Urządzenia Dla Energetyki nr 8/2015 by Urządzenia dla Energetyki

ISSN 1732-0216 INDEKS 220272

Nr 8/2015 (91)

w tym cena 16 zł ( 8% VAT )

| www.urzadzeniadlaenergetyki.pl | • Sukces to nie przypadek. ZPUE S.A. – polska firma konkuruje ze światowymi gigantami branży energetycznej • Końcówki i złączki śrubowe do żył kabli elektroenergetycznych - Nexans, GPH • Praktyczne rozwiązania dla energetyki konwencjonalnej i odnawialnej – ASTE • • Łącząc dwa światy. Zintegrowane zarządzanie sieciami elektroenergetycznymi – Elkomtech • Nowoczesne technologie produkcji kondensatorów niskich napięć – ELMA Energia • 100 lat z Makitą • Mocna wiertarka udarowa Hitachi DV22V •

Specjalistyczny magazyn branżowy

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015 (91)

Radosnych i spokojnych, pełnych ciepła i nadziei Świąt Bożego Narodzenia oraz wszelkiej pomyślności, osiągnięcia sukcesów, cierpliwości i wytrwałości w realizacji planów oraz dalszej, owocnej współpracy w nadchodzącym 2016 roku życzy firma

OD REDAKCJI

Spis treści n WYDARZENIA I INNOWACJE ABB zrealizuje innowacyjny, pierwszy w Polsce projekt oszczędzania energii w procesach hutniczych.....................6 PGE Polska Grupa Energetyczna konsoliduje segment OZE .........7 500 mln dla PGE od BGK.......................................................................................8 Bydgoszcz z czystszym powietrzem dzięki inwestycji PGE ...........8 PGE: elektroniczna obsługa klienta w nowej odsłonie ..................10 Słoneczny port lotniczy......................................................................................11 Jedno z największych robotycznych laboratoriów w Europie z udziałem ABB................................................................................12 Rozwój inwestycji kogeneracyjnych w Polsce.....................................13 Oprogramowanie zenon jest kompatybilne z systemem Windows 10.................................................................................................14 Doosan podpisuje kontrakt z PKN ORLEN .............................................15 Energia z drewna....................................................................................................16 Największa farma słoneczna świata............................................................17 n TECHNOLOGIE, PRODUKTY, INFORMACJE FIRMOWE

Zawory Z1B-M Polna S.A....................................................................................18 Sukces to nie przypadek....................................................................................20 Przedłużenie czasu „życia” transformatorów mocy poprzez wymianę podobciążeniowego przełącznika zaczepów w miejscu zainstalowania..................................................................................22 Uziemienia złożone wielokrotne. Pomiary bez rozpinania złącz kontrolnych.............................................28 Nowoczesne technologie produkcji kondensatorów niskich napięć......................................................................32 Kabel Nexans ENERGYFLEX PV........................................................................34 Końcówki i złączki śrubowe do żył kabli elektroenergetycznych....36 Praktyczne rozwiązania dla energetyki konwencjonalnej i odnawialnej....................................................................38 Napowietrzny wyłącznik SN typu KTW27...............................................40 Czy obudowy w II klasie ochronności to innowacyjne rozwiązanie techniczne czy tylko zabieg marketingowy?............44 Nowoczesna stacja transformatorowa......................................................48 Oszczędność w cenie...........................................................................................50 Łącząc dwa światy. Zintegrowane zarządzanie sieciami elektroenergetycznymi...................................................................52 n EKSPLOATACJA I REMONTY 100 lat z Makitą........................................................................................................54 Aktywna ochrona przez zimnem od Milwaukee................................56 Mocna wiertarka udarowa Hitachi DV22V..............................................58 Nowa generacja akumulatorowych młotów udarowo-obrotowych Bosch 36 V...............................................................60 Jeden akumulator by wszystkie włączyć.................................................62 Elektryka prąd nie tyka… ale lepiej mieć sprawdzone narzędzia...63 Szybkie cięcie metalu bez iskier....................................................................64 n TARGI VIII edycja Targów Energetycznych ENERGETICS za nami!............66 Rittal na targach SPS IPC Drives 2015........................................................68 XIV Konferencja Systemy Informatyczne w Energetyce SIwE’15......70

Wydawca Dom Wydawniczy LIDAAN Sp. z o.o. Adres redakcji 00-241 Warszawa, ul. Długa 44/50 lok. 109 tel./fax: 22 760 31 65 e-mail: redakcja@lidaan.com www.lidaan.com Prezes Zarządu Andrzej Kołodziejczyk, tel. kom.: 502 548 476, e-mail: andrzej@lidaan.com Dyrektor ds. reklamy i marketingu Dariusz Rjatin, tel. kom.: 600 898 082, e-mail: darek@lidaan.com Zespół redakcyjny i współpracownicy Redaktor naczelny: mgr inż. Marek Bielski, tel. kom.: 500 258 433, e-mail: marek.w.bielski@gmail.com Dr inż. Andrzej Maciej Maciejewski, tel. kom.: 601 991 000, e-mail: andrzej.maciejewski3@neostrada.pl Sekretarz redakcji: mgr Marta Olszewska tel. kom.: 531 266 287, e-mail: marta.is.roxy@gmail.com Dr inż. Wojciech Żurowski, doc. dr Valentin Dimov (Bułgaria), Inż. Armand Kehiaian (Francja), prof. dr hab. inż. Andrzej Krawczyk, prof. dr hab. inż. Krzysztof Krawczyk, dr inż. Jerzy Mukosiej, prof. dr hab. inż. Andrew Nafalski (Australia), prof. dr hab. inż. Andrzej Rusek, prof. dr inż. Wiesław Seruga, prof. dr hab. Jacek Sosnowski, prof. dr hab. inż. Czesław Waszkiewicz, prof. dr hab. inż. Jerzy Ziółko, mgr Anna Bielska Redaktor ds. wydawniczych: Dr hab. inż. Gabriel Borowski Redaktor Techniczny: Robert Lipski, info@studio2000.pl Fotoreporter: Zbigniew Biel Opracowanie graficzne: www.studio2000.pl Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń. Redakcja zastrzega sobie prawo przeprowadzania zmian w tekstach, np. adiustowania lub skracania, a także nieodsyłania materiałów nie zakwalifikowanych do druku. Przedruk, a także publikacja w innej formie, np. elektronicznej w internecie, tylko za zgodą wydawcy i właściciela praw autorskich. Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 7.00 – 18.00. Koszt połączenia wg taryfy operatora.

Współpraca reklamowa: ZPUE........................................................................................................................ I OKŁADKA PROTEKTEL...........................................................................................................II OKŁADKA MIKRONIKA.........................................................................................................III OKŁADKA ETHOSENERGY................................................................................................. IV OKŁADKA KOPEX-EKO................................................................................................................................3 APATOR ELKOMTECH.............................................................................................................9 ASTE........................................................................................................................................... 39 ELEKTROBUD......................................................................................................................... 51 ELMA ENERGIA...................................................................................................................... 33 ENERGOELEKTRONIKA.PL................................................................................................. 15 GPH............................................................................................................................................ 37 HITACHI.................................................................................................................................... 59 INSTYTUT ENERGETYKI ZD BIAŁYSTOK....................................................................... 19 JM-TRONIK.................................................................................................................................5 MAKITA..................................................................................................................................... 55 MILWAUKEE............................................................................................................................ 57 NEXANS.................................................................................................................................... 35 POLCONTACT......................................................................................................................... 69 SILTEC........................................................................................................................................ 43 SONEL....................................................................................................................................... 29 TARGI HANOWERSKIE............................................................................................................7 TAVRIDA ELECTRIC............................................................................................................... 41 TECHNOKABEL...................................................................................................................... 65 ZREW TRANSFORMATORY................................................................................................ 13

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

WYDARZENIA I INNOWACJE

ABB zrealizuje innowacyjny, pierwszy w Polsce projekt oszczędzania energii w procesach hutniczych Pozyskane przez ABB zamówienie pozwoli na oszczędności energii w hucie stali w Dąbrowie Górniczej na poziomie 20 MWh rocznie.

BB, wiodący na świecie dostawca technologii energetyki i automatyki, zrealizuje na zamówienie ArcelorMittal Poland S.A. pierwszy w Polsce projekt oszczędności energii elektrycznej w procesach hutniczych. Zamówienie dotyczy dostaw układów regulacji prędkości i wydajności energetycznej pomp oraz wentylatorów. Trwają pierwsze uruchomienia urzą-

dzeń. Klient poza obniżeniem kosztów ponoszonych na energię elektryczną, zmniejszy również wpływ swojej działalności na środowisko naturalne ograniczając hałas i pośrednio emisję dwutlenku węgla. W ramach kierowanej do dużych konsumentów energii elektrycznej usługi DriveSave, która gwarantuje pewne określone oszczędności energii już po czterech miesiącach od rozpoczęcia realizacji projektu, ABB dostarczy dla huty w Dąbrowie Górniczej m.in. przemienniki częstotliwości i silniki do wentylatorów, pomp czy też ssawy konwertora. Wydajność tych urzą-

dzeń zostanie dostosowana do właściwych parametrów procesu produkcyjnego. Firma zastosuje również swoją innowacyjną technologię silnika reluktancyjnego, który – zgodnie z badaniami ABB - cechuje się najwyższą sprawnością energetyczną. Ponadto ABB będzie odpowiedzialna za serwis oraz optymalizację i utrzymywanie urządzeń na maksymalnym poziomie sprawności przez okres 5 lat. Wszystkie wykorzystane rozwiązania pozwolą na zminimalizowanie strat energii. Realizacja zamówienia potrwa około 7 miesięcy od momentu podpisania kontraktu. Projekt zmniejszenia zużycia energii elektrycznej to kolejne zamówienie w długoletniej współpracy z firmą ArcelorMittal, która od wielu lat jest kluczowym klientem ABB. W ramach współpracy spółki wspólnie wytypowały z obszarów dąbrowskiej lokalizacji 50 urządzeń, w których możliwe było uzyskanie oszczędności energetycznych. Ostatecznie - po zebraniu danych z pomiarów i obliczeń - 23 z nich zostanie zmodernizowanych przez ABB. Inwestycja swoim zakresem obejmuje prawie wszystkie wydziały huty w Dąbrowie Górniczej. Jest to innowacyjny projekt, biorąc pod uwagę nie tylko rynek polski, ale i rynki zagraniczne. Rozmowy nad jego wdrożeniem trwają także we Francji. Do niedawna nie wszystkie firmy w sektorze przemysłu były zainteresowane oszczędzaniem energii elektrycznej. Teraz, gdy ceny energii w Polsce są jednymi z najwyższych w Europie, przemysł szuka oszczędności i chce zmniejszać koszty produkcji. ABB dysponuje najnowocześniejszymi urządzeniami, które w sposób płynny pozwalają regulować wydajność i korzystnie wpływają na sam proces produkcji. Dzięki jego zoptymalizowaniu również końcowa jakość produktu jest wyższa – mówi Jan Kowalczyk, kierownik obszaru sprzedaży w Lokalnej Dywizji Automatyki Procesowej.

Sam proces wdrażania projektu odbywa się bez negatywnego wpływu na produkcję klienta – w niezmienionych warunkach pracy huty i bez jej wstrzymywania. Wymiana urządzeń musi odbyć się w określonym czasie bez wpływu na produkcję. Od razu po uruchomieniu urządzeń układ musi działać prawidłowo. Wszystko odbędzie się w płynny i bezpieczny sposób – dodaje Jan Kowalczyk. Do tej pory sprzedawaliśmy urządzenia bądź rozwiązania w tradycyjny sposób, teraz sprzedajemy oszczędność energetyczną wspieraną odpowiednio dobranym modelem finasowania. W warunkach tak wysokich cen energii, jak i ogólnie pojętej efektywności przedsiębiorstwa zapotrzebowanie na tego typu projekty będzie coraz większe – podsumowuje Robert Szczotka, dyrektor Lokalnej Dywizji Automatyki Procesowej ABB w Polsce. Usługa DriveSave, która pozwala na uzyskanie znacznych oszczędności energii elektrycznej z tytułu modernizacji aplikacji opartych na silnikach elektrycznych, przeznaczona jest dla firm działających w takich sektorach jak metalurgiczny, chemiczny, ropy i gazu oraz celulozowym i papierniczym. W ramach usługi klientowi oferowana jest gwarantowana, zapisana w umowie, oszczędność energii elektrycznej, jaką zakład będzie notować w skali roku. ABB współpracuje z polskimi hutami od wielu lat w oparciu o strategię solidnego partnera. Firma oferuje klientom kompletny pakiet dostaw i usług oraz gwarantuje pełne wsparcie serwisowe. ABB (www.abb.com) jest liderem w technologiach dla energetyki i automatyki, które pozwalają klientom przemysłowym oraz zakładom użyteczności publicznej zwiększyć swoją efektywność, jednocześnie minimalizując oddziaływanie na środowisko naturalne. Grupa ABB zatrudnia około 140 000 pracowników w blisko 100 krajach świata. n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

WYDARZENIA I INNOWACJE

PGE Polska Grupa Energetyczna konsoliduje segment OZE Grupa Kapitałowa PGE koncentruje aktywa związane z produkcją energii ze źródeł odnawialnych w ramach jednej linii biznesowej zarządzanej przez spółkę PGE Energia Odnawialna. To element kompleksowego programu poprawy efektywności Grupy. Podjęte działania spowodują znaczne obniżenie kosztów funkcjonowania segmentu OZE od 2016 roku.

elem procesu konsolidacji aktywów wytwórczych opartych o OZE jest skoncentrowanie ich w ramach jednej linii biznesowej, co umożliwi wymierne ograniczenie kosztów zarządzania tymi aktywami w ramach całej Grupy. Tym samym wpisuje się to w kompleksowy program optymalizacji działalności operacyjnej, stanowiący główny filar programu przeglądu strategii biznesowej. Działania zmierzające do konsolidacji spółek i skoncentrowania aktywów wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych zapoczątkowane zostały w pierwszej połowie 2015 roku.

Konsolidacja w segmencie OZE daje efekt synergii wynikający ze wspólnego zarządzania całym obszarem przy optymalnym wykorzystaniu posiadanych zasobów – mówi Marek Woszczyk, prezes zarządu PGE Polskiej Grupy Energetycznej. Zapoczątkowane w I kwartale 2015 roku działania konsolidacyjne spowodują obniżenie kosztów o 12 mln zł w 2016 roku i ponad 13 mln zł rocznie od roku 2017. Docelowo oszczędności na poziomie Grupy PGE sięgną 51 mln zł w okresie 2016-2019. Będzie to przede wszystkim efekt lepszego zagospodarowania posiadanych aktywów. Proces konsolidacji

Przemysł poszukuje rozwiązań. I znajduje je w jednym miejscu.

aktywów obszaru energetyki odnawialnej w Grupie Kapitałowej PGE zakończy się zgodnie z harmonogramem w grudniu 2015 roku. W ramach procesu konsolidacji PGE Energia Odnawialna jeszcze w czerwcu 2015 roku przejęła od spółki PGE Obrót, która w Grupie PGE sprzedaje energię elektryczną do ponad 5 mln klientów, Elektrownię Wodną Dębe o mocy 20 MW oraz pięć małych elektrowni wodnych. Dzięki temu wszystkie elektrownie wodne w portfelu PGE zostały skonsolidowane w ramach jednej spółki. GKPGE n

wo P ań s t Nie ch ą 1 0 0 j o dk r y cznych y t p r ak ąz a ń rozwi łu 4.0 zemys cu! dl a p r js a mi e - l i ve n

HANNOVER MESSE 25-29 kwietnia 2016 ▪ Hanower ▪ Niemcy hannovermesse.com

Get new technology first

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

Targi Hanowerskie s.c. · Tel. +48 22 465 66 22 · info@targihanowerskie.com.pl

WYDARZENIA I INNOWACJE

500 mln dla PGE od BGK PGE Polska Grupa Energetyczna pozyskała kolejny kredyt od Banku Gospodarstwa Krajowego. Kwota 500 mln zł zostanie przeznaczona na współfinansowanie realizowanych inwestycji oraz bieżącej działalności Grupy.

mowa kredytowa zawarta została na 13 lat, a ostateczny termin spłaty zobowiązania to 31 grudnia 2028 r. Kwota 500 mln zł wypłacana będzie w transzach i zostanie udostępniona od daty spełnienia standardowych warunków zawieszających, do 31 grudnia 2016 r. Kredyt jest amortyzowany, spłaty kapitałowe rozpoczną się w czerwcu 2021 r. Głównym celem PGE jest budowanie wartości dla akcjonariuszy oraz umacnianie pozycji branżowego lidera. Cele te można osiągnąć wyłącznie przez rozwój i realizację ambitnego, dobrze przemyślanego i opłacalnego planu inwestycyjnego. Dla zapewnienia efektywnego finansowania naszych projektów, w tym budowy dwóch nowych bloków w Opolu oraz kolejnych projektów z segmentu energetyki odnawialnej, tylko w 2015 roku Grupa PGE pozyskała kredyty o łącznej wartości 8 mld złotych. Zaufanie okazane nam przez instytucje finansowe to dowód na to, że PGE jest solidnym, odpowiedzialnym i przewidywalnym partnerem – mówi

Marek Woszczyk, prezes PGE Polskiej Grupy Energetycznej. Kredyt udzielony przez Bank Gospodarstwa Krajowego to kolejna duża transza środków, które Grupa PGE pozyskała na realizację swojego programu inwestycyjnego. 7 września 2015 roku PGE zawarła z ośmioma bankami umowę na kredyt konsorcjalny o wartości 5,5 mld zł, a 27 października podpisała dwie umowy kredytowe z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym na łączną kwotę prawie 2 mld zł. Zdywersyfikowany program finansowania dopełnia program emisji euroobligacji średnioterminowych do kwoty 2 mld euro z 2014 r., z którego PGE pozyskała do tej pory nieco ponad 600 mln euro. Umowa podpisana 4 grudnia 2015 r. jest drugą umową kredytową zawartą między PGE a Bankiem Gospodarstwa Krajowego w ramach programu „Inwestycje polskie”. Pierwszy kredyt, o wartości 1 mld zł, PGE pozyskała rok temu, w połowie grudnia 2014 r.

Wspieranie polskiej gospodarki, w tym modernizacji infrastruktury energetycznej, jest misją BGK jako państwowego banku rozwoju. Nasze zaangażowanie w sektorze energetyki wciąż rośnie – w ciągu minionego miesiąca podpisaliśmy 3 umowy o wartości 1,6 mld zł. W ramach programu „Inwestycje polskie” zapewniliśmy dotychczas finansowanie 158 rentownych projektów inwestycyjnych w różnych obszarach na łączną kwotę 24,6 mld zł i możemy spodziewać się kolejnych – mówi Jacek Szugajew, wiceprezes zarządu Banku Gospodarstwa Krajowego. „Inwestycje polskie” to zainicjowany przez rząd program, którego celem jest utrzymanie tempa wzrostu gospodarczego poprzez finansowanie wybranych inwestycji. Jego celem jest zapewnienie finansowania długoterminowych i rentownych projektów infrastrukturalnych. Mają one przyczynić się do wzrostu PKB oraz tworzenia nowych miejsc pracy. Program adresowany jest do przedsiębiorstw prywatnych i państwowych oraz samorządów. PGE Polska Grupa Energetyczna n

Bydgoszcz z czystszym powietrzem dzięki inwestycji PGE W Zespole Elektrociepłowni Bydgoszcz, po niespełna roku intensywnych prac, uruchomiona została instalacja odsiarczania spalin (IOS), która nawet siedmiokrotnie obniży emisję dwutlenku siarki. Zakończony właśnie projekt o wartości 65 mln zł jest częścią wartego kilkanaście miliardów złotych programu modernizacji aktywów Grupy PGE, którego celem jest wydłużenie zdolności wytwórczych bloków energetycznych poprzez dostosowanie ich do coraz ostrzejszych wymagań środowiskowych.

ylko w trzech pierwszych kwartałach 2015 roku PGE przeznaczyła na wszystkie projekty modernizacyjne w obszarze energetyki konwencjonalnej 2,1 mld zł. W latach 2014-2020 na budowę nowych i modernizację istniejących aktywów wy-

twórczych Grupa PGE planuje wydać ok. 30 mld zł. Dzięki takim działaniom, jednostki należące do PGE z powodzeniem spełnią zaostrzone wymagania ochrony środowiska wynikające z dyrektywy ws. emisji przemysłowych (IED).

