Urządzenia dla Energetyki 7/2010

Urządzenia Energetyki dla

Specjalistyczny magazyn branżowy ISSN 1732-0216 INDEKS 220272

Nr 7/2010 (51) w tym cena 16 zł ( 7% VAT )

|www.urzadzeniadlaenergetyki.pl| • Z Philippem Castanet, prezesem EDF Polska rozmawia Marek Bielski • Rozmowa z Piotrem Podlaszewskim, dyrektorem zarządzającym firmy Ormazabal Polska • ENERGETAB 2010 w imponującym wydaniu •

E ICZ

urządzenia dla energetyki 7/2010(51)

w numerze

Spis treści n wywiady Zmieniamy oblicze energii................................................................... 6 Klucz do sukcesu.................................................................................. 20

n WYDARZENIA I INNOWACJE Zagranicznych kontraktów nie odpuszczą.................................. 10 Energomontaż Bełchatów i APS SA podpisały duży kontrakt .....................................................................11 Firma ZAMEL CET odkryła karty – premiera systemu EXTA FREE na targach ENERGETAB 2010...................................11 GE Renewable Energy wprowadza nowe modele turbin wiatrowych..................................................................................12 Odwrót Vattenfalla z polskiego rynku?.........................................13 Co dalej z projektem Bernau-Szczecin?........................................13 Wkład polskich podmiotów gospodarczych w budowę pierwszej elektrowni jądrowej . ....................................................... 14 Amerykańscy eksperci o polskim programie atomowym......15 Polska Grupa Energetyczna podpisała umowę na zakup akcji spółki Energa.............................................................15 Polskie serwery Actina Solar w CERN............................................16 Łupkowa alternatywa...........................................................................18 Zyski Grupy Tauron................................................................................18 Większa użyteczność i wyższa wydajność: COPA-DATA prezentuje zenon 6.51 ...............................................19

n technologie, produkty informacje firmowe Firma „Elgis – Garbatka” przygotowana na wyzwania polskiej elektroenergetyki..................................................................24 Rozdzielnica marki ZPUE S.A. wyróżniona.................................26 Bardziej sprawnie już nie można Alfa Laval przedstawia kompaktowy płaszczowo-płytowy wymiennik ciepła AlfaDisc.................................................................28 Nowe rozłączniki izolacyjne bezpiecznikowe RBK 00.......... 30 Przegląd produktów Elektrobudowy.................................. 34 Najwyższa jakość pomiarów i wzorcowań w akredytowanym Laboratorium Aparatury Pomiarowej Instytutu Energetyki.............................................................................38 Nowości produktowe eaton electric w segmencie sn..... 40 Przewodnik i transformator.............................................................. 46 Innowacyjny przenośnik od Transsystemu................................. 48 Optymalizacja kosztów produkcji poprzez zastosowanie liczników LEM-20................................................................................. 50 SIBA – nasze zabezpieczenie, twoja korzyść.............................52 Straty mocy wkładek topikowych..................................................53 Bezpieczniki ultraszybkie...................................................................53 Bezpieczniki firmy SIBA do zabezpieczeń systemów fotowoltaicznych............................................................. 54 Projektowanie zasilania elektroenergetycznego dla indywidualnych odbiorców........................................................55

n Prezentacje Wykorzystanie surowców wtórnych z wyrobów elektrycznych i elektronicznych ich większe wykorzystanie w kraju................................................ 56

n targi ENERGETAB 2010 w imponującym wydaniu.............................58 Z działalności Polskiego Stowarzyszenia Elektroinstalacyjnego w 2010 roku............................................... 70

n konferencje i seminaria VIII Konferencja Naukowo – Techniczna „Transformatory Energetyczne i Specjalne” Kazimierz Dolny 13 – 15 października 2010 r.............................. 64 Schneider Electric partnerem XX Forum Ekonomicznego.... 66

4

Urządzenia Energetyki dla

Wydawca Dom Wydawniczy LIDAAN Sp. z o.o.

Adres redakcji 00-241 Warszawa, ul. Długa 44/50 lok. 109 tel.: 22 812 49 38, fax: 22 810 75 02 e-mail: redakcja@lidaan.com www.lidaan.com Prezes Zarządu Andrzej Kołodziejczyk tel. kom.: 502 548 476, e-mail: andrzej@lidaan.com Dyrektor kreatywny Marek Bielski tel. kom.: 500 258 433, e-mail: marek.w.bielski@o2.pl Dyr. ds. reklamy i marketingu Dariusz Rjatin tel. kom.: 600 898 082, e-mail: darek@lidaan.com Zespół redakcyjny i współpracownicy Redaktor naczelny: mgr inż. Marek Bielski, Z-ca redaktora naczelnego: doc. dr inż. Witold Bobrowski Sekretarz redakcji: mgr Marta Olszewska Dr inż. Mariusz Andrzejczak, Anna Bielska, doc. dr Valentin Dimov (Bułgaria), Sławomir Dolecki, doc. dr inż. Marek Gonera, prof. dr inż. Stanisław Gubański (Szwecja), Prof. dr hab. inż. Marek T. Hartman, Inż. Armand Kehiaian (Francja), doc. dr inż. Jerzy Kern, dr inż. Witold Kornacki, prof. dr hab. inż. Andrzej Krawczyk, prof. dr hab. inż. Krzysztof Krawczyk, dr Stanisław Latek, doc. dr inż. Jerzy Mukosiej, prof. dr hab. inż. Andrew Nafalski (Australia), mgr Marta Olszewska, mgr Bogusława Piątkowska, prof. dr hab. inż. Aleksandra Rakowska, prof. dr hab. inż. Andrzej Rusek, prof. dr inż. Wiesław Seruga, prof. dr hab. Jacek Sosnowski, prof. dr inż. Jan Sykulski (W. Brytania), prof. Mitsuhiko Toho (Japonia), mgr inż. Leon Wołos, prof. dr hab. inż. Andrzej Wac-Włodarczyk, mgr inż. Wacław Wasiak, prof. dr hab. inż.

Czesław Waszkiewicz, prof. dr hab. inż. Jerzy Ziółko, dr inż. Wojciech Żurowski

Redaktor Techniczny Robert Lipski, info@studio2000.pl Fotoreporter: Zbigniew Biel Projekt szaty graficznej: Piotr Wachowski Opracowanie graficzne: Robert Lipski, Piotr Wachowski, www.studio2000.pl Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń. Redakcja zastrzega sobie prawo przeprowadzania zmian w tekstach, np. adiustowania lub skracania, a także nieodsyłania materiałów nie zakwalifikowanych do druku. Przedruk, a także publikacja w innej formie, np. elektronicznej w internecie, tylko za zgodą wydawcy i właściciela praw autorskich.

Współpraca reklamowa: elektrobud wschowa.....................................................I eaton......................................................................................II hoppecke..............................................................................3 Cantoni group...................................................................5 Ormazabal......................................................................... 21 Polimex mostostal.........................................................23 flir........................................................................................25 energoelektronika.pl.................................................33 xtech.pl...............................................................................37 transststem..................................................................... 49 elektrobudowa.............................................................. III energetyka kaliska...................................................... IV

urządzenia dla energetyki 7/2010

POMIAROWY ZESTAW ENERGETYCZNY

+ IS

T RA

G

IS

T RA

G

IS

T RA

G

Zamawiając kamerę termowizyjną do pomiarów w przemyśle, energetyce i elektryce FLIR T425 otrzymasz w promocji*, bezpłatnie: - miernik cęgowy EXTECH EX845 - oprogramowanie FLIR Reporter 8,5 - teleobiektyw 15o

*promocja trwa do 31.12.2010r.

Przedstawicielstwo Handlowe Paweł Rutkowski tel.: +48(22) 849 71 90 e-mail: rutkowski@flir.com.pl

wywiad

Zmieniamy oblicze energii Z Philippem Castanet, prezesem EDF Polska rozmawia Marek Bielski 8 Jaki Pan Prezes preferuje model energetyki?

Tak naprawdę nie ma jednego uniwersalnego modelu, bowiem zawsze zależy on od wielu konkretnych uwarunkowań, w tym struktury przemysłowej i kierunku, jaki przybiera gospodarka danego kraju. EDF ma wiodącą pozycję na francuskim rynku energetycznym. We Francji sytuacja jest o tyle specyficzna, że energia w 85 procentach pochodzi z elektrowni jądrowych. Z kolei w USA w energetyce jądrowej jest wiele firm.

W Wielkiej Brytanii zaś na uwolnionym rynku energetycznym funkcjonuje wiele firm, ale znamienne jest, że w przypadku brytyjskiej energetyki jądrowej jest ona dziś w rękach prawie jednej firmy. Lecz – jak pan widzi – pomimo tych często różniących się dość diametralnie rozwiązań modelowych zarówno od strony właścicielskiej, organizacyjnej, czy technicznej, branża energetyczna funkcjonuje dobrze, a potrzeby przemysłu i indywidualnych odbiorców są w pełni zaspokajane.

6

8 Im jednak w poszczególnych krajach sektor energetyczny działa efektywniej, tym większa szansa na szybszy i bardziej optymalny rozwój tych gospodarek?

Oczywiście. Nietrudno zauważyć, iż w modelu francuskim z wyraźną przewagą energetyki jądrowej udało się naprawdę na ogromną skalę - zorganizować plan przemysłowy i ten model efektywnie i sprawnie działa, gwarantując konkurencyjność oraz zapewniając również bezpieczeństwo. Natomiast jeśli popatrzymy na działalność EDF za granicą, gdzie generujemy połowę naszych przychodów, to sprawdzamy się równie dobrze w innych systemowych rozwiązaniach i warunkach konkurencyjności, a dotyczy to zarówno energetyki konwencjonalnej, jak i jądrowej. Czego dowiedliśmy w Wielkiej Brytanii i innych krajach.

Skoro i tam odnosimy sukcesy, oznacza, że osiągnięcie ich jest możliwe dla EDF w każdym funkcjonującym na rynku modelu.

8 Co stanowi zatem podstawową przesłankę sukcesu?

Będąc inwestorem przemysłowym w sektorze elektroenergetycznym trzeba mieć długoterminową wizję funkcjonowania na tym rynku. Sukces mają szanse osiągnąć tylko ci, którzy wpisują się w długookresową perspektywę, a nie ci, którzy nabywają określone aktywa, a następnie koniunkturalnie pozbywają się ich równie szybko, jak je zdobyli.

8 Odczytuje to jednoznacznie, jako podkreślenie sensu i znaczenia uprawiania odpowiedzialnego biznesu!

I to właśnie miałem na myśli.

8 A swoją drogą, pozycja EDF jako jednej z największych firm energetycznych na świecie i światowego lidera w dziedzinie energetyki jądrowej chyba znacznie ułatwia funkcjonowanie w na rynku?

W branży energetycznej nie sprawdza się znane porzekadło: małe jest pięk-

urządzenia dla energetyki 7/2010

wywiad ne. Bez wątpienia efekt skali ma bardzo duże znaczenie dla sprawnego i skutecznego funkcjonowania naszej firmy oraz – co koniecznie należy podkreślić - korzyści, jakie stąd płyną dla klientów.

Ogromną wagę przywiązujemy też do standaryzacji, a co za tym idzie efektu skali. Istotnego znaczenia nabiera między innymi fakt, że wszystkie francuskie bloki jądrowe są zbudowane według jednolitych standardów. Nie jest to bez znaczenia w obszarze eksploatacji zarówno od strony technicznej jak i ekonomicznej oraz zarządzania aktywami wytwórczymi.

Każdy kraj sam wybiera sobie taki model, który wydaje się najbardziej odpowiedni, optymalny ze względów ekonomicznych. A w praktyce w określonym tempie model ten zawsze ewoluuje. W samej Francji jest to energetyka jądrowa.

Wybrano ten kierunek rozwoju energetyki, bowiem zapewnia on suwerenność energetyczną. Dzięki elektrowniom jądrowym we Francji znacząco zwiększono wskaźnik niezależności energetycznej. A to, że Francja jest eksporterem energii elektrycznej wynika z możliwości wytwórczych, jakie zapewnia właśnie energetyka jądrowa. Niezależnie jednak w jakim modelu przyjdzie funkcjonować firmom energetycznym należy w każdym przypadku upewnić się, że czy ten model umożliwia jednak długofalowe inwestycje. Przepisy i wszelkie regulacje powinna być klarowne, pozwalające na optymalny rozwój sektora.

8 EDF Polska funkcjonuje w sytuacji gdzie w modelu energetycznym priorytet ma obecnie węgiel. Jak go Pan ocenia?

W Polsce istnieje rzeczywista konkurencja pomiędzy „wytwórcami na węglu”.

Rynek wytwórczy w Polsce jest zorganizowany już na zasadach konkurencji, ale by funkcjonował jeszcze lepiej niezbędna jest dalsza jego dywersyfikacja.

Uważamy, że Polska powinna kontynuować spalanie węgla, korzystając z czystych, coraz sprawniejszych technologii, zmierzając jednocześnie do coraz bardziej zróżnicowanej struktury wytwarzania energii. Tę kwestię podnosił już polski rząd, bowiem same elektrownie węglowe nie wystarczą na zaspokojenie zapotrzebowania, gdyż będzie ono znacząco rosło.

8 Jak EDF wpisuje się w program rozwoju energetyki w Polsce?

Jako Grupa EDF w Polsce jesteśmy dużym podmiotem gospodarczym i w sektorze wytwarzania energii jesteśmy największym inwestorem zagranicznym.

EDF w Polsce ma 10 procentowy udział w krajowej produkcji energii elektrycznej i 20 procentowy w rynku ciepła sieciowego, co daje nam trzecią pozycję

na rynku po PGE i Tauronie. Prawdą powszechnie znaną jest fakt, iż elektrownie konwencjonalne w Polsce są już mocno wyeksploatowane i podjęcie głębokiego procesu modernizacji jest konieczne. EDF wierzy w polski węgiel. A najlepszym dowodem na to jest nasz projekt odtworzenia mocy w Elektrowni Rybnik, nad którym aktualnie pracujemy. Niektóre bloki rybnickiej elektrowni z racji wyeksploatowania dobiegają kresu swojej żywotności. Również z uwagi na europejskie normy środowiskowe będą musiały być zamknięte. Chcemy wydatnie podnieść sprawność elektrowni, która poprawi się o ponad 20 procent, gdyż będzie to blok węglowy o parametrach nadkrytycznych.

Otrzymaliśmy już oferty od producentów na podstawowe urządzenia bloku.

Negocjacje są zaawanosowane i jesteśmy już blisko podjęcia ostatecznej decyzji o inwestycji, która jednak nie jest łatwa, gdyż w grę wchodzi przecież projekt o wartości ponad 1,5 mld euro. Byłby to projekt technicznie dosyć zbliżony do powstającego bloku w Bełchatowie. Nasz blok byłby więc drugim blokiem w Polsce o parametrach nadkrytycznych i tak wysokiej sprawności.

A wiadomo im większa sprawność tym mniej spalonego węgla i tym mniejsze zanieczyszczenie środowiska. Nie mogę jednak nie podkreślić naszych dotychczasowych osiągnięć w dziedzinie zielonej energetyki. Nasza grupa produkuje najwięcej w Polsce energii elektrycznej z biomasy.

energetyki, ale ze wszystkich działów gospodarki oraz transportu, a jak wiadomo za CO2 się teraz płaci i są to kwoty rzędu miliardów euro. Kiedy Polska będzie miała energetykę jądrową to za emisję CO2 nikt nie będzie musiał płacić, a CO2 będzie można sprzedać innym krajom.

8 Węgiel, nawet przy współspalaniu biomasy nie będzie w stanie nie tylko w pełni zaspokoić – jak wynika z prognoz – rosnącego zapotrzebowania na energię , ale też pozwolić na spełnienie unijnych wymagań środowiskowych, a w konsekwencji przyczynić się radykalnie do ochrony klimatu! Jest remedium?

8 Jest program rządowy w zakresie energetyki jądrowej w Polsce.

Z punktu doświadczeń EDF czy jest Pan przekonany, że jest on w pełni realny?

Cudownych recept i setek sposobów na obniżenie emisji gazów cieplarnianych oczywiście nie ma. Ale faktem bezspornym jest, iż energetyka jądrowa nie emituje CO2 . W Polsce emisja CO2 wynosi 400 mln ton, jeśli żadne działania nie zostałyby podjęte przed 2020 rokiem, to emisja doszłaby do 500 mln ton i sytuacja mogłaby się zupełnie wymknąć spod kontroli. Dzięki podniesieniu efektywności energetycznej, rozwinięciu technologii z wychwytem CO2, odnawialnym źródłom energii i energetyce jądrowej można zmniejszyć poziom emisji o 20 procent. Ale wiodącą rolę odgrywałaby w tym przypadku przede wszystkim energetyka jądrowa.

Polski rząd zapowiedział budowę 6 tys. megawatów nowych mocy w elektrowniach jądrowych co pozwoli na uniknięcie 10 procent emisji CO2 w skali całego kraju. Nie mówię tylko o emisji z samej

urządzenia dla energetyki 7/2010

8 Niedawno EDF i PGE zakończyły opracowanie studium, którego celem była analiza warunków związanych z przyszłą budową elektrowni jądrowych z rekatorem EPR w Polsce. Jak brzmi odpowiedź?

Rzeczywiście zakończyliśmy już opracowanie i odpowiedź brzmi – tak. Jest możliwe zbudowanie elektrowni jądrowych z rekatorem EPR. Po pierwsze byłoby to opłacalne, po drugie nie byłyby potrzebne żadne dotacje rządowe.

Nasze studium wykonalności w pełni potwierdziło, że elektrownie jądrowe są, jak najbardziej konkurencyjne w stosunku do elektrowni węglowych i oczywiście OZE, które ciągle jeszcze są droższe. Ponadto dzisiaj jest to technologia w pełni bezpieczna. A jeśli chodzi o kwestie ochrony środowiska elektrownie jądrowe pozwalają uniknąć emisji, na przykład przy 6 tys.megawatów energii elektrycznej generowanej przez rektory jądrowe - tak jak jest to ujęte w programie rządowym – unikamy emisji rzędu 40 mln ton CO2 co przekłada się na ok. 1 miliard euro oszczędności w skali roku!

Te liczby mówią same za siebie.

Jestem osobiście przekonany, że tak.

I moje opinia nie odbiega tu od opinii wielu specjalistów. Po prostu Polska tego programu potrzebuje, czego dobitnym i jednoznacznym dowodem jest właśnie ów program rządowy i przesłanki jakie legły u podstaw jego powstania. I dlatego powinien on być realizowany bez opóźnień. Nie należy mitologizować energetyki jądrowej i mnożyć trudności. Zastosowana przez nas technologia w pełni się sprawdziła, stan pracujących elektrowni jest dobry i EDF otrzymał zgodę bardzo wymagającego Urzędu Nadzoru Jądrowego na przedłużenie czasu eksploatacji istniejących elektrowni. Tak sytuacja przedstawia się we Francji. Kiedyś trzeba zacząć. Nie widzę powodów dla których Polska nie miałaby być jednym z krajów liderów w energetyce jądrowej, do tego potrzebna jest wola, mobilizacja zasobów, dobra organizacja i konsekwencja w działaniu.

8 Oprócz determinacji potrzebna jest wiedza i doświadczenie!

7

wywiad Grupa EDF zgromadziła na przestrzeni bez mała półwiecza rozległą wiedzę i doświadczenie w dziedzinie projektowania, budowy, nadzoru i eksploatacji elektrowni jądrowych, aż po ich demontaż. W tej chwili więcej projektów dotyczących energetyki atomowej EDF realizuje za granicą, niż we Francji. EDF posiada 20 procent mocy zainstalowanych w elektrowniach jądrowych w świecie. Oczywiście budujemy też kolejne nowe elektrownie we Francji, a jednym ze spektakularnych projektów jest budowa reaktora EPR trzeciej generacji we Flamanville we Francji. Grupa EDF ma w planie budowę 10 reaktorów EPR do 2020 roku, m.in. w Chinach, Wielkiej Brytanii czy Stanach Zjednocznych. Są one bardziej wydajne w eksploatacji, bardziej efektywne, o wyższym stopniu sprawności, zużywają mniej paliwa, generują mniej odpadów.

I tym naszym wieloletnim doświadczeniem chętnie się dzielimy. Przez niespełna 20 lat wykształciliśmy we Francji kilkuset inżynierów chińskich, w dziedzinie energetyki jądrowej. Przygotowywaliśmy również kadry dla RPA. Wiedzę w zakresie energetyki jądrowej zdobywali we Francji ludzie z wielu krajów.

Współpraca na tej niwie pomiędzy Francją a Polską też ma już miejsce. Odbywają się seminaria, wyjazdy studyjne. Grupa polskich edukatorów miała możność niedawno szkolić się we Francji. Jesienią wyjechała do Francji kolejna grupa.

Gdyby EDF został partnerem w realiza-

8

cji programu energetyki jądrowej w Polsce to wtedy na pewno skorzystalibyśmy z możliwości szkolenia polskich inżynierów.

8 A jaką widzi Pan możliwość udziału polskich firm, w momencie przystąpienia do prac przy budowie elektrowni?

Grupa EDF współpracowała z polskimi firmami przy budowie elektrowni jądrowych jeszcze wtedy kiedy w Polsce nie podnoszono potrzeby realizacji programu energetyki jądrowej. Ten fakt nie wymaga chyba szerszego komentarza. Polscy inżynierowie, technicy i robotnicy znajdowali i nadal znajdują zatrudnienie na zagranicznych placach budów elektrowni jądrowych. Skoro taka sytuacja miała miejsce już wcześniej i ma obecnie, trudno sobie wyobrazić, aby w momencie wznoszenia elektrowni obecność polskich firm nie była wiodąca!

Można zauważyć dwie charakterystyczne tendencje związane z energetyka jądrową. Z jednej strony skala zaangażowania finansowego w budowę, specyfika związana z jej złożonością techniczną oraz koniecznością przestrzegania zasad bezpieczeństwa w wysokim stopniu powoduje „umiędzynarodowienie” projektów energetyki jądrowej. Widoczne jest to począwszy od międzynarodowego nadzoru związanego z egzekwowaniem przepisów bezpieczeństwa, międzynaro-

dowych zespołów projektantów, ekspertów, poprzez międzynarodowe źródła finansowanie inwestycji, a kończąc na zespołach pracowniczych na placu budowy, pochodzących z różnych krajów. A z drugiej strony, co wydaje się być paradoksem jest to branża, która może się wpisać bardzo dobrze w lokalną gospodarkę.

8 Co do energetyki jądrowej „ponad granicami państwowymi” zgoda.

Dodatkowo pamiętajmy, że żyjemy w czasach globalizacji. Ale co do lokalnej gospodarki poproszę jednak o konkretny przykład?

Może być ich wiele. Poprzestanę na jednym. We Flamanville gdzie funkcjonują dwa bloki i budowany jest teraz trzeci, ponad połowa pracowników pochodzi z tego właśnie regionu. To nie są ludzie, których ściągnięto do pracy z Marsylii, czy Tuluzy.

8 Faktycznie jeśli są takie proporcje, a ten rejon Normandii trudno nazwać przemysłowym zostałem przekonany. Rejony w których najprawdopodobniej w Polsce byłyby zlokalizowane elektrownie jądrowe są terenami słabo zurbanizowanymi, i o stosunkowo dużej stopie bezrobocia.

Odpowiedź nasuwa się sama. Proszę pamiętać też o wcale niemałych kwotach z podatków, jakie wpływają do ka-

urządzenia dla energetyki 7/2010

wywiad

sy regionu z tytułu lokalizacji elektrowni, ożywieniu gospodarczym na tych terenach i innych pożytkach płynących ze współpracy samorządu lokalnego i mieszkańców.

Oczywiście nie należy zapominać o wspomnianych wcześniej przeze mnie korzyściach jakie odniesie cała polska gospodarka dzieki wdrożeniu programu jądrowego. Ale wszystko to stanie się faktem dokonanym dla społeczeństwa, wtedy gdy program rozwoju energetyki w Polsce zostanie już rozpoczęty.

8 Czy na koniec naszej rozmowy mogę prosić o „rozpisanie” firmowego przesłania „Zmieniamy oblicze energii” na innowacyjne programy, które czynią pracę firmy efektywniejszą?

Chcemy zmieniać oblicze energetyki oferując naszym odbiorcom praktyczne rozwiązania energetyczne odpowiadające ich realnym potrzebom. I na pewno chcemy uczynić energetykę bardziej przyjazną środowisku. Nie będę sięgał już po przykłady z energetyki jądrowej w skali całego EDF w świecie, gdzie w każdym konkretnym projekcie realizowanym w tym obszarze wprowadzane są przez nas innowacje czy usprawnienia, skutkujące poprawą efektywności.

Szczegółowa lista takich przykładów jest naprawdę bardzo długa i na pewno przekroczyłoby objętościowe ramy wywiadu.

Jesteśmy po to, aby kreować innowacyjność. To jest kwestia pragmatycznego podejścia do problemu funkcjonowania na rynku i – co równie ważne - satysfakcji zawodowej z własnej kreatywności.

Dlatego tak istotne dla nas staje się generowanie synergii zespołów pracowniczych przy wspólnej pracy nad wszystkimi projektami realizowanymi przez EDF, której stawką jest nasza konkurencyjność.

Doskonałość operacyjna, finansowa i techniczna są naszymi istotnymi wartościami, a zarazem głównymi celami. Otóż, 1 lipca tego roku EDF Polska uruchomił w Krakowie Centrum Usług Wspólnych. Pracuje w nim pięciuset specjalistów. Dziesięć naszych polskich spółek, w których zatrudnionych jest cztery tysiące pracowników jest teraz obsługiwanych przez nasze Centrum w Krakowie.

W Centrum Usług Wspólnych EDF Polska mamy również duży zespół zarządzania procesami inżynieryjnym, odpowiadający za przedsięwzięcia remontowe, modernizacyjne i rozwojowe. Również w ramach Centrum powołaliśmy dział badawczo-rozwojowy. Nasi inżynierowie nawiązali owocną współpracę z inżynieriami w Grupie EDF, w tym z grupą inżynieryjną niemiecką. Specjalny zespół pracuje nad dalszą optymalizacją procesów spalania biomasy. Polskie spółki EDF mają już spore doświadczenia i największe kompetencje w całej

urządzenia dla energetyki 7/2010

grupie EDF w tym zakresie. W tym celu współpracujmy też z polskimi uczelniami technicznymi: Politechnikami z Wrocławia, Gliwic a także z Akadamią Górniczo Hutniczą.

Centrum realizuje także m. in. usługi w obszarze finansów, rachunkowości, controllingu, zarządzania gospodarką materiałową oraz zakupów. Przy zakupach korzystamy z realizacji platform zakupowych, w których mieści się cała grupa EDF. Tym samym wykorzystujemy naszą siłę zakupową, co w efekcie wydatnie obniża koszty naszej działalności i tym samym podnosi naszą konkurencyjność.

Wszystkie nasze spółki od 1 stycznia 2011 r. będą pracowały w jednym ujednoliconym systemie informatycznym SAP. Projekt wdrożenia jednego systemu informatycznego w całej grupie EDF jest przygotowywany przez zespół zadaniowy, w skład którego wchodzącą specjaliści z Polski i nasi koledzy z Francji ze centrali EDF. Wszyscy jesteśmy bardzo zainteresowani tym projektem, ponieważ następnie byłby wdrożony także w innych krajach w świecie gdzie działa EDF. Nie ukrywam, iż pokładamy w Centrum Usług Wspólnych EDF Polska spore nadzieje, gdyż jego uruchomienie jest kluczowe dla osiągnięcia efektywności ekonomicznej naszej grupy w Polsce i jej rozwoju w dłuższej perspektywie czasowej.

8 Dziękuję za rozmowę.

9

wydarzenia i innowacje

Zagranicznych kontraktów nie odpuszczą – Rynek polski jest dziś dla nas najważniejszy, ale nadal zamierzamy zabiegać też o kontrakty zagraniczne – stwierdza Krzysztof Burek, wiceprezes zarządu RAFAKO S.A. ds. handlu, podsumowując udział firmy w ostatnich imprezach wystawienniczych w kraju i za granicą. Wrzesień obfitował w tego typu wydarzenia. a początku miesiąca (w dniach 1-3 września 2010 r.) w Bełchatowie odbyło się XII Sympozjum „Energetyka Bełchatów 2010”, które uznawane jest w Polsce za największe wydarzenie energetyczne roku.

RAFAKO było jego partnerem. Głównym tematem sympozjum i rozmów na stoiskach firmowych były planowane w polskiej energetyce inwestycje, w których swój udział chce mieć również firma RAFAKO. Z kolei od 13 do 17 września 2010 r. w Monachium odbywały się organizowane od wielu lat targi ochrony środowiska i gospodarki komunalnej IFAT. Tegoroczna ich edycja była wyjątkowa, gdyż połączono je z drugą co do wielkości imprezą poświęconą podobnej tematyce – targami ENTSORGA. Raciborskie RAFAKO prezentowało tu swoją ofertę związaną z termiczną utylizacją odpadów komunalnych i przekształcaniu ich w energię.

- Na rynkach zagranicznych znani jesteśmy jako producent samych kotłów do spalania odpadów komunalnych, których wykonaliśmy już w sumie ponad 70. Chcemy jednak przy okazji tego typu imprez zaprezentować się jako dostawca „pod klucz”kompletnych

instalacji termicznej utylizacji. W Polsce w wielu miejscach właśnie występujemy jako dostawca kompletnych instalacji termicznej utylizacji odpadów. Nasza rola na targach IFAT była więc podwójna. Chcemy być istotnym graczem w tego typu inwestycjach nie tylko w Polsce– wyjaśnia wiceprezes Krzysztof Burek.

Istotnym wydarzeniem był również doroczny kongres VGB, który odbył się w dniach 22-24 września 2010 r. w Essen. To spotkanie członków organizacji VGB oraz współpracujących z nimi firm, instytucji i ośrodków naukowych. Kongres połączony jest z częścią wystawienniczą. Od wielu lat obecne jest tu także RAFAKO S.A. - IFAT i Kongres VGB to imprezy różne, mimo że na pozór mogą mieć wiele wspólnego. Ta pierwsza, organizowana co 2 lata, jest przede wszystkim ukierunkowana na konkretne obszary związane z utylizacją odpadów. który to kierunek tylko – niejako przy okazji – wiąże się z energetyką. Z kolei Kongres VGB połączony z wystawą to doroczna impreza branży energetycznej i forum dyskusyjne. Tegoroczny Kongres VGB miał wyjątkowy przebieg z uwagi na 90. rocznicę za-

Podczas monachijskich targów IFAT RAFAKO prezentowało swoją ofertę związaną z termiczną utylizacją odpadów komunalnych i przekształcaniu ich w energię.

