Urządzenia dla Energetyki 7/2013 by Urządzenia dla Energetyki

DLA

URZĄDZENIA ENERGETYKI

Specjalistyczny magazyn branżowy ISSN 1732-0216 INDEKS 220272

Nr 7/2013 (74)

w tym cena 16 zł ( 8% VAT )

|www.urzadzeniadlaenergetyki.pl| • Nowe słupy i maszty oświetleniowe firmy ELEKTROMONTAŻ RZESZÓW • Systemy monitorowania stanu technicznego transformatorów – ZUT ENERGOAUDYT • Zintegrowany zespół do kompensacji prądów ziemnozwarciowych BS KKZ – BEZPOL • • Automatyzacja punktów rozłącznikowych sieci SN – koncepcje i realizacje – IEN ZD BIAŁYSTOK •

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013 (74)

OD REDAKCJI

Spis treści n WYDARZENIA I INNOWACJE Urządzenie, które wytwarza energię i równocześnie magazynuje wodę............................................................................................6 Do czego jeszcze mogą służyć cewki Tesli?......................................8 Latarnia niezależna od miejskiej sieci zasilania............................. 10 Budowa farmy słonecznej w Lipsku na finiszu ............................ 11 Więcej pieniędzy unijnych na zarządzanie efektywnością energetyczną .................................................................. 12 Güriş Grup z Turcji zamówił 53 turbiny wiatrowe Siemensa ...................................................................................... 13 W centrum uwagi: ergonomia,rozwiązania mobilne i zarządzanie energią realizowane za pomocą oprogramowania zenon............................................................................. 14 Schneider Electric i Dalkia łączą siły, aby zmierzyć się z wyzwaniami energetycznymi w Chinach.................................... 16 Nowe kalibratory ciśnienia od Fluke................................................... 17 n TECHNOLOGIE, PRODUKTY INFORMACJE FIRMOWE Automatyzacja punktów rozłącznikowych sieci SN – koncepcje i realizacje .............................................................................. 19 Zabezpieczenia cyfrowe linii średnich napięć współpracujące z systemami klasy SCADA/DMS w zakresie modułu FDIR oraz automatyki w głębi sieci.......... 22 Automatyczna diagnostyka sieci rozdzielczych w systemach Smart Grid............................................................................. 30 Odzysk ciepła z transformatorów energetycznych z chłodzeniem olejowo-powietrznym ............................................. 34 Zintegrowany zespół do kompensacji prądów ziemnozwarciowych BS KKZ.................................................................... 36 Systemy monitorowania stanu technicznego transformatorów.............................................................................................. 39 Nowe słupy i maszty oświetleniowe firmy Elektromontaż Rzeszów................................................................. 43 Niezawodna technologia Caterpillar.................................................. 46 Eaton Road Show 2013............................................................................... 50 Alternatywna budowa sieci światłowodowej............................... 52 Płyta główna Kontron Pico-ITX™ z procesorem Ti Sitara™ 3874 znacząco zwiększa efektywność tworzonych wzmocnionych urządzeń SFF ................................... 56 n EKSPLOATACJA I REMONTY Nowoczesne narzędzia bateryjne Hitachi z bateriami 4 AH.............................................................................................. 60 Wiha SlimBits..................................................................................................... 62 Nowe narzędzia akumulatorowe Bosch z silnikami bezszczotkowymi EC.................................................................64 n KONFERENCJE I SEMINARIA II Kongres PORT PC – nadszedł czas na aktywne wsparcie pomp ciepła!..................................................... 66 n TARGI Rekordowa liczba wystawców na targach ENERGETAB 2013................................................................... 68 ENERGETICS 2013........................................................................................... 70

Wydawca Dom Wydawniczy LIDAAN Sp. z o.o. Adres redakcji 00-241 Warszawa, ul. Długa 44/50 lok. 109 tel.: 22 812 49 38, fax: 22 810 75 02 e-mail: redakcja@lidaan.com www.lidaan.com

URZĄDZENIA ENERGETYKI DLA

Prezes Zarządu Andrzej Kołodziejczyk tel. kom.: 502 548 476, e-mail: andrzej@lidaan.com Dyrektor ds. reklamy i marketingu Dariusz Rjatin tel. kom.: 600 898 082, e-mail: darek@lidaan.com Zespół redakcyjny i współpracownicy Redaktor naczelny: mgr inż. Marek Bielski, tel. kom.: 500 258 433, e-mail: marek.w.bielski@gmail.com Dr inż. Andrzej Maciej Maciejewski, tel. kom.: 601 991 000, e-mail: andrzej.maciejewski3@neostrada.pl Sekretarz redakcji: mgr Marta Olszewska tel. kom.: 531 266 287, e-mail: marta.is.roxy@gmail.com Dr inż. Wojciech Żurowski, doc. dr Valentin Dimov (Bułgaria), Inż. Armand Kehiaian (Francja), prof. dr hab. inż. Andrzej Krawczyk, prof. dr hab. inż. Krzysztof Krawczyk, dr inż. Jerzy Mukosiej, prof. dr hab. inż. Andrew Nafalski (Australia), prof. dr hab. inż. Andrzej Rusek, prof. dr inż. Wiesław Seruga, prof. dr hab. Jacek Sosnowski, prof. dr hab. inż. Czesław Waszkiewicz, prof. dr hab. inż. Jerzy Ziółko mgr Anna Bielska Redaktor Techniczny Robert Lipski, info@studio2000.pl Fotoreporter: Zbigniew Biel Opracowanie graficzne: OutcastMedia.pl, Studio2000.pl Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń. Redakcja zastrzega sobie prawo przeprowadzania zmian w tekstach, np. adiustowania lub skracania, a także nieodsyłania materiałów nie zakwalifikowanych do druku. Przedruk, a także publikacja w innej formie, np. elektronicznej w internecie, tylko za zgodą wydawcy i właściciela praw autorskich. Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 7.00 – 18.00. Koszt połączenia wg taryfy operatora.

Współpraca reklamowa: ELEKTROBUDOWA SA.................................................................................................................I OKŁADKA ELEKTROMONTAŻ RZESZÓW SA...........................................................................................II OKŁADKA ZUT ENERGOAUDYT................................................................................................................. III OKŁADKA BEZPOL.......................................................................................................................................... IV OKŁADKA ALFA LAVAL................................................................................................................................................ 58-59 BELOS-PLP.........................................................................................................................................................53 CANTONI.............................................................................................................................................................. 5 CHEVRON............................................................................................................................................................. 3 EATON.................................................................................................................................................................49 ENERIA................................................................................................................................................................47 ENERGETICS......................................................................................................................................................45 ENERGETYKACIEPLNA.PL............................................................................................................................18 ENERGOELEKTRONIKA.PL...........................................................................................................................42 ENERGOPOMIAR.............................................................................................................................................33 GPH......................................................................................................................................................................13 INSTYTUT ENERGETYKI ZD BIAŁYSTOK.................................................................................................21 INSTYTUT TELE- I RADIOTECHNICZNY..................................................................................................29 KONTRON..........................................................................................................................................................55 MERSEN................................................................................................................................................................ 9 TAURUS-TECHNIC............................................................................................................................................. 7

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

WYDARZENIA I INNOWACJE

Urządzenie, które wytwarza energię i równocześnie magazynuje wodę Odpowiedzią na rosnące zapotrzebowanie na wodę i energię, z czego zwłaszcza to pierwsze dobro, stające się nieubłaganie surowcem deficytowym – i to nie tylko w krajach zaliczanych niegdyś do Trzeciego Świata, ma być urządzenie łączące funkcje magazynowania wody i dostarczania energii. Taki projekt powstał niedawno z inicjatywy przedsiębiorstwa NOS.

ego rodzaju, hybrydowe z założenia projekty, oparte na energii odnawialnej, cieszą się coraz większą popularnością w świecie kurczących się zasobów. Zapotrzebowanie na nie odczuwalne jest oczywiście zwłaszcza w rejonach, gdzie dominuje klimat tropikalny i występuje spory problem z dostępnością i jakością wody pitnej. Ten, co tu dużo mówić – nieciekawy stan rzeczy zmienić ma, jak chcą jego pomysłodawcy, projekt nazwany Photoflow.

Photoflow to konceptowa hybryda, która, jak wspomniano, łączy funkcje konwertowania energii słonecznej na elektryczną oraz możliwość przechowywania wody. Prosta konstrukcja zbudowana z materiałów z odzysku wyko-

rzystuje istniejącą w danym miejscu infrastrukturę i bazuje na możliwie najtańszych, optymalnie dobranych materiałach. Photoflow bez problemu montować można na dachach budynków, czy zbiorników wodnych.

Obiekt składa się z 8 identycznych ogniw fotowoltaicznych, które zamontowano na 400-litrowym zbiorniku wody wytworzonym po recyklingu z polietylenu. Kazdy moduł zbiornika pokryto ogniwami słonecznymi pierwszej generacji, Panele słoneczne tworzą ośmiokąt o powierzchni 21 metrów kwadratowych i nachyleniu 3 stopni. Taka budowa umożliwia transport deszczówki do centralnego filtra oraz zbiornika. Warstwa wewnętrzna zbiornika pokryta jest powłoką zaprojektowaną tak, by kontrolować poziom bakterii oraz grzybów. Panele słoneczne natomiast pokryto antyrefleksyjnym klejem, który minimalizuje straty promieni świetlnych poprzez odbicie i ogranicza ryzyko zakłóceń a w konsekwencji spadku efektywności. Zdaniem autorów i twórców projektu, Photoflow jest w stanie wygenerować blisko 340 kWh energii elektrycznej. Póki co jednak meksykańska firma NOS poszukuje środków na sfinansowanie projektu i jego zastosowanie w szerszym zakresie, mającym na celu dystrybuowanie energii i wody wśród mieszkańców najbardziej potrzebujących rejonów Ziemi. OM n FOT. mat. prasowe NOS

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

Dławiki powietrzne SN

TAURUS-TECHNIC sp. z.o.o. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom swoich Klientów Taurus-Technic Sp. z o.o. przedstawia ofertę bezrdzeniowych

lsc e.

dławików powietrznych SN firmy Nokian Capacitors z Finlandii.

Szczególne miejsce w tej ofercie zajmują dławiki kompensacyjne znajdujące swoje zastosowanie m.in. na

farmach wiatrowych.

Nokian Capacitors od roku 1956 roku zajmuje się produkcją kondensatorów do

kompensacji mocy biernej zaś od ponad 40 lat produkcją powietrznych

dławików średniego napięcia. firma

Bazując na swoim bogatym doświadczeniu w technologii wysoko napięciowej oferuje szeroki wachlarz dławików i jest w stanie spełnić oczekiwania

nawet najbardziej wymagających Klientów.

Użycie zaawansowanych technologii produkcji jak i projektowana

pozwala

zoptymalizować konstrukcje zarówno pod względem równomiernego rozpływu prądów jak i zoptymalizowania dystansów magnetycznych pomiędzy dławikami jak i pozostałym wyposażeniem.

Jako przedstawiciel Nokian Capacitors w Polsce oferujemy Państwu:

� Dławiki pikowe do tłumienia prądów łączeniowych (damping reactors

for capacitor banks,) � Dławiki ograniczające prądy zwarcia (current-limiting reactors),

ns a

� Dławiki kompensacyjne (shunt reactors), � Dławiki filtrujące / blokujące (filter/blocking reactors),

� Dławiki ograniczające prądy ziemno-zwarciowe (neutral-earthing reactors).

� Dławiki sterowane tyrystorowo (TCR reactors),

Przedsiębiorstwo

TAURUS - TECHNIC sp. z o.o. Ul. Sokola 8 86-031 Osielsko k/Bydgoszczy tel. +48 52 320 33 11 / fax. +48 52 320 33 38 www.taurus-technic.com.pl; taurus@taurus-technic.com.pl

WYDARZENIA I INNOWACJE

Do czego jeszcze mogą służyć cewki Tesli? Otóż, jak się okazuje, do pozbycia się jednego z najbardziej uporczywych, trudnych do rozwiązania problemów dotykających wielkie współczesne miasta – czyli smogu. Wszechobecne zanieczyszczenia, które stanowią dziś utrapienie mieszkańców (i niekiedy władz) miejskich aglomeracji, będące trudnym do spłacenia kosztem rozwoju także energetyki, może pomóc zlikwidować stara, dobra i sprawdzona cewka Tesli.

espół naukowców z Uniwersytetu w Delft, pracujący pod kierownictwem holenderskiego projektanta i wynalazcy (autora m.in. projektu inteligentnych autostrad) Daana Roosegaardena postanowił wykorzystać to służące głównie do zbierania energii fal elektromagnetycznych urządzenie do oczyszczenia skażonego powietrza objawiającego się w krytycznych momentach jako smog. Wystarczy, jak przekonuje naukowiec, zamontować układ cewek Tesli pod ziemią. System ma zasysać wszystkie pyły i zanieczyszczenia nawet z obszaru całego, wielomilionowego miasta.

miejskiej, oczywiście przemysłowym. Eksperymenty przeprowadzone przez zespół Roosegaardena na Uniwersytecie Delft potwierdzają, że pojedyncza cewka jest w stanie przyciągnąć aż metr sześcienny smogu, usuwając go z pomieszczenia o objętości 5 metrów sześciennych. Jak jednak podkreśla wynalazca: – To nie jest ostateczna ani prawdziwa odpowiedź na problem miejskich zanieczyszczeń i smogu. Prawdziwe rozwiązania będą związane z ekologicznymi pojazdami na drogach, zielonym przemysłem i zmianą dzisiejszych nawyków i stylu życia. Na widoczne gołym okiem skutki zanieczyszczenia powietrza – w postaci smogu – najbardziej narzekają dziś mieszkańcy jednego z najbardziej zniewolonych krajów i zarazem najprężniej rozwijającego się imperium gospodar-

czego, czyli Chin. Dlatego też najbliższym celem i miejscem testowania wynalazku będzie Państwo Środka. Systemem antysmogowych cewek zainteresowany jest już żywo burmistrz Pekinu. Urzędnik zalecił montaż systemu w jednym z parków. Jeżeli urządzenia sprawdzą się i przyniosą praktyczne, zauważalne skutki, już wkrótce cały Pekin będzie mógł zostać objęty takim systemem, zaś samo miasto wolne wreszcie od smogu. Jak powiedział sam autor projektu, Daan Roosgaarde: – Pekin świetnie nadaje się do przetestowania systemu cewek Tesli, ponieważ zanieczyszczenie powietrza stanowi tam poważny problem, smog zawieszony jest nisko, a samo miasto położone jest w dolinie, nie wieją tam więc silne wiatry. To doskonałe otoczenie do przetestowania takiego układu. OM n FOT.: Studio Roosegaarde

Działanie zakopanych transformatorów Tesli jest bardzo proste – wykonane z miedzi cewki wytwarzają pod ziemią pole elektrostatyczne o odpowiedniej mocy, które przyciąga zawieszone w powietrzu toksyczne, „brudne” drobiny tworzące smog. Na podobnej zasadzie przyciągane są np. drobiny kurzu przez naelektryzowany balon. Co dalej ze zgromadzonym na powierzchni ziemi smogiem? Wystarczy usunąć go po prostu odkurzaczem – w wersji plenerowej,

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

Niezawodny rozdział energii i ochrona

m.schneider MULTIBLOC® oraz MULTIVERT® Rozłączniki bezpiecznikowe NH do aplikacji wertykalnej i horyzontalnej Wydajna i niezawodna technologia

ep.mersen.com biuro.polska@mersen.com

m.schneider is Mersen

WYDARZENIA I INNOWACJE

Latarnia niezależna od miejskiej sieci zasilania Takie cudo stanie już wkrótce w holenderskim Eindhoven. Nie będzie przypominać tradycyjnej latarni ani jej ulepszonej, bo wspomaganej panelami słonecznymi wersji, lecz będzie w pełni samodzielnym i samowystarczalnym źródłem miejskiego oświetlenia jako model będący w całości i po prostu dużym panelem słonecznym.

hociaż pomysł zasilania miejskich latarni energią z odnawialnych źródeł nie jest specjalnie innowacyjny, nowością jest sposób jego realizacji. Dotychczasowe projekty wykorzystujące w ulicznym oświetleniu „zieloną energię” sprowadzały się na ogół do instalowania w tradycyjnej konstrukcji wspomagających paneli słonecznych lub turbin wiatrowych. Nowy, holenderski projekt o nazwie Spirit Solar Powered Lightning Column to krok dalej na drodze ku ekologii i samowystarczalności. Latarnia Spirit Solar Powered sama w sobie jest, jak podkreślają konstruktorzy, panelem słonecznym. Nowa latarnia została zaprojektowana przez studio Kaal Masten, którego właściciele zapewniają, że jest ona całkowicie samowystarczalna – w stu procentach funkcjonuje przy użyciu energii słonecznej dostarczanej przez ogniwa. Stało się to możliwe dzięki zastosowaniu odmiennej od standardowych konstrukcji ulicznej lampy, która w tym przypadku składa się z lamp LED (12-24

Volt) i grubego słupa w całości pokrytego ogniwami słonecznymi. Oprócz tego Spirit Solar Powered Lightning Column ma wbudowany system zarządzania zasilaniem, który umożliwia automatyczne włączanie i wyłączanie świateł i dostosowanie czasu pracy do otoczenia. Spirit Solar Powered Lightning Column ma 18 m wysokości. Pierwsza latarnia ma zostać zainstalowana na Uniwersytecie Technicznym w Eindhoven. W późniejszym czasie latarnie mają trafić także do innych holenderskich miast. Jak deklarują twórcy projektu, latarnia Spirit Solar powinna znacznie ograniczyć zużycie prądu w miastach. Projekt ma szansę, kto wie, spodobać się nawet włodarzom polskich miast, już teraz do przesady usianych oślepiającymi i nie pozostawiającymi skrawka spowitej mrokiem prywatności latarniami stojącymi w każdym zaułku monitorowanych niczym w ponurej antyutopii ulic, osiedli i parków. Korzyść

z nowych latarni byłaby przynajmniej taka – poza oczywistą uciechą i powodem do chwały z powodu wydania unijnych funduszy – że solarne konstrukcje nie narażałby na niepotrzebne wydatki... OM n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

WYDARZENIA I INNOWACJE

Budowa farmy słonecznej w Lipsku na finiszu Budowa farmy słonecznej (fotowoltaicznej) w Lipsku koło Augustowa, stanowiącej pierwszy etap realizacji kompleksu Podlasie Solar Park, dobiega końca. Inwestycja prowadzona jest przez firmę E3 AMB ENERGIA Wytwarzanie Sp. z o.o.

ilkuetapowa budowa farmy w Lipsku rozpoczęła się w sierpniu 2013 r. Farma za pomocą paneli fotowoltaicznych przetworzy energię słoneczną na elektryczną, co zapewni prąd dla ponad 200 gospodarstw domowych rocznie. Instalacja w Lipsku składa się z 1120 paneli ustawionych na ziemi na specjalnych konstrukcjach. Wszystkie skierowane są w stronę południową. W pierwszej fazie realizacji przygotowany został teren i posadowione ogrodzenie. Kolejnym etapem było postawienie konstrukcji mocującej pod panele fotowoltaiczne i inwertery (przetwarzające prąd stały na prąd zmienny). Równolegle prowadzona była budowa przyłącza do linii średniego napięcia wraz ze stacją transformatorową. Moduły fotowoltaiczne zamocowane zostały szeregowo i połączone z inwerterami, które zapewniają łącz-

ność ze stacją transformatorową. W stacji odbywać się będzie pomiar wyprodukowanej czystej energii, co umożliwi jej sprzedaż do sieci dystrybucyjnej. Ostatnim etapem projektu jest odebranie instalacji przez Operatora Systemu Dystrybucyjnego – PGE Dystrybucja S.A. Oddział Białystok. Od tego momentu energia zacznie wpływać do sieci zwiększając produkcję zielonej energii w ujęciu krajowym. – Realizacja inwestycji w Lipsku to dla nas sprawdzian przed budową kolejnych farm w ramach projektu Podlasie Solar Park – w Kolnie i Jedwabnem. Fakt, że poszczególne etapy były oddawane terminowo, to dobra prognoza przed przystąpieniem do budowy większych obiektów w tym regionie – wyjaśnia Przemysław Pięta, Prezes Zarządu AMB ENERGIA S.A. Projekt pod nazwą „Elektrownia sło-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

neczna (fotowoltaiczna) Lipsk” jest współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2007-2013 oraz z budżetu Państwa.

O projekcie Podlasie Solar Park

Podlasie Solar Park to największy w Polsce zespół farm fotowoltaicznych realizowany w ramach spółek celowych należących do AMB ENERGIA S.A. (dawniej Amber Energia S.A.). W pierwszym etapie, farmy słoneczne zostaną wybudowane w gminach – Lipsk, Kolno (2 inwestycje) i Jedwabne. Pozwoli to wyprodukować energię elektryczną dla ponad 2,500 gospodarstw domowych. Docelowo inwestycja obejmie kilkanaście lokalizacji o szacunkowej powierzchni ok. 25 hektarów. n

WYDARZENIA I INNOWACJE

Więcej pieniędzy unijnych na zarządzanie efektywnością energetyczną Polski Prąd S.A. doradcą energetycznym Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

arząd Polskiego Prądu S.A. podpisał właśnie umowę z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości na przetestowanie i wdrożenie usługi pilotażowej pt. „Przetestowanie i wdrożenie usługi pilotażowej w zakresie zarządzania efektywnością energetyczną przedsiębiorstw” w ramach projektu systemowego pt. „Zapewnienie dostępu przedsiębiorstw do nowych usług KSU”, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach Poddziałania 2.2.1 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na lata 2007-2013. Polski Prąd S.A. jest jednym z 10 podmiotów, które otrzymały dofinansowanie na realizację przedmiotowych działań w mikro- i małych przedsiębiorstwach. Usługa pilotażowa w zakresie zarządzania efektywnością energetyczną przedsiębiorstw ma charakter doradczo-szkoleniowy, a jej głównym celem jest rozwój przedsiębiorstw poprzez poprawę efektywności wykorzystywania energii oraz podniesienie konkurencyjności, rentowności i potencjału przedsiębiorstwa. Dodatkowymi celami założonymi przez Polski Prąd S.A. są: yy doprowadzenie do uzyskania oszczędności w przedsiębiorstwie w zakresie wydatków na energię m.in. elektryczną, yy przedstawienie przedsiębiorcom zaleceń związanych z możliwością zastosowania odnawialnych źródeł energii oraz pomoc we wdrożeniu rekomendacji wynikających z przeprowadzonych audytów energetycznych, yy udzielenie pomocy we wdrażaniu inwestycji wynikających z rekomendacji zawartych w audycie energetycznym. Grupę docelową usługi pilotażowej stanowi 90 mikro- i małych przedsiębiorstw, które charakteryzują się rocznym zużyciem energii (w tym energii

cieplnej, elektrycznej, mechanicznej i innych) na poziomie nie mniejszym niż 500 GJ (138,9 MWh)2. Potencjalnymi klientami poszukiwanymi przez Polski Prąd S.A. są przedsiębiorstwa z branży piekarniczej i hotelarskiej, a także tartaki. Ze względu na lokalizację siedziby spółki, Polski Prąd S.A. planuje rozpocząć działania na obszarze województwa mazowieckiego. Dodatkowymi regionami, w których również będą poszukiwani klienci do usługi pilotażowej są województwa: kujawsko-pomorskie, wielkopolskie, małopolskie, podkarpackie i świętokrzyskie. Usługa pilotażowa świadczona będzie zgodnie ze standardami wymaganymi przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. „Dzięki temu programowi wiele firm będzie miło szansę poprawić efektywność energetyczną w swoim przedsiębiorstwie a co za tym idzie znacznie zredukować swoje koszty” – komentuje Paweł Owczarski prezes Polskiego Prądu.

O FIRMIE

Polski Prąd to ogólnopolska firma energetyczna, której zakres działalności obejmuje sprzedaż energii elektrycznej, a także audyty i projekty techniczne. Spółka kieruje swoją ofertę do małych i średnich przedsiębiorstw oraz klientów indywidualnych, którzy chcą obniżyć koszty energii. Polski Prąd tworzą ludzie z pasją i ogromnym doświadczeniem zdobytym na polskim rynku energii. Głównym inwestorem i akcjonariuszem firmy Polski Prąd S.A. jest jeden z funduszy zarządzanych przez OPOKA TFI S.A. – jedno z pierwszych prywatnych towarzystw funduszy inwestycyjnych w Polsce, działające od 2007 roku. Opoka TFI obecnie zarządza aktywami o wartości blisko 500 mln złotych. Celem firmy jest zapewnienie klientom atrakcyjnej stopy zwrotu zwracając szczególną uwagę na zarządzanie ryzykiem portfela. Połączenie wiedzy i doświadczenia ludzi z firmy Polski Prąd S.A. oraz kapitału OPOKA TFI to gwarancja usług najwyższej jakości. n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

WYDARZENIA I INNOWACJE

Güriş Grup z Turcji zamówił 53 turbiny wiatrowe Siemensa yy Zamówienie obejmuje turbiny bezprzekładniowe o łącznej mocy 165 MW, w tym 32 turbiny typu SWT-3.2 MW oraz 21 SWT-3.0 MW yy Turbiny Siemensa zostaną zainstalowane w elektrowniach wiatrowych w Muğla, Edirne i Tekirdag Kırklareli w Turcji

urecka firma Güriş Grup rozszerza swoją współpracę z Siemensem, podpisując zamówienie dla trzech nowych projektów elektrowni wiatrowych. Siemens dostarczy 53 nowoczesne bezprzekładniowe turbiny wiatrowe, które zostaną zainstalowane na terenie elektrowni wiatrowych w Muğla, Edirne i Tekirdag Kırklareli w Turcji. Łączna moc urządzeń wyniesie 165 MW. Farmy zostaną oddane do użytku w pierwszej połowie 2015 roku. Zamówienie, poza dostawą turbin, obejmuje także pięcioletnie usługi serwisowe. Elektrownia wiatrowa „Fatma” w Muğla zostanie wyposażona w 25 turbin o mocy 77 MW. 12 z nich to najnowsze bezprzekładniowe turbiny o mocy 3,2 MW. Na farmach „Zeliha „ w Kırklareli i „Kanije” w Edirne – Tekirdag zbudowanych zostanie 28 turbin bezprzekładniowych o łącznej mocy 88 MW, w tym aż 20 turbin nowego typu o mocy 3,2 MW. Wszystkie trzy elektrownie wiatrowe będą mogły zaspokoić zapotrzebowanie na energię około 250 000 gospodarstw domowych. Produkcja czystej energii pozwoli zredukować roczną emisję CO2 o około 290 tysięcy ton. Sprzedaż rozwiązań i usług dedykowanych energetyce wiatrowej jest częścią przyjaznej środowisku, zielonej oferty Siemensa. W 2012 roku obroty firmy związane ze sprzedażą proekologicznych rozwiązań wyniosły około 33 mld euro. Firmy, które zainstalowały produkty Siemensa, mogły ograniczyć roczną emisję dwutlenku węgla łącznie o około 330 mln ton, to tyle ile łącznie emitują do atmosfery takie aglomeracje, jak Berlin, Delhi, Hongkong, Stambuł, Londyn, Nowy Jork, Singapur i Tokio Szczegóły informacji oraz zdjęcia można znaleźć pod adresem: www.siemens.com/press/pi/EWP201310005d Siemens Sp. z o.o. n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

WYDARZENIA I INNOWACJE

W centrum uwagi: ergonomia,rozwiązania mobilne i zarządzanie energią realizowane za pomocą oprogramowania zenon Zbliżają się targi SPS IPC Drives 2013 w Norymberdze podczas, których firma COPA-DATA GmbH skoncentruje się na trzech tematach: ergonomii, rozwiązaniach mobilnych i systemie zarządzania energią wg normy DIN EN ISO 50001. Hasło, które będziemy promować brzmi: ,,Odkryj ergonomiczne, inteligentne rozwiązania z oprogramowaniem zenon”. W dniach 26-28 listopad w hali nr 7, stoisko 590 będzie można odwiedzić i porozmawiać z ekspertami firmy COPA-DATA specjalizującymi się w automatyce przemysłowej. Będzie to również doskonała okazja do zapoznania się z funkcjonalnością i możliwościami jakie daje oprogamowanie zenon. Ponadto w tym roku na stoisku COPA-DATA będzie można również spotkać partnerów firmy: APE Engineering, EDAG, HEITEC, MH Datentechnik, neogramm i Prozesstechnik Kropf.

oduły oprogramowania zenon umożliwiają wdrożenie najnowocześniejszego modelu pracy dzięki temu, że: firmy efektywnie i wydajnie tworzą zintegrowane, ergonomiczne rozwiązania automatyki,

co pozwala zoptymalizować pracę. Ponadto, system daje możliwość kontroli postępów i efektów z różnych miejsc tj. bezpośrednio z komputera lub panelu w sterowni bądź też zdalnie, za pomocą tabletu lub smartphona.

,,Poruszane przez COPA-DATA tematy ergonomii i zastosowania rozwiązań mobilnych bardzo szybko zyskują na znaczeniu w branży automatyki, ponieważ umożliwiają uzyskanie rzeczywistej optymalizacji kosztów dzięki prostemu tworzeniu projektów i ergonomicznej organizacji pracy,” mówi Jürgen Schrödel, Dyrektor Zarządzający niemieckim biurem COPA-DATA, który dalej wyjaśnia: ,,Podczas SPS IPC Drives 2013, nasi goście mogą uzyskać informacje w jaki sposób korzystając z przyszłościowego rozwiązania zenon, stać się jeszcze bardziej atrakcyjnymi i konkurencyjnymi na rynku automatyki.”

Nieograniczona elastyczność dzięki aplikacji zenon App Everywhere

Podczas targów SPS IPC Drives, COPA-DATA po raz pierwszy zaprezentuje aplikację zenon App Everywhere. Dzięki niej menadżerowie oraz wszystkie osoby odpowiedzialne za produkcję mogą pobierać dane z procesu w czasie rzeczywistym, bezpośrednio na Smartphony co pozwala na stały monitoring efektywności procesu oraz stanu maszyn i innych urządzeń. Wybrane dane i wartości są wyświetlane w postaci listy, słupka czy też elementów graficz-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

WYDARZENIA I INNOWACJE

nych - wskaźników. Aby zapewnić doskonałą komunikację oprogramowania zenon z aplikacją zenon App, Everywhere Server jest instalowany wraz z zenon Runtime.

rzystać z licznych dotacji finansowych lub ulg podatkowych i celnych.’’

Efektywne zarządzanie energią z zenon to liczne korzyści

Jednostka certyfikująca TÜV SÜD Industrie Service GmbH potwierdziła niedawno, że oprogramowanie HMI / SCADA - zenon firmy COPA-DATA, spełnia wymagania TÜV SÜD niezbędne dla uzyskania certyfikatu zarządzania danymi energetycznymi zgodnego z normą („Certified Energy Data Management”). Oprogramowanie spełniło więc decydujące kryteria określone przez międzynarodowy standard energetyczny ISO 50001.