Sukcesywnie zaostrzane europejskie standardy środowiskowe są wyzwaniem, któremu zamierzamy sprostać podwyższając efektywność posiadanych aktywów, budując nowe moce wytwórcze oraz inwestując w odnawialne źródła energii. Projekty te są także częścią konsekwent-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

WYDARZENIA I INNOWACJE nie realizowanej strategii, której celem jest budowanie wartości Grupy – mówi Marek Woszczyk, prezes PGE Polskiej Grupy Energetycznej. Uruchomiona w Bydgoszczy instalacja zredukuje roczną emisję pyłu o ok. 13 ton oraz zmniejszy emisję dwutlenku siarki o ok. 1380 ton rocznie, co pozwoli dostosować urządzenia wytwórcze w ZEC Bydgoszcz do nowych unijnych wymagań środowiskowych. Dzięki temu PGE będzie mogła produkować ciepło dla mieszkańców Bydgoszczy, zapewniając pokrycie bilansu ciepła dla odbiorców komunalnych i przemysłowych w mieście po 2015 roku. Inwestycja polegała na budowie instalacji odsiarczania spalin z dwóch kotłów OP 230 w technologii półsuchej NID™ o przepustowości strumienia spalin w granicach od 160 000 do 340 000 Nm3/h wraz z nowym kominem. Koszt realizacji zadania wyniósł 65 milionów zł netto. PGE na budowę instalacji uzyskała wsparcie w postaci pożyczki z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu w wysokości 15 mln zł. Drugim

bardzo istotnym źródłem finansowania projektu były środki w kwocie 4 mln złotych, przyznane przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w ramach częściowego umorzenia spłaty pożyczki. Budowa instalacji odsiarczania spalin nie kończy procesu modernizacji aktywów w Bydgoszczy. PGE rozpoczęła realizację kolejnego zadania inwestycyjnego – budowy instalacji odazotowania spalin, która pozwoli zredukować emisję tlenków azotu do poziomu określonego w Dyrektywie IED i przyszłych konkluzjach BREF/BAT. Obecnie trwa procedura przetargowa mająca na celu wyłonienie wykonawcy inwestycji. Przekazanie instalacji do eksploatacji planowane jest na koniec 2017 roku. Poza projektami realizowanymi w Bydgoszczy, kluczowymi inwestycjami w Grupie PGE, które mają na celu dostosowanie aktywów do regulacji środowiskowych są obecnie: kompleksowa modernizacja i rekonstrukcja bloków 7-12 w Elektrowni Bełchatów, budowa instala-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

cji odsiarczania i odazotowania spalin dla bloków 4-6 w Elektrowni Turów oraz budowa instalacji odsiarczania i odazotowania spalin w Elektrociepłowni Lublin – Wrotków. Pod koniec listopada PGE podpisała umowę na kompleksową modernizację bloków 1-3 w Elektrowni Turów PGE, rozpoczęła także program inwestycyjny w Elektrowni Pomorzany, dzięki któremu będzie ona przystosowana do dalszej eksploatacji po roku 2019, przez kolejne 20 lat. Elektrownie i elektrociepłownie Grupy PGE w ostatnich latach ograniczyły już emisje tlenków siarki o 80 proc., tlenków azotu o 40 proc. i emisje pyłów o 97 proc. Zgodnie z przyjętą strategią biznesową do 2020 roku na modernizację istniejących jednostek wytwórczych Grupa wyda łącznie ok. 16 mld zł. Środki te zostaną przeznaczone na dalsze ograniczanie emisji spalin, zwiększenie mocy zainstalowanej oraz podniesienie sprawności aktywów. PGE Polska Grupa Energetyczna n

WYDARZENIA I INNOWACJE

PGE: elektroniczna obsługa klienta w nowej odsłonie Każdy z ponad 5 mln odbiorców PGE, zarówno gospodarstw domowych jak i przedsiębiorców, może już korzystać z nowego elektronicznego Biura Obsługi Klienta. eBOK PGE zastąpił kilka dotychczasowych systemów, zyskał świeży wygląd i innowacyjne funkcjonalności, takie jak połączenie z Facebookiem i Google+, a także możliwość zarządzania kilkoma kontami rozrachunkowymi jednocześnie.

BOK, czyli elektroniczne Biuro Obsługi Klienta, to system pozwalający każdemu klientowi w dogodnym dla niego miejscu i czasie zweryfikować stan rozliczenia energii elektrycznej, sprawdzić aktualne saldo, wskazania licznika, a także przedłużyć lub wybrać nową ofertę. Klienci mogą również dokonywać płatności elektronicznych, a także skorzystać z usługi PGE eFaktura, dzięki której będą otrzymywać fakturę na wskazany adres mailowy. eBOK to także przydatne narzędzie do monitorowania zużycia energii, co może pomóc w skutecznym obniżeniu rachunków za prąd. Ciekawym rozwiązaniem jest prezentacja zużycia energii w postaci graficznej z możliwością porównania w analogicznych okresach. Wykres prezentuje także zużycie średniodobowe w danym okresie rozliczeniowym, co daje możliwość oszacowania dziennego kosztu zużycia energii. Dużym atutem jest powiązanie z profilem eBOK kilku kont rozliczeniowych z różnych systemów billingowych, przez co można zarządzać nimi bez konieczności przelogowania, a także możliwość udostępniania konta innym osobom, poprzez zapraszanie zaufanych osób do zarządzania nim. Nowa odsłona eBOKa to nasza odpowiedź na potrzebę najsilniej deklarowaną przez klientów w odniesieniu do tego typu usług, czyli możliwość szybkiej i łatwej realizacji spraw przez internet. Do tej pory nasi klienci korzystali z 5 różnych systemów eBOK, teraz każdy z nich ma dostęp do takich samych, innowacyjnych funkcjonalności. To duża zmiana w poziomie obsługi klienta i krok w kierunku realizacji strategicz-

nego celu Grupy, jakim jest optymalizowanie procesu sprzedaży i stałe podnoszenie jakości obsługi – mówi Marek Woszczyk, prezes zarządu PGE Polskiej Grupy Energetycznej. Inauguracja eBOKa jest elementem integrowania wszystkich systemów zarządzania kontaktami z klientami. Docelowo doprowadzi to do obniżenia kosztów funkcjonowania Grupy PGE, a klientom umożliwi korzystanie z nowych produktów. PGE Polska Grupa Energetyczna konsekwentnie wzmacnia pozycję lidera polskiego sektora elektroenergetycznego poprzez budowanie przewagi konkurencyjnej w każdym obszarze swojej działalności. Inwestujemy nie tylko w nowoczesne bloki energetyczne, odnawialne źródła energii czy sieci dystrybucyjne, ale także w najnowsze rozwiązania technologiczne, w tym systemy IT oraz bazy danych. Dzięki wykorzystaniu innowacyjnych rozwiązań, takich jak eBOK, nasza kompleksowa oferta pozwala pozyskiwać nowych i utrzymywać obecnych klientów – mówi Marek Woszczyk. Korzystanie z wszystkich funkcjonalności, jakie daje eBOK w nowej odsłonie, możliwe jest po założeniu profilu na stronie: ebok.gkpge.pl. Do wypełnienia formularza rejestracyjnego potrzebny będzie adres e-mail, hasło, PESEL, numer klienta oraz kwota ostatniej faktury. Dane o numerze klienta i kwocie ostatniej faktury można uzyskać podczas jednej krótkiej rozmowy z konsultantem telefonicznego PGE Contact Center, pod numerem 422 222 222. Zakładanie profilu to jednorazowa czynność, przy ponownej wizycie do logo-

wania wystarczy login i hasło. Użytkownicy portali społecznościowymi będą mogli powiązać profil eBOK z profilami na portalach Facebook i Google+, dzięki czemu będą mieli możliwość przejścia bezpośrednio z poziomu swojego profilu na portalu społecznościowym do aplikacji eBOK. Już wkrótce aplikacja uzupełniona zostanie o kolejne funkcjonalności, m.in. możliwość otrzymywania powiadomień z eBOKa na konto na portalu Facebook. Powiadomienia te dotyczyć będą między innymi najnowszej faktury. Za pośrednictwem eBOKa można już dziś dokonywać płatności elektronicznych i doładować liczniki przedpłatowe. Klienci mogą zgłaszać zapytania oraz składać reklamacje, które w czasie rzeczywistym trafiają do elektronicznego systemu obsługi zgłoszeń PGE Obrót, gdzie można na bieżąco monitorować status sprawy. W najbliższym czasie klientom udostępniona będzie również wersja mobilna czyli mBOK, którą będzie można zainstalować na telefonach z oprogramowaniem Android oraz iOS. Obok funkcjonalności dostępnych w eBOKu, aplikacja pozwoli także na lokalizację najbliższego stacjonarnego Biura Obsługi Klienta. Systemy eBOK oraz mBOK zostały przygotowane przez dwie spółki należące do Grupy Kapitałowej PGE: PGE Obrót – największego sprzedawcę energii oraz PGE Systemy – dostawcę usług teleinformatycznych. PGE Polska Grupa Energetyczna n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

WYDARZENIA I INNOWACJE

Słoneczny port lotniczy Na południu Indii, w pobliżu miasta Koczin, otwarto pierwsze międzynarodowe lotnisko zasilane w całości energią ze słońca. Ogromny solarny port lotniczy generuje dokładnie tyle energii, ile zużywa. Całkowita moc gigantycznej instalacji wynosi 12 megawatów. Koszt przedsięwzięcia wyniósł zaledwie 10 mln dolarów.

ort lotniczy Koczin to czwarte największe lotnisko Indii. Do zasilania tak wielkiego obiektu należało wybudować samodzielną farmę solarną – zajęła ona 18 hektarów (obejmujących m.in. dachy budynków terminala, a także pusty plac niedaleko magazynów), na których rozmieszczono w sumie 46 150 ogniw fotowoltaicznych. Cała nadprodukcja, czyli energia nie zużywana przez samo lotnisko, trafia do lokalnej sieci energetycznej. Uroczyste otwarcie elektrowni słonecznej o mocy 12 MW generującej od 50 do 60 tysięcy kWh energii odbyło się w sierpniu tego roku. System został zrealizowany przez indyjskie oddziały firm Bosch Energy i Building Solutions. Dwa lata temu lotnisko uruchomiło dwa inne projekty wykorzystujące energię słoneczną: na dachu hali przylotów zainstalowano 400 modułów polikrystalicznych o mocy 100 kW a częściowo na dachu, częściowo zaś w okolicy hangaru obsługi statków powietrznych zamontowano 4000 modułów monokrystalicznych o łącznej mocy 1 MW. Obie instalacje wyposażono w system SCADA. Władze Indii planują kolejną inwestycję w fotowoltaikę – w Porcie Lotniczym

w Kalkucie. Prawdopodobnie na ponad 24 hektarach zamontowana będzie 15-megawatowa instalacja PV. Airport Authority of India (AAI) zarządzający 125 lotniskami w Indiach zaplanował budowę elektrowni słonecznych na około 30 swoich lotniskach. Do 2016 roku powstaną dzięki temu elektrownie fotowoltaiczne generujące 50 MW, a w latach późniejszych aż 150 MW. Według inwestorów koszt przedsięwzięcia powinien zwrócić się już w ciągu kilku najbliższych lat. I to nie tylko pod względem finansowym, ale także społecznym i ekologicznym. Co roku zanieczyszczone powietrze przyczynia się bowiem w Indiach do kilkuset tysięcy zgonów. WHO uznała zaś w 2014 roku New Delhi za najbardziej zanieczyszczone miasto w Indiach. Lotnisko w Kochi (zapisywane także jako Cochin) ma być wzorem dla reszty indyjskich portów lotniczych. Do 2025 roku władze tego kraju chcą pięciokrotnie zwiększyć wykorzystanie energii słonecznej, co uczni z Indii jedno z najbardziej zaawansowanych technologicznie państw świata. Tylko w ciągu najbliższej dekady, czyli do roku 2025, rząd Indii planuje zainwestować 100 mld dolarów

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

w energię słoneczną. Do tej pory gospodarka energetyczna tego kraju opierała się głównie na węglu. Obecnie Indie są trzecim (po USA i Chinach) węglowym trucicielem świata. Dzięki takiej inwestycji jak ta w Koczin, w ciągu 25 lat do atmosfery nie trafi już 300 tysięcy ton dwutlenku węgla, który byłby skutkiem ubocznym zasilania lotnisk w energię ze spalania węgla w elektrowniach. Do zneutralizowania takiej ilości gazu trzeba by było posadzić kilka milionów drzew. Co zresztą planują władze Indii – w ciągu najbliższych 25 lat zasadzonych zostanie w tym kraju 3 miliony drzew. Solarna inwestycja jest częścią projektu premiera Indii Narendra Modi, który jeszcze jako kandydat na szefa rządu nawoływał do zwiększenia nakładów na inwestycje związane z energią odnawialną. Indie od lat borykają się z problemami energetycznymi. W kraju powstało kilka elektrowni atomowych, jednakże dynamiczny rozwój indyjskiej gospodarki oraz wzrost liczby ludności powoduje, że ich moce są ciągle niewystarczające. OM n Fot: mat. prasowe Kochin i Wikimedia Commons

WYDARZENIA I INNOWACJE

Jedno z największych robotycznych laboratoriów w Europie z udziałem ABB 15 najnowocześniejszych maszyn, 3 w pełni wyposażone sale komputerowe, 180 studentów pracujących z robotami i kilkanaście realizowanych projektów dyplomowych – tak przedstawia się niespełna rok działalności laboratorium robotyki na Wydziale Mechatroniki i Lotnictwa Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie. Sprzęt do pracy dla studentów i kadry naukowej dostarczyła m.in. firma ABB.

ługo wyczekiwane przez przyszłych inżynierów i wykładowców uczelni laboratorium zostało otwarte w czerwcu tego roku. Oprócz urządzeń stanowiących przekrój całego światowego rynku robotów przemysłowych o różnym udźwigu i strukturze, pracownie laboratoryjne zostały wyposażone w systemy sprzęgające, systemy wymiany narzędzi oraz ogrodzenia zabezpieczające. Wszystkie stanowiska zintegrowano siecią Ethernet. Laboratorium w Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie jest jednym z największych tego typu obiektów akademickich w Europie. Odzwierciedla wszystkie najważniejsze procesy z zakresu robotyki: wytwarzanie (w tym spawanie, cięcie, zgrzewanie) oraz montaż i transport (w tym klejenie, sortowanie, pakowanie, paletyzacja i depaletyzacja). Maszyny dostarczyli najwięksi na świecie producenci robotów przemysłowych, w tym firma ABB, która współpracuje z Wojskową Akademią Techniczną w Warszawie od wielu lat. Jednym z celów naszej firmy jest stałe podnoszenie poziomu kształcenia przyszłych inżynierów. Realizujemy to poprzez programy praktyk, współudział w realizacji projektów z uczelniami. Liczymy, że te działania pozwolą im jeszcze lepiej przygotować się do pracy zawodowej – mówi Łukasz Drewnowski, kierownik marketingu i sprzedaży w Lokalnej Jednostce Biznesu Robotyki ABB w Polsce. Firmy działające w branży inżynierskiej są zainteresowane zatrudnianiem absolwentów Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie. Jednak, podobnie jak w przypadku innych uczelni wyższych, największym problemem

jest niewielkie doświadczenie praktyczne studentów. Laboratorium jest odpowiedzią na te potrzeby. Dzięki niemu przyszli inżynierowie mają możliwość codziennej pracy z robotami. Studenci podłączają, uruchamiają, programują roboty oraz z ich wykorzystaniem realizują konkretne zadania. Dzięki temu, po objęciu pierwszego stanowiska pracy, będą znać sprzęt i łatwiej będzie im rozwiązywać codzienne problemy – mówi ppłk dr inż. Wojciech Kaczmarek, kierownik Zespołu Mechatroniki w Wojskowej Akademii Technicznej. I tak, przyszli inżynierowie uczą się integracji i programowania stanowiska do sortowania detali z robotem IRB 360, obsługi zrobotyzowanego stanowiska wyposażonego m.in.: w robota IRB 120 i komputer przemysłowy, realizacji procesów spawalniczych na stanowisku z robotem IRB 2600, a także paletyzacji i depaletyzacji w oparciu o 4-osiowego robota IRB 260. Studenci trenują również konfigurowanie i programowanie na stanowisku z robotem IRB 6620 ze zintegrowanym systemem wizyjnym oraz systemem SafeMove. Zajęcia praktyczne połączone są z nauczaniem obsługi systemów bezpieczeństwa. W budynku wydziału, na potrzeby studentów uruchomione zostały także 3 nowoczesne sale komputerowe. Zaledwie w ciągu kilku miesięcy od uruchomienia laboratorium powstały pierwsze innowacyjne projekty z obszaru robotyki. Przyszli inżynierowie opracowali m.in. system sterowania robota przemysłowego firmy ABB z wykorzystaniem tabletu lub smartphone’a, aplikacje umożliwiające sterowanie robotem za pomocą gestów i ruchów operatora oraz projekty z obszaru sor-

towania, paletyzacji i pakowania. Aktualnie realizowane są prace, po ukończeniu których będzie można zagrać z robotem w kości lub bilard. Powstaje również projekt stanowiska robota-barmana oraz automatycznej obsługi przechowalni bagażu. Studenci specjalności automatyki i sterowania od 3 semestru mają zajęcia na zrobotyzowanych stanowiskach. Te stanowiska żyją. Realizujemy na nich m.in.: procesy zrobotyzowanego spawania łukowego, zgrzewania, cięcia laserowego, sortowania, pakowania i paletyzacji. Myślę, że wszystko to przyda nam się i zostanie wykorzystane w przyszłości – ocenia Łukasz, student 5 roku na kierunku mechatroniki. Do końca roku w laboratorium na Wydziale Mechatroniki i Lotnictwa Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie roboty zostaną wykorzystane m.in. w przedmiotach: Podstawy automatyki i robotyki, Roboty przemysłowe, Modelowanie i projektowanie układów robotyki, Robotyzacja procesów technologicznych oraz Integracja systemów automatyki. ABB (www.abb.com) jest liderem w technologiach dla energetyki i automatyki, które pozwalają klientom przemysłowym oraz zakładom użyteczności publicznej zwiększyć swoją efektywność, jednocześnie minimalizując oddziaływanie na środowisko naturalne. Grupa ABB zatrudnia około 140 000 pracowników w blisko 100 krajach świata. n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

WYDARZENIA I INNOWACJE

Rozwój inwestycji kogeneracyjnych w Polsce

becny system wsparcia dla kogeneracji obowiązuje tylko do 2018 roku. Prace nad nowym systemem dopiero startują, co oznacza niepewność wśród inwestorów, a także możliwość nie zrealizowania celów, które postawiła sobie Polska w Polityce Energetycznej, a mianowicie podwojenie produkcji w kogeneracji do roku 2020. Ze względu na dobrze rozwinięte systemy ciepłownicze Polska może stać się liderem tej technologii w Unii Europejskiej. Jak przyśpieszyć tempo rozwoju kogeneracji w Polsce, jak ją efektywnie wspierać oraz jak sfinansować inwestycję w systemie aukcyjnym? Na te i na wiele innych pytań odpowiemy podczas II edycji seminarium: „Rozwój inwestycji kogeneracyjnych w Polsce”, które organizowane jest 13 kwietnia we Wrocławiu podczas trwania Międzynarodowych Targów Energii ze Źródeł Odnawialnych i Efektywności Energetycznej „InEnerg”.

W programie m.in.: yy otoczenie prawne, yy technologie trigeneracyjne oraz poligeneracyjne – przykłady zastosowań, yy audyt i certyfikacja jednostek kogeneracyjnych, yy co dalej z systemem opartym na certyfikatach?, jak dalej wspierać kogenerację? yy analiza opłacalności inwestycji w systemie aukcyjnym, yy perspektywy wsparcia według projektu PEP 2050, yy efekt zachęty, yy przykłady systemów wsparcia w krajach UE, yy przykłady zastosowań kogeneracji w przemyśle. Seminarium skierowane jest do: yy energetyki konwencjonalnej, yy szeroko rozumianego przemysłu, yy oczyszczalni ścieków, yy biogazowni,

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

yy yy yy yy yy

spalarni odpadów, zakładów utylizacji odpadów, firm technologicznych, aquaparków, szpitali i wszystkich podmiotów zainteresowanych tematyką kogeneracji.