łożenia tej organizacji – podsumowuje Piotr Karaś, kierownik działu promocji produktu w RAFAKO S.A. - Bardzo cenimy sobie możliwość spotkań z naszymi klientami i partnerami, nie tylko z rynku niemieckiego. Takie wydarzenia to wspaniała okazja do wymiany doświadczeń, poznania planów inwestycyjnych i innych istotnych informacji biznesowych, niejednokrotnie „z pierwszej ręki” – dodaje Piotr Karaś.

- Jeszcze kilka lat temu nasza firma postrzegana była jako wytwórca części energetycznych inwestycji, związanych głównie z produkcją kotłów. Dziś słyniemy natomiast z dużych inwestycji realizowanych w systemie „pod klucz”. Mamy ku temu moce produkcyjne i zdolności finansowe – ocenia wiceprezes RAFAKO ds. handlu. - Rynek polski jest dziś dla nas najważniejszy, ale będziemy też zabiegać o zagraniczne kontrakty, m.in. we Francji, w Finlandii, Belgii, Turcji czy na Bałkanach – zapowiada Krzysztof Burek.

RAFAKO S.A. RAFAKO S. A. jest największym europejskim producentem kotłów dla energetyki zawodowej i przemysłowej, urządzeń ochrony środowiska oraz dostawcą kompletnych bloków energetycznych „pod klucz”.

Adam Misa www.adventure.media.pl www.rafako.com.pl

RAFAKO od dawna uczestniczy w kongresie VGB w Essen.

10

urządzenia dla energetyki 7/2010

wydarzenia i innowacje

Energomontaż Bełchatów i APS SA Białostocka spółka Automatyka Pomiary Sterowanie SA będzie współpracowała z firmą Energomontaż-Północ Bełchatów przy budowie akumulatora ciepła dla Elektrociepłowni Białystok. artość podpisanej umowy to „średnia liczba 6 cyfrowa” – jak głosi komunikat NewConnect (białostocka firma jest notowana na tym rynku). Prace nad akumulatorem mają być zakończone w pierwszym kwartale 2012 r.

Energomontaż-Północ-Bełchatów Sp. z o.o. to generalny wykonawca zadania „Rozbudowa układu ciepłowniczego o układ akumulacji ciepła dla EC Białystok”, zaś APS SA – jako podwykonawca – zająć się ma kompleksowymi pracami związanymi z aparaturą kontrolno-pomiarową, automatyką i systemem sterowania oraz nadzoru, przewidzianym dla tej inwestycji.

– Mamy dobre doświadczenia we współpracy z Energomontażem, nabyte podczas realizacji poprzednich inwestycji – mówi prezes APS SA Bogusław Łącki. – Ostatni kontrakt urasta do ran-

gi istotnej umowy z powodu innowacyjności realizowanego rozwiązania technicznego. Zadecydował o tym stopień skomplikowania robót, kompleksowość, obejmująca wszystkie etapy realizacji – od dostaw poprzez montaże, programowanie, po rozruch systemu sterowania i nadzoru, powiązanego z istniejącymi u inwestora układami technologicznymi. Powierzenie nam realizacji tych prac świadczy o dobrej ocenie naszej spółki przez generalnego wykonawcę.

Akumulatory ciepła są powszechnie stosowane w Skandynawii, w Polsce stają się przebojem ostatnich lat. Urządzenia te usprawniają pracę i zmniejszają koszty, pozwalają oszczędzać paliwo, a tym samym – zmniejszać emisję dwutlenku węgla do atmosfery.

W przypadku awarii źródła ciepła zapewniają jego nieprzerwaną dostawę do odbiorców.

Firma

Jak podkreśla Bogusław Łącki, ostatnie zadanie to dla APS ogromna odpowiedzialność i wyzwanie, ale też okazja do wykorzystania doświadczenia i wysokich umiejętności. Bez tego wykonanie kompleksowych prac automatyki przemysłowej przy budowie nowego innowacyjnego węzła technologicznego nie byłoby możliwe.

Kontrakt z Energomontażem to kolejny duży, ważny kontrakt zawarty przez APS w jednym kwartale. Miesiąc wcześniej spółka podpisała największy w swojej historii kontrakt – ze stołeczną Elektrociepłownią Siekierki SA. – Doświadczenie, zdobyta wiedza i referencje – te walory pozwalają nam skutecznie walczyć z rosnąca konkurencją na rynku automatyki przemysłowej – tłumaczy dobrą passę swojej firmy prezes Łącki.

odkryła karty

– premiera systemu EXTA FREE na targach ENERGETAB 2010 W dniach 14-16 września 2010 r. w Bielsku-Białej odbyła się XXIII edycja targów ENERGETAB. Podczas targów firmie ZAMEL CET towarzyszyło hasło „ZAMEL CET odkrywamy karty”. W tym klimacie przygotowane zostały atrakcje i liczne niespodzianki - na stoisku firmy można było zagrać m. in. w ruletkę i black jacka. Podczas targów ENERGETAB 2010 firma ZAMEL CET zaprezentowała nową grupę produktów – bezprzewodowy system sterowania EXTA FREE. XTA FREE to bezprzewodowy system sterowania będący owocem pracy konstruktorów firmy ZAMEL. Urządzenia te łączą w sobie zalety dwóch cenionych przez użytkowników grup produktowych z dotychczasowej oferty firmy ZAMEL – urządzeń zdalnego sterowania STIRO oraz automatyki budynkowej EXTA. Firma ZAMEL CET obok EXTY FREE zaprezentowała produkty z grupy GARDI – system monitoringu CCTV HX900 (Złoty Medal MTP na Międzynarodowej Wystawie Zabezpieczeń SECUREX 2010), a także system domofonowy DX5100 z grupy ENTRA (Złoty Medal

MTP Międzynarodowych Targów Energetycznych EXPOPOWER 2010).

Firma ZAMEL CET w tym roku wprowadziła do swojej oferty dwie grupy produktów. Ich innowacyjność potwierdzona Złotymi Medalami MTP sprawia, iż można je określić mianem elektrotechnicznych asów. Targi ENERGETAB 2010 stanowiły fantastyczną okazję do zaprezentowania nowego bezprzewodowego systemu sterowania EXTA FREE - a tym samym do odkrycia kolejnego asa z oferty ZAMEL CET - stąd właśnie hasło „ZAMEL CET odkrywamy karty”, a także prezentowana podczas bielskich targów konwencja stoiska. -

urządzenia dla energetyki 7/2010

mówi Katarzyna Łodzińska, wspólnik.

Targi ENERGETAB 2010 były dla nas bardzo udane, cieszy nas ogromne zainteresowanie produktami oferowanymi przez ZAMEL CET, a także popularność naszego stoiska wśród odwiedzających targi. Wielu z naszych gości pytało, dlaczego jedna z tablic zamiast produktów ZAMEL CET przedstawiała rewers karty, otóż w tej chwili mogę zdradzić, iż jest to zapowiedź jeszcze jednej produktowej premiery, na którą zapraszamy końcem 2010 roku. – dodaje Radosław Dzik, dyrektor ds. handlu i rozwoju.

Międzynarodowe Energetyczne Targi Bielskie ENERGETAB to największe targi branży energetycznej w Polsce.

XXIII edycja bielskiej imprezy zgromadziła ponad 620 wystawców, którzy zaprezentowali swoją ofertę w nowej hali, pawilonach namiotowych, a także w plenerze. Tegoroczne targi ENERGETAB odwiedziło ponad 15 tys. zwiedzających.

Dominika Bogusz ZAMEL CET

11

wydarzenia i innowacje

GE Renewable Energy wprowadza nowe modele turbin wiatrowych Firma GE Energy ogłosiła wprowadzenie nowych modeli turbin wiatrowych do rodziny urządzeń o mocy 2,5 MW. Wszystkie nowe modele zostały stworzone w celu zwiększenia rocznej produkcji energii (AEP) powyżej poziomu osiąganego przez istniejące turbiny z tego przedziału mocy.

urbina GE 2.75-100 to model 2.5100 o zmienionych parametrach, bez modyfikacji w elementach mechanicznych i niewielkich zmianach w systemie elektrycznym. Model GE 2.75-100 charakteryzuje się wyższym współczynnikiem AEP w środowiskach IEC TC II. Urządzenie symbolu GE 2.75-103 natomiast to połączenie nowego modelu 2.75 z wirnikiem o średnicy 103 metrów, wykorzystującym łopaty GE o długości 50,2 metra wytwarzanej według opatentowanego wzoru, uwzględniające najnowsze osiągnięcia w dziedzinie aerodynamiki i charakteryzujące się zmniejszoną emisją hałasu oraz wyższą odpornością. Nowa turbina 2.75-103 jest zoptymalizowana do pracy w środowiskach IEC TC III. – Wprowadzone zmiany mają na celu zwiększenie wartości dla klienta przy jednoczesnym zachowaniu sprawdzonych rozwiązań i niezawodności na-

12

szych istniejących turbin wiatrowych z rodziny urządzeń o mocy 2,5 megawata – powiedział Vic Abate, Wiceprezes ds. Energii Odnawialnej, GE Power & Water. – Najnowsze modele wchodzące w skład naszej floty turbin wiatrowych zdecydowanie zwiększają możliwości oferowania rozwiązań dla szerszego zakresu warunków wiatrowych, pozwalają wytworzyć największą ilość energii w ciągu roku w swojej klasie, i wykorzystują rozwiązania sprawdzone w turbinie wiatrowej GE o mocy 1,5 MW, będącej najpopularniejszą turbiną wiatrową na świecie – zainstalowano ich już 14 000 – dodał.

Turbiny wiatrowe GE z serii urządzeń o mocy 2,5 megawata są dostępne na całym świecie. Będą one wykorzystane w dwóch projektach należących do największych na świecie farma wiatrowych Fanatele oraz Cogealac firmy CEZ Romania, będących największym projektem onshore w Europie, oraz w bu-

dowanej przez Caithness Energy farmie wiatrowej Sheperds Flats w stanie Oregon – największej farmie wiatrowej wybudowanej dotychczas w Stanach Zjednoczonych.

GE Energy jest jednym z największych na świecie dostawców technologii i sprzętu do produkcji energii elektrycznej. GE Energy działa we wszystkich obszarach branży energetycznej, włączając w to wykorzystanie węgla, ropy, gazu naturalnego i energii nuklearnej, zasobów odnawialnych, takich jak woda, wiatr, słońce i biogazy, a także innych paliw alternatywnych. Wiele produktów GE Energy posiada certyfikaty ecomagination, czyli spełnia wymogi korporacyjnej inicjatywy GE o nazwie ecomagination. Celem inicjatywy jest wprowadzanie na rynek nowych technologii, dzięki którym klienci firmy będą mogły sprostać coraz większym wymogom ochrony środowiska.

urządzenia dla energetyki 7/2010

wydarzenia i innowacje

z polskiego rynku?

Szwedzki koncern energetyczny ogłosił swoją nową strategię, zgodnie z którą do priorytetowych zadań należeć będzie odtąd inwestowanie w zielone technologie – kosztem lokowania środków w elektrownie węglowe w Polsce. Władze firmy ogłosiły, że w ciągu pół roku zdecydują, czy zamierzają całkowicie wycofać się z naszego kraju. oncern skupi się na prowadzeniu działań w zakresie energii odnawialnej w Szwecji, Niemczech i Holandii. Na wiatraki i elektrownie wodne w tych krajach władze firmy zamierzają wydać aż 3 mld euro do 2020 r. U wybrzeży Wielkiej Brytanii Vattenfall otworzył już największą farmę wiatrową na świecie – 100 turbin ma moc 300 MW. Decyzja o zmianie strategii zapadła pod wpływem opinii szwedzkiego rządu, kontrolującego koncern i niezadowolonego z wyników finansowych osiąganych w ostatnich latach. Skłoniło to Vattenfall do przeprowadzenia konsolidacji, która oznacza właśnie wycofanie się z mniej rentownych rynków, czyli m.in. z Polski. W efekcie koncern zredukować ma zadłużenie i zmniejszyć wskaźniki emisji dwutlenku węgla.

Długofalowa strategia przewiduje, że

w 2050 r. firma nie będzie w ogóle emitowała dwutlenku węgla.

Przeszło dekadę temu Vattenfall został inwestorem strategicznym Elektrociepłowni Warszawskich i pierwszym koncernem, który zdecydował się nabyć spółkę dystrybucyjną energii elektrycznej na Górnym Śląsku. W Polsce firma plasuje się na siódmym miejscu przedsiębiorstw rynku produkcji energii elektrycznej i ma dziesięcioprocentowy udział w rynku sprzedaży i dystrybucji energii. Do niedawna Vattenfall planował zrealizowanie u nas co najmniej dwóch wielkich przedsięwzięć, z których teraz musi się oczywiście wycofać.

Koncern ma też ponad 18 proc. udziałów w prywatyzowanej Enei, której akcje straciły na wartości. Dwa lata temu Szwedzi oferowali za walory firmy prawie 1,7 mld zł. Krążą słuchy, że Elektrociepłownie Warszawskie, dzięki którym

Vattenfall ma w Polsce ponad 20-proc. udział w produkcji ciepła mogą znaleźć nabywcę. Niewykluczone, że zainteresowanie elektrociepłowniami mogą wyrazić fiński Fortum lub RWE. Na sprzedaż przeznaczona jest także spółka dystrybucyjna na Śląsku.

Prezes Vattenfall, Oystein Loseth, powiedział podczas czwartkowej konferencji prasowej na terenie najnowszej inwestycji koncernu – farmy wiatrowej u brytyjskich wybrzeży: – Szukamy możliwości, by sprzedać aktywa w kilku krajach, jednym z nich jest Polska. Na razie nie zapadły jednak żadne decyzje w tej sprawie. Myślę, że mówimy o perspektywie dwóch- trzech lat. To zależy m.in. od warunków rynkowych. Nie musimy sprzedawać, choć chcemy skonsolidować firmę i zapewnić niezbyt duży wskaźnik emisji CO2.

Co dalej z projektem Bernau-Szczecin?

Trwa zamieszanie wokół budowy gazociągu Bernau-Szczecin. W sprawę zaangażowane są PGNiG, Bartimpex, strona niemiecka, a ostatnio także Komisja Europejska. artimpex, spółka Aleksandra Gudzowatego, planowała parę lat temu – wraz z PGNiG – budowę rury Bernau-Szczecin, która połączyć miała Polskę z Niemcami. W 1999 roku obie firmy podpisały z niemieckim Ruhrgas list intencyjny w sprawie budowy; umowa nie została jednak ostatecznie zawarta.

Prezes Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa Michał Szubski oświadczył ostatnio, że jego spółka nie widzi możliwości budowy gazociągu wspólnie z Bartimpeksem. Przypomniał też o planach budowy własnego gazociągu Boernicke-Police.

W 2005 roku PGNiG i niemieckie VNG założyły bowiem spółkę celową do realizacji interkonektora (łącznika) ITG z Boernicke k. Berlina do Polic. Miał on zagwarantować Polsce dostawy 3 mld m sześciennych gazu rocznie. To ponad 20 proc. zapotrzebowania naszego kraju. Surowiec miał być dostarczany od strony Niemiec i uzupełniłby niedobory, z jakimi możemy borykać się zimą. Gazociąg ten miał być uruchomiony niestety dopiero w 2014 roku. Miał on

jednak działać w dwie strony. Analitycy liczyli zatem, że dzięki temu krajowe nadwyżki surowca mogłyby być w przyszłości wysyłane na Zachód. Według ekspertów możliwy byłby zarówno reeksport rosyjskiego gazu, jak i sprzedaż surowca dostarczanego do Polski przez terminal LNG w Świnoujściu.

Mimo to aktualna pozostaje złożona przez PGNiG oferta wykupienia do końca roku projektu gazociągu BernauSzczecin od Bartimpeksu. PGNiG uważa bowiem, co jasno wyłożył ostatnio prezes firmy, że jeśli Bartimpeksowi przez tyle lat nie udało się wykonać inwestycji, to spółka powinna z niej zrezygnować, sprzedać dokumentację projektową i pozwolić zrealizować projekt komuś innemu. Bartimpex posiada pozwolenie na budowę, które jednak ma określony czas obowiązywania, dlatego - jak zaznaczył wiceprezes PGNiG - rozmowy nie mogą trwać wiecznie.

Dodał również, że budowa interkonektorów – w tym przypadku z Niemcami – jest wpisana w strategię rządową.

Bartimpex złożył tymczasem – w maju

urządzenia dla energetyki 7/2010

br. – skargę do Parlamentu Europejskiego przeciwko polskiemu rządowi oraz Polskiemu Górnictwu Naftowemu i Gazownictwu. Spółka domaga się powrotu do planów realizacji projektu połączenia gazowego z Niemcami BernauSzczecin przy udziale Bartimpeksu. Komisja ds. petycji PE skierowała wniosek do Komisji Europejskiej.

Jak poinformowała Karen Chioti z komisji ds. petycji PE, jeśli Komisja stwierdzi naruszenie prawa wspólnotowego, to uruchomia tzw. infringement procedure, czyli postępowanie poprzedzające ewentualne postępowanie sądowe, które daje szansę krajowi członkowskiemu na dobrowolne dostosowanie się do ew. wskazań KE. Takie postępowanie rozpoczyna się od listu KE do kraju członkowskiego z prośbą o wyjaśnienia.

Komisja Europejska poinformuje Parlament Europejski, czy w przypadku projektu gazociągu Bernau-Szczecin mogło dojść do naruszenia prawa europejskiego już pod koniec października lub w listopadzie.

13

wydarzenia i innowacje aktualności Turbiny wiatrowe GE na farmach wiatrowych E.ON Firma GE dostarczyła turbiny wiatrowe o dużej mocy na potrzeby Farmy Wiatrowej Nekla w województwie wielkopolskim, która oficjalnie otwarta została na początku października br. Zastosowanie 21 nowoczesnych urządzeń GE ma pomóc Polsce osiągnąć wyznaczone cele w zakresie produkcji energii ze źródeł odnawialnych.

Turbiny wiatrowe GE 2.5-100 po raz pierwszy wykorzystane w naszym kraju na Farmie Wiatrowej Nekla, należącej do spółki zależnej E.ON Climate and Renewables, zostały już rozmieszczone w 7 lokalizacjach w Wielkopolsce i włączone do sieci.

Charakteryzują się one wyższą roczną produkcją energii przy zachowaniu wydajności, niezawodności i wspomnianej możliwości przyłączenia do sieci. Zalety te urządzenia zawdzięczają głównie średnicy wirnika, która wynosi 100 metrów.

Jak powiedział Sven Utermöhlen, Dyrektor Regionalny na Europę Centralną E.ON Climate & Renewables: – Zwiększona produktywność każdej turbiny oraz jakość i udokumentowane działanie technologii GE stanowiły kluczowe czynniki decydujące o wyborze turbiny dla naszego projektu, dzięki któremu E.ON będzie wytwarzał na polskim rynku ponad 50 megawatów czystej energii elektrycznej pochodzącej z wiatru.

Turbina GE 2.5-100 została zaprojektowana jako następczyni poprzedniej linii produktów, która wykorzystuje rozwiązania sprawdzone w urządzeniach GE o mocy 1,5 megawata, będących najpopularniejszymi turbinami wiatrowymi na świecie w swojej klasie (prawie 14 000 wybudowanych jednostek).

Na świecie zainstalowano już ok.

200 turbin wiatrowych GE 2.5-100, głównie w krajach europejskich, w tym Rumunii, Francji, Holandii, Turcji, Niemczech, Belgii, Hiszpanii oraz we Włoszech.

– Dzięki wyjątkowo korzystnym warunkom wiatrowym i sprzyjającym ramom prawnym, Polska stanowi jeden z najbardziej obiecujących rynków w Europie – powiedział Rod Christie, Prezes GE Energy na obszar Europy Środkowo-wschodniej, Rosji oraz krajów WNP. – Jesteśmy zadowoleni, że pierwszy projekt w Polsce, w którym znalazła zastosowanie nasza technologia 2.5-100, pomaga krajowi wypełnić jego cele w zakresie produkcji czystej energii.

14

Wkład polskich podmiotów gospodarczych w budowę pierwszej elektrowni jądrowej Jak oceniają specjaliści z resortu gospodarki, udział rodzimych firm w realizacji planu budowy pierwszej w kraju elektrowni jądrowej wynieść może od 10 do 15 proc. Zdaniem natomiast potencjalnych dostawców reaktorów, polski przemysł otrzymać może od 50 do 70 proc. zleceń. ierwszy blok elektrowni jądrowej ma być uruchomiony w Polsce w roku 2022. Polska Grupa Energetyczna planuje budowę dwóch elektrowni jądrowych w tej samej technologii o mocy ok. 3 000 MW każda. Wybór technologii ma zostać dokonany jeszcze w tym roku Mirosław Lewiński, dyrektor departamentu energii jądrowej w Ministerstwie Gospodarki, oświadczył, że jak największy udział polskich przedsiębiorstw w realizacji inwestycji jest jednym z planowanych przez rząd celów, który najprawdopodobniej zaważy również na wyborze technologii. Ponieważ pierwsze inwestycje w elektrownie jądrowe dostawcy technologii realizują zazwyczaj w formule „pod klucz”, to udział polskich firm w takiej inwestycji zależy od tego, czy będą one konkurencyjne. – Ponadto firmy te muszą mieć odpowiednie przygotowanie i certyfikaty – dodał Lewiński.

– Ważne, żeby rząd zbadał możliwości realizacji przez polskie firmy dostaw produktów i usług na rzecz energetyki jądrowej i my to będziemy robili – zapowiedział. Lewiński oszacował możliwe zaangażowanie rodzimych firm w budowę pierwszej elektrowni na 10 do 15 proc. i możliwe zwiększanie go przy ew. kolejnych elektrowniach. Zauważył też, że polskie spółki są bardzo zaangażowane w budowę elektrowni jądrowej w Olkiluoto w Finlandii, gdzie montują sieć elektryczną i zbrojenia. Firma z Gdyni wyprodukowała też stalowy kołnierz w budynku fińskiego reaktora.

Wśród dostawców, z którymi nad analizą technologii pracowały grupy robocze PGE, znajdują się amerykańsko-japoński koncern Westinghouse Electric Company LLC (reaktor AP 1000), francuskie EDF i Arevą (reaktor EPR) oraz z amerykańsko-japoński koncern GE Hitachi Nuclear Energy Americas (reaktor ESBWR).

Westinghouse do budowy elektrowni używa prefabrykowanych modułów, produkowanych w wielu fabrykach, które sprowadzane są na plac budowy i łączone, co oznacza, że to właśnie polskie firmy mogłoby produkować moduły, m.in. mechaniczne, czy konstrukcyjne. Wiceprezes Westinghouse Mats Olsson podkreśla, że elementy konstrukcji elektrowni mogą być z powo-

dzeniem produkowane przez polskie stocznie, które mają do tego „idealnie dopasowaną infrastrukturę”.

Jego zdaniem udział polskich firm w dostawach komponentów i urządzeń oraz usługach budowlanych przy budowie pierwszej elektrowni jądrowej może sięgnąć nawet 70 proc. Dopuścił też możliwość pracy polskich firm na placu – w tym przypadku od 90 do 95 proc. pracowników budowlanych mogłoby pochodzić z naszego kraju.

Prezes EDF Polska Philippe’a Castanet zapowiedział, że jego firma przeprowadziła analizę polskiego przemysłu w zakresie wyrobów stalowych, komponentów mechanicznych, urządzeń elektrycznych i oprzyrządowania, a także usług projektowych, montażowych i budowlanych oraz w zakresie kontroli jakości.

Jego zdaniem udział polskiego przemysłu w budowie elektrowni mógłby sięgnąć 50 proc. zamówień.

Podobne są szacunki GE Hitachi. Jak powiedział Danny Roderick, wiceprezes GE Hitachi ds. projektów atomowych: – Przewidujemy, że wielka część polskiej inwestycji będzie zrealizowana przez polskie firmy. W praktyce, standardowa inwestycja, niezależnie od tego, kto ją buduje realizowana jest w 50 procentach (lub więcej) z udziałem lokalnego biznesu. GE Hitachi przoduje w powierzaniu lokalnym firmom wielkich części inwestycji (poza samą technologią) – zlecenia otrzymują stocznie, oczyszczalnie ścieków, centra treningowe i usług administracyjnych.

– Myślę, że żadna inna firma na świecie nie współpracuje z lokalnymi firmami na taką skalę jak GE Hitachi. Jedną z głównych polityk mojej firmy jest jak największe przekazywanie realizacji inwestycji „w dół”. GE Hitachi ma wyjątkowo rozbudowaną strategię współpracy z lokalnymi przedsiębiorstwami, zakładami produkcyjnymi i uniwersytetami przy wdrażaniu projektów atomowych. Efektem tej strategii jest, że każda powstała elektrownia atomowa jest tworzona przez dany kraj. Inwestycja w Polsce nie będzie amerykańską elektrownią w Polsce, ale polską elektrownią zbudowaną przy użyciu amerykańskiej technologii – dodał.

urządzenia dla energetyki 7/2010

wydarzenia i innowacje

Amerykańscy eksperci o polskim programie atomowym Na temat budowy elektrowni jądrowych w Polsce wypowiedzieli się specjaliści z amerykańskich instytutów spraw publicznych. Ich zdaniem, polska gospodarka zyska na tego rodzaju inwestycjach, pod warunkiem jednak, że spełnione zostaną rygorystyczne kryteria ekonomiczne. ako główne czynniki powodzenia przedsięwzięcia wymienili bowiem terminowość, koszty inwestycji oraz technologie. Mają one zapewnić naszemu krajowi dostęp do pewnego źródła energii – wynika z ankiety przeprowadzonej wśród think-tanków ze Stanów Zjednoczonych przez Instytut Globalizacji.

– To decyzja o fundamentalnym znaczeniu dla gospodarki (…). Koszty inwestycji są znaczne, ale Polska zapewni sobie stabilne źródło energii za rozsądną cenę na najbliższe 100 lat – zapewnił Jack Spencer, ekspert ds. energii nuklearnej Fundacji Heritage – najbardziej znanego, konserwatywnego think-tanku w USA. Jerry Taylor, ekspert ds. energii waszyngtońskiego CATO Institute, ostrzega przed upolitycznieniem procesu podejmowania decyzji. – Decyzje dotyczące infrastruktury energetycznej powinny być oparte na kryteriach ekonomicznych przez graczy reprezentujących prywatną strukturę kapitału – zaznacza.

– Firmy prywatne mają z reguły większe rynkowe doświadczenie. (…) Ich działal-

ność opiera się na rachunku strat i zysków – wyjaśnia.

Niemniej jednak przewiduje w tym przypadku zaangażowanie państwa, zmierzające do powodzenia projektu.

– Energia jądrowa jest stosunkowo drogim źródłem, w porównaniu do energii uzyskiwanej ze spalania węgla lub gazu. (…) Tego typu inwestycje są kosztowne i obciążane dużym ryzykiem. Harmonogram prac i czynniki polityczne mogą sprawić, że udział państwa w tym przedsięwzięciu może okazać się niezbędny – pisze Jerry Taylor.

Według Jacka Spencera, podstawowym kryterium, którym powinien kierować się nasz kraj, są czynniki kosztowe i technologiczne. – Najważniejsze kryteria to projekt, doświadczenie dostawcy i struktura kontraktu (…). Niektórzy dostawcy mogą zaoferować dodatkowo np. zaopatrzenie w paliwo – dodaje.

Ekspert Fundacji Heritage wskazuje, że podczas podejmowania tego typu strategicznych decyzji ważne jest zaufanie do partnera biznesowego, ale jednocześnie przestrzega: – Wybierz-

cie technologię, która bazuje na tym, co firma osiągnęła do tej pory, a nie na obietnicach.

Instytut Globalizacji jest prywatnym wolnorynkowym instytutem spraw publicznych założonym w 2006 r. Organizacja prowadzi badania z zakresu ekonomii, energetyki, nowych technologii i globalizacji.

Fundacja Heritage to najbardziej prestiżowa i wpływowa instytucja konserwatywną w Stanach Zjednoczonych. Stoi ona na straży typowych wartości amerykańskich: przedsiębiorczości, umiłowania wolności ekonomicznej i rządu ograniczonego. Do członków wspierających należy 684 tys. osób, co czyni organizację jedną z najbardziej wpływowych w Ameryce.

CATO Institute to waszyngtoński libertariański think-tank założony w 1977 r.

W 80 proc. finansowany jest z darowizn indywidualnych. CATO Institute prowadzi badania na rzecz wolności jednostki, ochrony prywatnych praw własności i wolnego rynku.

Polska Grupa Energetyczna Zarząd PGE podpisał z resortem skarbu państwa umowę zakupu akcji spółki z Gdańska. Sukces zwieńczy jednak ostatecznie dopiero wygrana batalia z urzędem antymonopolowym, dotychczas przeciwnym transakcji. ządowa zmiana polityki energetycznej Polski do 2030 r., która umożliwiła przejęcie Energi przez Polską Grupą Energetyczną przesądziła o sprzedaży ponad 84 proc. akcji gdańskiej spółki za 7,5 mld zł. Umowę z PGE podpisał minister skarbu. Dokument ma jednak na razie charakter warunkowy. Umowa wejdzie w życie dopiero, gdy inwestor otrzyma zgodę na transakcję od Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

PGE ma przesłać do urzędu antymonopolowego wniosek o zgodę na transakcję. W przypadku odmowy, nie dojdzie do transakcji, mimo że czeka na nią minister skarbu, który wypełnić musi plan przychodów prywatyzacyjnych. Uprawomocnienie umowy opłacalne też będzie dla budżetu państwa.

Prezes urzędu Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel już od kilku miesięcy zapowiadała, że nie pozwoli na transakcję. Ma w tym względzie poparcie ekspertów branży i prof. Leszka Balcerowicza. Dowodzą oni, że przejęcie Energei przez PGE oznaczać będzie osłabienie konkurencji i nadmierne wzmocnienie Grupy.

Zdaniem prezesa PGE Tomasza Zadrogi, problem leży jednak głównie w różnicy w definicji rynku, który traktowany jest przez PGE – zdaniem jej szefa – szerzej niż tylko w odniesieniu do Polski. Inwestor przypomina przy tej okazji, że również Komisja Europejska chce, by do 2015 r. powstał wspólny rynek energii.