Wykorzystanie oprogramowania HMI / SCADA - zenon a zwłaszcza zenon Analyzer, modułu umożliwiającego dynamiczne raportowanie z produkcji wspiera zakłady produkcyjne w ich rozwoju dzięki tworzeniu raportów o wynikach i oszczędza nakłady dzięki zoptymalizowaniu zużycia energii. „Procesy produkcyjne w przedsiębiorstwach, na przykład w przemyśle motoryzacyjnym, wymagają bardzo dużego zużycia energii. Wymusza to niejako aby takie zakłady posiadały przemyślane systemy zarządzania energią oferujące duże oszczędności przy jednoczesnej gwarancji dostępu do ciągłego zasilania elektrycznegpo.” mówi Tobias Sedlmeier, szef Business Intelligence w COPA -DATA GmbH. Dalej wyjaśnia:,,co więcej, niektóre kraje wspierają firmy realizujące optymalne zarządzanie energią według normy DIN EN ISO 50001. Firmy te mogą ko-

zenon spełnia kryteria DIN EN ISO 50001

Aby proces certyfikacji zakończył się pomyślnie musiały zostać spełnione następujące wymagania dotyczące szczególnych właściwości systemu zenon: obecność wirtualnych punktów pomiarowych, określenie tendencji zużycia energii, określenie wartości dopuszczalnych i ostrzeżeń w przypadku ich naruszenia, tworzenie kluczowych wskaźników wydajności oraz tworzenie raportów energetycznych. Wydanie certyfikatu potwierdziło, że moduły oprogramowania zenon spełniają wymagania TÜV SÜD i zapewniają odpo-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

wiednie wsparcie dla przedsiębiorstw, które chcą wdrożyć System Zarządzania Danymi Energetycznymi.

Razem w stronę sukcesu Partnerzy na targach SPS IPC Drives 2013 Od samego początku celem firmy COPA-DATA, była współpraca z międzynarodowymi ekspertami, aby wspólnie dla naszych klientów tworzyć i wdrażać przełomowe rozwiązania. W tym roku na stoisku COPA-DATA będzie można spotkać przedstawicieli następujących firm: APE Engineering GmbH (www.ape-engineering. de), EDAG GmbH & Co KGaA (www. edag.de), HEITEC AG (www. heitec. de), MH Datentechnik eK (www.mhdt. de), neogramm GmbH & Co KG (www. neogramm.de) i Prozesstechnik Kropf (www.prozesstechnik.de). COPA-DATA zaprasza na targi SPS IPC Drives 2013 w Norymberdze w dniach 26 - 28 Listopad 2013 Hala 7, Stoisko numer 590 Czekamy na Państwa z niecierpliwością! COPA-DATA Polska Sp. z o.o. n

WYDARZENIA I INNOWACJE

Schneider Electric i Dalkia łączą siły, aby zmierzyć się z wyzwaniami energetycznymi w Chinach Warszawa, 2 października – Dalkia i Schneider Electric poinformowały o podpisaniu strategicznego porozumienia, którego celem jest rozwój rynku rozwiązań podnoszących wydajność energetyczną w Chinach. Umowa zakłada wykorzystanie połączonego potencjału doświadczeń i wiedzy obydwu firm w procesie tworzenia wysokowydajnych systemów. Nowa inicjatywa powstaje na fali niedawnej decyzji chińskich władz o wprowadzeniu nowych regulacji dotyczących oszczędzania surowców i ochrony środowiska.

ziałania zmierzające do podniesienia wydajności energetycznej i redukcji emisji gazów cieplarnianych to centralne punkty dwunastoletniego planu rządu Chińskiej Republiki Ludowej. W jego ramach zakłada się konstrukcję budynków mieszkalnych o niskim zużyciu energii – tzw. „zielonych budynków” – o łącznej powierzchni 1 miliarda m². Konstrukcji ma towarzyszyć zwiększenie wydajności energetycznej istniejących mieszkań o powierzchni 400 mln m² na północy kraju oraz 120 mln m² w pozostałych prowincjach. Na realizację tego ambitnego planu, która ma trwać do końca 2015 r., przeznaczono budżet w wysokości ok. 300 mld euro. Przewiduje się, że program pozwoli Chinom obniżyć poziom zużycia energii o 16 procent na jednostkę PKB, w porównaniu z rokiem 2010r., obniżając przy tym całkowity ślad węglowy tego kraju o 17 procent.

czytaj również on line: www.urzadzeniadlaenergetyki.pl

Proponując rozwiązania do modernizacji i optymalizacji instalacji technicznych oraz zarządzania energią, Schneider Electric i Dalkia chcą odpowiedzieć na konkretne potrzeby chińskich klientów w dziedzinie oszczędnej eksploatacji i zrównoważonego rozwoju. Partnerstwo ze Schneider Electric umożliwi firmie Dalkia przyspieszenie realizacji własnych kontraktów na tym polu. Schneider Electric zapewni audyty energetyczne, dostarczy systemy do zarządzania energią i budynkami, wariatory prędkości oraz zabezpieczenia. Celem obydwu firm jest wzmocnienie swojej pozycji na chińskim rynku. “Sektor nieruchomości jest obecnie jednym z największych konsumentów energii i producentów gazów cieplarnianych na świecie. Firma Schneider Electric, jako globalny specjalista w dziedzinie zarządzania energią, bez wahania zdecydowała o podjęciu współpracy z firmą Dalkia, aby dostarczyć chińskim klientom rozwiązania, które umożliwią bardziej oszczędną i racjonalną eksploatację zasobów energetycznych” - powiedział Franck Marteau, dyrektor ds. sprzedaży w Schneider Electric. “Rozwiązania techniczne i usługi Schneider Electric doskonale dopełniają się z wyjątkowym doświadczeniem i know-how w zakresie zarządzania budynkami, jakim dysponuje firma Dalkia. Wspólnie będziemy w stanie zaoferować jeszcze więcej naszym klientom.” Marie Mugler, wiceprezes Dalkii, odpowiedzialnej za opracowywanie strategii i rozwój firmy, powiedziała: „Chi-

ny są dla nas strategicznym rynkiem, na którym jesteśmy obecni od ponad 10 lat, dostarczając systemy grzewcze i chłodzące w Harbinie i Hong-Kongu. Podobnie, jak w innych krajach, tak i w Chinach, Dalkia chce dokonać ekspansji na wschodzącym rynku rozwiązań podnoszących wydajność energetyczną budynków, który oferuje znaczny potencjał, jeśli chodzi o wzrost, rozwój innowacji i pozytywny wpływ na środowisko. Łącząc siły z firmą Schneider Electric, będziemy w stanie zaoferować klientom jeszcze lepsze rozwiązania, poparte doświadczeniami, wiedzą i siłą marek obu firm.”

O Schneider Electric

Schneider Electric, globalny specjalista w zakresie zarządzania energią elektryczną, oferuje swoim klientom w ponad 100 krajach zintegrowane rozwiązania dla licznych segmentów rynku. Firma zajmuje wiodącą pozycję na rynku energetyki i infrastruktury, procesów przemysłowych, systemów automatyki budynków, centrów przetwarzania danych, a także budownictwa mieszkaniowego i komercyjnego. Zatrudniająca ponad 140.000 pracowników grupa uzyskała w roku 2012 przychody ze sprzedaży na poziomie 24 mld euro. Nieustannie dąży do tworzenia rozwiązań przyczyniających się do zwiększenia bezpieczeństwa, niezawodności, wydajności i efektywności energetycznej oraz pomaga pojedynczym użytkownikom i spółkom „Korzystać w pełni ze swojej energii” Schneider Electric Polska n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

WYDARZENIA I INNOWACJE

Nowe kalibratory ciśnienia od Fluke Fluke Corporation rozszerza linię kalibratorów ciśnienia przeznaczonych do prac w terenie o nowe modele w seriach 700G, 719Pro i 721. Nowe przyrządy są prostsze w obsłudze, bardziej wytrzymałe i najbardziej dokładne w swojej klasie.

alibratory i wskaźniki ciśnienia z serii Fluke 700G, 719Pro i 721 przeznaczone są dla techników i specjalistów z branży energetycznej, spożywczej, chemicznej, rafineryjnej, papierniczej i wodnokanalizacyjnej.

nia zaworów i przetworników I/P oraz symulację sygnałów prądowych (mA) w celu rozwiązywania problemów z pętlami 4-20 mA. Dzięki niewielkim rozmiarom, małej wadze i możliwości obsługi jedną ręką, ten kalibrator ciśnienia jest idealnym narzędziem dla zapracowanych profesjonalistów. 14 nowych modeli precyzyjnych wskaźników ciśnienia z serii Fluke 700G charakteryzuje prosta obsługa oraz wytrzymała i niezawodna konstrukcja zapewniająca precyzyjny pomiar ciśnienia od 20 mbar do 690 bar przy dokładności na poziomie 0,05%. Przyrządy z serii 700G są zgodne z większością testowych pomp pneumatycznych i hydraulicznych. Wraz z oprogramowaniem TRACK (opcjonalne) umożliwiają rejestrowanie i przesyłanie do komputera ponad 8000 pomiarów ciśnienia zarejestrowanych w terenie. Podświetlany, czytelny ekran 5 i pół cyfry oraz wytrzymała konstrukcja zapewniają wygodę użytkowania i wysoką wydajność pracy.

Nowe kalibratory ciśnienia Fluke 719Pro gwarantują największą w swojej klasie dokładność pomiarów rzędu 0,025%. Wbudowana pompa elektryczna eliminuje konieczność ręcznego pompowania – pozwala na wygenerowanie 300 psi za pomocą jednego przycisku. Można ją zaprogramować, by uzyskać żądaną wartość ciśnienia, lub ustawić wartość maksymalną tak, by zapobiec wystąpieniu nadciśnienia. Dzięki sondzie RTD, Fluke 719Pro pozwala na pomiary temperatury w zakresie od -50 do 150 ˚C. Wbudowany zbiornik na ciecz kompensuje zmiany stanu cieczy. Ponadto model 719Pro umożliwia pomiar i generowanie prądu w zakresie mA (najlepsza w wojej klasie dokładność - 0,015%) z jednoczesnym pomiarem ciśnienia w celu sprawdza-

Kalibratory ciśnienia z serii Fluke 721 dzięki dwóm wejściom o różnych zakresach oraz możliwości precyzyjnego pomiaru temperatury idealnie nadają się do kontroli ciśnienia w instalacjach przesyłowych. Dwa izolowane czujniki pozwalają na równoczesny pomiar ciśnienia statycznego i różnicowego substancji (co jest dużym ułatwieniem przy przygotowywaniu gazów do transportu) z dokładnością do 0,025%. Użytkownicy mogą wykorzystywać 14 predefiniowanych zakresów pomiarowych dla niskich i wysokich ciśnień. Zakres pomiarowy może być rozszerzony dzięki zewnętrznym modułom ciśnieniowym z serii Fluke 700 (29 zakresów). Urządzenie może również generować i mierzyć prąd, co pozwala na testowanie zaworów i przetworników I/P oraz rozwiązywanie problemów z pętlami kontrolnymi. Fluke 721 wyposażony jest w wejście Pt100 RTD pozwalające na podłączenie dodatkowej sondy temperaturowej. Duży, podświetlany ekran pozwala monitorować jedno-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

cześnie trzy źródła danych. Wszystkie modele z serii Fluke 700G, 719Pro i 721 objęte są trzyletnią gwarancją. Więcej informacji o najnowszych produktach Fluke znajdą Państwo na www.fluke.pl n

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Automatyzacja punktów rozłącznikowych sieci SN – koncepcje i realizacje Instytut Energetyki – Zakład Doświadczalny w Białymstoku wdrożył w 2011 r. do produkcji seryjnej nowe rozłączniki napowietrzne SN typu SRNkp-24/400 z zastosowaniem komór próżniowych. Równocześnie IE-ZD rozpoczął współpracę z firmami zajmującymi się sterowaniem i telemechaniką, w celu wspólnego opracowania sterownika z napędem elektromechanicznym, przeznaczonego do automatycznych punktów rozłącznikowych. Zestawy punktów rozłącznikowych

Opracowane i wdrożone koncepcje punktów rozłącznikowych sterowanych w sieci GSM/GPRS składały się z następujących elementów: yy rozłącznik napowietrzny SN typu SRN-24 lub SRNkp-24/400 yy sterownik z napędem elektromechanicznym typu NKM1.3 yy przekładnik napięciowy 15/0.23 kV yy ograniczniki przepięć SN yy sygnalizator zwarć ( opcja ) yy urządzenie zabezpieczeniowo-sterownicze MIROD ( opcja ) yy przekładniki prądowe ( opcja ) yy antena kierunkowa.

Na fot. 1 pokazany jest punkt rozłącznikowy sterowany słupowy z zastosowaniem wymienionych urządzeń. Tak wykonane obiekty zostały wdrożone w kilkudziesięciu punktach, w sieci napowietrznej SN, na terenie Energa Gdańsk. Na fot. 2 pokazany jest przykładowy system telemechaniki Ex-BEL firmy Elkomtech S.A. z Łodzi [2] z napędem NKM1.3 firmy IE-ZD w Białymstoku, jako druga wersja układu sterowania i nadzoru nad rozłącznikami typu SRNkp-24/400

[4]. Tak wykonane urządzenia zostały wdrożone w kilkudziesięciu punktach, na terenie Energa Olsztyn i Płock. Na fot. 3 pokazany jest przykładowy system telemechaniki SO-52 firmy Mikronika z Poznania [1], zainstalowany we wspólnej obudowie z napędem elektromechanicznym typu NKM1.3, akumulatorami i sygnalizatorem zwarć SZN-1 [5]. Jest to trzecia wersja układu sterowania i nadzoru nad rozłącznikami typu SRNkp-24/400. Tak wykonane

Rodzaje sterowników z napędem NKM1.3

W okresie ostatnich kilku lat powstały wspólne opracowania, w jednej obudowie, sterowników różnych firm, z napędami elektromechanicznymi produkcji IE-ZD w Białymstoku [5]. Wykonano realizacje z następującymi firmami: yy Instytut Energetyki – Oddział Gdańsk yy Elkomtech S.A. Łódź yy Mikronika – Spółdzielnia Pracy Poznań Na rys. 1 przedstawiony jest przykładowy układ sterowania i nadzoru SRS zaprojektowany i wykonany przez Instytut Energetyki – Oddział w Gdańsku oraz napęd elektromechaniczny typu NKM1.2 z panelem sterowania i akumulatorami zaprojektowany i wykonany przez IE-ZD w Białymstoku oraz sygnalizator zwarć z firmy PUP Softin lub Schneider Electric. System SRS zawiera sterownik typu STGP, zasilacz, urządzenia zabezpieczające, grzałkę z termostatem [3].

Rys. 1. Sterownik SRS z napędem NKM1.3 1 – wyłącznik zasilania napędu 24 V DC, 2 – przełącznik rodzaju pracy, sterowanie LOKALNE/ ZDALNE, 3 – przyciski sterowania lokalnego ZAŁĄCZANIE/ODŁĄCZANIE, 4 – czujnik otwarcia drzwiczek, 5 – płyta montażowa (zasilacz, zabezpieczenia), 6 – sterownik obiektowy STGP-1, 7 – akumulatory 2x18Ah, 8 – ogrzewanie szafki, 9 – napęd (przekładnia z silnikiem 24 V 350 W), 10 – sygnalizator zwarć SZN-1, 11 – dźwignia napędowa.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Fot. 3. Sterownik SO-52 z napędem elektromechanicznym NKM1.3

Fot. 2. Sterownik Ex-BEL z napędem elektromechanicznym NKM1.3

Fot. 1. Punkt rozłącznikowy SRNkp-24/400 z systemem SRS

urządzenia zostały zainstalowane w kilkudziesięciu punktach, na terenie Energa Elbląg. W roku 2012 i 2013 zostało zainstalowanych kilkaset punktów rozłącznikowych sterowanych w sieci GSM/GPRS, wyposażonych w rozłączniki SRNkp-24/400 i trzy różne w/w systemy telemechaniki [5, 6]. Na fot. 4 i 5 przedstawiono przykłady realizacji punktów rozłącznikowych na różnych słupach.

Urządzenia zabezpieczeniowosterownicze do automatyzacji punktów rozłącznikowych sieci SN Do pełnej realizacji sieci SN inteligentnej, Smart Grid niezbędna jest automatyzacja punktów rozłącznikowych za pomocą specjalnych urządzeń. Urządzenie typu MiROD, wykonane w technice cyfrowej, współpracuje z radiowymi urządzeniami, odbierając lub

nadając zakodowane sygnały i steruje rozłącznikiem słupowym kontrolując jego stan [4]. Celem stosowania urządzenia jest skrócenie czasu eliminacji uszkodzonego odcinka sieci. Instytut Energetyki Laboratorium Automatyki i Zabezpieczeń opracował i wdrożył zestaw urządzeń typu MiROD, który w powiązaniu ze stosowanymi rozłącznikami z napędem elektrycznym i sterowaniem radiowym, zapewnia pełną automatyzację dowolnej sieci napowietrznej SN. Urządzenie MiROD wykonuje następujące zadania: yy odbiera i wykonuje rozkazy przekazywane droga radiową załącz-wyłącz; yy monitoruje pracę rozłącznika i jego stan; yy realizuje funkcje automatycznego wyłączenia uszkodzonego odcinka sieci; yy w przypadku zablokowania funkcji automatycznego eliminowania uszkodzonego odcinka sieci, pełni funkcję sygnalizatora przepływu prądów zwarciowych; yy udostępnia bieżącą informację o wartości i symetrii prądów; yy wybór banku nastaw przy zmianie konfiguracji sieci; yy kasowanie sygnalizacji zabezpieczeń; yy zapis wszystkich najważniejszych zdarzeń. Informacja o prądach pozyskiwana jest z małogabarytowych, napowietrznych przekładników prądowych. Urządzenie po potwierdzeniu istnienia zwarcia za punktem rozłącznikowym, zapamiętuje ten fakt i czeka na działanie automatyki SPZ. Wyłączenie następuje w drugiej, trzeciej lub czwartej przerwie SPZ, w zależności od strefy lokalizacji punktu rozłącznikowego – rys. 2. Istnienie zwar-

Fot. 4. Punk rozłącznikowy na słupie typu E

Fot. 5. Punk rozłącznikowy na słupie typu ŻN

cia w sieci stwierdzają zabezpieczenia nadprądowe: bezzwłoczne, zwłoczne, ziemnozwarciowe. Zabezpieczenie nadprądowe blokady otwierania rozłącznika uniemożliwia otwarcie rozłącznika z nadmiernym prądem [4]. Kilkuletnie doświadczenia z automatyką samoczynnego wyłączania zwarć w głębi sieci SN, bezprzewodowych cyklach SPZ wskazują poprawność tej idei.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Odgałęzienia sieci eliminowane w drugim cyklu SPZ Sekcje sieci eliminowane w trzecim cyklu SPZ Fragment toru zasilającego eliminowany w czwartym cyklu SPZ Fragment toru zasilającego eliminowany w piątym cyklu SPZ

Rys. 2. Sposób eliminacji uszkodzonego odcinka sieci SN

Podsumowanie W artykule przedstawione zostały systemy sterowania, telemechaniki i automatyki w punktach rozłącznikowych , instalowane w sieci SN w coraz większym zakresie. Realizacja programu automatyzacji sieci SN będzie kolejnym krokiem wprowadzenia sieci inteligentnej Smart Grid. Automatyka łączeniowa umożliwiająca automatyczne wykrycie miejsca zwarcia , wydzielenie uszkodzonego fragmentu sieci oraz przywrócenie zasilania części odbiorców, będzie podstawą funkcjonowania łączników sieci inteligentnych. Automatyzacja sieci SN korzystnie wpłynie na pewność dostaw poprzez skrócenie czasu trwania lokalizacji miejsca uszkodzenia, jak

również na jakość energii elektrycznej, poprzez zmniejszenie liczby próbnych łączeń i związanych z tym zapadów napięcia. Automatyczne odłączanie uszkodzonego fragmentu sieci, za pomocą rozłączników lub wyłączników napowietrznych sterowanych zdalnie , wskazane jest w czasie przerwy automatyki samoczynnego ponownego załączenia /SPZ/. Zastosowanie automatyki do przestawień łączników SN, znacząco wpłynie na zmniejszenie wskaźników niezawodności dostaw energii elektrycznej, SAIDI i SAIFI. Zwiększenie liczby punktów łączników sterowanych w ciągach liniowych o trzy, cztery lub pięć punkty sterowane może przynieść zmniejszenie w/w wskaźników o wielkość od ok. 20% do prawie 50% . Opty-

Rozłącznik napowietrzny z komorami próżniowymi typ SRNkp-24/400

Instytut Energetyki – Zakład doświadczalny w Białymstoku www.iezd.pl tel./fax 85 742 85 91

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

malizacja liczby nowych łączników i ich rozmieszczenie w sieci SN jest przedmiotem wielu analiz uwzględniających nie tylko wskaźniki niezawodnościowe, liczbę odbiorców ale i koszty inwestycji. Operatorzy Systemów Dystrybucyjnych /OSD/ zmuszeni będą do opracowania i zastosowania systemów wspomagania zarządzania siecią, wprowadzając nowe elementy infrastruktury sieciowej, takie jak nowy system teleinformatyczny, czujniki pomiarowe sieci nowej generacji. System monitoringu i zarządzania linii napowietrznej SN, z uwzględnieniem obciążalności cieplnej linii jest obecnie na etapie analiz, badań i wstępnych opracowań. Może on mieć szczególne zastosowanie z powodu zwiększonej generacji przenoszonej na sieć SN przez aktywnych , dynamicznych odbiorców, a także poprzez dołączanie do sieci nowych źródeł energii odnawialnej np. farm wiatrowych. n

Lieratura 1. Badawczo-Rozwojowa Spółdzielnia Pracy Mikroprocesorowych Systemów Automatyki Mikronika. Urządzenia telemechaniki radiowej. Katalog firmowy 2011 Poznań, www.mikronika.pl 2. Elkomtech S.A. Automatyka zabezpieczeniowa. Katalog firmowy 2011 Łodź, www.elkomtech. com.pl 3. Instytut Energetyki Oddział Gdańsk, Zakład Urządzeń elektroenergetycznych. System sterowania rozłącznikami SRS. Katalog firmowy 2010, www.ien. gda.pl 4. Instytut Energetyki, Laboratorium Automatyki i Zabezpieczeń Urządzenie zabezpieczeniowo-sterownicze MIROD. Katalog firmowy, Warszawa 2010 r. www.ien.com.pl 5. Instytut Energetyki – Zakład doświadczalny w Białymstoku. Napęd silnikowy typ NKM-1.3. Dokumentacja techniczno-ruchowa, Białystok 2011. 6. Instytut Energetyki – Zakład doświadczalny w Białymstoku. Rozłącznik typu SRNkp-24/400. Instrukcja montażu, Białystok 2011. 7. Kiszło S., Frącek A., Kobyliński K., Lipiński Z. Punkty rozłącznikowe sterowane – koncepcje i realizacje IE-ZD z firmami współpracującymi, Elektro-Info nr 9/2013 r.

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Zabezpieczenia cyfrowe linii średnich napięć współpracujące z systemami klasy SCADA/DMS w zakresie modułu „Zabezpieczenia cyfrowe linii średnich napięć FDIR oraz automatyki w głębi sieci mgr inż. Zbigniew Grzeszczuk mgr inż. Zbigniew Mateuszczyk mgr inż. Marcin Ptaszyński

współpracujące z systemami klasy SCADA/DMS w zakresie modułu FDIR oraz automatyki w głębi sieci” Artykuł przedstawia wykorzystanie zabezpieczeń linii średnich napięć pracujących zarówno autonomicznie jak i współpracujących z systemami klasy STRESZCZENIE SCADA/DMS realizując automatykę sieciową FDIR (Fault Detection Isolation Artykuł przedstawia wykorzystanie zabezpieczeń linii średnich napięć pracujących zarówno autonomicznie Restoration) oraz tym samym poprawiając współczynniki jakości dostaw energii współpracujących z systemami klasy SCADA/DMS realizując automatykę sieciową FDIR (Fault Detection Iso elektrycznej SAIDI, SAIFI,oraz MAIFI. Restoration) tym samym poprawiając współczynniki jakości dostaw energii elektrycznej SAIDI, SAIFI, M rozwiązania stanowią również element struktury inteligentnej sieci Smart Grid. W/w rozwiązaniaW/w stanowią również element struktury inteligentnej sieci Smart Grid. Artykuł przedstawia również rozwiązania sprzętowe oferowane w tym zakresie Artykuł przedstawia również rozwiązania sprzętowe oferowane w tym zakresie przez firmę Mikronika przez firmę Mikronika m.in.cyfrowe zabezpieczenia cyfrowe pólzabezpieczenia liniowychcyfrowe dla stacji zabezpieczenia pól liniowych dla stacji SN, dla automatyki reklozerów uproszczonej automatyki dla rozłączników napowietrznych SN, zabezpieczenia cyfrowe dla automatyki reklozerówSN.oraz uproszczonej automatyki dla rozłączników napowietrznych SN.

Funkcje modułu FDIR (Fault Detection Isolation Restoration) w systemie SCADA SYNDIS

Moduł zbiorem funkcjonalności realizujących algorytmy wykrywa Funkcje modułu FDIR (FaultFDIR jestWizualizacja yy zdefiniowane kanały sterowania działania modułusystemu FDIR SYNDIS, Detection Isolation Restoration) łączników, oparta jest na aplikacji SYNDIS RV. w Da-inteligentnej izolacji zwarć i automatycznej rekonfiguracji sieci SN i nN. Funkcjonalności te s w systemie SCADA SYNDIS ne pobierane z serwera FDIR mogą być yy dane historyczne stanów łączników

składowymi dla prezentowane systemu DMS, zapewniającego wsparcie dyspozytora systemu SYNDIS w zakre złożone z minimum 2 próbek dla na dowolnym stanowimonitorowania siecią w Smart Grid. Moduł FDIR jest zbiorem funkcjonal- sterowania każdego łącznika, sku wyposażonym aktualną wersję

ności systemu SYNDIS, realizujących oprogramowania. yy dane z blokad sterowniczych łączalgorytmy wykrywania,System izolacji zwarć ników. zapewnia określanie lokalizacji uszkodzeń sieci, eliminację uszkodzonych odcinków sie i automatycznej rekonfiguracji w inte- Poniższy zestaw danych musi być za- Poniższe dane umożliwiają szybsze ich wyłączenie użyciem zdalnie sterowanej aparatury łączeniowej, przywrócenie zasil ligentnej sieci SN i nN.poprzez Funkcjonalnoalgorytmu a także aktywują pewnionyz w celu uruchomienia funk- działanie jak największej liczby FDIR: odbiorców pozbawionychdodatkowe napięcia w wyniku awarii sieci, ści te są składowymi dladla systemu DMS, cjonalności zabezpieczenia operacji łą-a w wyniku zapewniającego wsparcie dyspozytora czeniowych. yy stan łączników zdalnieisterowanych, obniżenie wskaźników KPI - SAIDI pośrednio SAIFI (wykonanie większości przełączeń w cza systemu SYNDIS w zakresie monitoro- yy sygnalizacja pobudzenia sygnaliza- yy sygnalizacja zakończenia działania < 3 min). torów zwarć, wania sterowania sieciąponiżej Smart Grid. automatyki SPZ w GPZ/PZ, System zapewnia określanie lokalizacji yy model topologii sieci, yy sygnalizacja blokady napędów łączuszkodzeń sieci, eliminację uszkodzoyy definicja zdolności łączeniowej eleników, Funkcje FDIR działają w oprogramowaniu SYNDIS RV w architekturze klient – serwer. Do nych odcinków sieci poprzez ich wymentów (wyłącznik / rozłącznik / y y sygnalizacja zasilania napędów obliczeń są wykorzystywane dane pozyskiwane przez system SCADA oraz modelłączsieci (system łączenie z użyciem zdalnie sterowanej odłącznik), ników, zarówno dla sieci opisanej modelem CIM jak i topologii zapisanej w mapach systemu). aparatury łączeniowej,działa przywrócenie zasilania dla jak największej liczby odbiorców pozbawionych napięcia w wyniku awarii sieci, a w wyniku - obniżenie wskaźników KPI - SAIDI i pośrednio SAIFI (wykonanie większości przełączeń w czasie poniżej < 3 min). Funkcje FDIR działają w oprogramowaniu SYNDIS RV w architekturze klient – serwer. Do obliczeń są wykorzystywane dane pozyskiwane przez system SCADA oraz model sieci (system działa zarówno dla sieci opisanej modelem CIM jak i topologii zapisanej w mapach systemu). Sterowania są realizowane przez serwer, zgodnie z sekwencją obliczoną FDIR w systemie SYNDIS przez algorytm FDIR działający na nim. Rys. 1. Architektura Rys.1modułu Architektura modułu FDIR w systemie SYNDIS

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE yy sygnalizacja prawidłowego ciśnienia napędów łączników, yy przyporządkowanie brygad, uziomów oraz innych operacji do linii. Powyższe dane możliwe są do osiągnięcia jedynie przez zainstalowanie w sieci elektroenergetycznej odpowiedniej ilości urządzeń łączeniowych oraz urządzeń sygnalizacji przepływu prądów zwarciowych nadzorowanych zdalnie z poziomu systemu SCADA. Aktualnie dane pozyskiwane są z: yy zabezpieczeń liniowych w GPZ yy reklozerów (wyłączniki napowietrzne z pełną automatyką zabezpieczeniową) yy rozłączników sterowanych radiowo wyposażonych w uproszczoną automatykę bazująca tylko na pomiarach prądów fazowych yy wskaźników przepływu prądu zwarciowego współpracujących z przekładnikami prądowymi Warunki początkowe: wskaźników yy elektromagnetycznych przepływu prądu zwarciowego

niowych GPZ tworząc z jednej strony autonomiczny układ detekcji przepływu prądów zwarciowych oraz izolacji uszkodzonego fragmentu sieci, a z drugiej wchodzą w skład rozbudowanej automatyki modułu FDIR. Poniżej na rys. 2 przedstawiono wyizolowanie fragmentu uszkodzonej linii tylko za pomocą automatyki zabezpieczeniowej (bez udziału modułu FDIR) Warunki początkowe: 1. Zestopniowana automatyka SPZ pomiędzy reklozerem WR, a wyłącznikiem w GPZ W1 (WR działa szybciej) 2. Automatyka w reklozerze WR ustawiona na 2 cykle SPZ 3. Zwarcie trwałe za rozłącznikiem RA

2. Automatyka w reklozerze WR ustawiona na 2 cykle SPZ 3. Zwarcie trwałe pomiędzy rozłącznikiem RR1, a rozłącznikiem RR2

Koncepcja zabezpieczenia cyfrowego z funkcją sterownika prod. Mikronika dla urządzenia typu Reklozer Na rynku łączników dla linii napowietrznych dostępnych jest bardzo wiele urządzeń m.in.: yy wyłączniki napowietrzne (reklozery) różnych producentów – np. GVR, RC27, KTR, itp. yy rozłączniki różnych producentów – THO-24(36), NXB, NXBD, RPN, NPS, itp.