Koszt uczestnictwa w konferencji: 393,60 PLN w przypadku rejestracji uczestnictwa do dnia 11.03.2016 r., 492,00 PLN w przypadku rejestracji uczestnictwa po dniu 11.03.2016 r., 393,60 PLN cena z kodem rabatowym, 246,00 PLN studenci za okazaniem legitymacji studenckiej. Seminarium odbędzie się podczas trwania Międzynarodowych Targów Energii ze Źródeł Odnawialnych i Efektywności Energetycznej „InEnerg” na Stadionie Miejskim we Wrocławiu przy Alei Śląskiej 1 w Strefie VIP. Więcej informacji na stronie współorganizatora: http://city-brand.pl/wroclaw-13-04-2016/ n

WYDARZENIA I INNOWACJE

Oprogramowanie zenon jest kompatybilne z systemem Windows 10 Najnowsza wersja oprogramowania dla automatyki przemysłowej firmy COPA-DATA, zenon 7.20, z powodzeniem przeszła test kompatybilności z systemem Microsoft Windows 10. Oprogramowanie działa bez zarzutu na nowym systemie operacyjnym i spełnia wszystkie wymagania dotyczące jakości i bezpieczeństwa.

od koniec lipca bieżącego roku Microsoft wprowadził na rynek system Windows 10 – „najlepszy system Windows” jak twierdzą pracownicy firmy. Windows 10 pojawił się na rynku jako usługa, która będzie stale aktualizowana. Dzięki pozytywnym wynikom testów oprogramowania zenon, Microsoft ogłosił, że zenon działa bez zarzutu na nowym Windows 10. W związku z tym, wszyscy klienci korzystający z oprogramowania zenon mogą już aktualizować swoje systemy operacyjne kiedy tylko zechcą. Wszystkie projekty realizowane za pomocą oprogramowania zenon działają sprawnie od pierwszej chwili po aktualizacji. Reinhard Mayr, kierownik ds. produktów COPA-DATA, wyjaśnia: „Nasze oprogramowanie jest dostosowane do technologii firmy Microsoft, dlatego też jesteśmy zainteresowani dalszym rozwojem systemu Windows. W przypadku Windows 10 szczególny nacisk po-

Informacje o COPA-DATA

COPA-DATA jest technologicznym liderem w zakresie ergonomicznych i dynamicznych rozwiązań procesowych. Założona w 1987 roku spółka opracowała w swojej siedzibie w Austrii oprogramowanie zenon dla: HMI/SCADA, dynamicznego raportowania z produkcji oraz zintegrowanych systemów PLC. Spółka sprzedaje oprogramowanie zenon w swoich biurach w Europie, Ameryce Północnej i Azji, a także za pośrednictwem partnerów i dystrybutorów na całym świecie. Dzięki zdecentralizowanej strukturze korporacyjnej klienci mają możliwość bezpośredniego kontaktu z lokalnymi przedstawicielami firmy oraz uzyskania bieżącego wsparcia sprzedażowego i technicznego. COPA-DATA, jako spółka niezależna i dostosowująca się do nowych warunków, działa prężnie i ciągle podnosi standardy dotyczące funkcjonal-

łożyliśmy na bezpieczeństwo i komfort użytkowania. Te dwa aspekty są dla nas szczególnie istotne w procesie tworzenia oprogramowania. Cieszymy się, że możemy zaoferować klientom pełną kompatybilność naszego oprogramowania zenon z systemem Windows 10.” zenon również na Windows IoT Core Poza wieloma innymi wersjami firma Microsoft wprowadziła na rynek także Windows 10 IoT Core. Ta nowa edycja systemu Windows została przygotowana specjalnie z myślą o małych, wbudowanych urządzeniach – z lub bez wyświetlacza. Stefan Hufnagl, kierownik ds. zintegrowanej polityki produktu w firmie COPA-DATA, tłumaczy: „Windows IoT Core oferuje programistom i architektom systemów informatycznych twórczą wolność. Platforma ta obsługuje wiele języków programowania oraz opcję open source. W tej chwili w firmie COPA-DATA skupiamy się na tej najnowszej platformie i ostatnie testy wykaza-

ły, że nasze środowisko programowania PLC oparte o normę IEC 61131-3, zenon Logic, działa płynnie na urządzeniach z systemem Windows IoT Core. Umieszczanie komponentów przemysłowych PLC w urządzeniach z systemem Windows IoT Core umożliwia spojrzenie na niezwykle ciekawe architektury i porządki topologiczne. Ze względu na niedrogie platformy zastosować można zarówno elastyczne jak i odporne sieci. W ten sposób technologie optymalnie uzupełniają się wzajemnie w celu wytworzenia modułów do tworzenia inteligentnych sieci informatycznych.” Od 2005 w ramach programu Microsoft Partner Network firma COPA-DATA jest zaangażowana w dalszy rozwój partnerstwa strategicznego i jest dwukrotnym zdobywcą kompetencji firmy Microsoft („Application Development” oraz „Intelligent Systems”).

ności i łatwości użytkowania. Jest także liderem wyznaczającym tendencje na rynku. 100000 tysięcy systemów zainstalowanych w 50 krajach zapewniło całkiem nową automatykę spółkom w przemyśle spożywczym, w sektorze energii i infrastruktury, a także w przemyśle samochodowym i farmaceutycznym.& Infrastructure, Automotive and Pharmaceutical sectors with new scope for efficient automation. Informacje o oprogramowaniu zenon zenon to rodzina zróżnicowanych produktów firmy COPA-DATA, wprowadzająca ergonomiczne rozwiązania procesowe w wielu branżach, począwszy od czujników do ERP. W jej skład wchodzą: zenon Analyzer, zenon Supervisor, zenon Operator i zenon Logic. zenon Analyzer to rozwiązanie pozwalające na tworzenie zindywidualizowanych raportów (np. dotyczące zużycia, przestojów, KPI) na podstawie danych z IT i automaty-

ki. zenon Supervisor, niezależny system SCADA, umożliwia wszechstronne monitorowanie procesów i kontrolowanie systemów redundantnych, także w złożonych sieciach i poprzez zdalny dostęp. zenon Operator, jako system HMI, gwarantuje bezpieczną kontrolę maszyn oraz zapewnia prostą i intuicyjną obsługę, w tym Multi-Touch. zenon Logic, który jest zintegrowanym systemem PLC opartym na IEC 61131-3, umożliwia optymalną kontrolę procesów i logiczne przetwarzanie. Rodzina produktów zenon, jako niezależny od platformy portfel rozwiązań procesowych, bezproblemowo integruje się z istniejącą technologią automatyczną i środowiskami IT oraz oferuje oprogramowania set-up wizards i wzory umożliwiające łatwą konfigurację i prostą migrację z innych systemów. Charakterystyczną cechą rodziny produktów zenon jest zasada „parametryzacja zamiast programowania”.

COPA-DATA Polska Sp. z o.o. n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

WYDARZENIA I INNOWACJE

Doosan podpisuje wart blisko 100 mln zł kontrakt z PKN ORLEN Katowice, 10 listopada 2015 r. – Spółka Doosan Skoda Power, podpisała kontrakt z PKN ORLEN na dostawę do istniejącej elektrociepłowni w Płocku przeciwprężnego turbozespołu parowego o mocy 68,6 megawat elektrycznych netto wraz z infrastrukturą „pod klucz”. Urządzenie będzie zapewniać produkcję energii elektrycznej oraz ciepła na potrzeby technologiczne rafinerii. Strony podpisały również kontrakt na obsługę serwisową.

ontrakt z PKN Orlen to kolejny krok w rozwoju Doosan w Polsce. Tym bardziej cieszy nas, że w polskiej elektrociepłowni zostanie zainstalowany turbozespół parowy wyprodukowany przez nasz oddział pochodzący z tego regionu Europy. Doosan Skoda Power ma duże doświadczenie w tej klasie produktów, a niezawodność jaką cieszą się nasze produkty jest jednym z kluczowych aspektów ego typu inwestycji – powiedział Mariusz Marciniak, Dyrektor Sprzedaży Grupy Doosan w Polsce. Wartość kontraktu w formule EPC na projektowanie, dostawy, montaż i uruchomienie turbozespołu parowego to prawie 100 mln zł. Konsekwentny rozwój obszaru energetyki, zakładający wykorzystanie efektywnego procesu kogeneracji jest jednym z filarów

strategii Koncernu do 2017 r. Dlatego prowadzimy inwestycje w nowe bloki parowo-gazowe, a jednocześnie rozwijamy istniejącą infrastrukturę, jak elektrociepłownia w Płocku – powiedział Marcin Wasilewski, Dyrektor Biura Energetyki w PKN ORLEN. Cykl inwestycji to 24 miesiące, a przekazanie turbozespołu do eksploatacji planowane jest w IV kwartale 2017 roku. Doosan Skoda Power, będąca częścią Doosan Heavy Industry & Construction, posiada nowoczesne technologie energetyczne oraz elastyczne rozwiązania biznesowe, dzięki którym spółka konsekwentnie zdobywa kontrakty i zwiększa udziały rynkowe. Doosan dostarcza zintegrowane urządzenia, które obniżają czas oraz koszt realizacji inwestycji. Obecnie, firma realizuje zlecenia związane z budową nowych obiektów energetycznych

w Stalowej Woli, Włocławku, Krakowie, Zabrzu, Tychach i Dąbrowie Górniczej Doosan buduje i serwisuje elektrownie na całym świecie oraz wydłuża ich okres eksploatacji. Firma oferuje czyste, elastyczne i zintegrowane rozwiązania energetyczne, dzięki zastosowaniu najnowszych technologii oraz wiedzy specjalistycznej, najlepszej w swojej klasie. Począwszy od nowoczesnych turbin oraz technologii kotłowych, po pełen wachlarz usług posprzedażowych, Doosan oferuje szeroki zakres usług dla instalacji przemysłowych, sektora energetycznego i petrochemicznego. Więcej informacji o firmie można znaleźć na stronie: www.doosanpowersystems.pl

DRUKOWANY BIULETYN BRANŻOWY

QR CODE

Wygenerowano na www.qr-online.pl

WORTAL

KONFERENCJE 2016

Darmo wy wpis p o d s t aw ow y

21.01.2016 - Łódź - edycja 40 25.02.2016 - Warszawa - edycja 41 16.03.2016 - Częstochowa - edycja 42 20-21.04.2016 - Zabrze (kopalnia)

- edycja V

18.05.2016 - Trójmiasto - edycja 43 09.06.2016 - Augustów - edycja 44 22.09.2016 - Sandomierz - edycja 45 - nowości z branży - porady specjalistów - przegląd prasy branżowej - katalogi firm i producentów - opisy urządzeń i podzespołów - kalendarium ważnych wydarzeń - słownik techniczny angielsko-polski i polsko-angielski

13.10.2016 - Szczecin - edycja 46

NEWSLETTER (11.000 ODBIORCÓW)

03.11.2016 - Nowy Sącz - edycja 47 24.11.2016 - Włocławek

- edycja VI

08.12.2016 - Lublin - edycja 48

Energoelektronika.pl tel. (+48) 22 70 35 290/291, fax (+48) 22 70 35 101

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI marketing@energoelektronika.pl, 8/2015 www.energoelektronika.pl

WYDARZENIA I INNOWACJE

Energia z drewna Badacze z Instytutu Technik i Technologii Specjalnych z Wyszkowa opracowali mobilny zestaw do przetwarzania pozyskiwanej z powstających w tartakach odpadów biomasy i wytwarzania z niej paliw ciekłych. Energia z niewykorzystywanego dotąd drewna posłuży do ogrzewania zakładów i zasilania wszystkich pracujących tam urządzeń.

owa technologia przetwarzania odpadów na gaz syntezowy, a w następnie na metanol i na energię pozwala odzyskać trafiające dotąd na składowiska potężne ilości drewna i wyprodukować dodatek do paliw wykorzystywanych np. do urządzeń grzewczych. Wynalazek, nad którym inżynierowie pracują od jesieni 2013 roku , obejmuje też mobilną instalację technologiczną, złożoną z łatwych w transporcie modułów. Urządzenia są przeznaczone do instalacji o mocy grzewczej 50-100 kW i mogą tworzyć lokalne centra energetyczne. Jak powiedział kierujący projektem Roman Okniński z Instytutu Technik i Technologii Specjalnych – W rejonie powiatu wyszkowskiego mamy poważny problem z sieciami przesyłowymi o bardzo słabej jakości. Tartaki zlokalizowane w małych osadach mają problem z zasilaniem i zapewnianiem pełnych dostaw. A przecież działający tartak może być doskonałym źródłem biomasy. Dzięki naszej instalacji odpad stanie się produktem do przeróbki, czyli z jednej strony zmniejszymy ilość odpadów generowanych przez tartak, z drugiej zaś wygenerujemy energię. W ten sposób tartaki uniezależnią się od wielkich dostawców prądu i będą mogły zużytkować swoje odpady do produkcji energii elektrycznej i cieplnej. Pierwszy etap procesu, jaki zachodzi w poszczególnych częściach tej instalacji, to piroliza, czyli beztlenowy rozkład termiczny biomasy, podczas którego uzyskuje się mieszaninę węglowodorów – od fazy gazowej po fazę ciekłą. Nowa instalacja składa się z pięciu 20-stopowych kontenerów, które po skonfigurowaniu ich i połączeniu w jeden system umożliwią przeróbkę biomasy na energię elektryczną i cieplną oraz pozwolą na uzyskanie produktu ciekłego – metanolu. Kontenery będzie można zdemontować i przewieźć w dowolne miejsce. Demonstrator technologii będzie działał na terenie Instytutu w Wyszkowie i zostanie wykorzystany do jej dopracowania na potrzeby przemysłowe. Sprawdzona zostanie między in-

nymi opłacalność opisanego procesu, który, jak szacują badacze, przyniesie małym firmom spore korzyści, zwłaszcza że jednym z głównych problemów w gospodarce odpadową biomasą jest wysoki koszt jej transportu. – Słoma, odpady drzewne z lasu to produkty objętościowe, które trudno jest przewozić na duże odległości i wiąże się to ze sporymi kosztami. W założeniu nasza mobilna instalacja ma pracować w danym regionie kilka miesięcy, ale można ją w 2-3 tygodnie uruchomić ponownie w innym miejscu – komentuje Roman Okniński. Choc kiedyś tartaki i zakłady drzewne dostarczały trociny i zżynki do elektrociepłowni i elektrowni, co wiązało się z pozyskiwaniem certyfikatów ekologicznych, to obecnie jest to zapomniana praktyka, zaś gospodarka odpadami stanowi poważny problem dla małych zakładów. Lokalne centrum energetyczne pozwoli tartako-

wi, którego zapotrzebowanie energetyczne wynosi ok. 50 kW, uzyskać niezależność energetyczną. Pozyskana energia cieplna posłuży tartakom do suszenia drewna, a elektryczna do zasilania wszystkich urządzeń na terenie zakładu. Projekt Instytutu Technik i Technologii Specjalnych ma kilku podwykonawców: za część chemiczną odpowiada Instytut Chemii Przemysłowej, a za część energetyczną i automatykę Instytut Tele- i Radiotechniczny. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju przeznaczyło na projekt ponad 8,3 mln złotych. Konstruktorzy zamierzają skomercjalizować swój wynalazek i sprzedawać go tartakom. Instalacje będą oferowane przedsiębiorcom wraz z technologią przetwarzania biomasy. OM n Fot.: Wikimedia Commons

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

WYDARZENIA I INNOWACJE

Największa farma słoneczna świata Kraje nastawione na odnawialne źródła energii prześcigają się w tworzeniu jej zasobów na skalę zapewniającą pokrycie rosnącego zapotrzebowania na jej konsumpcję. Nic więc dziwnego, że dotychczasowy prymat gigantycznej, najpotężniejszej dziś farmy słonecznej Ivanpah znajdującej się na pustyni w Kalifornii przejmie już w przyszłym roku Rewa Ultra Mega Solar – słoneczna farma w Indiach.

edle zapowiedzi i planów w marcu 2017 roku Rewa Ultra Mega Solar osiągnie moc 750 megawatów – niemal dwukrotnie większą od amerykańskiego giganta. Indyjskie władze, które postanowiły wreszcie wykorzystać słońce, swój potężny zasób naturalny, po otwarciu całkowicie solarnego lotniska zapowiadają stworzenie największej słonecznej farmy świata. Farma ma powstać niedaleko miasta Rewa w centralnej części kraju, Madhya Pradesh, i zająć powierzchnię ponad 1500 hektarów. Rząd, który ma w tym projekcie połowę udziałów, przekazał na budowę farmy nieużywane grunty. Pokrywająca resztę kosztów firma Solar Energy Corporation of India przeprowadzi natomiast instalację paneli słonecznych. OM n Fot. mat. prasowe Rewa

wiąt, Wesołych Ś o Roku g e w o N o g Szczęśliwe Y życzy C O M j e n oraz potrzeb www.milwaukeetool.pl

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Zawory Z1B-M Polna S.A. Wraz z rozwojem technologii procesów przemysłowych zwiększają się wymagania instalacji w zakresie wielkości ciśnień, temperatur, przepływów. Tradycyjne rozwiązania nie spełniają właściwej roli w warunkach zagrożenia kawitacją, erozją, szokami termicznymi, przepływem ponaddźwiękowym, nadmiernym hałasem. Zjawiska te działają destrukcyjnie na armaturę i rurociągi, stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa i trwałości instalacji i wymagają zastosowania urządzeń wpływających na ograniczenie lub eliminację tych zagrożeń. Dotychczasowe rozwiązania techniczne zmierzały do podziału spadku ciśnienia na zaworze do wartości poniżej wartości krytycznych przez zastosowanie grzybów wielostopniowych, zaworów klatkowych i innych rozwiązań antykawitacyjnych.

akłady Automatyki „POLNA” SA w Przemyślu oferują zawory oznaczone symbolem Z1B-M (Rys. 1), które wnoszą nową jakość w technice regulacji, górują nad dotychczasowymi rozwiązaniami w zastosowaniach na najtrudniejsze warunki pracy i stanowią najbardziej nowoczesne rozwiązanie techniczne w prawie 50 letniej historii produkcji zaworów w POLNEJ. Rys. 2.

Rys. 1.

Istotą rozwiązania jest element regulujący (trim) (Rys. 2) w postaci zespołu wielootworowych tulei realizujących przepływ medium z rozdziałem stru-

gi (Rys. 3), kilkukrotną zmianą kierunku przepływu i dławieniem przepływu w otworach o średnicy 3 lub 4 mm. W odróżnieniu od dotychczasowych rozwiązań klatki realizują dławienie czynne o wartości dławienia zależnej nie tylko od wielkości przepływu lecz również skoku co w połączeniu z maksymalnymi wartościami współczynników wymiarowych zaworu (FL, XT) sprawia, że zawory eliminują kawitację i przepływ dławiony przy spadkach ciśnienia wyższych o ok. 20% w stosunku do rozwiązań dotychczasowych. Zawory Z1B-M produkowane są w wersjach przysto-

sowanych do mediów ściśliwych (para, gaz) i nieściśliwych (ciecz). Potwierdziły się założenia projektowe w zastosowaniach przemysłowych (energetyka, gazownictwo) przy spadkach ciśnienia do 200 bar. Szczególnie spektakularny jest poziom kilkukrotnego obniżenia poziomu generowanego hałasu w stosunku do zaworów stosowanych dotychczas. Zawory Z1B-M charakteryzują się doskonałą trwałością i niezawodnością. Inspekcja zaworu po 12 miesiącach pracy (Kopalnia Gazu „Zielin”, medium-wodny roztwór aminów, ∆p=50 bar, t1=50 st.C) nie wykazała żadnych śladów zużycia elementów wewnętrznych (gniazdo, grzyb, klatki).

Rys. 3.

Zawory z wewnętrznym przepływem labiryntowym występują w ofercie czołowych firm zaworowych świata. Rozwiązanie konstrukcyjne i adekwatne technologie obróbki zastosowane w zaworach Z1B-M sprawiają, że stanowią one znacznie tańszą ofertę bez ustępstw na rzecz jakości produktu. Zachęcamy do współpracy: TEST IT ! Więcej informacji na stronie www.polna.com.pl n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

Instytut Energetyki Zakład Doświadczalny w Białymstoku www.iezd.pl

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Sukces to nie przypadek ZPUE S.A. – polska firma konkuruje ze światowymi gigantami branży energetycznej. Światowe Targi EXPO, Mediolan 2015 – zasilanie słynnego polskiego pawilonu; CERN okolice Genewy – dwadzieścia rozdzielnic odpowiedzialnych za pracę największego na świecie akceleratora cząstek; APM Terminal, Rotterdam – ponad czterysta rozdzielnic w największym porcie kontenerowym w Europie, pomysł na dynamiczne, zdalne zarządzanie sieciami energetycznymi – to nieliczne przykłady zrealizowanych przez polską spółkę ZPUE S.A. projektów.

irma od lat realizuje strategię zrównoważonego rozwoju, systematycznie umacniając swoją pozycję i dywersyfikując zakres działań na polskim i światowym rynku elektroenergetycznym. Jest prekursorem wielu innowacyjnych projektów, często „szytych na miarę”. Elastyczność i umiejętność szybkiego reagowania na zmiany zachodzące w rynkowym otoczeniu pozwalają jej konkurować ze światowymi koncernami i z sukcesem realizować nietypowe zamówienia europejskich i krajowych inwestorów. Wśród przykładów definiujących możliwości technologiczne i logistyczne spółki pojawiają się takie projekty jak udział w jednej z najbardziej ambitnych inwestycji gospodarki morskiej w historii Holandii – rozbudowie portu APM Terminal Maasvlakte w Rotterdamie. ZPUE dostarczyło i zamontowało na sztucznym półwyspie Morza Północnego ponad 400 urządzeń, które zasilają od 2013 roku jeden największych portów kontenerowych na świecie. Ciekawostką może być wykorzystanie urządzeń tego polskiego producenta do zasilania polskiego pawilonu na tegorocznych światowych targach EXPO 2015 w Mediolanie. Oryginalny, naszpikowany elektroniką pawilon był zasilany między innym urządzeniami z ZPUE. Inny przykład obrazujący potencjał ZPUE dotyczy skonstruowania i instalacji dwudziestu rozdzielnic średniego napięcia dla Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych CERN. Ten ośrodek naukowo-badawczy położony na północno-zachodnich przedmieściach Genewy zrzesza tysiące naukowców i inżynierów z ponad pięciuset instytucji naukowych z całego świata. Najważniejszym narzędziem ich pracy jest największy na świecie akcelerator cząstek tzw. Wielki Zderzacz Hadronów. ZPUE wygrało międzynarodowy przetarg na

Zestaw rozdzielnic MITRAL przed wysyłką

Montaż poszczególnych elementów zestawów MITRAL musiał odbywać się przez dach budynku

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE dostawę rozdzielnic średniego napięcia ogłoszony przez CERN i wymianę dotychczas funkcjonujących rozwiązań znanego, światowego koncernu. Projekt został zakończony w 2014 roku. Dziś rozdzielnice z ZPUE S.A. zasilają magnesy służące do rozpędzania cząsteczek w wielkim akceleratorze. Są wyposażone w specjalne zabezpieczenia uniemożliwiające przerwanie obwodu, co ma kolosalne znaczenie dla prowadzonych w ośrodku eksperymentów naukowych. Ciekawym projektem realizowanym przez inżynierów ZPUE była praca nad zleceniem holenderskiej firmy Batenburg. Temat dotyczył rozbudowy jed-

nego z największych na świecie Uniwersytetów Technicznych TU Delft, a konkretnie wyposażeniu nowo powstającego budynku w specjalnie zaprojektowane rozdzielnice. Ze względu na konieczność montażu urządzeń energetycznych w pobliżu specjalnego scaningowego mikroskopu elektronowego (SEM – scanning electron microscope) należało je tak zaprojektować, by do minimum ograniczyć działanie pola magnetycznego i emisję drgań, na które mikroskop jest bardzo wrażliwy. Konstruktorzy ZPUE skupiając się na szansach rozwojowych zachowali odpowiednią dyscyplinę i sprostali bardzo wysokim wymaganiom stawia-

Ekipa z TVP1 w trakcie nagrania do programu „Wiadomości Naukowe”, którego autorzy zainteresowali się autoreklozerem ZPUE

nym przez inwestora. Ich projekt pokonał konkurencję. Dwa potężne zestawy urządzeń tzw. MITRAL (pojedynczy zestaw ma 17 metrów długości) oraz kilka pojedynczych rozdzielnic średniego i niskiego napięcia produkcji ZPUE już pracują zasilając nowy budynek uniwersytetu. ZPUE, rzecz jasna reaguje także na problemy krajowej energetyki, która zmaga się dzisiaj między innymi ze starzejącą się, zdekapitalizowaną infrastrukturą. Tylko w Europie ponad 50% zaplecza energetycznego jest u kresu użytkowania. W Polsce sytuacja jest jeszcze gorsza - dane z 2013 roku mówią o 80% linii energetycznych średniego napięcia wymagających gruntownego remontu. Odpowiedzią ZPUE na zapotrzebowanie zakładów energetycznych, czyli dostawców prądu do naszych domów, które chcą modernizować sieci i lepiej nimi zarządzać jest autoreklozer. Urządzenie pozwala na szybką detekcję miejsc uszkodzenia linii i automatyczne przełączenia, przez co czas awarii zdecydowanie się skraca. To osiągnięcie techniczne w skali Europy, a ZPUE jest jedyną Polską firmą, która posiada własne, nieimportowane, rozwiązanie tego typu. Innowacyjne urządzenie zostało opatentowane w Polsce. Spełnia najnowocześniejsze europejskie i światowe standardy (IEC, IEEE) zarówno w zakresie energetyki, jak i ochrony środowiska oraz wymogi stawiane przez inteligentne systemy elektroenergetyczne zwane „smart grid”, które według specjalistów będą w najbliższych latach najsilniej rozwijającym się sektorem rynku energetycznego.

