjnego typu 3RTC-50kVAr/400V, wykonanie klasyczne i nisko-stratne

dławika . W trakcie obliczeń niezwykle ważne jest właściwe określenie widma harmonicznych prądu w obwodzie dławika oraz amplitud tych harmonicznych zgodnie z rzeczywistymi warunkami pracy. Tylko wówczas, gdy do projektu przyjęty zostanie rzeczywisty kształt napięcia i prądu, dławik będzie pracował poprawnie, osiągnie założone temperatury a wyliczone straty znajdą potwierdzenie podczas eksploatacji. [2,3]. Dobrym rozwiązaniem jest wykonanie pomiarów parametrów energii elektrycznej w planowanym miejscu pracy dławików, które pozwolą jednoznacznie i bezbłędnie określić warunki

pracy elementów indukcyjnych. W uzwojeniu dławika, w którym płyną prądy harmoniczne o stosunkowo wysokich częstotliwościach występuje efekt naskórkowości (ang. Skin effect) oraz efekt zbliżenia (ang. Proximity effect). Zjawiska te mają istotny wpływ na wartość strat w uzwojeniach dławików a ich zrozumienie pozwala prawidłowo zaplanować ułożenie przewodów. Efekt naskórkowości wywołuje przepływ prądu jedynie w warstwie powierzchniowej przewodów, a grubość warstwy przewodzącej maleje ze wzrostem częstotliwości. Ograniczenie zjawiska naskórkowości realizuje się stosując uzwojenia nawijane wiązką równoległych, izolowanych przewodów. Przekrój pojedynczego przewodu w wiązce definiowany jest w zależności od głębokości wnikania prądu na powierzchni przewodu. Głębokość wnikania prądu (1) zależy od częstotliwości (f), przenikalności magnetycznej (μ, μo, μr) oraz konduktywności (σ) przewodnika [4]. (1)

Rys 2. Nisko-stratny dławik rezonansowy typu 3RTR 7% z rdzeniem w technologii wieloszczelinowej CorECOTM ograniczającej straty.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

Na straty w rdzeniu magnetycznym dławika składają się podstawowe starty histerezowe i wiroprądowe oraz dodatkowe straty związane ze strumieniem rozproszenia, występujące zwłaszcza w miejscach nieciągłości rdzenia. Ograniczenie strat wiroprądowych poprzez pakietowanie rdzenia z cienkich, izolowanych blach w przypadku dławików nie wystarcza. W obszarach przyszczelinowych występuje zmiana kierunku przebiegu strumienia, który generuje dodatkowe straty wiroprądowe w materiale rdzenia, uzwojeniu oraz w przewodzących elementach konstrukcyjnych.

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE W rdzeniu magnetycznym przemagnesowywanym okresowo występują siły magnetyczne i magnetostrykcyjne. Wielkość sił magnetycznych i magnetostrykcyjnych zależy od maksymalnych, lokalnych wartości indukcji magnetycznej w rdzeniu. Działające siły wywołują zmienne naprężenia w blachach rdzenia, co skutkuje drganiami elementów konstrukcji i polem akustycznym wokół dławika. CorECOTM jest nisko-stratną technologią montażu i pakietowania wieloszczelinowych rdzeni dławikowych, która umożliwia zdecydowane ograniczenie start w rdzeniu przy jednoczesnym zmniejszeniu intensywności pola akustycznego wokół dławika [5]. Ograniczenie strat uzyskuje się poprzez zastosowanie wielu wąskich szczelin oraz optymalizację ich rozmieszczenia [6,7]. Tabela 2. Przedstawia parametry techniczne dałwika kompensacyjnego o mocy 50kvar wykonanego w technologii klasycznej oraz niskostratnej metodzie montażu i pakietowania rdzenia CorECOTM . Uzwojenie dławika również zaprojektowane zostało w sposób ograniczający stra-

ty dodatkowe wynikające z obecności harmonicznch prądu (ang. Skin effect). Dzięki komleksowym działaniom technologicznym ograniczającym straty, obniżenie strat łącznych dławika sięga 50%. Firma TRAFECO Sp. J. produkuje oprócz, wysokiej jakości dławików rezonansowych i kompensacyjnych również nietypowe elementy induk-

cyjne zaprojektowane według indywidualnych specyfikacji, dedykowane do pracy w specjalnych lub trudnych warunkach eksploatacji. Mirosław Łukiewski m.lukiewski@trafeco.pl TRAFECO Sp. J. www.trafeco.pl n

Literatura [1] Hanzelka Z., Jakość dostaw energii elektrycznej. Zaburzenia wartości skutecznej napięcia. AGH, Kraków 2013 [2] Łukiewski M., Kompensacja mocy biernej pojemnościowej z zastosowaniem dławików indukcyjnych; Napędy i Sterowanie 11/2005 [3] Łukiewski M., Dobór dławików ochronnych do baterii pojemnościowych, Napędy i Sterowanie nr 4/2004 [4] Kazimierczuk M.K., High-frequency magnetic components, 2009 A John Wiley and Sons, Ltd. [5] Łukiewski M., Hałas dławików indukcyjnych; Napędy i Sterowanie 12/2008 [6] Xingkui Mao, Wei Chen, Yunxiu Li, Winding Loss Mechanism Analysis and Design for New Structure High-Frequency Gapped Inductor, IEEE Transactions on Magnetics, Vol. 41, No. 10, October 2005 [7] Łukiewski M.,Łukiewska A., Pawlaczyk L., Wieloszczelinowe rdzenie w dławikach filtrów sinusoidalnych; ME-ZP Nr2/2017 (114), KOMEL 2017