Urządzenia te korzystają z bardzo wielu różnych układów pomiarowych: Na rys. 3 przedstawiono wyizolowanie yy pomiar prądu z klasycznych przefragmentu uszkodzonej linii 2 etapowo: kładników prądowych np.: (200-700) A/5A; (100-400)A/1A pomiar prądu I etap – wyłączenie automatyczne poprzez cewkę Rogowskiego przez reklozer, II etap – przy pomocy modułu FDIR przy- yy pomiar napięcia z przekładnika napięciowego SN/57,7V; SN/ 100V wrócenie zasilania w części sieci za wyjąt1. Zestopniowana automatyka SPZ pomiędzy reklozerem WR, a wyłącznikiem w GPZ W1 yy pomiar napięcia z dzielnika reaktankiem uszkodzonego fragmentu sieci (WR większe działa szybciej) cyjnego (kondensatorowego) Coraz zastosowanie w eneryy pomiar napięcia z dzielnika rezygetyce mają urządzenia instalowane Warunki początkowe: 2.w głębi Automatyka w reklozerze WR ustawiona na 2 cykle SPZ stancyjnego sieci wyposażone w pełną au- 1. Zestopniowana automatyka SPZ poyy inne niestandardowe układy pomiaromiędzy reklozerem WR, a wyłączni3.tomatykę Zwarciesieciową trwałetzw. za reklozery. rozłącznikiem RA we (np. GVR ma wyjście prądowe 5 mA) Współpracują one (są zestopniowakiem w GPZ W1 yy itd. ne) z zabezpieczeniami w polach li(WR działa szybciej)

GPZ 1

WYŁĄCZNIK

WR REKLOZER

Detektor przepływu prądów zwarciowych

Pomiar prądów i napięć fazowych

RR1

ROZŁĄCZNIK Ster. radiowo Detekcja obecności U Pomiar prądów fazowych z przekładników

RR2

ROZŁĄCZNIK Ster. radiowo

WYŁĄCZNIK

GPZ 2

PODZIAŁOWY

Detektor przepływu prądów zwarciowych

ROZŁĄCZNIK z automatyką ZWARCIE

Zadziałanie automatyki rozłącznika RA - wyłączenie w 2-gim cyklu bezpnapięciowym SPZ reklozera WR

GPZ 1

WYŁĄCZNIK

WR REKLOZER Pomiar prądów i napięć fazowych

RR1

ROZŁĄCZNIK Ster. radiowo Detekcja obecności U Pomiar prądów fazowych z przekładników

RR2

ROZŁĄCZNIK Ster. radiowo PODZIAŁOWY

WYŁĄCZNIK

GPZ 2

ROZŁĄCZNIK z automatyką

Rys. 2. Przykład wyizolowania fragmentu uszkodzonej tylkoautomatyki za pomocązabezpieczeniowej automatyki zabezpieczeniowej (bezFDIR) Rys. 2. Przykład wyizolowania fragmentu uszkodzonej linii tylko zalinii pomocą (bez udziału modułu udziału modułu FDIR) URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE W1

GPZ 1

WYŁĄCZNIK

WR REKLOZER

Detektor przepływu prądów zwarciowych

Pomiar prądów i napięć fazowych

RR1

ZWARCIE

RR2

ROZŁĄCZNIK Ster. radiowo

ROZŁĄCZNIK Ster. radiowo Detekcja obecności U Pomiar prądów fazowych z przekładników

WYŁĄCZNIK

GPZ 2

PODZIAŁOWY

Detektor przepływu prądów zwarciowych

ROZŁĄCZNIK z automatyką

I etap: zadziałanie automatyki reklozera WR - wyłączenie linii w 2-gim cyklu SPZ (cykl WZWZW)

GPZ 1

WYŁĄCZNIK

WR REKLOZER

Wyłączony fragment linii

RR1

ZWARCIE

ROZŁĄCZNIK Ster. radiowo

RR2

ROZŁĄCZNIK Ster. radiowo

WYŁĄCZNIK

GPZ 2

PODZIAŁOWY

ROZŁĄCZNIK z automatyką II etap - Zadziałanie modułu FDIR z poziomu SCADA/DMS: a) wyłączenie zdalne rozłącznika RR1 b) załączenie zdalne reklozera WR

GPZ 1

WYŁĄCZNIK

WR REKLOZER

RR2

RR1

ROZŁĄCZNIK Ster. radiowo

ROZŁĄCZNIK Ster. radiowo Wyizolowany, uszkodzony fragment linii

PODZIAŁOWY

WYŁĄCZNIK

GPZ 2

ROZŁĄCZNIK z automatyką

Rys. 3. Przykład wyizolowania fragmentu uszkodzonej linii 2 etapowo

Z uwagi na wielość powyższych roz- Na rys. 4 przedstawiono przykładowe yy zabezpieczenie nadprądowe zależwiązań zarówno w dziedzinie samych układy pomiarowe stosowane prod. przy Mikronika ne: I5>, Koncepcja zabezpieczenia cyfrowego z funkcją sterownika dla urządzenia łączników oraz związanych z nimi ukła- łącznikach napowietrznych za pomo- yy zabezpieczenie podnapięciowe nietypu dów Reklozer pomiarowych firma Mikronika zre- cą których realizuje się automatykę siezależne UPN : (U<), zygnowała z budowy dedykowanych ciową yy zabezpieczenie nadnapięciowe urządzeń dla każdegodla rozwiązania UNN urządzeń : (U>), Na rynku łączników linii napowietrznych dostępnych jest bardzo wiele m.in.: technicznego i poszła drogą rozdzieleNa rys. 5 przedstawiono przykładowy y y zabezpieczenie nadprądowe • wyłączniki napowietrzne (reklozery) różnych producentów – np. GVR, RC-27, KTR, itp. ziemnia urządzeń automatyki zabezpiecze- schemat podłączenia układu pomiaronozwarciowe: (Io>) •niowej rozłączniki różnych producentów – THO-24(36), NXB, NXBD, RPN, NPS, itp. nadprądowe ziemna 2 urządzenia: wego z reklozera yy zabezpieczenie 1. Sterownik SR-101 z funkcjami zabeznozwarciowe kierunkowe: (IOK>) pieczeniowymi wyposażony Sterownik SR-101 z funkcjami yy zabezpieczenie ziemnozwarciowe Urządzenia te korzystają z stanbardzo wielu różnych układów pomiarowych: dardowo w wejścia pomiarowe 5V zabezpieczeniowymi konduktancyjne (G0>), susceptan• (12pomiar prądu z klasycznych przekładników prądowych np.: (200-700)A/5A; (100-400)A/1A wejść pomiarowych) podzielocyjne (B0>) i admitancyjne (Y0>), • nych pomiar prądu poprzez cewkę Rogowskiego na 3 sekcje: Sterownik SR-101 z funkcjami za- yy automatykę SPZ (Samoczynne Po4 pomiary – odpowiadają pomiabezpieczeniow w połącze• a. pomiar napięcia z przekładnika napięciowegoymi SN/57,7V; SN/ 100V nowne Załączenie), rowi napięć fazowych oraz U0 niu z interfejsem pomiarowym yy automatykę PDZ (Przyśpieszenie • b. pomiar napięcia z dzielnika (kondensatorowego) 4 pomiary – odpowiadają po- reaktancyjnego IPR-xxx przeznaczony jest do komDziałania Zabezpieczenia zwarcio• pomiar dzielnika miarowinapięcia roboczychzprądów fazo-rezystancyjnego pleksowej obsługi automatycznego wego), wych In oraz I wyłącznika napowietrznego (reklozer) y y automatyka • inne niestandardowe układy pomiarowe (np. GVR ma wyjście prądowe 5 mA)B2H (Blokada 2-gą Har0 c. 4 pomiary – odpowiadają pomiaintegrując funkcje pomiarowe, zabezmoniczną), • itd. rowi prądów przetężeniowych pieczeniowe, sterownicze, telemecha- yy posiada 4 banki nastaw. 10xIn niki, automatyk wielokanałowego re2. Układy interfejsów pomiarowych jestratora zakłóceń. Funkcje telemechaniki sterownika SR-101: IPR-xxx dopasowujące poziom Funkcje te pozwalają na przesyłanie ze napięć i prądów strony wtórnej Funkcje zabezpieczeniowe realizowa- sterownika do centrum dyspozytorprzekładników prądowych i dzielne przez sterownik SR-101: skiego informacji zebranych z obiektu, ników napięcia do standardu yy zabezpieczenie nadprądowe nie- a z centrum dyspozytorskiego wysyławejść pomiarowych zabezpieczezależne o konfigurowalnych trzech nie poleceń sterowniczych. nia (5V) stopniach: (I1>>), (I2>>), I4>, Podstawowe funkcje to:

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

zabezpieczenia (5V) Na rys. 4 przedstawiono przykładowe układy pomiarowe stosowane– przy łącznikach FIRMOWE TECHNOLOGIE, PRODUKTY INFORMACJE napowietrznych za pomocą których realizuje się automatykę sieciową L1

Reklozer GVR

reaktancyjne dzielniki napięcia Ul1

Rozłącznik THO-24(36)

Transformator SN/230VAC

Ul2

U1 (U)

230VAC

U1 (U)

Detekcja obecności napięcia SN, pomiar f

Ul3

200A / 5mA IL1

IPR-001

U2 (In)

200A / 5mA IL2

1* 200/1A - IL1

IPR-004

U2 (In)

2* U3 (10xIn)

200A / 5mA IL3

200/1A - IL2

U3 (10xIn)

200/1 A - IL3 20A / 5mA I0

Przekładniki prądowe

Reklozer RC-27 Dzielniki napięcia Ul1 Ul2

U1 (U) Ul3

1* 400/5A - IL1

IPR-002 U2 (In)

2* 400/5A - IL2 U3 (10xIn)

3* 400/5A - IL3

Przekładniki prądowe

Rys. 4. Przykłady różnych układów pomiarowych stosowanych w reklozerach i rozłącznikach oraz różnych interfejsów IPR-xxx (wiRys. 4. Przykłady różnych układów pomiarowych stosowanych w reklozerach i rozłącznikach dok IPR-002)

oraz różnych interfejsów IPR-xxx (widok IPR-002)

yy przesyłanie dwustanów (zdarzeń) z obiektu z rozdzielczością odczytu 1 ms, yy sterownie łącznikiem (ZAŁ./WYŁ.), zmiana banków nastaw zabezpieczenia, kasowanie pobudzeń, sprawdzenie stanu obiektu, yy przesyłanie pomiarów prądów fazowych, napięć fazowych i międzyfazowych, wartości I0 , U0 , oraz wartości prądów zwarciowych, mocy (P, Q) oraz częstotliwości sieci. Inne funkcjonalności sterownika SR-101: yy rejestrator zdarzeń: dziennik zdarzeń dostępny zarówno z poziomu panelu operatorskiego, programu konfiguracyjnego pConfig jak i z sytemu SCADA yy rejestrator zakłóceń: wielokanałowy

rejestrator pozwalający na rejestrację oscylogramów wielkości analogowych (mierzonych jak i obliczanych), dwustanów wejść i wyjść Komunikacja: Standardowo łącze radiowe GPRS/ APN z w ykorz ystaniem protokołów DNP3.0 (TCP/IP) oraz PN-EN 60870-5-104. Istnieje możliwość zastosowania innych protoko łów komunikac yjnych (np. PN-EN 60870-5-103, PN-EN 608705-101, Modbus, itp.) z wykorzystaniem łączy szeregowych. Urządzenie może być również wykorzystane jako element rozproszonej telemechaniki stacyjnej z zastosowaniem technologii opartej o standard komunikacyjny PN-EN 61850.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

Funkcje rejestracji Sterownik SR-101 wyposażony jest w dwa niezależne rejestratory: zdarzeń i zakłóceń. 1. Rejestrator zdarzeń Jest to dziennik dostępny zarówno z poziomu panelu operatorskiego, programu konfiguracyjnego pConfig jak i z sytemu dyspozytorskiego. W dzienniku odnotowane są wszystkie zdarzenia związane z kontrolowanym polem, czyli wyłącznikiem. Znacznik czasu z rozdzielczością 1ms pozwala na dokonywanie analiz manewrów wykonywanych zarówno podczas normalnej eksploatacji (manewrowe załączenia i wyłączenia, zmiany banków nastaw, zmiany konfiguracji itp.) jak i sytuacji

Funkcje telemechaniki sterownika SR-101:

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Na rys. 5 przedstawiono przykładowy schemat podłączenia układu pomiarowego z reklozera

Funkcje te pozwalają na przesyłanie ze sterownika do centrum dyspozytorskiego informacji zebranych L1 L2 L3 z obiektu, a z centrum dyspozytorskiego wysyłanie poleceń sterowniczych. U(U) Podstawowe funkcje to: 4 2 3 1 6 7 8 5 1 IPR-xxx X5 - przesyłanie dwustanów (zdarzeń) z obiektu z rozdzielczością odczytu 1 ms, 1X5 Ul1 5 WY-STR 2 1 1 1 - sterownie łącznikiem (ZAŁ./WYŁ.), zmiana banków nastaw zabezpieczenia, kasowanie pobudzeń, 2 3 1X6 Ul2 6 3 2 2 X3 sprawdzenie stanu obiektu, 4 4 X2 1X7 Ul3prądów 7 3 - przesyłanie pomiarów fazowych, napięć fazowych i międzyfazowych, wartości I0 , U0 , oraz 5 3 5 X3 4 6 X1 WE-BIN wartości prądów zwarciowych, sieci. 1X8 mocy (P, Q) oraz częstotliwości 8 6 WE-AN Dzielniki 7 4 U(In)

napięcia

Inne funkcjonalności sterownika SR-101: 1X1 1*

7 8

J1P

400/5A, 200/1A, itp IL1

SR-101 MIKRONIKA

X6-1

X4 J1K - rejestrator zdarzeń: dziennik zdarzeń dostępny zarówno z poziomu panelu operatorskiego, 1 3 2 1X2 2* programu konfiguracyjnego pConfig jak i z sytemu SCADA J2P 4 3 400/5A, 200/1A, itp X6-2 - rejestrator zakłóceń: wielokanałowy rejestrator pozwalający na rejestrację oscylogramów IL2 4 5 J2K PANEL 5 1 wielkości analogowych (mierzonych jak i obliczanych), dwustanów wejść i wyjść OPERATORSKI 6 1X3

400/5A, 200/1A, itp IL3

Komunikacja:

J3P

1X4

Przekładniki prądowe

X6-3 J3K

10 1 2 3

X2 WE-AN

8 3

J4P

X4 WE-BIN

5 6

4 11 Standardowo łącze radiowe GPRS/APN X6-4 z wykorzystaniem protokołów DNP3.0 (TCP/IP) oraz 7 5 12 J4K ZASILANIE 8 PN-EN 60870-5-104. Istnieje możliwość zastosowania U(10xIn) innych protokołów komunikacyjnych 24VDC ETHERNET X1 9 X6 (np. PN-EN 60870-5-103, PN-EN 160870-5-101, Modbus,TCP/IP itp.) z wykorzystaniem łączy szeregowych. ZAS RSB 3 2

Reklozer

PE <-> <+> wykorzystane

ETH1

Urządzenie może być również jako element rozproszonej telemechaniki stacyjnej z <+> <-> PE zastosowaniem technologii opartej o standard komunikacyjny PN-EN 61850.

Rys. 5. Przykład obsługi układów pomiarowych stosowanych w reklozerze (IPR-xxx + SR-101) (IPR-xxx + SR-101) Rys. 5. Przykład obsługi układów pomiarowych stosowanych w reklozerze

Sterownik SR-101 z funkcjami zabezpieczeniowymi Sterownik SR-101 z funkcjami zabezpieczeniowymi w połączeniu z interfejsem pomiarowym IPR-xxx przeznaczony jest do kompleksowej obsługi automatycznego wyłącznika napowietrznego (reklozer) integrując funkcje pomiarowe, zabezpieczeniowe, sterownicze, telemechaniki, automatyk wielokanałowego rejestratora zakłóceń. Funkcje zabezpieczeniowe realizowane przez sterownik SR-101: - zabezpieczenie nadprądowe niezależne o konfigurowalnych trzech stopniach: (I1>>), (I2>>), I4>, - zabezpieczenie nadprądowe zależne: I5>, - zabezpieczenie podnapięciowe niezależne UPN : (U<), - zabezpieczenie nadnapięciowe UNN : (U>), - zabezpieczenie nadprądowe ziemnozwarciowe: (Io>) - zabezpieczenie nadprądowe ziemnozwarciowe kierunkowe: (IOK>) - zabezpieczenie ziemnozwarciowe konduktancyjne (G0>), susceptancyjne (B0>) i admitancyjne (Y0>), - automatykę SPZ (Samoczynne Ponowne Załączenie), Rys. 6. Widok sterownika SR-101 (przód i tył) Rys. 6. Widok sterownika SR-101 (przód i tył) - automatykę PDZ (Przyśpieszenie Działania Zabezpieczenia zwarciowego), - automatyka B2H (Blokada 2-gą Harmoniczną), awaryjnych. Zapisnastaw. z dziennika umoż- 2. Rejestrator zakłóceń. nych), dwustanów wejść i wyjść oraz sta- posiada 4 banki liwia analizę przebiegu zdarzenia, poprzedzającego go stanu wyłącznika oraz sygnałów mających wpływ na działanie wyłącznika oraz sytemu elektroenergetycznego SN.

Sterownik SR-101 z funkcjami zabezpieczeniowymi został wyposażony w wielokanałowy rejestrator zakłóceń pozwalający na rejestrację oscylogramów wielkości analogowych (mierzonych jak i oblicza-

nów wewnętrznych samego sterownika. 3. Próbkowanie przebiegów. Rejestrator w trybie ciągłym mierzy i rejestruje wartości analogowe (z licz-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

kontynuacji rozdzielczość próbkowania (wielkości konfigurowalne) można uzy parametry rejestratora. TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

owymi został wyposażony w wielokanałowy rejestrator ogramów wielkości analogowych (mierzonych jak i stanów wewnętrznych samego sterownika.

je wartości analogowe (z liczbą próbek na okres: 32, 64 ść binarnych. W zależności od ustawień parametrów stracji, czas przed zdarzeniem, po zdarzeniu, czas ielkości konfigurowalne) można uzyskać wymagane

Rys. 7. Przykładowe

bą próbek na okres: 32, 64 lub 128) oraz analizuje stany wejść i wyjść binarnych. W zależności od ustawień parametrów rejestracji takich jak: całkowity czas rejestracji, czas przed zdarzeniem, po zdarzeniu, czas kontynuacji rozdzielczość próbkowania (wielkości konfigurowalne) można uzyskać wymagane parametry rejestratora.

Panel LCD operatora zintegrowany ze sterownikiem SR-101

Panel operatora zrealizowany jest w postaci dotykowego kolorowego ekranu LCD, za pomocą którego użytkownik ma dostęp do wszystkich informacji gromadzonych przez urządzenie. Informacje mogą być prezentowane zarówno w sposób graficzny jak i tekstowy. Panel umożliwia podgląd konfiguracji i nastaw urządzenia, przeglądanie dziennika zdarzeń, odczyt pomiarów ekrany i stanówrejestracji urządzenia oraz wykonania poleceń sterowniczych.

Program konfiguracyjny pConfig Program konfiguracyjny pConfig jest to dedykowany program służący do konfiguracji i testowania zabezpieczeń cyfrowych z funkcją sterowników polowych i koncentratorów danych. Program umożliwia ustawienie parametrów pracy modułów, w które wyposażone jest zabezpieczenie oraz zdefiniowanie kanałów do połączeń z innymi Panel LCD operatora zintegrowany ze sterownikiem SR-101 urządzeniami. Program pozwala także na odczyt ze sterownika (koncentratoPanel operatora zrealizowany jest w postaci dotykowego kolorowego ekranu za pomocą ra) bazy stanów LCD, wejść binarnych (tzw. dwustanów), bazy pomiarów, bufora którego użytkownik ma dostęp do wszystkich informacji gromadzonych przez urządzenie. zdarzeń, czasu oraz umożliwia zdalInformacje mogą być prezentowane zarówno w sposób graficzny jak i tekstowy. Panel umożliwia ny restart zabezpieczenia cyfrowego podgląd konfiguracji i nastaw urządzenia, przeglądanie dziennikaz funkcją zdarzeń, odczytKomunikacja pomiarówzei sterownika. sterownikiem (koncentratorem) odbystanów urządzenia oraz wykonania poleceń sterowniczych. Rys. 7. Przykładowe ekrany rejestracji

ładowe ekrany rejestracji

Rys. 8. Przykładowe widoki ekranów panela operatorskiego LCD

Rys. 7. Przykładowe widoki ekranów panela operatorskiego LCD

Program konfiguracyjny pConfig URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

SO-52v11-eMxxx, które również mogą byćmogą wykorzystane jakojako elementy automatyki sieciowej. SO-52v11-eMxxx, które również mogą być wykorzystane elementy automatyki sieciowej. SO-52v11-eMxxx, które również być wykorzystane jako elementy automatyki sieciowej.

estJest to np. zabezpieczenie z funkcją SO-52v11-eMTZR-2 wykorzystywane jakojako za układ toJest np. zabezpieczenie z funkcją sterownika SO-52v11-eMTZR-2 wykorzystywane za układ to np. zabezpieczenie zsterownika funkcją sterownika SO-52v11-eMTZR-2 wykorzystywane jako za uk TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE adzoru pola liniowego w stacjach nadzoru pola liniowego w stacjach SN SN nadzoru pola liniowego wSN stacjach

Modem Modem Modem GPRS/APN GPRS/APN GPRS/APN MSG-3xx MSG-3xx MSG-3xx

Zasilacz Zasilacz Zasilacz

Pakiet wejść Pakiet wejśćwejść Pakiet Binarnych Binarnych Binarnych MWS-xxx MWS-xxx MWS-xxx

Pakiet Jednostki Pakiet Jednostki Pakiet Jednostki Centralnej Centralnej Centralnej MPA-xxx MPA-xxx MPA-xxx

Pakiet wyjść Pakiet wyjśćwyjść Pakiet sterowniczych sterowniczych sterowniczych MSS-xxx MSS-xxx MSS-xxx Rys.Rys. 7. Widok zabezpieczenia SO-52v11-eMTZR 7.Rys. Widok zabezpieczenia SO-52v11-eMTZR 7. Widok zabezpieczenia SO-52v11-eMTZR

Rys. 9. Widok zabezpieczenia SO-52v11-eMTZR

W W odróżnieniu od od dedykowanego do do obsługi sterownika SR-101 sterownika seriiserii s odróżnieniu dedykowanego obsługi reklozerów sterownika SR-101 sterownika W odróżnieniu od dedykowanego do reklozerów obsługi reklozerów sterownika SR-101 sterownika wa się poprzez interfejsposiadają RS-232 lub sieć ymodułową y wyłączniki instalacyjne, bezpieczniz różną konfiguracją pólpomiaru w staSO-52v11-xxx posiadają budowę modułową (rys.7) oraz bezpośrednie układy pomiaru prądów zprądó SO-52v11-xxx posiadają budowę (rys.7) oraz bezpośrednie układy pomiaru prądów z SO-52v11-xxx budowę modułową (rys.7) oraz zanych bezpośrednie układy Ethernet. ki, listwy zaciskowe, grzałka z regu- cjach elektroenergetycznych (GPZ). Rerzekładników prądowych (nominalne i przetężeniowe) orazoraz układy napięcia z z przekładników prądowych (nominalne i przetężeniowe) układy pomiaru napięcia przekładników prądowych (nominalne i przetężeniowe) oraz układy pomiaru latorem temperatury. alizowane jestpomiaru to przez odpowiedni do- napięcia Łącze inżynierskie: bór modułów pomiarowych (MPA-xxx), rzekładników napięciowych. przekładników napięciowych. przekładników napięciowych. Łącze inżynierskie umożliwia zdal- Inne urządzenia wykorzystywane modułów wejściowych (MWS-xxx) oraz

ny dostęp do konfiguracji sterowni- w automatyce sieciowej SN modułów wyjściowych (MSS-xxx). ka SR-101 oraz modemu MSG-xxx za Firma Mikronika oferuje również zabezTakie rozwiązanie sprzętowo-programowe pozwala na skonfigurowanie urządzenia do do potrzeb Takie rozwiązanie sprzętowo-programowe pozwala na skonfigurowanie urządzenia potrzeb i Takie rozwiązanie sprzętowo-programowe pozwala na skonfigurowanie urządzenia do ipotrz pomocą programu firmowego pCon- pieczenie cyfrowe z funkcją sterowni- Od strony funkcji i algorytmów zabezwymagań związanych z różną pól pól wktórew stacjach elektroenergetycznych wymagań związanych z kanału różną konfiguracją stacjach elektroenergetycznych fig, w sposób nie zakłócający ka serii SO-52v11-eMxxx, również pieczeniowych wykorzystuje ono(GPZ). tą (GPZ). wymagań związanych z konfiguracją różną konfiguracją pól w stacjach elektroenergetycznych (GP łączności telemechaniki z systemem mogą być wykorzystane jako elementy samą platformę oprogramowania, co Realizowane jest jest to przez dobór modułów pomiarowych (MPA-xxx), modułów Realizowane to odpowiedni dobór modułów pomiarowych (MPA-xxx), modułów Realizowane jestprzez toodpowiedni przez odpowiedni dobór modułów pomiarowych (MPA-xxx), modu SCADA. automatyki sieciowej. urządzenia SR-101, z uwzględnieniem specyfiki pól liniowych stacji. wejściowych (MWS-xxx) orazoraz modułów wyjściowych (MSS-xxx). wejściowych (MWS-xxx) modułów wyjściowych (MSS-xxx). wejściowych (MWS-xxx) oraz modułów wyjściowych (MSS-xxx). Zespół sterowniczy z do nadzoru Jest to np. zabezpieczenie z funkcją nad wyłącznikami napowietrznymi sterownika SO-52v11-eMTZR-2 wykon Od Od strony ifunkcji algorytmów wykorzystuje ono tą Zbigniew samą strony funkcji i z funkcją algorytmów zabezpieczeniowych wykorzystuje tą platformę Zabezpieczenie cyfrowe ste- zabezpieczeniowych rzystywane jako układ nadzoru pola limgrono inż. Grzeszczuk Od funkcji strony i algorytmów zabezpieczeniowych wykorzystuje onosamą tąplatformę samą platfo rownika SR-101 zabudowywane jest niowego w stacjach SN. mgr inż. Zbigniew Mateuszczyk programowania, co urządzenia SR-101, zSR-101, uwzględnieniem specyfiki pól pól liniowych stacji. oprogramowania, co z uwzględnieniem specyfiki liniowych stacji. oprogramowania, co urządzenia z uwzględnieniem specyfiki pól liniowych stacji. w dedykowanym dla urządzenia danego wyłącz-SR-101, mgr inż. Marcin Ptaszyński nika napowietrznego zespole sterow- W odróżnieniu od dedykowanego do obsługi reklozerów sterownika SR-101 niczym, w skład którego wchodzą: yy sterownik SR-101 współpracujący sterownika serii SO-52v11-xxx posiadają budowę modułową (rys.7) oraz z interfejsem pomiarowy IPR-xxx, yy moduł komunikacyjny GPRS-APN ty- bezpośrednie układy pomiaru prąpu MSG-4xx/5xx, dów z przekładników prądowych (noyy bateria akumulatorów 24VDC wraz minalne i przetężeniowe) oraz układy z układem ładowania, pomiaru napięcia z przekładników nayy przyciski sterowania lokalnego pięciowych. (opcjonalnie z sygnalizacją stanu położenia wyłącznika), Takie rozwiązanie sprzętowo-prograyy łączniki krzywkowe (wybór trybu mowe pozwala na skonfigurowanie urządzenia do potrzeb i wymagań zwiąpracy, załączenie-odstawienie SPZ),

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

NAJNOWSZE ROZWIĄZANIA ITR DLA ENERGETYKI I GÓRNICTWA ELF Nowe oblicze programowania logiki użytkownika w sterownikach polowych. Szeroki wybór bloków zabezpieczeń i automatyk dla każdego z typów pól, ponad 300 bloków funkcyjnych (w tym komparatory, timery, liczniki). Interakcja logiki z interfejsami użytkownika, rejestratorami zakłóceń, wartości kryterialnych, zdarzeń. Intuicyjny interfejs użytkownika.

UKT RO OD

TICS 20 GE

t ENER KU

MUPASZ

710 plus

MUPASZ 710 plus Wielofunkcyjny uniwersalny sterownik polowy posiadający oprogramowanie integrujące zabezpieczenia, automatyki, funkcje diagnostyczne: diagnostyka wyłącznika analizator jakości energii rejestrator: zdarzeń, zakłóceń, kryterialny Indywidualna parametryzacja logiki urządzenia dedykowana dla zabezpieczanego pola rozdzielczego. Bogaty wybór modułów rozszerzających pozwala dopasować sterownik do indywidualnych potrzeb klienta. Dzięki swojej uniwersalności pozwala na realizację rozwiązań standardowych i niestandardowych, zastosowanie zarówno w nowych jak i w modernizowanych stacjach energetycznych.

t t t t PR 12

PW-2 Przekaźnik wielofunkcyjny posiadający obwody sterowania iskrobezpiecznego niezbędne w przemyśle wydobywczym. Niezależne zabezpieczenie kontroli ciągłości uziemienia reaguje niezwłocznie na wzrost wartości rezystancji uziemienia, gwarantując wysoki poziom bezpieczeństwa obsługi również w sytuacji zagrożenia wybuchem. Steruje, kontroluje i zabezpiecza obwody zasilania trójfazowych silników indukcyjnych przed skutkami przeciążeń, zwarć, asymetrii prądu obciążenia oraz nadmiernego wzrostu temperatury. Kontroluje rezystancje izolacji torów głównych zapobiegając podaniu napięcia na uszkodzony odcinek sieci energetycznej. Przeznaczony jest do pracy z cewkami Rogowskiego.

MiZaS 510 Mikroprocesorowe Zabezpieczenie Prądowe MiZaS 510 przeznaczone jest do pracy w charakterze wielofunkcyjnego urządzenia zabezpieczającego różne typy odpływów. Przystosowane jest do współpracy z cewkami Rogowskiego. Urządzenie wyposażone jest w wyświetlacz typu OLED, zapewniający bardzo wysoki kontrast i szerokie kąty widzenia.

IInstytut TeleT l i Radiotechniczny R di 03-450 Warszawa ul. Ratuszowa 11 tel.: +48 22 619 22 41 fax: +48 22 619 29 47 www.mupasz.ru

www.itr.org.pl

Dział produkcji i sprzedaży: tel./fax: +48 22 619 73 14 e-mail: energetyka@itr.org.pl Dział naukowo-badawczy: tel.: +48 22 619 45 92

dbamy o bezpieczeństwo energetyczne od lat

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Automatyczna diagnostyka sieci rozdzielczych w systemach Smart Grid W artykule przedstawiono zastosowanie technik teleinformatycznych do diagnozowania obiektów sieci rozdzielczych, w tym szczególnie wyłączników średniego napięcia Wstęp

nteligentne sieci elektroenergetyczne, znane powszechnie pod nazwą Smart Grid, charakteryzują się tym, że poszczególni uczestnicy rynku energetycznego dołączeni do takiej sieci mają zapewnione środki komunikacji wzajemnej służące do wymiany informacji, co pozwala na obniżenie kosztów usług energetycznych, wzrost ich efektywności i niezawodności. Do najważniejszych zalet sieci Smart Grid należą niezawodność i efektywność. Budowa sieci Smart Grid wymaga użycia odpowiednio wyposażonych rozdzielnic, które mogą być włączane do sieci teleinformatycznej w celu dostarczania do niej informacji potrzebnych do centralnego zarządzania siecią i odbierania z sieci informacji niezbędnych do pracy poszczególnych urządzeń energetycznych, które nadzoruje i zabezpiecza dana rozdzielnica. Bezpośredni dostęp urządzenia zabezpieczeniowego do danych pomiarowych związanych z zabezpieczanym obiektem energetycznym (wyłącznik, silnik, transformator, linia) pozwala na gromadzenie i przetwarzanie informacji przydatnych w diagnozowaniu jego stanu technicznego.