400 rozdzielnic produkcji ZPUE zasila APM Terminal’s Maasvlakte - główną bramę handlową w Europie

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

Firma ZPUE S.A. wchodzi w skład Grupy Kapitałowej ZPUE. Jest znana polskim energetykom od dwudziestu siedmiu lat. W Europie postrzegana, jako dostawca kompleksowy i komplementarny. ZPUE to nie tylko synonim niezawodnych rozwiązań dla elektroenergetyki, ale także jeden z najlepszych pracodawców na rynku świętokrzyskim i właściciel kilku zakładów w kraju (Katowice, Gliwice, Raciąż, Kalisz, Koszalin, Rosja, Czechy, Ukraina). Zatrudnia łącznie ponad 2500 osób w oddziałach firmy, fabrykach i biurach sprzedaży. n

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Przedłużenie czasu „życia” transformatorów mocy poprzez wymianę podobciążeniowego przełącznika zaczepów w miejscu zainstalowania Extension of the lifespan of power transformers through the exchange of OLTC on the place of installation. W artykule omówiono problematykę związaną z wymianą wyeksploatowanego podobciążeniowego przełącznika zaczepów w transformatorze 400 kV. Przedstawiono zagadnienia dotyczące organizacyjnej i technicznej części oryginalnej technologii, która pozwala dokonać zamiany w warunkach polowych wysłużonego podobciążeniowego przełącznika zaczepów na PPZ nowej generacji. Opracowana przez Energo-Complex technologia pozwala na dokonanie tej operacji praktycznie dla każdego typu olejowego transformatora energetycznego. Pozwala ona w efektywny sposób przedłużyć „czas życia” transformatorów. Wstęp

Wymogi gospodarki rynkowej powodują, że przedsiębiorstwa z branży energetycznej w coraz większym stopniu zmuszone są do ograniczania środków na bieżącą eksploatację przy jednoczesnym zachowaniu, a nawet zwiększeniu niezawodności przesyłu i dostawy energii. Kluczowym ogniwem systemu elektroenergetycznego są transformatory. Ich wysoka ranga wynika zarówno ze względów technicznych jak i ekonomicznych. Bowiem są one niezbędnym elementem przetwarzania energii i regulacji jej przesyłu, a jednocześnie stanowią najbardziej kosztowny składnik majątku sieciowego. Natomiast dane statystyczne wskazują, że średni wiek transformatorów przekracza obecnie projektowany przez konstruktorów „czas życia” [1,2,3]. Bardzo duża ilość transformatorów eksploatowanych powyżej 25-ciu lat powoduje, że szybka ich wymiana na nowe z przyczyn technicznych i ekonomicznych jest niewykonalna. Zatem koniecznością staje się przedłużenie ich eksploatacji przy zachowaniu akceptowalnego stanu technicznego. Analiza awarii transformatorów wskazuje,

że w około 40-tu % ich przyczyną są PPZ. Z doświadczenia autorów wynika, że główna przyczyna uszkodzenia PPZ jest pochodną skomplikowanego układu elektromechanicznego. Narastające podczas wieloletniej eksploatacji zużycie elementów mechanicznych, zmęczenie materiału, degradacja elektrycznych i mechanicznych elementów łączeniowych oraz zaniedbania w okresowej obsłudze i serwisowaniu są podstawowymi czynnikami obniżającymi trwałość PPZ. Istotną rolę ma również wpływ warunków zewnętrznych na elementy napędu silnikowego oraz układu przeniesienia napędu. Kolej-

nym źródłem problemów w eksploatacji PPZ, zwłaszcza starszej generacji, jest brak wsparcia technicznego ze strony wytwórcy, który w wielu wypadkach zaprzestał ich produkcji lub też całkowicie zniknął z rynku. W tej sytuacji rozsądnym rozwiązaniem pod względem technicznym i ekonomicznym jest wymiana starego PPZ na urządzenie nowej generacji. Z punktu widzenia eksploatatora operacja taka staje się bardzo atrakcyjna zwłaszcza, gdy może być zrealizowana na miejscu zainstalowania transformatora. Należy jednak podkreślić, że wymaga ona niezwykle precyzyjnej organizacji robót

Rys. 1. Widok przedziału PPZ w kadzi transformatora po demontażu RS4 (z lewej) oraz instalacja przełącznika MS (z prawej) (materiały własne)

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE oraz wysokiego poziomu technicznego wykonawcy. Dlatego niewiele firm świadczących usługi serwisowe potrafi temu zadaniu sprostać. W niniejszym artykule omówione będą doświadczenia Energo-Complex w tym zakresie.

Wymiana PPZ w transformatorach dystrybucyjnych 110 kV

Pierwsze operacje wymiany przełącznika zaczepów realizowane w miejscu zainstalowania dotyczyły transformatorów wyprodukowanych w ZSRR. Pierwsza, wykonana przez Energo-Complex, operacja tego rodzaju zrealizowana została w sierpniu 2009. Na miejscu zainstalowania transformatora wymieniono typu PPZ typu RS 4 – 200 Y o 19 zaczepach na odpowiednik prod. Maschinenfabrik Reinhausen (MR). Na rysunku 2 pokazano główne etapy instalacji nowego PPZ typu MS. Znacznie trudniejsza, pod względem technologicznym i organizacyjnym, jest operacja wymiany przełącznika typu PO lub VEL na nowy PPZ prod. MR. Urządzenia te stanowią całkowicie różne konstrukcje przede wszystkim w odniesieniu do wymiarów i rozmieszczenia styków a także do kształtów i rozmiarów pokrywy PPZ. Stąd wynikła konieczność wykonania wielu modyfikacji aby nowy PPZ mógł zostać zainstalowany. Zebrane przez Energo-Complex doświadczenia podczas kilkunastu wymian PPZ w transformatorach średnich mocy pozwoliły na opracowanie odpowiedniej technologii, która pozwala dokonać tej operacji w miejscu zainstalowania jednostki w krótkim czasie. Stąd w ostatnich latach obserwuje się zwiększone zainteresowanie tą technologią, która pozwala w znaczący sposób przedłużyć „czas życia” transformatorów przy względnie niskich nakładach finansowych i organizacyjnych. Dla ilustracji, na rysunku 3 pokazano dwa fragmenty cyklu technologicznego wymiany PPZ PO na V III 200 Y prod. MR.

Rys. 2. Kołnierz przejściowy do montażu PPZ V III 200 (materiały własne)

Rys.3. Oznaczanie połączeń przed demontażem PPZ PO (z lewej) oraz nowy przełącznik V III 200 Y w trakcie wykonywania nowych połączeń (z prawej) (materiały własne)

Wymiana podobciążeniowego przełącznika zaczepów na transformatorze 250 MVA 110/400 kV w SE Gdańsk Błonia

O ile, jak to przedstawiono wyżej, wymiana PPZ w jednostkach średniej mocy jest już operacją opanowaną pod względem technologicznym i tym samym coraz bardziej popularną, to w odniesieniu do transformatorów najwyższych napięć i mocy wymaga ona rozwiązania wielu problemów. Dotyczą one zwłaszcza ochrony części aktywnej i układu izolacyjnego przed wpływem czynników środowiskowych a szczególnie przed nadmierną sorpcją wilgoci. Od strony technicznej, newralgicznym zagadnieniem jest przestrzenne usytuowanie nowego PPZ w kadzi oraz wykonanie połączeń, które zapewnią wymaganą wytrzymałość elektryczną. Stąd w końcowej fazie prac konieczne są specjalne próby i testy, które weryfikują jakość wykonania montażu. Kierując się tymi wytycznymi Energo-Complex wraz z Maschinenfabrik Reinhausen opracowali technologię, która pozwoliła zrealizować w warunkach polowych wymianę PPZ w transformatorze 400 kV, 250 MVA. Była to pierwsza w kraju oraz unikalna na skalę światową operacja tego typu. Z tego względu, w dalszej części artykułu, będzie ona omówiona w bardziej szczegółowy sposób.

Uszkodzenie przełącznika mocy – źródło problemów eksploatacyjnych

Wyprodukowany w 1972 roku transformator 400 kV, 250 MVA pracował poprawnie do roku 2013, kiedy stwierdzono poważne uszkodzenie przełącznika zaczepów typu LRY-01. W wyniku wykonanego przez Energo-Complex szczegółowego przeglądu stwierdzono uszkodzenie styków łukowych stałych oraz ruchomych we wszystkich fazach. Ponadto na skutek oddziaływania łuku i podwyższonej tempera-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

tury degradacji uległy elementy mocowania styków stałych, podzespoły mechanizmów napędzających styki ruchome oraz elementy elektroizolacyjne (rys. 4).

Rys. 4. Widok styku głównego, styków łukowych oraz przegrody izolacyjnej uszkodzonego PPZ typu LRY-01 (mat. własne)

Od producenta transformatora uzyskano informację o zaprzestaniu produkcji tego typu PPZ oraz odpowiednich części zamiennych. Natomiast oferowany wysoki koszt uruchomienia produkcji specjalnej oraz długi okres dostawy okazał się nie do zaakceptowania dla właściciela. W rezultacie jako rozwiązanie przyjęto wymianę przełącznika zaczepów na nowy.

Studium wykonalności

Na potrzeby ewentualnej wymiany sporządzono techniczno-ekonomiczne studium możliwości wykonania tej operacji w warunkach polowych. Oparto go na następujących, wstępnych założeniach: yy wymiana powinna być wykonana na miejscu zainstalowania transformatora, yy nowy PPZ powinien charakteryzować się lepszymi parametrami technicznymi, yy stan techniczny transformatora nie może ulec pogorszeniu. yy W części technicznej studium wzię-

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE to pod uwagę następujące czynniki: yy wymagane podstawowe właściwości elektryczne PPZ, a w szczególności jego możliwości łączeniowe oraz poziomy izolacji, yy gabaryty starego PPZ oraz jego ewentualnego zamiennika, yy możliwość montażu zamiennika w transformatorze, yy możliwość wykonania nowych połączeń z uwzględnieniem bezpiecznych odstępów izolacyjnych pomiędzy przewodami oraz do kadzi, yy rozmiary wolnej przestrzeni montażowej w kadzi transformatora, yy środki ochrony części aktywnej przed wpływem zewnętrznej atmosfery, yy warunki środowiskowe montażu i bezpieczeństwa pracy. Pierwszym krokiem jest dobór typu nowego PPZ z uwzględnieniem geometrii oryginalnego rozwiązania i zamiennika oraz rozmieszczenia poszczególnych styków selektora. Umożliwia to, w następnej kolejności, oszacowanie pozostałej do dyspozycji wolnej przestrzeni ze względu na odstępy izolacyjne, a także z punktu widzenia przewidywanych prac montażowych. W analizowanym przypadku, wobec braku dokładnych rysunków wymiarowychstarego PPZ wykorzystano wykonane w trakcie wizji lokalnej pomiary gabarytów przełącznika mocy wraz z pokrywą. Po szczegółowej analizie wszystkich czynników i zagrożeń stwierdzono możliwość wykonania w miejscu zainstalowania transformatora wymiany przełącznika typu LRY01 na przełącznik typu VRD 1300 prod. Maschinenfabrik Reinhausen. Oszacowano również koszt tej operacji.

Technologia wymiany PPZ

Przygotowanie do operacji wymiany PPZ wymaga m.in. opracowania szczegółowej technologii zamocowania nowego PPZ oraz wykonania połączeń

Rys. 5. Mobilny generator do prób napięciowych wraz z układem pomiaru wnz (mat. własne)

wybieraka z uzwojeniami regulacyjnymi. Z tego powodu niezbędna była rewizja wewnętrzna transformatora w celu poznania dokładnych wymiarów poszczególnych elementów. Wykonano m.in. pomiary przekrojów przewodów i ich przestrzennego usytuowania, które posłużyły do opracowania technologii wykonania nowych połączeń uzwojenia z wybierakiem. W opracowanej technologii zawarte zostały: yy procedura mechanicznego zamocowania nowego PPZ w istniejących warunkach; yy procedura wykonania skomplikowanych prac łączeniowych w ograniczonej przestrzeni kadzi z zapewnieniem względnego komfortu oraz bezpieczeństwa pracy; yy procedura ochrony układu izolacyjnego przed zawilgoceniem i kontaminacją zanieczyszczeniami z atmosfery (pyły, etc.) w warunkach długotrwałego pozostawania transformatora w stanie suchym; yy procedura uzdatnienia izolacji po zakończeniu prac oraz osuszenia zewnętrznych jej warstw; yy procedura przygotowania materiałów do montażu uwzględniającego ochronę przed zawilgoceniem

(przewody elastyczne w izolacji papierowej, przekładki izolacyjne, papier i taśmy bawełniane, etc.); yy program prób i pomiarów wstępnych, program kontroli międzyoperacyjnej oraz prób końcowych. Harmonigram wymiany PPZ podzielono na trzy etapy technologiczne: I. prace przygotowawcze i kontrolno-pomiarowe; II. wymiana przełącznika zaczepów prace zasadnicze; III. uzdatnianie izolacji, pomiary końcowe - zakończenie prac.

Etap I. Prace przygotowawcze i kontrolno-pomiarowe

Etap ten obejmował badania i pomiary określające istniejący stan techniczny transformatora oraz przygotowanie miejsca pracy. Ze względu potrzebę określenia ewentualnego wpływu wykonywanych prac na stan układu izolacyjnego zastosowano bardzo szeroki zakres wstępnych prób i pomiarów. Najważniejszą i najbardziej wymagającą pod względem technicznym była próba napięciem indukowanym z użyciem mobilnego generatora (rys.8) z jednoczesnym pomiarem wyładowań niezupełnych. Do jej wykonania zastosowano układ probierczy o następujących

Tablica 1. Wyniki wstępnych pomiarów wnz podczas próby napięciem indukowanym U prob

Uzwojenie 400kV faza A [pC]

Uzwojenie 120kV

faza B [pC]

faza C [pC]

faza a [pC]

faza b [pC]

Uzwojenie 31,5kV

faza c [pC]

faza a [pC]

faza b [pC]

faza c [pC]

5kV

10kV

20kV

500

800

150

180

190

250

150

31,5kV

1000

1200

1800

400

500

550

500

400

34,6kV

1200

1600

1800

500

600

400

19kV

Napięcie zapłonu wnz

12kV

Napięcie gaśnięcia wnz

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE parametrach: yy zespół prądotwórczy „silnik spalinowy- generator” o mocy 300kVA, yy transformator podwyższający 0,4 / 10 ... 30kV, yy Układy pomiarowe: • 9 - kanałowy, 12-bitowy przetwornik A/C, a w tym: –– 3 kanały dla pomiaru napięcia wyjściowego generatora (linia 400V), –– 3 kanały dla pomiaru prądu generatora, –– 3 kanały dla bezpośredniego pomiaru napięcia wyjściowego transformatora podwyższającego, • 6 - kanałowy system do pomiaru wnz typu MPD 600 firmy OMICRON, • system do lokalizacji WNZ metodą akustyczną typu PDL 650, Próbę napięciem indukowanym wykonano zasilając trójfazowo uzwojenie wyrównawcze transformatora. Maksymalna wartość napięcia probierczego wyniosła 110% Un przy uziemionym punkcie neutralnym uzwojenia GN oraz DN. Zastosowano liniową rampę napięciową z jednoczesnym pomiarem wnz, co pozwoliło określić napięcie zapłonu wnz oraz dokonać lokalizacji ich źródła za pomocą metody akustycznej. Do lokalizacji źródła wyładowań użyto cztery przetworniki akustyczne, które były mocowane do kadzi transformatora i współpracowały z systemem PDL 650. W tablicy 1 podano wyniki wstępnych pomiarów ładunku pozornego wnz w czasie próby napięciem indukowanym. Wykazały one obecność w transformatorze wyładowań niezupełnych, zwłaszcza w uzwojeniu 400 kV. Jednak uznano, że zmierzone wartości ładunku pozornego nie stanowią istotnego zagrożenia dla eksploatacji transformatora.

Etap II. Wymiana przełącznika zaczepów - prace zasadnicze Etap ten obejmował zasadniczą część prac związaną bezpośrednio z wymianą przełącznika zaczepów. Jest to newralgiczna część zadania, gdyż podczas tej operacji kadź transformatora pozostaje bez oleju. W konsekwencji, izolacja transformatora może być potencjalnie narażona na zwilgocenie i zanieczyszczenia. Ze względu na poziom napięcia GN transformatora wynoszący 400 kV oraz długotrwałe

utrzymywanie jednostki w stanie bezolejowym, odpowiednie zabezpieczenie układu izolacyjnego przed tymi zagrożeniami stanowiło krytyczny punkt w realizacji zadania.

Ochrona układu izolacyjnego przed działaniem czynników zewnętrznych

Po opróżnieniu jednostki z oleju oraz otwarciu włazu rewizyjnego, w celu maksymalnej ochrony układu izolacyjnego przed działaniem czynników zewnętrznych przyjęto następujące środki prewencyjne: yy podczas wykonywania prac otwarty może być tylko jeden właz; yy po demontażu PPZ Hitachi otwór w kadzi powinien być zabezpieczony tymczasową pokrywą wykonaną ze szkła organicznego (rys.6). Oprócz bariery przed wnikaniem wilgoci oraz zanieczyszczeń stałych, pokrywa ta zapewnia dostęp światła dziennego do wnętrza kadzi, co znacznie poprawia komfort pracy; yy przestrzeń robocza wewnątrz kadzi powinna być szczelnie odseparowana od części aktywnej przegrodą wykonaną z folii polimerowej; yy kadź transformatora powinna być napełniona suchym powietrzem; yy suche powietrze powinno być wprowadzone w dwóch punktach za przegrodą tymczasową oraz w przedziale montażowym. Przepływ powietrza powinien wytworzyć nadciśnienie wewnątrz kadzi, parametry powierza muszą być stale kontrolowane; yy we wnętrzu kadzi może pracować maksymalnie 2 ludzi wyposażonych w specjalne kombinezony oraz maski minimalizujące ryzyko przenoszenia zanieczyszczeń oraz wilgoci. yy okresowo podczas dłuższych przerw w pracach wewnątrz kadzi należy wytwarzać próżnię w celu usunięcia ewentualnej wilgoci;

Rys. 6. Tymczasowa pokrywa z „Plexiglasu” (mat. własne)

yy przeznaczony do zamontowania PPZ wraz z prefabrykowanymi połączeniami powinny być wysuszone oraz zaimpregnowane olejem elektroizolacyjnym.

Technologia instalacji przełącznika zaczepów VRD 1300

Bardzo ważnym elementem prac związanych z wymianą PPZ jest drobiazgowa kontrola poprawności wykonywania połączeń. Bowiem niewykryta odpowiednio wcześnie przypadkowa zamiana przewodów powodować będzie w dalszym etapie ogromne komplikacje montażowe. Dlatego nowe połączenia powinny być wykonywane w zaplanowanej kolejności tak aby zachować układ geometryczny przewodów i zapewnić bezpieczne dystanse między nimi. Instalacja nowego PPZ wiąże się z szeregiem modyfikacji konstrukcji transformatora, w tym m.in. niezbędne jest wykonanie nowej pokrywy, która pozwala na zamocowanie i uszczelnienie nowego PPZ (rys. 7). W trakcie prac wewnątrz kadzi nie można stosować żadnej obróbki skrawaniem lub spawania i lutowania. Dlatego przewody mogą być łączone wyłącznie za pomocą prasowanych złączek. Do ustalenia odległości między przewodami zastosowano dystansowe elementy izolacyjne wykonane z kompozytu papierowo-fenolowego oraz szkło-epoksydowego (rys.8).

Rys. 7. Rysunek zmodyfikowanej pokrywy (z lewej) oraz widok zamontowanego PPZ typu VRD 1300 (z prawej) (mat. własne).

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Tablica 2. Wyniki pomiarów WNZ po zakończeniu prac U prob

Uzwojenie 4000kV Faza A [pC]

Faza B [pC]

Uzwojenie 120kV

Faza C [pC]

Faza a [pC]

Faza b [pC]

Uzwojenie 31,5kV

Faza c [pC]

Faza a [pC]

Faza b [pC]

Faza c [pC]

5kV

10kV

20kV

31,5kV

100

34,6kV

100

110

Tablica 3. Wyniki badania DGA przed i po próbie napięciowej Lp.