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

EKSPLOATACJA I REMONTY

Badania termowizyjne-wymogi ubezpieczyciela czy bezpieczeństwo firmy ? Wiele firm szuka oszczędności energii by obniżyć koszty funkcjonowania firmy. Jest to bardzo pozytywny kierunek działań, a jednym z elementów audytu energetycznego jest badanie termowizyjne . Aby efekt tych działań był większy, zachęcamy do przeprowadzania badań termowizyjnych celem podniesienia także bezpieczeństwa funkcjonowania firmy i obniżenia kosztów ubezpieczenia. Ubezpieczyciele wymagają potwierdzonych kwalifikacji osób wykonujących badanie, można je uzyskać w Ośrodku Szkoleniowym Infrared Training Center w Świdnicy, prowadzonym przez firmę Euro Pro Group na licencji firmy FLIR.

rządzenie jest tak mądre, jak jego operator -brzmi banalnie ale nabiera sensu w przypadku obsługi urządzeń pomiarowych. Sprzedając kamery termowizyjne FLIR-a często spotykamy się z pytaniami czy zrobienie zdjęcia przy użyciu kamery termowizyjnej uzyskamy prawdziwą wartość temperatury. Niestety nie do końca tak się dzieje, ponieważ za poprawny wynik odpowiada wiele parametrów w kamerze, które należy ustawić przed wykonywaniem pomiaru. Oprócz tego do wykonania poprawnych pomiarów wymagane są też odpowiednie warunki atmosferyczne, które mogą mieć wpływ na wiarygodność pomiaru. Frima Euro Pro Group jest od 2010 roku autoryzowanym dystrybutorem firmy FLIR na Polskę oraz prowadzi Regionalne Centrum Szkoleniowe jako Partner Infrared Training Center. Dlatego też, aby rozwiać wszelkie wątpliwości odnośnie obsługi kamery zapraszamy naszych klientów do skorzystania ze szkoleń w zakresie: yy podstaw termografii, yy badań termowizyjnych w energetyce , yy badań termowizyjnych w budownictwie Szkolenia obywają się cyklicznie co miesiąc w Centrum Technologii Energetycznych w Świdnicy. Są to szkolenia 2 dniowe.

Pierwszy dzień obejmuje wiadomości z podstaw teoretycznych praw fizyki dotyczących promieniowania podczerwonego oraz termografii, uczymy doboru parametrów temperatury pozornej odbitej oraz metodologii ustalania emisyjności własnej zgodnie z normą ISO 18434-1. W drugi dzień szkolimy w zakresie energetyki lub budownictwa. Szkolenie to ukierunkowane jest w obszary i tematy takie, jakie interesują naszych klientów. Końcowe dyplomy uwzględniają tematykę szkolenia. Materiały szkoleniowe oferujemy takie same jak inne placówki szkoleniowe w 22 językach w ponad 50 krajach na świecie. Korzystamy z wiedzy i doświadczenia ponad 50 lat praktyki firmy FLIR w zakresie pomiarów termowizyjnych .

Zdj. 1. W trakcie szkolenia można porównać termogramy linii napowietrznych kamerami o różnych rozdzielczościach detektora oraz z wykorzystaniem obiektywów teleskopowych i standardowych.

Zdj. 2. Szkolenie kończy się opracowaniem samodzielnego raportu termowizyjnego .

Celami szkolenia jest : yy Zdobycie umiejętności kreatywnego doboru metody termowizyjnej do zastosowań w obszarach produkcji, technologii, utrzymania ruchu, budownictwie, przy pracach badawczo-rozwojowych oraz innych niestandardowych aplikacjach na bazie przykładów praktycznych i teoretycznych yy przedstawienie możliwości i ograniczeń metody termowizyjnej

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

EKSPLOATACJA I REMONTY

Zdj. 3. Dyplomy i materiały szkoleniowe są takie same jak w 50 krajach na całym świecie . Wszystkie firmy Ubezpieczeniowe respektują uprawnienia wydawane przez Infrared Training Center.

yy przekazanie wiedzy w zakresie doboru optymalnego sprzętu yy nauka obsługi kamery i oprogramowania

Program szkolenia obejmuje m.in.: yy zasady wykonywania pomiaru kamerami termowizyjnymi yy przykłady standardowych i niestandardowych zastosowań metody w przemyśle przy wykorzystaniu różnych modeli kamer i przyrządów oraz parametrów kamer mających wpływ na wynik pomiaru yy ustawianie emisyjności własnej materiałów i temperatury pozornej zgodnie z normą ISO 18 43-1 – ćwiczenia praktyczne yy wykonywanie pomiarów za pomocą kamer termowizyjnych yy prezentacja programu do analizy pomiarów i samodzielne wykonywanie raportu, analizy termogramów wykonanych w różnych obszarach zastosowań yy wycieczka do podziemnego miasta w Walimiu z kamerami termowizyjnymi. Szkolenie kończy się uzyskaniem Dyplomu ITC respektowanego na całym świecie przez ubezpieczycieli . Wczesne wykrycie stanu przedawaryjnego to unikanie postojów, pożarów, awarii – większe bezpieczeństwo funkcjonowania firmy a co za tym idzie niższe koszty ubezpieczenia. Oszczędności z tytułu obniżenia składki ubezpieczeniowej w zależności od wielkości ryzyka funkcjonowania firmy to realne kwoty , które można przeznaczyć na zakup sprzętu i kwalifikacji pracowników . Gwarantowany zwrot z inwestycji w ciągu maksymalnie dwóch lat , czy się opłaci ? Bezpieczeństwo nie zna ceny. Euro Pro Group Tel. 695 763 265 Email: mkaluza@europro.com.pl Ul. Jałowcowa 1, 58-200 Dzierżoniów n