Umowę między ministrem skarbu i PGE przeanalizowała Rada Ministrów. Re-

urządzenia dla energetyki 7/2010

sort nie potrzebował formalnej zgody rządu na zawarcie transakcji, ale pozytywna opinia może być ważnym sygnałem skierowanym do prezes Krasnodębskiej-Tomkiel, że Rada Ministrów liczy na jej zgodę.

W sprawie transakcji wypowiedział się też minister finansów Jacek Rostowski. Jego zdaniem, otwierający się rynek energii elektrycznej w Polsce i Europie świadczy na korzyść planów stworzenia tak silnego podmiotu, tylko jednak przy założeniu, że kolejnym etapem tej operacji będzie jego pełna prywatyzacja. Źródło: Rzeczpospolita

15

wydarzenia i innowacje

Actina Solar Polskie serwery marki Actina Solar wspierają pracę największego na świecie akceleratora cząstek – Wielkiego Zderzacza Hadronów w CERN. Do Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych w Genewie trafiły 1132 serwery polskiej produkcji, w tym 952 serwery obliczeniowe Actina Solar 820 S4 oraz 180 serwerów storage’owych Actina Solar 240 S4. Dostawa urządzeń Actina Solar do CERN jest największym wdrożeniem tego typu przeprowadzonym przez polską firmę.

roducent serwerów, firma Action S.A, jeden z największych dystrybutorów oraz roducentów sprzętu komputerowego w Polsce, uruchomił ich produkcję w roku 2006. Actina Solar ma na swym koncie prestiżowe wdrożenia klastrów obliczeniowych w instytucjach naukowych (między innymi wdrożenie klastra Galera w Centrum Informatycznym Trójmiejskiej Akademickiej Sieci Komputerowej – TASK).

Polskie serwery obliczeniowe odpowiadają w CERN za analizę danych powstałych po zderzeniach cząstek, a serwery storage’owe za ich bieżące zapisywanie. Łączna wartość dostarczonych serwerów wynosi 13 789 276,10 zł.

Serwery trafiły do Genewy 6 transportami na przestrzeni ośmiu miesięcy. Wszystkie urządzenia ważą ponad 21 ton. 180 serwerów storage’owych wyposażono w sumie w 4320 dysków twardych o łącznej pojemności ok. 8640 TB (prawie 9 milionów gigabajtów). Wydajność teoretyczna polskich serwerów w CERN wynosi ponad 75TFlops (liczba operacji zmiennoprzecinkowych na sekundę), co oznacza, że pod względem sumarycznej mocy obliczeniowej dostarczone do CERN serwery wyprzedzają nawet najpotężniejszy superkomputer w Polsce. Szacuje się, że klaster obliczeniowy o tej mocy byłby w stanie wykonywać 75 bilionów działań matematycznych na sekundę.

Dla porównania, wszyscy mieszkańcy Ziemi musieliby poświęcić na dokonanie tych obliczeń około 1500 lat.

Serwery Actina Solar funkcjonują w ramach potężnej infrastruktury informatycznej Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych. W ogromnych serwerowniach CERN nieprzerwanie pracuje niemal 7 tysięcy urządzeń tego typu. Polskie serwery, nim zostały uruchomione i rozpoczęły swoją pracę w jej ramach, musiały przejść szereg testów kompatybilności i wydajności.

– Urządzenia dostarczane do Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych

16

poddawane są bardzo rygorystycznym testom. Cieszymy się, że serwery Actina Solar sprostały wymaganiom stawianym im przez specjalistów z CERN i przyczynią się do pomnażania dorobku naukowego Europy. Serwery Actina Solar to kolejny polski akcent w CERN. W Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych pracuje obecnie około 200 Polaków – wybitnych naukowców i specjalistów. Teraz nasz kraj reprezentować będą także przez polskie rozwiązania serwerowe – powiedział Edward Wojtysiak, Wiceprezes Zarządu firmy Action S.A. – Serwery Actina Solar, zanim rozpoczęły swą pracę przy Wielkim Zderzaczu Hadronów, zostały poddane weryfikacji pod względem konfiguracji, ustawień sprzętowych oraz wersji oprogramowania wewnętrznego wszystkich komponentów. By uniknąć jakichkolwiek nieprawidłowości, stworzyliśmy specjalne oprogramowanie, które automatycznie przeprowadzało odpowiednią konfigurację (np. RAID) oraz weryfikację wszystkich komponentów, eliminując ryzyko wystąpienia tzw. błędu ludzkiego – dodaje Stanisław Rejowski, Dyrektor Działu Produkcji Serwerów Actina Solar w firmie Action S.A. W Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych prowadzone są badania mogące Mie kluczowy wpływ na przyszłość nauki. Wśród licznych zaawansowanych technologicznie urządzeń wykorzystywanych przez naukowców w CERN najbardziej znany jest Wielki Zderzacz Hadronów (LHC). Skonstruowany na planie torusa (kształtem przypomina dętkę rowerową) o obwodzie 27 kilometrów jest największą maszyną świata. Cała konstrukcja spoczywa od 50 do 175 metrów pod ziemią.

Zderzenia hadronów śledzone i rejestrowane są za pomocą sześciu zespołów detektorów cząstek. Polskie serwery obliczeniowe analizują, przetwarzają i zapisują ogrom informacji generowanych podczas każdego z eksperymentów. Szacuje się, że w momencie największego natężenia zderzeń w ciągu sekundy dochodzi do 600 milionów kolizji protonów, co generuje kolosalną, liczoną w petabajtach (biliardach bajtów) ilość danych na sekundę.

W Wielkim Zderzaczu Hadronów, w kontrolowanych, laboratoryjnych warunkach, przeprowadzane są kolizje przeciwbieżnych wiązek protonów o energii maksymalnej sięgającej 7 teraelektronowoltów (TeV). Analizy wyników zderzeń cząstek mają udzielić odpowiedzi na liczne pytania dotyczące otaczającego nas świata, zarówno w skali mikro (np. odkrycie tzw. cząstki Higgsa, cząstek supersymetrycznych, plazmy kwarkowo-gluonowej, czy dodatkowych wymiarów przestrzennych), jak i w kwestiach związanych z funkcjonowaniem kosmosu (problem ciemnej materii, asymetrii pomiędzy materią i antymaterią itp.)

– Zwycięstwo w przetargu na dostawę serwerów dla CERN ma dla nas szczególne znaczenie – powiedział Edward Wojtysiak, Wiceprezes Zarządu firmy Action S.A. – Poza wszelkimi względami prestiżowymi, jest to kolejny krok na długiej drodze do budowania renomy

urządzenia dla energetyki 7/2010

wydarzenia i innowacje polskich firm technologicznych nie tylko na zachodzie, ale także i w naszym kraju. Stanowi ono dowód na to, że polskie rozwiązania serwerowe mogą z powodzeniem konkurować z największymi markami na świecie. Cieszymy się, że serwery Actina Solar sprostały wymaganiom stawianym im przez specjalistów z CERN i przyczynią się do pomnażania dorobku naukowego Europy.

Serwery Actina Solar to kolejny polski akcent w CERN – w Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych pracuje obecnie około 200 Polaków – wybitnych naukowców i specjalistów. Teraz nasz kraj reprezentować będą także polskie rozwiązania serwerowe.

Specyfikacja techniczna serwerów Actina Solar: Serwery Actina Solar 820 S4:

• Platforma: Supermicro Superserver SYS-6026TT -HTRF BLACK • Procesory: 8 x Intel® Xeon® L5520 2.26 GHz, 4 rdzenie, 8 wątków, 8MB Cache, 5.86 GT/s QPI, max TDP 60W; po 2 procesory na niezależny serwer • Pamięć operacyjna: 96GB RAM DDR3 Registered – po 24GB (6 x 4GB) na każdy serwer • Dyski twarde: 8 x 500GB lub 1TB SATA II 7200 rpm – po 2 dyski na każdy serwer Serwery Actina Solar 240 S4:

• Obudowa: Supermicro CSE-846E2-R1200LP Black • Płyta główna: Supermicro X8DTE-F BOX • Procesory: 1 x Intel® Xeon ® L5640 2.26 GHz 6 rdzeni, 8 wątków, 12MB Cache, 5.86 GT/s QPI, max TDP 60W • Pamięć operacyjna: 12GB RAM (3 x 4GB) DDR3 Registered • Dyski twarde: 24 dyski serwerowe 2TB SATA II 7200rpm przeznaczone do pracy ciągłej • Kontroler dyskowy: Adaptec 5405 + Battery Backup ABM-800

urządzenia dla energetyki 7/2010

17

wydarzenia i innowacje

Łupkowa alternatywa Kwestia gazu łupkowego, wzbudzającego ogromne nadzieje jako alternatywne paliwo dla tradycyjnych surowców, wywołała falę dyskusji w polskich mediach i środowiskach związanych z energetyką i górnictwem. Podstawowe, stawiane przez ekspertów pytanie brzmi, na ile realne są możliwości wydobycia tego surowca i – co z tym związane – jak duże są jego złoża na terenie naszego kraju.

prawą żywo zainteresowane są liczne podmioty gospodarcze – tylko do lipca br. Ministerstwo Środowiska udzieliło już blisko 60 koncesji na poszukiwanie złóż. Z tej puli aż 11 trafiło do PGNiG. O pozwolenie ubiegają się również światowi potentaci, m.in. Exxon Mobil, Chevron, ConocoPhillips i Lane Energy. Gra jest warta świeczki, bowiem, jak szacują firmy Advance Research Int. i Wood Mackenzie, zasoby gazu łupkowego pokryć mogą zapotrzebowanie Polski na najbliższe 100-200 lat, co uniezależniłoby nasz kraj od dostaw zewnętrznych. Jeśli wyniki pierwszych, prowadzonych już wierceń badawczych pozytywnie zweryfikują powyższe prognozy, polski rynek gazowy czeka potężny rozwój, który uczynić może Polskę gazowym potentatem.

Istotnymi przeszkodami na tej drodze okazać się mogą uwarunkowania prawno-polityczne związane z gospodarowaniem energią. Mimo przewidywanego wzrostu zapotrzebowania na energię, projekt Rady Ministrów dotyczący tej sfery nie przewiduje wykorzystania gazu ze źródeł niekonwencjonalnych.

Wydaje się to sporym niedopatrzeniem, zważywszy na fakt, iż gaz łupkowy może stać się dla Polski ważną alternatywą zarówno w zakresie produkcji oraz wykorzystania energii, jak i redukcji emisji

gazów cieplarnianych. Co więcej, jeśli Polska zamierza konsekwentnie realizować plan uniezależniania się od dostaw gazu z Rosji, gaz łupkowy stanowić może jeden z istotnych elementów takiej strategii.

Obowiązująca obecnie ustawa z dnia 4 lutego 1994 roku – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U.05.228.1947 t.j. ze zm., „Pgg”) – nie zawiera szczególnych procedur określających sposoby rozpoznawania i wydobywania gazu ze źródeł niekonwencjonalnych, co skazuje poszukiwania tego surowca na podporządkowanie tym samym zasadom, które obowiązują przy wydobyciu gazu konwencjonalnego. Stanowi to kolejną przeszkodę natury administracyjnej w rozwoju tego sektora gospodarki. Plan nowelizacji wspomnianej ustawy przewiduje zmianę tego stanu rzeczy, a także połączenie licencji na prowadzenie prac badawczych z licencjami na wydobycie.

Lukę w tym względzie zawiera także europejski plan gospodarowania energią. Choć do tej pory polityka energetyczno-klimatyczna Unii Europejskiej nie uwzględnia gazu ze źródeł niekonwencjonalnych jako istotnego elementu redukcji emisji gazów cieplarnianych, przewidywać można, że z chwilą potwierdzenia optymistycznych sza-

cunków dotyczących potencjału Polski w zakresie wydobycia i eksploatacji tego surowca, nasz rząd wprowadzi ten temat na forum Rady.

Kolejną istotną kwestią związaną z wydobyciem gazu z łupków jest ochrona środowiska. Wśród potencjalnych zagrożeń w tym względzie wymienia się eksploatację sporej ilości wody podczas szczelinowania. Jeden taki proces pochłania bowiem od 1 000 m3 do 2 000 m3 wody, co oznacza, że potrzebne są regulacje prawne, umożliwiające wydajne zarządzanie zasobami wody. Kolejna sprawa to utylizacja zużytej wody, która, choć częściowo wraca na powierzchnię, nie może być kierowana do naturalnych zbiorników z uwagi na jej skład chemiczny i podlegać powinna utylizacji. Inne potencjalne zagrożenie to duża ilość odwiertów, które mają istotny wpływ na tereny zielone, a także prawdopodobieństwo niekorzystnego działania na zbiorowiska ludzkie.

Mimo wspomnianych trudności, które, jak podkreślają eksperci, są do przezwyciężenia, potencjał rynku gazu łupkowego jest na tyle znaczący, że surowiec ten stanowić może dla naszego kraju sposób na zwiększenie wewnętrznego bezpieczeństwa energetycznego i metodę redukcji emisji gazów cieplarnianych

Zyski Grupy Tauron Po III kwartałach 2010 roku Grupa Tauron odnotowała wzrost przychodów i zysków. Przychody za kwartały I-III osiągnęły poziom niemal 11 mld zł, co oznacza wzrost o 9 proc. w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego. To w głównej mierze efekt wzrostu wolumenu wytworzonej i sprzedanej energii. zrost EBITDA Grupy wyniósł natomiast blisko 5 proc. w stosunku do analogicznego okresu 2009 r., tj. osiągnął poziom 2,16 mld zł. Najwyższe wzrosty na poziomie EBITDA Grupa TAURON uzyskała w segmentach wytwarzanie (zarówno konwencjonalne, jak i OZE) oraz dystrybucja. Wzrost EBITDA w segmencie

18

wytwarzanie to, podobnie jak w poprzednich kwartałach, w głównej mierze efekt wzrostu wolumenu wytworzonej energii, co z kolei wynika z rosnącego zapotrzebowania rynku.

Ponadto Grupa odnotowała wyższe wpływy z tytułu kosztów osieroconych.

Przychody z tytułu rekompensat KDT wyniosły w omawianym okresie 2010

r. około 350 mln zł. Udział w przychodach ogółem utrzymał się na zbliżonym poziomie, tj. wyniósł nieco ponad 3 proc.

Podobnie jak po 6 miesiącach 2010 r., także po III kwartałach 2010 r. bardzo dobre wyniki zostały wypracowane w segmencie dystrybucja. To efekt wzrostu wolumenu sprzedaży, wyż-

urządzenia dla energetyki 7/2010

wydarzenia i innowacje szych cen w taryfach, a także niższych kosztów energii na pokrycie różnic bilansowych; te ostatnie spadły rok do roku o 17,2 proc. (o 82,4 mln zł) do 397,6 mln zł.

Udział segmentów wytwarzania i dystrybucji w całości EBITDA Grupy wzrósł do ponad 80 proc.; struktura EBITDA nie zmieniła się praktycznie w stosunku do I półrocza w 2010 r.

Pozytywnym zjawiskiem jest również wzrost liczby klientów końcowych.

Grupa odnotowała przyrost liczby klientów o 20 tys. do 4 094 tys. oraz wzrost wolumenu sprzedanej energii o 14,2 proc. do 25,4 TWh. Na uwagę zasługuje bardzo duży skok wolumenu sprzedanej energii w samym III kw.

2010 roku. Wzrost wyniósł blisko 26 proc., a Tauron znalazł nabywców na 8,5 TWh energii.

Dobre wyniki sprzedaży energii pozwoliły skompensować niższe marże w segmencie sprzedaż wynikające ze wzrostu konkurencji na rynku energii.

Wzrost wyników na poziomie operacyjnym przełożył się na wynik netto, który w trzech kwartałach 2010 r. był o 6 proc. wyższy niż przed rokiem i wyniósł 825,1 mln zł. Jednocześnie spółka ograniczyła zadłużenie finansowe netto, które spadło do poziomu 131 mln zł na koniec września 2010 r., z 970 mln zł rok wcześniej.

Wskaźnik zadłużenia finansowego netto / EBITDA wyniósł na koniec III kw. 2010 r. zaledwie 0,05x (w odniesieniu do EBITDA za 2009 r.), co daje spółce znaczące możliwości zaciągania zobowiązań w kontekście planowanych inwestycji. Potwierdza to akceptowalny przez instytucje finansujące poziom wskaźnika w branży energetycznej w Europie, który wynosi średnio 2,5x.

Niższe zadłużenie finansowe netto to w głównej mierze efekt obniżenia poziomu zadłużenia finansowego ogółem o 112 mln zł przy jednoczesnym wzroście stanu środków pieniężnych o 338 mln zł w stosunku do stanu na koniec czerwca 2010 r. Wtedy zadłużenie finansowe netto wynosiło 581 mln zł.

- Konsekwentnie realizowana strategia przynosi efekty, czego potwierdzeniem są wyniki osiągnięte przez Grupę TAURON w pierwszych trzech kwartałach tego roku. Wzrosły zarówno nasze wyniki finansowe jak i operacyjne. Restrukturyzacja Grupy, program poprawy efektywności, a także dobra sytuacja rynkowa dały, w naszej ocenie, zadowalające rezultaty – skomentował wyniki Dariusz Lubera, prezes zarządu Tauron Polska Energia.

Większa użyteczność i wyższa wydajność: COPA-DATA prezentuje zenon 6.51 Tej jesieni Europejska firma, z branży automatyzacyjnej COPADATA, wprowadza na rynek nową wersję oprogramowania HMI/ SCADA swojej produkcji. Oficjalnie sprzedaż wersji zenon 6.51 rozpoczęła się pod koniec września. Użytkownicy zenona otrzymają w nowym pakiecie dodatkowe korzyści, dzięki: dodatkowym opcjom komunikacyjnym, zwiększającym łatwość stosowania, zapewniającymi większą wydajność oraz wzrastające osiągi. najnowszą wersją programu zenon,dużo łatwiej połączyć procesy bezpośrednio produkcyjne ze światem zarządzania i biznesu. Zintegrowany interface zenon SAP daje możliwość dwukierunkowej komunikacji pomiędzy systemem zenon, a oprogramowaniem SAP ERP. Z pomocą kreatora i bez potrzeby programowania, użytkownicy mogą teraz dołączyć zmienne procesu do dowolnego modułu w SAP ERP. Dlatego Interface otwiera droge do popytowej produkcji i dostawy.

Nowy jest również wygląd i wrażenia (Look & Feel) interfejsu użytkownika edytora zenon: Poprzez wprowadzenie dodatkowych standardów Microsoft, znanych z najnowszych produktów Microsoft Office, zenon oferuje zaufany interface, proste okna operacyjne i możliwość przełączania konstrukcji optycznej poprzez palety kolorów. Więcej możliwości do: przesuwania, przypinania, ukrywania i zmian okien oraz nowy pasek narzędzi, zapewniają większą łatwość obsługi i kształtowanie poszczególnych platform pracy. Zarządzanie w indywidualnych profilach, umożliwia wymianę dostosowanych ustawień pomiędzy różnymi stacjami roboczymi.

Dodatkowo zenon 6.51 zapewnia lepsze osiągi, co można bezpośrednio odczuć, na przykład w poszerzonym module trendu (ETM).

Pomocna użytkownikom jest również możliwość przedwczesnej rozpoznawalność zakłóceń i interwencje we właściwym czasie.Zostały tak, że wprowadzone poprawki do modułu pozwalającego opracowywać dane. Wyniki trendu użytkownik otrzymuje na monitorze w dużo krótszym czasie.

Nowy zenon6.51 jest również całkowicie kompatybilny z wcześniejszymi wersjami co pozwala w razie potrzeby na bieżąco aktualizować projekty. Szczegółowe informacje na temat nowych, dodatkowych funkcji w zenon 6.51 uzyskacie Państwo od doradców handlowych COPA-DATA oraz znajdziecie na stronie www.copadata.com/zenon651.

zenon 6.51 w skrócie: • zenon SAP Interface - dla bezpośredniej, dwukierunkowej komunikacji • poprawione osiągi w poszerzonym module trendu (ETM)

urządzenia dla energetyki 7/2010

• lepsza użyteczność, udoskonalony, przyjazny wygląd i wrażenie (Look & Feel) interfejsu • prosta identyfikacja błędów: dzięki kontroli poprawności w module ALC (automatyczne kolorowanie linii) lub za pomocą rejestracji sprawdzanej wartości w module RGM (moduł zarządzania zarejestrowanymi wartościami) • zenon Energy Edition – rozpoznanie niezamierzonego wyzwalania wyłącznika, dla zwiększenia bezpieczeństwa operacji • dodatkowe, nowe zenon drivery: np.

OPC UA-klient, OPC UA-server • lepsza możliwość integracji projektów dzięki nowej straton Workbench 8.0

zenon – informacje o produkcie: zenon to stworzony przez firmę COPADATA( europejskiego pioniera na rynku HMI/SCADA) skuteczny, łatwy i przyjazny w użyciu pakiet oprogramowania dedykowany dla automatyzacji przemysłowej.Jest używany na całym świecie przez wiele firm do wizualizacji procesów, jako system kontroli maszyn (HMI) i jako system sterowania procesów (SCADA). zenon charakteryzuje się prostym obiektowym projektowaniem, pełną kompatybilnością od terminalu do sterowni oraz wysoką niezawodnością.

Jego elastyczność pozwala na szybkie i sprawne połączenia z dowolnym sprzętem i oprogramowaniem, na przykład z oprogramowaniem ERP. zenon doskonale przekazuje dane zarówno na komputery przemysłowe korzystające z systemów Windows jak również na inne urządzenia korzystające z WINDOWS CE. System programowania IEC 61131-3 straton, który obsługuje wszystkie języki standardowe, jest w pełni zintegrowany, jako moduł w zenon.

Firmy z wielu branż, takich jak przemysł maszynowy, samochodowy, farmaceutyczny, branża spożywcza, inżynieria procesowa, administracja budynkami oraz firmy zajmujące się dostawą energii korzystają z zenon’a uzyskując niezliczone korzyści.

19

wywiad

Klucz do sukcesu Rozmowa z Piotrem Podlaszewskim, dyrektorem zarządzającym firmy Ormazabal Polska.

8 Hiszpańska firma Ormazabal, której jesteście polskim przedstawicielem, powstała w 1967 roku. Od początku stawialiście na innowacje w sektorze dystrybucji energii. Zaowocowało to współpracą z licznymi zakładami energetycznymi z całego świata i szeroką ofertą produktów i usług w zakresie rozdziału energii. Proszę opisać pokrótce najważniejsze, decydujące dla rozwoju firmy momenty w jej historii, które zdecydowały o takim kierunku – bądź go wyznaczały.

Wydaje mi się, że kluczowa była decyzja o specjalizacji w Średnich Napięciach oraz bliska współpraca z klientami, aby zaoferować najlepsze dla dystrybucji energii rozwiązania techniczne. Dalsze etapy rozwoju firmy są jedynie konsekwencją tej decyzji. Kolejno byliśmy prekursorami technologii betonowych stacji prefabrykowanych (w latach 70. modułowych, od lat 90. – typu monoblock), już w latach 90.

– podziemnych, betonowych stacji transformatorowych, modularnych rozdzielnic SN w SF6 (opatentowany w 1991 Ormalink – sposób łączenia pól elastomerowym złączem, stanowiącym most szynowy), czy też hermetycznych transformatorów olejowych. Na przełomie wieków Ormazabal stał się stopniowo graczem światowym, co przypieczętowało w 2004 roku przejęcie konkurenta z Niemiec – firmy F&G. Ostatnim zaś dowodem naszej determinacji w walce o prymat technologiczny jest inwestycja w super nowoczesne, najnowsze na świecie Laboratorium Wysokich Mocy, gdzie np. dysponujemy generatorem 2500 MVA. 8 Na polskim rynku pańska firma działa od lat sześciu. Jaka jest struktura polskiego przedstawicielstwa i czy zauważa Pan różnice w funkcjonowaniu naszego i zachodniego rynku?

W planach międzynarodowego rozwoju firmy Ormazabal Polska jest kluczowym krajem o wielkich perspektywach.

Stąd nasze poważne podejście i systematyczne, obliczone na lata budowanie stabilnej pozycji na polskim rynku. Tak jak w bardzo wielu innych krajach na świecie, skupiamy się nie na konkurowaniu, ale aktywnie poszukujemy możliwości lokalnej współpracy, aby oferować klientom rozwiązania specjalnie dla nich. Szczególnie że rynek polski coraz

20

mniej różni się od innych krajów europejskich. Jest tak samo, bądź jeszcze bardziej wymagający. Szybko nadrabia też opóźnienia techniczne.

8 Oferujecie liczne rozwiązania z zakresu rozdziału energii. Które z produktów i usług uznałby Pan dziś za kluczowe?

Szczególnie istotne w naszej ofercie są niezawodne transformatory olejowe o uzwojeniach miedzianych. Inny, nie mniej ważny produkt to różnorodne rozdzielnice wtórnego rozdziału energii, na czele z flagowym produktem Ormazabal – rodziną CGMcosmos. Nie można nie wymienić CGM.3 na napięcia do 36kV – rozdzielnicy o napędzie nierdzewnym, pracującej np. w największej elektrowni wiatrowej w Polsce i większości europejskich elektrowni na morzu, tzw. off-shore. Oferujemy też rozdzielnice pierwotnego rozdziału energii rodziny CPG, zasilające choćby St. Gothard – najdłuższy tunel na świecie.

Ostatnio zaś wiążemy duże nadzieje z naszym najnowszym wyłącznikiem próżniowym dla producentów rozdzielnic powietrznych – CIBOR. 8 Jako wytwórca i dostawca transformatorów rozdzielczych przed długi czas notowaliście stały wzrost zainteresowania i sprzedaży tych pro-

duktów. Czy pogorszenie koniunktury gospodarczej, związane z kryzysem światowym, wpłynęło na zbyt tych towarów?

To prawda, że kryzys dotknął ostatnio wiele krajów, w których Ormazabal ma silną pozycję. W tym również samej Hiszpanii. Jednak nasza fabryka transformatorów w Madrycie od sierpnia pracuje nawet we wszystkie soboty, aby sprostać wielkiej ilości zamówień. Jak to możliwe? Naszymi klientami są największe zakłady energetyczne świata, takie jak EdF, ENDESA, Iberdrola, EON, które pomimo kryzysu muszą inwestować w swoje sieci. A my po prostu jesteśmy konsekwentni i zdobywamy coraz to nowe zamówienia.

8 Do największych chyba sukcesów polskiego oddziału firmy w ostatnim czasie należy kontrakt podpisany z Energą na dostarczenie ponad 3 000 niskostratnych transformatorów rozdzielczych. Do transakcji doszło w drodze przetargu publicznego, który Ormazabal wygrał. Co przesądziło o tym sukcesie?

To rzeczywiście wielki sukces, bo właśnie realizujemy największe zamówienie na transformatory rozdzielcze w Polsce w ostatnich latach. Tylko w ostatnich dwóch miesiącach dostarczyliśmy

urządzenia dla energetyki 7/2010

Rozdzielnice gazowe pierwotnego i wtórnego rozdziału energii, transformatory olejowe

do 36 kV

Ormazabal Polska Sp z o.o.

95-100 Zgierz ul. Dąbrowskiego 6/8 tel./fax: +48 42 659 36 13 www.ormazabal.com

Posiadamy certyfikaty Instytutu Energetyki i Energopomiaru

wywiad Enerdze już ponad 500 transformatorów. Dotychczas wygrywaliśmy przetargi małe i średniej wielkości. Nasza determinacja zaowocowała. Zmierzyliśmy się z największymi europejskimi producentami w aukcji elektronicznej i okazaliśmy się najbardziej konkurencyjni.

8 W Polsce działają jest już niemal wszyscy światowi producenci urządzeń średniego napięcia, zarówno transformatorów, jak i rozdzielnic. Jak w tej sytuacji skutecznie rywalizować o klienta i czym produkty pańskiej firmy wygrywają z konkurencją?

Rzeczywiście, klient w Polsce jest w komfortowej sytuacji. Może wybierać między najlepszymi światowymi produktami SN. Ale to nas nie onieśmiela, wręcz odwrotnie. Świetnie czujemy się, konkurując jakością produktów (szczególnie w energetyce zawodowej niezawodność to podstawa), najnowszymi rozwiązaniami technologicznymi oraz ich najlepszym dopasowaniem do potrzeb klienta. Jesteśmy specjalistami od Średniego Napięcia i tylko tym się zajmujemy. Nie oferujemy, tak jak inni, produktów od gniazdek nN do całych elektrowni. To gwarantuje nam sukces.

8 Stawiacie w coraz większym stopniu na automatyzację pracy rozdzielnic.

Jakimi osiągnięciami możecie poszczycić się w tym zakresie i gdzie leży ich granica?

Ormazabal zawsze był bardzo aktywny w rozwoju nowoczesnych technologii. Dzięki rozwijanej od wielu lat rodzinie Ekor – własnych zabezpieczeń i automatyki stacyjnej – posiadamy pełną infrastrukturę dla tzw. SMART GRID – sieci inteligentnych. Ostatnio aktywnie uczestniczymy w tworzeniu kontroli i sterowania w czasie rzeczywistym wielokierunkowych przepływów prądowych w sieci SN. Oczywiście już dawno dostępna funkcjonalność to pełny, wieloaspektowy monitoring i sterowanie stanu elelmentów sieci. Nie poprzestajemy jednak na pracach teoretycznych. Od maja 2010, w ścisłej współpracy z Iberdrolą, uczestniczymy w praktycznej implementacji sieci inteligentnej w bardzo dużym projekcie STAR, obejmującym cały region Castellon w Hiszpanii. Jest to 600 stacji dla ponad 100 000 punktów odbioru energii.

8 Jak postrzega Pan perspektywy rozwoju europejskiego rynku rozdzielnic i transformatorów?

Nowe wymagania względem sieci energetycznych przełożą się na potrzeby naszych klientów. W segmencie zakładów energetycznych będziemy mieli do czynienia z globalnymi klientami i unifikacją standardów, nawet w skali międzynarodowej. Gra będzie toczyć się o wielkie

22

zamówienia. Oznacza to także jeszcze większą, międzynarodową konkurencję.

To gra dla naprawdę silnych graczy.

W segmencie energii odnawialnej z optymizmem patrzymy w przyszłość.

Trudności z finansowaniem są przejściowe. Najważniejsze zaś, że dla OZE nie ma po prostu alternatywy.

W segmencie klienta prywatnego dzięki pojawieniu się sieci inteligentnych możliwy i coraz wyraźniejszy jest trend w kierunku lokalnej, małej generacji energii. Producenta rozdzielnic i transformatorów może to tylko cieszyć.