Wartości typowe wg IEC

Parametr

Metoda

Wodór H2

PN-EN 60567

50 – 150

ppm

3,5

Metan CH4

PN-EN 60567

30 – 130

ppm

0,3

0,35

Jednostka

Przed próbą

Po próbie

Etan C2H6

PN-EN 60567

20 – 90

ppm

0,63

Etylen C2H4

PN-EN 60567

60 – 280

ppm

0,12

Acetylen C2H2

PN-EN 60567

2 – 20

ppm

Propan C3H8

PN-EN 60567

ppm

6,7

8,7

Propylen C3H6

PN-EN 60567

ppm

6,6

4,8

Rys. 8. Połączenia wybieraka z systemem dystansowym i mocowaniem (mat. własne)

Ostatnim elementem wymiany przełącznika był montaż napędu oraz układu przeniesienia napędu. Został on wykonany z wykorzystaniem istniejących punktów mocowań przekładni PPZ Hitachi (rys. 9).

Etap III. Zakończenie prac uzdatnianie izolacji, pomiary końcowe

gólności spodziewano się wystąpienia tych zjawisk w odniesieniu do elementów izolacyjnych PPZ oraz odpływów i zainstalowanych nowych przewodów z izolacją papierową. Dlatego przewidziano konieczność suszenia części aktywnej transformatora po wykonaniu prac montażowych. Należy podkreślić, że suszenie izolacji

transformatora na miejscu zainstalowania jest procedurą skomplikowaną i wymagającą specjalistycznego sprzętu. Dla uzyskania zadawalających rezultatów z reguły konieczne jest ogrzanie izolacji do wysokiej temperatury oraz wytworzenie głębokiej próżni. W analizowanym przypadku nie zachodziła potrzeba suszenia całej objętości izolacji papierowej, gdyż wyniki wstępnych pomiarów jej zawilgocenia wykazywały na obecność tylko około 1,1% wody. Stąd suszeniu należało poddać tylko przypowierzchniowe warstwy izolacji części aktywnej oraz zredukować ilość wilgoci zgromadzonej w zamontowanych nowych przewodach. Zabieg ten przeprowadzono po napełnieniu transformatora olejem oraz nagrzaniu części aktywnej poprzez cyrkulację gorącego oleju do temperatury około 70°C.

Etap ten obejmował następujący zakres prac: yy próżniowe suszenie izolacji, yy uzdatnianie oleju i zalanie transformatora, yy pomiary końcowe wraz z próbą napięciową i pomiarem wnz. W technologii wykonania III etapu prac założono, że pomimo zastosowania odpowiednich środków i barier, nieunikniona jest ograniczona penetracja wilgoci do zewnętrznych warstw izolacji papierowej. W szcze-

Rys. 9. Przekładnia Hitachi (z lewej) oraz MR (po prawej) (mat. własne)

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rys. 10. Agregaty MAS 6000 w trakcie nagrzewania transformatora (mat. własne)

przełączniki zaczepów są na tyle wyeksploatowane, że wkrótce zaczną stanowić duży problem dla niezawodnej pracy sieci przesyłowej. Doświadczenie płynące z operacji wymiany przełącznika zaczepów w transformatorze 400 kV, 250 MVA otwierają nowe możliwości rewitalizacji transformatorów NN i przedłużenia ich „czasu życia”. Dlatego należy oczekiwać, że w przyszłości tego typu technologie stosowane będą coraz częściej. Bowiem, pomimo technicznych komplikacji i znacznych kosztów, są one atrakcyjną techniczno-ekonomiczną alternatywą w stosunku do remontu transformatora z transportem do fabryki lub jego wymianą na nowy. n Janusz Płowucha, Paweł Molenda, Robert Kubicki Energo-Complex Sp. z o.o.

Rys. 11. Charakterystyki napięcia powrotnego RVM (z lewej) oraz prądów polaryzacji i depolaryzacji PDC (z prawej) wyznaczone w końcowych pomiarach zawilgocenia (mat. własne).

Kolejnym krokiem w procesie suszenia izolacji było opróżnienie jednostki z oleju oraz wytworzenie i utrzymanie przez 24 godziny głębokiej próżni o ciśnieniu resztkowym nie przekraczającym jednego Tora. Przy ocenie skuteczności suszenia izolacji zastosowanie metod RVM oraz PDC ma głębokie uzasadnienie fizyczne. Bowiem wskazania metody RVM są bardzo wrażliwe na obecność wody w warstwach przypowierzchniowych, natomiast metoda PDC identyfikuje średnie zawilgocenie w całej objętości izolacji. Stąd tożsamy wynik pomiarów zawilgocenia według obu metod dowodzi równomiernego rozłożenia małej ilości wody w całej objętości izolacji.

Próba napięciem indukowanym i pomiary elektryczne

Kluczowa dla oceny jakości wykonanych prac była ponowna próba napięciem indukowanym. Aparatura oraz metodyka próby były analogiczne jak przed przystąpieniem do prac. Jednak w tym przypadku próbę napięciową rozszerzono na wszystkie zaczepy PPZ w celu sprawdzenia izolacji wszystkich nowych połączeń. Wyniki pomiarów ładunku pozornego wnz podano w tablicy 2. Stwierdzono, że zmierzone wartości ładunku były niższe w porównaniu rejestrowanych przed przystąpieniem do prac (tabl.1).

Wykonano również końcową analizę DGA oleju (tabl. 3), która generalnie potwierdziła obserwowany w pomiarach ładunku pozornego brak wyładowań niezupełnych w izolacji. Ponadto, poza pomiarami WNZ oraz analizą DGA, wykonano pełny zestaw końcowych pomiarów elektrycznych w identycznym zakresie jak przed rozpoczęciem prac. W rezultacie dzięki uzyskaniu pozytywnych wyników wszystkich badań transformator przekazano do eksploatacji. Po przeprowadzeniu 72 godzinnego ruchu próbnego został on włączony do normalnego ruchu elektrycznego.

Wnioski końcowe

Procedura wymiany podobciążeniowego przełącznika zaczepów w miejscu zainstalowania jest pod każdym względem wymagająca i zapewne nigdy nie stanie się zabiegiem rutynowym. Każde tego typu zadanie musi być rozpatrywane indywidualnie a decyzja o jego realizacji powinna być oparta o szczegółową analizą techniczną. Jednakże jak wykazano w artykule doświadczony zespół, solidne przygotowanie oraz dbałość o każdy techniczny szczegół pozwala na przeprowadzenie tego typu operacji nawet na jednostkach najwyższych napięć i dużej mocy. W krajowym systemie wciąż obecnych jest wiele jednostek, których

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

Literatura 1. „Analiza awaryjności stacji transformatorowych SN/nn na przykładzie wybranych Spółek Dystrybucyjnych”. Raport PTPiREE, Poznań, (2001,2002). 2. Монастурский А.Е.: „Экономические аспекты эксплуатации трансформа-торного оборудобания”, Методы и средства оценки состояния энергети-ческого оборудобания – ред. А.И. Таджибаева, Выпуск 27, Санкт–Петербург, (2005), с. 7-11 3. Krüger M.: “Transformer diagnosis – practical experience using simple methods like winding resistance measurement, dynamic tap changer testing, ratio, leakage reactance capacitance and dissipation factor measurement”, Omicron Electronics Gmbh Austria 4. Kraemer, A., “On-Load Tap-Changer for Power Transformers, Operation, Principles, Applications and Selection,” MR Publication, ISBN 3-00005948-2 5. Grigsby, L. L., “The Electric Power Engineering Handbook,” CRC Press LLC, 2001, pp. 3–184 – 3–204, ISBN 0-8493-8578-4 6. On-Load Tap-Changer VACUTAP VR® I II III Operating Instructions Maschinenfabrik Reinhausen GmbH 2013. 7. On-Load Tap-Changer OILTAP M® I II III Operating Instructions Maschinenfabrik Reinhausen GmbH 2013.

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Uziemienia złożone wielokrotne. Pomiary bez rozpinania złącz kontrolnych Wykonywanie badań rezystancji uziemienia jest procesem bardzo pracochłonnym. W zależności od budowy uziemienia, warunków terenowych i wielu czynników obiektywnych, badania wymagają dużego zaangażowania od pomiarowców. I chodzi tu na równi o zaangażowanie fizyczne i intelektualne. Badanie uziemienia trzeba przeprowadzić starannie, nie pomijając żadnego elementu procedury, gdyż chodzenie na skróty będzie skutkować błędami tak dużymi, że całość nie będzie miała najmniejszego znaczenia metrologicznego.

rozumiałe jest zatem, że każde ułatwienie, które może być zastosowane w takim przypadku, jest szczególnie pożądane. Uziemienia, niezależnie od ich charakteru, jeśli są układem złożonym z wielu zwodów, żeby zmierzyć ich rezystancję selektywnie, trzeba przed pomiarami porozpinać. Zastosowanie cęgów eliminuje tę konieczność, skracając czas pomiaru wielokrotnie. O tym, czy pomiar z wykorzystaniem cęgów można wykonać, decydują dwa czynniki: układ elektryczny uziemienia i jego fizyczna budowa. Aby rozwinąć temat, zacznijmy jednak od przypomnienia zasady pomiaru uziemienia metodą techniczną. W celu zmierzenia rezystancji uziemienia „E”, musimy spowodować przepływ przez nie prądu pomiarowego. W tym celu w pewnej odległości od badanego uziemienia trzeba pogrążyć w gruncie sondę dodatkową „H”. Tym sposobem powstał obwód prądowy naszego układu. Wymuszony przez źródło w mierniku prąd przemienny, płynąc w obwodzie „H”, przez grunt i badane uziemienie „E” powoduje powstanie potencjałów wokół uziemienia i sondy „H”. Jako że badane uziemienie charakteryzuje się pewną rezystancją, wystąpi na niej spadek napięcia. Żeby określić wartość tej rezystancji, wystarczy już tylko zbudować obwód napięciowy i zbadać wartość spadku napięcia. Do tego celu wykorzystujemy drugą sondę pomocniczą „S”, którą pogrążamy pomiędzy badanym uziemieniem a sondą prądową. Na rys. nr 1 zaprezentowano zasadę pomiaru. Wygląda to prosto. Musimy jednak pamiętać o kilku niezbędnych zasadach. Sonda prądowa musi być oddalona od badanego uziemienia

Rys. 1. Pomiar rezystancji uziemienia metodą techniczną

na tyle daleko, żeby potencjał otaczający badane uziemienie nie nachodził na potencjał sondy prądowej „H”. Sonda napięciowa „S” musi (!!!) znajdować się w obszarze potencjału zerowego. Tu pojawia się pierwszy element związany ze starannością i pracochłonnością tych pomiarów. Otóż jeden pomiar nie gwarantuje nam możliwości oceny, czy badanie zostało wykonane poprawnie. W celu weryfikacji trzeba wykonać jeszcze co najmniej dwa pomiary, przestawiając sondę napięciową o kilka metrów w kierunku badanego uziemienia i następnie w kierunku sondy prądowej. Tylko jeśli trzy wyniki pomiaru rezystancji będą takie same (znacznie zbliżone), możemy uznać badanie za poprawne.

Metoda techniczna jest stosowana powszechnie, chociaż nie zawsze pamięta się o zasadach jej stosowania. W przypadku uziemień pojedynczych nie ma żadnego problemu z zastosowaniem takiej metody w praktyce. Jako przykład uziomu pojedynczego może posłużyć słup linii SN. Jest to typowe uziemienie pojedyncze, ponieważ uziemienia słupów linii w żaden sposób nie są ze sobą połączone. Stosowanie tu innej metody niż opisana powyżej matoda techniczna może jedynie wprowadzić błędy. Dla takiego przypadku nie wolno stosować cęgów pomiarowych. Wyjaśnijmy zatem, w czym może nam pomóc i gdzie może być stosowana metoda techniczna z wykorzystaniem cęgów.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rys. 2. Słup linii średniego napięcia

Jeśli musimy zbadać układ uziemień, ale w taki sposób, aby określić idywidualnie, dla każdego zwodu, wartość jego rezystancji, musimy odpiąć badany element uziemienia od pozostałej części układu. Możemy też przy użyciu cęgów pomiarowych, bez rozpinania złącz, zbadać, jaki prąd płynie przez ten element uziemienia i sprawdzić spadek napięcia na nim. Jest więc to dokładnie metoda techniczna, którą przedstawia rys. nr 1 z tą tylko różnicą, że mierzymy prąd płynący przez zwód przy użyciu cęgów pomiarowych. Na rys. nr 3 mamy przedstawioną instalację odgromową na budynku. Mamy cztery zwody połączone ze sobą na dachu. Prąd, który wymuszamy, płynie oczywiście w całym obwodzie, ale cęgi mogą zmierzyć jego wartość w mierzonym elemencie systemu uziemiającego. Niewątpliwie jest to metoda bardzo wygodna, nie wszędzie może być jednak zastosowana. Wynika to z konstruk-

cji samych cęgów pomiarowych. Mają one określoną grubość i rozwarcie. Nie wszędzie jesteśmy w stanie je umieścić. Jest to kłopotliwe w nowo modernizowanych (ocieplanych) budynkach, gdzie wykonawcy po przykryciu styropianem instalacji uziemiającej, montują na złączach bardzo małe okienka rewizyjne, do których ciężko jest włożyć dłoń, a cóż dopiero spore cęgi. Drugie ograniczenie to układ elektryczny uziemienia. Na rys. nr 4 przedstawiona jest linia niskiego napięcia. Uziemienia poszczególnych słupów są ze sobą połączone przewodem PEN. Wydawać by się mogło, że postępując jak w przypadku z rys. 3, możemy założyć cęgi na złącze kontrolne i wykonać pomiar. Otóż nie. Bednarka uziemiająca słup przyłączona jest do jego zbrojenia. Sam beton nasiąknięty jest wilgocią, która rozpuszcza różne sole i stanowi elektrolit przewodzący prąd. Kiedy wymusimy przepływ prądu pomiarowego w obwodzie, roz-

Rys. 3. Pomiar uziemienia metodą techniczną z wykorzystaniem cęgów

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE ry, wymusiło to zmiany konstrukcyjne pomiarowych obwodów wejściowych. Aby nie zmuszać klientów SONEL SA do zakupu nowych mierników, jeśli chcą skorzystać z tej nowatorskiej metody, zastosowano moduł pośredni między miernikiem a cęgami w postaci przystawki ERP-1.

Rys. 4. Uziemienie słupa linii niskiego napięcia

płynie się on po całej linii. Cęgi powinny zmierzyć wartość prądu płynącego przez uziemienie słupa, co dokładnie czynią. Jednak jest jeszcze prąd, który płynie przez zbrojenie słupa i może niewielki, ale jednak, przez sam beton, z którego słup jest wykonany. W efekcie miernik zmierzy wartość spadku napięcia dla sumy tych prądów płynących przez zbrojenie, beton i mierzone uziemienie, ale będzie liczył rezystancje tylko dla prądu zmierzonego cęgami. Mamy więc sytuację, w której spadek napięcia wywołany jest większym prądem niż ten zmierzony, zatem otrzymana wartość rezystancji uziemienia będzie znacznie zawyżona!!! Pod kątem ochrony przed porażeniem nie stanowi to może problemu, ale może powodować niepotrzebne decyzje o modernizacji uziemienia i koszty z tym związane. Można oczywiście rozkręcić uziemienie. Niestety, przepisy BHP zabra-

niają tego dla linii czynnych, a wyłączenie jest kłopotliwe i kosztowne. Jeszcze większe problemy są związane z liniami wysokiego napięcia. Słupy kratowe to jeden wielki element przewodzący. Nie sposób zastosować tam taki rodzaj cęgów. Dodatkowo, zwody słupów kratowych połączone są pod ziemią otokiem i prąd płynie w metalicznej pętli, uniemożliwiając logiczne rozpatrywanie takiego przypadku na podstawie pomiaru prądu tylko w bednarce uziemiającej. Dochodzimy w tym miejscu, może nie do rewolucyjnej, ale z pewnością przełomowej metody pomiaru z użyciem cęgów. Firma SONEL opracowała i wdrożyła do powszechnego zastosowania cęgi elastyczne, które mają znacznie mniejszą grubość i długość nawet 5 m, co sprawia, że ich średnica jest nie do osiągnięcia przez cęgi do tej pory stosowane. Ponieważ cęgi te pracują inaczej niż stosowane do tej po-

Do pomiarów można wykorzystywać znane klientom SONEL cęgi elastyczne typu F, dedykowane FS (bardziej czułe) i cęgi na zamówienie, FSX (superczułe dla wyjątkowo trudnych warunków pomiarowych). W standardzie oferowany jest zestaw ERP-1 z cęgami FS o długości 4 m. Przystawka posiada możliwość dopasowania zastosowanych cęgów przez wybór klawiszem, co jest sygnalizowane diodą led. Kolejnym przyciskiem wskazujemy, ile zwojów cewki jest wykonanych na badanym uziemieniu (od 1 do 4). Przykładem zastosowania niech będzie sytuacja z rys. nr 6 ze znanym problemem z rys. nr 4. Jak widać na rysunku, objęcie cęgami całego słupa, wraz z uziemieniem, sprawia, że mierzymy cały prąd płynący w obwodzie do ziemi. Wynik pomiaru będzie zatem prawidłowy. Problem, który tu występował, przestał być istotny. Oczywiście był on związany bezpośrednio z właściwościami elektrycznymi tego obwodu. Obecnie stosuje się coraz częściej słupy wirowane i do tego łączone po dwa, np. dla stacji 20/04. Wcześniej byłby to wielki kłopot, aby wykonać pomiar rezystancji uziemienia takiej konstrukcji. Teraz, z przystawką ERP-1 i cęgami elastycznymi SONEL, nie stanowi to żadnej trudności.

Rys. 5. Cęgi elastyczne (cewka Rogowskiego) i przystawka ERP-1

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE by wyłączenia linii wysokiego napięcia. Przy pomiarach wykonywanych miernikiem MRU-200 i ERP-1 możliwa jest diagnostyka uziemienia słupów kratowych nieosiągalna do tej pory metodą jednocęgową (przy czynnej linii zasilającej). Zasada pomiaru w dalszym ciągu dotyczy metody technicznej. Jest tylko nieco inna procedura.

Rys 6. Prawidłowy pomiar uziemienia słupa NN bez rozłączania złącza kontrolnego z ERP-1

Rys. 7. Pomiar dla słupów wirowanych

Cęgi pozwalają na jednoczesne objęcie obu słupów. Nie musimy martwić się również, jeśli oba uziemienia są połączone pod ziemią, gdyż i tak cęgi mierzą całkowitą wartość prądu płynącego przez uziemienia.

Sprawą o wiele bardziej skomplikowaną jest pomiar słupów kratowych. Rozwiązanie zaproponowane przez SONEL może stać się przełomowym w tej materii, ponieważ umożliwia wykonanie badań metodą techniczną bez potrze-

Wykonując taki pomiar, obejmujemy cęgami całą jedną nogę słupa. W celu uzyskania większej dokładności, można wykonać więcej niż jeden zwój. W mierniku wybieramy procedurę pomiaru z ERP-1. Następnie wskazujemy, ile nóg ma mierzony słup (1, 2, 3 lub 4). Po podłączeniu układu pomiarowego rozpoczynamy badanie. Procedura polega na wykonaniu kolejno pomiarów dla każdej nogi słupa. Należy pamiętać, aby wraz z przekładaniem cęgów na kolejne punkty przepinać również złącze wymuszające przepływ prądu „E”. Po zakończonej serii pomiarów miernik na wyświetlaczu zaprezentuje rezystancję uziemienia całego słupa. Automatyczna procedura wyliczania rezystancji uziemienia słupa kratowego jest dostępna na razie tylko dla miernika MRU-200. Trzeba podkreślić, że miernik sprawdza kierunek prądu dla poszczególnych pomiarów, dlatego cęgi przy każdym pomiarze trzeba zakładać w tym samym kierunku. Ta cecha sprawia, że miernik potrafi rozpoznać uszkodzenie polegające na oberwaniu (lub całkowitym przekorodowaniu) bednarki przyłączonej do otoku takiego słupa. Jest to cecha unikalna, niewystępująca w żadnym innym mierniku do uziemień dostępnym na rynku. n Roman Domański SONEL S.A

Rys. 8. Pomiar uziemienia słupa kratowego

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Nowoczesne technologie produkcji kondensatorów niskich napięć Podstawowym źródłem energii biernej pojemnościowej w elektroenergetycznych układach zasilająco-rozdzielczych i przesyłowych są kondensatory, w tym kondensatory niskich napięć. Umiejętnie stosowane do kompensacji indywidualnej, grupowej, zabudowane w pasywne filtry wyższych harmonicznych kondensatory pozwalają na prowadzenie racjonalnej gospodarki mocą i energią bierną. Problem ten sprowadza się do zagadnień kompensacji mocy biernej, co pozwala na ograniczenie opłat za energię elektryczną, zwiększenie przepustowości sieci rozdzielczej czy poprawę jakości energii.