AUTORYZOWANY DYSTRYBUTOR

Nowa seria kamer termowizyjnych FLIR T5xx

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017 www.europro.com.pl

tel.697 790 707

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Fluke przygotowała „Centrum rozwiązań dla sektora energetycznego” w ramach platformy edukacyjnej „Centra Rozwiązań” „Centrum rozwiązań dla sektora energetycznego” przygotowane przez Fluke będzie dostępne online (http://solutions.fluke.com/plpl/fluke-power-utilities) jako zbiór materiałów edukacyjnych i porad odnośnie sprzętu, jego zastosowań, radzenia sobie z najczęstszymi problemami związanymi z pomiarami itp. w energetyce. Przykładowe tematy omawiane w ramach „Centrum rozwiązań dla sektora energetycznego” Fluke to m.in.: 1. Jak zmniejszyć poziom ryzyka w środowisku pracy? Wraz ze wzrostem złożoności systemów dystrybucji oraz dołączanych obciążeń zwiększa się także prawdopodobieństwo wystąpienia nieustalonych stanów przepięciowych. Silniki, kondensatory oraz konwertery zasilania, takie jak przemienniki częstotliwości, mogą być głównymi źródłami skoków napięcia. Pioruny uderzające w napowietrzne linie przesyłowe także mogą powodować niezwykle niebezpieczne, wysokonapięciowe stany nieustalone. Podczas przeprowadzania pomiarów układów elektrycznych stany nieustalone stanowią „niewidoczne” i w dużej mierze nieuniknione zagrożenie. Występują często w obwodach niskonapięciowych, a ich wartości szczytowe mogą sięgać kilku tysięcy woltów. Żaden pr z yr ząd sam w sobie nie jest w stanie zapewnić

bezpieczeństwa podczas prac elektrycznych. Jedynie połączenie właściwych przyrządów z odpowiednią praktyką zawodową w zakresie bezpiecznej pracy zapewnia maksymalną ochronę. Dzięki Centrum można będzie uzyskać szczegółowe informacje o normie IEC/EN 61010 i dowiedzieć się więcej na temat kategorii bezpieczeńst wa pomiaru (CAT), czytając opis zastosowań. 2. Dlaczego jakość energii ma kluczowe znaczenie dla sprawnego działania urządzeń? Przy optymalizacji wydajności w sektorze przemysłowym zużycie energii jest jednym z niewielu parametrów wejściowych, które można łatwo kontrolować. Konsekwencje niskiej jakości zasilania mogą mieć bezpośredni wpływ na wynik finansowy w wyniku dopłat naliczanych przez lokalne zakłady energetyczne. Niska jakość zasilania może również doprowadzić do uszkodzenia najistotniejszych urządzeń, a w rezultacie do przestojów.

3. Jak zapobiegać nieoczekiwanym awariom sprzętu? 6 powodów, dla których należy stosować proaktywne podejście do konserwacji i zapobiegać nieoczekiwanym awariom sprzętu to: yy Przewidywalność, yy Bezpieczeństwo, yy Zysk, yy Dłuższe przerwy między przeglądami, yy Niezawodność, yy Spokój umysłu. 4. Zwiększenie szybkości reakcji i naprawy w przypadku przerw w procesach Praca w branży energetycznej wiąże się z wyzwaniami, takim jak zapobieganie przestojom, testowanie systemów bezpieczeństwa, wyszukiwanie i usuwanie awarii powodujących przerwy w procesach, natychmiastowe reagowanie i naprawy oraz pomiary szybkości wycieku. Multimetry termiczne to podstawowe przyrządy do rozwiązywania problemów z urządzeniami elektrycznymi. Umożliwiają one sprawdzanie gorących miejsc w urządzeniach wysokonapięciowych i transformatorach oraz wykrywanie nagrzewania się bezpieczników, przewodów, izolatorów, złączy, złączek i przełączników. 5. Znaczenie wykrywania sześciofluorku siarki (SF6) w branży elektroenergetycznej Urządzenia używane w podstacjach elektroenergetycznych, takie jak rozłączniki obwodów i transformatory, służą do przełączania i transformowa-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE nia wysokich napięć i prądów o dużym natężeniu. Przełączanie wysokich napięć stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa oraz produkcji, ponieważ może prowadzić do powstawania wyładowań łukowych. Sześciofluorek siarki (SF6) jest używany w tych urządzeniach w celu izolacji. Dzięki właściwościom jonizacyjnym ten gaz cieplarniany o właściwościach gaszących to jedna z najbardziej efektywnych alternatyw dla innych izolatorów, takich jak olej czy powietrze. Jednak ze względu na właściwości gazu cieplarnianego należy upewnić się, że wycieki tego gazu są skutecznie wykrywane i usuwane. 6. Wykorzystanie termografii podczerwonej w konserwacji prognostycznej Ciepło często stanowi wczesny objaw uszkodzenia lub wadliwego działania sprzętu, co sprawia, że jest ono kluczowym parametrem wydajności monitorowanym w programach konserwacji prognostycznej. Technicy zajmujący się konserwacją prognostyczną regularnie sprawdzają temperaturę sprzętu o newralgicznym znaczeniu, dzięki cze-

wacyjnych stosownie do potrzeb można zmniejszyć prawdopodobieństwo nieplanowanego przestoju w wyniku awarii sprzętu.

mu mogą monitorować warunki pracy wraz z upływem czasu i szybko identyfikować nietypowe odczyty, które wymagają dalszych działań kontrolnych. Dzięki monitorowaniu wydajności sprzętu i planowaniu czynności konser-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

7. Jak zmniejszać koszty operacyjne, redukując jednocześnie emisje? Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna opracowała dobrowolną normę ISO 50001 w zakresie zarządzania energią w celu zwiększenia sprawności energetycznej w przemyśle. Poprzez systematyczną i regularną kontrolę sprawności silników elektrycznych można wyznaczyć poziomy odniesienia oraz wskaźniki sprawności energetycznej wymagane przez normę ISO 50001. Platforma „Centrum rozwiązań dla sektora energetycznego” daje również możliwość porozmawiania ze specjalistami firmy Fluke w wymienionych dziedzinach. Więcej informacji: solutions.fluke.com.pl n

EKSPLOATACJA I REMONTY

Nowe młoty udarowo-obrotowe Hitachi Pierwsze w tej klasie w branży elektro narzędziowej młoty udarowo-obrotowe wykorzystujące do napędu silniki bezszczotkowe wprowadza właśnie do sprzedaży firma Hitachi.