Architektura sieci teleinformatycznej do automatycznej diagnozy wyłącznika Systemy diagnostyki wyłącznika można realizować na poziomie elementarnym w postaci np. pomiaru prądu skumulowanego w trakcie otwierania wyłącznika. Takie rozwiązanie spotyka się nawet w prostych zabezpieczeniach zintegrowanych z wyłącznikiem. Najbardziej złożone systemy diagnostyki pracują na poziomie szyny systemowej rozdzielni automatyzowanych zgodnie ze standardem IEC 61850. W systemach tych diagnostyka wyłącznika odbywa się automatycznie przez system ekspercki zainstalowany w centralnym

WYŁĄCZNIK

SYSTEM EKSPERCKI IEC 61850

IEC 61850

IEC 61850 IEC 61850 TCP/IP

CS WYŁĄCZNIK

Rys. 1. Sieć teleinformatyczna do diagnozowania wyłączników średniego napięcia Rys. 1 Sieć teleinformatyczna do diagnozowania wyłączników średniego napięcia

komputerze rozdzielni, rys. 1. Dane konującym oceny stanu wyłączników Elementy sieci teleinformatycznej przetwarzane przez system ekspercki na podstawie analizy wyników pomiasąOpracowana dostarczanewz układów da- rówdowykonywanych UADenergetycznych ITR siećakwizycji teleinformatyczna diagnozowania przez obiektów nych skojarzonych z wyłącznikami. ProCB – centralna baza danych z modułem składa się z kilku produktów, z których każdy może być zastosowany oddzielnie. Są to: ces wnioskowania o stanie wyłącznika UAD – system akwizycji danych źródłowychprogramowym obejmujący: zapewniającym możlinaśladuje wnioskowanie wość zdalnego dostępu. • oprogramowanie dodokonywane e-diagnozowania wyłącznika sterowanego z UAD przez• człowieka−eksperta [1,2,3,4]. moduł sprzętowy do generowania i sterowania sygnałami testowymi urządzeń EAZ

UAD – System Danych • moduł programowy do testowania wejść i wyjść urządzeńAkwizycji EAZ Elementy sieci Źródłowych teleinformatycznej MK – moduł komunikacyjny zapewniający transmisję danych w standardzie IEC 61850

SSE – Sieciowy System Ekspercki do e-diagnozowania wyłączników SN, dokonującym System Akwizycji Danych Źródłowych oceny stanu na podstawie wyników pomiarów wykonywanych Opracowana w ITRwyłączników sieć teleinformaUADanalizy jest systemem mikroprocesoroUAD tyczna przez do diagnozowania obiektów wym realizującym funkcje sterowania CB – centralna baza danych z modułem zapewniającym możliwośćwyzdalnego energetycznych składa się z kilku pro-programowym oraz funkcje zabezpieczeniowe duktów,dostępu z których każdy może być za- łącznika średnich napięć. UAD pełni rostosowany oddzielnie. Są to: lę rejestratora sygnałów elektrycznych UAD – System Akwizycji Danych Źródłowych UAD – system akwizycji danych źródło- wyłącznika SN z możliwością transmiwych obejmujący: sji danych do systemów nadrzędnych. System Akwizycji Danych Źródłowych UAD jest systemem mikroprocesorowym yy oprogramowanie do e-diagnoUAD wyposażone jest w zaawansowarealizującym funkcje sterowania oraz funkcje zabezpieczeniowe wyłącznika średnich napięć. zowania wyłącznika sterowanene oprogramowanie UAD pełni rolę rejestratora sygnałów elektrycznych wyłącznika SN zdiagnostyczne możliwością transmisji go z UAD wyłącznika oraz funkcje umożliwiające danych do systemów nadrzędnych. UAD wyposażone jest w zaawansowane oprogramowanie yy moduł sprzętowy dooraz generowaauto-testowanie torów pomiarowych diagnostyczne wyłącznika funkcje umożliwiające auto-testowanie torów pomiarowych w nianormalnej i sterowania sygnałami testo- w czasie normalnej pracy. czasie pracy. wymi urządzeń EAZ yy skład modułwyposażenia programowy do testowaW skład wyposażenia UAD oraz wchodzą W UAD wchodzą następujące moduły sprzętowe programowe opracowane w i wyjść ramach urządzeń projektu: EAZ nia wejść następujące moduły sprzętowe oraz oprogramowanie do e-diagnozowania sterowanego z UADw ramach MK –•moduł komunikacyjny zapewnia- wyłącznika programowe opracowane jący transmisję danych w standardzie projektu: IEC 61850 yy oprogramowanie do e-diagnozoSSE – Sieciowy System Ekspercki do ewania wyłącznika sterowanego -diagnozowania wyłączników SN, doz UAD

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE – zaawansowana diagnostyka wyłącznika jest możliwa dzięki akwizycji wszystkich sygnałów elektrycznych związanych z wyłącznikiem, yy moduł sprzętowy do generowania i sterowania sygnałami testowymi urządzeń EAZ – moduł ten generuje sygnały testowe oraz umożliwia ich dołączanie do wejść pomiarowych UAD yy moduł programowy do testowania wejść i wyjść urządzeń EAZ – moduł ten wraz z modułem sprzętowym wymienionym wyżej umożliwia testowanie wejściowych analogowych i cyfrowych torów pomiarowych oraz wyjść dwustanowych bez przerywania realizacji funkcji zabezpieczeniowych.

Właściwości UAD yy realizacja wszystkich automatyk zabezpieczeniowych dla wyłącznika SN yy możliwość pracy autonomicznej lub zdalnej pod nadzorem sytemu nadrzędnego yy transmisja danych oraz funkcji sterujących w standardzie IEC 61850 yy po wyposażeniu w dodatkowy moduł możliwość testowania analogowych oraz cyfrowych torów pomiarowych od zacisków urządzenia w trakcie normalnej pracy Podstawowe dane techniczne UAD Częstotliwość próbkowania

16 kHz

Ilość analogowych wejść pomiarowych

Ilość dwustanowych wejść pomiarowych

Ilość dwustanowych sygnałów wyjściowych

Sygnały wyłącznika podlegające akwizycji: yy prądy fazowe, napięcia fazowe, yy prąd cewki otwierającej oraz prąd rezerwowej cewki otwierającej, yy napięcie zasilające cewki otwierającej, yy sygnał inicjujący otwarcie wyłącznika oraz sygnał inicjujący zamknięcie wyłącznika, yy sygnały styków pomocniczych A oraz B.

Moduł Komunikacyjny MK Moduł komunikacyjny MK służy do obsługi standardu IEC 61850 przez urządzenia zabezpieczeniowe oraz sterująco-kontrolne rozdzielni ŚN. Moduł

współpracujący z System Akwizycji Danych Źródłowych UAD został opracowany na bazie mikrokontrolera firmy ATMEL o symbolu AT91SAM9260 z rdzeniem ARM 926EJ-S. Wyposażony jest w układy pamięciowe (NANDFLASH o pojemności 256MB oraz SDRM o pojemności 64MB), izolowany interfejs transmisji szeregowej, interfejs transmisji Ethernet 10/100Mbit/s, interfejs do komunikacji USB w trybie Device, czytnik kart microSD oraz zasilacz izolowany. Moduł komunikacyjny realizuje funkcję serwera standardu IEC 61850 w postaci aplikacji użytkowej uruchamianej pod kontrolą systemu operacyjnego Microsoft Windows Embedded CE. Oprogramowanie modułu komunikacyjnego pełni następujące funkcje: yy za pomocą łącza szeregowego oraz protokołu MODBUS-RTU komunikuje się z UAD w którym jest zainstalowany i w sposób cykliczny lub asynchroniczny dokonuje ustawienia odpowiednich pól struktury modelującej urządzenie, yy udostępnia łączem typu Ethernet dane i funkcje kontrolne urządzenia zgodnie ze standardem IEC 61850 na podstawie wartości struktury modelującej urządzenie. W standardzie IEC 61850 urządzenia reprezentowane są jako serwery z co najmniej jednym urządzeniem logicznym. W skład urządzeń logicznych wchodzą węzły logiczne. Węzły logiczne składają się z danych oraz atrybutów. Reprezentują one struktury danych związane z określonymi funkcjami jak np. zabezpieczenia, sterowania lub struktury danych związane z urządzeniami fizycznymi jak np. przekładnik, wyłącznik, transformator. Przykładowe typy węzłów standardu IEC 61850 W module komunikacyjnym zaimplementowano podstawowe węzły standardu IEC 61850, w tym: LPHD – węzeł ten zawiera informację o urządzeniu fizycznym; LLN0 – wspólny węzeł logiczny; MMXU – węzeł pomiarowy; PTOC, PTRC, PTUV, PTOV – grupa węzłów zabezpieczeniowych; RDRE – węzeł rejestratora zakłóceń; CSWI – węzeł sterowania wyłącznikiem; XCBR – węzeł stanu wyłącznika; GGIO – węzeł wejść/wyjść. Interfejsy transmisyjne Komunikacja między UAD a Modułem Komunikacyjnym MK: Komunikacja szeregowa, standard elektryczny TTL +5V, prędkość transmisji 115200b/s, złącze typu DHR10

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

Komunikacja między Modułem Komunikacyjnym MK a innymi urządzeniami rozdzielni: Zgodna z IEC 61850, warstwa fizyczna to Ethernet, 100Mbit/s, złącze RJ45 Podstawowe dane techniczne Napięcie zasilania +12V Maksymalny pobór prądu 170mA Izolacja galwaniczna 2kVrms Zakres temperatury pracy 40…+85°C

Sieciowy System Ekspercki Sieciowy System Ekspercki jest pakietem aplikacji, które umożliwiają odbieranie, przetwarzanie oraz analizę danych przesyłanych z Systemu Akwizycji Danych Źródłowych UAD za pomocą modułu komunikacyjnego MK. Pakiet zawiera aplikację System Ekspercki, aplikację Parametryzacja Sygnałów, aplikację Lokalna Baza Danych SQL oraz aplikację Klient IEC 61850. Aplikacje wchodzące w skład pakietu mogą działać w obrębie jednego systemu komputerowego lub mogą być zainstalowane na osobnych komputerach. Komunikacja między aplikacjami odbywa się za pomocą wysyłania komunikatów na odpowiednie porty zgodnie z protokołem TCP/IP. Aplikacja Klient IEC 61850 subskrybuje raport zawierający stan rejestratora danych w UAD. Zmiana stanu rejestratora (np. spowodowana dokonaniem nowej rejestracji) powoduje wygenerowanie raportu w MK i przesłanie go do Klienta IEC 61850. Klient IEC 61850, po odebraniu danych, dokonuje ich przetworzenia i zapisuje próbki sygnału oraz informacje o zakłóceniu w postaci pliku XML oraz dane identyfikujące wyłącznik w Lokalnej Bazie Danych SQL. Następnie przez wysłanie komunikatu na odpowiedni port informuje aplikację Parametryzacja Sygnałów o istnieniu nowej rejestracji. Aplikacja Parametryzacja Sygnałów odczytuje plik XML i ekstrahuje z ciągów próbek parametry sygnałów wyłącznika będące danymi wejściowymi dla aplikacji System Ekspercki. Parametry są zapisywane w Lokalnej Bazie Danych SQL. Do wyznaczenia parametrów czasowych sygnałów jest używana Dyskretna Transformata Falkowa, Krótkookresowa Dyskretna Transformata Fouriera oraz metody splotowe. Parametry amplitudowe sygnałów fazowych są wyznaczane za pomocą Dyskretnej Transformaty Fouriera a parametry am-

także budowanie własnej bazy poprzez analizę statystyczną danych dotyczących wyłączników, a także dodawanie obsługi nowych modeli wyłączników. Wygląd ekranu aplikacji System Ekspercki przedstawiono na rys. 2.

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Raport o stanie wyłącznika generowany przez System Ekspercki jest dostępny lokalnie przez konsolę operatorską a także jest wysyłany do Centralnej Bazy Danych SQL.

umieszczając odpowiedni kod HTML. W ramach jednego pliku możliwe jest mieszanie zawartości kodu HTML z kodem PHP, lub wywoływanie skryptu PHP znajdującego się na zewnątrz pliku. Mechanizmy dostępu do bazy. Dostęp do raportów generowanych na podstawie danych przesyłanych przez system ekspertowy do Centralnej Bazy Danych SQL otrzymuje się po otwarciu adresu w przeglądarce. Procedury logowania się na serwer SQL, komunikacji, sposób przesyłania zapytań oraz wszystkie inne mechanizmy komunikacji z bazą danych odbywają się poprzez klasy implementowane w języku PHP. Wysyłane zapytania są zgodne ze standardem języka SQL.

Rys. 2 Wygląd ekranuEkspercki aplikacji System Ekspercki Rys. 2. Wygląd ekranu aplikacji System Centralna Danych SQL plitudoweBaza pozostałych sygnałów ana-

Autoryzowany użytkownik ma możliwość otrzymania z Centralnej Bazy Dalogowych z wykorzystaniem cyfroCentralna Baza Danych SQL jest miejscem gdzie trafiają, generowane przez System nychwyłączników SQL szeregobjętych raportów informująwych filtrów typu SOI. Ekspercki, informacje dotyczące stanu wszystkich Autonomiczną cych o stanie wyłączników. Aplikacja System Ekspercki jest posiainteligentna sieć teleinformatyczną do e-diagnozowania energetycznych sieci da bazę wiedzy w postaci reguł i fakrozdzielczych Autoryzowany użytkownik ma możliwość otrzymania z Centralnej Bazy Danych SQL raportów tów, które umożliwiają dokonanie ana- Rodzaj szereg raportów informujących wyłączników. generowanych przez Centralną lizy parametrów wyłącznikao stanie w sposób analogiczny w jaki zrobiłby to człowiek Bazę Danych SQL – ekspert posiadający doświadczenie w danej dziedzinie. System Ekspercki R1 – raport (ostatni) z zadziałania okreposiadając dane wejściowe w posta- ślonego wyłącznika, ci modelu wyłącznika oraz parametry R2 –raport z historią stanów danego będące wynikiem działania aplikacji wyłącznika Parametryzacja Sygnałów jest w sta- R3 – raport o ostatnim stanie określonie dokonać analizy stanu wyłącznika nego wyłącznika, i podać listę prawdopodobnych awa- R4 – raport o wykazie zadziałań wyłączrii lub uwagi odnośnie jego działania nika – w postaci listy raportów dla dawskazujące na objawy zużycia wyłącz- nego wyłącznika, nika. Oprócz wbudowanej bazy wiedzy R5 – raport o danych dotyczących System Ekspercki umożliwia także bu- określonego typu wyłącznika, dowanie własnej bazy poprzez analizę R6 – raport o typach wyłączników statystyczną danych dotyczących wy- w bazie łączników, a także dodawanie obsłu- R7 – raport o konkretnym numerze – gi nowych modeli wyłączników. Wy- struktura jak raportu R1. gląd ekranu aplikacji System Ekspercki Oprogramowanie do przedstawiono na rys. 2. Raport o stanie wyłącznika generowany przez System Ekspercki jest dostępny lokalnie przez konsolę operatorską a także jest wysyłany do Centralnej Bazy Danych SQL.

Centralna Baza Danych SQL Centralna Baza Danych SQL jest miejscem gdzie trafiają, generowane przez System Ekspercki, informacje dotyczące stanu wszystkich wyłączników objętych Autonomiczną inteligentna sieć teleinformatyczną do e-diagnozowania energetycznych sieci rozdzielczych.

zarządzania bazą danych

System zarządzania bazą danych został opracowany jako specjalna strona WWW i przez to jest niezależny od stosowanego systemu operacyjnego. Strona została napisana w sposób zapewniający maksymalną kompatybilność ze wszystkimi przeglądarkami, komputerami i urządzeniami przenośnymi, wykorzystując podstawowe elementy języka HTML w wersji 4. Wszystkie strony składające się na ogólną całość interfejsu, są generowane dynamicznie. Na podstawie danych odebranych z serwera SQL, interpretowany język PHP tworzy zawartość stron WWW

Podsumowanie Diagnozowanie urządzeń końcowych rozdzielni w czasie pracy takich jak wyłącznik SN staje się elementem koniecznym nadzoru systemu energetycznego. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych protokołów komunikacyjnych IEC 61850 oraz TCP/IP wraz z fizyczną warstwą komunikacyjną opartą na przełączanym Ethernetem, system diagnozy opracowany w Instytucie Tele-i Radiotechnicznym daje się łatwo zintegrować z siecią opartą na koncepcji Smart Grid. n Aleksander Lisowiec, Instytut Tele−i Radiotechniczny, aleksander.lisowiec@itr.org.pl

Literatura [1] Lisowiec A.: Technologie informatyczne w diagnozowaniu energetycznych sieci rozdzielczych, Wiadomości Elektrotechniczne 2013, nr 3 [2] Ślusarek B., Lisowiec A., Chudorliński J.: Metoda oceny stanu wyłącznika na podstawie spróbkowanych sygnałów elektrycznych, Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 2009, nr 7 [3] Nowakowski A.:Systemy pomiarowe w inteligentnych sieciach Smart Grids, elektro.info 11/2012 [4] Nowakowski, A. Wlazło, P.: System do e-diagnozowania rozdzielnic współpracujący z inteligentną siecią elektroenergetyczną - smart grid, Wiadomości Elektrotechniczne, 9/2011

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

TECHNOLOGIE, PRODUKTY â&#x20AC;&#x201C; INFORMACJE FIRMOWE

Odzysk ciepĹ&#x201A;a zÂ transformatorĂłw energetycznych zÂ chĹ&#x201A;odzeniem olejowo-powietrznym

ransformator jest statycznym urzÄ&#x2026;dzeniem elektromagnetycznym przeznaczonym do zmiany zÂ jednego poziomu napiÄ&#x2122;cia iÂ prÄ&#x2026;du wÂ drugi ukĹ&#x201A;ad oÂ innym poziomie napiÄ&#x2122;cia iÂ prÄ&#x2026;du, lecz oÂ tej samej czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci. Ze wzglÄ&#x2122;du na dwa podstawowe rozwiÄ&#x2026;zania konstrukcyjne transformatory energetyczne moĹźna podzieliÄ&#x2021; na: yy transformatory olejowe â&#x20AC;&#x201C; rdzeĹ&#x201E; wraz zÂ uzwojeniami jest wtedy zanurzony wÂ zamkniÄ&#x2122;tej pokrywÄ&#x2026; kadzi stalowej zÂ olejem peĹ&#x201A;niÄ&#x2026;cym funkcjÄ&#x2122; izolacyjnÄ&#x2026; oraz chĹ&#x201A;odzÄ&#x2026;cÄ&#x2026;, yy transformatory suche â&#x20AC;&#x201C; rdzeĹ&#x201E; wraz zÂ uzwojeniami jest umieszczony wÂ powietrzu lub zalewie Ĺźywicznej. MoĹźna wyrĂłĹźniÄ&#x2021; nastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;ce sposoby chĹ&#x201A;odzenia olejowych transformatorĂłw energetycznych: yy chĹ&#x201A;odzenie powietrzem wÂ sposĂłb naturalny bÄ&#x2026;dĹş wymuszony, yy chĹ&#x201A;odzenie zÂ wymuszonym obiegiem oleju iÂ wymuszonym chĹ&#x201A;odzeniem wodnym. WÂ kaĹźdym zÂ powyĹźszych rodzajĂłw chĹ&#x201A;odzenia ciepĹ&#x201A;o jest czynnikiem niepoĹźÄ&#x2026;danym. WÂ takim przypadku racjonalnym dziaĹ&#x201A;aniem jest przeprowadzenie analizy moĹźliwoĹ&#x203A;ci wykorzystania ciepĹ&#x201A;a odpadowego, np. wÂ ramach audytu energetycznego, ze wzglÄ&#x2122;du na moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; uzyskania biaĹ&#x201A;ych certyfikatĂłw, oÂ ktĂłrych mowa wÂ Ustawie oÂ efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej zÂ dnia 15 kwietnia 2011 r. Audyt energetyczny sporzÄ&#x2026;dzany pod kÄ&#x2026;tem Ustawy powinien zawieraÄ&#x2021;: yy analizÄ&#x2122; moĹźliwoĹ&#x203A;ci wykorzystania ciepĹ&#x201A;a odpadowego, yy okreĹ&#x203A;lenie iloĹ&#x203A;ci ciepĹ&#x201A;a odpadowego, yy koncepcjÄ&#x2122; odzysku ciepĹ&#x201A;a zÂ transformatora, yy analizÄ&#x2122; ekonomicznÄ&#x2026;. ArtykuĹ&#x201A; oparto na doĹ&#x203A;wiadczeniach zÂ audytu energetycznego [1] przeprowadzonego dla oĹ&#x203A;miu stacji elektroenergetycznych stanowiÄ&#x2026;cych wÄ&#x2122;zĹ&#x201A;y sieciowe dla przesyĹ&#x201A;u, rozdziaĹ&#x201A;u iÂ transformacji energii elektrycznej zÂ napiÄ&#x2122;cia 220 kV na 110 kV. Jako przykĹ&#x201A;ad przedstawiono wyniki dla jednej zÂ analizowanych stacji elektroenergetycznych.

MoĹźliwoĹ&#x203A;ci zagospodarowania ciepĹ&#x201A;a odpadowego

Straty energii generowane przez transformator podczas normalnej pracy zamieniane sÄ&#x2026; wÂ ciepĹ&#x201A;o, ktĂłre przekazyRys. 1. Transformator typu ANER3B By rozwaĹźaÄ&#x2021; moĹźliwoĹ&#x203A;ci odzysku cie- wane jest do oleju, aÂ nastÄ&#x2122;pnie odpropĹ&#x201A;a zÂ transformatorĂłw energetycznych, do otoczenia. podczas Moc odpowiaStraty energii generowane wadzane przez transformator normalnej pracy niezbÄ&#x2122;dne jest okreĹ&#x203A;lenie wÂ pierwszej dajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; ciepĹ&#x201A;a wÂ transformatow ciepĹ&#x201A;o, ktĂłre przekazywane jest stratom do oleju, a nastÄ&#x2122;pnie odprowadzane do stratom ciepĹ&#x201A;arze w okreĹ&#x203A;la transformatorze zaleĹźnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; [4]: kolejnoĹ&#x203A;ci, czyodpowiadajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; moĹźliwe jest zagospodazaleĹźnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;okreĹ&#x203A;la [4]: rowanie ciepĹ&#x201A;a niskotemperaturowego 2 wÂ przedsiÄ&#x2122;biorstwie bÄ&#x2026;dĹş stacji elektrođ??źđ??źDN ďż˝ â&#x2C6;&#x2122; STOBCâ&#x2C6;&#x2019;PROJ ST = STJAĹ&#x201A; + ďż˝ energetycznej. NaleĹźy wyszczegĂłlniÄ&#x2021; đ??źđ??źDNâ&#x2C6;&#x2019;PROJ miejsca, wÂ ktĂłrych istnieje taki potencjaĹ&#x201A; gdzie: analizie. SzczegĂłliÂ poddaÄ&#x2021; je dokĹ&#x201A;adnej gdzie: straty [kW]; STCAĹ nie poĹźÄ&#x2026;danym przypadkiem jestmocy roz- transformatora STCAĹ straty mocy transformatora [kW]; STJAĹ wykorzystania strataciepĹ&#x201A;a mocy biegu (z tabliczki znamionowej) strata mocy biegu jaĹ&#x201A;owego [kW]; waĹźanie koncepcji STJAĹ jaĹ&#x201A;owego ST strata mocy obciÄ&#x2026;Ĺźeniowa przy natÄ&#x2122;Ĺźeniu prÄ&#x2026;du znamionowym ( OBCâ&#x2C6;&#x2019;PROJ (zÂ tabliczki znamionowej) [kW]; odpadowego dla transformatorĂłw bloznamionowej) [kW]; kowych zainstalowanych wÂ elektrow- STOBCâ&#x20AC;&#x201C;PROJ strata mocy obciÄ&#x2026;Ĺźeniowa đ??źđ??źDN natÄ&#x2122;Ĺźenie prÄ&#x2026;du rzeczywiste przy [A]; natÄ&#x2122;Ĺźeniu prÄ&#x2026;du znaniach iÂ elektrociepĹ&#x201A;owniach. đ??źđ??źDNâ&#x2C6;&#x2019;PROJ wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; projektowa natÄ&#x2122;Ĺźenia prÄ&#x2026;du (wedĹ&#x201A;ug przy okreĹ&#x203A;leniu mionowym tablicz-strat obciÄ&#x2026;Ĺźen WÂ ramach audytu energetycznego [1] tabliczki znamionowej) [A]. ki znamionowej) [kW]; poddano analizie zastÄ&#x2026;pienie aktualnenatÄ&#x2122;Ĺźenie prÄ&#x2026;du rzeczywiste [A]; go ogrzewania budynkĂłw stacji elek- IDN Z powyĹźszego wynika,I iĹź wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; strat projektowa generowanych przez transforma wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; natÄ&#x2122;Ĺźetroenergetycznej ciepĹ&#x201A;em wzoru odpadostopniu zaleĹźy od obciÄ&#x2026;Ĺźenia.DNâ&#x20AC;&#x201C;PROJ AnalizÄ&#x2122; obciÄ&#x2026;ĹźalnoĹ&#x203A;ci transformatora przedstawion nia prÄ&#x2026;du przy okreĹ&#x203A;leniu strat wym zÂ chĹ&#x201A;odnic transformatora. ZapoCiepĹ&#x201A;o przekazywane przez chĹ&#x201A;odnicÄ&#x2122; do otoczenia, ktĂłre moĹźna wykorzystaÄ&#x2021;, obciÄ&#x2026;Ĺźeniowych (wedĹ&#x201A;ug tatrzebowanie strat na ciepĹ&#x201A;o okreĹ&#x203A;lono przy transformatora, poniewaĹź czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; ciepĹ&#x201A;a jest tracona wczeĹ&#x203A;niej pop bliczki znamionowej) [A]. przez obudow pomocy wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwych norm [2] iÂ [3]. CieNa podstawie literatury technicznej przyjÄ&#x2122;to, Ĺźe strata ciepĹ&#x201A;a pĹ&#x201A;o to dla rozpatrywanych budynkĂłw caĹ&#x201A;kowitej iloĹ&#x203A;ci straty ciepĹ&#x201A;a generowanej przez transformator. ksztaĹ&#x201A;towaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; na poziomie mocy 70 ZÂ powyĹźszego wzoru wynika, iĹź wielkW. Kolejnym etapem pracy byĹ&#x201A;o okre- koĹ&#x203A;Ä&#x2021; strat generowanych przez transĹ&#x203A;lenie iloĹ&#x203A;ci ciepĹ&#x201A;a odpadowego moĹźli- formator wÂ znacznym stopniu zaleĹźy od wego do wykorzystania zÂ ukĹ&#x201A;adu chĹ&#x201A;o- obciÄ&#x2026;Ĺźenia. AnalizÄ&#x2122; obciÄ&#x2026;ĹźalnoĹ&#x203A;ci transformatora przedstawiono na rysunku 2. dzenia transformatora. CiepĹ&#x201A;o przekazywane przez chĹ&#x201A;odnicÄ&#x2122; OkreĹ&#x203A;lenie iloĹ&#x203A;ci ciepĹ&#x201A;a do otoczenia, ktĂłre moĹźna wykorzyodpadowego staÄ&#x2021;, jest mniejsze od strat transformatora, poniewaĹź czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; ciepĹ&#x201A;a jest tracona WÂ analizowanej stacji elektroenerge- wczeĹ&#x203A;niej poprzez obudowÄ&#x2122;. NaÂ podtycznej pracuje transformator typu stawie literatury technicznej przyjÄ&#x2122;to, ANER3B peĹ&#x201A;niÄ&#x2026;cy funkcjÄ&#x2122; transformacji Ĺźe strata ciepĹ&#x201A;a przez obudowÄ&#x2122; stanowi energii elektrycznej zÂ napiÄ&#x2122;cia 220kV 20% caĹ&#x201A;kowitej iloĹ&#x203A;ci straty ciepĹ&#x201A;a genena 110kV. Posiada cztery chĹ&#x201A;odnice typu rowanej przez transformator. OFAF (OF â&#x20AC;&#x201C; wymuszony przepĹ&#x201A;yw oleju, ZÂ rysunku 2 wynika, iĹź wÂ okresie od paĹşAF â&#x20AC;&#x201C; wymuszony przepĹ&#x201A;yw powietrza). dziernika 2010 do koĹ&#x201E;ca kwietnia 2011 r. transformator byĹ&#x201A; obciÄ&#x2026;Ĺźany wÂ zakresie od 8 do 76 MW. Ĺ&#x161;rednie obciÄ&#x2026;Ĺźenie wÂ tym okresie ksztaĹ&#x201A;towaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; na poziomie 45 MW, co odpowiada iloĹ&#x203A;ci ciepĹ&#x201A;a odpadowego do wykorzystania odpowiadajÄ&#x2026;cej mocy 85 kW. DostÄ&#x2122;pna moc ciepĹ&#x201A;a odpadowego 85 kW jest wiÄ&#x2122;ksza od zapotrzebowania ciepĹ&#x201A;a dla ogrzewania budynkĂłw stacji elektroenergetycznej odpowiadajÄ&#x2026;cego mocy 70 kW, coÂ pozwala stwierdziÄ&#x2021;, Ĺźe ciepĹ&#x201A;o odpadowe zÂ transformatora jest wÂ stanie wÂ peĹ&#x201A;ni zastÄ&#x2026;piÄ&#x2021; obecRys. 1. Transformator typu ANER3B nie wykorzystywane ogrzewanie.

URZÄ&#x201E;DZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Odzysk ciepła z transformatorów energetycznych z chłodzeniem olejowo-powietrznym

Obciążenie transformatora [MW]

80 70 60 50

peratura oleju) zastosowanie nagrzewnic w pomieszczeniach o dużej kubaturze daje lepszy efekt równomierności rozprowadzenia ciepła. W pozostałych pomieszczeniach zaproponowano montaż kaloryferów niskotemperaturowych wyposażonych w termozawory.