Rys. 1. Nawijarki folii polipropylenowej

ondensatory niskich napięć są urządzeniami wyjątkowo wrażliwymi na przekroczenia wartości znamionowych: prądu, napięcia czy temperatury. Każde takie zjawisko może skrócić ich żywotność, stąd są to urządzenia, przy których produkcji szczególne znaczenie mają: technologia, wiedza, wyposażenie linii produkcyjnej, a także zdolność przetestowania nie tylko wykonanych urządzeń, ale i prototypów, co przekłada się na jakość wykonanych produktów. Firmą, która spełnia takie wymagania jest Shengye Electrical Co.,Ltd, produkująca najwyższej jakości kondensatory mocy niskich napięć w technologii gazowej. Wyłącznym przedstawicielem tej firmy w Polsce jest ELMA energia Sp. z o.o., wiodący producent urządzeń do kompensacji mocy biernej. Firma Shengye Electrical Co.,Ltd położyła wielki nacisk na zastosowanie najwyższej klasy urządzeń produkcyjnych (np. nawijarki szwajcarskiej firmy Metar), jak również na własne laboratorium testowe, umożliwiające

nie tylko sprawdzenie urządzeń przed wysyłką, ale również pełną weryfikację nowych produktów wprowadzanych na rynek. Laboratorium firmy Shengye wykonuje pełne badania wyrobu wymagane normą IEC60831, tożsamą z PN-EN60831. Każdy kondensator posiada swój numer identyfikacyjny i w każdej chwili można uzyskać pełną informację na temat badań przeprowadzonych przed wysyłką u producenta, w czasie kiedy wielu europejskich producentów podaje na tabliczce znamionowej wyłącznie datę produkcji lub numer serii, co uniemożliwia weryfikację tych danych. Dodatkowo, laboratorium może wykonać testy zgodne z normami: yy EIA-456-A (USA) yy IEC60252 (UE) yy JISC4908 (Japonia) yy IEC61048, IEC61049 (UE) yy GB/T 3667.1 (Chiny) Co ważniejsze, prócz ściśle określonych wymaganiami normy badań wyrobu, wykonywany jest cały szereg ba-

dań dodatkowych, mających na celu nie tylko identyfikację niepoprawnie wykonanych elementów, ale również dostarczonych przez firmy zewnętrzne podzespołów i materiałów. W laboratorium wykonywane są m.in. następujące badania: yy działania kondensatorów w warunkach skrajnych temperatur (zarówno ujemnych, jak i dodatnich), yy próby wytrzymałości zwarciowej, yy testy wytrzymałościowe zacisków kondensatorów, yy pomiary prądu upływu, yy próby wytrzymałościowe prądem stałym, yy próby szczelności obudowy, yy próby pracy w warunkach zawilgocenia, yy testy w mgle solnej. Efektem nacisku położonego na jakość oraz badania produktów przez firmę Shengye są doskonałe pod względem technicznym kondensatory niskich napięć do kompensacji mocy biernej w izolacji gazowej (N2).

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Rys. 4. Kondensator MKG z czujnikiem temperaturowym dla odbiorów symetrycznych

Rys. 2. Badanie pojemności zwijek przed montażem w obudowie kondensatora

Rys. 3. Laboratorium badawcze

Kondensatory produkowane są w dwóch wykonaniach: yy tradycyjnym do kompensacji odbiorów symetrycznych typu MKG (wewnętrzne połączenie w trójkąt), wyposażone w czujnik temperaturowy pozwalający na wyprowadzenie sygnału powodującego odłączenie kondensatora w przypadku zbyt wysokiej temperatury jego obudowy, yy do kompensacji odbiorów asymetrycznych typu MKT - w układzie gwiazdy, z wyprowadzonym punktem zerowym; dzięki takiemu wykonaniu, nie ma konieczności stosowania

Rys. 5. Kondensator MKT dla odbiorów asymetrycznych

trzech kondensatorów jednofazowych w układach, gdzie wymagana jest kompensacja w każdej fazie niezależnie. Oba rozwiązania charakteryzują się następującymi właściwościami: yy wyposażone są w zabezpieczenie nadciśnieniowe, powodujące zerwanie połączeń wewnętrznych kondensatora w przypadku zbyt wysokiego ciśnienia wewnątrz obudowy (wynikającego z procesów starzeniowych kondensatora), yy mają bardzo małe straty mocy, yy są samoregenerujące, yy wyposażone są w oporniki rozładowcze,

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

yy nie wymagają utylizacji po upływie ich żywotności – ze względu na zastosowanie gazu jako dielektryka, jednostki mogą być złomowane, yy posiadają 24 miesięczną gwarancję. Kondensatory MKG i MKT od kilku lat są zabudowywane w instalacjach kompensacyjnych firmy ELMA energia Sp. z o.o. Pracują one bezawaryjnie bardzo często w trudnych warunkach środowiskowych (np. duża wilgotność, szybkozmienne obciążenia), a o ich jakości świadczy spora grupa stałych Odbiorców, której grono każdego roku powiększa się. ELMA ENERGIA n

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Kabel Nexans ENERGYFLEX PV Zapewnia długotrwałą niezawodność i wysoką jakość działania słonecznych fotowoltaicznych systemów zasilania.

oszty energii lektrycznej i opła- Ze znakiem jakości ty za emisję gazów cieplarnia- Kabel ENERGYFLEX PV przeznaczonych szybują nieustannie w gó- ny jest do stosowania w systemach rę, nic więc dziwnego, że właściciele paneli słonecznych i ma doskonałe budynków mieszkalnych, biurowych charakterystyki robocze, ułatwia ini fabrycznych w coraz większym stalowanie systemów i charakteryzustopniu korzystają z energii słonecz- je się długotrwałą niezawodnością. nej, stanowiącej niezawodne i stabil- Ten jednożyłowy kabel w podwójnej ne źródło taniego zasilania. izolacji poliolefinowej przenosi naJako producent paneli słonecznych, pięcie stałe od 0,6 do 1 kV, przy dufirma instalująca systemy lub wyspe- żej sprawności i niezawodności oblicjalizowany dystrybutor, pragniecie czonej na dziesiątki lat bezawaryjnej dysponować wysokiej jakości kablem pracy. Charakterystyki kabla nie tylko do łączenia fotowoltaicznych paneli są zgodne z aktualnymi przepisami, z falownikiem, który zamienia prąd lecz także spełniają z naddatkiem the core wymagania, zwłaszcza te z ogniw słonecznych na prąd prze- at stosowne of performance mienny o użytecznych parametrach. dotyczące odporności na tempePonieważ wasi klienci nie zamierza- raturę i czynniki zewnętrzne oraz ją wymieniać co kilka lat okablo- zdolności do długotrwałej eksplowania systemu, interesuje was roz- atacji. Bezhalogenowe materiały wiązanie zdolne zapewnić – przez użyte do budowy kabla zapewniają co najmniej 30 lat – niezawodność optymalne bezpieczeństwo pożai wysoką jakość połączeń w najtrud- rowe w przypadku rozprowadzenia niejszych warunkach pogodowych: instalacji po dachu – kabel spełnia od burzy lodowej, po piekący żar of takżeyour wymagania najświeższych dyBecause so much performance pustyni. Oczekujecie, że oferowany rektyw RoHS, które dotyczą ograniruns through caBles kabel będzie odporny na degrada- czenia stosowania niebezpiecznych Kable i systemy kablowe Nexans są obecne w każdym cję pod wpływem promieni ultrafio- substancji w sprzęcie elektrycznym miejscu naszego codziennego życia. Tworzą infrastrukturę letowych i będzie nai telekomunikacyjną, tyle giętki,występują aby w przemyśle, i elektronicznym. energetyczną budownictwie, statkach, farmach wiatrowych, pociągach, instalacja mogła przebiegać bezprosamochodach, samolotach, … Prawdopodobnie nawet o blemowo i sprawnie. Wszystko tocojest tym nie wiesz, bo nie widzisz ich na dzień. Nasze kable i systemy kablowe otwierają drzwi do światowego postępu. w stanie zapewnić Nexans – uznaŚwiatowy ekspert wSokołowski dziedzinie kabli i ny dostawcaNexans wysokiej kabliRacibórz Janusz Polska sp. z o.o. ·jakości ul. Wiejska 18, 47-400 systemów kablowych o utrwalonej marcom.info@nexans.com reputacji. · www.nexans.pl Nexans Polskas n NEX_Performance_210x297_PL_feb12.indd 1

ENERGYFLEX zapewnia…

yy Wytrzymałość w całym okresie eksploatacji: produkt wytrzymuje do 30 lat eksploatacji nawet w ciężkich warunkach zewnętrznych yy Trwałość w zastosowaniach na wolnym powietrzu: wytrzy- małość na skrajne temperatury (od -40°C do +120°C) yy Produkt bezpieczny dla warstwy ozonowej yy Odporność na promieniowanie UV: pełna ochrona przed degradacją pod wpływem promieni ultrafioletowych yy Materiały bezhalogenowe: zwiększone bezpieczeństwo pożarowe przy instalowaniu na dachu, produkt niskodymny, opóźniający palenie yy Giętkość kabla i łatwość zdejmowania powłoki: szybka i łatwiejsza instalacja yy Produkt opracowany z myślą o zgodności z aktualnie stoso- wanymi typami złączek: zgodność co do średnicy i wyma- ganej dokładności pasowania yy Opakowanie uwzględniające wymogi logistyki i ergonomii: szybkie dostawy i łatwość posługiwania się produktem yy Aprobata TÜV: badania przeprowadzone w laboratoriach niemieckich zgodnie z normami WE yy W pełni odzyskiwane materiały: zgodność z nowymi przepisami dotyczącymi ochrony środowiska.

17.02.12 12:07:49 Uhr

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

at the core of performance

Because so much of your performance runs through caBles Kable i systemy kablowe Nexans są obecne w każdym miejscu naszego codziennego życia. Tworzą infrastrukturę energetyczną i telekomunikacyjną, występują w przemyśle, budownictwie, statkach, farmach wiatrowych, pociągach, samochodach, samolotach, … Prawdopodobnie nawet o tym nie wiesz, bo nie widzisz ich na co dzień. Nasze kable i systemy kablowe otwierają drzwi do światowego postępu. Nexans Polska sp. z o.o. · ul. Wiejska 18, 47-400 Racibórz marcom.info@nexans.com · www.nexans.pl

Światowy ekspert w dziedzinie kabli i systemów kablowych

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Końcówki i złączki śrubowe do żył kabli elektroenergetycznych Problemy monterów związane z przekrojem kabli, wykonaniem, profilem żyły kablowej od lat stara się rozwiązywać marka GPH należąca do koncernu Nexans. Jest ona liderem w Europie w zakresie produkcji końcówek i złączek śrubowych nN, SN oraz WN

ońcówki i złączki śrubowe będące uniwersalnym rozwiązaniem dla połączeń żył kabli elektroenergetycznych pozwalają dzięki swojej wielozakresowości na połączenie szerokiego zakresu kabli i stosowanie dzięki temu szerokozakresowych izolowanych zakończeń i połączeń kablowych (muf, głowic, konektorów). Zaletą tego typu połączeń jest ich duża uniwersalność, małe gabaryty, mała powierzchnia składowania i prosty montaż. Końcówki i złączki śrubowe nie wymagają używania specjalnych narzędzi jak połączenia prasowane, przy których stosuje się specjalistyczne praski, matryce do różnych materiałów i prze- krojów. W przypadku złączek śrubowych wystarczy standardowy klucz oczkowy, nasadowy lub imbusowy. Dodatkową zaletą jest możliwość połączeń żył kabli zagęszczanych, często ostatnimi laty oferowanych na rynku, które przysparzały kłopotu przy prasowaniu standardowych końcówek i złączek. Jedna złączka/końcówka śrubowa (np. typ M70-240) o zakresie przekrojów 50–240 mm2 dla miedzi i 70–240 mm2 dla aluminium pozwala na połączenie ok. 52 żył kablowych o różnej budowie (RM, SM, RE, SE) i materiale (Cu, Al). Największym wyprodukowanym przez GPH przekrojem była złączka śrubowa na wysokie napięcie o przekroju 4800 mm2, wymagająca naprawdę szerokiej znajomości tematu połączeń w zakresie mechaniki i elektrotechniki. Dzięki zaawansowanym możliwościom firmy GPH udało się osiągnąć duży postęp w udoskonalaniu tych połączeń. W efekcie powstała seria złączek do żył kabli

od 10 do 1000 mm2, które potrzebują tylko czterech elementów do pełnego pokrycia zakresowego. Daje to oszczędności magazynowe, bo do obsługi sieci potrzebna jest mniejsza liczba muf i głowic. Ale jest to przede wszystkim optymalne rozwiązanie pod względem ceny i możliwości, docenione przez monterów w Europie używających na stałe rozwiązań GPH. Firma Nexans Power Accessories oferuje całą gamę akcesoriów i osprzętu do kabli i przewodów o przekrojach od 0,14 do 1000 mm2. W ofercie znajdują się narzędzia do obróbki kabli, końcówki i złączki kablowe śrubowe i prasowane, osprzęt SN i nN do kabli z zakresu 0,4–42 kV oraz inne materiały izolacyjne. Do połączeń żył kabli polecany jest system połączeń śrubowych GPH do kabli stosowanych w energetyce i przemyśle: yy seria M i C: wielozakresowe końcówki i złączki z wielopoziomowymi śrubami zrywającymi, przeznaczone do żył kabli SN z typoszeregiem czterech złączek lub końcówek o pełnym pokryciu zakresu 16–1200 mm2, z różnymi otworami na końcówki i różnymi kombinacjami redukcji, yy seria M-440: złączka ze wstawką 440 mm do muf reparacyjnych do naprawy uszkodzonych kabli bez stosowania wstawek, yy seria SV: wielozakresowe końcówki i złączki przeznaczone do żył kabli nN o zakresie 16–400 mm2, z różnymi otworami na końcówki i kombinacjami śrub (zrywalnymi lub do dokręcania kluczem z momentem), yy seria SVT-A-K: złączka śrubowa z możliwością dodatkowego odgałęzienia kabla głównego,

yy seria MDK: zacisk V z ustawionym momentem zerwania śruby, umożliwiającym podłączenie zacisków aparatów bez stosowania klucza z momentem, z możliwością późniejszego odkręcenia, yy seria MS-CW: złączka i końcówka przeznaczona specjalnie do żył powrotnych kabli SN, umożliwiająca przeniesienie krótkotrwałych obciążeń prądowych z kabli do instalacji uziemiającej. Rozwiązania połączeń śrubowych do żył kabli GPH umożliwiają łączenie kabli aluminiowych i miedzianych o różnych przekrojach według typu złączki, a także kabli miedzianych w jednej złączce, niezależnie od jej budowy (wielodrutowa lub jednodrutowa) oraz kształtu (okrągła lub sektorowa). Dzięki takiemu rozwiązaniu można zapomnieć o całej gamie dodatkowych narzędzi do prasowania i pudłach matryc. Wymienione tu końcówki i złączki przeszły badanie wg IEC 61238, a końcówki i złączki do rozwiązań specjalnych badane są wg stosownych norm. Produkcja końcówek i złączek odbywa się w standardach zarządzania 9001 z dbałością o środowisko (wg 14001) w europejskich zakładach produkcyjnych.

Nexans Power Accessories Poland Sp. z o. o. ul. Wiejska 18, 47-400 Racibórz tel. 32 4182349, kom. 606 366 200, fax 32 4182248 info@gph.pl, www.euromold.pl, www.gph.pl

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Praktyczne rozwiązania dla energetyki konwencjonalnej i odnawialnej Niezawodność działania instalacji i urządzeń przeznaczonych do przetwarzania oraz przesyłu energii w dużej mierze zależy od jakości zastosowanych produktów. Oczekujesz, że Twoje urządzenia, będą pracowały w każdych warunkach, zarówno teraz jak i w przyszłości, nasze produkty spełnią Twoje oczekiwania.

Taśmy i opaski ze stali

Wibracje, wpływy zewnętrzne i uszkodzenia mechaniczne skracają czas życia instalacji. Do mocowania coraz częściej w tych warunkach stosuje się opaski oraz taśmy ze stali nierdzewnej i nierdzewnej kwasoodpornej. Taśmy i opaski są zalecane do mocowania kabli oraz przewodów do elementów konstrukcyjnych, drabin, masztów i słupów, a także mocowania innych elementów do słupów, np. znaków i tablic informacyjnych. Taśmy oraz opaski stalowe polecane są wszędzie tam, gdzie ważna jest duża odporność na zerwanie, podwyższona odporność na działanie ognia, odporność na działanie wysokich i niskich temperatur, oraz czynników chemicznych i promieniowania UV. Liderem wśród producentów taśm i opasek stalowych jest amerykański Band-it. Produkty Band-It wykonane są w całkowitej zgodności z dyrektywą RoHS oraz dyrektywą niskonapięciową (oznaczenie CE). Zostały pozytywnie zaopiniowane przez instytucje klasyfikujące i certyfikujące takie jak: Underwriters Laboratories, Det Norske Veritas czy Lloyds Register. Stosowanie opasek i taśm wraz zam-

kami Band-It jest bezpieczne dla izolacji mocowanych przewodów. Większość opasek i taśm ma gładką powierzchnię wewnętrzną oraz zaokrąglone krawędzie. W celu uzyskania właściwego zapięcia opaski czy taśmy zaleca się stosowanie odpowiednio skalibrowanych narzędzi, które zapewniają właściwą siłę naciągu oraz dokładne obcięcie, bezpośrednio przy zamku.

System ochrony kabli

Do niedawna przegryzanie kabli w instalacjach solarnych nie było dużym problemem. W obecnych czasach coraz częściej zakładane są farmy fotowoltaiczne, na polach oraz w pobliżu zakładów przemysłowych zlokalizowanych poza obrębem miasta. Tego typu instalacji jest coraz więcej, zatem problem zaczął dotyczyć większej ilości instalatorów.

System PMA – skuteczna ochrona kabli

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Koszulki termokurczliwe TREDUX

Szyldy oznaczeniowe ze stali M-BOSS

Etykiety samolaminujące Helatag

Jedną z metod ochrony systemów solarnych przed gryzoniami jest zastosowanie odpowiedniego systemu ochrony kabli. Można z powodzeniem stosować elementy Systemu PMA, które zostały stworzone specjalnie do tego typu zastosowań. Rury XSOL – będące elementem systemu PMA, przeznaczone do stosowania w instalacjach solarnych, to rury wielowarstwowe, posiadające doskonałą odporność na promieniowanie UV i czynniki pogodowe oraz wysoką odporność mechaniczną. Rury XSOL są przy tym bardzo elastyczne i odporne na wielokrotne zginanie. Posiadają bardzo wysoki poziom bezpieczeństwa pożarowego, są wolne od halogenów i kadmu.

niają one niezawodną izolację elektryczną i ochronę kabli przed uszkodzeniem. Dzięki skurczowi 3:1, także elementy o dużej różnicy średnic mogą być dobrze zabezpieczone koszulką. yy Szyldy oznaczeniowe ze stali nierdzewnej M-BOSS. Ten rodzaj oznaczeń jest przeznaczony głównie do stosowania w obszarach o ekstremalnych warunkach środowiskowych, np. w miejscach gdzie występują bardzo wysokie lub bardzo niskie temperatury oraz szkodliwe substancje chemiczne. Oprócz kompletnego systemu oferujemy również same szyldy z usługą tłoczenia według indywidualnych potrzeb. Dostępne są szyldy w 4 rozmiarach o długości od 60 do 100 mm pozwalających na wytłoczenie 10-40 znaków w zależności od typu. Standardowa wytłaczarka posiada zestaw 42 znaków. yy Etykiety samolaminujące Helatag. Specjalny materiał gwarantuje najwyższą jakość druku termotransferowego. Projektowanie i drukowanie etykiet jest niezwykle proste.

Dzięki oprogramowaniu TagPrint Pro przygotowanie i wydrukowanie profesjonalnej etykiety zajmuje tylko kilka chwil. Etykiety są wykonane z materiałów o doskonałej odporności na działanie wody, alkoholi, większości olejów, środków smarnych, paliw, rozpuszczalników alifatycznych, słabych kwasów, soli i zasad. Laminowanie zapewnia doskonałą ochronę przed wilgocią i ścieraniem mechanicznym.

Identyfikacja kabli i urządzeń

W celu właściwego utrzymania i serwisu urządzeń oraz instalacji należy zastosować czytelne oznaczenie na lata, które w przyszłości ułatwi szybką diagnozę awarii i wymianę uszkodzonego przewodu lub urządzenia. Dla rynku energetycznego polecamy: yy Cienkościenne koszulki termokurczliwe TREDUX o skurczu 3:1. Zapew-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

W Polce powyższe produkty są szeroko stosowane przy budowie statków, w energetyce, przemyśle chemicznym, w infrastrukturze kolejowej i drogowej. Oferta ASTE obejmuje ponadto kable i przewody, koryta siatkowe DEFEM, dławnice i przepusty oraz specjalistyczne linie produktów do stref zagrożonych wybuchem czy produkty EMC. Zapraszamy do kontaktu oraz na stronę: www.aste.pl ASTE Sp. z o.o. n

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Napowietrzny wyłącznik SN typu KTW27 W artykule przedstawiono wyłącznik KTW27 - nową propozycję firmy Tavrida Electric Polska dla linii napowietrznych SN. Aparat przystosowany jest do współpracy z systemami zdalnego sterowania i układami automatycznej rekonfiguracji sieci - automatyką FDIR. Stanowi naturalne uzupełnienie dla sieci wyposażonych w reklozery.

yłącznik KTW27 jest uproszczoną, ekonomiczną wersją reklozera KTR27. W wyłączniku wykorzystano zespół łączeniowy OSM-27 stosowany w reklozerze (Fot. 1). Uproszczeniu uległy funkcje zespołu sterowniczego. Prezentowany aparat to wyłącznik próżniowy SN zintegrowany konstrukcyjnie z układami pomiarowymi (cewkami Rogowskiego), oferujący znacznie większe możliwości łączeniowe i funkcjonalne niż rozłącznik zastosowany w tym samym miejscu sieci.