ztery nowe urządzenia o symbolach DH45ME, DH45MEY, DH52ME oraz DH52MEY to całkowicie nowe konstrukcje młotów. Najbardziej innowacyjnym elementem konstrukcyjnym tych elektronarzędzi jest bezszczotkowy. Firma Hitachi wykorzystała tą technologie do napędu młotowiertarek sieciowych. Nowoczesne wysokowydajne silnik bezszczotkowe to przede wszystkim zdecydowane wydłużenie żywotności napędu elektronarzędzia. Seria nowych młotowiertarek pochwalić się może bardzo dobrymi własnościami wyburzeniowymi nawet do 30% większymi w porównaniu do poprzednich modeli Hitachi. Również zwiększono o 20% prędkość wiercenia w porównaniu do poprzednich modeli. Dodatkowo na wytrzymałość i niezawodność urządzeń ma wpływ nowa konstrukcja korpusu. Wykorzystanie technologii AHB –Aluminu-

im Housing Body czyli wykonanie korpusu urządzenia z aluminium wpływa na zwiększenie sztywności konstrukcji oraz jej wagę co przekłada się na komfort pracy. W nowej serii młotowiertarek zastosowano również nowoczesny system antywibracyjny UVP (dla modeli DH45MEY oraz DH52MEY). Oryginalny, zaprojektowany przez Hitachi sprężynowy dynamiczny pochłaniacz drgań zmniejsza drgań i pochłania wibracje o około 15% lepiej niż w poprzednich modelach poprawiając efektywność działania i komfort pracy. Dzięki zastosowaniu silnika bezszczotkowego mamy również możliwość doboru parametrów pracy. W zależności od potrzeb możemy odpowiednio ustawić prędkość obrotową oraz liczbę udarów. Na tegorocznych targach Budma 2016 seria nowych młotowiertarek została nagrodzona złotym medalem Mię-

dzynarodowych Targów Budownictwa i Architektury Budma 2016.

Specyfikacja techniczna Model Parametry Moc Rodzaj mocowania

DH45ME

DH45MEY

Wiercenie w betonie

45 mm

Wiercenie koronką

125 mm

DH52ME

DH52MEY 52 mm 160 mm

1 500 W

SDS max

Prędkość obrotowa bez obciążenia

230V

120 - 310/min

110 - 280/min

Liczba udarów

230V

1 200 - 2 950/min

1 000 - 2 400/min

535 mm

585 mm

Długość całkowita Waga Akcesoria standardowe

9,0 kg

9,5 kg

11,0 kg

11,5 kg

Rękojeść boczna, smar, walizka transportowa

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

Młoty udarowo-obrotowe Hitachi

DH 45ME DH 45MEY DH 52ME DH 52MEY SDS-max

NOWOŚĆ

30%

20%

szybsze wiercenie

E / DH M 5 DH 4 ME / DH 2 DH 5

lepsze własności wyburzeniowe

EY 4 5M Y E 52M

h w c ó t y o otow wymi ł m ość w o g a r Serirowo-obzszczotko ywność i bezobsłuwych kt i be a efe otko uda m a k i z siln

Wyso

w ó k i siln

z c z s bez

*1 Porównanie modelu DH52MEY i poprzedniego modelu DH50MRY. Średnia wartość wiercenia w betonie wiertłami o średnicy 16 mm i 52 mm. Wyniki mogą się różnić w zależności od warunków pracy. *2 Porównanie modelu DH52MEY i poprzedniego modelu DH50MRY. Wyniki mogą się różnić w zależności od warunków pracy.

DH 45ME

DH 45MEY

DH 52ME

DH 52MEY

EKSPLOATACJA I REMONTY

Nowa powietrzna pompa ciepła Bosch: wysoka efektywność, przełomowy design Nowa pompa ciepła Bosch Compress 7000i AW to urządzenie łączące rewolucyjny design i wyjątkową efektywność. Wyróżnia je nowoczesny kształt oraz obudowa, której front wykonano z odpornego na uszkodzenia, utwardzanego szkła.

ompa ciepła Bosch Compress 7000i AW to kolejne urządzenie z przełomowym designem wprowadzane na rynek przez Junkers-Bosch. Wysoka efektywność pracy, nowatorskie wzornictwo, intuicyjna obsługa i możliwość sterowania przez internet to jego najważniejsze wyróżniki.

Energooszczędność w designerskim wydaniu

Pompa ciepła Bosch Compress 7000i AW to urządzenie typu powietrze/woda w wersji monoblok z zewnętrzną jednostką modulacyjną. Innowacyjny design połączony został z najnowszą technologią. Model Compress 7000i AW 6 o mocy 6,2 kW* osiąga sezonową efektywność grzewczą do 145% i odpowiada klasie energetycznej A++. Pompa osiąga tak wysoką sprawność

dzięki zastosowaniu sprężarki z regulacją prędkości obrotowej. Umożliwia ona sterowanie pracą urządzenia w taki sposób, aby dostarczało zawsze tylko tyle energii, ile jest aktualnie potrzebne. W lecie pompę Bosch Compress 7000i AW można wykorzystywać także do chłodzenia pomieszczeń.

Intuicyjna, łatwa obsługa, także przez internet

Regulator dotykowy z wyświetlaczem tekstowym pozwala użytkownikowi w intuicyjny sposób wybrać preferowane ustawienia podstawowe. Litera „i“ w oznaczeniu pompy oznacza możliwość zdalnego sterowania nią przez internet za pomocą aplikacji na tablecie lub smartfonie. Dzięki temu pompę można też będzie w przyszłości w łatwy sposób zintegrować z rozwiązaniami Smart Home.