8 Istotnym sektorem waszej działalności stało się bezpieczeństwo i energia odnawialna – stawiacie na rozwój i badania w tej dziedzinie, dostarczacie rozwiązań wspierających pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych. Które osiągnięcia w tym zakresie należą do najistotniejszych?

Rzeczywiście od wielu lat posiadamy w ofercie produkty specjalnie stworzone dla generacji energii ze źródeł odnawialnych. Są to przede wszystkim rozdzielnice CGM.3 oraz warianty rozdzielnicy CGMcosmos. Cechy, które predestynują je do pracy w elektrowniach wiatrowych, słonecznych, biogazowych, czy na biomasę, to świetne parametry techniczne, wysokie bezpieczeństwo obsługi i pełna niezawodność przy sprowadzonych do minimum, niezwykle rzadkich czynnościach serwisowych. Dodatkowo rozbudowany zdalny monitoring i sterowanie, możliwość łatwej i bardzo szybkiej zmiany konfiguracji oraz wyjąt-

kowa odporność na niekorzystne warunki pracy przekonują do nas największych światowych klientów.

8 Które z projektów Centrum Badań i Rozwoju działającego w pańskiej firmie uznaje Pan za najistotniejsze?

Odpowiem przekornie – te, które trzymamy w najściślejszej tajemnicy i prawie nikt o nich nie wie. Dlatego oczywiście nie mogę nic zdradzić. Jednak efekty pracy nowego Centrum R&D i Laboratorium Wielkich Mocy już widać. Np. nasz nowy wyłącznik CIBOR, dzięki rewelacyjnym parametrom oraz rozbudowanym funkcjom monitoringu i sterowania, stanowi jeden z pierwszych produktów nowej generacji dla sieci inteligentnych. Inny efekt pracy naszych inżynierów to najnowsza na rynku rozdzielnica pierwotnego rozdziału energii – CPG. Zapewniam też, że w krótkim czasie, tradycyjnie już dla firmy Ormazabal, znów zaskoczymy naszą branżę.

8 Zechce Pan zdradzić – w ogólnym zarysie – plany Ormazabal Polska na najbliższą przyszłość?

Praca, praca, praca. Chyba to mało oryginalne, ale tak osiągamy stały wzrost naszej pozycji na rynku. A do tego zapewne jakaś niespodzianka. Ale to już temat na kolejną rozmowę, może za parę miesięcy.

8 Bardzo dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Marta Olszewska

urządzenia dla energetyki 7/2010

technologie, produkty – informacje firmowe

Firma „Elgis – Garbatka” przygotowana na wyzwania polskiej elektroenergetyki Stan techniczny polskiej elektroenergetyki nie wygląda najlepiej. Szacuje się, że w Polsce jest ok. 13 tys. km linii przesyłowych a linii dystrybucyjnych ponad 760 tys. km. Duża część z nich z racji wieku jest w takim stanie technicznym, że nie gwarantują niezawodnych dostaw energii. Ocenia się, że dla zagwarantowania ciągłości dostaw energii system wymaga zbudowania ponad 2 tys. km sieci przesyłowych oraz modernizacji ok. 250 tys. km linii dystrybucyjnych. Wg raportu z 2007r. na modernizację sieci, których wiek przekroczył 30 lat trzeba wydać ok. 55 mld zł.

tanowi to wielkie wyzwanie dla całej branży, począwszy od wytwórców energii, poprzez firmy dystrybucyjne po całą grupę producentów i wykonawców pracujących na rzecz energetyki zawodowej.

Do tych wyzwań przygotowuje się także Zakład Produkcji Urządzeń Oświetleniowych i Elektrycznych „ELGIS – GARBATKA” Sp. z o. o. Nasza Firma istnieje od prawie 20 lat.

Posiada szeroką ofertę produktów przeznaczonych dla firm zajmujących się dystrybucją energii elektrycznej. Jesteśmy licencjonowanym producentem aparatury napowietrznej rozdzielczo zabezpieczającej nN i SN. W naszej ofercie można znaleźć: 8 odłączniki i odłączniko – uziemniki, 8 rozłączniki i rozłączniko – uziemniki, 8 napędy do aparatów

24

8 podstawy bezpiecznikowe, 8 słupowe stacje transformatorowe, 8 konstrukcje i osprzęt linii energetycznych napowietrznych 8 złącza kablowe.

Produkty wykonywane przez naszą firmę są wykonane z wysokiej jakości surowców oraz posiadają aktualne certyfikaty wydane przez INSTYTUT ELEKTROTECHNIKI w Warszawie zgodnie z obowiązującymi normami: 8 PN-EN 62271-1:2009 „Wysokonapięciowa aparatura rozdzielcza i sterownicza. Część 1: Postanowienia wspólne” 8 PN-EN 62271-102:2005+AC „Wysokonapięciowa aparatura rozdzielcza i sterownicza. Część 102: Odłączniki i uziemniki wysokiego napięcia prądu przemiennego” 8 PN-EN 60265:2001 „Rozłączniki wysokonapięciowe. Część 1: Rozłączniki

na napięcie znamionowe wyższe niż 1 kV i niższe niż 52 kV” 8 PN-EN 60694:2004 „Postanowienia wspólne dotyczące norm na wysokonapięciową aparaturę rozdzielczą i sterowniczą” 8 PN-EN 60282-1:2006(U) „Bezpieczniki topikowe wysokonapięciowe. Część 1: Bezpieczniki ograniczające prąd”

Zapraszamy do współpracy Zakład Produkcji Urządzeń Oświetleniowych i Elektrycznych „ELGIS – GARBATKA” Sp. z o. o. serdecznie zaprasza do odwiedzenia naszego stoiska na tegorocznych III Lubelskich Targach Energetycznych ENERGETICS 2010 – Stoisko nr 19

urządzenia dla energetyki 7/2010

technologie, produkty – informacje firmowe

Rozdzielnica SN Rotoblok VCB cieszyła się dużym zainteresowaniem zwiedzających

Rozdzielnica marki ZPUE S.A. wyróżniona Podczas tegorocznych Międzynarodowych Energetycznych Targów Bielskich ENERGETAB prestiżowe wyróżnienie zdobyła rozdzielnica SN Rotoblok VCB. Premiera rewolucyjnego urządzenia firmy ZPUE S.A. wzbudziła ogromne zainteresowanie przyciągając rzesze odwiedzających.

Prezes ZPUE S.A. Andrzej Grzybek (od lewej) podczas uroczystego wręczania nagród

26

Nowa rozdzielnica wzbudziła ogromne zainteresowanie

urządzenia dla energetyki 7/2010

technologie, produkty – informacje firmowe

Prezentacja funkcji Rotobloka VCB

imo dużej liczby firm z branży energetycznej, które stanęły do konkursu podczas 23 już edycji Targów Bielskich i wyjątkowo wysokiego poziomu zgłoszeń, wybór laureatów, jak podkreśla producent, wydawał się oczywisty.

– Podczas wizytacji komisji konkursowej na naszym stoisku odnieśliśmy wrażenie, iż jej członkowie nie mieli wątpliwości, że wśród laureatów powinien znaleźć się Rotoblok VCB. Ten nowoczesny, zaawansowany technologicznie produkt, który ma szansę stać się przebojem na rynku energetycznym, wzbudził olbrzy-

Uroczystość wręczenia nagród

mie zainteresowanie zarówno wśród członków jury, jak i wśród zwiedzających – mówi Andrzej Grzybek, prezes zarządu ZPUE S.A. Uroczyste ogłoszenie wyników konkursu i wręczenie nagród oraz wyróżnień odbyło się we wtorek 14 września w Sali Konferencyjnej nowej wielofunkcyjnej hali. Prezes zarządu ZPUE S.A. Andrzej Grzybek odebrał nagrodę z rąk doktora Andrzeja Grzybowskiego, przedstawiciela Politechniki Poznańskiej.

W tegorocznej edycji targów oprócz ZPUE S.A. zaprezentowały się także pozostałe firmy należące do Grupy Ener-

getycznej ZPUE Holding: ZPUE Gliwice Sp. z o.o. oraz Elektromontaż1 S.A. Katowice.

– Imprezy targowe mają dla nas duże znaczenie. To doskonała okazja do bezpośredniego kontaktu z obecnymi i przyszłymi klientami. W swobodnej, luźnej atmosferze wymieniamy doświadczenia, dyskutujemy oraz nawiązujemy wiele ciekawych rozmów handlowych, które w przyszłości często owocują umowami, czy wspólnymi realizacjami – powiedział Damian Asztabski, prezes zarządu ZPUE Gliwice. zdjęcia: ZPUE

Przez wszystkie dni targowe trzystumetrowy namiot Grupy Energetycznej ZPUE Holding wypełniały rzesze zwiedzających

urządzenia dla energetyki 7/2010

27

technologie, produkty – informacje firmowe

Bardziej sprawnie już nie można

Alfa Laval przedstawia kompaktowy płaszczowo-płytowy wymiennik ciepła AlfaDisc W przypadku bardzo wymagających procesów przemysłowych, standardowo wybierane są tradycyjne płaszczowo-rurowe wymienniki ciepła. A przecież od momentu, gdy zostały one wprowadzone na rynek minęło wiele lat. Pojawiły się urządzenia, które wykonane w nowej technologii oferują szereg korzyści, nie do osiągnięcia przy wykorzystaniu starszych urządzeń. Mniejsze, bardziej poręczne i o wyższej sprawności wymiany ciepła z powodzeniem osiągają wyniki uzyskiwane na wymiennikach płaszczowo-rurowe, przy jednoczesnym obniżeniu kosztów inwestycyjnych i operacyjnych, co dla każdego użytkownika nie powinno być bez znaczenia.

28

urządzenia dla energetyki 7/2010

technologie, produkty – informacje firmowe pawane wymienniki AlfaDisc firmy Alfa Laval są to kompaktowe płaszczowo-płytowe wymienniki ciepła, które z jednej strony osiągają niezawodność działania i sprawność wymiany ciepła charakterystyczne dla płytowych wymienników ciepła, z drugiej zaś są dostosowane do pracy w aplikacjach, które wymagają dostosowania do znacznie wyższych parametrów pracy. Wymienniki AlfaDisc, dzięki wytrzymałej mechanicznie konstrukcji i braku uszczelek, mogą pracować pod ciśnieniem do 100 bar i w temperaturze do 538°C przy zachowaniu stałej wysokiej sprawności wymiany ciepła.

Podobnie jak płaszczowo-rurowe wymienniki ciepła, AlfaDisc są przeznaczone do pracy z mediami korozyjnymi, o wysokim ciśnieniu i wysokich temperaturach. Największa różnica pomiędzy tymi urządzeniami uwidacznia się w owalnych płytach w kompaktowej obudowie, które oznaczają duże oszczędności w kosztach inwestycyjnych i operacyjnych.

A oto kilka przewag wymienników ciepła AlfaDisc nad wymiennikami płaszczowo-rurowymi.

Mniejsza powierzchnia zabudowy AlfaDisc jest lżejszy i wymaga znacznie mniejszej przestrzeni instalacyjnej niż wymienniki płaszczowo-rurowe. Oznacza to duże oszczędności w kosztach instalacyjnych oraz kosztach zabezpieczenia niezbędnej przestrzeni instalacyjnej i montażowej.

Niższe koszty operacyjne Wysoka sprawność wymiany ciepła pozwala uzyskać maksymalny odzysk ciepła przy wykorzystaniu minimalnej ilości cieczy ogrzewających lub chłodzących (objętość cieczy w wymienniku AlfaDisc jest od 80-90% niższa od ilości wymaganej przez wymienniki płaszczowo-rurowe). Zmniejszone zostaje zużycie mediów w elektrownimniejsze są koszty energii oraz ograniczony zostaje wpływ na środowisko.

Mniejsze zapotrzebowanie na obsługę serwisową Owalne, wytłoczone płyty w wymienniku AlfaDisc zostały zaprojektowane pod kątem wytwarzania wysokiej turbulencji przepływu nawet przy niskich prędkościach. Cecha ta skutecznie zapobiega gromadzeniu się zanieczyszczeń w kanałach. Ponadto, w odróżnieniu od wymienników płaszczowo-rurowych, w których proces czyszczenia jest bardzo skomplikowany, czyszczenie wymienników AlfaDisc dokonuje się w procesie płukania. Wystarczy tylko podłączyć jednostkę czyszczenia na miejscu (CIP)

A. Otwór przelotowy płyty dzielącej B. Element kierujący media do kanałów między płytami C. Element oddzielający biegi w części płaszczowej wymiennika

w celu usunięcia osadów i rozpocząć proces czyszczenia przy użyciu środków chemicznych, bezpiecznych dla środowiska.

Ponadto, AlfaDisc dostępny jest ze zdejmowaną obudową, co umożliwia dostęp do wewnętrznej strony płaszcza w celu dokonania prac kontrolno-serwisowych.

Kiedy warto pomyśleć o zamianie płaszczowo-rurowych wymienników ciepła na AlfaDisc?

8 Przy wykorzystaniu cieczy, gazów, dwufazowych mieszanin (np. para z upustów turbiny w elektrociepłowniach) lub w przypadku cieczy agresywnych 8 Gdy wymagane są wysokie parametry techniczne: temperatura robocza do 538°C, ciśnienie do 100 barów

urządzenia dla energetyki 7/2010

8 Do zastosowania w procesach parowania, kondensacji pary 8 Konieczne jest uzyskanie małych (nawet do 1°C) różnic temperatur pomiędzy mediami 8 W przypadku ograniczonej przestrzeni instalacyjnej.

8 Gdy chcesz obniżyć koszty zużycia energii i mediów, a w efekcie poprawić bilans zysków i kosztów.

Alfa Laval Polska Sp. z o.o. ul. Rzymowskiego 53, 02-697 Warszawa tel. 22 336-64-64, fax: 22 336-64-60 poland.info@alfalaval.com

29

technologie, produkty – informacje firmowe

Nowe rozłączniki izolacyjne bezpiecznikowe RBK 00 OD PROJEKTU DO PRODUKTU

Rozłączniki izolacyjne bezpiecznikowe RBK 00/160 A produkowane przez Apator S.A. są najczęściej stosowanymi aparatami z tej grupy produktów, spośród wszystkich dostępnych na rynku. Przeznaczone są do rozdziału energii elektrycznej i zabezpieczenia urządzeń elektrycznych przed skutkami zwarć i przeciążeń, za pośrednictwem przemysłowych wkładek topikowych.

Rys. 2. RBK 00 i RBK 00 pro

d 1 października 2010 r. Apator oferuje nowe wersje rozłączników RBK 00 i RBK 00 pro, które powstały dzięki uwzględnieniu uwag klientów, eksploatujących poprzednią wersję wyrobu. Poprawiono funkcjonalność i estetykę aparatu.

1. PROJEKT TECHNICZNY NOWEJ WERSJI APARATU Projekt techniczny wykonano z wykorzystaniem projektowania mechanicznego 3D w programie komputerowym SolidWorks. Program ten posiada pełen zestaw narzędzi niezbędnych do poprawy jakości projektowania i komunikacji projektowej. Zastosowanie modelowania 3D, w odróżnieniu od CAD 2D, pozwoliło na tworzenie brył o ergonomicznych kształtach poprawiających estetykę wyrobu.

Widok przykładowego detalu wykonanego w programie 3D SolidWorks przedstawiono na rys. 1. Aby wyeliminować ewentualne wady, przeprowadzono testy części i złożenia na wczesnym etapie procesu projektowania, kiedy można szybko, sprawnie oraz tanio wprowadzić zmiany. W tym celu użyto programu SolidWorks Simulations, wydajnego i łatwego narzędzia przeznaczonego do analiz i optymalizacji. Program ten w pełni współpracuje z oprogramowaniem SolidWorks.

Rys. 1. Pokrywa rozłącznika RBK 00 projektowana ze wspomaganiem CAD 3D

30

Moduł Simulations umożliwia wykonywanie analiz wytrzymałościowych takich jak: naprężenia, przemieszczenia, wyboczenie, analizy częstotliwościowe, analizy termiczne, analizy złożeń, optymalizacja kształtów, zależności dynamiczne, wytrzymałość zmęczeniową itp. Przykładowe wyniki analizy wykonane w SolidWorks Simulations przedstawiono na rys. 3 i 4.

W konstrukcji rozłącznika RBK 00, decydującą rolę odgrywają wypraski z tworzyw sztucznych. W celu podniesienia jakości detali wtryskiwanych oraz lepszego zrozumienia procesu wypełniania gniazda formy wtryskowej, zastosowano oprogramowanie Mold-

waniu na podstawie kompletu informacji dotyczących fizyki procesu tj. rozkład skurczu lokalnego, temperatury czoła strugi, czasu zestalania, deformacji itd., wykrywane są przyczyny ewentualnych błędów i usuwane u samego źródła.

Najważniejszą zaletą oprogramowania Moldflow jest to, że na najwcześniejszych etapach powstawania projektu konstruktor wypraski lub formy wtryskowej zna efekt końcowy swojej pracy.

Daje to możliwość prowadzenia szeregu wirtualnych eksperymentów, które w odróżnieniu od prób rzeczywistych, nic nie kosztują. Na rys. 5 i 6 przedstawiono przykłady pokrywy RBK 00 przed i po analizach Moldflow.

Rys. 4. Naprężenia zaczepu wkładki obliczone w SolidWorks

Rys. 3. Współpraca zaczepu wkładki z suwakiem

Flow, wspomagające analizę rozpływu tworzywa.

Przy dzisiejszym stopniu skomplikowania kształtu wyprasek określenie nawet podstawowych zagadnień konstruktorskich bez oprogramowania Moldflow jest wyjątkowo trudne. Do wspomnianych zagadnień należą: deformacje wypraski, unikanie zamknięcia powietrza, linii łączenia strug w obszarach newralgicznych dla wytrzymałości lub jakości wizualnej wypraski, niewypełnienie gniazda formującego, degradacja polimeru (przypalanie). Dzięki temu oprogramo-

Etap projektowy zakończono wykonaniem analiz wytrzymałościowych oraz symulacji wtrysku dla wszystkich detali z tworzyw sztucznych. Powstał kompletny rozłącznik RBK 00 przedstawiony na rys. 7.

Po opracowaniu modeli 3D rozłącznika RBK 00, wykonano prototyp technologią RAPID PROTOTYPING. Technologia ta jest techniką stosowaną do wytwarzania fizycznych modeli bezpośrednio z plików komputerowych CAD. Na rys. 8 i 9 pokazano wydruki prototypów oraz detale wykonane z narzędzi.

urządzenia dla energetyki 7/2010

technologie, produkty – informacje firmowe

Rys. 5. Wypełnienie - pokrywa w wersji pierwotnej

Wykonane modele poddano badaniom i próbom. Otrzymane wyniki potwierdziły słuszność założonych rozwiązań konstrukcyjnych. Po przeprowadzeniu

Rys. 6. Wypełnienie - pokrywa w wersji po optymalizacji

nania oprzyrządowania do produkcji seryjnej rozłączników.

Dokumentację narzędzi wykonano przy zastosowaniu wyżej wspomnia-

form wtryskowych o wartości około 1,5 mln zł. dla części z tworzyw sztucznych i czterech przyrządów do wykonywania torów prądowych oraz części metalowych o wartości 200 tys. zł.

Całkowity koszt wprowadzenia rozłącznika bezpiecznikowego RBK 00 do produkcji seryjnej wraz z badaniami oraz modelami wyniósł około 2 mln zł. Wykonane oprzyrządowanie pozwala na produkcję precyzyjnie wykonanych części, które umożliwiają szybki i łatwy montaż całego wyrobu.

2. FUNKCJONALNOŚĆ ORAZ ZALETY NAJNOWSZEJ WERSJI RBK 00 I RBK 00 PRO 2.1. System niezależnych suwaków Najnowsze rozłączniki RBK 00 i RBK 00 pro wyposażone są w system niezależnych suwaków umieszczonych w pokrywie, który zapewnia: zwalnianie wkładki bezpiecznikowej bez konieczności jej dotykania - wystarczy nacisnąć przycisk 1 (rys. 10).

Rys. 7. Kompletny projekt rozłącznika RBK 00

doświadczeń technologicznych zebranych przy wykonywaniu modeli wyrobów, wprowadzono niewielkie poprawki konstrukcyjne, mające na celu zwiększenie ergonomiczności i poprawę technologiczności wyrobu. Na tej podstawie opracowano ostateczną wersję projektu technicznego, przygotowaną do wyko-

Rys. 8. Osłona płytek dejonizacyjnych: czarna – wydruk prototypu, biała – detal rzeczywisty

nego programu komputerowego CAD 3D, a ponieważ projektowanie form wtryskowych także wykonywane jest w tym programie, ułatwia to współpracę z firmą wykonującą narzędzia, skracając czas konsultacji do minimum.

Produkcja różnych wersji rozłączników RBK 00 wymagała wykonania piętnastu

Rys. 9. Osłona zacisków górna, czarna – wydruk prototypu, biała – detal rzeczywisty

urządzenia dla energetyki 7/2010

2.2. Łatwe zablokowanie i odblokowanie ruchu suwaka Za pomocą kołka 2 umieszczonego w pokrywie może­my odblokować A lub zablokować B ruch suwaka 3 odpowiedzialnego za odsłonięcie otworów pomiaro­wych. Otwory pomiarowe 4 mają średnicę ø7 mm i umożliwiają pomiar do noży wkładki bezpieczni-

Rys. 10. Pokrywa kompletna rozłącznika RBK 00

31

technologie, produkty – informacje firmowe ­ a, także w przypadku wkładek bezk piecznikowych z izolowanym zaczepem (rys. 11).

2.5. Montaż Rozłączniki oprócz standardowego montażu do płyty (konstrukcji wsporczej) RBK 00 pro posiadają możliwość monta­żu na szynach TH-35 (rys. 15).

Rys. 11. Widok pokrywy z kołkiem

2.3. Plombowanie Innowacyjne rozwiązanie pokrywy rozłącznika pozwa­la plombować rozłącznik w taki sposób, że plomba 5 nie koliduje z rozłącznikiem sąsiednim (rys. 12).

Rys. 15. Rozłącznik RBK 00 pro-E

W celu zapewnienia bezpieczeństwa użytkownika rozłącznik taki montuje się na dwóch szynach TH-35 o rozstawie 125 mm lub 150 mm.

Rozłączniki RBK 00 pro-S posiadają możliwość montażu również na moście szynowym o rozstawie szyn 60 mm za po­mocą zacisków hakowych, umieszczonych w rozłączni­ku (rys. 16). Zaciski hakowe umożliwiają zamocowanie do mo­stu szynowego o grubości szyn w zakresie od 3 mm do 10 mm. Tory prądowe łączące z mostem szyno­wym są jednorodne.

Rys. 12. Widok zaplombowanego rozłącznika

Rys. 17. RBK 00 pro-SD (odpływ kabla od dołu) i RBK 00 pro-SG (odpływ kabla od góry)

2.4. Zaciski odpływowe Zaciski odpływowe umożliwiają podłączenie kabla za pomocą zacisku śrubowego M8, mostkowego i sektorowego (rys. 13).

Rys. 18. RBK 00 pro-S z osłoną maskującą Rys. 13. Rodzaje zacisków odpływowych: zacisk śrubowy M8, mostkowy i sektorowy

Do zacisku śrubowego M8 możliwe jest podłączenie dwóch końcówek kablowych o przekroju ka­bla do 70 mm2 (rys. 14).

Rys. 14. Widok dwóch końcówek kablowych podłączonych do zacisku

32

Rys. 16. Rozłącznik RBK 00 pro-S

Rozłącznik może być montowany na moście szyno­wym pod napięciem przy użyciu narzędzia izolowa­nego. RBK 00 pro-S posiada następujące możliwości odpływu przewodami: od dołu i od góry (rys. 17).

Rozłącznik RBK 00 pro-S wyposażony jest w innowacyjną osłonę maskującą 6 (rys. 18) szyny zbiorcze, która gwarantuje użytkowni­kowi najwyższy stopień bezpieczeństwa (ochrona przed przypadkowym dotknięciem).

2.6. Rodzaje osłon zacisków kablowych Rozłączniki RBK 00 i RBK 00 pro w celu zapewnie­nia bezpiecznego użytkowania wyposażone są w osło­ny zacisków (rys. 19). Możemy podzielić je na dwie grupy:

Rys. 19. RBK 00 i RBK 00-W

urządzenia dla energetyki 7/2010

technologie, produkty – informacje firmowe 1. osłona standardowa 7 (wymiary rozłącznika 106x182x81). Przykład oznaczenia: RBK 00 pro, RBK 00 2. osłona wydłużona 8 (wymiary rozłącznika 106x198x81). Przykład oznaczenia: RBK 00 pro-W, RBK 00-W. 2.7. Akcesoria Jeżeli zajdzie konieczność zastosowania znacznie dłuższych osłon, pozwalających na całkowite zama­skowanie kabla, wówczas można wydłużać osłony za­cisków poprzez innowacyjne osłony dołączalne 9 (rys. 20). Osłony dołączalne zostały zaprojektowane tak, aby po zamontowaniu uniemożliwić ich wysu­

Rys. 20. RBK 00 z osłonami dołączalnymi

nięcie. Rozwiązanie to pozwala w prosty sposób za­montować dowolną liczbę osłon bez wykorzystywania dodatkowych elementów łączących.

Każdy rozłącznik RBK 00 pro może być

Parametr Znamionowy prąd cieplny Ith Napięcie znamionowe Un Kategoria użytkowania Napięcie łączeniowe Ue Znamionowy prąd łączeniowy Ie Znamionowy prąd zwarciowy załączany umowny Znamionowy prąd zwarciowy umowny wytrzymywany Znamionowe napięcie izolacji Ui Znamionowe napięcie udarowe wytrzymywane Uimp Znamionowa moc rozpraszana Częstotliwość znamionowa Trwałość mechaniczna Trwałość łączeniowa Stopień ochrony IP Wielkość wkładek topikowych

Rys. 21. Widok łącznika miniaturowego

wyposażony w łączniki miniaturowe (rys. 21), sygnalizujące stan położe­nia pokrywy.

APATOR S.A. Łukasz Melkowski

RBK 00 pro A V V A kA

160 690 AC-23B DC-22B 690 250 160

DC-21B 400

80

kA

80

V

1000

kV

8

W Hz c.p. c.ł.

-

12 50-60 1600 200 IP 20 00

Rys. 22. Dane techniczne rozłącznika RBK 00 pro

urządzenia dla energetyki 7/2010

33

technologie, produkty – informacje firmowe

Przegląd produktów Elektrobudowy Rozdzielnice średniego napięcia serii D-...P(L) Małe gabaryty rozdzielnicy pozwalają na oszczędności inwestycyjne.

Rozdzielnice serii D-..P(L) są najbardziej rozbudowanymi i najpopularniejszymi rozdzielnicami tej klasy w Polsce.

Ich parametry prądowe, dla każdego poziomu napięciowego, są najwyższymi wśród tego typu urządzeń produkowanych w kraju i należą do kilku najsilniejszych w Europie.

Różnorodność rozwiązań, optymalne rozmiary pól, niezawodność w działaniu oraz bezpieczeństwo personelu obsługującego to główne cechy na jakie zwrócono szczególną uwagę przy opracowywaniu konstrukcji typoszeregu rozdzielnic D. Kompaktowa budowa czyni je konkurencyjnymi, pod tym względem, z rozdzielnicami izolowanymi SF6. Są to rozdzielnice wnętrzowe, przyścienne, jednosystemowe o izolacji powietrznej po-

siadające przedziały z przegrodami metalowymi.

Rozdzielnicę cechuje łatwość rozbudowy i wieloletnia trwałość, jej produkcja i eksploatacja są procesami nie zagrażającymi środowisku naturalnemu. Rozdzielnica wyposażona jest w system inteligentnie działających blokad mechanicznych wykluczających pomyłki łączeniowe. Przeznaczone są do instalowania w bezobsługowych stacjach elektroenergetycznych, budynkach lub przenośnych stacjach kontenerowych transformatorowo rozdzielczych produkcji ELEKTROBUDOWY oraz innych producentów. Umożliwiają całkowite zdalne sterowanie wszystkimi łącznikami, członami wysuwnymi i uziemnikami.

Stanowi zdecydowanà większość stosowanych w Polsce rozdzielnic tej klasy.

Rozdzielnice D-12P oraz D-40P znalazły również szerokie zastosowanie na rynku rosyjskim i arabskim. Przeszły zgodny z wymogami tego rynku proces badań i uzyskały rosyjskie certyfikaty.

Rozdzielnica średniego napięcia D-17P

Kopalniane rozdzielnice średniego napięcia serii PREM-G...

JESTEŚMY NIEKWESTIONOWANYM LIDEREM W TEJ DZIEDZINIE NA RYNKU EUROPEJSKIM Specjalistycznà ofertę ELEKTROBUDOWY dla górnictwa w zakresie średnich napięć stanowią rozdzielnice PREMG1dM i PREM-GJm. Ze względu na swoje walory techniczne i wysoką jakość wykonania są najpopularniejszymi w Polsce rozdzielnicami kopalnianymi instalowanymi w wyrobiskach podziemnych, w tym w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem pyłu węglowego. Biorąc pod uwagę skalę produkcji i poziom techniczny jesteśmy niekwestionowanym liderem w tej dziedzinie na rynku europejskim.

Zastosowane rozwiązania techniczne i wyposażenie rozdzielnicy PREM-G1dM ustanowiło nowy standard techniczny w zakresie kopalnianych rozdzielnic średniego napięcia. A wśród nich autonomiczne źródło zasilania obwodów pomocniczych oparte o systemowe rozwiązania zapewniające uniwersalność wyposażenia, pewność ruchową oraz gwarancję bezpieczeństwa dla obsługi, również w awaryjnym stanie łuku wewnętrznego.

PREM-G1dM to rozdzielnica dwuczłonowa, której pola wyposażane są w wyłączniki próżniowe lub w izolacji SF6.

Jest to pewna i sprawdzona konstrukcja, od wielu lat dostarczana do różnych zakładów przemysłu wydobywczego.

Jednoczłonowa rozdzielnica PREMG Jm to kolejna nasza odpowiedź na oczekiwania rynku. Również ta propozycja, podobnie jak rozdzielnice dwupoziomowe, zyskała uznanie Ministerstwa Nauki i Informatyzacji i jest dofinansowana w ramach tzw. projektu celowego. Jest nowym i tańszym rozwiązaniem, którego zasada opiera się na oryginalnym zastosowaniu układu odłączniko – uziemnika.