Kryterium selektywnego działania zabezpieczeń w sieciach SN

Fot. 1. Zespół łączeniowy OSM-27

Reklozery oraz łączniki wyposażone w sygnalizatory zwarć są kluczowymi elementami strategii realizowanej aktualnie przez Operatorów Systemu Dystrybucyjnego (OSD), której celem jest minimalizacja wskaźników ciągłości zasilania odbiorców. Obecność reklozerów w sieciach rozdzielczych SN w istotny stopniu poprawia ich niezawodność [1]. Ponadto doskonale wpisują się one w układy automatycznego sterowania siecią. Zapewniają selektywność działania zabezpieczeń. Dają pełny obraz stanu sieci w jej strategicznych punktach. Jeśli jednak część funkcji reklozerów nie jest wykorzystywana, stosowanie ich w sieciach jako łączników, nie zawsze jest ekonomicznie uzasadnione. W celu zapewnienia selektywnego działania zabezpieczeń konieczne jest stopniowanie czasowe dla kolejnych bloków automatyki tak, aby reklozer umieszczony najdalej od punktu zasilania działał z najkrótszym czasem. Taka metoda nastawienia zabezpieczeń działających z charakterystyką niezależną ogranicza teoretycznie do trzech liczbę reklozerów instalowanych w ciągu GPZ – koniec analizowanego odgałęzienia. Wynika to

z przyjętego w polskich sieciach elektroenergetycznych stopniowania czasowego zabezpieczeń na poziomie 200300ms oraz ograniczenia czasu działania zabezpieczenia w stacji GPZ do ok. 1s. Ograniczeń takich nie stwarzają same reklozery KTR. Czas otwarcia wyłącznika od zabezpieczeń jest krótszy i wynosi 40ms. Obowiązujące pozostają jednak standardy OSD. W efekcie zastosowania kryterium selektywnego działania zabezpieczeń dobrana liczba reklozerów w wielu przypadkach jest za mała, aby efektywnie zarządzać siecią i w sytuacjach awaryjnych wyłączać zasilanie tylko dla minimalnej liczby odbiorców. Z tych powodów w sieciach potrzebne są dodatkowe łączniki. Szybką lokalizację miejsca zwarcia, umożliwiają detektory prądów zwarcia rozmieszczone wewnątrz sieci oraz tańsze od reklozerów łączniki umożliwiające wydzielenie relatywnie bardzo krótkich odcinków sieci. Warunkiem koniecznym jest jednak zapewnienie każdemu z tych urządzeń komunikacji z nadrzędnym systemem sterowania. Zastosowanie w tych miejscach prezentowanych w artykule wyłączników KTW wprowadza uproszczenie struktu-

ry systemu (wyłącznik ma zabudowane cewki Rogowskiego) eliminując równocześnie ograniczenia jakie dla systemów sterowania stwarzają rozłączniki.

Budowa wyłącznika KTW27 Najważniejszym elementem wyłącznika jest zespół łączeniowy OSM-27 przedstawiony na fotografii 1. Jest to stosunkowo mały i lekki wyłącznik próżniowy SN o napędzie elektromagnesowym umieszczony w obudowie z sześcioma układami pomiaru prądów. Konstruując ten zespół stworzono próżniowy wyłącznik napowietrzny, który; yy jest bezobsługowy w całym okresie eksploatacji; yy nie posiada elementów mechanicznych narażonych na działanie czynników atmosferycznych; yy nie wykorzystuje gazu SF6 jako izolacji, gdyż w wyłączniku zastosowano izolację stałą; yy pozwala na pomiar prądu w każdej fazie oraz dodatkowo prądu Io; yy może być otwarty ręcznie i równocześnie zablokowany mechanicznie i elektrycznie; yy ma masę 72kg .

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Fot. 2. Zespól sterowniczy RC_KTW27

Zespół sterowniczy wyłącznika KTW27 przedstawiony na fotografii 2 umożliwia: yy zdalne sterowanie wyłącznikiem; yy monitorowanie prądów obciążenia i prądów zwarciowych; yy realizację operacji załączenia i wyłączenia w trybie lokalnym i zdalnym (dopuszczalne są operacje przy prądach zwarciowych); yy pracę z baterii przez 24 godziny po zaniku napięcia pomocniczego; yy pełną obsługa w systemie SCADA w tym: – dwa niezależne kanały transmisji, SCADA i łącze inżynierskie; – łączność z wykorzystaniem transmisji GSM/GPRS; – modem TETRA jako wyposażenie opcjonalne; – obsługa protokołów DNP3.0, IEC 60870-5-104, MAP27 i innych.

Podsumowanie

Szafka sterowania wyłącznika KTW27 wykonana jest ze stali nierdzewnej. Wyposażona jest w: yy moduł sterowania wyłącznikiem typu CM_16; yy sterownik Ex-mBEL przystosowany do współpracy z przekładnikami powietrznymi do pomiaru prądów fazowych i prądu ziemnozwarciowego; yy modem GPRS Ex-MHS; yy zasilacz buforowy; yy dwa akumulatory żelowe; yy układ ogrzewania szafki.

Aktualnie w Polsce eksploatowanych jest prawie 2000 reklozerów KTR firmy Tavrida Electric. Pierwsze egzemplarze zamontowano 10 lat temu. Okres ten jest wystarczający dla obiektywnej oceny technicznej aparatów. Potwierdzeniem pozytywnej opinii o aparacie jest wzrastająca z roku na rok sprzedaż. W prezentowanym wyłączniku KTW 27 zastosowano ten sam zespół łączeniowy OSM-27 nie ingerując w jego konstrukcję.

Sterownik Ex-mBEL zastosowano ze względu na niewielkie rozmiary obudowy, niski pobór mocy oraz dostępne funkcje. Sterownik ten: yy realizuje funkcje telemechaniki; yy monitoruje stan wyłącznika; yy monitoruje układ zasilania; yy wysyła do systemu SCADA pomiary prądów; yy wysyła do systemu informacje o przepływie prądu zwarciowego; yy wykonuje zdalne i lokalne sterowanie wyłącznikiem; yy realizuje automatykę SPZ; yy obsługuje protokoły: MAP27, TETRA, IEC60870-5-101, -103, -104, DNP3.0, MODBUS RTU, IEC 61107, DLMS, PPP.

Wyłącznik ma trzy podstawowe cechy wyróżniające go spośród łączników wykorzystywanych aktualnie w sieciach: yy jest bezobsługowym wyłącznikiem o trwałości mechanicznej ≥ 30 000 cykli ZO; yy ma zabudowane czujniki prądu (cewki Rogowskiego) pozwalające na identyfikację prądów zwarcia oraz bieżącą rejestrację wartości prądu w danym miejscu sieci; yy nie wykorzystuje gazu SF6 jako medium izolacyjnego. Właściwości ruchowe takie jak szybkość działania, możliwość wyłączania prądów zwarcia preferują wyłącznik w aktualnie tworzonych systemach automatycznego zarządzania sieciami średnich napięć. Urządzenie umożliwia w pełni realizację inteligentnych sieci (Smart Grid).

Literatura: [1] Mirosław KORNATKA, Lech WIERZBOWSKI.: „Reklozer jako element automatyzacji sieci średniego napięcia”, VIII KONFERENCJA Naukowo-Techniczna – i-MITEL 2014 n Lech Wierzbowski, Janusz Byrczek Tavrida Electric Polska

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

KOMPLEKSOWE ROZWIĄZANIA Z ZAKRESU ENERGETYKI zasilacze UPS,

systemy monitoringu,

agregaty prądotwórcze,

serwis gwarancyjny i pogwarancyjny

dynamiczne systemy zasilania, rozdzielnice energetyczne nn,

Oferujemy pełne,

Siltec podczas swojej

profesjonalne doradztwo

działalności na rynku

techniczne, realizację

polskim zainstalował

infrastruktury, dostawę

ponad 6500 systemów

i uruchomienie

UPS oraz ponad

urządzeń oraz nadzór

1500 sztuk agregatów

nad właściwym

dla zapewnienia ciągłości

funkcjonowaniem

zasilania w energię

systemów

elektryczną.

gwarantowanego zasilania w okresie jego eksploatacji.

więcej informacji: WWW.SILTEC.PL ENERGETYKA@SILTEC.PL tel: + 48 22 572 18 00

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Czy obudowy w II klasie ochronności to innowacyjne rozwiązanie techniczne czy tylko zabieg marketingowy? Przedmiotem niniejszej analizy są obudowy aluminiowe rozdzielnic niskiego napięcia (nn) izolowane od wewnątrz dwoma warstwami izolacji: żywicą epoksydową i gumą, opisywane jako obudowy w II klasie ochronności produkcji firmy PRE Edward Biel (rys. 1). Urządzenie reklamowane jest jako nowoczesna alternatywa dla produkcji rozdzielnic napowietrznych w obudowach wykonanych z poliestru z dodatkiem włókna szklanego (wg terminologii słownika IEC jest to obudowa wykonana z termoutwardzalnego tworzywa wzmocnionego typu SMC [4], [5], [6]). Opis produktu został dokonany w oparciu o artykuł pt. „Rozdzielnice nn i obudowy aluminiowe w II klasie ochronności” opublikowany w nr 1-2/2015 branżowego miesięcznika elektro.info [1], informacji podanych przez producenta drogą telefoniczną i na stoisku targowym, na podstawie własnych oględzin, a także na podstawie analizy dokumentacji fotograficznej. Artykuł jest polemiką do ww. artykułu. Analiza funkcjonalności i właściwości fizykochemicznych

Producent obudów rozdzielnic chciałby uzyskać przewagę konkurencyjną na rynku dzięki następującym właściwościom: bezpieczeństwu użytkowania, przyjazności dla środowiska dzięki możliwości recyklingu, wydłużeniu czasu życia obudowy oraz walorom estetycznym [1]. Trudno zgodzić się z taką argumentacją. Bezpieczeństwo użytkowania bezsprzecznie jest większe w przypadku obudowy izolacyjnej, jaką jest obudowa wykonana z termoutwardzalnego tworzywa wzmocnionego typu SMC [4], [5], [6]. Podobnie w przypadku podnoszonego aspektu ekologicznego – możliwości recyklingu. Nie ma żadnych wątpliwości, że obudowę wykonaną z blachy aluminiowej można poddać recyklingowi. Również obudowy izolacyjne rozdzielnic nn wykonane z tworzywa SMC nie powoduje skażenia środowiska – jest wykorzystywane, po zmieleniu, podobnie jak porcelana elektrotechniczna, np. w budownictwie drogowym. Producent podaje, że czas życia obudowy wykonana z blachy aluminiowej będzie 4 razy dłuższy niż obudowy wykonanej z tworzywa termoutwardzalne-

Rys. 1. Widok rozdzielnicy w obudowie aluminiowej izolowanej od wewnątrz dwoma warstwami izolacji: żywicą epoksydową i gumą, opisywane jako obudowy w II klasie ochronności produkcji firmy PRE Edward Biel. Źródło: [1].

go typu SMC. Trudno się z tym zgodzić. Do dziś eksploatowane są przez spółki energetyczne rozdzielnice w obudowach wykonanych z tworzywa termoutwardzalnego typu SMC pochodzące z połowy lat 90-tych. Być może ich estetyka daje wiele do życzenia, ale posiadają one w dalszym ciągu właściwości mechaniczne i elektryczne, co potwierdzone zostało badaniami obudowy rozdzielnicy eksploatowanej w energetyce niemieckiej [3]. Badania wykazały, że po 30-tu latach ubytek zewnętrznej powłoki wynosi ok. 50-150 mikrome-

trów, co przy grubości ścian obudowy wynoszącej 3,5 mm, stanowi znikomy procent. Badania wykazały ponadto, że materiał obudowy nie traci swoich właściwości elektrycznych i mechanicznych. Problem estetyki obudowy narażonej na starzenie i erozję, podnoszonej przez autora publikacji [1] został rozwiązany wiele lat temu. Zastosowanie przez producentów obudów lakieru nawierzchniowego poliuretanowego ze składnikiem odpornym na promieniowanie UV pozwoliło zabezpieczyć obudowę przed powierzchniową degradacją. Na rys. 2 przedstawiono widok obudowy wykonanej z tworzywa SMC, nie zabezpieczonej lakierem odpornym na działanie UV, po 15 latach ekspozycji na warunki atmosferyczne. Na rys. 3 przedstawiono widok obudowy wykonanej z tworzywa SMC, z daszkiem zabezpieczonym lakierem odpornym na działanie UV, po 15 latach ekspozycji na warunki atmosferyczne. Wieloletnie obserwacje wykazały, że co prawda po 3-5 latach występuje lekkie spłowienie koloru i lekkie matowienie lakieru, ale lakier ten skutecznie zapobiega procesowi erozji – to znaczy, że wczesna faza starzenia się postępuje wolniej, a późna faza jest w zasadzie wstrzymana [2], [3]. Omawiając funkcjo-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Rys. 2. Widok obudowy wykonanej z tworzywa SMC nie zabezpieczonej lakierem odpornym na działanie promieniowania UV, po 15 latach ekspozycji na warunki atmosferyczne. Fot. M. Schwann

Rys. 3. Widok obudowy wykonanej z tworzywa SMC, z daszkiem zabezpieczonym lakierem odpornym na działanie promieniowania UV, po 15 latach ekspozycji na warunki atmosferyczne. Fot. M. Schwann.

nalności i właściwości fizykochemiczne warto podkreślić, że o czasie życia urządzenia umieszczonego w pasie drogowym lub przy budynkach nie decyduje tak naprawdę żywotność obudowy, a czasokres pomiędzy remontami kapitalnymi drogi, pobocza, chodnika, w czasie którego bez względu na stan techniczny urządzenia wymienia się je na nowe. Warto wziąć pod uwagę również korozję obudowy metalowej na skutek obecności substancji powodujących korozję. Obudowa badana na zgodność z normą PNEN 62208:2011E Puste obudowy do rozdzielnic i sterownic niskonapięciowych – Wymagania ogólne [15] jest badana w normalnych warunkach eksploatacji, odpowiednio dla zastosowań napowietrznych (próby przeprowadzone zgodnie z pkt 9.12 Resistance to ultra-violet (UV) radiation oraz pkt 9.13 Resistance to corrosion) i wnętrzowych (jedynie próba zgodnie z pkt 9.13.1 a)). W przypadku narażenia obudowy i zewnętrznych elementów metalowych obudowy na specjalne warunki pracy np. nienormalna temperatura otoczenia i nienormalna wilgotność, obecność substancji powodujących korozję, obecność fauny, flory, pleśni, czy też obecność wibracji. Wówczas wymagania szczególne w zakresie badań powinny być przedmiotem uzgodnień pomiędzy producentem a użytkownikiem [15]. Do tej pory spółki dystrybucyjne nie formułowały wymagań w zakresie badań w zakresie specjalnych warunków pracy, w związku z tym obudowy przechodziły standardowe badania w zakresie odporności na warunki atmosferyczne. Inaczej swoje wymagania dla rozłączników wnętrzowych listwowych niskiego napięcia określiła jedna z niemieckich spółek dystrybucyjnych E.ON (obudów metalowych kablowych rozdzielnic naziemnych niskiego napięcia

w Niemczech nie stosuje się i temat ten w ogóle nie poddany pod dyskusję). Ze względu na oczyszczanie zaśnieżonych ulic solanką pojawiły się awarie wynikające wprost z zalania rozłączników bezpiecznikowych solanką oraz pojawił się problem przyspieszonej korozji w wyniku pracy rozłączników w atmosferze o nadmiernym zasoleniu. E.ON, żeby przeciwdziałać temu, wprowadził dla producentów rozłączników bezpiecznikowych listwowych niskiego napięcia dodatkowe badania w zakresie odporności na solankę. Ze względu na instalacje kablowych rozdzielnic szafowych naziemnych w pasie drogowym podlegającym odśnieżaniu przy wykorzystaniu soli i tym samym ze względu na zagrożenie wystąpienia przyspieszonej korozji aluminium w środowisku solnym za celowe uważa się wprowadzenie przez spółki dystrybucyjne dodatkowych badań, ostrzejszych niż standardowe, w zakresie specjalnych warunków pracy. Trudno odnieść się do tezy autora publikacji [1] dotyczącej kilkukrotnie mniejszego zanieczyszczenia środowiska w czasie produkcji obudowy aluminiowej w stosunku do produkcji obudowy z tworzywa termoutwardzalnego. Nie została poparta żadną argumentacją. Gdyby wziąć pod uwagę tylko emisję dwutlenku węgla w procesie produkcji, to wydaje się, że produkcja blach aluminiowych, nanoszenie żywicy i gumy, są bardziej energochłonne niż produkcja mat tworzywa SMC i późniejsza produkcja elementów obudowy w technologii termoutwardzalnej.

Obudowa aluminiowa w II klasie ochronności

Urządzenia stosowane w instalacji elektrycznej niskiego napięcia można podzielić na klasy, w zależności od kombinacji: rozwiązań konstrukcyjnych, wy-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

posażenia i sposobu ich zainstalowania. Zgodnie z normami: PNHD 603654-41:2009P Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-41: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed porażeniem elektrycznym [7] oraz PNEN 61140:2002P+ A1:2006P Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym. Wspólne aspekty instalacji i urządzeń [14], [15] rozróżnia się następujące klasy urządzeń: yy urządzenia klasy 0, z izolacją podstawową jako środkiem ochrony podstawowej i bez warunków dla ochrony przy uszkodzeniu, yy urządzenia klasy I, z izolacją podstawową jako środkiem ochrony podstawowej i połączeniami wyrównawczymi ochronnymi jako środkiem ochrony w przypadku uszkodzenia, yy urządzenia klasy II, z izolacją podstawową jako środkiem ochrony podstawowej i izolacją dodatkową jako środkiem ochrony w przypadku uszkodzenia lub w których ochrona podstawowa i ochrona przy uszkodzeniu są zapewnione izolacją wzmocnioną, yy urządzenia klasy III, którego napięcie jest ograniczone do wartości ELV, wyposażone w ochronę podstawową i nie wyposażone w ochronę przy uszkodzeniu. Urządzenia powinny być oznakowane symbolami graficznymi wg norm: PNIEC 60417-1:2002E Symbole graficzne stosowane na urządzeniach Część 1: Przegląd i zastosowanie [8], PNIEC 60417-2:2002E+A1:2003E Symbole stosowane na urządzeniach - Część 2: Oryginały symboli [9] (obie normy zostały wycofane 17122008 r.) podano w Tablicy 1. Warto podkreślić, że przypisując klasę urządzeniu zgodnie z normami [7], [14], nie można przypisać tej cechy fragmentarycznie, np. tylko samej obudowie. Tak właśnie, zdaniem autorów w sposób niezgodny z przywołanymi normami, przypisano II klasę ochronności przedmiotowej obudowie aluminiowej rozdzielnicy nn izolowanej od wewnątrz dwoma warstwami izolacji: żywicą epoksydową i gumą [1]. Pkt 412.2 normy PNHD 60365-4-41:2009P Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-41: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed porażeniem elektrycznym [7] wyraźnie wskazuje, że badaniom podlegają wszystkie elementy konstrukcji urządzenia, w tym przypadku: rozdzielnica nn, obudowa,

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Tablica 1. Symbole graficzne do oznakowanie urządzeń elektrycznych w instalacjach niskiego napięcia. Klasa

Oznakowanie urządzenia lub instrukcje

Klasa 0

Tylko zastosowanie w środowisku nieprzewodzącym lub ochrona za pomocą separacji elektrycznej.

Klasa I

Oznaczenie zacisku połączenia ochronnego symbolem nr 5019 wg PNIEC 60417-2:2002E+A1:2003E lub literami PE, lub kombinacją barw zielonej i żółtej.

Klasa II

Oznaczenie symbolem nr 5172 wg PNIEC 60417-2:2002E+A1:2003E (podwójny kwadrat).

Klasa III

Oznaczenie symbolem nr 5180 wg PNIEC 60417-2:2002E+A1:2003E (rzymska cyfra III w rombie).

Symbol graficzny

metalowymi śrubami lub innymi środkami mocowania może osłabić wymaganą izolację”. Występuje ryzyko zastąpienia elementu izolacyjnego innym elementem przewodzącym w czasie instalacji bądź konserwacji i tym samym osłabienia izolacji. Dodatkowo warto rozważyć słuszność zastosowania przez producenta standardowych gwintów zwiększających prawdopodobieństwo takiej zamiany. Widok zawiasu zawierającego element przewodzący oraz widok śrub izolacyjnych mogących zostać zastąpionymi śrubami przewodzącymi przedstawiono na rys. 5, a widok zamka baskwilowego mającego metaliczne połączenie z obudową przedstawiono na rys. 6. Należy pamiętać, że szyna ochronno-neutralna nie może być połączona bezpośrednio z obudową tylko mocowana i izolowana, w podobny sposób jak szyny fazowe, izolacją podwójną lub wzmocnioną. W podobny sposób należy prowadzić bednarkę przyłączaną do szyny ochronno-neutralnej w niektórych spółkach dystrybucyjnych.

ale także oprzewodowanie. Zatem aby uzyskać II klasę ochronności dla kompletnej rozdzielnicy należy przyłączać do niej jedynie kable o podwójnej lub wzmocnionej izolacji. Zatem nie można przypisać samej obudowie II klasy ochronności bez analizy i badań kompletnego urządzenia, poza przypadkami, kiedy sama obudowa jest kompletnym urządzeniem, ale takim wyrobem nie są zainteresowane spółki dystrybucyjne.