Łatwa instalacja, wiele opcji

Junkers-Bosch ułatwia instalatorom pracę: obudowę jednostek zewnętrznych pompy Bosch Compress 7000i AW wykonano z materiału piankowego EPP (polipropylen ekspandowany), jest więc wyjątkowo lekka. Jednostkę zewnętrzną można połączyć z kilkoma różnymi typami jednostek wewnętrznych. Do wyboru mamy aż cztery opcje. Pierwszy to jednostka wewnętrzna wisząca do zastosowań w nowym budownictwie (AWE), wyposażona w elektryczny dogrzewacz, który w razie potrzeby zapewnia dostawy ciepła i ciepłej wody. Drugi typ wiszącej jednostki wewnętrznej do zastosowań w przypadku modernizacji (AWB) jest przystosowany do trybu biwalentnego i współpracy np. z posiadanym urządzeniem grzewczym. Do wyboru mamy też stojący moduł z zasobnikiem ciepłej wody użytkowej, wykonanym ze stali szlachetnej AWM oraz jego wersję AWMS, którą można opcjonalnie połączyć z instalacją solarną. Wszystkie jednostki są wstępnie skonfigurowane, dzięki czemu instalacja przebiega znacznie szybciej.

Junkers i Bosch – pogłębione partnerstwo

Fot. Bosch

Wszystkie urządzenia nowej serii opatrzone są logo Bosch. Po 80 latach partnerskiej współpracy Junkers sygnalizuje silniejszą przynależność do Grupy Bosch i korzysta z innowacyjności oraz kompetencji znanego przedsiębiorstwa oferując użytkownikom intuicyjne, łatwe w obsłudze rozwiązania z zakresu techniki grzewczej. * przy A-7/W35 zgodnie z normą EN14511 n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TARGI

Energetab za nami Jubileuszowa edycja bardzo udana 700 wystawców z 20 krajów Europy i Azji, mocna reprezentacja polskich firm oraz nowości technologiczne. Tak można podsumować 30. edycję targów Energetab. Frekwencja – jeszcze wyższa niż rok temu.

nergetab, czyli Międzynarodowe Energetyczne Targi Bielskie trwały trzy dni. Wydarzeniu towarzyszyły konferencje, prezentacje i seminaria promocyjne. – Można śmiało stwierdzić, że frekwencja jest wyższa niż w poprzednich latach – mówi Tadeusz Kumaszka, prezes zarządu Lange Łukaszuk, jednego z wystawców w kategorii oświetleniowej. – Na targach widzieliśmy bardzo szeroki przekrój wystawców, wiele firm z Polski i świata, co pokazuje, że Energetab wciąż broni pozycji najważniejszej imprezy branżowej tego typu w kraju.

Mocna reprezentacja z Polski

Wśród wystawców wyróżniała się polska oferta. Na bielskich targach szczególnie mocno reprezentowane były firmy dostarczające rozwiązania dla infrastruktury energetycznej. Sporym zainteresowaniem cieszyły się też rodzime technologie oświetleniowe. Wrocławski Micoled, firma zajmująca się produkcją oświetlenia ulicznego, przemysłowego i biurowego opartego na autorskich projektach, zaprezentował prototyp nowoczesnej lampy, która ma znaleźć szerokie zastosowanie przy uprawie roślin. – Polska branża oświetleniowa i elektrotechniczna ma się naprawdę dobrze. Jest w stanie skutecznie konkurować z zachodem, a pod niektórymi względami jesteśmy nawet lepsi – mówi Tadeusz Kumaszka. Goście targów mogli również zapoznać się propozycjami wielu firm zagranicznych, wśród których znalazły się tak uznane marki, jak niemiecki Steinel – producent m.in. czujników, automatyki oświetleniowej i źródeł LED, turecki Vestel czy słoweńska Lumenia. Prócz rozwiązań oświetleniowych i dla energetyki prezentowano także ciężki sprzęt oraz narzędzia. Na Energetab można było zobaczyć m.in. pojazdy Mercedesa czy elektronarzędzia akumulatorowe Panasonic, narzędzia dla elektroinstalatorów Jokari oraz NWS. Szczególne zainteresowanie zwiedzających

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

wzbudziły pokazy elektronarzędzi Panasonic, podczas których w praktyce prezentowano moc i zastosowanie sprzętu.

Nie tylko stoiska

W programie targów znajdowały się nie tylko prezentacje promocyjne. Dużym zainteresowaniem cieszyło się także spotkanie autorskie z Krzysztofem Borkiewiczem. Autor „EAZ w sieciach elektroenergetycznych ŚN i WN” chętnie odpowiadał na pytania dotyczące książki, a także rozdawał autografy. Ponadto sporo uczestników zgromadziła konferencja „Perspektywy rozwoju elektroenergetycznej infrastruktury sieciowej”. Na ten temat dyskutowali Robert Zasina – prezes TAURON Dystrybucja SA, Jerzy Topolski – wiceprezes, Andrzej Kaczmarek – dyrektor Centralnej Jednostki Inwestycyjnej PSE SA oraz Edward Słoma – zastępca dyrektora Departamentu Energetyki w Ministerstwie Energii. Lange Łukaszuk jest wyłącznym przedstawicielem w Polsce 20 wiodących światowych marek w branżach: elektronarzędziowej, narzędziowej, elektrotechnicznej i oświetleniowej. Jako pierwszy wprowadził do Polski szereg renomowanych producentów, jak Steinel, Panasonic, Starmix, Collomix, Proxxon czy Wolfcraft. Od 30 lat strategia rozwoju polega na rozbudowie oferty o produkty tylko wysokiej klasy. Lange Łukaszuk wprowadza na polski rynek również rozwiązania innowacyjne i przyszłościowe technologie w różnych kategoriach produktowych. Jest pionierem w dziedzinach m.in. opalarek oraz pistoletów klejowych. Firma działa na terenie całego kraju, zaopatrując blisko 30 punktów partnerskich oraz ponad 1000 sklepów specjalistycznych i marketów budowlanych. Dla wielu grup asortymentowych jest wiodącym dystrybutorem na polskim rynku narzędziowym. n

TARGI

Jubileuszowe targi energetyczne ENERGETAB 2017 za nami Informacja o międzynarodowych targach energetycznych ENERGETAB 2017, których jubileuszowa 30. edycja odbyła się w dniach od 12-14 września na terenach ekspozycyjnych ZIAD Bielsko-Biała SA.