40 30 20 10 0 Rys. 3. Sposób umiejscowienia wymiennika olej-glikol

Odzysk ciepła z transformatorów energetycznych z chłodzeniem olejowo-powietrznym

Wymiennik olej-glikol nie wpływa negatywnie na pracę transformatora i będzie stanowił jego dodatkowy obieg Z rysunku 2 wynika, iż w okresieRok od 2010 października 2010 do Rok 2009 Rokkońca 2008 kwietnia 2011 r. transformator chłodzenia, który może być wykorzybył obciążany w zakresie od 8 do 76 MW. Średnie obciążenie w tym okresie kształtowało się na stany w sytuacjach awaryjnych pod40 000 poziomie 45 MW, co odpowiada ilości ciepła odpadowego do wykorzystania odpowiadającej stawowego układu chłodnic powietrzmocy 85 kW. Dostępna moc ciepła odpadowego 85 kW jest większa od zapotrzebowania ciepła 35 000 nych. Ponadto ze względu na rozbudodla ogrzewania budynków stacji elektroenergetycznej odpowiadającego mocy 70 kW, wany układ automatyki proponowana 30 000 co pozwala stwierdzić, że ciepło odpadowe z transformatora jest w stanie w pełni koncepcja zastąpić ułatwia utrzymanie pożądaobecnie wykorzystywane ogrzewanie. 25 000 nej temperatury oleju transformatorowego na stałym poziomie. Szacunko20 000 we zapotrzebowanie mocy przez układ Koncepcja odzysku ciepła z transformatora odzysku ciepła kształtuje się na pozio15 000 mie do 10 kW, co jest porównywalne 10 000 W koncepcji zaproponowano, aby istniejący układ chłodzenia transformatora rozbudować z zapotrzebowaniem mocy przez jedo dodatkową chłodnicę, wymiennik ciepła typu olej-glikol. Dodatkowy wymiennik nąbędzie z czterech chłodnic z dotychczaso5 000 zamontowany na kadzi transformatora i włączony do istniejącego układu chłodzenia wym wymuszonym obiegiem olejowotransformatora, co 0pokazano na rys. 3. Cały układ chłodzenia będzie pracował jako układ -powietrznym. 1 oleju. 2 3 4 w5 wymienniku 6 7 8 9rurami 10 preizolowanymi 11 12 z wymuszonym obiegiem Ogrzany glikol będzie skierowany na kolektor zabudowany w pomieszczeniach stacji, a następnie na wymiennik Analiza ekonomiczna Miesiąc pośredniczący. Rozbudowanie układu o dodatkowy obieg zwiększy bezpieczeństwo pracy transformatora na wypadek sięogrzewanie nieszczelności w wymienniku skutekekonomiczna wykonana na Rys. 4. Zużycie energii pojawienia elektrycznej na w sezonie grzewczym olej-glikol naAnaliza 4. Zużycie energii elektrycznej na ogrzewanie w sezonie grzewczym różnicy ciśnienia Rys. w układach oleju i glikolu. Przy zastosowaniu obiegu pośredniczącegopodstawie różnica wskaźników ekonomiczwymienniku olej-glikol może być zminimalizowana. Rury preizolowane w zależności ciśnienia wpodstawie odzysku ciepła się nieszczelności w wymienniku olej-glinych, takich jak IRR – wewnętrzna stoNaKoncepcja analizy ekonomicznej opartej o wielowariantową formę finansowania inwestycji od możliwości mogą byćżeułożone w ziemi lub kol nad jej powierzchnią. Ww układach budynkach z transformatora na skutek różnicy ciśnienia pa zwrotu, MIRR – zmodyfikowana wemożna stwierdzić, najbardziej opłacalne jest finansowanie uwzględniające środki zostanie z pozyskania białych certyfikatów. analizowanej stacji elektroenergetycznej wykonana instalacja CO, poprzez Dla którą będzie rozprowadzane ciepłozdyskontowany doobiegu poszczególnych oleju i glikolu. Przy zastosowaniu wnętrzna stopa zwrotu i DPBT – zdysczas wynosi 10 lat. Głównym wpływającym na czas ciśnienia zwrotu sąw wywysokie kontowany czas zwrotu inwestycji, pomieszczeń. W zwrotu koncepcji zaproponowano, abyczynnikiem ist- pośredniczącego różnica nakłady inwestycyjne kształtujące się na poziomie kilkuset tysięcy złotych. Przedstawiony Do ogrzewania pomieszczeń o dużych kubaturach stosuje sięwykonywaną nagrzewnice powietrza pracujące niejącyuwzględnia układ chłodzenia transformatomienniku olej-glikol może być zminimaliprzykład tylko modernizację ogrzewania budynków bez innych prac określa czy instalacja układu odzyskiw funkcji wymaganej temperatury poszczególnych pomieszczeniach. Nagrzewnice ra rozbudować o dodatkową chłodnicę, Rury preizolowane w zależności powietrza wania ciepła jest ekonomicznie opłaremontowych, które podwyższająw koszty i znaczniezowana. wydłużają czas zwrotu. wyposażone są w konieczności wolno obrotowe wentylatory z układem regulacji. Doświadczenie wymiennik ciepła typu olej-glikol. Dodatod możliwości mogą byćnakłady ułożone w zie- zewskazuje, calna. Na podstawie zebranych danych W przypadku modernizacji bądź przebudowy budynków stacji związane zmianą ogrzewania zostałyby pominięte. Wpłynie znacznie na W budynkach koszty inwestycji, od oleju) że ze względu na nierównomierne obciążenie (zmienna temperatura kowyaktualnego wymiennik będzie zamontowany mitransformatora lub nad jejtopowierzchnią. producentów instalacji odzysku ciektóra siętransformatora wtedy znacznie opłacalna. zastosowanie nagrzewnic w i bardziej pomieszczeniach o wykonana dużej kubaturze lepszy efekt nastaje kadzi włączony do zostanie instalacja CO,daje poprzez pła z transformatorów określone zostaistniejącego układu chłodzenia transfor- którą będzie rozprowadzane ciepło do ły nakłady inwestycyjne. Koszty ogrzePodsumowanie matora, co pokazano na rys. 3. Cały układ poszczególnych pomieszczeń. wania w latach poprzednich (2008– chłodzenia pracował jako układ Doprzynosi ogrzewania pomieszczeń o dużych Odzysk ciepła będzie z transformatorów energetycznych wymierne korzyści, lecz musi być 2010) określono na podstawie danych z wymuszonym obiegiem oleju. Ogrzakubaturach stosuje się nagrzewnice po- archiwalnych zużycia energii elektryczpoparty dokładną analizą bądź audytem energetycznym. Konieczne jest opracowanie odpowiedniej oraz dokładnew funkcji sprawdzenie możliwości nej na potrzeby ogrzewania (rys. 4). ny w wymienniku glikol rurami preizolo-koncepcji wietrza pracujące wymaganej technicznych zarówno od strony na samego transformatora, jak w poszczególnych i potencjalnego odbiorcy ciepła. Na podstawie analizy ekonomicznej wanymi będzie skierowany kolektor temperatury pomieszPoparcie koncepcji analizą ekonomiczną jest nieodzowne w celu określenia potencjalnego czasu zabudowany w pomieszczeniach stacji, czeniach. Nagrzewnice powietrza wypoopartej o wielowariantową formę fizwrotu, sprawdzenia opłacalności oraz najlepszego sposobu finansowania inwestycji. W a następnie na wymiennik pośrednicząsażone są w wolno obrotowe wentylatory przedstawionym w artykule przykładzie najbardziej opłacalne okazało się finansowanie nansowania inwestycji można stwiercy. Rozbudowanie o dodatkowy z układem regulacji. Doświadczenie wska- dzić, że najbardziej opłacalne jest fiuwzględniające środki zukładu pozyskania białych certyfikatów. W obieg przypadku modernizacji bądź budowy nowej stacji koncepcja odzysku ciepła odpadowego nansowanie uwzględniające środki zwiększy bezpieczeństwo pracy zuje, że ze względu na nierównomierne wydaje się być zawsze opłacalna. Warto więcobciążenie rozważaćtransformatora koncepcję wykorzystania ciepła z pozyskania białych certyfikatów. Dla transformatora na wypadek pojawienia (zmienna temRys. 2. Obciążenie transformatora typu ANER3B w okresie zimowym

Zużycie energii elektrycznej na ogrzewanie, kWh

Rys. 2. Obciążenie transformatora typu ANER3B w okresie zimowym

odpadowego z chłodzenia transformatora, zwłaszcza przy modernizacji budynków stacji elektroenergetycznej lub budowie nowej stacji elektroenergetycznej.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE analizowanej stacji elektroenergetycznej zdyskontowany czas zwrotu wynosi 10 lat. Głównym czynnikiem wpływającym na czas zwrotu są wysokie nakłady inwestycyjne kształtujące się na poziomie kilkuset tysięcy złotych. Przedstawiony przykład uwzględnia tylko modernizację ogrzewania budynków wykonywaną bez innych prac remontowych, które podwyższają koszty i znacznie wydłużają czas zwrotu. W przypadku konieczności modernizacji bądź przebudowy budynków stacji nakłady związane ze zmianą aktualnego ogrzewania zostałyby pominięte. Wpłynie to znacznie na koszty inwestycji, która staje się wtedy znacznie bardziej opłacalna.

Podsumowanie Odzysk ciepła z transformatorów energetycznych przynosi wymierne korzyści, lecz musi być poparty dokładną analizą bądź audytem energetycznym. Konieczne jest opracowanie odpowiedniej koncepcji oraz dokładne

sprawdzenie możliwości technicznych zarówno od strony samego transformatora, jak i potencjalnego odbiorcy ciepła. Poparcie koncepcji analizą ekonomiczną jest nieodzowne w celu określenia potencjalnego czasu zwrotu, sprawdzenia opłacalności oraz najlepszego sposobu finansowania inwestycji. W przedstawionym w artykule przykładzie najbardziej opłacalne okazało się finansowanie uwzględniające środki z pozyskania białych certyfikatów. W przypadku modernizacji bądź budowy nowej stacji koncepcja odzysku ciepła odpadowego wydaje się być zawsze opłacalna. Warto więc rozważać koncepcję wykorzystania ciepła odpadowego z chłodzenia transformatora, zwłaszcza przy modernizacji budynków stacji elektroenergetycznej lub budowie nowej stacji elektroenergetycznej. Mariusz Mietelski n „ENERGOPOMIAR” Sp. z o.o. Zakład Techniki Cieplnej

Literatura [1] Analiza możliwości wykorzystania ciepła odpadowego wybranych transformatorów, opracowanie „ENERGOPOMIAR” Sp. z o.o., Gliwice 2011 (niepubl.). [2] PN-B-02025:2001: Obliczanie sezonowego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynków mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego. [3] PN-EN-ISO 6946:2004: Komponenty budowlane i elementy budynku. Opór cieplny i współczynnik przenikania ciepła. Metoda obliczania. [4] Plamitzer A.M.: Maszyny elektryczne. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1986. [5] Mitew E.: Maszyny elektryczne i podstawy napędu elektrycznego. Wydawnictwo Politechniki Radomskiej, Radom 2005.

Zintegrowany zespół do kompensacji prądów ziemnozwarciowych BS KKZ 1. Wprowadzenie

Podstawowym celem kompensacji ziemnozwarciowej w sieciach SN jest gaszenie zwarć łukowych oraz ograniczenie zagrożeń porażeniowych wywołanych przepływem prądu zwarcia z ziemią. Szacuje się, że w sieci z prawidłowo prowadzoną kompensacją samoistne wygaszenie może dotyczyć nawet 70-80 % zwarć doziemnych. Taką skuteczność potwierdzają doświadczenia z eksploatacji sieci, w których po przejściu z kompensacji na uziemienie punktu neutralnego przez rezystor zarejestrowano znaczny wzrost intensywności automatyki SPZ (2 a nawet 4 razy). Poza tym kompensacja umożliwia chwilową pracę doziemionej sieci podczas lokalizacji zwarcia z ziemią oraz stawia łagodniejsze wymagania dla ochrony przeciwporażeniowej – dotyczy to szczególnie rezystancji uziemienia stacji SN/nn i słupów linii napowietrznych.

Rys. 1. Puchar Prezesa PTPiREE dla Przedsiębiorstwa Produkcyjnego „BEZPOL” za wyróżniający się wyrób BS KKZ prezentowany na Targach ENERGETAB 2013

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Urządzenia kompensujące doziemne prądy pojemnościowe w polskich sieciach średnich napięć realizuje się w oparciu o statyczny dławik z zaczepową regulacją reaktancji. Przedział regulacyjny instalowanych dławików dotyczy najczęściej połowy znamionowej reaktancji i jest podzielony jest na pięć stopni według zasady 0,5; 0,625; 0,75: 0875 i 1,0 prądu znamionowego. Relatywnie mała liczba zaczepów oraz brak możliwości zdalnej regulacji dławika to główne przyczyny słabego zestrojenia dławika i niedostatecznej kompensacji prądu pojemnościowego. W wielu sieciach, w których dokonywane są częste wyłączenia linii i eksploatacyjne zmiany konfiguracji pojawia się problem oszacowaniu aktualnych wartości doziemnego prądu pojemnościowego. W związku z tym niewłaściwa kompensacja i utrzymywania się jej na poziomie znacznie odbiegającym od wartości wymaganych to zjawiska w polskich sieciach SN coraz częstsze i dość powszechne. Problem ten można znacznie złagodzić lub całkowicie rozwiązać stosują urządzenia kompensujące z regulacją automatyczną, w których procesem strojenia zajmuje się algorytm analizujący wartości napięcia zerowego sieci wywołanego naturalną asymetrią fazowych admitancji doziemnych sieci. Taką metodę sterowania nazywa się powszechnie metodą rezonansową a zmianę reaktancji kompensującej uzyskuje się przez regulację szczeliny w obwodzie magnetycznym dławika. Tego typu urządzenia nie są obecnie produkowane w Polsce więc korzysta się z ofert firm zagranicznych (np. EGE i TRENCH). Na ostatnich targach ENERGETAB zaprezentowano jednak krajowy produkt o nazwie „Zintegrowany zespół do kompensacji prądów ziemnozwarciowych BS KKZ”, który może przyczynić się szybszego i powszechnego przechodzenia w polskich sieciach dystrybucyjnych z kompensacji tradycyjnej na bardziej efektywniejszą i automatycznie dostrajaną do aktualnych potrzeb sieci. Urządzenie to zostało opracowane w firmie BEZPOL przy współpracy z Instytutem Elektroenergetyki Politechniki Poznańskiej a do regulacji reaktancji kompensującej wykorzystano algorytm oparty o pomiar pojemności doziemnej sieci wykonany podczas chwilowo wymuszonej asymetrii [4]. Proponowane rozwiązanie przyjęto z dużym zainteresowaniem przez służby eksploatacyjne i uzyskało wysokie odznaczenie targowe w postaci pucharu Prezesa PTPiREE (rys.1).

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI

2. Opis budowy i zasada działania układu BS KKZ

który został opracowany w Instytucie Elektroenergetyki Politechniki Poznańskiej i z powodzeniem stosowany w spółkach dystrybucyjnych. Budowa tego modułu składa się z: transformatora wymuszającego napięciową asymetrię doziemną sieci na poziomie 10% fazowego napięcia znamionowego sieci, stycznika próżniowego, który dokonuje chwilowego załączenia transformatora wymuszającego do punkt neutralnego sieci, układu i elementów zabezpieczeń oraz przekładników pomiarowych. Pomiar polega na włączeniu na kilka sekund zewnętrznego źródła i chwilowym wymuszeniu napięcia w punkcie neutralnym sieci. W trakcie stanu wymuszania dokonywane są pomiary napięcia oraz rozpływu prądów w obwodzie dławika i w sieci. Wyniki pomiarów umożliwiają określenie aktualnej pojemności doziemnej sieci i reaktancji dławika. Istotą modułu pomiarowego jest urządzenie wymuszające napięcie w punkcie neutralnym sieci. Jest ono montowane równolegle do dławika kompensującego od strony transformatora potrzeb własnych i jest zaprojektowane tak aby po jego włączeniu poziom wymuszonej asymetrii doziemnej w sieci osiągnął wartość nie większą niż 10% napięcia fazowego. Urządzenie wyposażone jest w specjalne przekładniki pomiarowe oraz w zespół zabezpieczeń przeciwprzepięciowych i ziemnozwarciowych chroniących urządzenie przed uszkodzeniem oraz zadziałaniem w warunkach rzeczywistego zwarcia doziemnego. Jak można zauważyć sposób działania BS KKZ różni się od tradycyjnie stosowanych urządzeń, w których regulacja kompensacji przeprowa-

Zintegrowany zespół do kompensacji prądów ziemnozwarciowych BS KKZ jest to pojedyncze urządzenie o budowie modułowej umożliwiające automatyczną kompensację prądów ziemnozwarciowych w elektroenergetycznych sieciach średniego napięcia bez konieczności stosowania żadnych dodatkowych elementów. Urządzenie w sobie zawiera wszystkie elementy niezbędne do pomiaru doziemnego prądu pojemnościowego sieci, automatycznej regulacji dławika kompensacji ziemnozwarciowej i skutecznego wspieranie działania zabezpieczeń ziemnozwarciowych. W konstrukcji, której schemat przedstawiono na rysunku 2 wyróżnić można następujące główne moduły: yy Moduł pomiarowy, którym jest zestaw urządzeń do pomiaru parametrów ziemnozwarciowych sieci, yy Moduł generujący sygnały sterujące reaktancją cewki Petersena, Cewka Petersena specjalnej konstrukcji wyposażona w automatykę sterowania reaktancją indukcyjną. Rezystor bocznikujący cewkę Petersena ( AWSCz) ze stycznikiem próżniowym oraz układami zabezpieczającymi i kontroli temperatury. Zadaniem modułu pomiarowego jest wykonywanie odpowiednich pomiarów i określenie aktualnej wartości doziemnego prądu pojemnościowego sieci oraz współczynnika rozstrojenia kompensacji ziemnozwarciowej. Do realizacji zadań pomiarowych wykorzystuje się zmodyfikowaną metodę stosowaną w mierniku typu MPZ [1,2,3],

1 Punkt neutralny sieci SN (Transforamtor potrzeb wlasnych)

BPZ

ANALIZATOR PRZEMIENNIK CZĘSTOTLIWOŚCI

ANALIZATOR

STEROWNIK

2 Schemat blokowy systemu BS KKZBS (1,2,3 – główne urządzenia) Rys. Rys.2. 2. Schemat blokowy systemu KKZi 4(1,2,3 i 4moduły – główne moduły urządzenia)

Zadaniem modułu pomiarowego jest wykonywanie odpowiednich pomiarów i określenie aktualnej wartości doziemnego prądu pojemnościowego sieci oraz współczynnika rozstrojenia kompensacji ziemnozwarciowej. Do realizacji zadań pomiarowych wykorzystuje 7/2013 się zmodyfikowaną metodę stosowaną w mierniku typu MPZ [1,2,3], który został opracowany w Instytucie Elektroenergetyki Politechniki Poznańskiej i z powodzeniem stosowany w spółkach dystrybucyjnych. Budowa tego modułu składa się z: transformatora

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

dzana jest w oparciu o pomiar napię- Kmin i Kmax – współczynniki określające cia wywołanego naturalną asymetrią zalecany przedział kompensacji ziemdoziemną sieci (metody rezonanso- nozwarciowej (wartości graniczne tego we). Rezygnacja z napięć naturalnej przedziału to Kmin = 1.05 oraz Kmax = 1.2) asymetrii i wprowadzenie chwilowej asymetrii wymuszonej powoduje, że Moduł sterujący wyposażony jest rówukład BS KKZ może realizować wszel- nież w wyświetlacz do prezentowania kie zadania regulacyjne i kompensują- wyników oraz układ komunikacyjny ce również w sieciach symetrycznych do zdalnego przekazywania ich do ze(o znikomej asymetrii pojemnościo- wnętrznych urządzeń monitorujących. wej) oraz pozwala w sposób relatyw- Działanie układu w zakresie pomiarów nie łatwy uzyskiwać informacje o ak- i sterowania może być zrealizowane jatualnym pojemnościowym prądzie ko: indywidualne (na żądanie obsługi doziemnym sieci i o aktualnych po- stacji lub zdalnie z RDR), cykliczne (wejemnościowych prądach doziemnym dług programu zegarowego - np. kilka poszczególnych linii. Należy podkre- razy w ciągu doby), po każdych przełąślić fakt, że w sieciach SN następuje czeniach w polach liniowych. Poza podynamicznie przyrost odcinków ka- miarem parametrów ziemnozwarcioblowych, które silnie symetryzują wy- wych sterownik jest w stanie w sposób padkowe pojemności doziemne sieci ciągły monitorować asymetrię napięć i znacznie ograniczają poziom napię- w sieci a podczas zwarć doziemnych cia asymetrii naturalnej. kontrolować wartości prądu w rezystoW module sterującym realizowany rze AWSCz. Elementy modułu umieszjest program wykonania pomiarów czone są w klimatyzowanej szafie co i analiza zarejestrowanych wielkości czyni urządzenie odpornym na działaw celu wygenerowania właściwych nia środowiskowe. sygnałów sterujących dla układu re- Głównym modułem urządzenia BS gulacji cewki Petersena. oPodstawowe KKZ jest urządzenie kompensuatwy uzyskiwać informacje aktualnym pojemnościowym prądzie elementy budowy modułu to: anali- jące o regulowanej reaktancji. W jeaktualnych pojemnościowych prądach doziemnym poszczególnych linii. zatory parametrów sieci typu MPR- go konstrukcji można wyróżnić takie fakt, że -52s-10 w sieciach SN EPM-07 następuje dynamicznie przyrost odcinków oraz typu , sterownik elementy jak: cewka Petersena, syslnie symetryzują wypadkowe pojemności doziemne sieci i PLC typu HEXT240C113 oraz prze- tem automatycznejznacznie regulacji reaktannapięcia asymetrii miennik naturalnej. częstotliwości. Jego działa- cji, napęd ręcznej regulacji, przekładnik prądowy, odwilżacz oleju, konpolega na rejestrowaniu ującym nie realizowany jest programsygnawykonania pomiarów i analiza serwator, przekaźnik gazowo-przełów pomiarowych i po przetworzeniu elkości w celu wygenerowania właściwych sygnałów sterujących dla pływowy termometr. Urządzenie przez analizatory parametrów skierowki Petersena. Podstawowe elementy budowy modułu i to: analizatory waniu ich do sterownika PLC . Tam na- włącza się między punkt gwiazdowy ypu MPR-52s-10 oraz typu sygnałów EPM-07 , transformatora sterownik PLC typu stępuje analiza uzyskanych uziemiającego (najz przemiennik częstotliwości. Jego działanie polega na rejestrowaniu i w oparciu o jej wyniki generowany częściej jest to transformator potrzeb ych i po przetworzeniu przez do analizatory parametrów skierowaniu ichW oparciu własnych stacji) a ziemię. jest impuls sterujący przemiennio uzyskane dane pomiarowe ka częstotliwości sterującego pracą Tam następuje analiza uzyskanych sygnałów i w oparciu o jej wyniki moduł silnikado regulującego reaktancję cewpuls sterujący przemiennika częstotliwości sterującego pracą silnika ki Petersena. Wyboru odpowiedniej cję cewki Petersena. Wyboru odpowiedniej wartości reaktancji cewki wartości reaktancji cewki dokonuje kryteriumsię opisanego zależnością według kryterium opisanego zależnością

X cs X − X Trpw ≤ X cp ≤ cs − X Trpw (1) K max K min

(1)

gdzie: reaktancji cewki Petersena, magana wartość Xcp – wymagana wartość reaktancji sieci (wartości tej reaktancji adkowa doziemna reaktancja pojemnościowa cewki Petersena, bliczane na podstawie prądów i napięć zarejestrowanych podczas działaXcs – wypadkowa doziemna reaktancja w punkcie pojemnościowa neutralnym sieci transformatora wymuszającego), sieci (wartości tej reakktancja dlatancji składowej zerowej są obliczane na transformatora podstawie prą- potrzeb własnych (dotyczy ojenia, którego połączony jest z cewką Petersena), dów i punkt napięćneutralny zarejestrowanych podółczynnikiczas określające przedział kompensacji ziemnozwarcio działaniazalecany w punkcie neutralnym sieci transformatora wymuszającego), wartości graniczne tego przedziału to Kmin = 1.05 oraz Kmax = 1.2)

X Trpw – reaktancja dla składowej zerowej transformatora potrzeb własnych do prezentowania wyników ący wyposażony jest również w wyświetlacz (dotyczy uzwojenia, którego punkt kacyjny do zdalnego przekazywania urządzeń neutralny połączony jest z cewką ich Pe- doRys.zewnętrznych 3. Zewnętrzny widok systemu iałanie układu w zakresie pomiarów i sterowania może być zrealizowane BS KKZ tersena),

(na żądanie obsługi stacji lub zdalnie z RDR), cykliczne (według go - np. kilka razy w ciągu doby), po każdych przełączeniach w polach miarem parametrów ziemnozwarciowych sterownik jest w stanie w sposób asymetrię38 napięć w sieci a podczas zwarć doziemnych kontrolować zystorze AWSCz. Elementy modułu umieszczone są w klimatyzowanej

sterujący kontroluje pracę silnika napędzającego system automatycznej regulacji reaktancji cewki. Firma BEZPOL oferuje systemy automatycznej regulacji reaktancji realizowane w sposób płynny (na zasadzie ruchomego rdzenia) i krokowy ( z automatycznym przełącznikiem zaczepów – 16 pozycji). Rezystor AWSCz jest przeznaczony do wymuszania dodatkowej składowej czynnej prądu zwarcia podczas trwałych zakłóceń doziemnych w sieci. Zwiększenie tej składowej znacznie poprawia warunki działania zabezpieczeń ziemnozwarciowych. Rezystor jest włączany równolegle do dławika kompensującego za pomocą wysokonapięciowego łącznika próżniowego. Bezpośrednie załączanie rezystora w punkcie neutralnym sieci powoduje, że wartości dodatkowo wprowadzanego do pętli zwarciowej prądu są niezależne od aktualnej pozycji przełącznika zaczepów dławika kompensacyjnego. W budowie modułu można wyróżnić: rezystor o prądzie znamionowym 20 A (lub innym w zależności od potrzeb użytkowania), wysokonapięciowy łącznik próżniowy, sterownik cyklu pracy oraz układ kontroli temperatury. Widok zewnętrzny kompletnego urządzenia BS KKZ przedstawiono na rysunku 3. n Michał Torbus – Bezpol Józef Lorenc – Instytut Elektroenergetyki Politechniki Poznańskiej

Literatura:

[1] Lorenc J.: Admitancyjne zabezpieczenie ziemnozwarciowe, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej 2007 [2] Lorenc J., Rakowska A., Staszak B: Limitation of Earth-Fault Disturbances and their Effects in Medium Voltage Overhead Lines. Przegląd Elektrotechniczny nr 4, 2007 ss. 7579. [3] Lorenc J., Hoppel W., Staszak B.: Układ pomiaru parametrów ziemnozwarciowych w kompensowanych sieciach SN. Narada Techniczna nt. ”Aparatura zabezpieczeniowa i Systemy Komunikacyjne w Elektroenergetyce. ALSTOM, Ceske Budejovice 2001 [4] Lorenc J., Torbus M.: Stacjonarny układ do pomiaru i sterowania kompensacją prądów ziemnozwarciowych, VII Sympozjum „Nowoczesne rozwiązania w budownictwie sieciowym”, Borowianka-Ostrów, 2011,

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Systemy monitorowania stanu technicznego transformatorów Wprowadzenie

Wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną, wprowadzanie norm jakości energii oraz dążenie do obniżania kosztów eksploatacji, przy jednoczesnej rozbudowie technologii informatycznych i przechodzeniu stacji energetycznych na pracę bezobsługową, powodują tendencję do rozszerzania funkcjonalności kompleksowych systemów monitoringu transformatorów. Zadaniem tego typu systemów z funkcjami eksperckimi jest określanie przyczyn zachodzących zjawisk i formułowanie podpowiedzi, ułatwiających podjęcie odpowiednich decyzji. Pełna użyteczność tych funkcji wymaga także symulacji zachowania transformatora przy zmianie jego warunków pracy [1]. Do diagnostyki transformatorów energetycznych, będących bardzo ważnymi urządzeniami użytku publicznego i przemysłu, coraz powszechniej stosuje się zaawansowane systemy monitorowania ich stanu technicznego. Bazują one na automatycznym kontrolowaniu on-line kluczowych parametrów eksploatacyjnych jednostki. Rozwój technologiczny w tym obszarze pozwala na wykorzystanie zminiaturyzowanych, selektywnie działających czujników, a także bezprzewodowych systemów transmisji danych oraz systemach informatycznych do archiwizacji, przetwarzania i udostępniania danych. Skuteczny monitoring powinien docelowo nie tylko sygnalizować przekroczenie wartości kryterialnych przez określone parametry, ale również dostarczać informacji dotyczących stopnia wyeksploatowania jednostki i proponować optymalny reżim jego pracy przy narzuconych ograniczeniach [2].

łącznika zaczepów, pomp olejowych i wentylatorów, natomiast w przypadku izolacji – stan oleju transformatorowego oraz wyładowania niezupełne i zniekształcenia uzwojeń [2, 3]. Szczegółowa analiza procesów deterioracji olejów transformatorowych wskazuje, iż niezbędne jest kontrolowanie ich stanu eksploatacyjnego, zwłaszcza w kontekście nieodwracalności przemian, zachodzących na skutek utleniania i hydrolizy [4, 5]. Monitorowanie stanu technicznego izolacji papierowo-olejowej w podstawowym zakresie wymaga przeprowadzania pomiarów temperatury oraz zawartości gazów rozpuszczonych w oleju, a także śledzenia wyładowań niezupełnych i badania stanu zawilgocenia układu izolacyjnego [2, 6, 7]. Najczęściej kontroluje się prądy, napięcia oraz temperatury w górnej warstwie oleju (za pomocą czujników temperatury typu rezystancyjnego lub termopar). Diagnostyka on-line wyładowań niezupełnych może być natomiast realizowana za pomocą pomiaru zakłóceń radioelektrycznych oraz emisji akustycznej (EA – ang. Acoustic Emission) [3, 8-11]. Analiza informacji o oleju transformatorowym, uzyskiwanych w trybie on-line, pozwala na określenie stanu technicznego urządzenia, w którym jest on użytkowany. W praktyce eksploatacyjnej wyróżnia się stan: normalny, ostrzegawczy, alarmowy oraz awaryjny [6]. Wartości kryterialne, które mają charakter ramowy, opracowywane są na podstawie analiz statystycznych, prowadzonych na podstawie wieloletnich badań urządzeń, funkcjonujących w krajowym systemie energetycznym (tab. 1).

Charakterystyka wybranych systemów monitoringu

Przekroczenie wartości kryterialnej przynajmniej jednego z parametrów

Dobór właściwego zestawu czujników monitorujących stan transformatora odbywa się w głównej mierze na podstawie statystyk jego awaryjności [2]. Głównymi elementami, które decydują o niezawodności transformatora są: rdzeń, kadź, układ chłodzenia, podobciążeniowy przełącznik zaczepów (ppz) i izolacja papierowo-olejowa. W przypadku części mechanicznych kontrolowany jest przede wszystkim stan prze-

wstępnej oceny stanu technicznego transformatora wymusza podjęcie stosownych działań diagnostycznych, pozwalających na zidentyfikowanie źródła uszkodzenia i podjęcie decyzji o dalszym sposobie postępowania. W przypadku stwierdzenia stanu ostrzegawczego, wykonuje się specjalistyczne badania oleju w zakresie jego właściwości fizyko-chemicznych i dielektrycznych. Poziom alarmowy wymusza przeprowadzenie rewizji wewnętrznej, w celu zlokalizowania i usunięcia przyczyn nieprawidłowości. W przypadku wskazania przez systemy monitorujące stanu awaryjnego, konieczne jest natychmiastowe wyłączenie jednostki z ruchu i poddanie jej rewizji lub remontowi [6]. Podstawowe trudności we wdrażaniu metod on-line związane są z dużym poziomem zakłóceń elektro-magnetycznych, występujących podczas eksploatacji transformatorów. W celu ich uniknięcia, stosuje się filtrację w obwodach zasilania oraz przekazywanie informacji za pomocą łączy światłowodowych [6]. Producenci urządzeń monitorujących najczęściej jako uniwersalny wskaźnik sygnalizujący pojawienie się defektów wykorzystują zmiany stężenia wodoru w oleju. W porównaniu do innych gazów kluczowych, w przypadku wodoru różnica stężeń pomiędzy poziomem normalnym i alarmowym jest największa. Efektywne monitorowanie stężenia wodoru wymaga określenia tzw. finger print dla konkretnej jednostki, tzn. określenia rzeczywistego poziomu normalnego generowania wodoru [12].

Urządzenie Hydran

Inteligentne systemy monitorujące mogą być oparte np. na funkcjonowaniu urządzeń typu Hydran (rys. 1), któ-

Tab. 1. Wybrane wartości kryterialne parametrów jakościowych oleju o charakterze ramowym, stosowane do oceny stanu eksploatacyjnego transformatora [6] Stan transformatora

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

normalny ostrzegawczy alarmowy awaryjny

Zawartość wodoru [ppm] 150 1000 2000 >2000

Zawartość wody [ppm] <15 15÷25 25÷35 >35

tg d (w temp. 30°C) <0,08 0,1÷0,15 0,1÷0,15 >0,15

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE re wyposażone są w czujniki, umieszczane w newralgicznym miejscu transformatora, najbardziej narażonym na uszkodzenia [13]. System umożliwia wczesne wykrywanie zagrożeń w prawidłowej pracy transformatora, na podstawie analizy fizyko-chemicznej oleju. Pozwala na zbadanie zawartości gazów palnych w oleju, tj.: wodór, tlenek węgla, acetylen, etylen, generowanych w wyniku uszkodzenia lub wadliwej pracy transformatora (dokładność oznaczania gazów innych niż wodór jest stosunkowo niewielka). Zastosowana membrana półprzepuszczalna umożliwia oznaczanie łącznej zawartości gazów w zakresie 0÷2000 ppm. Urządzenia monitorujące Hydran wyposażone są także w pojemnościowe czujniki wilgotności.