Może być wyposażona w wyłączniki, rozłączniki lub styczniki (z bezpiecznikami mocy) rozszerzając naszą ofertę dla przemysłu wydobywczego o kompaktową rozdzielnicę z izolacją po-

Dane techniczne rozdzielnic średniego napięcia serii D-...P(L) Typ rozdzielnicy

D-12P, D-12PL

D-17P, D-17PL

D-24P, D-24PL

D-40P

Napięcie znamionowe

12 kV

17,5 kV

24kV

40,5 KV

Prąd znamionowy

do 4000 A

do 3150 A

do 2500 A

do

Odporność na skutki łuku elektrycznego

50kA/0,5 s

31,5 kA/0,1 s

25kA/1 s

25kA/1 s

Stopień ochrony

34

IP4x

urządzenia dla energetyki 7/2010

technologie, produkty – informacje firmowe Dane techniczne kopalnianych rozdzielnic średniego napięcia serii PREM-G...

Typ rozdzielnicy

PREM G1dM

PREM GJm

Napięcie znamionowe

7,2; 12 kV

7,2 kV

Prąd znamionowy

do 1600 A

630 A

Odporność na skutki łuku elektrycznego

25 kA/1 s

16kA/0,15 s

Stopień ochrony osłon stacji

IP 54

wietrzną pod wieloma względami przewyższającą rozdzielnice izolowane SF6 i będąca z nimi porównywalną wymiarowo.

Obie rozdzielnice serii PREM-G to wzmocnione i zwarte konstrukcje o niewielkich gabarytach i stopniu ochrony IP-54, przystosowane do transportu, montażu i pracy w warunkach górniczych.

Ich charakterystyczną cechą jest ponadto wprowadzenie, niespotykanej w innych typach rozdzielnic, dodatkowej wewnętrznej przestrzeni tzw. przedziału dekompresyjnego, umożliwiającego w przypadku zwarcia łukowego utrzymanie gazów wewnątrz zestawu pól. Wszystkie nasze wyroby produkowane dla górnictwa posiadają dopuszczenia WUG.

Rozdzielnice niskiego napięcia MAJĄ PARAMETRY TECHNICZNE NAJLEPSZYCH KONSTRUKCJI ŚWIATOWYCH TEGO TYPU ELEKTROBUDOWA, największy w Polsce producent rozdzielnic, w swojej ofercie prezentuje rozdzielnice niskiego napięcia typu NGW R i RNM-2. Są to najbardziej rozpowszechnione konstrukcje w naszym kraju. Chociaż wyroby te istnieją na rynku już od pewnego czasu wciąż uważane są za bardzo nowoczesne. Dzięki zaangażowaniu projektantów i konstruktorów, którzy na bieżąco śledzą potrzeby klientów, uniwersalnej konstrukcji umożliwiającej zabudowę najnowszych aparatów, modułowej budowie pozwalającej na dowolne modyfikacje rozdzielnice te ciągle „żyją” i należą do najlepszych w swojej klasie.

Rozdzielnica NGWR jako jedna z pierwszych w Polsce przeszła próby oceniające kompatybilność magnetyczną. Przeznaczone do rozdziału energii elektrycznej trójfazowego prądu przemiennego o napięciu znamionowym do 1kV znajdują zastosowanie we wszystkich systemach dystrybucji energii niskiego napięcia do 7500A, zarówno w środowisku przemysłowym jak i komercyjnym.

Kopalniana rozdzielnica średniego napięcia PREM-G1dM

Rozdzielnice niskiego napięcia

Dane techniczne rozdzielnic niskiego napięcia Typ rozdzielnicy

NGW R – 1

Napięcie znamionowe

NGW R – 1

RNM – 2

1000 V

Prąd znamionowy

do 7500 A

do 2500 A

Odporność na skutki łuku elektrycznego

65 kA/0,1 s

65 kA/0,1 s

50kA/0,5 s

Stopień ochrony osłon stacji

IP 4X

IP 55

IP 54 lub IP 4X

urządzenia dla energetyki 7/2010

Do 5000 A

35

technologie, produkty – informacje firmowe Dane techniczne stacji kontenerowych SKP Typ stacji kontenerowej

D-40P

Napięcie znamionowe

40,5 KV

Prąd znamionowy

do 1250 A

Odporność na skutki łuku elektrycznego

25kA/1 s

Stopień ochrony osłon stacji

IP 55

Zakres temperatur pracy

-60°C ÷ +40°C

Mają parametry techniczne najlepszych konstrukcji światowych tego typu.

Wykonywane są jako stacjonarne, przyścienne lub wolnostojące. Posiadają izolacje powietrzną.

Wyposażane są w najnowocześniejsza aparaturę łączeniową, zabezpieczeniową, pomiarową, kontrolną i sygnalizacyjną z możliwością stosowania zdalnych układów sterowania za pomocą sterowników programowalnych. Posiadają stopień ochrony IP 40 lub IP 55.

Rozdzielnice montowane są z elementów produkowanych seryjnie w sterowanych numerycznie centrach obróbczych.

Posiadają konstrukcję szkieletową, zbudowaną na bazie specjalnego perforowanego kształtownika. W konstrukcjach o prądzie znamionowym powyżej 2500A stosowane są elementy z materiałów niemagnetycznych.

Zarówno kształtownik szkieletu jak i wszystkie osłony zewnętrzne są skutecznie chronione przed wpływami zewnętrznymi poprzez zastosowanie odpowiednich powłok galwanicznych oraz farb proszkowych.

Poprzez podzielenie wnętrza rozdzielnic na odizolowane między sobą przedziały (szynowy, aparatowy, kablowy) skutecznie ograniczono rozprzestrzenianie się skutków zwarć poza miejsce ich powstania.

Stacje kontenerowe SKP

36

Standardowe pola rozdzielnic mogą być wykonane z członami stałymi, wysuwnymi lub ruchomymi (panele wtykowe), co umożliwia przystosowanie rozdzielnicy do indywidualnych życzeń klientów. Człony wysuwne zawierające pojedyncze aparaty lub zestawy różnorodnych aparatów (bezpieczniki, stycznik, wyłącznik, przekładnik i inne) mogą się znajdować w położeniu pracy, próby, odłączenia oraz całkowitego rozdzielenia (wyjście członu wysuwnego).

Człony ruchome (wtykowe) mogą natomiast pozostawać w położeniu pracy lub rozdzielenia.

Pełna kompatybilność z aparatami różnych producentów jest główną przyczyną osiągnięcia wysokiego poziomu niezawodności.

Wszystkie komponenty rozdzielnic zostały zaprojektowane i przetestowane gwarantując maksimum bezpieczeństwa dla obsługi i wysoki poziom niezawodności.

Wytwarzanie nowoczesnych wyrobów oraz potrzeba zapewnienia coraz bardziej złożonej i kompetentnej obsługi klientów wymagają od naszej firmy dbałości o jakość i bezpieczeństwo procesów technologicznych.

To z kolei gwarantuje niezawodność wyrobów i pełną satysfakcję użytkowników.

Stacje kontenerowe SKP Osłony stacji wykonane są z zabezpieczonych przed korozją kształtowników i blach stalowych.

Wysoka jakość i estetyka wykonania, długoletnia trwałość, uniwersalność zastosowań, to nieliczne z cech, które pozwoliły zdobyć ELEKTROBUDOWIE pozycję lidera na krajowym rynku producentów przenośnych stacji kontenerowych.

Przenośna stacja kontenerowa typu SKP spełnia rolę rozdzielni energii elektrycznej trójfazowego prądu przemiennego niskiego i średniego napięcia. Stosowana jest przede wszystkim w energetyce i górnictwie odkrywkowym, gdzie szczególnie przydatna jest możliwość przesuwania stacji w coraz to nowe miejsca pracy. Stacja wyposażona w wysokiej klasy rozdzielnice naszej produkcji o dużych mocach zwarciowych może służyć jako główny punkt zasilający (GPZ) lub spełniać rolę tymczasowego uzupełnienia istniejących dużych stacji rozdzielczych w przypadku ich remontu lub rozbudowy. Odpowiednio zaprojektowana stacja może służyć do wyprowadzenia i rozdziału mocy z elektrowni wodnej. Niewielkie rozmiarami stacje kompaktowe znajdują zastosowanie w telekomunikacji i kolejnictwie.

Trwała obudowa stacji chroni znajdujące się wewnątrz pomieszczenia rozdzielni i transformatorów, zapewnia odpowiednie warunki pracy urządzeń oraz zabezpiecza przed włamaniem i próbami demontażu stacji z zewnątrz. Pomieszczenia rozdzielni, transformatora i pomocnicze mogą być wydzielone. Zastosowanie stacji SKP umożliwia w krótkim czasie zasilenie placu budowy w energią elektryczną. Stacje mogą być przystosowane do montażu na konstrukcjach drgających. Szeroki wachlarz ofertowy stacji kontenerowych pozwala na spełnienie wszelkich życzeń i oczekiwań naszych klientów. Stacje SKP posiadają również rosyjski certyfikat i są często stosowane w ciężkich, syberyjskich warunkach jako punkty transformatorowo - rozdzielcze zasilające stacje wydobywcze ropy naftowej i gazu.

Przystosowanie stacji SKP do pracy w agresywnych warunkach środowiskowych powoduje bardzo duże zainteresowanie nie tylko odbiorców krajowych, lecz także z innych zagranicznych rynków.

urządzenia dla energetyki 7/2010

technologie, produkty – informacje firmowe

Najwyższa jakość pomiarów i wzorcowań w akredytowanym Laboratorium Aparatury Pomiarowej Instytutu Energetyki Wykonywane w energetyce, przemyśle i ochronie środowiska pomiary muszą być wiarygodne, ponieważ od ich wyników zależy nie tylko jakość finalnego produktu, ale często także w oparciu o nie są podejmowane decyzje, od których może zależeć życie ludzi i zwierząt.

S

ystem zarządzania narzuca, aby wskazania sprzętu pomiarowego były okresowo kontrolowane, przy czym pozostawia użytkownikowi dobór okresów między poszczególnymi wzorcowaniami oraz sprawdzeniami sprzętu i to od niego zależy, czy uzna on dany przyrząd za wymagający częstej czy rzadszej kontroli. Trzeba jednak wyraźnie zaznaczyć, że dla niektórych rodzajów przyrządów pomiarowych lub ich specyficznych zastosowań istnieje określony prawem czas ponownego wzorcowania lub obowiązek legalizacji, może on też być zawarty w szczegółowych rozporządzeniach branżowych. W takich przypadkach należy go bezwzględnie przestrzegać. Aby prowadzić wiarygodne pomiary i zapewnić spójność pomiarową, należy korzystać z usług laboratoriów wzorcujących o potwierdzonych kompetencjach technicznych – np. Głównego Urzędu Miar lub laboratorium akredytowanego.

Laboratorium Aparatury Pomiarowej Instytutu Energetyki świadczy usługi

38

w zakresie wzorcowania przyrządów do pomiaru temperatury, wilgotności, ciśnienia oraz wielkości elektrycznych (DC i małej częstotliwości) w zakresie zgodności z klasą dokładności przyrządów, z polskimi i międzynarodowymi normami oraz branżowymi i zakładowymi procedurami jakości. Wiodąca pozycja laboratorium na polskim rynku została osiągnięta dzięki długoletnim doświadczeniom w dziedzinie pomiarów, ciągłej modernizacji laboratoryjnych przyrządów i stanowisk pomiarowych oraz nieprzerwanemu podnoszeniu kwalifikacji personelu. Laboratorium zostało utworzone wraz z powstaniem Instytutu Energetyki i działa nieprzerwanie (pod różnymi nazwami) od chwili powstania Instytutu tj. od 1953 roku.

W laboratorium obowiązuje system zarządzania zgodny z wymaganiami normy PN-EN ISO/IEC 17025 oraz przestrzeganie akredytowanych procedur pomiarowych. Laboratorium posiada akredytację Polskiego Centrum Akredytacji (PCA) – certyfikat akredytacji nr AP 013; na pod-

stawie, którego jest akredytowanym laboratorium pomiarowym w następujących wielkościach fizycznych: 8 termometria elektryczna: • czujniki termoelektryczne z metali szlachetnych i nieszlachetnych (typu S, R, B, J, T, K, N), • czujniki termometrów rezystancyjnych, • termometry elektryczne i elektroniczne, • przetworniki temperatury, • wskaźniki (mierniki) temperatury, • rejestratory temperatury, • symulatory temperatury, • termostaty cieczowe, • kalibratory temperatury, • piece, • komory klimatyczne i termostatyczne, • komory do sterylizacji parowej w tym autoklawy; 8 termometria nieelektryczna: • termometry wskazówkowe (manometryczne, dylatacyjne i bimetaliczne), • termometry szklane cieczowe; 8 wilgotność względna: • higrometry, • termohigrometry, • psychrometry, • przetworniki wilgotności, • komory klimatyczne; 8 ciśnienie względne – pod- i nadciśnienie (gaz i olej):

urządzenia dla energetyki 7/2010

technologie, produkty – informacje firmowe • ciśnieniomierze sprężynowe (wzorcowe i ogólnego zastosowania w tym ciśnieniomierze sygnalizacyjne), • ciśnieniomierze elektroniczne, • przetworniki ciśnienia; 8 ciśnienie absolutne (gaz): • ciśnieniomierze elektroniczne (barometry elektroniczne); 8 wielkości elektryczne DC i małej częstotliwości: • cyfrowe i analogowe mierniki napięcia (woltomierze), • cyfrowe i analogowe mierniki prądu (amperomierze), • cyfrowe i analogowe jednofazowe mierniki mocy czynnej (watomierze), • rezystory stałe, • rezystory regulowane, • cyfrowe i analogowe mierniki rezystancji, • multimetry, • kalibratory napięcia, prądu, rezystancji.

Szczegółowy zakres akredytacji zamieszczony jest na stronach internetowych PCA (www.pca.gov.pl) i Instytutu Energetyki (www.ien.com.pl). Laboratorium Aparatury Pomiarowej otrzymało w 2003 roku jako jedno z pierwszych w Polsce akredytację na wzorcowanie przyrządów do pomiaru wilgotności względnej.

Dzięki bogatemu wyposażeniu we wzorce jednostek miar i przyrządy pomiarowe oraz posiadanemu wieloletniemu doświadczeniu popartego akredytacją świadectwa wzorcowania wydane przez Laboratorium Aparatury Pomiarowej są honorowane i uznawane przez wszystkich krajowych i zagranicznych auditorów. Każde świadectwo wzorcowania zawiera spójność pomiarową (czyli sposób odniesienia się do wzorców wyższego rzędu), metodę wzorcowania i określenie niepewności wzorcowania.

Często zachodzi konieczność wzorcowania przyrządów pomiarowych w miejscu ich pracy. Laboratorium Aparatury Pomiarowej już od wielu lat dokonuje pomiarów wyjazdowych u klientów, sprawdzając przyrządy pomiarowe bez konieczności niewygodnego i czasochłonnego ich demontażu oraz kosztownych wyłączeń linii technologicznych.

Niejednokrotnie istnieje konieczność monitorowania warunków środowiskowych w obiektach energetycznych, zakładach produkcyjnych, hurtowniach, chłodniach oraz innych miejscach przechowywania towarów lub surowców. Na zamówienie laboratorium może również przygotować raport przedstawiający okresowe (np.: dobowe) zmiany temperatury, wilgotności i ciśnienia w badanym obiekcie (np. cieplarce, chłodni lub pomieszczeniu magazynowym), w którym zachodzi konieczność monitorowania warunków klimatycznych.

Laboratorium przeprowadza również kompleksowe walidacje systemów regulacyjnych i pomiarowych w obiektach użytkownika. Raporty z walidacji zawierają udokumentowaną ocenę przydatności obiektu do potrzeb klientów.

W razie konieczności pracownicy dokonują również koniecznych regulacji. Przy każdej adiustacji sprzętu pomiarowego lub po stwierdzeniu nieprawidłowości również wskazane jest przeprowadzenie wzorcowania.

Laboratorium zapewnia krótki czas realizacji oraz możliwość umówienia terminu wzorcowania, aby przyrządy pomiarowe pozostawały jak najkrócej wyłączone z eksploatacji, jak również korzystne rabaty cenowe dla stałych klientów lub przy dostarczeniu większej ilości przyrządów do wzorcowania. Warto zatem rozważyć jakie czynności pomiarowe warto wykonać we własnym zakresie i czy po uwzględnieniu wszystkich kosztów jest to opłacalne w porównaniu do zlecenia ich akredytowanemu Laboratorium Aparatury Pomiarowej.

Do klientów laboratorium należy wiele firm różnej wielkości z sektora energetycznego, jak również z innych działów gospodarki (np. przemysłu spożywczego i farmaceutycznego).

urządzenia dla energetyki 7/2010

Laboratorium Aparatury Pomiarowej Instytutu Energetyki jest członkiem organizacji POLLAB oraz współpracuje z organizacją POLSKIE FORUM ISO 9000.

Fachowa wiedza pracowników poparta wieloletnim doświadczeniem w dziedzinie pomiarów oraz nowoczesny sprzęt pomiarowy są najlepszą gwarancją rzetelności pomiarów wzorcowań wykonywanych przez Laboratorium Aparatury Pomiarowej Instytutu Energetyki.

Wychodząc na przeciw zapotrzebowaniom klientów laboratorium organizuje również szkolenia na temat pomiarów temperatury, wilgotności, ciśnienia oraz wielkości elektrycznych jak również szkolenia z zakresu systemów zarządzania zgodnych z wymaganiami normy PN -EN ISO/IEC 17025.

Dzięki opiniom klientów oferta laboratorium jest ciągle udoskonalana, aby jak najlepiej mogła spełnić ich oczekiwania.

Dr inż. Tomasz Bakoń Instytut Energetyki ul. Augustówka 36, 02-981 Warszawa tomasz.bakon@ien.com.pl http://www.ien.com.pl tel.: 22 345-14-46

39

technologie, produkty – informacje firmowe

Nowości produktowe eaton electric w segmencie sn

™

Nowoczesne urządzenia energetyczne muszą zapewniać wysoki poziom bezpieczeństwa i niezawodności spełniając jednocześnie wysokie wymagania w zakresie parametrów technicznych, ergonomii i komfortu obsługi, niskich kosztów eksploatacji i wpływu na naturalne środowisko. W powyższą charakterystykę doskonale wpisują się nowe rozdzielnice Średniego Napięcia, dedykowane do zastosowań w systemach pierwotnego rozdziału energii firmy EATON Electric. irma EATON (Eaton Holec) była prekursorem w zastosowaniu próżni jako środowiska gaszenia łuku elektrycznego oraz wykorzystaniu modyfikowanych żywic epoksydowych jako materiału izolacyjnego i konstrukcyjnego w systemach rozdzielnic Średniego Napięcia. Stosowane w rozdzielnicach kształty przekrojów głównych szyn zbiorczych i innych elementów przewodzących zapewniają optymalny rozkład pola elektrycznego polepszając dodatkowo żywotność i wytrzymałość napięciową materiałów izolacyjnych.

EATON nie stosuje w swoich urządzeniach gazu SF6 jako czynnika izolacyjnego, co dodatkowo czyni urządzenia tej firmy wygodnymi w eksploatacji i przyjaznymi środowisku.

W niniejszym artykule pragniemy poświęcić nieco uwagi nowym systemom

Średniego Napięcia dla pierwotnego rozdziału energii elektrycznej, głównie dla energetyki zawodowej oraz przemysłu. Urządzenia zostały zaprojektowane i wykonane tak by spełniały najwyższe wymagania zawarte w normie IEC62271200 (uwzględniając zwiększone wymagania wprowadzone modyfikacją normy w 2007 roku).

Wyłączniki próżniowe W-VACi W pierwszym kwartale 2011 firma EATON planuje wprowadzenie na rynek polski nowoczesnych wyłączników próżniowych W-VACi. Są one efektem wieloletniego doświadczenia Eaton Holec w projektowaniu i tworzeniu ekologicznych łączników próżniowych. Technologia gaszenia łuku elektrycznego w oparciu o zjawisko dyfuzji, odporne na działanie czynników zewnętrznych żywiczne

obudowy (kapsuły) komór próżniowych oraz sprawdzony mechanizm napędowy zaowocowały stworzeniem niezawodnego produktu o wysokiej jakości. Szeroki zakres napięć znamionowych (12kV, 17,5kV i 24kV) oraz parametrów prądowo-zwarciowych pozwala na ich zastosowanie w rozdzielnicach SN rozdziału pierwotnego i wtórnego. Współpracując z odpowiednio dobranym układem zabezpieczeń (przekaźnik + przekładniki), mogą skutecznie przerywać prądy zwarciowe i przeciążeniowe, stanowiąc pewne zabezpieczenie urządzeń elektroenergetycznych. Dostępność wersji w wykonaniu stacjonarnym i wysuwnym, kompaktowa budowa i standaryzacja gabarytów umożliwia dopasowanie do każdego typu rozdzielnic. Wyłączniki zostały przetestowane zgodnie z wymogami najnowszych norm IEC 62271-100 i 62271-1.

Budowa „Sercem” wyłączników W-VACi są produkowane przez Eaton Holec komory próżniowe (VI – vacuum interrupter).

Zbudowane są z izolacyjnej obudowy ceramicznej, wewnątrz której znajdują się styki główne. Styki, wykonane są z chromowanej miedzi, co zapewnia ich zwiększoną odporność na erozję i gwarantuje długą żywotność. Szczelność komory podczas pracy wyłącznika uzyskuje się przez zastosowanie mieszka elastycznego połączonego ze stykiem ruchomym. Dodatkowy obwód magnetyczny, zabudowany w stykach głównych, generuje osiowe pole magnetyczne, które potęguje zjawisko dyfuzji łuku elektrycznego. Rozproszony łuk elektryczny charakteryzuje się niskim napięciem i krótkim czasem trwania – a w rezultacie bardzo małą energią.

Rys. 1. Widok wyłącznika W-VACi

40

Najwyższej jakości technologia żywiczna Eaton Holec pozwoliła na stworzenie optymalnej osłony żywicznej komór próżniowych (EPU – encapsulated pole unit), którą cechuje: bardzo duża wytrzymałość mechaniczna na uderzenia i wibracje, odporność na wilgoć i pył,

urządzenia dla energetyki 7/2010

technologie, produkty – informacje firmowe

Rys. 2. Komora próżniowa

Rys. 3. Żywiczne kapsuły komór próżniowych

bardzo duża rezystancja skrośna i powierzchniowa, brak jakichkolwiek powierzchniowych wyładowań niezupełnych oraz kompaktowa budowa.

Rys. 4. Uniwersalny mechanizm napędowy

Dostępne wersje

Rys. 5. Wykonanie stacjonarne

urządzenia dla energetyki 7/2010

Mechanizm napędowy (UMA – universal mechanism assembly) wyłączników WVACi jest sprężynowym mechanizmem zasobnikowym. Jego niezawodność oraz długą żywotność osiągnięto głównie poprzez maksymalną redukcję elementów ruchomych. Ilość operacji łączeniowych sięga do 20.000 (do 10.000 operacji nie wymagane są żadne przeglądy konserwacyjne). Czasy poszczególnych cykli łączeniowych dla prądów znamionowych do 2000A to C-0,3s-CO-15s-CO. Ergonomiczny projekt wszystkich podzespołów zapewnia mały poziom poboru mocy konieczny do zdalnego sterowania wyłącznikiem (silnik zbrojenia sprężyny, cewki wyłączające i załączające). Wszystkie elementy mechanizmu są pokryte specjalną warstwą antykorozyjną. Aby maksymalnie usprawnić modernizację i rozbudowę wyłączników ujednolicono mechanizm napędowy dla wszystkich wersji wyłącznika.

Rys. 6. Wykonanie wysuwne (człon wysuwny + rama montażowa)

41

technologie, produkty – informacje firmowe Dane techniczne Napięcie znamionowe

12-17,5-24kV

Częstotliwość

50, 60Hz

Prąd znamionowy

630-3150A (4000A z wentylacją wymuszoną)

Prąd zwarciowy cieplny / Prąd wyłączający

25-50kA

Czas trwania zwarcia

3s

Prąd zwarciowy szczytowy / Prąd załączający

63-125kA

Składowa nieokresowa prądu zwarciowego

29-33% O-0.3s-CO-15s-CO (dla In ≤ 2000A, 40kA) O-0.3s-CO-180s-CO (dla In > 2000A, 40kA)

Sekwencja pracy Wytrzymałość elektryczna

E2

Wytrzymałość mechaniczna

M2, 10.000 (20.000) 50 ± 10 ms

Czas otwarcia styków

≤ 80 ms

Czas wyłączenia Czas zamknięcia styków

50 ± 20 ms

Czas zbrojenia sprężyny

≤ 12 s

Załączenie kabli

C2

Temperatura pracy

Wyposażenie Dla pełnej funkcjonalności wyłączniki zarówno w wersji stacjonarnej jak i wysuwnej wyposażone są standardowo w napęd elektryczny oraz liczne akcesoria: 8 cewka wyzwalająca otwierająca wzrostowa (SO1) 8 cewka wyzwalająca zamykająca wzrostowa 8 silnik mechanizmu napędowego 8 zestaw styków pomocniczych 10NO /10NC 8 styki pomocnicze stanu zbrojenia sprężyny 8 korba wysuwu członu wysuwnego (tylko dla wersji wysuwnej) 8 styki pomocnicze wskazania położenia członu wysuwnego (tylko dla wersji wysuwnej)

-5 …… +40 ºC Dodatkowo, na życzenie, można je również wyposażyć m.in. w: 8 drugą cewkę wyzwalającą otwierającą wzrostową (SO2) 8 wyzwalacz podnapięciowy 8 blokadę elektromagnetyczną Napędy wyłączników posiadają układ anty-pompujący oraz szereg blokad prewencyjnych zapobiegających błędnym lub niebezpiecznym operacjom (np. możliwość wysuwu wyłącznika tylko wtedy, gdy jego styki są otwarte, możliwość wykonania blokady wyłącznika sprzęgniętej mechanicznie z drzwiami przedziału kablowego). Opcjonalnie, dla zwiększenia bezpieczeństwa obsługi, wyłącznik można wyposażyć w napęd elektryczny wysuwu wyłącznika. Rama montażowa wersji wysuwnej posiada żaluzje, które po wysunięciu członu wysuwnego zaślepiają styki biegunów.

Rozdzielnica FMX

Rys. 7. Widok rozdzielnicy FMX

42

W drugim kwartale 2011 planowana jest kolejna premiera. Eaton Electric planuje wprowadzić na rynek rozdzielnicę SN typu FMX. Rozdzielnica FMX w izolacji stało-powietrznej jest rozdzielnicą jednoczłonową z pojedynczym systemem szyn zbiorczych przeznaczona do pracy w sieciach do 24 kV. Nowoczesna konstrukcja rozdzielnicy została wykonana według najwyższych standardów jakościowych. System FMX opiera się o główne technologie Eaton Holec, takie jak: technologia próżniowa, technologia żywic epoksydowych oraz technologia wysterowania pola elektrycznego. Najnowsze osiągnięcia techniczne zastosowane w rozdzielnicy FMX czynią ten system niezawodnym oraz bezpiecznym, zarówno dla obsługi jak i środowiska naturalnego, z uwagi na brak gazu SF6.

Rozdzielnica jest systemem przyściennym z dostępem do przedziału kablo-

Podsumowując, do największych korzyści wynikających ze stosowania wyłączników W-VACi należą: 8 ekologiczne wykonanie (brak gazu SF6 i konieczności jego utylizacji) 8 duża trwałość łączeniowa (klasy wykonania E2, M2) 8 niezawodność działania 8 możliwość łatwej i szybkiej rozbudowy o dodatkowe akcesoria (uniwersalny mechanizm napędowy) 8 wykonanie wysuwne gwarantujące bardzo dobre właściwości ruchowe rozdzielnic SN 8 standardowe podziałki biegunowe (łatwość dopasowania) 8 kompaktowe rozmiary 8 duża elastyczność i wszechstronność zastosowań 8 bezpieczeństwo obsługi

wego tylko od przodu rozdzielnicy. Nowy system FMX wyposażony jest w wyłączniki próżniowe z innowacyjnym napędem elektromagnetycznym oraz posiada zintegrowane gniazdo do testowania kabli wyprowadzone na zewnątrz przedziału wysokiego napięcia.

Niezawodność i bezpieczeństwo System FMX jest systemem w pełni izolowanym żywicą epoksydową bez dostępu do przedziałów pierwotnych.

Wszystkie elementy pierwotne pola posiadają izolację każdej fazy oddzielnie.

Ponadto zastosowana technologia wysterowania pola elektrycznego poprzez nadanie odpowiednich kształtów szynom zbiorczym oraz pozostałym elementom systemu czyni FMX odporny na zwarcia wewnętrzne. Przedział szyn zbiorczych jest osobnym przedziałem ze stopniem ochrony IP4X. Z tyłu roz-

urządzenia dla energetyki 7/2010

technologie, produkty – informacje firmowe

Budowa 1. Zabezpieczenie 2. Komora łukowa 3. Diagram mimiczny 4. Szyny zbiorcze 5. Wskaźnik napięcia 6. Odłącznik 7. Komory próżniowe 8. Panel obsługi 9. Przekładniki prądowe 10. Przyłącze kablowe 11. Układ tłumienia ferrorezonansu 12. Przekładniki napięciowe 13. Przedział obwodów wtórnych 14. Wyłącznik próżniowy 15. Gniazdo do testowania kabli 16. Uchwyty kablowe 17. Szyna uziemiająca

Rys. 8. Budowa pola FMX

Rys. 9. Jednofazowa izolacja stała

Rys. 10. Przedział szyn zbiorczych

Rys. 12. Pulpit sterowniczy i diagram mimiczny

urządzenia dla energetyki 7/2010

Rys. 11. Kanał wydmuchowy

Rys. 13. Gniazdo do testowania kabli

43

technologie, produkty – informacje firmowe

Rys. 14. Wymiana wyłącznika

dzielnicy umieszczona jest zintegrowana komora łukowa redukująca ciśnienie i pochłaniająca łuk elektryczny. Ceramiczna powierzchnia absorpcyjna skutecznie gasi i filtruje ogień i gazy.

Rozdzielnica FMX posiada prosty i czytelny diagram mimiczny oraz pulpit sterowniczy. Każde pole wyłącznikowe wyposażone jest w zintegrowany wskaźnik napięcia. Operacje łączeniowe możliwe są tylko przy zamkniętych drzwiczkach. Zastosowane blokady mechaniczne i elektryczne zapobiegają błędom łączeniowym.

Na pulpicie sterowniczym znajduje się gniazdo do przeprowadzenia testów kabli. Testowanie kabli odbywa się bez konieczności otwierania przedziału kablowego. Również na pulpicie sterowniczym umieszczono mechanizm do łatwego odłączania przekładników napięciowych.