a zakończonych 14 września 2017 r. międzynarodowych targach energetycznych ENERGETAB 2017 swoje najnowsze produkty zaprezentowało 709 wystawców z 23 krajów Europy i Azji a także Egiptu. Była to jubileuszowa, bo 30-ta edycja tych targów, które wśród europejskich targów branży energetyki i elektrotechniki zajmują bardzo ważną pozycję – nie tylko ze względu na wielkość targów ale też i ze względu na wielkość polskiego rynku inwestycyjnego w tej branży. Zresztą temat perspektyw inwestycyjnych w polskiej infrastrukturze sieciowej był tematem wiodącej konferencji towarzyszącej targom, w której o potrzebach jak i kierunkach rozwoju zarówno sieci przesyłowych jak i dystrybucyjnych debatowali najważniejsi inwestorzy na tym rynku – przedstawiciele PSE SA oraz TAURON Dystrybucji SA. Nie dziwi zatem, że wystawcy starali się na tych targach, zajmujących około 4 ha urokliwie położonego terenu u stóp Dębowca i Szyndzielni, starali się pokazać swoje najnowocześniejsze maszyny, urządzenia, aparaty czy technologie, służące zwiększeniu niezawodności przesyłania energii elektrycznej oraz podniesieniu efektywności jej wytwarzania i użytkowania. Gama prezentowanych urządzeń i aparatów była bardzo szeroka: stacje transformatorowe, rozdzielnice, wyłączniki, przekładniki, kable i przewody, odnawialne źródła energii, aparaty i systemy pomiarowe, systemy automatyki, przesyłania i obróbki informacji, urządzenia UPS, agregaty prądotwórcze i napędy, słupy linii nN, SN a nawet 110 kV, źródła światła wykorzystujące technologię LED oraz efektywne ich oprawy, cała gama specjalistycznych pojazdów, podnośników i narzędzi oraz wiele innych wyrobów czy oferowanych usług. Nie brakowało też urządzeń i systemów wspomagających produkcję energii z OZE czy innowacyjnych magazynów energii. Oprócz wyżej wspomnianej konferencji targom towarzyszyły też inne kon-

ferencje czy seminaria organizowane przez izby czy stowarzyszenia branżowe oraz prezentacje firmowe. Aktualne zagadnienia, jak systemy AMI, magazynowanie energii czy możliwości zastosowania transformatorów SN/nN z podobciążeniowymi przełącznikami zaczepów zostały omówione podczas „warsztatów” przeznaczonych dla operatorów sieci dystrybucyjnych, tradycyjnie organizowanych przez Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej. Natomiast Stowarzyszenie Elektryków Polskich wykorzystało targi dla zorganizowania spotkań swoich kilku komitetów naukowo-technicznych oraz uroczystego posiedzenia Rady Naukowej i Redakcji miesięcznika Energetyka dla uczczenia 70-lecia tego wydawnictwa. Spośród 59 innowacyjnych produktów zgłoszonych do konkursu „na wyróżniający się produkt prezentowany na targach”, komisja konkursowa Pucharem Ministra Energii wyróżniła rozdzielnicę OPTIMA-24 produkcji ELEKTROBUDOWA SA. Nagrodą Prezydenta Bielska-Białej w postaci rzeźby „energetyczny człowiek” autorstwa artysty Bronisława Krzysztofa wyróżniono system „Exta Life Inteligentny Dom” firmy ZAMEL.

Natomiast statuetkę „Złotego Lwa” Fundacji im. Kazimierza Szpotańskiego nagrodzono technologię budowy linii blokowej 400 kV firmy ELBUD Katowice, która na targach świętowała swoje 70-lecie. Złotym Medalem Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A. wyróżniono natomiast „system kontroli i lokalizacji doziemień KDZ-3” spółki ZPrAE z Siemianowic Śl. Uroczystość wręczania wyróżnień targowych uświetniła Polska Izba Przemysłu Targowego, która wykorzystała tę okazję do wręczenia Honorowych Tytułów „Ambasadora Targów 2016” Panu Jackowi Krywultowi - Prezydentowi Bielska-Białej i Károly Nagy – wieloletniemu dyrektorowi CENTREX, Międzynarodowego Związku Statystyk Targowych w Budapeszcie. Wiodącym tematem na stoisku TAURON Dystrybucji S.A. – Strategicznego Partnera targów było w tym roku efektywne energetycznie oświetlenie – istotne zagadnienie nie tylko dla licznie odwiedzających targi samorządowców miast i gmin, zainteresowanych obniżeniem kosztów energii elektrycznej jak i eksploatacji oświetlenia ulicznego. Sporym zainteresowanie cieszył się konkurs multimedialny – zorganizowa-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TARGI ny po raz drugi na targach. Kilkudziesięciu ze zwiedzających, którzy wykazali się dużą wiedzą o niektórych produktach i Wystawcach, wyjechało z targów z cennymi nagrodami. Z okazji jubileuszowej edycji targów ich organizator – ZIAD Bielsko-Biała SA wyróżnił kilka firm – długoletnich wystawców, obchodzących właśnie na targach swoje jubileusze a Janusz Kisiel – Prezes ZIAD podziękował wszystkim, którzy na przestrzeni lat przyczynili się do rozwoju tych targów. Natomiast Jacek Krywult - Prezydent Bielska-Białej podziękował p. Ryszardowi Migdalskiemu - długoletniemu dyrektorowi targów ENERGETAB za wielki wkład w ich rozwój, wręczając okazałą rzeźbę „Drzewo energii” bielskiej artystki Lidii Sztwiertni. Dziękując wszystkim uczestnikom za tak liczny udział w udanych tegorocznych targach ZIAD Bielsko-Biała zaprasza wystawców jak i zwiedzających do udziału w kolejnej – już 31. edycji targów ENERGETAB w dniach od 11-13 września 2018 r.