Rys. 1. Detektor on-line Hydran prod. GE Power Systems [źródło: http://gepower.com/prod_serv/ products/substation_md/en/downloads_ en/hydran_exchange.pdf]

Dodatkowymi atutami systemów zdalnego monitorowania stanu eksploatacyjnego transformatora jest możliwość samotestowania oraz diagnostyki czujnika i systemu, a także możliwość bezawaryjnej pracy w szerokim zakresie temperatur otoczenia. Zastosowanie tego typu rozwiązań technicznych pozwala na przeprowadzanie z centralnego miejsca oceny funkcjonowania każdego urządzenia energetycznego, przyłączonego do sieci monitorującej. Zazwyczaj oprogramowanie, stanowiące integralną część systemu, umożliwia: zbieranie danych i informowanie o alarmach, prezentowanie obszernych dzienników pracy i raportów, generowanie i wyświetlanie wykresów trendów, dokonywanie analiz statystycznych, archiwizowanie danych źródłowych i rezultatów analiz, monitorowanie komunikacji, tworzenie przez użytkownika specjalizowanych algorytmów obsługi oraz zgłaszanie alarmów poprzez e-mail, palmtop lub pager.

Urządzenie TraFOSens-500®

Nowo opracowanym rozwiązaniem w tym zakresie jest urządzenie TraFOSens-500 ®, którego zasada działania polega na wykorzystaniu rezonansowej, sensorowej nanostruktury

interferometru Fabry-Perota na końcu światłowodu telekomunikacyjnego, umieszczonego w przestrzeni nad membraną teflonową, oddzielającą środowisko olejowe od gazowego [14]. Źródłem światła jest lampa halogenowa. Wnęka rezonansowa jest nanostrukturą wykonaną z materiału chemochromicznego, pokrytego katalityczną warstwą palladu, który na skutek absorpcji wodoru zmienia swoje parametry optyczne. Sygnałem wyjściowym z czujnika jest sygnał optyczny ze spektrometru. Z podzielenia amplitudy sygnałów dla dwóch wybranych długości fali światła wyznaczane jest stężenie wodoru w fazie gazowej, które następnie w układzie mikroprocesorowym przeliczane jest na stężenie w oleju. Urządzenie umożliwia monitoring stężenia wodoru w oleju transformatorowym oraz śledzenie jego przyrostu w czasie. Parametry użytkowe systemu można regulować poprzez zmianę nastaw cyklu pracy w trybie serwisowym, w pamięci mikroprocesora. Możliwy jest wybór różnych opcji pracy systemu – okres pomiaru, temperatura pracy, itp. System jest kompatybilny ze stosowanymi systemami diagnostycznymi. Zastosowanie optycznej detekcji wodoru podnosi bezpieczeństwo użytkowania transformatora i zapewnia odporność na zakłócenia elektromagnetyczne [15].

Urządzenie Transfix

System Transfix firmy Kelman stanowi nową generację urządzeń do analizy on-line gazów rozpuszczonych (DGA – ang. Dissolved Gas Analysis), tj. H2, CH4, C2H6, C2H4, C2H2, CO, CO2, O2, oraz pomiaru poziomu wilgoci, zapewniających monitoring stanu jednostki (rys. 2). Nowością tej firmy jest system Multitrans, przeznaczony dla zespołu trzech, jednofazowych transformatorów. Jest on wyposażony w trzy oddzielne kanały doprowadzające olej, umożliwiające nadzorowanie każdego z transformatorów. System jest przystosowany do dokonywania pomiarów co godzinę oraz do ustawiania sekwencji przez użytkownika. Multitrans jest kompatybilny z pakietem oprogramowania Perception do zarządzania transformatorami. Pakiet wyposażony jest w funkcje graficzne, umożliwiające szczegółową analizę trendów oraz ocenę stanu wszystkich jednostek. Dzięki zastosowaniu zaawansowanych technologii, możliwe jest wykrywanie awarii w początkowej fazie ich rozwoju, a tym samym minimalizowanie kosztów nie-

planowanych wyłączeń transformatora oraz naprawy ewentualnych uszkodzeń.

Rys. 2. Urządzenie do analizy on-line gazów rozpuszczonych Transfix prod. Kelman (Digital Energy) [źródło: http://www.gedigitalenergy.com/ md/catalog/transfix.htm]

Informatyczne systemy ekspertowe wspierające diagnostykę transformatorów

Rozwój techniki komputerowej oraz wzrost mocy obliczeniowej procesorów umożliwia coraz szybsze diagnozowanie jednostek przy wykorzystaniu obliczeń statystycznych, na których bazują m.in. metody DGA (porównanie stężeń gazów rozpuszczonych w oleju z wartościami granicznymi). Do obliczania poziomu gazów palnych (TCG – ang. Total Combustible Gas) i sygnalizowania przekroczenia ich stężenia służy np. program DINO (Diagnostyka Instrumentów Napełnionych Olejem) [16]. Zbudowany jest on z dwóch modułów, z których jeden zawiera narzędzia do tworzenia, zarządzania i wizualizacji bazy danych pomiarowych, uzyskiwanych podczas eksploatacji i badań okresowych transformatora, a drugi – algorytmy, pozwalające na przeprowadzenie zbadanie stanu izolacji papierowo-olejowej, w oparciu o dane pochodzące z pomiarów chromatograficznych próbek oleju. Informacje, gromadzone w bazie danych, zostały podzielone na trzy grupy: dane ogólne (pozwalające na identyfikację urządzenia oraz określające jego parametry znamionowe i cechy konstrukcyjne), dane uzyskane z badań okresowych oleju transformatorowego (parametry fizyko-chemiczne i dielektryczne oleju) oraz dane opisujące zdarzenia, jakie wystąpiły podczas eksploatacji urządzenia. Istotnym uzupełnieniem jest udostępniona w oprogramowaniu opcja prezentacji

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE graficznej wszystkich danych pomiarowych, zgromadzonych w bazie [3]. Innym przykładem wspomagania diagnostyki stanu eksploatacyjnego olejów transformatorowych jest program DTR (ang. Dynamic Transformer Ratings), który może być stosowany zarówno w trybie off-line, jak i on-line [2, 3]. Pozwala on zarządzać czasem życia izolacji oraz określać temperatury wewnątrz izolacji. Program wyposażony jest w algorytmy obliczeniowe zgodne ze standardami: PN-IEC 60354:1999 Przewodnik obciążenia transformatorów olejowych i IEEE Std C57.91-1995 Guide for loading mineral-oil-immersed transformers (rozdz. 7 oraz załącznik G). Służy do obliczania temperatur oleju w dolnej i górnej części transformatora, temperatur najgorętszego punktu uzwojenia, bezwzględnego zestarzenia izolacji oraz względnego, dobowego zestarzenia izolacji. Ponadto, może być wykorzystany do obliczenia awaryjnych obciążeń dobowych oraz krótkotrwałych dopuszczalnych obciążeń przy zadanym obciążeniu wstępnym. Program uwzględnia zmienność dobową obciążenia transformatora, a także pozwala na uwzględnienie zmian temperatury otoczenia, wczytywanej w systemach on-line lub na podstawie algorytmów prognostycznych [3]. Kontynuacją prac nad DTR jest opracowanie programu komputerowego do przeliczania zawilgocenia izolacji papierowej na podstawie wyników badania zawartości wody w oleju. Warunkiem wykorzystania obydwu tych programów jako modułu jest wyposażenie transformatora w odpowiednie urządzenia (np. Hydran M2). Do oceny stanu układów izolacyjnych transformatorów stosuje się także systemy ekspertowe, wykorzystujące wyniki pomiarów emisji akustycznej [17, 18]. Umożliwiają one detekcję wyładowań niezupełnych na podstawie pomiarów diagnostycznych, wykonywanych on-line, oraz lokalizację obszarów ich generowania w izolacji papierowo-olejowej [8]. W celu poprawy dokładności lokalizacji źródeł wyładowań, prowadzone są aktualnie badania nad zintegrowaniem metody EA i metody elektrycznej w zakresie ultrawysokich częstotliwości (UHF - ang. Ultra High Frequency) [9]. Obecnie w diagnostyce i zarządzaniu transformatorami stosowane są już systemy, służące do kompleksowej oceny stanu technicznego jednostki (lub populacji transformatorów) z równoczesną analizą jej znaczenia w systemie

elektroenergetycznym oraz perspektyw jej eksploatacji [19]. Tego typu systemy to także nowoczesne narzędzia zarządzania, ponieważ dostarczają wielu cennych informacji, przydatnych w działaniach logistycznych oraz polityce finansowej przedsiębiorstw. Ponadto, dzięki analizie perspektyw eksploatacji umożliwiają obniżenie kosztów związanych z diagnostyką oraz ułatwiają podjęcie optymalnych decyzji, dotyczących przeprowadzenia niezbędnych remontów lub wymiany jednostki [19]. Zwykle użytkownik ma także możliwość efektywnego korzystania z systemu w trybie off-line [1]. Ważnym czynnikiem oceny stanu transformatora są obliczenia symulacyjne, prowadzone w czasie rzeczywistym. Przykładem takiego systemu jest modułowy system monitoringu z funkcjami eksperckimi SYNIDS ES [1,20] oraz TrafoGrade, którego zadaniem jest wspomaganie systemów decyzyjnych, związanych z eksploatacją transformatorów energetycznych. System TrafoGrade (opracowany przez Energo-Complex przy współpracy Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego oraz Politechniki Opolskiej) przeznaczony jest do uogólnionej, ilościowej oceny wpływu obciążenia, czasu i sposobu eksploatacji na stan techniczny populacji transformatorów oraz planowania ich eksploatacji [21-23]. Składa się on z kilku modułów, w tym: wieloparametrycznej oceny stanu technicznego transformatora, oceny znaczenia transformatora w systemie elektroenergetycznym oraz określenia perspektyw eksploatacji każdej jednostki, z uwzględnieniem czynników techniczno-ekonomicznych [23].

Podsumowanie

Rynek produkcji i dystrybucji energii elektrycznej w Polsce znajduje się aktualnie w fazie dynamicznych przemian. Uwzględniając strategiczne znaczenie elektroenergetyki dla funkcjonowania każdego kraju, niezwykle istotne jest dążenie do wzrostu efektywności zarządzania majątkiem sieciowym, przy jednoczesnej optymalizacji ponoszonych na ten cel kosztów. Obecnie najpoważniejszym wyzwaniem dla polskiego systemu energetycznego jest rozwój technologii przyjaznych dla środowiska naturalnego, jednocześnie sprzyjających minimalizacji czynności obsługowych oraz mających na celu wzrost niezawodności transformatorów, o której w dużej mierze decyduje stan eksploatacyjny układu izolacyj-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

nego, który może podlegać monitoringowi, prowadzonemu w systemie on-line, przy wykorzystaniu innowacyjnych rozwiązań technologicznych, wspieranych informatycznymi systemami eksperckimi. n Mirosław ZAJĄC1, Jarosław MOLENDA2, Monika MAKOWSKA2 1 Zakład Usług Technicznych Energoaudyt w Radomiu 2 Instytut Technologii Eksploatacji-PIB w Radomiu

Literatura 1. Andrzejewski M., Gil W.: Ocena stanu transformatora w systemie monitoringu z funkcjami eksperckimi. Przegl. Elektrotechn., 2008, 10, 243247. 2. Mosiński F., Piotrowski T., Bocheński B.: Programy wspomagające ciągłe śledzenie stanu transformatorów energetycznych. Wiad. Elektr., 2005, 9, 18-21. 3. Mosiński F., Bocheński B., Piotrowski T.: Nowe trendy w diagnostyce izolacji transformatorów energetycznych. Przegl. Elektrotechn., 2006, 82, 3, 36-38. 4. Wahab M.A.A., Hamada M.M., Zeitoun A.G., Ismail G.: Novel modeling for the prediction of aged transformer oil characteristics. Electr. Pow. Sys. Res., 1999, 51, 61-70. 5. Makowska M., Molenda J. (red.): Oleje transformatorowe. Eksploatacja – Diagnostyka – Regeneracja. Wyd. ITeE-PIB, Radom, 2010. 6. Kaźmierski M., Olech W., Pawłowski D.: Aktualne problemy zarządzania eksploatacją transformatorów. Energetyka, 2008, 8-9, 606-614. 7. Scala M.: Model zawilgocenia transformatora do monitoringu on line. Mat. konf. Transformator, Bydgoszcz, 2001, 199-207. 8. Boczar T., Frącz P.: System ekspertowy oceny stanu układów izolacyjnych transformatorów elektroenergetycznych z wykorzystaniem metody emisji akustycznej. PAK, 2009, 2, 104-107. 9. Sikorski W., Staniek P., Siodła K.: Diagnostyka transformatorów energetycznych z zastosowaniem metody emisji akustycznej. PAK, 2008, 11, 760-762. 10. Boczar T., Borucki S., Cichoń A.: Wzorce wyładowań niezupełnych mierzone metodą emisji akustycznej. Energetyka, 2009, 5, 278-283.

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE 11. Skubis J., Cichoń A.: Borucki S.: Ocena wyładowań niezupełnych metodą emisji akustycznej jako komponent systemu monitorującego stan izolacji transformatorów. Energetyka, 2009, 6, 346-349. 12. Słowikowski J., Słowikowska H., Łosiewicz I., Wasilukowa J.: Rola monitorowania on-line i pomiarów w systemie off-line w zarządzaniu eksploatacją transformatorów dużej mocy na tle dotychczasowych doświadczeń diagnostycznych. Energetyka, 2004, 1, 23-29. 13. Kucharska B.: Możliwości ciągłego wykrywania i pomiaru zawartości gazów w oleju transformatorowym. Energetyka, 2005, 4, 67-70. 14. Urbańczyk M.: Opracowanie prototypów optoelektronicznych oraz akustoelektronicznych systemów pomiarowych do detekcji i pomiaru stężenia wodoru w zakresie przedwybuchowym. Spr. z realizacji PBZ nr PW-004/ITE/07/2006, ITeE-PIB,

Radom, 2009, 68-92. 15. P 364256: Opilski Z., Maciak E., Urbańczyk M., Pustelny T.: Światłowodowy czujnik i sposób pomiaru stężenia wodoru w różnych środowiskach. 16. Mosiński F., Piotrowski T.: Diagnozowanie transformatora metodą DGA przewidzianą w normie ANSI/IDEE. Wiad. Elektrotechn., 2003, 11, 505508. 17. Frącz P.: Założenia systemu eksperckiego pomiaru wyładowań niezupełnych przy zastosowaniu metody spektrofotometrii optycznej. PAK, 2009, 1, 50-53. 18. Ziomek W., Kuffel E., Staniek P., Sikorski W., Siodła: Wykorzystanie akustycznej emisji do wykrywania, lokalizowania i rozpoznawania częściowego wyładowania występującego w izolacjach papier-olej. Przegl. Elektrotechn., 2008, 10, 20-23. 19. Szrot M., Płowucha J., Subocz J., Borucki S., Cichoń A.: Ekonomiczne

aspekty eksploacji transformatorów z wykorzystaniem sytemu TrafoGrade. PAK, 2009, 1, 65-68. 20. Sikorski W. i wsp.: Prototypowy system monitoringu on-line wyładowań niezupełnych w transformatorach energetycznych przy zastosowaniu metody emisji akustycznej. Energetyka, 2009, 6, 340-343. 21. Szrot M., Płowucha J., Subocz J., Borucki S., Cichoń A.: Planowanie eksploatacji transformatorów z zastosowaniem systemu TrafoGrade. PAK, 2008, 11, 780-782. 22. Subocz J., Szrot M., Cichoń A., Borucki S., Płowucha J.: Ocena stanu technicznego transformatorów energetycznych metodą TrafoGrade. Przegl. Elektrotechn., 2008, 10, 8-11. 23. Szrot M. i wsp.: System zarządzania majątkiem transformatorowym TrafoGrade. Energetyka, 2009, 6, 358-362.

Regionalne Seminaria / Szkolenia dla Służb Utrzymania Ruchu QR CODE

Wygenerowano na www.qr-online.pl

20.06.2013 - Trójmiasto 10.10.2013 - Bydgoszcz 04.12.2013 - Warszawa

Jeżeli jesteś zainteresowany uczestnictwem w Seminarium, zaprezentowaniem produktu

c js ie a m zon ść nic Ilo ra og urzadzenia_05_2013.indd 1

lub nowego rozwiązania napisz do nas: marketing@energoelektronika.pl Energoelektronika.pl tel. (+48) 22 70 35 291 Partnerzy:

2013-05-24 09:33:43

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Nowe słupy i maszty oświetleniowe firmy Elektromontaż Rzeszów Dobiega końca realizacja nowej linii produkcyjnej słupów i masztów stalowych wykonywanych w technologii cięcia i spawania laserowego, obecnie trwają prace rozruchowe w drugiej części linii realizującej sam proces spawania laserowego, pierwsza część linii rozkroju i formowania słupów pracuje jużod 6 miesięcy.

oczątkowo nowa oferta słupów i masztów będzie obejmowała słupy o wysokościach od 3m do 12m o kształtach: yy stożek okrągły, yy stożek sześciokątny, yy stożek ośmiokątny, oraz maszty o wysokości od 12m do 20m o kształtach: yy stożek okrągły, yy stożek ośmiokątny. Jest to wstępny program produkcji, który ma być rozszerzony i dostosowany do wymagań klientów firmy.

Wykonanie słupów i masztów

Słupy i maszty wykonywane będą z blachy stalowej klasy S235, S275 lub S355 o grubości od 3mm do 4mm (zależnie od potrzeb wytrzymałościowych), ugiętej na profil o przekroju wielokąta lub kołowy o stałej zbieżności. Wyprofilowane blachy łączone będą metodą spawania laserowego, co w znacznym stopniu poprawi estetykę konstrukcji (brak widocznych połączeń zewnętrznych). Posadowienie słupów nie zostanie zmodyfikowane. Konstrukcje zostaną dostosowane do

istniejących typów fundamentów prefabrykowanych.

Wykonanie stopy do słupów i masztów (płyta mocująca)

Słupy oraz maszty oświetleniowe będą posiadały trwale przymocowaną stopę (płytę mocującą), dzięki czemu mogą być ustawione na fundamentach betonowych lub innym odpowiednio stabilnym podłożu. Mocowanie następuje za pomocą śrub lub śrub kotwiących. Słupy oświetlenia ulicznego o wysokościach od 3 m do 12 m będą wyposażone w zaczep zawiasowy ułatwiający ustawianie słupa. Stopy do słupów i masztów posadowionych na fundamencie prefabrykowanym wytłaczane będą z blachy i odpowiednio użebrowane, konstrukcja węzła mocującego całkowicie ukryta

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

Grubość stali w mm ≥1,5 do <3 ≥3 do <6 ≥6

jest w dolnej części stopy. Również śruby mocujące stopę oraz zawias ukryte będą w jej dolnej części, co zabezpiecza złącze śrubowe od działania szkodliwych czynników zewnętrznych. Otwory rewizyjne śrub zakryte będą zaślepkami po przykręceniu stopy słupa (masztu) do fundamentu. Rozwiązanie stopy gwarantuje wysoką estetykę i umożliwia spełnienia wymagań normy EN 12767 dotyczącej bezpieczeństwa biernego słupów oświetleniowych. Rozwiązanie konstrukcyjne jest chronione w U.P.RP. Stopy do masztów posadowionych na fundamentach prefabrykowanych lub monolitycznych wykonane będą z blachy o grubości od 18mm do 25mm z odpowiednim użebrowaniem zwiększającym sztywność połączenia maszt – fundament.

Powłoka cynkowa (z jednej strony) Lokalna grubość powłoki (wartość minimalna)

Uśredniona grubość powłoki (wartość minimalna)

45mm (315g/mkw) 55mm (385g/mkw ) 70mm (485g/mkw )

55mm (385g/mkw) 70mm (485g/mkw ) 85mm (585g/mkw )

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Zabezpieczenie ochronne powierzchni

Powierzchnia zewnętrzna i wewnętrzna będzie zabezpieczona antykorozyjnie przez cynkowanie zanurzeniowemu (ogniowemu), które zapewnia powłokę cynkową o grubości jak w załączonej tablicy. Trwałość takiego zabezpieczenia gwarantuje bezobsługowe użytkowanie słupów i masztów od kilkunastu do kilkudziesięciu lat, w zależności od rodzaju atmosfery (przemysłowa, miejska, nadmorska, wiejska). Dla stref o dużej agresywności atmosfery (dwutlenek siarki, tlenki azotu, związki soli), zalecamy pokrywanie słupów powłokami malarskimi. Na życzenie słupy i maszty pokrywa się dodatkowymi powłokami malarskimi w dowolnej palecie kolorystycznej, łącznie z malowaniem farbami specjalnymi: nie przyjmujące brudu, fluorescencyjne, fotoluminescencyjne, efekt Kameleon i wiele innych. Dzięki temu trwałość może być odpowiednio przedłużona. Grubość powłok cynkowych na częściach, nie poddanych odwirowaniu (wg tablicy 2 normy EN ISO 1461)

Wnęka słupowa

Każdy słup oświetleniowy będzie wyposażony w drzwiczki, które zapewniają dostęp i zabezpieczają wyposażenie elektryczne słupa. Jest to pokrywa mocowana do słupa za pomocą zamka śrubowego na klucz trzpieniowy sześciokątny (imbus). Zapewnia ona ochronę wnęki w stopniu IP 43. Wnęka słupowa umożliwia instalowanie tabliczki bezpiecznikowej, której wymiary (szer. x głęb. x wys.) wynoszą nie więcej niż: yy dla słupów parkowych i ulicznych H 7m: 85 x 85 x 400 mm yy dla słupów ulicznych H>7m: 90 x 110 x 400 mm yy dla masztów: 110 x 150 x 400 mm Maszty oświetleniowe będą posiadać dwie wnęki pozwalające na wygodny montaż wyposażenia elektrycznego. We wnękach znajduje się zaczep uziemiający z otworem na śrubę M 10.

Wysięgniki

Dla słupów wykonywanych w nowej technologii spawania laserowego został opracowany wysięgnik o długościach 0,5m, 1,0m, 1,5m, 2,0m, 2,5m, przy założeniu zastosowania maksimum 4 ramion wysięgnika. Jego konstrukcja przystosowana będzie do mocowania większości typów opraw oświetleniowych występujących na rynku. Dla masztów, rozwiązanie ich zakończenia będzie pozwalało zamocować wszystkie dotychczasowe konstrukcje będące w produkcji Elektromontaż Rzeszów S.A. n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Niezawodna technologia Caterpillar

apewnienie bezpieczeństwa energetycznego jest obecnie jednym z kluczowych zagadnień. Bez względu na to, czy potrzeba zasilania dotyczy centrum handlowo-biurowego, czy zakładu produkcyjnego, jednym z najlepszych rozwiązań jest instalacja agregatu prądotwórczego diesla, bądź też agregatu zasilanego gazem. Instalując urządzenia tego typu mamy pewność, że niezależnie od stanu sieci, częstych zaników napięcia czy też ewentualnych uszkodzeń linii energetycznych, dany obiekt ma pełną gwarancję zasilania oraz jest zapewniona ciągłość działania przedsiębiorstwa. Instalacja agregatu to również ochrona przed wymiernymi stratami finansowymi, związanymi z ryzykiem przestoju w związku z zatrzymaniem produkcji, niewywiązaniem się na czas ze zleceń czy niemożnością obsługi klientów. W niektórych aplikacjach zapewnienie ciągłości zasilania jest wręcz krytyczne dla procesu produkcyjnego, np.: w cynkowniach, betoniarniach czy przy produkcji plastiku. Zatrzymanie proce-

su produkcyjnego to nie tylko ryzyko utraty wsadu ale nawet uszkodzenia linii produkcyjnej. W takim przypadku koszty mogą wielokrotnie przekroczyć koszt inwestycji w agregat.

Po pierwsze jakość

Gdy mówimy o bezpieczeństwie, konieczne jest podkreślenie znaczenia jakości, jako jednego z najistotniejszych kryteriów, które powinno być brane pod uwagę przy wyborze agregatu. Jedynie niezawodny i sprawdzony produkt może być gwarantem bezpieczeństwa energetycznego. Jednymi z najbardziej znanych i cenionych są zespoły prądotwórcze światowego lidera - amerykańskiej firmy CATERPILLAR®, mogącej się poszczycić ponad 85-letnim doświadczeniem w zakresie produkcji i rozwoju technologii silników diesla. W Polsce CAT® jest reprezentowany przez firmę Eneria, posiadającą w swojej ofercie agregaty diesla oraz agregaty gazowe. Dzięki olbrzymiemu doświadczeniu w doborze i kompleksowej instalacji zespołów, Eneria realizuje projekty zarówno dla odbiorców prywatnych, zakładów produkcyjno-usługowych, jak i dla dużych fabryk czy centrów danych. O jej doświadczeniu świadczy ponad 360 MVA zainstalowanych w Polsce.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

AGREGATY DIESEL / GAZ

Eneria – Wyłączny przedstawiciel CATERPILLAR® Kompleksowe systemy zasilania rezerwowego (agregaty diesel CAT®) Wysokowydajne układy kogeneracyjne (agregaty gazowe CAT®)

www.eneria.pl

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Szeroka gama produktów

Aby lepiej odpowiadać na różnorodne potrzeby klientów, Eneria w swojej ofercie posiada dwie gamy urządzeń: yy agregaty diesla o mocach od 13,5 do 4000 kVA, yy agregaty prądotwórcze gazowe o mocy elektrycznej od 400 do 4300kWe. Agregaty diesla to podstawa układów zasilania rezerwowego. Zapewniają zasilanie najczęściej w trybie stand-by czyli głównie na wypadek awarii sieci miejskiej. Urządzenia te wyposażone są w niezawodne silniki i prądnice CATERPILLAR®. Stanowią one idealne zabezpieczenie energetyczne dla centrów handlowych, inteligentnych biurowców, obiektów strategicznych, central telekomunikacyjnych oraz dużych fabryk. Agregaty gazowe to odpowiedź firmy Caterpillar na ekologiczne podejście do zasilania. Umożliwiają zasilanie ciągłe w oparciu o paliwa gazowe: gaz ziemny, gaz ziemny zaazotowany, biogaz, gaz kopalniany, syngaz oraz gaz ziemny pozasystemowy. Eneria specjalizuje się w projektowaniu, budowie i eksploatacji instalacji kogeneracyjnych budowanych na bazie agregatów gazowych CAT®. Instalacje te pozwalają na niezwy-

kle efektywne wykorzystanie potencjału energetycznego paliwa, poprzez generowanie nie tylko energii elektrycz-

nej, ale również energii cieplnej w układzie skojarzonym.

Kompleksowe rozwiązanie

Niezależnie jaka moc jest konieczna by zapewnić zasilanie rezerwowe lub ciągłe danego obiektu, niezależnie, czy trzeba zapewnić bezpieczeństwo energetyczne domu, biura czy fabryki, dzięki szerokiej gamie zespołów prądotwórczych oraz bogatemu doświadczeniu w ich instalacji, Eneria zapewnia optymalne rozwiązania. Niezawodne agregaty CATERPILLAR® dają pewność, że niezależnie od sytuacji posiadają Państwo sprzęt, na którym można zawsze polegać. Agnieszka Zawadka, Product Manger n

Eneria Sp. z o.o. – wyłączny przedstawiciel firmy CATERPILLAR® w zakresie agregatów prądotwórczych www.eneria.pl

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Eaton Road Show 2013 We wrześniu br. po raz kolejny gościliśmy w Polsce samochód ekspozycyjny EATON. Prezentowane były w nim najnowsze rozwiązania w zakresie średnich napięć: wersja kompaktowa i modułowa rozdzielnic Xiria, innowacyjna rozdzielnica rozdziału pierwotnego Power Xpert FMX oraz przewody szynowe niskiego napięcia typu Power Xpert MP i XP. Dwutygodniowa trasa promocyjna zbiegła się z targami energetycznymi ENERGETAB w Bielsku – Białej.

odczas targów oprócz samochodu ekspozycyjnego z rozdzielnicami SN oraz przewodami szynowymi nn na stoisku firmy Eaton dostępny był także autobus EXPOLINER, w którym można było zobaczyć m. in. nowe wyłączniki powietrzne IZMX40, przemienniki częstotliwości z serii DA1 i DC1 oraz system SmartWire-DT. W pawilonie zewnętrznym odwiedzający mogli zapoznać się nową ofertą zasilaczy trójfazowych UPS 93PM, jednofazowych UPS 3S, przemienników częstotliwości Power XL oraz rozdzielnic kasetowych xEnergy z systemem SmartWire-DT (iMCC).

Jednodniowe prezentacje odbyły się także w Tauron Dystrybucja oddział Gliwice, KGHM ZG Rudna i Lubin, ENEA Operator Poznań, ENEA Wytwarzania Elektrownia Kozienice, PGE Dystrybucja oddział Łódź i PGE Dystrybucja oddział Lublin. Uczestniczyło w nich ponad sto osób z kilkudziesięciu firm. Byli wśród nich głównie przedstawiciele największych spółek wytwarzania i dystrybucji elektrycznej, przemysłu wydobywczego i przetwórczego oraz projektanci. Dużym zainteresowaniem cieszyły się nowe rozwiązania rozdzielnic Xiria w wykonaniu modułowym. System

Samochód ekspozycyjny podczas targów ENERGETAB

Xiria-E bazując na sprawdzonych technologiach zastosowanych w rozdzielnicy kompaktowej Xiria pozwala na wykorzystanie szeregu nowych funkcjonalności. Wykonanie modułowe umożliwia dowolną konfigurację rozdzielnicy oraz przyszłościową rozbudowę. Połączenie pól poprzez złącza wtykowe sprawia, że montaż rozdzielnicy jest bardzo prosty i szybki. W przedziale kablowym pól rozłącznikowych i wyłącznikowych mogą zostać zabudowane przekładniki prądowe i napięciowe o klasie pomiarowej lub zabezpieczeniowej. W połączeniu z przestrzennym przedziałem obwodów pomocniczych daje to możliwość zastosowania praktycznie dowolnego przekaźnika zabezpieczeniowego, realizującego także zabezpieczenia kierunkowe. Dopełnieniem rodziny rozdzielnic Xiria jest pole pomiarowe przejściowe z przekładnikami prądowymi i napięciowymi w wykonaniu wsporczym. Rozwiązanie takie może być stosowane do celów rozliczeniowych za energię elektryczną i jest akceptowane praktycznie przez każdy zakład energetyczny. Powyższe właściwości rozdzielnicy są dostępne przy jednoczesnym zachowaniu małych gabarytów, braku konieczności prze-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE glądów konserwacyjnych oraz wyeliminowaniu ryzyka zwarć wewnętrznych. Prezentowany zestaw składał się trójpolowej rozdzielnicy kompaktowej, pola pomiarowego przejściowego oraz dwóch pól Xiria-E w wykonaniu modułowym.

tycznym. Uzyskano w ten sposób wytrzymałość mechaniczną wynoszącą 30.000 operacji łączeniowych bez konieczności wykonywania przeglądów serwisowych. Wyłącznik wykonany jest w postaci wtyczki z możliwością wymiany w ciągu 20 minut, co stano-

rach zabudowanych w górnej tylnej części pól. Nadmiar energii wydostaje się na zewnątrz poprzez klapy wydmuchowe. Pozwala to na znaczną oszczędność miejsca w pomieszczeniu stacji. Dużą ciekawość budziło przystosowanie rozdzielnicy do wykonywania próby napięciowej kabli SN bez konieczności otwierania przedziałów kablowych. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu specjalnych otworów i sond probierczych. Znacznie usprawnia to okresowe badania kabli oraz eliminuje ryzyko błędów ludzkich podczas prac związanych z ingerencją w połączenie głowic kablowych.