Sercem rozdzielnicy FMX jest niezawodny wyłącznik próżniowy zabudowany na stałe. Wyłącznik wyposażony jest w innowacyjny napęd elektromagnetyczny.

Niezawodne działanie napędu osiągnięte dzięki nowatorskiej konstrukcji oraz ograniczonej ilości elementów. Wyłącznik próżniowy wraz z napędem testowany dla 30.000 operacji łączeniowych pod pełnym obciążeniem oraz dla 100 załączeń na zwarcie. Taka ilość operacji łączeniowych w połączeniu z prostą konstrukcją czyni ten wyłącznik bezkonser-

Rys. 15. Napęd elektromagnetyczny

Dane techniczne Napięcie znamionowe kV Ogólnie Poziom izolacji kV Częstotliwość Hz Stopień ochrony Odporność na zwarcia wewnętrzne Szyny zbiorcze Prąd znamionowy A Znamionowy prąd zwarciowy kA - s Znamionowy prąd szczytowy kA Wyłącznik Prad znamionowy A Prąd zwarciowy kA Mechanizm Sekwencja łączeniowa Klasa Ilość operacji łączeniowych wacyjnym. Istnieje natomiast możliwość wymiany wyłącznika. Odbywa się to w prosty i łatwy sposób w kilku ruchach.

Podczas wymiany wyłącznika pozostała część rozdzielnicy pozostaje pod napięciem, co ma istotne znaczenie dla sieci.

Podsumowując, do największych korzyści wynikających ze stosowania rozdzielnicy FMX należą: 8 ekologiczne wykonanie (brak gazu SF6 i konieczności jego utylizacji) 8 niskie całkowite koszty posiadania wynikający z niskich kosztów zakupu, transportu, eksploatacji, utrzymania i kosztów utylizacji

Rozdzielnica Unitole UX

Rys. 16. Widok rozdzielnicy Unitole UX

44

W drugiej połowie roku 2011 planowane jest wprowadzenie rozdzielnicy SN typu Unitole UX. Rozdzielnica Unitole UX w izolacji powietrznej jest rozdzielnicą jednoczłonową lub dwuczłonową z pojedynczym systemem szyn zbiorczych przeznaczona do pracy w sieciach do 24 kV. System UNITOLE UX pozwala na wykonanie rozdzielnicy o dowolnej kombinacji dostępnych pól o żądanych parametrach.

Charakteryzuje się budową przedziałową oraz prostą i zwartą konstrukcją. Dostęp do przedziału kablowego zapewniony jest od przodu i od tyłu pola, co pozwala na przyścienne ustawienie rozdzielnicy. Przy ustawieniu z dostępem swobod-

12 - 17,5 - 24 125/50 50 – 60 IP4X AFL 25kA-1s 2000 25 - 3 63 630/800/1600/2000 25 O – 0.3s – CO – 15s - CO M2 30.000

8 kompaktowe rozmiary (szerokość pola 500 mm) i ustawienie przyścienne redukujące wielkość pomieszczenia 8 prosta i niezawodna konstrukcja ograniczająca koszty przeglądów i napraw 8 bezkonserwacyjny wyłącznik próżniowy zabudowany na stałe 8 duża trwałość łączeniowa (30.000 operacji łączeniowych dla wyłącznika) 8 możliwość łatwej i szybkiej rozbudowy o dodatkowe pola 8 bezpieczeństwo obsługi 8 niezawodne działanie przez okres 30 lat

nym (dwustronnym) możliwe jest podejście kablami od spodu i od góry.

U góry pola Unitole UX umieszczono zintegrowaną komorę łukową pozwalającą na bezpieczne rozprężenie ciśnienia gazu w przypadku zaistnienia łuku wewnętrznego. Opcjonalne systemowe elementy konstrukcyjne (kołnierze, kratownice) umożliwiają wykonanie odprowadzenia rozprężanego gazu poza pomieszczenie rozdzielnicy. Na górze z przodu pola umieszczono dukt dla połączeń obwodów wtórnych pomiędzy polami. Zabudowany poniżej przedział obwodów wtórnych w postaci zamkniętej uziemionej skrzynki zapewnia miejsce dla przekaźnika zabezpieczającego oraz elementów sterowania i sygnalizacji. Usytuowany za przedziałem

urządzenia dla energetyki 7/2010

technologie, produkty – informacje firmowe

Rys. 18. Szyny zbiorcze systemu Unitole UX

Konstrukcja 1. Komora łukowa 2. Dukt dla obwodów wtórnych 3. Przedział obwodów wtórnych 4. Przedział szyn zbiorczych 5. Przedział wyłącznikowy 6. Żaluzje 7. Odłączniko-uziemnik 8. Przekładniki prądowe 9. Przekładniki napięciowe 10. Przyłącze kablowe 11. Szyna uziemiająca Rys. 17. Przekrój pola Unitole UX

Rys. 20. Moduł wysuwny z wyłącznikiem próżniowym

Rys. 21. Moduł wysuwny ze stycznikiem

Rys. 19. Żaluzje na złączach modułu wysuwnego (żaluzja dolna w sposób wymuszony odsunięta dla ukazania budowy złącza)

Dane techniczne Napięcie znamionowe kV 12 – 17,5 24 kV Ogólnie Poziom izolacji kV 75/28 – 95/38 125/50 Klasa odporności na zwarcia AFLR wewnętrzne Kategoria utraty ciągłości pracy LSC2B Klasa podziału wewnętrznego PM Stopień ochrony IP 4X (opcjonalnie IP 41) Szyny zbiorcze 1250, 1600, 2000, 1250, 2000, Prąd znamionowy A 2500, 3150, 4000 2500 Znamionowy prąd zwarciowy kA-3s 25 - 50 20 - 25 Znamionowy prąd szczytowy kA 63 - 125 63 - 80 Wyłącznik 630, 1250, 2000, 800, 1250, Prąd znamionowy A 2500, 3150, 4000 2000, 2500 Prąd wyłączalny kA 26,3 - 31,5 - 40 - 50 20 - 25 Prąd załączalny kA 65 - 82 - 104 - 130 65 - 82 Znamionowy prąd zwarciowy kA 26,3 - 31,5 - 40 - 50 20 - 25 Liczba komutacji przy znamiono100 wych warunkach zwarciowych obwodów wtórnych przedział szyn zbiorczych posiada ujście do komory łukowej; szyny zbiorcze są na całej długości i na łączeniach zaizolowane. Przedział modułu wysuwnego wyłącznika próżniowego lub stycznika również posiada ujście (poprzez kanał) do komory łukowej.

Bezpieczeństwo obsługi i czynności łączeniowych zapewnia szereg blokad mechanicznych (dostęp do przedziału wyłącznie po otwarciu wyłącznika i wysunięciu do pozycji „TEST”, brak możliwości zmiany położenia odłączniko-uziemnika przy zamkniętym wyłączniku). Przy wysuniętym module łącznika głównego jego złącza są automatycznie zasłaniane systemem automatycznych żaluzji. Osobliwością konstrukcji odłączniko-uziemnika est możliwość obserwacji jego położenia przy pomocy wzierników umieszczonych na elewacji pola (niezależnie od mechanicznego wskaźnika położenia). Standardowym elementem wyposażenia każdego pola są przekładniki prądowe o konstrukcji wsporczej. W przedziale kablowym mogą być umieszczone przekładniki napięciowe zabezpieczone bezpiecznikami po stronie pierwotnej wyposażone w mechanizm wysuwny. Konstrukcja przyłącza kablowego pozwala na podłączenie aż 9-ciu jednożyłowych kabli na fa-

urządzenia dla energetyki 7/2010

zę. Połączona z odłączniko-uziemnikiem szyna uziemiająca umożliwia wygodne połączenie pomiędzy polami i indywidualne uziemienie każdego pola.

Podsumowując, do największych korzyści wynikających ze stosowania rozdzielnicy Unitole UX należą: 8 ekologiczne wykonanie (brak gazu SF6 i konieczności jego utylizacji) 8 niskie całkowite koszty posiadania wynikający z niskich kosztów zakupu, transportu, eksploatacji, utrzymania i kosztów utylizacji 8 kompaktowe rozmiary redukujące wielkość pomieszczenia 8 prosta i niezawodna konstrukcja ograniczająca koszty przeglądów i napraw 8 niezawodny wyłącznik próżniowy 8 duża trwałość łączeniowa (30.000 operacji łączeniowych dla wyłącznika) 8 możliwość łatwej i szybkiej rozbudowy o dodatkowe pola 8 bezpieczeństwo obsługi 8 niezawodne działanie przez okres 30 lat Aneta Szydłowska, Zbigniew Ancuta Mariusz Hudyga Eaton Electric Sp. z o.o. ul. Galaktyczna 30, 80-299 Gdańsk www.moeller.pl/SN

45

technologie, produkty – informacje firmowe

Przewodnik i transformator

Kluczem do rentowności handlu energią jest precyzyjna i aktualna wiedza o popycie. Regularny pomiar zużycia stanowi tylko fragment potencjalnego rozwiązania. Prawdziwym wyzwaniem jest budowa inteligentnej sieci energetycznej, zdolnej do bieżącego przekształcania danych pomiarowych w celne prognozy. Do tego celu potrzebna jest specyficzna wiedza i infrastruktura: komunikacyjna, integracyjna i analityczna.

46

urządzenia dla energetyki 7/2010

technologie, produkty – informacje firmowe ilansowanie podaży energii z popytem na nią jest trudne i kosztowne. Nie może jednak być inaczej, skoro dane o faktycznym zużyciu trafiają do firm dystrybucyjnych z wielomiesięcznym opóźnieniem, a przy tym struktura zużycia ewoluuje, m.in. pod wpływem zmian klimatycznych i innowacji technologicznych po stronie odbiorców. Gdy dodać do tego perspektywę nadchodzących zmian, związanych np. z pojazdami elektrycznymi czy mikrogeneracją, staje się jasne, że w średnim okresie dotychczasowy model szacowania zużycia energii gwarantuje dystrybutorom jedno: słabą rentowność.

Zyskowność handlu energią można poprawić dysponując celniejszymi szacunkami zużycia w dniu następnym.

W praktyce wymaga to lepszych danych pomiarowych, którymi dystrybutorzy jednak nie dysponują. Precyzyjne szacowanie zużycia nie jest możliwe bez znajomości bieżącego trendu każdego odbiorcy – i to z dużą dokładnością.

Stąd właśnie na Zachodzie zrodził się trend smart metering, czyli inteligentnego pomiaru, ale… Nowoczesne liczniki obsługujące transmisję danych to tylko część koniecznej inwestycji. Owszem, duża, ale wcale nie najtrudniejsza. Przysłowiowe schody zaczynają się, bowiem dopiero wtedy, gdy kilka milionów inteligentnych liczników zaczyna, co kilka minut wysyłać dane.

Dane stawiają opór Wbrew pozorom, sama objętość danych pomiarowych nie stanowi problemu. Praktycznie wszystkie architektury referencyjne i trwające na świecie pilotaże zakładają istnienie lokalnych koncentratorów, przekazujących zagregowane dane do punktu odbioru. Do wyzwań naprawdę poważnych należy za to w pierwszym rzędzie sprawne zarządzanie procesem transportu danych z liczników do miejsca przeznaczenia. Zagadnienie to obejmuje m.in. niezawodny routing, kolejkowanie, a także bezsprzeczną identyfikację źródeł danych, czasu pomiarów itd.

Gdy dane dotrą już do właściwego miejsca: dedykowanego systemu integracyjnego u dystrybutora, kapitalnego znaczenia nabiera utrzymanie centralnego źródła danych pomiarowych w należytym porządku (m.in. walidacja logiczna, audyt wszelkich operacji, spójność metadanych w długim okresie czasu itd.). Równolegle kluczowa jest szybka i niezawodna dystrybucja pozyskanych danych do różnorodnych systemów informatycznych. Chodzi tu w szczególności o systemy analityczno-raportowe, pozwalające aktualizować prognozy zużycia w czasie rzeczywistym. A zatem, droga od inteligentnego pomiaru do inteligentnego zakupu energii jest pełna technologicznych,

Inteligentne sieci energetyczne Co to oznacza?

8 systematyczne pomiary zużycia energii u każdego odbiorcy w niewielkich odstępach czasu 8 zautomatyzowane wysyłanie danych pomiarowych do dystrybutora w celu analizy trendów 8 odejście od zgrubnych szacunków na rzecz precyzyjnego prognozowania zużycia energii 8 zakupy energii na rynku dnia następnego zbliżone do faktycznego zapotrzebowania odbiorców 8 utrzymanie rentowności mimo zmian w strukturze i stabilności trendów zużycia (m.in. innowacje oszczędnościowe, pojazdy elektryczne, rozproszone składowanie energii i mikrogeneracja) 8 bardzo skuteczne zapobieganie i natychmiastowa wykrywalność przypadków kradzieży energii 8 pokaźne oszczędności wynikające z automatyzacji procesów biznesowych i operacyjnych 8 maksymalizacja zwrotu z inwestycji w infrastrukturę sieciową i lepsze planowanie 8 aktywna polityka taryfowa i kreowanie nowych usług dodanych dla klientów

projektowych i operacyjnych wybojów, które mogą osłabić jakość prognoz.

Energia z doświadczenia Mimo tych obiektywnych wyzwań, na świecie trwa obecnie wiele projektów pilotażowych związanych z inteligentnymi sieciami energetycznymi i inteligentnym pomiarem. Projekty te, choć formalnie jedynie pilotażowe, są w praktyce ograniczonymi terytorialnie wdrożeniami – w ich ramach budowane są rozwiązania zarządzające danymi pozyskiwanymi z setek tysięcy, a nawet miliona liczników. Architektem lub istotnym uczestnikiem wielu z nich, m.in. w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych i Australii, jest firma Software AG. Uczestnictwo Software AG we wdrożeniach inteligentnych sieci energetycznych nie jest przypadkowe. Przez wiele lat firma ta prowadziła i współuczestniczyła w dużych, złożonych projektach informatycznych w branży energetycznej na całym świecie. Również w telekomunikacji, co jest ważne o tyle, że sprawne pozyskiwanie i przetwarzanie danych pomiarowych w ramach inteligentnych sieci energetycznych przypomina w wielu aspektach mediację danych telekomunikacyjnych, a także statystyczne wykrywanie nadużyć.

Ładunek kompetencji W ramach dotychczasowych doświadczeń konsultanci Software AG zdobyli cenną wiedzę na temat organizacji i prowadzenia projektów budowy sieci inteligentnych. Współpracując blisko z dystrybutorami energii oraz doradzającymi im lokalnymi i globalnymi firmami konsultingowymi Software AG uzyskała unikalne kompetencje w dziedzinie tworzenia założeń i prowadzenia projektów tego typu. Dzięki temu właśnie firma jest dziś w stanie projektować rozwiązania integracyjne i analityczne ściśle odpo-

urządzenia dla energetyki 7/2010

wiadające oczekiwaniom poszczególnych jednostek organizacyjnych dystrybutorów, zajmujących się m.in. handlem energią, analizami i symulacjami, a także działów utrzymania sieci.

Software AG jest także niezależnym dostawcą technologii oraz kompletnych rozwiązań do zarządzania procesami, danymi i komunikacją w inteligentnych sieciach energetycznych. Zostały one wielokrotnie wykorzystane w procesie pozyskiwania i gromadzenia danych z liczników, a także do analitycznego przekształcania pozyskanych danych w czasie rzeczywistym w precyzyjne prognozy. Doświadczenie, kompetencje i portfolio technologiczne pozwalają Software AG dostarczać klientom kompletne rozwiązania i brać za nie faktyczną odpowiedzialność.

Zasilanie pomysłami Polscy dystrybutorzy energii uważnie przyglądają się projektom inteligentnych sieci energetycznych prowadzonym na Zachodzie Europy, i nie tylko. Właśnie teraz, na bazie zbieranych w ich trakcie doświadczeń, umocowują się światowe standardy i najlepsze praktyki. Równolegle powstają także przymiarki do wprowadzenia w tej sprawie ogólnounijnych regulacji. Software AG obserwuje te zmiany z bliska – jako koordynator, uczestnik, wykonawca i dostawca rozwiązań w dużych i bardzo dużych wdrożeniach pilotażowych. Dla firm poważnie traktujących rentowność handlu energią, wiedza i doświadczenie konsultantów Software AG pozyskana na wczesnym etapie rozwoju rynku może okazać się zasobem strategicznym. Łukasz Świst, Dyrektor Sprzedaży, Sektor Utilities, Software AG Polska

47

technologie, produkty – informacje firmowe

Innowacyjny przenośnik od Transsystemu Inżynierowie z Centrum Badawczo-Rozwojowego firmy Transsystem z Woli Dalszej (Podkarpackie) zakończyli trwające ponad rok prace nad innowacyjnym przenośnikiem taśmowym przeznaczonym do transportu kruszyw i materiałów sypkich. Nowoczesne rozwiązania w nim zastosowane są unikalne w Polsce i rzadko spotykane jeszcze w Europie.

ystemy transportu stosowane obecnie w większości polskich zakładów są rozwiązaniami opartymi o przestarzałe rozwiązania konstrukcyjne. Duża część z nich była skonstruowana wiele lat temu, a i te instalowane obecnie nie wykazują dużego postępu w swej dziedzinie - wyjaśnia Marek Kiełb, Szef Centrum Badawczo-Rozwojowego Transsystem. Powodem takiej sytuacji jest przede wszystkim powielanie rozwiązań technicznych obniżające koszty projektowania oraz brak środków na poszukiwanie i testowanie nowych rozwiązań. Efektem tego jest konieczność ponoszenia znacznych kosztów eksploatacji przestarzałych urządzeń, związanych z ich przestojami i częstym serwisowaniem. Warto przy tym pamiętać jak długi jest okres użytkowania tego typu urządzeń.

W skonstruowanym przez Transsystem przenośniku, zastosowano system ostrzegający obsługujące go osoby o zbliżającym się problemie na długo przed jego wystąpieniem. Umożliwia to innowacyjny system kontroli stanu rdzenia dla taśmy z kordem stalowym. Zadaniem urządzenia jest analiza uszkodzeń wewnętrznych linek będących elementem przenoszącym siły wzdłużne występujące

48

w pasie nośnym. Możliwy jest ciągły monitoring całej długości taśmy wraz z obserwacją wzrostu poziomu uszkodzenia w wykrytych punktach. Główną korzyścią wynikającą ze stosowania tego rozwiązania jest możliwość bieżącej analizy taśmy stosowanej w długich przenośnikach pracujących

w kopalniach odkrywkowych lub w warunkach dołowych. Dzięki temu, obsługa może przewidywać i harmonogramować naprawy ze znacznym wyprzedzeniem, unikając przestojów awaryjnych oraz bardziej rozległych uszkodzeń. Możliwe jest też pozycjonowanie uszkodzonych fragmentów, tak aby podczas serwisowania nie był konieczny przegląd całej długości pasa.

Kolejnym, ciekawym rozwiązaniem jest nadążny układ napinający bazujący na w pełni elektrycznym sterowaniu. Eliminuje to konieczność stosowania kosztownych i dużych układów hydraulicznych, lub w innych rozwiązaniach – budowy systemu pętlicowego. Koncept działania ma zapewnić stałą współpracę cierną pomiędzy bębnem napędowym, a okładką bieżną taśmy, eliminując zbędny naciąg, kiedy nie wymagają tego warunki pracy. Całość skutkuje zwiększeniem żywotności taśmy.

Nowy przenośnik charakteryzuje się również zmniejszoną energochłonnością. Uzyskano ją dzięki wprowadzeniu napędu pracującego w częstotliwości 87Hz, co pozwoliło na obniżenie wymaganej mocy o 20%. W przyszłości przewidywane jest testowanie energooszczędnych krążników i innych elementów będących źródłami strat energii związanych z generowaniem tarcia.

urządzenia dla energetyki 7/2010

technologie, produkty – informacje firmowe

Optymalizacja kosztów produkcji poprzez zastosowanie liczników LEM-20 Współczesny przemysł w znacznej mierze opiera się na zautomatyzowanych, zrobotyzowanych liniach produkcyjnych.

Poszczególne procesy sterowane są za pomocą sterowników połączonych ze sobą w rozbudowane sieci komunikacji przemysłowej. Dane o przebiegu produkcji trafiają do centralnego punktu zarządzania, gdzie podejmowane są kluczowe decyzje.

Tworzy się bardzo rozbudowany system, w którym należy monitorować wiele czynników odpowiedzialnych za właściwe wykonanie wyrobu. Pomimo ogromnego nagromadzenia parametrów nie wolno zapominać o kluczowym czynniku, jakim jest utrzymanie produkcji na odpowiednim poziomie opłacalności.

Jak zatem ograniczyć koszty przy jednoczesnym zachowaniu najwyższych norm jakościowych? Najlepszym sposobem jest odpowiedzialne zarządzanie energią.

Krok pierwszy - rozproszony system pomiarowy Największa część energii wydatkowana jest w procesie produkcyjnym do zasi-

lania napędów, układów hydrauliki, nagrzewnic, sterowania oraz kontroli procesu. Również pewna jej ilość wykorzystywana jest w układach oświetlenia,

chłodzenia, ogrzewania i podnoszących komfort. Pierwszym, a zarazem najistotniejszym krokiem w optymalizacji zużycia energii, jest pomiar jej rozłożenia w obrębie zakładu. Oczywiście można wykonać kalkulację w oparciu o moce poszczególnych urządzeń, jednak analiza taka nie daje informacji o zmienności wydatkowanej energii w funkcji czasu. Podejście to wykazuje jedynie przewidywane ekstremum zużycia, często nie mające wiele wspólnego z rzeczywistymi wydatkami. Dużo lepszym sposobem jest rozmieszczenie w obrębie zakładu sieci podliczników energii elektrycznej. Pozwalają one na sumacyjny monitoring wykorzystanej energii oraz przekazują dane o aktualnym zużyciu w danym sektorze produkcyjnym.

Interfejsy czujnika Czym powinien cechować się dobry układ podlicznika? Przede wszystkim powinien posiadać możliwość integracji z systemem IT zakładu. Trudno analizować dane bez wcześniejszego zestawienia ich w odpowiedniej bazie danych.

Bazę można budować w oparciu o ręczne pomiary wpisywane żmudnie i konsekwentnie w oparciu o cykliczne odczyty pomiarów dokonywanych przez obsługę. Rozwiązanie takie jednak daje zbyt małą rozdzielczość punktów pomiarowych, uniemożliwia dokładne analizy oraz wymaga poświęcenia czasu na poszczególne odczyty i wprowadzanie danych do bazy. Łatwiejszym i bardziej efektywnym sposobem jest automatyczne łączenie się z bazą danych.

Istnieje wiele interfejsów komunikacyjnych, za pośrednictwem których można łączyć się z serwerem gromadzącym pomiary. Do najbardziej popularnych, należą standardy MODBUS i PRO-

50

urządzenia dla energetyki 7/2010

technologie, produkty – informacje firmowe FINET wykorzystywane także do sterowania i komunikacji poszczególnych sterowników. W trudnych warunkach, jakie niewątpliwie występują w przemyśle, komunikacja prowadzona za ich pomocą daje najlepsze efekty. Jednocześnie rozbudowana już struktura okablowania uwalnia od konieczności prowadzenia dodatkowych żył.

Uniwersalizacja Kolejną cechą, jaką powinien wykazywać się podlicznik, jest możliwość pracy z przekładnikami prądowymi oraz automatyczne skalowanie wyników pomiarowych. Umożliwia to dokonywanie pomiarów nawet przy bardzo dużych obciążeniach prądowych, jakie cechują np. napędy dużej mocy. Istotna jest także klasa dokładności dokonywanych pomiarów oraz temperaturowy zakres pracy urządzenia. W przypadku tych parametrów należy wybrać rozwiązanie optymalne zapewniające dostateczną dokładność pomiarów przy pracy w zakresie temperatur dopasowanym do warunków panujących na hali produkcyjnej. Zaleca się także montaż podlicznika na standardowej szynie typu DIN (TH-35).

Stabliność i dokładność Powyższe wymagania świetnie spełniają cyfrowe liczniki energii elektrycznej, trójfazowe typu LEM-20 firmy ZAMEL. Układy pozwalają na przesył wyniku pomiaru za pośrednictwem interfejsu przemysłowego RS485 w standardzie MODBUS. Klasa dokładności 1 pozwala na precyzyjny pomiar bez informacji nadmiarowych. Temperatura pracy urządzeń waha się między -10 - +50 stopni Celsjusza, a zatem liczniki znajdą zastosowanie przy montażu w większości rozdzielnic zasilających maszyny wykonawcze. W przypadku bloków produkcyjnych o niewielkiej mocy, urządzenie można zainstalować w rozdzielni zasilającej dany blok, traktując go w kalkulacji jako jeden, spójny element produkcyjny.

dzeń na nowsze oraz zbilansować wyjściową krzywą osiągów w stosunku do kosztów. Programiści i integratorzy automatyki posiadają wytyczne dotyczące odpowiedniego konfigurowania sterowników, falowników oraz urządzeń wykonawczych. Zarządzający produkcją mogą przewidywać zużycie energii dzięki wykonaniu modelu matematycznego produkcji, uwzględniającego koszty związane z zużyciem energii w danym procesie. Model ten jest tym bliższy rzeczywistości im więcej punktów pomiarowych zastosujemy w przeciągu dłuższego czasu. Dobrym rozwiązaniem jest wykorzystanie narzędzi optymalizacyjnych Six Sigma. Poprzez wykrycie i stopniową redukcję najbardziej ob-

ciążających kosztowo elementów osiągamy najwyższy poziom optymalizacji produkcji ze względu na koszty energii.

Nasze produkty zachowują swoje wysokie standardy, a my eliminujemy niepotrzebne koszty, przyczyniając się zarazem do rozsądniejszego podziału energii i ekologicznego jej wykorzystania. Łukasz Roj Doradca techniczny Zakład Mechaniki i Elektroniki ZAMEL Sp.j. J.W. Dzida, K. Łodzińska tel. (32) 210 46 65 marketing@zamel.pl www.zamelcet.com

Co dalej?

Zebrane podczas pracy pomiary przesyłane są do bazy, gdzie zgrupowane mogą podlegać analizie. Możemy teraz określić punkty, w których zużycie energii jest największe, określić momenty, w których wykracza ono ponad założenia, a także dokonać kalkulacji kosztów przygotowania prefabrykatu danego podzespołu wliczając zużycie energii w danym momencie procesu produkcyjnego. Dzięki tej wiedzy możemy lepiej skalkulować koszty wytworzenia dobra, zlokalizować najbardziej kosztowne etapy i przeanalizować ich pomijalność w całości procesu. Jesteśmy w stanie określić zasoby sprzętowe wymagane do wykonania produktu w danych ramach kosztowych, przewidzieć wymianę poszczególnych urzą-

urządzenia dla energetyki 7/2010

51

technologie, produkty – informacje firmowe

SIBA – nasze zabezpieczenie, twoja korzyść „Nasze zabezpieczenie, twoja korzyść” to idea przyświecająca firmie SIBA, od ponad 60 lat specjalizującej się w produkcji bezpieczników topikowych. Firma SIBA jest jednym z najwszechstronniejszych i zarazem największych europejskich producentów tych wyrobów. Wytwarza bezpieczniki wysokonapięciowe, niskonapięciowe, miniaturowe, subminiaturowe a od niedawna oferuje również bezpieczniki polimerowe PTC. W katalogach firmy wymienionych jest ponad 8500 rodzajów wkładek topikowych, podstaw bezpiecznikowych i elementów uzupełniających. iedziba firmy SIBA znajduje się w Lünen, w niemieckim Zagłębiu Ruhry. Firma posiada przedstawicielstwa handlowe na 4 kontynentach. W dziedzinie bezpieczników wysokonapięciowych firma SIBA jest liderem rynku europejskiego. Była jedną z pierwszych firm, które we wkładkach wysokonapięciowych wprowadziły wyzwalacze termiczne wbudowane w system wybijaka. Była to odpowiedź firmy na wyniki badań rozdzielnic z zestawami rozłączników wysokonapięciowych z bezpiecznikami. W badaniach tych stwierdzono, że przy niewielkich prądach przeciążeniowych może dochodzić do niedopuszczalnego przegrzewania się elementów izolacyjnych zestawów i rozdzielnic powodującego ich uszkodzenie. Wyzwalacze termiczne stosowane przez firmę SIBA działają niezależnie od tego czy przyczyną nadmiernego wzrostu temperatury jest uszkodzenie wkładki topikowej spowodowane np. wyładowaniem atmosferycznym, czy wzrost temperatury wewnątrz rozdzielnicy spowodowany innymi niż wkładka topikowa przyczynami.

We wkładkach topikowych niskonapięciowych o stykach nożowych (gG i aM) firma SIBA stosuje zintegrowany, podwójny system wskaźnika zadziałania co ułatwia obsłudze zlokalizowanie wkładek, która zadziałały. Wkładki topikowe o stykach nożowych produkowane są na napięcia znamionowe 400, 500 i 690 V prądu przemiennego w wykonaniu standardowym z metalowymi pokrywami oraz z pokrywami z materiału izolacyjnego z izolowanymi zaczepami do chwytaka wkładki topikowej. W ofercie firmy SIBA znajdują się również wkładki topikowe o charakterystyce gTr specjalnie dostosowanej do zabezpieczania transformatorów energetycznych.

Wkładki te nie są oznaczane prądem znamionowym lecz mocą transformatora, do którego zabezpieczania są przeznaczone.