Wyniki konkursu ENERGETAB 2017 Komisja postanowiła przyznać następujące medale i wyróżnienia:

Statuetka – „Złotego Lwa” Fundacji im. Kazimierza Szpotańskiego

yy Budowa linii blokowej 400 kV relacji SE PKN ORLEN-SE Płock. Trasa wschodnia, wraz z kanalizacją kablową dla redundantnej linii teletechnicznej zgłoszony przez firmę: ELBUD Katowice Sp. z o.o.

Puchar Ministra Energii

yy OPTIMA - 24 zgłoszony przez firmę: ELEKTROBUDOWA SA

Puchar Prezesa Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej

yy Gama rozłączników napowietrznych RN(M) III S.A. 24/4/100A przeznaczonych do stosowania w sieciach elektroenergetycznych zgłoszony przez firmę: ALPAR Artur i Piotr Kowalscy Spółka Jawna

Nagroda Prezydenta Miasta Bielska-Białej „Energetyczny Człowiek”

yy EXTA LIFE INTELIGENTNY DOM zgłoszony przez firmę: ZAMEL Sp. z o.o.

Złoty Medal Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A.

yy System kontroli i lokalizacji doziemień KDZ-3 zgłoszony przez firmę: ZPrAE Sp. z o.o.

Medale 30. Międzynarodowych Energetycznych Targów Bielskich ENERGETAB 2017

Medal Złoty yy Innowacyjna technologia lokalizacji uszkodzeń i przywracania zasilania w sieciach skompensowanych zgłoszony przez firmę: Schneider Electric Polska Sp. z o.o. PGE Dystrybucja SA Oddział Białystok Medal Srebrny yy Miernik małych rezystancji MMR-650 zgłoszony przez firmę: SONEL SA Medal Brązowy yy Oprawa infrastrukturalna LED iCity zgłoszony przez firmę: SKOFF Sp. z o.o.

Medale PGE Energia Odnawialna SA

Medal Złoty yy Magazyn Energii ze sterownikiem funkcji sieciowych poprawy jakości energii w stacjach przesyłowych średniego i niskiego napięcia i poprawy współczynników SAIDI i SAIFI zgłoszony przez firmę: APS ENERGIA SA Medal Srebrny yy Sterownik typu RTU SO-52v21 z funkcjami bezpieczeństwa zgłoszony przez firmę: Badawczo-Rozwojowa Spółdzielnia Pracy Mikroprocesorowych Systemów Automatyki „MIKRONIKA” Medal Brązowy yy Stanowisko rozłącznikowe napowietrzne z kombi-sensorem dla sieci Smart Grid zgłoszony przez firmę: Zakład Obsługi Energetyki Sp. z o.o.

Statuetka Izby Gospodarczej Energetyki i Ochrony Środowiska

yy Rejestrator Zakłóceń Elektrycznych SZARM zgłoszony przez firmę: TRONIA Sp. z o.o.

Statuetka „ZłotyVolt” Polskiej Izby Gospodarczej Elektrotechniki

yy Regulator asymetrii obciążenia sieci nn Ensto Phase Balancer typu PB50A-3P-002ADV zgłoszony przez firmę: Ensto Pol Sp. z o.o.

Statuetka Polskiego Stowarzyszenia Elektroinstalacyjnego

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

yy Automatyka Samoczynnego Załączenia Rezerwy Zasilania 0,4kV typ: AZR-9 zgłoszony przez firmę: ZEG-ENERGETYKA Sp. z o.o. Oddział Tychy

Komisja konkursowa wyróżnia Medalem Prezesa SEP

za produkt: yy Sposób wykrywania i sygnalizowania zakłóceń w pracy młyna węglowego średniobieżnego zgłoszony przez firmę: Instytut Automatyki Systemów Energetycznych Sp. z o.o.

Wyróżnienia Honorowe 30. Międzynarodowych Energetycznych Targów Bielskich ENERGETAB 2017:

1. za produkt: Stacja do ładowania pojazdów elektrycznych - EVB zgłoszony przez firmę: Edward Biel Producent Rozdzielnic Elektrycznych 2. Wymuszalnik prądowy typ WP-1000 zgłoszony przez firmę: Zakład Pomiarowo-Badawczy Energetyki „ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA” Sp. z o.o. 3. Cyberzabezpieczenie sieci przemysłowej ICS/SCADA zgłoszony przez firmę: Zakład Obsługi Energetyki Sp. z o.o. 4. RZN 43xx-E zgłoszony przez firmę:nD+H Polska Sp. z o.o. 5. za produkt: Rozdzielnice modułowe HMH z możliwością oddalonego dokonywania czynności łączeniowych zgłoszony przez firmę: Ulusoy Elektrik Imalat Taahhut Ve Tic. A.S. 6. Biblioteka oprogramowania INFO TECH IEC61850 Software Library wraz z programami do testowania i symulacji zgłoszony przez firmę: „INFO TECH” Dr Wojciech E.Kozłowski - Spółka jawna 7. Stanowisko do obróbki szyn prądowych SH 900 PLC zgłoszony przez firmę: ZAKŁADY METALOWE ERKO R.PĘTLAK Spółka Jawna BRACIA PĘTLAK 8. System detekcji zwarć w liniach kablowych WN SDO CFD zgłoszony przez firmę: PROTEKTEL Sp. z o.o.