Prezentacja rozdzielnic Xiria

W pełni funkcjonalna, jednopolowa ekspozycja Power Xpert FMX umożliwiała prezentację zasady działania rozdzielnicy, pełnego cyklu łączeniowego oraz szeregu blokad wewnętrznych zapobiegających błędnym i niebezpiecznym operacjom. W rozdzielnicy zastosowano nowoczesny wyłącznik próżniowy z napędem elektromagne-

wi pewną alternatywę dla rozdzielnic dwuczłonowych. Rozdzielnica ma wykonanie przyścienne w klasie łukoochronności IAC AFL 25kA/1s, bez konieczności stosowania dodatkowych kanałów czy komór wydmuchowych. Tłumienie energii łuku elektrycznego oraz filtrowanie gazów połukowych odbywa się w ceramicznych absorbe-

Pole rozdzielnicy Power Xpert FMX

EATON jako jeden liderów branży elektroenergetycznej nieustannie prowadzi prace badawcze w poszukiwaniu rozwiązań i technologii, mających na celu zwiększenie niezawodności, wydajności i bezpieczeństwa obsługi urządzeń. Tegoroczny Road Show był znakomitą okazją do zaprezentowania nowości produktowych średniego napięcia oraz szczegółowego wyjaśnienia zasady ich działania. Innowacyjne rozwiązania wzbudzały żywe zainteresowanie wśród uczestników szkoleń. Rodzina rozdzielnic Xiria

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

EATON n

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Alternatywna budowa sieci światłowodowej Budowa infrastruktury światłowodowej w systemie podwieszanym w oparciu o rozwiązania do podwieszania kabli ADSS stanowi tańszą i prostszą alternatywę dla stosowanych metod budowy sieci światłowodowej przy użyciu kabli ziemnych, kanalizacji bądź mikrokanalizacji teletechnicznej. Belos-PLP oferuje kompletny system FibAir® umożliwiający budowę sieci w tej technologii

eszcze blisko dekadę temu uśredniony koszt budowy 1 km sieci optycznej wykonanej w technologii doziemnej kształtował się ok. 100 tys. złotych. Na chwile obecną spadł on znacząco o blisko połowę, to jednak wciąż jest na tyle wysoki, ze warto się przyjrzeć istniejącej od dawna alternatywnej technologii tj. systemu napowietrznego z wykorzystaniem słupowej podbudowy energetycznej, telekomunikacyjnej, bądź oświetlenia ulicznego. Rozważania ta ten temat zacznijmy od przyjrzenia się samej technologii światłowodowej. Dlaczego sieć światłowodowa? Odpowiedzią na to pytanie są jej zalety: yy Przepustowość - Pojedyncze włókno światłowodowe przy wykorzystaniu obecnie dostępnych systemów teletransmisyjnych pozwala na zaoferowanie pojedynczemu abonentowi łącza powyżej 100 Mbit/s i będzie ona cały czas rosła, ponieważ obecnie ograniczeniem przepustowości sieci optycznej są urządzenia transmisyjne a nie sam światłowód, którego możliwości są wciąż niewykorzystane w pełni. yy Prędkość i niezawodność transmisji –zarówno rodzaj transmisji jak i zewnętrzne warunki atmosferyczne nie wpływają na nią. Transmisja optyczna jest odporna na zalodzenia dzięki niewrażliwości na wpływ pola elektromagnetycznego. yy Bezpieczeństwo sieci – w przypadku sieci światłowodowej nie istnieje możliwości „podsłuchania” transmisji. Kabel światłowodowy, o ile jest właściwie oznaczony, w przeciwieństwie do miedzianego jest mniej narażony na kradzież co skutkuje mniejszą ilością awarii będących wynikiem celowych uszkodzeń sieci wskutek kradzieży. yy Żywotność sieci – sieci światłowodowe są w bardzo dużym stopniu

odporne na zewnętrze warunki pracy; żywotność takiej sieci określa się na około 50 lat (bez wpływu na jakość sygnału); yy Pobór energii - sieci światłowodowe są znacznie mniej energochłonne niż sieci miedziane , co w pewnym

stopniu poprawia istniejący, niekorzystny bilans energetyczny. Sieć światłowodowa w systemie podwieszanym możemy zbudować w oparciu o kable ADSS, przewód odgromowy (OPGW), bądź przewód

Rys. 1. Topografia sieci światłowodowej w technologii doziemnej i napowietrznej

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE OPCC. Za wyborem technologii budowy sieci w systemie podwieszanym przemawiają jej zalety: yy Możliwość dotarcia do każdego klienta (w zabudowie rozproszonej), ponieważ do każdego gospodarstwa domowego doprowadzona jest instalacja energetyczna yy Szybkość montażu, mniejsza pracochłonność –brak robót ziemnych, wykonywania przepustów pod drogami. yy Prostota utrzymania sieci – w przypadku awarii miejsce jej identyfikacji i dostęp do sieci jest dużo łatwiejszy niż w przypadku kabla zakopanego w ziemi. yy Łatwość jej rozbudowy i rekonfiguracji, yy Kilkakrotnie niższe koszty budowy, prostota i łatwość przygotowania dokumentacji projektowej. Projekt wymaga dużo mniej uzgodnień, najczęściej z jednym tylko podmiotem tj. właścicielem podbudowy energetycznej. Jednak nie ma róży bez kolców i należy wymienić także wady tej technologii. Sieć podwieszaną należy zabezpieczyć przed wpływami atmosferycznymi. Wskutek oddziaływań wiatru przewody i kable podlegają szeregu zjawisk do których należą: drgania eolskie, galoping, przetarcie kabli, a także przebicia elektryczne (zjawisko korony). W celu wyeliminowania tych zjawisk stosuje się szereg rozwiązań wśród których wymienić należy: tłumiki drgań eolskich, oploty zapobiegające galopingowi przewodów rys.2, odstraszacze ptaków oraz spirale zapobiegające przeskokowi łuku elektrycznego z przewodu fazowego.

scu załamania linii kablowej, na początku lub końcu linii, w miejscu wyprowadzenia kabla na słup bądź sprowadzenia linii napowietrznej pod ziemię. Także umożliwiają mocowanie kabla na słupie przelotowym (kąt załamania linii kablowej od 180° do 150°) oraz wyprowadzenie kabla na słup, sprowadzenie ze słupa, wyprowadzenie bądź wprowadzenie do mufy kablowej.

Rys. 5. Mufa Coyote® LCC Rys. 3. Przykłady elementów do montażu kabli na słupach

Do łączenia poszczególnych odcinków kabli światłowodowych służą osłony złączowe czyli mufy światłowodowe. W zależności od miejsca w sieci, mogą one też służyć do zakańczania odcinków kabli, robienia rozgałęzień oraz/ lub umożliwiać konfigurację i rekonfigurację sieci. Firma Belos – PLP oferuje szeroka gamę muf optycznych z serii COYOTE® i FiberGuard®, które charakteryzują się uniwersalnością, mechanicznym systemem uszczelnień - Rys. 4

Rys. 6. Mufa In-Line Runt

Podsumowanie

Rys. 2. Tłumik galopingu

Kolejnym ważnym elementem charakterystycznym dla tej technologii są akcesoria pozwalające na montaż kabli na słupach rys. 3 tj. uchwyty przelotowe dla małych, średnich i dużych naprężeń, uchwyty odciągowe oraz wsporcze. Kryterium dla właściwego wyboru uchwytów jest specyfikacja techniczna kabla wraz z jego średnicą, maksymalną siłą pracy ciągłej oraz długość przęsła. Akcesoria te pełnią funkcje umożliwiające umocowanie kabla i przejęcie naprężeń na słupie narożnym, w miej-

Nie ma potrzeby wytwarzania wysokiej temperatury przy demontażu osłon termokurczliwych oraz ponownego podgrzewania kabli przy montażu nowych. Instalator nie musi używać noża przy demontażu osłon termokurczliwych. Nie ma potrzeby degradowania powłoki kabla (szlifowania papierem ściernym). To wszystko znacząco podnosi wzrost bezpieczeństwa ludzi oraz urządzeń. Do uszczelnienia muf z serii Coyote® i FiberGuard® wymagany jest minimalny poziom wyszkolenia.

Rys. 4. Gromety uszczelniające porty kablowe mufy

Zastosowanie muf tych muf w sieci daje szereg korzyści takich jak np. brak potrzeby wytwarzania wysokiej temperatury/płomienia a tym samym kable nie są podgrzewane; nie występuje przenikanie ciepła do ośrodka kabla.

Z uwagi na stojący przed operatorami problem budowy tzw. sieci ostatniej mili i dotarcia światłowodem do abonenta, wybór technologii podwieszanej wydaje się być obecnie najlepszym rozwiązaniem. Jest to najtańsza i najszybsza technologia budowy sieci światłowodowej stosowana powszechnie w wielu krajach (60% kosztów budowy linii prowadzonej w ziemi stanowią roboty ziemne i odtworzeniowe). Jej szczególna przydatność ujawnia się w obszarach o zabudowie rozproszonej i w przypadku istnienia podbudowy energetycznej lub teletechnicznej. Belos-PLP oferuje wszystkie elementy niezbędne do jej budowy zebrane w kompletny system oferowany pod marka FibAir® gwarantujący pełną kompatybilność współpracujących elementów. Belos-PLP n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

» Looking for more IPC support? «

As a global market leader you can expect not just a little bit more from us, you can expect a lot more: » More local support and service » More reliability » More in terms of long-term availability

HMI

BoxPC

With Kontron Industry PCs you can rely on more profound technical knowledge and more experience. Moreover, we save you more time and more money than others. So, what more could you ask for? Kontron!

KISS

Tel: +49(0)8165 77 777 • info@kontron.com • www.kontron.com The pulse of innovation

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Płyta główna Kontron Pico-ITX™ z procesorem Ti Sitara™ 3874 znacząco zwiększa efektywność tworzonych wzmocnionych urządzeń SFF Wbudowana płyta główna firmy Kontron o niskim poborze mocy, mogąca pracować w rozszerzonym zakresie temperatur, znacząco przyspiesza opracowywanie rozwiązań SFF zbudowanych w oparciu o technologię ARM

ching, 12 września 2013 – wprowadzając nową, wbudowaną płytę główną o niskim poborze mocy i rozszerzonym zakresie temperatury pracy firma Kontron umożliwia znaczące przyspieszenie rozwoju niezawodnych i efektywnych energetycznie rozwiązań SFF zbudowanych w oparciu o technologię ARM. Płyta główna Kontron KTAM33874/pITX jest wyposażona w procesor Ti Sitara™ 3874, co umożliwia uzyskanie wydajności na poziomie tabletu PC oraz wykorzystanie szerokiego zakresu standardowych i wbudowanych interfejsów komputerowych. Zgodność ze standardem Pico-ITX™ zapewnia firmom OEMowym możliwość tworzenia efektywnych kosztowo, wbudowanych urządzeń SFF zbudowanych w oparciu standaryzowane rozwiązania. Obecnie firmy OEMwe mogą wykorzystywać cały eko-system, który do dziś był wykorzystywany

jedynie na potrzeby technologii x86. W porównaniu do rozwiązań projektowanych od podstaw według wymagań klienta pomaga to znacząco ograniczyć koszty związane z opracowywaniem części sprzętowej, ponadto, znacząco zwiększa dostępność produktu przez długi okres czasu. Jeżeli nie ma potrzeby wprowadzania indywidualnych zmian w części sprzętowej, wówczas płyta główna, mogąca pracować pod kontrolą systemów Linux, Android oraz Windows WEC7 jest gotowa do użycia i może zostać natychmiastowo zainstalowana. Dodatkowo, firma Kontron oferuje własne usługi programowe związane z częścią sprzętową, dzięki czemu implementacja indywidualnych sterowników i danych konfiguracyjnych wymaganych dla danej konfiguracji może odbyć się bardzo szybko. Płyta w standardzie Kontron Pico-ITX™ oparta o jedno-rdzeniowy procesor

ARM Cortex A8 pracuje przy niskiej wartości parametru TDP (ang. Thermal Design Power), dzięki czemu jest ona idealnym rozwiązaniem dla małych, kompaktowych urządzeń, w których nie stosuje się wentylatorów. Płyta ta jest również pierwszą płytą główną firmy Kontron zaprojektowaną od początku do pracy w rozszerzonym zakresie temperatur -40 °C do 85 °C. Dzięki temu płyta może pracować nawet w najbardziej niesprzyjających warunkach środowiskowych. Przykładowymi obszarami zastosowań dla nowej płyty głównej Kontron Pico-ITX™ są autonomiczne, zasilane z baterii lub z ogniw słonecznych systemy stosowane na wolnym powietrzu, lub też mobilne lub stacjonarne rozwiązania z podwójnymi urządzeniami wyświetlającymi takie jak Box PC, HMI i rozwiązania typu “cienki klient”. Docelowymi produktami są produkty z takich rynków jak auto-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

» Looking for more IPC support? «

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

matyka budynkowa i domowa, automatyka przemysłowa, cyfrowe nośniki reklamowe oraz transport, jak również urządzenia medyczne i militarne. Płyta główna Kontron Pico-ITX™ KTAM33874/ pITX umożliwia firmom OEMowym realizację nawet najbardziej wymagających typów urządzeń, które w przeszłości wymagały pełnego projektowania od podstaw. Obecnie mogą być one tworzone w szybki, prosty i niezawodny sposób z wykorzystaniem dostępnych w sprzedaży standardowych komponentów.

W przypadku płyty KTAM3874/pITX, wykorzystującej efektywną ekonomicznie technologię procesorową ARM, firma Kontron ogłosiła zapewnienie jej dostępności przez okres 7 lat. Przy zachowaniu standaryzowanego, małego formatu i wymiarów 100 x 72 mm, ta wysoce zintegrowana płyta główna oferuje wszystko, czego potrzebują projektanci do realizacji kompletnych systemów. Niezwykle szeroki (MPU) mogącym pracować w rozsze- na kartę microSD. Twarde dyski lub zakres interfejsów oraz zainstalowana rzonym zakresie temperatur. W pro- napędy DVD mogą zostać dołączozastosowano technologię ne poprzez złącza 1x i1x mSATA. na płycie pamięć Flash oznaczają, As a global market leader żeyoucesorze can expect not just a little bit more from us,SATA you firma OEMowa nie musi pozyskiwać 800 MHz Cortex™ A8. Jeśli chodzi o gra- Oprócz dwóch interfejsów Fast Ethercan expect żadnych a lot more: ani instalować dodatkowych fikę, płyta zapewnia obsługę grafiki 3D net z opcjonalnym switchem, dostępelementów. Pozwala to dodatkowo oraz obsługę maksymalnie dwóch nie- na jest również magistrala 2 x CAN, jak With Kontron Industry PCs you canslot relykarty on more profound zależnych urządzeń wyświetlających. również SIM dla modemów opracowywania »skrócić Morezarówno local czas support and service technical knowledge experience. Moreover, we save momogąand more MiniPCIe. Urządzenia peryferyjne produktu, jak również czas jego wpro- Oba urządzenia wyświetlające you more time and more money than others. »wadzenia More reliability o rozdzielgą zostać dołączone poprzez takie złąna rynek. Slot umożliwiający być sterowane sygnałem czości 1080p (full HD) i być dołączone cza jak 5x USB 2.0, 2x RS232 lub RS435. zainstalowanie karty SIM oraz niezwy» More in terms of long-term availability So, what more could you ask for? Kontron! kle niski średni pobór mocy poniżej 5 za pomocą HDMI 1.3a oraz 24-bitowe- Uzupełnienie zestawu funkcji stanowi watów ułatwiają opracowywanie sa- go, podwójnego kanału LVDS. Dźwięk 26x GPIO, I˛C, UART oraz SP. mowystarczalnych urządzeń pracują- jest obsługiwany poprzez analogocych w trybie ciągłym, stosowanych we wejście i wyjście sygnału audio. Płyta główna Kontron KTAM3874/pITX, w środowiskach, w których nie są do- Port głośnika dodatkowego (1 wat) mogąca pracować pod kontrolą sysumożliwia dołączenie i bezpośrednie temów operacyjnych Linux, Android stępne zasilacze lub linie zasilające. wysterowanie mniejszych głośników i Windows WEC7 jest już dostępna. Jej Szczegółowe omówienie – np. w celu akustycznego zasygna- dostępność jest gwarantowana przez dostępnych funkcji lizowania potwierdzeń lub komunika- minimum 7 lat. tów. Dzięki temu można uniknąć stoNowa, wbudowana płyta główna sowania osobnego wzmacniacza. Na Dodatkowe informacje dostępne są na Kontron KTAM3874/pITX jest dostęp- potrzeby systemu operacyjnego i da- stronie produktu Kontron KTAM3874/ na z jedno-rdzeniowym mikroproce- nych aplikacji na płycie znajduje się pITX. sorem Texas Instruments Sitara™ 3874 16 GB pamięci NAND Flash oraz slot n

O firmie Kontron HMI

BoxPC

KISS

Firma Kontron jest globalnym liderem z zakresie wbudowanych rozwiązań obliczeniowych. Ponad 44% pracowników firmy pracuje w Dziale Badań i Rozwoju, dzięki czemu firma Kontron tworzy wiele standardów, które stają się wiodącymi w świecie wbudowanych platform obliczeniowych. Trwałość, lokalna dostępność wsparcia inżynierskiego i pomocy technicznej oraz usługi wnoszące wartość dodaną pomagają tworzyć trwałe i stabilne rozwiązania wbudowane wykorzystywane przez firmy OEMowe i integratorów systemów. Firma Kontron współpracuje blisko ze swoimi klientami w zakresie ich gotowych do użycia platform wbudowanych i rozwiązań klienckich, umożliwiając im skupienie się na swoich kluczowych kompetencjach. Wynikiem tego• jest skrócenie czasu wprowadzenia produktu na rynek, ograniczenie całkowitego Tel: +49(0)8165 77 777 • info@kontron.com www.kontron.com kosztu posiadania i lepsza jakość końcowego rozwiązania uzyskana poprzez zastosowanie najnowocześniejszej, wysoce niezawodnej technologii wbudowanej. The pulse of innovation

Firma Kontron jest notowana na niemieckiej giełdzie TecDax, oznaczona jest symbolem „KBC”. Dodatkowe informacje dostępne są pod adresem: http://www.kontron.com/

V104_eu_210x297.indd 1

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

08.10.2012 17:07:19

Alfa Laval w przemyśle energetycznym Efektywne i nowoczesne technologie wymiany ciepła i oddzielania

9 3

7 11

8 5

Chłodnica powietrza uszczelniającego

Chłodnica oleju smarnego

Wirówka do oczyszczania paliwa

Filtr paliwa

Pomocnicze chłodnice wentylatorowe

Kocioł do odzysku ciepła ze spalin

Packinox - wymiennik w procesach oczyszczania spalin oraz magazynowania energii cieplnej

Ziepack - zintegrowana chłodnica spalin lub reboiler / skraplacz

Olmi - chłodnica gazu syntezowego / generator pary

Spawane reboilery i skraplacze w oczyszczaniu spalin

Chłodnica żużlu i wody tzw. „black water”

Chłodnice uszczelkowe w oczyszczaniu spalin

Wymienniki i filtry w otwartym układzie chłodzenia

12 25 19 20 14

Gazowe i olejowe kotły pomocnicze Aalborg

Chłodnica oleju smarnego pompy wody zasilającej

Wirówka do oczyszczania oleju smarnego pompy wody zasilającej

Podgrzewacz wody zasilającej

Skraplacz pary wylotowej z turbiny

Wymienniki i filtry w zamkniętym układzie chłodzenia

Chłodnice wentylatorowe skraplacza i pomocnicze

Podgrzewacz wody sieciowej

Chłodnica oleju smarnego

Wirówka do oczyszczania oleju smarnego

Chłodnice w systemie chłodzenia generatora

System odsalania / przygotowania wody

Chłodnica oleju transformatorowego

Wirówka do oczyszczania oleju transformatorowego

Alfa Laval Polska Sp. z o.o., ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 336-64-64, e-mail: poland.info@alfalaval.com

EKSPLOATACJA I REMONTY

Nowoczesne narzędzia bateryjne Hitachi z bateriami 4 AH Hitachi Power Tools Polska Sp. z o.o. wprowadziło do sprzedaży nową kompletną linię narzędzi bateryjnych zasilniach nowoczesnymi wysoce wydajnymi bateriami litowo – jonowymi o pojemności 4 amperogodziny. Technologia baterii litowo – jonowych od niedawna stała się standardem w zasilaniu elektronarzędzi bateryjnych. Na dzień dzisiejszy profesjonalni producenci elektronarzędzi zasilają swoje urządzenia tylko i wyłącznie bateriami typu Li-ion. Do tej pory jednak maksymalna pojemność takiej baterii wynosiła 3 Ah. Hitachi jako niekwestionowany światowy lider technologii Li-ion wprowadza właśnie do sprzedaży baterie o zwiększonej pojemności do 4Ah.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

EKSPLOATACJA I REMONTY

owa szeroka oferta narzędzi wśród której znajdziemy zarówno wkrętarko-wiertarki w wersji z oraz bez udaru, szlifierki, wyrzynarki, pilarki, klucze i wkrętarki oraz młotowiertarki zasilana może być nowymi bateriami 4Ah jak również bateriami tradycyjnymi o mniejszej pojemności jak np. 3, 2 lub 1,5 Ah. Całkowitą wymienność i uniwersalność nowych 4Ah baterii Hitachi potwierdza także fakt, iż dostępne są one zarówno w wersji slajdowej z wbudowany systemem kontroli i ochrony procesów ładowania i pracy jak również tradycyjnej baterii blokowej. Oznacza to że praktycznie każde narzędzie Hitachi wyprodukowane w latach poprzednich może być zasilane nowymi bateriami! Co ważne nowe baterie maja te same wymiary i wagę jak dotychczasowe odpowiedniki. Wpływa to znacząco na komfort pracy przy zwiększonych parametrach. Na szczególną uwagę w ofercie Hitachi zasługują nowe wiertarko-wkretarki typu DS18DSDL oraz wiertarko-wkretarki z udarem DV18DSDL. Całkowicie nowo zaprojektowane modele zasilane oczywiście bateriami slajdowymi 4Ah charakteryzują się bardzo dużą mocą. Wiertarko-wkretarka DS18DSDL osiąga 80Nm maksymalnego momentu, natomiast model z udarem DV18DSDL to 75Nm maksymalnego momentu. Tak wysokie parametry do tej pory nie były osiągalne dla maszyn bateryjnych. W ofercie dostępne są również odpowiednie modele 14,4V jak również wersje z bateriami blokowymi. Warto zwrócić jeszcze uwagę na jeden fakt związany z nowymi bateriami Li-ion 4Ah. Wydajność pracy na tych bateriach wzrasta o ponad 33% w porównaniu z takimi samymi urządzeniami zasilanymi bateriami 3Ah. Firma Hitachi idzie jeszcze o krok dalej. Uzupełnia nową ofertę swoich 4Ah urządzeń bateryjnych o narzędzia wyposażone w silniki bezszczotkowe. W silnikach szczotkowych występują tarcia i straty elektryczne. Dzięki ich redukcji silniki bezszczotkowe są wydajniejsze i mogą dłużej pracować bez doładowania akumulatora. To z kolei wpływa znacząco na długość pracy na jednym ładowaniu. Połączenie technologii silników bezszczotkowych oraz wysoce pojemnych baterii Li-ion 4Ah od Hitachi daje wzrost wydajności pracy do 200% w porównaniu do tradycyjnych rozwiązań*. Nowa bardzo szeroka oferta narzędzi bateryjnych 4Ah Hitachi trafiła już do sieci dealerskiej. Mamy nadzieję, że nowe narzędzia przyczynią się do wzrostu komfortu i wydajności pracy wśród użytkowników elektronarzędzi. n

* Do 200-u % dłuższa praca bez doładowania w porównaniu ze sprzętem z silnikami szczotkowymi, zasilanymi akumulatorami 3 Ah.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

EKSPLOATACJA I REMONTY

Wiha SlimBits Firma Wiha po raz kolejny łamie standardy przy projektowaniu narzędzi. Sześć wkrętaków VDE w jednej rękojeści - najnowszy produkt prosto z Schonach.

chonach – w 2010 roku w trakcie Międzynarodowych Targów Metalowych w Kolonii Firma Wiha Werkzeuge GmbH zaprezentowała rewolucyjną slimTECHNOLOGY wyznaczając tym samym całkowicie nowy kierunek w produkcji wkrętaków VDE. Obecnie, jesienią 2013 roku, producent narzędzi grupy Premium ze Schwarzwaldu, prezentuje dalszy rozwój tej idei, która stała się globalną innowacją: uchwyt do SlimBits z magazynkiem w rękojeści. Jest to pierwszy tego typu produkt, który zapewnia kompaktowy system umożliwiający przechowywanie sześciu slimBits w specjalnym magazynku umiejscowionym w rękojeści wkrętaka VDE. Rozwiązanie to, pozwala na szybką i prostą wymianę slimBits bez konieczności korzystania z dodatkowych uchwytów czy pudełek. Wszystko w jednym miejscu, łatwo dostępne i całkowicie bezpiecznie.

już nie będzie trzeba nosić kilku śrubokrętów do wykonania konkretnej pracy – wystarczy jedna rękojeść z sześcioma końcówkami slimBits w środku.

Ergonomia i skuteczność „Kształt wynika z przeznaczenia” właśnie według tej zasady zaprojektowano nowy uchwyt do końcówek slimBits z magazynkiem w rękojeści. Końcówki zamknięte są od góry obrotowym kołpakiem, który w trakcie pracy znacznie zwiększa jej komfort. Naciskając przycisk, zwalniamy blokadę, a sprężyna dynamicznie wysuwa do góry uchwyty z końcówkami slimBits. Specjalny system mocowania pozycjonuje od razu końcówki pod odpowiednim kątem, tak aby ułatwić ich wyjmowanie oraz chowanie po zakończonej pracy. Podsumowując, aby użytkownik mógł wyjąć odpo-

wiedną końcówkę slimBits musi jedynie wcisnąć dwa, przeciwległe przyciski wbudowane w górną część rękojeści. Rozwiązanie takie zapobiega niekontrolowanemu otwarciu magazynka w trakcie pracy. Konstruktorom pracującym w dziale projektów firmy Wiha GmbH udało się, mimo złożonego systemu przechowywania i wysuwania końcówek slimBits, zachować w pełni ergonomiczny kształt rękojeści wkrętaka, który pozwala na pewny chwyt i wydajną pracę przy minimum wysiłku. Innowacyjność rozwiązań w narzędziach produkowanych przez schwarzwaldzką firmę została już wielokrotnie uhonorowana nagrodami branżowymi. Największą wartością jest jednak zadowolenie klientów, którzy zaufali i stale sięgają w codziennej pracy po rozwiązania proponowane przez Wiha. Nie ma bowiem większej motywacji do konstruowania coraz to

Prosta i bezpieczna praca Zgodnie z mottem „zmniejszyć do minimum, korzystać do maksimum”, producent narzędzi grupy Premium ze Schwarzwaldu Wiha Werkzeuge GmbH oferuje, jak zawsze całkowicie nowatorskie narzędzie dla wymagających elektrotechników – jedna rękojeść, sześć wkrętaków, żadnych zbędnych opakowań. Wszystkie części składowe posiadają certyfikat bezpieczeństwa do prac pod napięciem do 1000V AC. W rękojeści tego wkrętaka zainstalowano specjalny system umożliwiając przechowywanie sześciu slimBits dobranych rozmiarami do konkretnych zastosowań. Dzięki niestandardowemu myśleniu po raz kolejny firma Wiha w znaczący sposób przyczyniła się do ułatwienia pracy swoim klientom. Teraz

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

EKSPLOATACJA I REMONTY

lepszych rozwiązań, które łamią ogólnie przyjęte standardy, niż ta, aby mogły one rozwiązywać codzienne problemy użytkowników.

Bezpieczeństwo i funkcjonalność W celu zagwarantowania całkowitego bezpieczeństwa użytkownikom, firma Wiha wprowadziła system podwójnej kontroli bezpieczeństwa. Zarówno sama rękojeść, jak i końcówki slimBits produkowane są zgodnie z wymogami międzynarodowej normy IEC 60900:2012. Oba te elementy zostały indywidualnie testowane w zakresie ochrony VDE, dlatego są dopuszczone do pracy pod napięciem do 1000 V AC. Firma skupia się nie tylko na jakości i wytrzymałości samych narzędzi, ale również dba o bezpieczeństwo użytkowników. Prezentowany zestaw tworzy doskonałe połączenie funk-

cjonalnych bitów, poręcznej rękojeści i najwyższego standardu bezpieczeństwa VDE.

Lepszy dostęp, lżejsza praca Uchwyt VDE do bitów z magazynkiem w rękojeści wyposażony jest w sześć końcówek slimBits, których produkcja została rozpoczęta w 2010 roku w firmie Wiha w ramach nowatorskiego programu o nazwie slimTECHNOLOGY. Rozwiązanie to odniosło sukces, którego miarą jest zadowolenie naszych klientów, szczególnie z branży elektrotechnicznej. Ta nowa technologia eliminuje ten, często uciążliwy problem, że zbyt gruba izolacja utrudnia dostęp do gniazd śruby, a w niektórych przypadkach czyni go nawet niemożliwym. W przypadku slimTECHNOLOGY, trzonek wkrętaka VDE może być węższy nawet o 30% dzięki zintegrowanej izolacji, co umożliwia maksymalną dostę-

pu do głęboko położonych elementów mocujących lub wąskich kanałów w zaciskach sprężynowych . Rozwiązanie to ponownie potwierdza konsekwentnie praktykowaną w zakładach produkcyjnych firmy Wiha filozofię, że tylko narzędzia o najwyższym standardzie dadzą użytkownikowi pełną satysfakcję w trakcie wykonywania każdej pracy. Dzięki nowemu uchwytowi z magazynkiem na końcówki slimBits, elektrotechnicy otrzymali wreszcie profesjonalne narzędzie, który umożliwia wykonanie całego szeregu czynności za pomocą jednego, pojedynczego śrubokręta, bez potrzeby noszenia dodatkowych pudełek z bitami. Rozwiązanie to skierowane jest do pracowników wykonujących swoją pracę w terenie. Szczególnie dla tych którzy pracują na różnego rodzaju drabinach czy rusztowaniach. Ponadto tam gdzie jest ograniczona przestrzeń i nie ma możliwości zabrania ze sobą skrzynek narzędziowych system ten jest szczególnie przydatny. Końcówki slimBits dostępne są we wszystkich standardowych profilach i charakteryzuje je wysoka jakość gwarantowana przez firmę Wiha. W ramach nowego systemu, oferowane są jeszcze dwa modele uchwytu z magazynkiem w wersji dla mechaników wyposażone w bity ¼” w długość 25 mm lub 70 mm . Dzięki najnowszym rozwiązaniom firma Wiha Werkzeuge GmbH potwierdziła swoja głęboką wiedzę oraz dbałość o potrzeby użytkowników w produkcji narzędzi Premium przeznaczonych do pracy obszarze VDE. n Wiha Polska Sp. z o.o. www.wiha.com

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

EKSPLOATACJA I REMONTY

Nowe narzędzia akumulatorowe Bosch z silnikami bezszczotkowymi EC Wyjątkowa trwałość i wydajność przy zastosowaniach profesjonalnych

Fot. Bosch

Firma Bosch wprowadza na rynek trzy nowe narzędzia akumulatorowe z silnikami bezszczotkowymi EC: akumulatorową wkrętarkę do montażu suchej zabudowy GSR 18 V-EC TE Professional, wiertarkowkrętarkę akumulatorową GSR 10,8 V-EC Professional i wkrętarkę akumulatorową GSR 10,8 V-EC HX Professional. Nowe narzędzia akumulatorowe z silnikami EC, dzięki dwukrotnie dłuższej żywotności, są optymalnym wyborem do zaawansowanych zastosowań profesjonalnych. Ustanawiają one nowe standardy efektywności i wydajności wkręcania, wiercenia, cięcia i szlifowania. Narzędzia są dostępne w sprzedaży od września 2013 roku.