52

Szczególną uwagę firma SIBA przywiązuje do bezpieczników do zabezpieczania półprzewodników. Ta produkcja wymaga szczególnej precyzji wykonania topików do szeregu typoodmian bezpieczników różniących się kształtami korpusów i elementów stykowych, napięciami znamionowymi, zakresem wyłączania i kategorią użytkowania. Poza bezpiecznikami o charakterystyce aR o niepełnej zdolności wyłączania i gR o pełnej zdolności wyłączania, firma SIBA produkuje również bezpieczniki o charakterystyce gS (początkowo wprowadzone z oznaczeniem gRL) zabezpieczające nie tylko elementy półprzewodnikowe ale również przewody w zabezpieczanym obwodzie. Osobną grupą są bezpieczniki prądu stałego do zabezpieczania półprzewodników. Bezpieczniki te przeznaczone są do stosowania między innymi w przekształtnikach częstotliwości i zasilaczach UPS. Do najnowszych produktów w tej grupie zaliczają się bezpieczniki do zabezpieczania baterii słonecznych. Są to bezpieczniki na znamionowe napięcie stałe 900 V i prądy znamionowe od 0,5 A do 400 A. SIBA produkuje także bezpieczniki miniaturowe, począwszy od tradycyjnych, w korpusach szklanych lub ceramicznych, o średnicy 5 mm i długości 20 mm, poprzez subminiaturowe przeznaczone do montażu przewlekanego na płytkach drukowanych, aż do bezpieczników SMD przeznaczonych do montażu powierzchniowego. Bezpieczniki miniaturowe mogą mieć różne charakterystyki czasowoprądowe: bardzo szybką (FF), szybką (F), średniozwłoczną (M), zwłoczną (T) i bardzo zwłoczną (TT) oraz różne zdolności wyłączania, od małej wynoszącej 35 lub 50 A aż do wielu kA w przypadku wykonań specjalnych. Bezpieczniki miniaturowe firmy SIBA sprzedawane są również pod marką ELU. Najnowszą grupą bezpieczników miniaturowych w ofercie firmy SIBA są bezpieczniki polimerowe PTC produkowane w dwóch wykonaniach, do

montażu przewlekanego i powierzchniowego. Te nietypowe bezpieczniki charakteryzują się tym, że po przekroczeniu określonej temperatury, np. w wyniku przeciążenia, ich rezystancja wzrasta o kilka rzędów wielkości powodując ograniczenie prądu w zabezpieczanym obwodzie. Po ustąpieniu przyczyny przeciążenia i ostygnięciu bezpiecznika jego rezystancja wraca do wartości zbliżonej do początkowej.

Bezpiecznik może dalej chronić obwód lub urządzenie bez konieczności wymiany go na nowy.

W firmie SIBA przywiązuje się dużą wagę do jakości wytwarzanych produktów. Firma ma wdrożony system jakości. Kontrolowane są dostarczane do produkcji materiały i gotowe bezpieczniki, np. w przypadku bezpieczników wysokonapięciowych sprawdzana jest rezystancja i szczelność każdej wyprodukowanej wkładki topikowej. Własny dział badawczo-rozwojowy umożliwia szybką reakcję na pojawiające się nowe potrzeby użytkowników opracowując nowe konstrukcje bezpieczników spełniających te potrzeby. SIBA produkuje wiele nietypowych bezpieczników przeznaczonych dla specyficznych grup odbiorców np. dla górnictwa, kolejnictwa czy przemysłu okrętowego, gdzie niekorzystne warunki środowiskowe wymuszają konieczność stosowania specjalnych bezpieczników.

Od 1999 roku oddziałem firmy SIBA w Polsce jest SIBA Polska sp. z o.o. (www.sibafuses.pl). Więcej informacji o firmie SIBA można znaleźć na www. siba-fuses.com.

Opracowano na podstawie katalogów i materiałów reklamowych firmy SIBA.

urządzenia dla energetyki 7/2010

technologie, produkty – informacje firmowe

Straty mocy wkładek topikowych arametrem bezpieczników, na który użytkownicy najczęściej nie zwracają uwagi, są straty mocy wkładek topikowych. Mniejsze straty mocy prowadzą nie tylko do oszczędności energii w czasie eksploatacji wkładek topikowych ale również do niższych przyrostów temperatury w miejscach ich zainstalowania. Jest to szczególnie ważne w przypadku wielopolowych, kompaktowych rozdzielnic o obudowach z tworzyw sztucznych, a więc o utrudnionym chłodzeniu. Mniejsze przyrosty temperatur wewnątrz rozdzielnicy przyczyniają się do zwiększenia niezawodności instalacji, gdyż oznaczają mniejsze prawdopo-

dobieństwo wystąpienia awarii spowodowanej przegrzewaniem się aparatów i połączeń elektrycznych wewnątrz rozdzielnicy. Dlatego warto kupować i stosować wkładki topikowe o jak najniższych stratach mocy, nawet jeżeli są droższe niż najtańsze dostępne w sprzedaży, gdyż jest to inwestycja, która z pewnością się zwróci bezpośrednio w postaci mniejszych kwot płaconych za energię elektryczną i pośrednio w postaci mniejszych strat spowodowanych awariami instalacji elektrycznych.

Krzysztof Ćwidak, Konsultant techniczny SIBA Polska

Bezpieczniki ultraszybkie ezpieczniki o charakterystyce bardzo szybkiej (ultra szybkie) aR lub gR. Przeznaczone są do ochrony elementów półprzewodnikowych tj. diod i tyrystorów pracujących w specjalnych warunkach.

Charakteryzują się wysoką zwarciową zdolnością wyłączania, silnie ograniczając prądy zwarciowe, przy jednocześnie minimalnej ilości energii cieplnej (całka Joule’a-I2t) wydzielanej podczas zwarcia.

Produkowane są w bardzo szerokim zakresie prądów, napięć, charakterystyk, wymiarów gabarytowych oraz sposobów mocowania: za pomocą zacisków śrubowych, w podstawach lub w gniazdach bezpiecznikowych. Oferty producentów obejmują nie tylko wkładki bezpiecznikowe, ale także związane z nimi podstawy i gniazda bezpiecznikowe.

Naszym zamiarem jest dostarczanie do klientów jak najszerszego zakresu bezpieczników ultraszybkich. Jednakże, ponieważ ilość rodzajów bezpieczników, a szczególnie wielość rozwiązań konstrukcyjnych stosowanych przez firmy na całym świecie, przekracza możliwości niniejszego katalogu oferowane bezpieczniki ultraszybkie dostarczamy na indywidualne zamówienie.

W tym celu prosimy skontaktować się z naszym działem handlowym, który

dysponuje pełnymi danymi technicznymi oraz wykazem bezpieczników oferowanych przez przodującą w tej dziedzinie firmę SIBA GmbH & Co.KG z Niemiec. Jesteśmy również w stanie zaproponować zamiennikami dla bezpieczników produkowanych przez inne firmy.

Przy zamawianiu należy podać wartość prądu, napięcia, charakterystykę i typ obudowy, a w wypadkach nietypowych

urządzenia dla energetyki 7/2010

rozwiązań także i szkic obudowy i końcówek podłączeniowych.

Napięcia znamionowe: do 2000 V Prądy znamionowe: 160 mA – 1600 A Wykonanie wg norm: DIN VDE 0636-4

IEC 60269-4

BD 88-4

53

technologie, produkty – informacje firmowe

Bezpieczniki firmy SIBA do zabezpieczeń systemów fotowoltaicznych Firma SIBA to światowy lider w ochronie systemów fotowoltaicznych bezpiecznikami.

Inżynierowie z działu badawczorozwojowego firmy SIBA we współpracy z największymi światowymi producentami systemów fotowoltaicznych (PV) uczestniczą we wprowadzaniu najnowszych rozwiązań dotyczących systemów fotowoltaicznych. Stwierdzono, że użycie standardowych bezpieczników nie zapewnia prawidłowej ochrony. Opracowanie odpowiednich bezpieczników wymagało znajomości podstaw całego systemu oraz rozumienia wszystkich jego parametrów.

apięcie pojedynczego ogniwa fotowoltaicznego jest niewielkie i wynosi od 0,3 V do 1,2 V. Aby zwiększyć uzyskiwane napięcie ogniwa fotowoltaiczne łączy się szeregowo w panelach fotowoltaicznych stanowiących najmniejsze zintegrowane jednostki systemu. W celu dalszego zwiększenia napięcia panele fotowoltaiczne łączy się szeregowo w łańcuchy a w celu zwiększenia prądu łańcuchy łączy się równolegle w zespoły. Prąd w łańcuchu nie zależy od liczby ogniw, które są połączone szeregowo i jest równy prądowi pojedynczego ogniwa, a napięcie wyjściowe równa się napięciu pojedynczego ogniwa pomnożonemu przez liczbę połączonych szeregowo ogniw tworzących łańcuch. Prąd zespołu jest równy prądowi pojedynczego łańcucha pomnożonemu przez liczbę łańcuchów ułożonych równolegle. Przekazanie wytworzonej energii prądu stałego do sieci prądu przemiennego umożliwiają falowniki dc/ac.

Na panelu fotowoltaicznym umieszcza się informację o znamionowej mocy wyjściowej (W), prądzie znamionowym (A), prądzie zwarciowym (A), napięciu znamionowym (V), maksymalnym napięciu systemu (V), oraz o prądzie znamiono-

wym bezpiecznika ochraniającego panel PV. Obecnie granicą mocy wyjściowej dla panelu fotowoltaicznego jest moc około 250 W. Maksymalny prąd jaki jest w stanie dostarczyć łańcuch fotowoltaiczny przy maksymalnej intensywności światła (prostopadłe padanie światła) wynosi około 110% jego prądu znamionowego.

Jest to jeden z głównych parametrów w dobraniu prawidłowego prądu znamionowego bezpiecznika. Na wartość prądu wytwarzanego w łańcuchu fotowoltaicznym ma wpływ natężenie promieniowania słonecznego i kąt pod jakim promieniowanie słoneczne pada na ogniwa fotowoltaiczne.

Gdy bezpiecznik wyłączy prąd zwarcia, musi następnie wytrzymać napięcie pochodzące z innych łańcuchów fotowoltaicznych. Napięcie znamionowe bezpiecznika musi być więc równe lub większe od napięcia bez obciążenia w części systemu, w której jest on zastosowany. Napięcie bez obciążenia jest nie większe niż 1,2 sumy napięć znamionowych paneli łańcucha. Jeżeli w łańcuchu fotowoltaicznym powstanie zwarcie, wszystkie łańcuchy, które są z nim połączone równolegle zaczną zasilać swoim prądem zwarciowym uszkodzony łań-

Wymiary/wielkość

Napięcie znamionowe

Prąd znamionowy

mm/6,3 × 32 10 × 38 14 × 51 10 × 51 10 × 85 NH1L NH3L 20 × 127

V 400 Vd.c.

1000 Vd.c.

1000 Vd.c.

1000 Vd.c.

1000 Vd.c.

1000 Vd.c.

1000 Vd.c.

1500 Vd.c.

A 1 ÷ 8 0,5 ÷ 20 10 ÷ 25 6 ÷ 20 2 ÷ 20 35 ÷ 200 125 ÷ 400 2 ÷ 63

54

cuch PV. To oznacza, że dla n połączonych równolegle łańcuchów fotowoltaicznych, w przypadku zwarcia w jednym łańcuchu, największy możliwy prąd zwarciowy wynosi 1.1 × (n-1) prądu zwarciowego jednego łańcucha fotowoltaicznego.

Innym ważnym czynnikiem jest maksymalna temperatura otoczenia, w jakiej będzie pracował bezpiecznik, powodująca zazwyczaj konieczność obniżenia prądu znamionowego bezpiecznika.

W praktyce stwierdzono, że prąd znamionowy bezpiecznika zabezpieczającego łańcuch fotowoltaiczny powinien wynosić ok. 1,5 prądu maksymalnego łańcucha.

Ze względu na swoją charakterystykę czasowo-prądową, bezpieczniki PV zabezpieczające łańcuchy fotowoltaiczne są w stanie wyłączyć zwarcie w odpowiednio krótkim czasie gdy zespół fotowoltaiczny liczy co najmniej 4 równolegle połączone łańcuchy.

W tabeli poniżej przedstawiono produkowane w firmie SIBA wkładki topikowe cylindryczne i nożowe do zabezpieczania systemów fotowoltaicznych.

Wkładki topikowe nożowe wielkości NH1L i NH3L mają korpusy o długości 110 mm. Ich znamionowa zdolność wyłączania przy prądzie stałym wynosi 30 kA. W przygotowaniu są kolejne rodzaje bezpieczników PV. Do zabezpieczania obwodu wejściowego falownika dc/ac firma SIBA zaleca wkładki topikowe typu URS na napięcie znamionowe stałe 700 V lub 1300 V. Więcej informacji o wkładkach topikowych do zabezpieczania systemów fotowoltaicznych i innych bezpiecznikach firmy SIBA na www.sibafuses.pl

urządzenia dla energetyki 7/2010

technologie, produkty – informacje firmowe

Projektowanie zasilania elektroenergetycznego dla indywidualnych odbiorców Obecnie projektowanie zasilania elektroenergetycznego dla indywidualnych odbiorców oparte jest o katalogi opracowane na potrzeby zakładów energetycznych.

Realizują one specyficzną funkcję zasilania odbiorców rozproszonych.

Przystosowane są do zabudowy w miastach (w obudowie betonowej) i na wsiach (na słupach betonowych).

Z doświadczenia wiemy, iż stację transformatorową w obudowie betonowej stawia się przy granicy działki. Skutkiem takiego wyboru miejsca jest budowa długich linii kablowych niskiego napięcia.

Analiza ekonomiczna porównująca miejsce zabudowy stacji transformatorowej.

I. Założenia.

Stacja transformatorowa posadowiona przy granicy działki w odległości l = 120 m od obiektu, układ pracy TN-C, zapotrzebowana moc P= 630 kW cos φ = 0,94 In = 977,77 A Dobieramy kabel: NYY-J 4 x 240 obciążalność kabla Idd = 535 A

obciążalność linii kablowej Iobc= 2 x 535 A = 1070 A

Linia kablowa 2 x NYY-J 4 x 240 0,6/1 kV spełnia wymagania normy na długotrwałą obciążalność prądową i dopuszczalny spadek napięcia.

Obliczony spadek napięcia ∆U = 7,43 V (dopuszczalny ∆U ≤ 6% ≤ 24 V ).

Spadek napięcia i straty w przesyle zostały wyliczone wg wzorów:

II. Porównanie kosztów budowy.

Założenia.

Cena stacji transformatorowej w obudowie betonowej jest taka sama jak stacji przemysłowa ICZ-E. Do obliczeń przyjmujemy cenę katalogową Telefoniki wydanie V ważną od 17.06.2009.

Zakładamy, iż otrzymany rabat pokryje nam pracę ludzi, sprzętu i zakupu dodatkowych materiałów potrzebnych do budowy.

Koszt budowy linii kablowej niskiego napięcia 0,4 kV. Linia niskiego napięcia 2 x NYY-J 4 x 240 0,6/1 kV o długości 2 x 120 m = 240 m

Oferujemy unikatowe rozwiązanie dla przedsiębiorstw, obiektów użyteczności publicznej i innych odbiorców przyłączonych do sieci energetycznej po stronie średniego napięcia:

240 m x 502,647 zł/m = 120.635,28 zł

stację transformatorową ICZ-E.

Koszt budowy linii kablowej SN 15 kV. Istotą produktu jest filozofia: Linia średniego napięcia YHAKX s 35/16 12/20 kV o długości 3 x 120 m = 360 m

postaw na hali, podłącz kable, włącz maszyny i produkuj.

360 m x 25,997 zł/m = 9.358,92 zł Różnica w kosztach budowy pomiędzy linią nn 0,4 kV a linią SN 15 kV wynosi: 120.635,28 – 9.358,92 = 111.276,36 zł

Wyliczona kwota 111.276,36 zł netto jednoznacznie wskazuje, iż zasilanie obiektu linią kablową SN jest najlepszym znanym nam rozwiązaniem.

III. Straty w przesyle energii elektrycznej. gdzie: l – jednokrotna długość przewodu [m] - 120 m A – przekrój pojedynczego przewodnika [mm2] - 480 mm2 χ – przewodność właściwa, miedź χ = 57 [m/Ωmm2]

Daje to nam stratę miesięczną w przesyle energii w ilości: (moc strat wylicza się jako iloczyn godzin, dni, straty mocy, aktualną cenę energii): Pstr = 4200 kWh

Przeliczając ją na kwoty pieniężne otrzymujemy:

1.974,00 zł / miesiąc 23.688,00 zł / rocznie 236.880,00 zł w okresie 10 lat

Podczas przesyłu założonej mocy na kablu nn 0,4 kV powstaną straty w przesyle: Pstr = 12,5 kW Zakładamy średnią cenę 1 kWh = 0,47 zł Zakład pracuje 21 dni w miesiącu po 16 godzin dziennie.

urządzenia dla energetyki 7/2010

Zastosowanie stacji transformatorowej ICZ-E daje wymierne wyliczalne korzyści finansowe dla Inwestorów i Wykonawców. Dla każdego obiektu są one wyliczalne poprzez porównanie „starego” rozwiązania z nowatorskim. Suma otrzymanych korzyści z obniżenia kosztów budowy i kosztów eksploatacji czyni z niej niezwykle interesujący produkt.

Kompaktowa stacja transformatorowa ICZ-E jest mobilną konstrukcją przystosowaną do zabudowy w dowolnych obiektach i pomieszczeniach (hali, w piwnicy, itp.).

Konstrukcja jej wyklucza dostęp do niej osób postronnych.

Wszelkie informacje, dane techniczne znajdziecie Państwo na stronie: www.elektrobud.pl

55

prezentacje

Wykorzystanie surowców wtórnych z wyrobów elektrycznych i elektronicznych ich większe wykorzystanie w kraju W 2001 roku uchwalone zostały przepisy z zakresu gospodarki odpadami, tak aby w pełni dokonać korelacji prawa Polskiego z prawem wspólnotowym Unii Europejskiej. Ich wejście w życie w 2002 roku zapoczątkowało nowy okres w ich gospodarce. W pierwszym okresie skoncentrowano się na opakowaniach, stawiając sobie za cel uzyskanie określonych poziomów odzysku i recyklingu odpadów. olejne lata Polska jako kraj członkowski Unii Europejskiej przyjmował kolejne szczegółowe rozwiązania dotyczące zagospodarowania poszczególnych grup odpadów takich jak zuzytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, pojazdów oraz baterii i akumulatorów.

Dostawcy wprowadzający produkt do obrotu towarowego musieli dostosować i stosować w życiu zasadę „zanieczyszczający płaci” co zapoczątkowało rozbudowę warunków prawa do rozwoju rynku zagospodarowywania odpadów.

Stosowane metody zagospodarowywania odpadów z czasem są niewystarczające w kontekście wzrostu ilości wytwarzanych odpadów oraz wymaganych przez prawo wspólnotowe wzrostów poziomów zbierania oraz odzysku i przetwarzania., dlatego poszukuje się nowych metod zagospodarowania odpadów.

Cała uwaga wspólnoty koncentruje się na tych rodzajach odpadów, dla których w przepisach prawa UE wyznaczono cele w zakresie osiągnięcia poziomów zbierania, odzysku i recyklingu a także redukcji miejsc składowania.. W szczególności dotyczą one między innymi wycofanych z eksploatacji zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, zużytych baterii i akumulatorów.

Poniżej podajemy substancje zakazane z określeniem ryzyka dla zdrowia człowieka oraz przykładowe miejsce, w których możemy je napotkac.

Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny: W przypadku zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego kolejna duża grupa odpadów, której zagospodarowanie zostało uregulowane odrębnymi przepisami, to odpady powstające ze sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U Nr 180, poz 1495), wdrążająca dyrektywę UE 2002/96/WE z dnia 27 stycznia 3003 roku w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (Dz. Urz. UE L.37 z 13.022003r str. 34 i L. z 31.12.2003r str. 106) weszła w życie z dniem 21 października 2005 roku.

Ustawa określa wymagania , jakim powinien odpowiadać sprzęt elektryczny i elektroniczny, zasady postępowania ze zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym w celu zmniejszenia ilości powstających z niego odpadów oraz zminimalizowania oddziaływania zawartych w nim substancji na ludzi i środowisko co zostało zapisane w Traktacie Europejskim ponad 50 lat temu dla jej członków.

Celem dyrektywy 2002/96/WE oraz ustawy ją wdrażającą jest ograniczenie ilości zużytego sprzętu trafiającego na składowiska oraz zachęcanie do ponownego użytku i odzysku, tak aby ograniczać ilość odpadów. Zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci” obowiązek sfinansowania systemu zagospodarowania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego został nałożona wprowadzających na rynek sprzęt elektrycz-

RoHS & WEEE (DEEE) Ryzyko dla zdrowia Przykłady zastosowania U człowieka może Sprzęt i komponenty elektroniczne: Luty, uszkodzić centralny połączenia układów scalonych z kartami, Ołów i peryferyjny układ Plastiki: stabilizator PCV (na przykład kanerwowy oraz układ ble), krążenia i nerki Metale: stopy ze stalą, aluminium, miedzią.

Powoduje uszkodze- Lampy fluorescencyjne (świetlówki) i lampy Rtęć nia mózgu wyładowcze Przedłużone naraże- Plastiki: stabilizator, czerwony pigment Kadm nie na jego działanie Ogniwa słoneczne i inne urządzenia świamoże wywołać raka tłoczułe Silne reakcje alergiczChrom szePlastiki: utwardzacz, stabilizator, żółty pigne, bronchit astmaściowartoment tyczny, może także ściowy Części metalowe: obróbka antykorozyjna uszkodzić DNA PBB Zakłócenie działania Plastiki: halogenowe środki gaśnicze i PBDE gruczołu dokrewnego Substancja

56

ny i elektroniczny. Ustawa jednocześnie określa szczegółowy sposób postępowania ze zużytym sprzętem na poszczególnych jego zagospodarowywania począwszy od zbierania a skończywszy na jego przetworzeniu Określono również sposób realizacji ustawowych obowiązków w tym miedzy innymi zasady dokonywania przetwarzania odpadów oraz składania sprawozdawczości.

Jeżeli dostawca nie realizuje ustawowych obowiązków wiąże się to koniecznością wpłacania opłaty produktowej Na dziś przepisami objęte są urządzenia których działanie zależy od dopływu prądu elektrycznego lub obecności pola elektromagnetycznego, oraz mogące służyć do wytwarzania, przesyłu lub pomiaru prądu elektrycznego lub pól elektromagnetycznych i zaprojektowanych do użytkowania przy napięciu do 1000 V dla pradu przemiennego lub 1500V dla prądu stałego, zaliczane do grup przedstawionych w załączniku do ustawy.

Znak ten umieszczony na produkcie stał się bardzo popularny i wymagany prawem. Oznacza on specjalny sposób postępowania z produktem, który zakończył swój żywot i konieczność poddania go utylizacji według określonych przez dostawce reguł W dyrektywie 2002/96/WE w dotyczącej zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego nałożono na państwa członkowskie obowiązek uzyskania poziomu zbierania zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych w wysokości 4 kg/mieszkańca/rok oraz określono poziomy odzysku i recyklingu w wysokości: a. dla zużytego sprzętu ujętego w grupie 1 i 10 załącznika 1A do dyrektywy 2002/92/WE: – odzysk co najmniej 80% średniej wagi urządzenia, oraz – ponowne użycie i recykling części składowych, materiału i substancji – co najmniej 75% średniej wagi urządzenia, b. dla WEEE ujętych w grupie 3 i 4 załącznika 1A: – odzysk co najmniej 75% średniej wagi urządzenia,

urządzenia dla energetyki 7/2010

prezentacje oraz – ponowne użycie i recykling części składowych, materiału i substancji co najmniej 65% średniej wagi urządzenia, c. dla WEEE ujętych w grupie 2.5,6,7 i 9 załącznika 1A: – odzysk co najmniej 70% średniej wagi urządzenia , oraz – ponowne użycie i recykling części składowych, materiału i substancji co najmniej 50% średniej wagi urządzenia, d. dla gazowych lamp wyładowczych wskaźnik ponownego użycia i recyklingu części składowych, materiału i substancji powinien wynieść co najmniej 80% wagi lamp.

Podane poziomy należało w Polsce osiągnąć do 2008 roku. Tymczasem według danych oficjalnych osiągano, dla: a. Poziom zbierania kg/mieszkańca: – w 2007 roku – 0,27, – w 2008 roku – 0,96, – w 2009 roku – 2,50, b. Poziom odzysku (%) w 2009 roku dla poszczególnych grup przekroczył poziom 80%,, c. Poziom recyklingu(%) dla poszczególnych grup wynosił średnio 80%,

torach, właściwe zbieranie i recykling powstających z nich odpadów, oraz zharmonizowanie wymogów dotyczących zawartości metali ciężkich w bateriach i akumulatorach, wymogów dotyczących ich oznakowania oraz zapewnienie sprawnego funkcjonowania rynku wewnętrznego i uniknięcia zniekształcenia konkurencji na terenie Wspólnoty europejskiej. Przywołana dyrektywa określa obowiązek osiągnięci przez państwa członkowskie poziomów zbierania zużytych baterii i akumulatorów przenośnych.

Poziomy te wynoszą co najmniej 25 oraz 45% i powinny być osiągnięte odpowiednio do dnia 26 września 2012 roku oraz 26 września 2016 roku.

Te wymagania zostały przeniesione do prawa krajowego w drodze ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 roku o bateriach i akumulatorach (Dz. U Nr 79, poz.

666). Ustawa ta nakłada na wprowadzających do obrotu baterie lub akumulatory przenośne obowiązek osiągnięcia powyższych poziomów.

Dodatkowo zgodnie z przepisami dyrektywy 2008/66/WE ustawa o bateriach i akumulatorach wprowadza także wymagania dla technologii i instalacji służących do ich przetwarzania i recyklingu rodzajów zużytych baterii lub akumulatorów, które powinny charaktery-

RoHS & WEEE (DEEE) Lista urządzeń z załącznika IA do Dyrektywy DEEE wyszczególnia 10 kategorii urządzeń elektrycznych i elektronicznych 1. Duże urządzenia gospodarstwa domowego 2. Małe urządzenia gospodarstwa domowego 3. Sprzęt informatyczny i telekomunikacyjny 4. Sprzęt powszechnego użytku 5. Sprzęt oświetleniowy 6. Narzędzia elektryczne/elektroniczne (z wyjątkiem dużych, stacjonarnych narzędzi przemysłowych)

Podane powyżej poziomy Polska ma osiągnąć do 26 września 2011 roku przy czym dla akumulatorów kwasowo-ołowiowych obowiązek ten należy spełnić w terminie 3-ech miesięcy od daty wejścia w życie ustawy.

Ustawa realizuje zasadę rozszerzonej odpowiedzialności dostawców za wprowadzone przez nich do obrotu produkty. Dostawca wprowadzający baterie lub akumulatory jest zobowiązany do zorganizowania i sfinansowania zbierania, przetwarzania, recyklingu i unieszkodliwiania zużytych baterii i zużytych akumulatorów

PoHS zastąpi RoHS Na terenie Unii Europejskiej rozpoczęto prace nad wprowadzeniem przepisów zakazujących wykorzystania 18 substancji w produktach. PoHS oznacza Prohibition on Certain Hazardus in Consumer Products.

Swym zakresem w pierwszej kolejności zostaną objęte: – Obejmie praktycznie wszystkie produkty konsumenckie., – PoHs podlegać będą nie tylko urządzenia elektryczne i elektroniczne ale większość produktów powszechnego użytku,, – Projekt zawiera listę 18 substancji w tym tylko powtarzają się 2 z RoHS (ołów i kadm), – Inne, które maja być zakazane to; – arsen, – TBBPA substancja przeciwpalna w podłożach FR4, – HBCD substancja przeciwpalna, – DEHP substancja wykorzystywana w PCV, – polwinit, – bisphenol A, – inne,

7. Zabawki, sprzęt do rekreacji i sportu

Podsumowanie

8. Urządzenia medyczne (z wyjątkiem wyrobów zaimplantowanych i zainfekowanych)

Unia Europejska przezwały czas prowadzi prace zmierzające do ograniczenia szkodliwości dla człowieka i środowiska.

Wprowadzając doobrotu produkt , który podlega Dyrektywom Nowego Podejścia należy pamiętać o wystawieniu deklaracji zgodności, którego spełnieniem jest umieszczenie na wyrobie znaku CE. W deklaracji zgodności należy umieścić informację o zgodności z Dyrektywą dotyczaca zuzytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego.

Prowadzone prace zmierzają do zmiany zakresu obowiązywania PoHS które jest większy niż RoHS, dopuszczalne stężenia są mniejsze i wynoszą nawet 25ppm, PoHS ogranicza stosowanie 18 substancji a nie jak RoHS tylko 6.

9. Przyrządy do nadzoru i kontroli 10. Dystrybutory automatyczne

Zużyte baterie i akumulatory Również dla baterii i akumulatorów opracowano odrębne przepisy dotyczące ich zagospodarowywania.

Dokumentem prawnym jaki obowiązuje na poziomie Unii Europejskiej regulującym kwestie związane z bateriami i akumulatorami to dyrektywa2006/66/ WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 6 września 2006 roku w sprawie baterii i akumulatorów oraz zużytych baterii i akumulatorów oraz uchwalającej dyrektywę 91/157/EWG (Dz. Urz UE L. 266 z 26.9.2006 str. 1).

Głównym celem dyrektywy 2006/66/ WE jest zminimalizowanie ujemnego wpływu baterii i akumulatorów na środowisko przez redukcję ilości substancji niebezpiecznych w bateriach i akumula-

zować się minimalnymi poziomami wydajności recyklingu wynoszącymi: – w przypadku zużytych baterii i akumulatorów kwasowo-ołowiowych 65% masy zużytych baterii i akumulatorów, w tym recykling zawartości ołowiu w najwyższym technicznie możliwym do osiągnięcia stopniu przy jednoczesnym unikaniu nadmiernych kosztów, – w przypadku zużytych baterii i akumulatorów niklowo-kadmowych 75% masy zużytych baterii i akumulatorów w tym recyklingu kadmu w najwyższym technicznie możliwym do osiągnięcia stopniu przy jednoczesnym unikaniu nadmiernych kosztów, – w przypadku pozostałych zużytych baterii i akumulatorów 50% masy zużytych baterii lub akumulatorów.

urządzenia dla energetyki 7/2010

Piotr Gondek Sekretarz Polskiego Stowarzyszenia Elektroinstalacyjnego

57

targi

ENERGETAB 2010 w imponującym wydaniu Tegoroczne Międzynarodowe Energetyczne Targi ENERGETAB zaliczyć można do szczególnie udanych edycji wydarzenia, którego prestiż i znaczenie systematycznie rosną. 23 już wydanie bielskiej imprezy odbywającej się w dniach 14-16 września cieszyło się ogromnym zainteresowaniem wystawców, jak również gości, którzy wyjątkowo licznie stawili się na Targach.

58

urządzenia dla energetyki 7/2010

targi

Największa impreza branży elektroenergetycznej w Polsce zgromadziła w tym roku rzeczywiście rekordową liczbę zwiedzających. Do Bielska Białej przyjechało ich bowiem ponad 15 tys. Tak wysoka frekwencja spowodowała w pierwszych dniach przejściowe kłopoty z dojazdem do parkingów, udało się jednak uniknąć większych kolizji i niedogodności. Dopisywała też pogoda, co, jak zgodnie przyznają organizatorzy, miało zapewne wpływ na powodzenie imprezy przebiegającej w piknikowej atmosferze i w sporej mierze bazującej na sto-

iskach plenerowych. Łączna powierzchnia terenów wystawienniczych położonych malowniczo u stóp Szyndzielni wynosiła tym razem ponad 3 ha, które przeznaczono na ekspozycje plenerowe i w pawilonach.