Puchar redakcji miesięcznika Energetyka za najciekawszą prezentację targową stoiska dla firmy: ELTEL Networks Energetyka SA

TARGI

10. Targi Energetyczne ENERGETICS – jubileuszowa edycja W listopadzie, za sprawą Lubelskich Targów Energetycznych ENERGETICS, Lublin stanie się stolicą polskiej energetyki. X, jubileuszowa edycja wydarzenia odbędzie się w dn. 14-16 listopada b.r. w Targach Lublin przy ul. Dworcowej 11. Partnerem Głównym Targów jest PGE Dystrybucja S.A.

argi Energetyczne ENERGETICS to jedno z najważniejszych w Polsce spotkań przedstawicieli sektora energetycznego. Ekspozycja targowa obejmuje ofertę 200 firm, zarówno o charakterze koncernów (krajowych i międzynarodowych), jak i indywidualnych przedsiębiorców m.in. z obszaru: wytwarzania, przesyłu i rozdziału energii elektrycznej oraz cieplnej, elektrotechniki oraz elektroniki przemysłowej, automatyki elektroenergetycznej, a także budownictwa energetycznego, inteligentnych sieci energetycznych, energii odnawialnej, urządzeń (pojazdów) do transportu czy przemysłowych systemów IT. Wydarzenie jest doskonałą okazją do nawiązania kontaktów z liderami branży energetycznej i elektroenergetycznej, poznania nowości rynkowych oraz podniesienia swoich kwalifikacji zawodowych. Organizatorzy zadbali o bogaty program wydarzeń towarzyszących przygotowany we współpracy z partnerami branżowymi. Po raz pierwszy podczas Targów odbędzie się Polsko-Białoruskie Forum Gospodarcze „Dobrosąsiedztwo - 2017”. W ramach XXI edycji Forum polscy i białoruscy przedstawiciele sektora budownictwa, transportu i logistyki będą rozmawiać o współpracy oraz perspektywie rozwoju tych obszarów. Targom będzie towarzyszyć również III edycja Forum Dystrybutorów Energii. Główny obszar tematyczny konferencji to niezawodność dostaw energii elektrycznej w Polsce. Program Forum obejmuje zagadnienia takie jak: taryfa jakościowa - doświadczenia i kierunki na kolejny okres taryfowy oraz wyzwania wobec Operatorów Systemów Dystrybucyjnych w świetle najnowszych uregulowań prawnych. Współorganizowana z Polskim Towarzystwem Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej konferencja w poprzednich latach zgromadziła ponad 150 przedstawicieli Operatorów Systemów Dystrybucyjnych. Podczas konferencji „Niezależność energetyczna na pozio-

mie lokalnym” prelegenci opowiedzą m.in.: o klastrach energii, roli odnawialnych źródeł energii w niezależności energetycznej na poziomie lokalnym, dobrych praktykach stosowanych w krajach europejskich. W programie przewidziano również seminaria szkoleniowe dedykowane elektrykom, energetykom i służbom technicznym w przedsiębiorstwie pt.: „Opieka metrologiczna gwarancją jakości produktu” oraz „Pomiar – analiza – oszczędność”. Targom Energetycznym ENERGETICS będą towarzyszyć Wschodnie Dni Kooperacji. Swoją ofertę zaprezentują tu podwykonawcy, kooperanci i producenci reprezentujący przemysł metalowy, którzy specjalizują się w zakresie obróbki metali, przetwórstwa tworzyw sztucznych, produkcji metalowych wyrobów gotowych oraz usług na zlecenie zakładów produkcyjnych. Wstęp na Targi dla przedstawicieli branży jest bezpłatny po rejestracji on-line lub podczas trwania wydarzenia. Formularz rejestracyjny dostępny jest na stronie internetowej: www.energetics.targi.lublin.pl.

Lubelskie Targi Energetyczne ENERGETICS 14 – 15 listopada 2017 godz. 9.00 – 17.00 16 listopada 2017 godz. 9.00 – 15.00 n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Potrójny sukces firmy ELESTER-PKP na największych w Polsce tragach kolejowych Właśnie zakończono największe w Polsce targi transportu kolejowego TRAKO. Podczas tej gdańskiej wystawy łódzka spółka ELESTER-PKP odnotowała duży sukces, zdobywając aż trzy, prestiżowe nagrody.

omisje konkursowe oceniające prezentowane na targach osiągnięcia techniczne spółki, wzięły pod uwagę zarówno innowacyjność prezentowanych rozwiązań, jak również ich realny wpływ i znaczenie na dalszy rozwój krajowej infrastruktury kolejowej. ELESTER-PKP otrzymała nagrodę główną Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczpospolitej Polskiej im. prof. Czesława Jaworskiego w kategorii INFRASTRUKTURA – INNOWACYJNY WYRÓB za Sterownik Programowalny CZAT7 oraz wyróżnienie w konkursie im. inż. Józefa Nowkuńskiego w kategorii INNOWACJE W DZIEDZINIE INFRASTRUKTURY. Tę prestiżową nagrodę Międzynarodowych Targów Gdańskich otrzymał Komputerowy System Sterowania Ruchem Kolejowym ISKRA. Całości sukcesu spółki domyka nagroda główna za wyjątkowy wygląd i charakter przygotowanej przestrzeni wystawienniczej. Warto podkreślić, iż zwycięski w Gdańsku sterownik programowalny CZAT7 został w tym roku również nagrodzony Złotym Medalem Międzynarodowym Targów Poznańskich EXPOPOWER. W obu przypadkach eksperci docenili kluczowe znaczenie urządzenia w procesie projektowania i budowy nowoczesnych cyfrowych kolejowych i tramwajowych obiektów elektroenergetycznych. Sterownik CZAT7 to jedyne Polskie urządzenie zgodne z normą IEC 61850, realizujące funkcje automatyki polowej i zabezpieczeniowej w systemach zasilania sieci trakcyjnej prądem stałym. Drugim nagrodzonym rozwiązaniem spółki ELESTER-PKP jest Komputerowy System Sterowania Ruchem Kolejowym ISKRA. System ISKRA jest wyjątkowym przykładem nielicznej w tym segmencie rynku całkowicie polskiej

myśli inżynieryjnej. Został zaprojektowany od podstaw jako odpowiedź na krajowe potrzeby rozwoju infrastruktury kolejowej. Dzięki zastosowanemu podejściu, system zapewnia wymagany stopień bezpieczeństwa, za-

chowując odpowiednią atrakcyjność cenową, co stanowiło kryterium wyjściowe w uzgodnieniach z polskim operatorem infrastruktury kolejowej spółką PKP Polskie Linie Kolejowe. n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2017