Nowe narzędzia akumulatorowe z silnikami EC, dzięki dwukrotnie dłuższej żywotności, są optymalnym wyborem do zaawansowanych W ofercie Bosch znajduje się podajnik automatyczny MA55 Pro- zastosowań profesjonalnych. Ustanawiają one nowe standardy efektywności i wydajności wkręcania, wiercenia, cięcia i szlifowania. fessional do taśm zawierających 50 szt. wkrętów.

owe narzędzia zawdzięczają swoją wyższą wydajność bezszczotkowemu silnikowi EC (ang. electronically commutated – komutowanemu elektronicznie). Jego wysoka sprawność zapewnia wydłużenie czasu pracy na jednym cyklu ładowania akumulatora nawet do 30%. Co równie ważne, silnik jest całkowicie bezobsługowy. Brak szczotek w konstrukcji silnika sprawia, że nowe narzędzia cechuje także większa trwałość i niezawodność. Wysoka sprawność powoduje mniejsze straty ciepła, dzięki czemu narzędzia nie nagrzewają się tak, jak ma to miejsce w przypadku silników szczotkowych. System EMP (ang. Electronic Motor Protection) dodatkowo chroni urządzenie przed przeciążeniem – w przypadku ekstremalnych zastosowań, w krytycznej sytuacji silnik zostanie wyłączony, aby zapobiec jego uszkodzeniu. Dzięki tym elementom żywotność narzędzi

akumulatorowych Bosch z silnikami EC jest dwukrotnie dłuższa w porównaniu z narzędziami wyposażonymi w tradycyjne silniki szczotkowe. Technologia EC umożliwia także zachowanie mniejszych rozmiarów i niższej wagi narzędzi. Praca w miejscach trudno dostępnych, czy wymagająca trzymania narzędzia nad głową staje się dzięki temu łatwiejsza i bardziej komfortowa. Narzędzia akumulatorowe z silnikami EC są optymalnym wyborem w przypadku zaawansowanych aplikacji na budowie lub w warsztacie. Akumulatorowa wkrętarka do montażu suchej zabudowy GSR 18 V-EC TE Professional umożliwia seryjne wkręcanie wkrętów w płyty gipsowo-kartonowe, zaś wkrętarka akumulatorowa GSR 10,8 V-EC HX Professional polecana jest do seryjnego wkręcania w pracach instalacyjnych i montażowych. Akumulatorowe narzędzie wielo-

funkcyjne GOP 18 V-EC Professional będzie z kolei niezastąpione w naprawach i adaptacjach, dzięki niezwykle szerokiej palecie wyspecjalizowanego osprzętu.

Przegląd narzędzi akumulatorowych z silnikami EC – nowości dostępne w ofercie od września 2013

Akumulatorowa wkrętarka do montażu suchej zabudowy GSR 18 V-EC TE Professional wyróżnia się wyjątkowo lekką i zwartą budową, ułatwiającą seryjną pracę przy płytach gipsowo-kartonowych. Produkt jest wyposażony w akumulator o pojemności 4,0 Ah, wkręca na jednym cyklu ładowania do 3 400 wkrętów o średnicy 3,5 mm i długości 35 mm w płytach gipsowo-kartonowych lub profilach metalowych. Wkręcanie odbywa się z prędkością do 4 200 obrotów na minutę, co jest gwarancją szybkiego tempa pracy na budowie. Zastosowany

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

EKSPLOATACJA I REMONTY w narzędziu silnik EC posiada specjalną izolację, która chroni go przed szkodliwym działaniem pyłu. Wkrętarka GSR 18 V-EC TE Professional ma głowicę o długości zaledwie 207 mm, co czyni ją najmniejszą akumulatorową wkrętarką do montażu suchej zabudowy w klasie narzędzi 18 V. Pomimo zastosowania wytrzymałej, metalowej przekładni i akumulatora o pojemności 4,0 Ah narzędzie wyróżnia się niewielkimi rozmiarami i niską wagą – zaledwie 1,6 kg, dzięki czemu jest ono wyjątkowo poręczne. Regulowany ogranicznik głębokości gwarantuje wysoką precyzję wkręcania, a blokada włącznika umożliwia pracę ciągłą. Dodatkowo, w ofercie Bosch znajduje się podajnik automatyczny MA55 Professional do taśm zawierających 50 szt. wkrętów. Kolejna propozycja to dwie poręczne wkrętarki z akumulatorami 10,8 V: wiertarko-wkrętarka akumulatorowa GSR 10,8 V-EC Professional z uchwytem zaciskowym Auto Lock i wkrętarka akumulatorowa GSR 10,8 V-EC HX Professional. Długość głowicy wynosi odpowiednio 163 i 135 mm. Niska waga (odpowiednio 0,9 i 0,7 kg) i niewielkie rozmiary sprawiają, że są to najlżejsze i najmniejsze wkrętarki klasy 10,8 V. Komfort użytkowania, maksymalny moment obrotowy wynoszący 20 Nm i prędkość obrotowa do 1 300 obrotów na minutę gwarantują wysoką efektywność pracy. Narzędzia cechuje duża wszechstronność: można nimi wkręcać wkręty w drewnie, metalu i tworzywach sztucznych. Wiertarko-wkrętarka akumulatorowa GSR 10,8 V-EC Professional umożliwia także wiercenie otworów do średnicy 10

mm w stali i do 30 mm w drewnie. W porównaniu do narzędzi z tradycyjnymi silnikami komutatorowymi DC, nową wiertarko-wkrętarkę wyróżnia dwukrotnie dłuższa żywotność. Wzrost sprawności silnika dzięki zastosowaniu technologii EC w połączeniu z akumulatorem o pojemności 2,0 Ah, umożliwia wkręcenie do 770 wkrętów o wymiarach 4 x 40 mm w miękkim drewnie na jednym cyklu ładowania akumulatora. Dzięki temu użytkownik osiąga maksymalne tempo pracy w relatywnie krótkim czasie. W przypadku konieczności przerwania wykonywanych zadań, wiertarko-wkrętarkę akumulatorową można wygodnie zawiesić na pasku, dzięki dołączonemu zaczepowi. Użytkownicy mają również możliwość personalizacji swojej wiertarko-wkrętarki GSR 10,8 V-EC Professional dodatkowymi, kolorowymi wkładkami montowanymi z tyłu korpusu wkrętarki, które ułatwiają rozpoznanie indywidualnych urządzeń. Zamiast kolorowej wkładki możliwe jest także dołączenie funkcjonalnego, dodatkowego uchwytu na końcówki wkręcające, który ułatwia ich szybką wymianę w zależności od potrzeb. Oscylacyjne narzędzia wielofunkcyjne GOP 14,4 V-EC Professional i GOP 18 V-EC Professional z silnikami EC, tak jak w przypadku innych narzędzi z tym silnikiem, osiągają sprawność ponad 80%. Dotychczas stosowane tradycyjne silniki szczotkowe zapewniały poziom sprawności 60-70%. Narzędzia wyróżniające się niskim poziomem drgań, są niezawodnymi pomocnikami przy wszelkiego rodzaju pracach adaptacyjnych i naprawach. Można nimi wykonywać np. Napięcie / pojemność akumulatora

Narzędzie

cięcia wgłębne w miękkim lub twardym drewnie, dopasować długość ościeżnicy, oszlifować trudno dostępne elementy mebli lub przyciąć wystające gwoździe. Akumulatorowe narzędzia wielofunkcyjne są dobrze wyważone, doskonale leżą w dłoni i posiadają wyjątkowo wydajny akumulator o pojemności 4,0 Ah z technologią CoolPack. W narzędziach GOP 14,4 V-EC Professional i GOP 18 V-EC Professional można stosować osprzęt marki Bosch z uniwersalnym systemem montażu OIS (ang. Oscillating Interface System), który doskonale działa także z narzędziami innych producentów. W aktualnej ofercie firmy Bosch dla profesjonalistów znajdują się już narzędzia z silnikami EC – są to akumulatorowe młoty udarowo-obrotowe GBH 36 V-LI Compact Professional i GBH 18 V-EC Professional. Model GBH 36 V-LI Compact Professional waży zaledwie 2,9 kg. Cechuje go duża wydajność –można nim wykonać nawet 100 otworów o wymiarach 6x40 mm w betonie na jednym cyklu ładowania akumulatora. Narzędzie posiada energię udaru 1,8 J, prędkość obrotową do 1 500 obrotów na minutę i można nim wiercić otwory o maksymalnej średnicy 18 mm w betonie i 30 mm w drewnie. System tłumienia drgań gwarantuje komfortową i niepowodującą zmęczenia pracę. Z kolei akumulatorowy młot udarowo-obrotowy GBH 18 V-EC Professional oferuje najlepszą relację mocy do wagi, spośród wszystkich dostępnych na rynku akumulatorowych młotów udarowo-obrotowych klasy 18 V. Waży zaledwie 2,6 kg i osiąga energię udaru 1,7 J. Maksymalna średnica wiercenia wynosi 18 mm. Bosch n

Prędkość obrotowa bez obciążenia / maks. moment obrotowy wkrętarek (twarde / miękkie wkręcanie)

Waga z akumulatorem

Sugerowana cena detaliczna brutto*

1,6 kg

2889 zł

0,9 kg

1044 zł

0,7 kg

983 zł

1,95 kg

2459 zł

Elektronarzędzia Bosch z silnikami EC – nowe produkty Akumulatorowa wkrętarka do montażu suchej zabudowy GSR 18 V-EC TE Professional

18 V / 4,0 Ah

Wiertarko-wkrętarka akumulatorowa GSR 10,8 V-EC Professional

10,8 V / 2,0 Ah

Wkrętarka akumulatorowa GSR 10,8 V-EC HX Professional

10,8 V / 2,0 Ah

GOP 18 V-EC Professional

18 V / 4,0 Ah

0 – 4 200 min-1, 25 / 5 Nm 0 – 400 min-1 (1. bieg) 0 – 1 300 min-1 (2. bieg), 20 / 18 Nm 0 – 400 min-1 (1. bieg) 0 – 1 300 min-1 (2. bieg), 20 / 18 Nm 8 000 – 20 000 min-1

Elektronarzędzia Bosch z silnikami EC – bieżąca oferta Akumulatorowy młot udarowo-obrotowy GBH 36 V-LI Compact Professional Akumulatorowy młot udarowo-obrotowy GBH 18 V-EC Professional

36 V / 1,3 Ah

0 – 1 500 min-1

2,9 kg

3074 zł

18 V / 4,0 Ah

0 – 1 400 min-1

2,6 kg

2766 zł

*Wersja w walizce systemowej L-BOXX z dwoma akumulatorami litowo-jonowymi podanej klasy napięć i pojemności i szybką ładowarką.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

KONFERENCJE I SEMINARIA

II Kongres PORT PC – nadszedł czas na aktywne wsparcie pomp ciepła! W dniu 17 października 2013 w ramach targów Renexpo w Warszawie odbył się II Kongres Polskiej Organizacji Rozwoju Pomp Ciepła. W imprezie wzięło udział ponad 350 osób z całej Polski.

II Kongres PORT PC, wystąpienie Prezes NFOŚiGW pani Małgorzaty Skuchy

Kongres PORT PC otworzył prezes zarządu PORT PC Paweł Lachman. Warto wspomnieć że dzień wcześniej został on uhonorowany pucharem Renexpo za wybitną osobowość branży OZE w 2013 roku, co jest również wyróżnieniem dla całej działalności PORT PC. Na początku Kongresu uczczono minutą ciszy pamięć zmarłego niedawno Profesora Brunona Grochala, wieloletniego prezesa zarządu PSPC i gorącego propagatora pomp ciepła w Polsce.

ne wystąpienie Prezes Zarządu NFOŚiGW Małgorzaty Skuchy i zapowiedź dofinansowania pomp ciepła w ramach nowego programu dofinansowania PROSUMENT od początku 2014 r. Bardzo interesujące dla słuchaczy było wystąpienie Pani Krystyny Dawson z BSRIA, dotyczące przyszłości technologii grzewczych w Europie oraz znaczenia pomp ciepła w rozwoju technologii smart grid poruszane przez pana Marka Miarę z Instytutu Fraunhofera ISE.

Cel kongresu

Nagrody i wyróżnienia

Zgodnie z mottem II Kongresu PORT PC: „Czas na aktywne wsparcie pomp ciepła!” najważniejszymi tematami były nowe inicjatywy stowarzyszenia, związane z ustanawianiem branżowych standardów technicznych, waż-

W tym roku Zarząd PORT PC wyróżnił statuetkami dwie osoby z branży: pana Marka Miarę z Instytutu Fraunhofera ISE z Freiburga za bardzo duże zaangażowanie wkład w rozwój branży pomp ciepła w Polsce oraz pana Grzego-

rza Wiśniewskiego z Instytutu Energii Odnawialnej za duży wkład w rozwój branży OZE w Polsce. Nagrodę za najciekawszą prezentację o najlepszych praktykach zastosowania pomp ciepła - przeprowadzoną w ramach Forum Pomp Ciepła Renexpo 2013 - otrzymał pan Erwin Szczurek z firmy Daikin. Z kolei nagroda za najlepszą pracę inżynierską dotyczącą pomp ciepła przypadła panu Jakubowi Pichety, studentowi Wydziału Mechanicznego Politechniki Gdańskiej. Wręczył ją dr inż. Marian Rubik – przewodniczący Rady Programowo-Naukowej PORT PC.

Plany na przyszłość

W ramach prezentacji zamierzeń PORT PC, przedstawiono szczegółowe plany działań stowarzyszenia, takie jak wyda-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

KONFERENCJE I SEMINARIA nie wytycznych o szacowaniu współczynnika efektywności SCOP dla pomp ciepła sprężarkowych i gazowych (na bazie niemieckiej VDI 4650 cz. 1 i 2) jeszcze w grudniu tego roku, opublikowanie wytycznych dla równoważenia instalacji centralnego ogrzewania i wytycznych na temat głośności pomp ciepła do połowy 2014 roku. Ważną inicjatywą stowarzyszenia są plany publikacji w Polsce najważniejszych wytycznych Niemieckiego Stowarzyszenia Inżynierów VDI, dotyczących branży OZE i techniki grzewczej. PORT PC ma nadzieję, że będzie to przełom w ustanowieniu standardów jakości dla intensywnie rozwijających się technologii OZE. Planowane jest również rozpoczęcie szkoleń EUCert w 2014 r w Eurocentrum w Katowicach oraz prezentowanie przykładów zastosowania pomp ciepła w Polsce w artykułach prasowych. Kolejną wspólną inicjatywą PORT PC i PSCP jest zamiar powołania w 2014 roku specjalnej Komisji ds. jakości instalacji z pompami ciepła. Zajmowałaby się ona rozpatrywaniem zgłaszanych przez klientów problemów jakościowych. Wystąpienia pani Prezes Skuchy z NFOŚiGW na temat planowanego programu Prosument wskazały na dostrzeżenie roli pomp ciepła po wprowadzeniu decyzji Komisji Europejskiej o rozliczeniu energii ze źródeł odnawialnych. Również pan Mariusz Radziszewski reprezentujący Departament Energii Odnawialnej z Ministerstwa Gospodarki wskazał na możliwość szybkiego wydania polskiego rozporządzenia wdrażającego marcową decyzję KE. W dyskusji panelowej uczestnicy podkreślali rolę harmonijnego rozwoju branży OZE wraz rozwojem wszystkich technologii, które w dużym stopniu wpływają na rozwój rynku pomp ciepła, a w szczególności fotowoltaiki i energetyki wiatrowej.

Prezes Zarządu PORT PC Paweł Lachman podczas prezentacji na II Kongresie PORT PC.

tykach na rzecz rozwoju pomp ciepła. Analiza przedstawiona na 20 stronach publikacji pokazuje najważniejsze działania i odpowiedzialność poszczególnych stron za rozwój technologii pomp ciepła. Materiał został opracowany przez trzy organizacje: EHPA, Delta i PORT PC. Trzeci dokument to ponad 80 stronnicowe opracowanie PORT PC dostępne na www.kongres.portpc.pl. Obejmuje ono między innymi opis technologii, znaczenie pomp ciepła w Polsce i w Europie, główne bariery rozwoju rynku pomp ciepła, podstawowe cele i planowane działania PORT PC. W opracowaniu znajdują się rozdziały o wpływie zastosowania pomp ciepła na środowisko naturalne oraz skutki wymogów ustawy OZE oraz UE, a także wpływ na rynek urządzeń grzewczych w najbliższych latach. Poruszono również

zagadnienia związane z technologią smart grid – inteligentna sieć energetyczna z pompami ciepła oraz połączenie pomp ciepła z innymi technologiami OZE.

Kalkulator efektywności

Na stronie www.portpc.pl dostępna jest próbna wersja kalkulatora współczynnika efektywności SCOP w oparciu o wytyczne VDI 4650 cz. 1. Oficjalna premiera tego kalkulatora zaplanowana jest na styczeń 2014 roku wraz wydaniem wytycznych VDI 4650 cz. 1. Następny, III Kongres PORT PC odbędzie się 23 września 2014 – pierwszego dnia targów Renexpo w Warszawie. Już teraz serdecznie zapraszamy wszystkie osoby związane z branżą pomp ciepła i OZE. n

Publikacje o pompach ciepła

W czasie tegorocznego Kongresu miała miejsce premiera kilku opracowań i narzędzi PORT PC. Najważniejsze z nich to wytyczne PORT PC obejmujące projektowanie i wykonywane dolnych źródeł pomp ciepła takich jak pionowe, poziome i koszowe gruntowe wymienniki ciepła. W czasie Kongresu sprzedano kilkaset egzemplarzy tej publikacji. Kolejne zamówienia można składać poprzez stronę internetową stowarzyszenia. Drugim ważnym dokumentem jest materiał o europejskich dobrych prak-

Panel dyskusyjny podczas II Kongresu PORT PC. Na zdjęciu od prawej: dr inż. Krzysztof Kasperkiewicz - ITB, Tomasz Mania - PSPC, dr inż. Marian Rubik - PW, PORTPC, Paweł Lachman - PORTPC, Marek Miara - Fraunhofer ISE, Krystyna Dawson - BSRIA, Grzegorz Wiśniewski - IEO, Janusz Starościk - SPiUG.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

TARGI

Rekordowa liczba wystawców na targach ENERGETAB 2013

a zakończonych 19 września 2013 r. międzynarodowych targach energetycznych ENERGETAB 2013 swoje najnowsze produkty zaprezentowało 740 wystawców z 18 krajów Europy i Azji. Na tych największych w tej branży w Europie Środkowej targach wystawcy starali się pokazać swoje najnowocześniejsze maszyny, urządzenia, aparaty czy technologie służące zwiększeniu niezawodności przesyłania energii elektrycznej oraz podniesieniu efektywności jej wytwarzania i użytkowania. Z tymi najnowszymi rozwiązaniami postanowiło w tym roku zapoznać się około 21 tysięcy zwiedzających z kraju i zagranicy. Szczególnie było to widoczne drugiego dnia, gdy nad Szyndzielnią pojawiło się słońce a tłumy zwiedzających pojawiły się w alejkach pośród setek stoisk plenerowych. Gama prezentowanych urządzeń i aparatów była bardzo szeroka: stacje transformatorowe, rozdzielnice, wyłączniki, przekładniki, agregaty prądotwórcze i napędy, odnawialne źródła energii, maszty oświetleniowe i oprawy, aparaty i systemy pomiarowe, automatyki, przesyłania i obróbki informacji, kable i przewody, urządzenia UPS, pojazdy specjalistyczne dla energetyki oraz wiele innych wyrobów czy oferowanych usług. Było 54 innowacyjnych produktów zgłoszonych do konkursu targowego na wyróżniający się produkt.

Praktycznie prawie na każdym stoisku można było dostrzec ciekawe, innowacyjne rozwiązania - niektóre zrozumiałe być może tylko dla wąskiej grupy specjalistów. Ale i mniej zaawansowanych w technice mogły zaciekawić prezentowane aparaty, narzędzia, nowoczesne źródła światła, cała gama specjalistycznych pojazdów czy podnośników, ogniwa fotowoltaiczne, kolektory słoneczne a nawet betonowe stacje transformatorowe kolorowo i przyjaźnie dla oka wkomponowane w otoczenie. Targom towarzyszyły konferencje i seminaria oraz wiele mniej formalnych spotkań wystawców z ich kontrahentami, w tym z licznie reprezentowanymi przedstawicielami największych inwestorów i wykonawców budów energetycznych. I tak, w trakcie zorganizowanej przez Polskie Stowarzyszenie Elektroinstalacyjne konferencji, zatytułowanej „ Produkcja Energii Elektrycznej z OZE oraz Systemy Zarządzania Jakością Energii” zostały zaprezentowane aktualne problemy wynikające z długotrwałego procesu powstawania ustawy o OZE a także uwarunkowania transformacji gospodarki na niskoemisyjną oraz wyzwania, jakim będzie musiała sprostać polska gospodarka na tej drodze - chociażby zdecydowane zwiększenie produktywności materiałowej i efektywności energetycznej.

Polsko-Szwajcarska Izba Gospodarcza zaprosiła na panel gospodarczy, którego celem było promowanie rozwoju polsko – szwajcarskich stosunków gospodarczych. Owocnym rozmowom zgromadzonych biznesmenów bardzo sprzyjały smaczne specjały przygotowane osobiście przez znanego mistrza kuchni p. Kurta Schellera. Jak zwykle, w popołudniowej porze pierwszego dnia przewodniczący Komisji Konkursowej – p. Tomasz Kołakowski zapoznał, licznie zgromadzonych w sali konferencyjnej hotelu Dębowiec, z werdyktem Komisji. W tym roku puchar Ministra Gospodarki przyznano ABB Sp. z o.o. za „Energooszczędne transformatory rozdzielcze wykonane z zastosowaniem rdzenia amorficznego”. Natomiast statuetkę „Lwa” Fundacji im. Kazimierza Szpotańskiego za „System automatyzacji nadzoru nad siecią SN - smart grid z wykorzystaniem urządzeń ZPUE S.A.” odebrał założyciel i główny akcjonariusz ZPUE SA – p. Bogusław Wypychewicz. Było to kolejne zaszczytne wyróżnienie dla tej doskonale rozwijającej się firmy i znakomite uhonorowanie jej dokonań w ciągu 25-letniej historii. Uprzejmie zapraszamy do zapoznania się z pełną listą innowacyjnych produktów wyróżnionych w konkursie targów ENERGETAB 2013 na stronie: http://www.energetab.pl/konkurs/ Konkurs%20ENTB2013.pdf.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

TARGI

Duże zainteresowanie towarzyszyło warsztatom zatytułowanym „Inżynier Elektryk w Europie - Ujednolicenie Kształcenia Inżynierów Elektryków w UE” zorganizowanym w ramach europejskiego projektu ELEVET przez Stowarzyszenie Elektryków Polskich i Polską Izbę Gospodarczą Elektrotechniki. Organizatorzy warsztatów przedstawili nowe formuły szkolenia elektryków oraz możliwości „nałożenia” na krajowe ramy kształcenia zawodowego zasad określonych w projekcie ELEVET, w celu doprowadzenia do wzajemnego uznawania kwalifikacji w krajach UE. Ponad 50 uczestników warsztatów otrzymało w formie elektronicznej specjalnie opracowany podręcznik dla wykładowców. Natomiast redakcja Fachowego Elektryka zorganizowała ciekawą konferencję na temat automatyki budynków w standardzie KNX. To samo Wydawnictwo zorganizowało podczas targów Mistrzostwa Polski Elektryków. Po trzydniowych zmaganiach zwycięzca wyjechał z targów z czekiem na kwotę 15 000 zł. Targi ENERGETAB do doskonałe źródło informacji praktycznych dla studentów i młodzieży szkół zawodowych, stąd też często można było spotkać na targach młodych ludzi z ciekawością przysłuchujących się prezentacjom na stoiskach czy chowających

do plecaków informatory, katalogi czy dostępne w wielu miejscach periodyki branżowe. Wyjątkowo w tym roku można było spotkać jeszcze młodsze osóbki odwiedzające targi. Otóż TAURON Dystrybucja S.A. na swoim stoisku zorganizowała pokazowe lekcje edukacyjne dla dzieci i młodszej młodzieży, inaugurując Program „Bezpieczniki TAURONA. Włącz dla dobra dziecka”. Celem programu jest edukacja dzieci i młodzieży w zakresie bezpiecznego i racjonalnego korzystania z energii elektrycznej, urządzeń nią zasilanych, a także odpowiedzialnego zachowania wokół infrastruktury energetycznej. Program jest realizowany zgodnie ze strategią społecznej odpowiedzialności biznesu Grupy TAURON Polska Energia - Generalnego Partnera targów ENERGETAB. Oprócz oficjalnej konferencji prasowej zorganizowanej na stoisku TAURON Dystrybucja, o celach i organizacji kampanii „Bezpieczniki TAURONA” jej organizatorzy mieli okazję poinformować także podczas spotkania dziennikarzy czasopism branżowych, zorganizowanego na targach przez COSiW SEP. Była to także dobra okazja dla ZIAD - organizatora targów, aby wymienić się uwagami i spostrzeżeniami związanymi z targami z redaktorami naczelnymi patronów medialnych targów Energetab.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

Targi Energetab są także znane z organizowanych przez wystawców nieformalnych wieczornych spotkań i bankietów w hotelach i restauracjach w Bielsku-Białej, Szczyrku, Wiśle czy Ustroniu. I tym razem były ku temu okazje, gdyż niektórzy wystawcy organizowali uroczyste spotkania z okazji obchodzonych jubileuszy. Tradycyjnie już drugiego dnia targów w godzinach popołudniowych odbyło się integracyjne spotkanie SEP-owców zorganizowane przez Bielsko-Bialski Oddział SEP, w którym udział wzięli elektrycy z innych Oddziałów, w tym ze Szczecina, Białegostoku, Warszawy. Jeden z zagranicznych wystawców w wywiadzie dla prasy wyraził się, iż „miejsce i jego atmosfera powoduje, że co roku Bielsko-Biała staje się „Mekką” dla ludzi, którzy szukają nowych rozwiązań w energetyce. Nie wyobrażamy sobie, aby zaistnieć w polskiej energetyce bez obecności na targach ENERGETAB”. Dziękując wszystkim uczestnikom tegorocznych targów za udział w ENERGETAB 2013, jako ich Organizatorzy mamy zaszczyt zaprosić wszystkich zainteresowanych najnowszymi osiągnięciami światowymi z zakresu wytwarzania, przesyłu i rozdziału energii elektrycznej do Bielska Białej na targi ENERGETAB 2014, które odbędą się w dniach od 16-18 września 2014. RM n

TARGI

ENERGETICS 2013 Zapraszamy do udziału w VI edycji Targów Energetycznych ENERGETICS, które odbędą się w dniach 19-21 listopada 2013 r. w Targach Lublin S.A.

argi ENERGETICS gromadzą coraz większą liczbę przedstawicieli branży energetycznej. Wśród wystawców pojawiły się nowe, wiodące marki. W tegorocznej edycji udział weźmie ok. 130 wystawców. Wśród prezentowanych produktów i usług pojawią się najnowocześniejsze urządzenia i technologie służące zwiększeniu niezawodności przesyłania energii elektrycznej oraz podniesieniu efektywności jej wytwarzania i użytkowania. Ponadto, szereg firm zaprezentuje swoje nowości (m.in. firmy: GRUPA ROSA, ERGOM, ATLAS, PROMAR, ELMA ENERGIA, WAGO ELWAG, APATOR i ENERGOPOMIAR). ENERGETICS 2013 to wydarzenie, które aktywizuje przedsiębiorców związanych z branżą, a także stanowi niezwykle ważne forum dyskusji ekspertów.

ZAKRES TEMATYCZNY:

yy zagadnienia wytwarzania, przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej, yy maszyny i urządzenia elektryczne, yy przewody i łączniki, sterowanie i kontrola, yy akcesoria układów automatyki, yy instalacje odgromowe, yy budownictwo energetyczne i oświetlenie, yy pojazdy specjalistyczne, yy energia odnawialna i alternatywna.

Uczestnicy tegorocznej edycji targów będą mieli okazję do udziału w licznych szkoleniach, wykładach i panelach dyskusyjnych. Szczególnie zapraszamy do udziału w Konferencji pt.: „Odnawialne źródła energii przyszłością nowoczesnej gospodarki?’’ przygotowanej przez Stowarzyszenie Elektryków Polskich przy wsparciu PGE Dystrybucja S.A. i ABB Sp. z o.o. Zapraszamy także do odwiedzenia Strefy Pojazdów dla Energetyki. Wśród dodatkowych atrakcji przewidziany jest pokaz kierowcy rajdowego – Jana Chmielewskiego. W tym samy czasie odbędą się również Targi Technologii Szerokopasmowych INFOSTRADA – forum spotkań inwestorów, wykonawców i innych podmiotów zaangażowanych w realizację projektów teleinformatycznych. Podczas tegorocznej edycji będziemy gościć przedstawicieli Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, którzy wspólnie z partnerami zaprezentują m.in. Projekt systemowy – działania na rzecz rozwoju szerokopasmowego dostępu do Internetu, ePUAP i eProtokół. W ramach INFOSTRADY zapraszamy na wykład „Światłowody specjalne w sieciach szerokopasmowych i systemach czujnikowych dla energetyki”. Szczegółowy program dostępny na www.energetics.targi.lublin.pl oraz http://www.infostrada.targi.lublin.pl.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 7/2013

Usługi nasze przeznaczone są dla wytwórców energii elektrycznej o rozbudowanym systemie elektroenergetycznym, a także innych odbiorców intensywnie użytkujących urządzenia energetyczne. Nasze działania zmierzają do: wydłużenia żywotności urządzeń elektroenergetycznych, ułatwienia ich dozoru i obsługi oraz zmniejszenia kosztów ich eksploatacji.

Zakres działania:  Remonty transformatorów w miejscu zainstalowania  Remonty transformatorów w zakładzie remontowym  Mobilne laboratorium diagnostyczne transformatorów i innych urządzeń elektroenergetycznych  Badania ochrony przeciwporażeniowej powyżej 1kV  Zabezpieczenia energetyczne  Termowizyjna Diagnostyka urządzeń energetycznych  Systemy monitoringu on-line wyładowań niezupełnych Generatorów i Maszyn WN  Systemy monitoringu DGA oleju on-line w transformatorach

ZUT Energoaudyt Sp. z o.o. ul. Marszałkowska 87/107 00 - 683 Warszawa www.zutenergoaudyt.com.pl

Adres do korespondencji: ZUT Energoaudyt Sp. z o.o. ul. 25 Czerwca 29 26-600 Radom

Tel + 48 (048) 377-97-17, 377-97-18 Fax + 48 (048) 377-97-19, 362-29-71 bok@ zutenergoaudyt.com.pl