Ogromnym zainteresowaniem gości cieszyła się ekspozycja w nowej, wielofunkcyjnej hali, w której ulokowano największe i najbardziej reprezentatywne firmy Targów. Zalety miejsca docenili także sami wystawcy, nie tylko z Polski, ale też, tradycyjnie już, z całej Europy, Azji i Ameryki.

urządzenia dla energetyki 7/2010

Wśród prezentujących się na ENERGETABIE firm – łącznie aż 620 marek – znaleźli się niemal wszyscy ważni producenci, dystrybutorzy, a także usługodawcy związani z branżą energetyczną i elektrotechniczną. W efektowny sposób zaprezentowali oni najnowsze produkty i rozwiązania przeznaczone do stosowania nie tylko w dziedzinie energetyki, ale również w wielu innych dziedzinach przemysłu. Poza firmami dostarczającymi m.in. sprzęt technologiczny, aparaturę pomiarową i podzespoły dla automatyki przemy-

59

targi

słowej oraz materiały i urządzenia do produkcji wiązek kablowych, mocno zauważalna była obecność dodatkowych, wyodrębnionych części oferty, jak przekaźniki i półprzewodniki mocy, specjalistyczne oprogramowanie, systemy komputerowe i elementy systemów telemetrycznych. Zwiedzający zapoznać się mogli także z zagadnieniami dotyczącymi pomiarów energii, zdalnego odczytu liczników i sys-

60

temów rozliczeń, a nawet sterowania popytem.

Symptomatyczny dla tegorocznej edycji Targów był wyraźny wzrost zainteresowania efektywnymi energetycznie technologiami i metodami pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych. Popularnością w tym zakresie cieszyły się m.in. półprzewodnikowe źródła światła i produkty wykorzystujące diody LED (m.in. Semicsa i Niviss). Partner Gene-

ralny targów, Grupa Tauron, zorganizował natomiast wśród zwiedzających konkurs promujący stosowanie efektywnych źródeł światła.

Ważnym dopełnieniem ekspozycji były liczne konferencje, spotakania i seminaria. Dużym zainteresowaniem cieszyło się m.in. spotkanie zorganizowane przez PGE EO, PSE-Operator i Stowarzyszenie Odnawialnej Energii mające na celu dostarczenie słuchaczom

urządzenia dla energetyki 7/2010

targi

rzetelnej i wszechstronnej wiedzy na temat rozwoju źródeł energii odnawialnej w naszym kraju.

Jedną z atrakcji był także Pawilon Szwajcarski, zorganizowany przez Swiss Business Hub Polska i Polsko-Szwajcarską Izbę Gospodarczą w Polsce, który stanowił unikalną platformę umożliwiającą wejście i upozycjonowanie się na rynku elektro-energetycznym w Polsce. Zorganizowany oddzielnie wieczór szwaj-

carski z udziałem Ambasadora Szwajcarii w Polsce, Bénédicta de Cerjat, dopełnił ofertę wspólnego stoiska.

Na konkurs targowy, mający wyłonić najbardziej wyróżniający się produkt zgłoszono w tym roku 58 wyrobów. Spośród nich komisja konkursowa wyróżniła 20 produktów, w tym pucharem Ministra Gospodarki, pucharem PTPiREE, statuetką PSE–Operator, a także medalami PGE Energia Odnawialna.

urządzenia dla energetyki 7/2010

Patronat honorowy nad tegoroczną edycja Targów objęli Minister Gospodarki Wicepremier Waldemar Pawlak, a także Prezes Stowarzyszenia Elektryków Polskich prof. Jerzy Barglik, prezes Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej Artur Różycki oraz Prezydent Bielska Białej Jacek Krywult.

61

targi

62

urzÄ…dzenia dla energetyki 7/2010

targi

urzÄ…dzenia dla energetyki 7/2010

63

konferencje i seminaria

VIII Konferencja Naukowo – Techniczna „Transformatory Energetyczne i Specjalne” Kazimierz Dolny 13 – 15 października 2010 r.

W dniach 13 – 15 października 2010 r. miała miejsce VIII edycja konferencji naukowo – technicznej „Transformatory energetyczne i specjalne”. Miejsce spotkania pozostało niezmienione – pełen uroku Kazimierz Dolny nad Wisłą. Organizatorami konferencji byli: Polimex – Mostostal S.A. Zakład ZREW Oddział Transformatory, Instytut Mechatroniki i Systemów Informatycznych Politechniki Łódzkiej, Instytut Energetyki, Zakład Wysokich Napięć, Instytut Elektroenergetyki Politechniki Łódzkiej. Przedsięwzięcie zostało objęte patronatem Polskiego Komitetu Wielkich Sieci Elektrycznych, Polskich Sieci Elektroenergetycznych Operator S.A., Stowarzyszenia Elektryków Polskich Oddziału Warszawskiego i Łódzkiego i odbyło się pod hasłem: „Konstrukcje, technologia, rynek”.

64

urządzenia dla energetyki 7/2010

konferencje i seminaria

odczas konferencji wygłoszono 20 referatów w 4 sesjach tematycznych: 8 I. Współczesne trendy w elektroenergetyce i przemyśle transformatorowym 8 II. Zagadnienia izolacyjne i gospodarka olejowa 8 III. Zagadnienia teoretyczno – obliczeniowe w transformatorach 8 IV. Diagnostyka transformatorów.

Częścią obrad była także sesja marketingowa, na której swoją działalność przedstawiały firmy: Weidmann, Zakłady Tworzyw sztucznych „IZO_ ERG” S.A. oraz ABB Sp. z o.o. Oddział w Łodzi. Konferencji towarzyszyli tez wystawcy, którzy na sześciu stoiskach prezentowali swoje wyroby.

Tematyka i poziom referatów skłoniły uczestników konferencji do podejmowania ożywionej, także kuluarowej dyskusji. Szczególną uwagę zwrócił referat wprowadzający Władysława Mielczarskiego (Politechnika Łódzka) charakteryzujący politykę energetyczną Unii Europejskiej.

Podczas sesji inauguracyjnej miało miejsce szczególne wydarzenie, jakim było uhonorowanie pracownika Oddziału Transformatory pana Tadeusza Topolskiego, obchodzącego jubileusz 50-lecia pracy w ZREW. W Konferencji wzięło udział ponad 140 osób, co świadczy o nieustającej popularności tej formy wymiany doświadczeń w środowisku transformatorowym. Dla konferencyjnych gości zorganizowano szereg atrakcji, które niewąt-

pliwie urozmaiciły pobyt w Kazimierzu.

Tegoroczną konferencję podsumował przewodniczący Komitetu Naukowo-Programowego prof. Kazimierz Zakrzewski, dziękując organizatorom

urządzenia dla energetyki 7/2010

za godną pochwały imprezę i życząc równie udanego spotkania za 2 lata w 2012 r.

65

konferencje i seminaria

Schneider Electric partnerem XX Forum Ekonomicznego XX Forum Ekonomiczne w Krynicy Zdrój, które odbywało się w dniach 8 - 11 września br. pod hasłem „Europa po Lizbonie – strategie dla przyszłości” zgromadziło jak zwykle międzynarodowe grono ekspertów i liderów życia politycznego, społecznego i gospodarczego. Jednym z głównych partnerów tegorocznej edycji była Firma Schneider Electric. odczas Forum Ekonomicznego dyskutowano żywo o konsekwencjach, jakie dla rozwoju państw członkowskich Unii Europejskiej niesie ze sobą wejście w życie Trakta-

66

tu Lizbońskiego, zawierającego rozdział dotyczący energii, w którym określono najważniejsze kompetencje oraz ogólne cele polityki energetycznej. Należą do nich m.in. racjonalne i oszczędne wyko-

rzystywanie energii oraz rozwój nowych i odnawialnych źródeł energii.

W panelu dyskusyjnym 9 września firma Schneider Electric zorganizowała debatę „Czy nowe technologie wpłyną

urządzenia dla energetyki 7/2010

konferencje i seminaria na zrewolucjonizowanie energetyki?”.

Przedstawiciele firmy i ich goście szukali odpowiedzi na pytanie jak połączyć wzrost gospodarczy i rosnący popyt na energię z konieczną redukcją emisji CO2. W rozmowie uczestniczyli Christian Wiest – Schneider Electric, Jean-Yves Leonnec – Orange, Balazs Felsmann – Corvinus University, Petr Ivánek – CEZ Poland, Andrzej Czerwiński – Przewodniczący Podkomisji Stałej ds. Energetyki i Igor Lobovskiy – Global Energy Fundation.

– Obecnie energia staje się coraz bardziej deficytowa i droga. Równocześnie, w obszar produkcji, przesyłu i konsumpcji energii wchodzi rewolucja technologiczna. Musimy połączyć wzrost gospodarczy i rosnący popyt na energię z redukcją emisji CO2. Konieczna jest lepsza międzynarodowa współpraca energetyczna i powszechne stosowanie rozwiązań efektywności energetycznej. Jednym ze sposobów sprostania tym wyzwaniom jest przejście od przestarzałych do nowoczesnych, inteligentnych sieci energetycznych Smart Grid – powiedział Christian Wiest.

Ponadto, z inicjatywy Schneider Electric zorganizowana została konferencja pt. „Bezpieczeństwo energetyczne Europy jako jeden z priorytetów Polskiej Prezydencji w Unii Europejskiej”.

Podczas spotkania eksperci przedstawili najważniejsze wyzwania w zakresie bezpieczeństwa energetycznego i polityki energetycznej oraz zaprezentowali nowoczesne technologie na rzecz efektywności energetycznej.

– Efektywność energetyczna to najlepsze rozwiązanie na wyzwania, jakie stawia przed nami współczesna cywilizacja.

Mamy narzędzia pozwalające na redukcję energii w gospodarstwach domowych i w miejscach pracy, generujące ogromne oszczędności widoczne na rachunkach za energię elektryczną – powiedział Marc Coroler, Schneider Electric.

Podczas konferencji prasowej zaakcentowano również kwestie dotyczące alternatywnych sposobów pozyskiwania energii. Eksperci przedstawili najnowsze rozwiązania technologiczne, opracowane i wdrażane przez firmę Schneider Electric, które pozwalają zmniejszyć koszty zużycia energii nawet o 30%. Jako przykład dobrych praktyk Marc Coroler podał główną siedzibę firmy w Francji „The Hive”, gdzie skutecznie został wdrożony system EcoStruXure, który pozwolił na czterokrotną redukcję zużycia energii w stosunku do poprzedniej siedziby.

– Oszczędności, jakie uzyskaliśmy dzięki EcoStruXure od stycznia 2009 roku, to 156 762 Euro, zmniejszyliśmy zużycie energii na jednego pracownika o 35,53% - to tak, jakbyśmy zasadzili 18 hektarów lasu – podkreślił Marc Coroler.

Poniżej prezentujemy najważniejsze wypowiedzi kluczowych uczestników spotkania.

Christian WIEST, Executive Vice President Customers & Alliances, Schneider Electric Chciałbym wytłumaczyć powody, dla których spotykamy się na tej konferencji prasowej. Tematem jest efektywność energetyczna i dylemat energetyczny przedstawiony na slajdzie. Oczywistym jest, że w czasie następnych 20 lat (są to dane ogólnie dostępne) konsumpcja energii wzrośnie dwukrotnie, i jeśli zapytacie mnie o przyczyny, odpowiem: rynki wzrastające. Ludzkość potrzebuje więcej energii. Dziś 2 miliardy ludzi wciąż nie mają dostępu do elektryczności, ich rządy będą próbowały wyprodukować energię, by zaspokoić ich potrzeby. Dodatkowo my jako nowocześni konsumenci potrzebujemy więcej komfortu i bezpieczeństwa. Dziś w budżecie domowym rachunek za energię jest najszybciej rosnącą częścią wydatków. Wszystkie te czynniki powodują, że produkcja energii będzie musiała się podwoić w przeciągu najbliższych 20 lat. To będzie dotyczyło głownie Azji w związku z jej rozwijającymi się gospodarkami, a one korzystają głównie z paliw kopalnych: ropy i węgla. Jeśli nic z tym nie zrobimy emisja dwutlenku węgla podwoi się w mniej niż 20 lat. Wiemy, co widać po prawej stronie slajdu, że musimy zmniejszyć emisję CO2 o połowę w porównaniu do poziomu obecnego. Jeśli podwoimy produkcję energii, poziom emisji będziemy musieli zredukować czterokrotnie. A to jest wielkie wyzwanie. Będę próbował wytłumaczyć w jaki sposób możemy się do tego przyczynić. Ta redukcja emisji CO2 może mieć wiele źródeł. Na następnym slajdzie czerwona krzywa jest naszym punktem

urządzenia dla energetyki 7/2010

odniesienia, scenariuszem zakładającym, że nic nie zrobimy. W Chinach co 2 tygodnie zostaje uruchomiona nowa elektrownia i oczywiście jest to elektrownia węglowa, gdyż nie posiadają innych zasobów i Chiny próbują na różne sposoby zmniejszyć emisję CO2, ale ona wciąż jest ogromna. Niebieska linia na dole informuje o poziomie emisji w przypadku, gdy uda się zrobić wszystko to, co powinniśmy zrobić, czyli w konsekwencji zredukować emisję CO2 o połowę. Jest wiele sposobów ograniczenia emisji, głównym jest, zaznaczona na wykresie na niebiesko, efektywność energetyczna. Tu podstawowym obszarem redukcji jest optymalizacja zużycia energii przez użytkowników końcowych, czyli użytkownicy końcowi będą musieli ograniczyć zużycie. Drugą część stanowi efektywność wytwarzania energii, która musi wzrosnąć. Najistotniejsze jest by zredukować kwoty na rachunkach za prąd, jakie płacą konsumenci. Jak to osiągnąć?

Dzięki systemom pomiarowym, regulującym i automatyzującym. To jest ogromna praca, którą musimy wykonać w przeciągu następnych lat. Więcej instalacji pomiarowych, systemów regulacji i automatyzacji. Jak widzicie jest to główna część wykresu. Wszyscy mówią o energii odnawialnej, jest to zielona część wykresu, lecz zwróćcie Państwo uwagę, że energia odnawialna pozwoli nam zredukować emisję jedynie o 20%. Potrzebujemy energii odnawialnej. Dalej mamy inne źródła: biopaliwa, energię jądrową, jej malutki udział wynika z limitów, oraz CCS. CCS jest to „Carbon Capture System” czyli system przechwytywania i składowania węgla. Musimy przechwytywać CO2 emitowane bezpośrednio przez elektrownie. Wszystkie wspomniane elementy są ważne przy redukcji emisji CO2. To pokazuje, że droga do redukcji emisji prowadzi w większości przez

67

konferencje i seminaria redukcję zużycia energii. Zużycia przez końcowego odbiorcę, nie tylko przez gospodarstwa domowe, ale również przez budynki biurowe oraz przemysł. Wszystko to zawarte jest w gruntownej przebudowie systemu sieci energetycznej, a to wytłumaczy Marc Coroler.

Marc COROLER Senior Vice President Central Europe, Schneider Electric: Chciałbym skrótowo wyjaśnić zagadnienia inteligentnej sieci energetycznej oraz efektywności energetycznej na konkretnych przykładach. Mówiąc o sieci inteligentnej, czyli zasadniczo o sieci energetycznej, co możemy zrobić dziś. Zaznajomieni są Państwo z tematyką, dużo się na tej konferencji mówi o energii, więc wiedzą Państwo, że wiele się dzieje na tym polu.

Powiedziałbym, że zarówno na polu produkcji energii, jak również na polu jej wykorzystania. Wiedzą Państwo, że zarówno w przypadku Polski, jak i innych krajów popyt na energię wzrośnie. To jest pewne. Wiedzą Państwo, że zobowiązaliśmy się na poziomie europejskim do wzrostu udziału energii odnawialnej , wiecie Państwo, ze ceny energii wzrosną. Wiecie, że myślimy w Polsce i innych krajach o elektrycznych pojazdach. Wiemy, że ludzie będą chcieli lepiej monitorować zużycie energii w związku z faktem, że wzrośnie rachunek za energię. Ludzie będą chcieli mieć narzędzia do monitorowania zużycia energii. Przytoczę jeden fakt, na świecie 63% przedsiębiorstw średnich i dużych nie monitoruje regularnie swojego zużycia energii. W momencie, gdy zaczną aktywnie monitorować swoje zużycie dostaniemy znacznie więcej danych. Dzięki nim będziemy w stanie znacznie więcej powiedzieć o zużyciu , o samej sieci i o naszych zachowaniach i przyzwyczajeniach dotyczących zużycia energii. Czy to jest rewolucja czy nie, nie potrafię powiedzieć. Mogę na pewno stwierdzić, że wiele się wydarzy w najbliższym czasie w zakresie tego jak korzystamy z energii i jak jest zbudowana sieć. Na slajdzie widać sieć historyczną, czyli taką jaką budujemy od dziesięcioleci. Jest to jednokierunkowa dystrybucja z centralną produkcją energii. Mamy elektrownie produkującą energię i przekazującą ja poprzez sieć do końcowych użytkowników. Konsumenci, przemysł etc. ją zużywali w zależności od potrzeb i za stawki określone przez urząd regulacji energetyki lub podobną instytucję.

Można powiedzieć, że to stary model.

Posiada on jeden typ źródła energii, albo kilka, ale widzą Państwo, w Polsce 80 – 90% energii pochodzi z paliw kopalnych z jednokierunkową dystrybucją i generalnie pasywnymi odbiorcami. Co się stanie dalej? Proszę spojrzeć na plan dotyczący energii odnawialnej. Mamy

68

tradycyjną scentralizowaną produkcję energii oraz produkcję opartą na technologii odnawialnej. Jaka jest główna różnica pomiędzy rozwiązaniem tradycyjnym, a odnawialnym? Weźmy na przykład produkcję opartą o ogniwa słoneczne - nie wiadomo jaka będzie produkcja energii w skali miesiąca, czy nawet dnia. Będzie zależała od pogody.

Podobnie sprawa się ma w przypadku energii pochodzącej z elektrowni wiatrowych. Rozwiązaniem jest zarządzanie energią. Będziemy musieli oddawać energię w zależności od potrzeb z powrotem do sieci. To jest nowy element.

Z punktu widzenia sieci będzie zauważalny dopływ energii, ale nie będzie wiadomo a-priori ile i kiedy. Po stronie użytkownika, użytkownicy będą chcieli mieć więcej kontroli nad zużyciem prądu. Odbiorcy komercyjni, to na pewno,

w związku ze wzrostem cen, jak również odbiorcy indywidualni w domach, będą chcieli mieć kontrolę nad swoim zużyciem energii. Jest to zwrot w kierunku aktywnej efektywności energetycznej. (active energy efficency). Coraz więcej systemów będzie kontrolowało i monitorowało pobór energii.

Czemu? Bo mocno wierzymy, że więcej systemów monitorujących da możliwość efektywniejszego zarządzania energią. My w Schneider Electric wiemy, że budynki i przemysł wykorzystujący takie systemy monitorujące, które są dostępne już dziś, może ograniczyć swoje zużycie o około 30%. Wprowadzenie systemu aktywnego zużycia energii, mając odpowiednią technologię oraz przestrzegając prawidłowego zachowania użytkowników, które jest niezwykle ważne, już dziś może ogra-

urządzenia dla energetyki 7/2010

konferencje i seminaria

niczyć rachunek za energię o 30%. Nowe źródła produkcji energii, lepsze monitorowanie, zwiększona wydajność będzie miała wpływ na sieć energetyczną.

Na dodatek elektryczne pojazdy również będą miały wpływ. Proszę zwrócić uwagę, że ładowanie elektrycznych pojazdów jest takim samym zużyciem energii jak Państwa domy. Oznacza to dla sieci przyszłości, gdy ludzie będą mieli elektryczne pojazdy, a eksperymenty już są prowadzone we Francji, Niemczech, Belgii, Czechach i innych krajach Europy zachodniej, ale również Polsce, zwiększone obciążenie.

Proszę zwrócić uwagę że to zwiększenie zużycia będzie miało miejsce w nocy i w różnych lokalizacjach, ponieważ można doładować samochód w pracy, na parkingu etc. Oznacza do większe rozproszenie zużycia energii, co z ko-

lei wymusza na nas lepsze zarządzanie siecią. To właśnie nazywamy siecią inteligentną. Jest to zdolność do lepszego monitorowania i lepszego zarządzania energią związanego z faktem istnienia wielu źródeł energii i nowych zachowań użytkowników energii.

Oczywiście, co jest bardzo ważne i co zostało przebadane przez Schneider Electric, to jeśli chcemy zmniejszyć zużycie energii, można działać od strony producenta, ale jest to proces długoterminowy. Mamy debaty każdego roku o budowie elektrowni jądrowych w Polsce. Ale nim one powstaną minie wiele lat. My w Shneider Electric proponujemy polepszenie zarządzania energią, gdzie technologia jest już dostępna i gotowa do wdrożenia. Możemy się skoncentrować na stronie popytu. To znaczy po stronie użytkownika. To jest krótkoterminowe działanie, które daje najszybszy i najlepszy efekt. Aktywne zarządzanie energią, Sieci inteligentne i wszystko cos się dzieje wokół tematu nie dotyczy jutra, to się dzieje teraz, rewolucja trwa. Będzie coraz więcej systemów zarządzania przedstawionych przez Shneider Electric by pomóc konsumentom i graczom na rynku energii, a w szczególności końcowym użytkownikom zredukować ich zużycie energii. By przedstawić na zakończenie przykład budynku. Globalnie, budynki zużywają około 25% energii. To ogromny segment konsumpcji. Gdy zintegrujemy technologię dostępną dziś możemy zredukować zużycie energii o 30%. Proszę spojrzeć jakie elementy są brane pod uwagę w celu zwiększenia efektywności budynku.

Proszę zobaczyć, bezpieczeństwo, kontrola dostępu, rozdział energii, jeśli mają państwo centrum danych, konsumuje ono ogromnie dużo energii, którą trzeba zarządzać, mają państwo windy, światła mówimy o ogromnym zużyciu. Zobowiązaniem Schneider Electric jest zarządzanie wszystkimi tymi systemami i ich integracja. Kluczem do sukcesu jest prawidłowa integracja. Wymaga ona więcej danych, więcej sieci i więcej software’u.

Mamy w ofercie Shneider Electric, którą znajdą Państwo w materiałach ofertę software’u integrującego, nazywanego EcoStructure, który jest platformą integrującą wszystkie obszary zużycia prądu w budynkach. Zużycie związane z oświetleniem, windami i wszystkimi innymi systemami zainstalowanymi w budynkach. I pozwala ona na pełną integrację…

Przekazuję głos Jarosławowi, który opowie o bardzo ważnym elemencie budowy świadomości energetycznej – o edukacji.

Jaroslav ZLABEK Country Manager Schneider Electric Polska: Jak Państwo słyszeli na początku o sławnym dylemacie, dotyczącym zwiększenia produkcji energii przy jed-

urządzenia dla energetyki 7/2010

noczesnym zmniejszeniu produkcji CO2.

Jak Marc wspomniał, jest technologia, którą już dziś posiadamy, wiemy jak jej użyć, ale musi ona być wdrożona przez profesjonalistów. Ale możemy się nauczyć w jaki sposób każdy z nas może zaoszczędzić energię we własnych domach. My w Schneider Electric poprzez nasz dział szkoleń, prowadzimy szkolenia dla profesjonalistów w każdym kraju. Na przykład w Polsce szkolimy około 1000 osób rocznie. Organizujemy seminaria, koncentrujemy się na wielu działaniach, jednak wciąż twierdzimy, że to nie wystarcza. W związku z tym przygotowaliśmy portal edukacyjny zajmujący się zagadnieniami efektywnego wykorzystania energii WWW.myEnergyUniversity.com . Każdy może się za darmo zarejestrować. To da Państwu możliwość dołączenia do internetowej społeczności edukacyjnej. Na stronie znajdują się informacje i materiały edukacyjne, standardy oraz najlepsze praktyki. Jest on kierowany oczywiście dla profesjonalistów, jednak zwykli użytkownicy znajdą również coś dla siebie, dlatego chciałbym bardzo zachęcić Państwa do zarejestrowania się na portalu. Wiedza zawarta na nim stanowi fundament powodzenia nowoczesnych rozwiązań oszczędzających prąd. Efektywność energetyczna jest bardzo ważnym, ale nie łatwym tematem. Mamy proste rozwiązania dla każdego, ale jeśli się spojrzy na inteligentną sieć energetyczną, jest to bardzo złożone rozwiązanie. Znajdują się tam dobre rozwiązania, polecane przez ekspertów. Bardzo ważne jest jak sobie poradzimy z tą szansą, gdyż należy rozpatrywać rozwiązania oszczędzające energię jako szansę. Jeszcze raz zachęcam wszystkich do zarejestrowania się na portalu. WWW.myEnergyUniversity.com

Christian WIEST, Executive Vice President Customers & Alliances, Schneider Electric Jesteśmy firmą z obrotem wycenionym na 16 miliardów euro, działającą na rynku globalnym. 1/3 naszej sprzedaży odnosi się do nowych rynków. Co ważne jesteśmy firmą technologiczną, zajmującą się aparaturą elektryczną i 5% naszego budżetu przekazujemy na badania i rozwój. Działamy już od 170 lat. Plasujemy się pomiędzy producentami energii, a odbiorcami energii. Sprawiamy, ze energia dla naszych klientów jest bardziej przyjazna, bardziej Eko i bardziej bezpieczna i bardziej przewidywalna. Wszystko to skutkuje oszczędnościami. Obiecujemy naszym klientom przyzwoite 30% oszczędności. Wszystko to zostało zrobione w duchu rozwoju systemu jak to wcześniej było wyjaśnione.

69

targi

Z działalności Polskiego Stowarzyszenia Elektroinstalacyjnego w 2010 roku W dniu 15 września podczas tegorocznych Targów Energetab w Bielsku Białej w hotelu Vienna odbyło się kolejne spotkanie członków Polskiego Stowarzyszenia Elektroinstalacyjnego. potkanie poprowadził Wiceprezes Andrzej Diakun. Gospodarzem była firma Elektromontaż Kraków, której prezentacji dokonał Prezes Zarządu Władysław Świadek. Razem ze swoimi współpracownikami, przedstawił wyniki z działalności oraz kierunki rozwoju firmy na najbliższe lata.

W spotkaniu wziął udział prof. Jacek Wańkowicz – dyr. Instytutu Energetyki. Obecni byli również przedstawiciele prasy.

Czasopismo „Urządzenia dla Energetyki” reprezentował Andrzej Kołodziejczyk – Prezes Wydawnictwa.

Licznie zgromadzeni mieli okazję zapoznać się z pracami realizowanymi poprzez Stowarzyszenie, dla szeroko pojętego środowiska elektroinstalacyjnego. Przedstawiono również prace, jakie są realizowane na rzecz członków Stowarzyszenia.

Pani Aleksandra Krzemień, Przewodnicząca Grupy Komunikacji z Rynkiem i Opinią Publiczną, dokonała prezentacji opracowanych materiałów reklamowych dla PSE. Uczestnicy wybrali jeden z projektów, którym sygnowane będą wszystkie materiały Stowarzyszenia. Omówiła również zasady funkcjonowania komunikacji z mediami oraz system informacji na temat rynku elektroinstalacyjnego dla opinii publicznej.

Kolejny prelegent, Janusz Szymański, reprezentujący firmę Elektromontaż Poznań, Przewodniczący Grupy ds. Edukacji i Szkoleń, dokonał prezentacji wyników prac Grupy, której przewodniczy. Przedyskutowano tematy szkoleń zawodowych oraz omówiono zasady konkursu, jaki ma być realizowany pod Patronatem Polskiego Stowarzyszenia Elektroinstalacyjnego dla szkół średnich oraz uczelni technicznych. Przedyskutowano też udział przedstawicieli PSE w konferencjach, których celem jest poprawa poziomu edukacji tak, aby zbliżał się do oczekiwań pracodawców.

W dalszych punktach spotkania dokonano omówienia tematów związanych z : 8 kształtowaniem i upowszechnianiem zasad etyki zawodowej i biznesowej, 8 poprawą jakości wykonywania instalacji elektrycznych, 8 doskonaleniem standardów umów na wykonanie usług elektroinstalacyjnych, 8 współpracą z innymi organizacjami w zakresie opracowania i poprawy norm dla branży elektroinstalacyjnej, 8 realizacją planów przygotowania materiałów szkoleniowoedukacyjnych dla szkół technicznych, zawodowych oraz Centrum Doskonalenia Zawodowego o profilach elektrycznym oraz elektroinstalacyjnym 8 działaniem na rzecz pozyskiwania środków UE na rzecz dokształcania oraz kształcenia zawodowego, 8 opracowaniem planu szkoleń dla Członków Wspierających oraz firm współpracujących.

Przeprowadzono również dyskusję na temat kolejnej edycji Opracowania materiału dot. Rynku Elektroinstalacyjnego z wynikami 2010 roku oraz Sądu Arbitrażowego.

Na zakończenie spotkania uczestnicy wzięli udział we wspólnej kolacji, podczas której odbyło się wiele interesujących dyskusji.

Piotr Gondek

70

urządzenia dla energetyki 7/2010

Producent i wykonawca kompleksowych usług sieciowych

Wykonawstwo robót sieciowych oraz instalacyjnych: • budowa, modernizacja oraz usuwanie awarii napowietrznych i kablowych linii energetycznych nn i SN • montaż i instalacja kontenerowych oraz słupowych stacji transformatorowych • realizacja okresowych przeglądów i konserwacji elementów sieci elektroenergetycznych • budowa linii oświetleniowych • wykonawstwo wszelkich instalacji elektrycznych i sterowniczych w budynkach przemysłowych i usługowych

Produkcja urządzeń elektroenergetycznych: • • • • •

małogabarytowych betonowych stacji transformatorowych rozgałęźników kablowych SN rozdzielnic transformatorowych nn rozdzielnic stacyjnych złączy kablowych i kablowo-pomiarowych nn

Więcej o produktach i usługach na stronie www.ekut.pl Energetyka Kaliska - Usługi Techniczne Sp. z o.o.

Al. Wojska Polskiego 35, 62-800 Kalisz tel. 62 765 80 22, faks 62 764 93 12 e-mail: ekut@ekut.pl