[12], zdaniem autorów, nie jest warunkiem wystarczającym by uznać ten element za izolowany podwójną lub wzmocnioną izolacją i spełniający kryteria wymagane dla urządzenia II klasy. Widok śruby wspawanej do aluminiowej obudowy do montażu izolatora przedstawiono na rys. 4. Nie mniej istotnym elementem są metalowe, przewodzące elementy obudowy. Należą do nich m.in. zawiasy drzwiczek i zamek baskwilowy. Obu-

Rys. 4. Widok śruby do montażu izolatora wspawanej do aluminiowej obudowy. Fot. M. Schwann

Rys. 5. Widok zawiasu zawierającego element przewodzący oraz widok śrub izolacyjnych mogących zostać zastąpionymi śrubami przewodzącymi. Fot. M. Schwann

Rys. 6. Widok zamka baskwilowego, którego jeden z elementów ma metaliczne połączenie z obudową. Fot. M. Schwann

Konstrukcja obudowy

dowa w tym zakresie, zdaniem autorów, nie spełnia wymagań określonych w pkt 7.3.1.2 normy PNEN 61140:2002P+A1:2006P [11], [12]: „części przewodzące, które są oddzielone od niebezpiecznych części czynnych tylko izolacją podstawową, powinny być oddzielone od osłoniętej powierzchni izolacją dodatkową (…)”. Obudowa nie spełnia również wymogu podanego w pkt 7.3.1.3 normy PNEN 61140:2002P+A1:2006P [11], [12]: „obudowa nie powinna zawierać żadnych śrub lub innych środków mocowania z materiałów izolacyjnych, jeżeli wymaga się, aby te śruby i inne środki mocowania były usuwane lub były możliwe do usunięcia podczas instalowania lub konserwacji i których zastąpienie

Badania

Obudowa rozdzielnicy niskiego napięcia produkcji PRE Biel wykonana jest z aluminium. Zewnętrzna powierzchnia obudowy jest zabezpieczona przed warunkami atmosferycznymi lakierem proszkowym. Należy przy tym pamiętać, że zgodnie z pkt 5.1 normy PNEN 61140:2002P+A1:2006P „farby, lakiery (..) nie są uznawane za izolację odpowiednią do ochrony przed porażeniem elektrycznym”. Od wewnątrz izolowana jest dwoma warstwami izolacji: z żywicy epoksydowej i z gumy. Szyny zbiorcze izolowane są od obudowy poprzez izolatory nakręcane na śruby wspawane w obudowę. Takie rozwiązanie konstrukcyjne zgodnie z pkt 7.3.1.1 normy PNEN 61140:2002P+A1:2006P [11],

Niestety producent nie dostarczył do tej pory protokołów z badania typu kablowej rozdzielnicy szafowej zgodnie z normami: PN-EN 61439-1:2011P Rozdzielnice i sterownice niskonapięciowe – Część 1: Postanowienia ogólne [13], PNEN 614395:2015-02E Rozdzielnice i sterownice niskonapięciowe - Część 5: Zestawy do dystrybucji mocy w sieciach publicznych [14] mimo wielokrotnych prób autorów. Producent nie podał również informacji w jaki sposób dobrano poszczególne izolacje: podstawową, dodatkową i wzmocnioną i czy w ogóle poddano te izolacje badaniom. Zdaniem autorów, oprócz Tablicy 2 pkt 8.3.2 zmiany do normy PNEN 61140:2002/

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE A1:2006P Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym. Wspólne aspekty instalacji i urządzeń [12], przy doborze izolacji można oprzeć się na normie PN-EN 60664-1:2011P Koordynacja izolacji urządzeń elektrycznych w układach niskiego napięcia – Część 1: Zasady, wymagania i badania [10]. Wymiarowanie odstępów powietrznych reguluje pkt 5.1, odstępów powierzchniowych reguluje pkt 5.2, a wymagania dotyczące projektowania izolacji stałej opisuje pkt 5.3 normy PN-EN 60664-1:2011P [10]. Badania i pomiary zostały opisane w pkt 6 normy PN-EN 60664-1:2011P [10]. Badania sprawdzające izolacji stałej, które są badaniami typu, obejmują: yy próbę napięciem udarowym wytrzymywanym w celu sprawdzenia wytrzymałości izolacji stałej na napięcie znamionowe udarowe, yy próbę napięciem przemiennym w celu sprawdzenia wytrzymałości izolacji stałej na: yy krótkotrwałe przepięcia dorywcze, yy najwyższe napięcie stanu ustalonego, yy szczytowe napięcie powtarzalne, yy próbę wyładowań niezupełnych w celu sprawdzenia, czy w izolacji stałej nie występują żadne wyładowania niezupełne przy: yy najwyższym napięciu w stanie ustalonym, yy długotrwałym przepięciu dorywczym, yy szczytowym napięciu powtarzalnym, yy próbę napięciem wielkiej częstotliwości w celu sprawdzenia braku uszkodzenia pod wpływem nagrzewania dielektrycznego.

w II klasie ochronności, a nie urządzeniem w II klasie ochronności.

Wnioski

Obudowom aluminiowym rozdzielnic niskiego napięcia (nn) izolowanym od wewnątrz dwoma warstwami izolacji: żywicą epoksydową i gumą nie można przypisać II klasy ochronności bez analizy i badań kompletnego urządzenia, poza przypadkami, kiedy sama obudowa jest kompletnym urządzeniem, ale takim wyrobem nie są zainteresowane spółki dystrybucyjne. Szczegółowa analiza budowy i funkcjonalności rozdzielnicy niskiego napięcia w obudowie aluminiowej izolowanej od wewnątrz dwoma warstwami izolacji: żywicą epoksydową i gumą, również nie można przypisać II klasy ochronności ponieważ nie spełnia niektórych wymagań normy PNEN 61140:2002P+A1:2006P Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym. Wspólne aspekty instalacji i urządzeń [11], [12] oraz PN-HD 60364-4-41:2009P Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-41: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed porażeniem elektrycznym [7]. Obudowy opisywane przez autora publikacji [1] jako obudowy w II klasie ochronności to nie jest nowatorskie rozwiązanie techniczne tylko zabieg marketingowy w celu uzyskania przewagi konkurencyjnej na rynku kablowych rozdzielnic szafowych niskiego napięcia.

Z informacji pozyskanych przez autorów drogą telefoniczną wiadomo tylko tyle, że wykonano badanie wytrzymałości izolacyjnej dla napięcia udarowego 3 kV. Wykonanie tylko jednej próby jest niewystarczające, żeby ocenić wyrób i jego izolację zapewniającą ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym. Warto przy tym zwrócić uwagę, że nie można zastosować postanowień normy PN-EN 61439-1:2011P Rozdzielnice i sterownice niskonapięciowe - Część 1: Postanowienia ogólne [7] w zakresie obudów wykonanych z materiałów izolacyjnych, do obudów izolowanych będących przedmiotem niniejszej analizy. Trzeba również pamiętać, że ochrona przez całkowite izolowanie (Pkt 8.4.4 normy [13]) jest tylko odpowiednikiem urządzeń wykonanych

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

n Karolina Górzyńska, Politechnika Gdańska; Mirosław Schwann, KENTIA Firma Konsultingowa

84-200 Wejherowo, ul. 3 Maja 15/5 Biuro: 84-200 Wejherowo, ul. 3 Maja 3/2

Bibliografia

[1] Czado D., Rozdzielnice nn i obudowy aluminiowe w II klasie ochronności, Elektro Info 1-2/2015, Str. 40-41. [2] Liebold R.Tworzywo SMC – odporność na działanie warunków atmosferycznych i ich metody badawcze. Źródło: EMITER Sp. z o.o. [3] Starzenie się szaf rozdzielczych wykonanych z żywicy poliestrowej wzmocnionej włóknem szklanym. ALGROUP LONZA. 25-03-1999. Źródło: EMITER Sp. z o.o. [4] PN-EN 14598-1:2007P Termoutwardzalne tłoczywa wzmocnione. Specyfikacja tłoczyw arkuszowych (SMC) i tłoczyw sypkich (BMC) Część 1: Oznaczenie. [5] PN-EN 14598-2:2007P Termoutwardzalne tłoczywa wzmocnione. Specyfikacja tłoczyw arkuszowych (SMC) i tłoczyw sypkich (BMC) Część 2: Metody badań i wymagania ogólne. [6] PN-EN 14598-3:2007P Termoutwardzalne tłoczywa wzmocnione. Specyfikacja tłoczyw arkuszowych (SMC) i tłoczyw sypkich (BMC) - Część 3: Wymagania szczegółowe. [7] PN-HD 60364-4-41:2009P Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-41: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed porażeniem elektrycznym. [8] PN-IEC 60417-1:2002E Symbole graficzne stosowane na urządzeniach – Część 1: Przegląd i zastosowanie. [9] PNIEC 60417-2:2002E+A1:2003E Symbole stosowane na urządzeniach – Część 2: Oryginały. [10] PN-EN 60664-1:2011P Koordynacja izolacji urządzeń elektrycznych w układach niskiego napięcia – Część 1: Zasady, wymagania i badania. [11] PNEN 61140:2002P Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym. Wspólne aspekty instalacji i urządzeń. [12] PNEN 61140:2002P/A1:2006P Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym. Wspólne aspekty instalacji i urządzeń. [13] PN-EN 61439-1:2011P Rozdzielnice i sterownice niskonapięciowe Część 1: Postanowienia ogólne. [14] PN-EN 61439-5:2015-02E Rozdzielnice i sterownice niskonapięciowe - Część 5: Zestawy do dystrybucji mocy w sieciach publicznych. [15] PN-EN 62208:2011E Puste obudowy do rozdzielnic i sterownic niskonapięciowych – Wymagania ogólne.

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Nowoczesna stacja transformatorowa W dobie ciągłego rozwoju gospodarczego priorytetem jest niezawodność oraz parametry dostarczanej energii elektrycznej. Zakłady produkcyjne, budynki użyteczności publicznej, czy też hipermarkety szukają innowacyjnych rozwiązań, które pozwoliłyby im zwiększyć swoje oszczędności w czasach, kiedy energia elektryczna stale drożeje. Zwracają się dlatego też coraz częściej w stronę źródeł energii odnawialnej, odwracając się od dotychczas stosowanych stacji transformatorowych. Dlaczego tak się dzieje?

ozwiązania w temacie stacji transformatorowych są raczej tradycyjne. Projektowanie zasilania elektroenergetycznego dla indywidualnych odbiorców oparte jest tylko i wyłącznie o katalogi i wyroby wyprodukowane na potrzeby zakładów energetycznych. Instalacja stacji transformatorowej polega na umiejscowieniu jej w granicy działki i podłączeniu kablami średniego

napięcia do sieci energetycznej, skąd następnie kablami niskiego napięcia prąd dostarczany jest do końcowego odbiorcy. Wymusza to w pewien sposób stosowanie drogich kabli nn, na których powstają duże straty energii elektrycznej, a co za tym idzie – zwiększenie kosztów stałych przedsiębiorstwa. Bardziej opłacalnym rozwiązaniem zarówno dla Inwestora jak i Wykonawcy

jest umieszczenie stacji transformatorowej wewnątrz budynku. Energia elektryczna doprowadzana jest wówczas bezpośrednio do odbiorcy kablami SN, które są tańsze od kabli nn. Dodatkowo na kablach średniego napięcia powstają mniejsze straty energii elektrycznej. Mało kto dotychczas zastanawiał się nad opłacalnością takiego rozwiązania, więc poddajmy je wnikliwej analizie.

Wymierna korzyść finansowa polegająca na wyeliminowaniu drogich kabli nn 0,4 kV Założenia Tradycyjna stacja transformatorowa Odległość od budynku Cena 1 mb kabla YKXS 4x185 Koszt zakupu (2 x 190 m x 446,32 zł) Koszt ułożenia kabla ŁĄCZNY KOSZT BUDOWY

190 m 446,32 zł 169 601,60 zł 15 200,00 zł 184 801,60 zł

Wnętrzowa stacja transformatorowa Odległość od przyłącza energ. Cena 1 mb kabla YHAKXS 70 Koszt zakupu (3 x 190 m x 39,43 zł) Koszt ułożenia kabla ŁĄCZNY KOSZT BUDOWY

190 m 93,43 zł 22 475,10 zł 19 200,00 zł 41 675,10 zł

Uzyskana, wymierna korzyść finansowa przy budowaniu zakładowej sieci energetycznej z wykorzystaniem wnętrzowej stacji transformatorowej wynosi 143 126,50 zł Jest to kwota, o którą wykonawca może pomniejszyć wycenę budowy, przez co jego oferta stanie się bardziej atrakcyjna dla Inwestora.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE Wymierna korzyść finansowa polegająca na obniżeniu kosztów stałych przedsiębiorstwa poprzez zmniejszenie strat w przesyle energii elektrycznej. Założenia Tradycyjna stacja transformatorowa Układ Pracy TN-C Zapotrzebowana moc P= 550 kW cos φ= 0,93 In= 854,62 A Kabel 2 x YKXS4 x 185 Obciążalność kabla Idd= 910 A

Wnętrzowa stacja transformatorowa Transformator 630 kVA Zapotrzebowana moc P= 550 kW cos φ= 0,93 Un= 15 kV Prąd - obciążenia Id= S/√3 Un cos φ Id= 22,78 A Kabel 3 x YHAKXS1 x 70 Obciążalność kabla Idd= 275 A

Spadek napięcia i straty w przesyle są wyliczone wg wzorów:

gdzie: l – jednokrotna długość przewodu [m] – 80 m A – przekrój pojedynczego przewodnika [mm2] – 150 mm2 χ – przewodność właściwa , miedź χ = 57 [m/Ωmm2]

Założenia c.d. Tradycyjna stacja transformatorowa Długość linii kablowej 190 m Obliczony spadek napięcia 13,32 V Straty dla przesyłu mocy 19,69 kW Średnia cena 1 kWh 0,51 zł netto 24 h na dobę Czas pracy zakładu 31 dni w miesiącu Strata w przesyle mocy 14 649,36 kWh Wartość strat w ciągu jednego mie7 471,17 zł netto siąca Wartość strat w ciągu jednego roku 89 654,04 zł netto Wartość strat w ciągu 10 lat 896 540,40 zł netto

Wnętrzowa stacja transformatorowa Długość linii kablowej 190 m Obliczony spadek napięcia Straty dla przesyłu mocy 0,127 kW Średnia cena 1 kWh 0,51 zł netto 24 h na dobę Czas pracy zakładu 31 dni w miesiącu Strata w przesyle mocy 94,488 kWh Wartość strat w ciągu jednego mie48,19 zł netto siąca Wartość strat w ciągu jednego roku 578,28 zł netto Wartość strat w ciągu 10 lat 5782,80 zł netto

Uzyskana, wymierna korzyść finansowa wynosi 890 757,60 zł w ciągu 10 lat. Jak więc widzimy, zabudowanie wnętrzowej stacji transformatorowej w budynku jest rozwiązaniem nieporównywalnie bardziej opłacalnym dla Wykonawcy – zmniejsza koszty budowy, oraz daje wymierną korzyść dla Inwestora - zmniejsza koszty eksploatacji obiektu. Wśród dostępnych na rynku stacji transformatorowych jedynie opatentowana, przemysłowa stacja transformatorowa spełnia wymagania przemysłu w obniżaniu kosztów. Przemysłowe stacje transformatorowe ICZ-

-E (Inteligentne Centrum Zarządzania Energię) są produkowane przez polską firmę Elektrobud SA. Zabudowa stacji transformatorowej na hali produkcyjnej zwiększa możliwości zagospodarowania terenu oraz wpływa na estetykę i bezpieczeństwo. Cena przemysłowych stacji transformatorowych ICZ-E jest porównywalna z cenami tradycyjnych stacji transformatorowych. Jakość stacji potwierdzona jest Certyfikatem Instytutu Elektrotechniki w Warszawie nr 10/28/NBR/2011. Przemysłowa stacja transformatorowa została opatentowana pod numerem 14690 w Unii

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

Europejskiej. ICZ-E realizuje strategię Europa 2020 – gospodarka niskoemisyjna poprzez zmniejszenie zużycia energii elektrycznej. Została również wyróżniona godłem „Eko-Inspiracja 2013” w kategorii produkt. Dodatkowym czynnikiem przemawiającym na korzyść stacji transformatorowych ICZ-E jest to, że oferująca je firma Elektrobud SA jest w stanie wyliczyć wymierną wyliczalną korzyść finansową, którą uzyska klient, wybierając jej innowacyjne rozwiązanie. www.elektrobud.pl n

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Oszczędność w cenie Jednym stacje transformatorowe kojarzą się z betonowymi „klockami”, innym ze słupami usytuowanymi przy ulicach. Swoimi kształtami – przeważnie archaicznymi – dość specyficznie wpisują się w otoczenie. Wiadomo, że chcemy mieć prąd, ale czy na pewno musi to tak wyglądać?

nstalacja stacji transformatorowej polega na umiejscowieniu jej w granicy działki i podłączeniu kablami średniego napięcia do sieci energetycznej, skąd następnie kablami niskiego napięcia prąd dostarczany jest do końcowego odbiorcy. Jest to standardowe rozwiązanie w przypadku firm energetycznych dostarczających prąd. Mało kto jednak zastanawia się nad opłacalnością tego typu przyłącza, dlatego spróbujemy to przeanalizować. Załóżmy, iż stacja transformatorowa znajduje się w odległości 190 m od budynku, do którego mamy doprowadzić energię elektryczną. Koszt podłączenia kabli niskiego napięcia (obejmujący cenę zakupu kabli oraz ich ułożenia) wyniesie według cennika 184 480,60 zł. Gdy zakład pracuje 24 godziny na dobę przez siedem dni w tygodniu, to na takim odcinku generujemy straty w zużyciu energii elektrycznej w wysokości 7 471,17 zł miesięcznie a 89 654,08 zł rocznie, co daje aż 896 540,83 zł strat w okresie 10 lat! W dobie żarówek energooszczędnych, domów pasywnych wykorzystujących odnawialne źródła energii i zyskującej z każdym rokiem na popularności modzie na ekologię, nasuwa się pytanie, w jaki sposób można by było zredukować te straty?

Skutecznym rozwiązaniem jest przeniesienie stacji transformatorowej do siedziby zakładu czy też firmy, możliwie jak najbliżej maszyn i urządzeń. Funkcję taką spełniają przemysłowe stacje transformatorowe ICZ-E. Dzięki ich zastosowaniu eliminujemy konieczność zakupu drogich kabli niskiego napięcia, które zastępujemy tanimi kablami średniego napięcia. Przy założeniu, iż przemysłowa stacja transformatorowa ICZ-E oddalona jest od sieci energetycznej o 190 m, wspomniany wyżej koszt podłączenia kabli średniego napięcia (zakup i koszt ułożenia) zmniejsza się do 41 675,10 zł. Redukcji ulegają także straty w przesyle energii elektrycznej. Zakład pracujący 24 godziny na dobę przez siedem dni w tygodniu zmniejsza straty do kwoty 48,19 zł miesięcznie, co daje roczną kwotę strat w wysokości 578,27 zł oraz kwotę 5782,70 zł za okres 10 lat. Różnica w zmniejszeniu strat w przesyle energii elektrycznej, jaką uzyskuje się przy wykorzystaniu przemysłowej stacji transformatorowej ICZ-E w porównaniu do standardowej stacji transformatorowej, jest diametralna. Wśród dostępnych na rynku stacji transformatorowych jedynie opatentowana przemysłowa stacja transformatorowa spełnia wymagania przemysłu

w obniżaniu kosztów stałych. Przemysłowe stacje transformatorowe ICZ-E (Inteligentne Centrum Zarządzania Energię) są produkowane przez polską firmę Elektrobud SA. Zabudowa stacji transformatorowej na hali produkcyjnej zwiększa możliwości zagospodarowania terenu oraz wpływa na estetykę i bezpieczeństwo. Cena przemysłowych stacji transformatorowych ICZ-E jest porównywalna z cenami tradycyjnych stacji transformatorowych. Jakość stacji potwierdzona jest Certyfikatem Instytutu Elektrotechniki w Warszawie nr 10/28/NBR/2011. Przemysłowa stacja transformatorowa została opatentowana pod numerem 14690 w Unii Europejskiej. ICZ-E realizuje strategię Europa 2020 – gospodarka niskoemisyjna poprzez zmniejszenie zużycia energii elektrycznej. Została również wyróżniona godłem „Eko-Inspiracja 2013” w kategorii produkt. Dodatkowym czynnikiem przemawiającym na korzyść stacji transformatorowych ICZ-E jest to, że oferująca je firma Elektrobud SA jest w stanie wyliczyć wymierną wyliczalną korzyść finansową, którą uzyska klient, wybierając jej innowacyjne rozwiązanie. www.elektrobud.pl n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Łącząc dwa światy. Zintegrowane zarządzanie sieciami elektroenergetycznymi Jednym z najważniejszych zadań, jakie stoją w obecnych czasach przed OSD, jest zapewnienie ciągłości i niezawodności dostaw energii elektrycznej. A co za tym idzie, utrzymanie najwyższych z możliwych - ale i wymaganych – parametrów jakościowych.

celu zapewnienia jakości i nieprzerwanych dostaw energii elektrycznej w spółkach Operatora Sieci Dystrybucyjnej (OSD) zaangażowanych jest wiele służb, które można podzielić na dwie główne grupy: służby związane z centralną dyspozycją mocy – zajmujące się prowadzeniem ruchu, oraz służby związane z zarządzaniem majątkiem sieciowym.

atacyjne, remonty, przebudowy i nowe inwestycje. Korzystają przy tym ze specjalizowanego oprogramowania klasy Asset Management (AM) i Geographic Information System (GIS), takiego jak SID autorstwa firmy Apator Rector. Podstawą działania służb zarządzania majątkiem jest konieczność posiadania wiedzy o elementach sieci. Pozyskanie i utrzymanie wiarygodnej i użytecznej informacji o elementach sieci możliwe jest jedynie w procesie paszportyzacji, czyli swoistego „spisu z natury” elementów infrastruktury. Dla tych elementów tworzone są paszporty, czyli zestawy danych i atrybutów, opisujące element sieciowy i uwzględniające m.in. parametry elektryczne.

czącą każdego z elementów struktury sieci elektroenergetycznej, pokazującą stan rzeczywisty ww. elementów powoduje konieczność tworzenia interfejsów pomiędzy programami umożliwiającymi prawidłowy nadzór nad elementami infrastruktury. Interfejsy tworzone są pomiędzy oprogramowaniem AM, GIS, SCADA, OMS i innymi, integrując te środowiska. Nie należy jednak zapominać, że mnogość modułów wewnątrz klas systemów wymaga dodatkowych interfejsów lub wdrożenia korporacyjnej szyny danych.

Dyspozycja mocy nadzoruje aktualny stan obserwowalnej sieci elektroenergetycznej w systemie dyspozytorskim SCADA, takim jak WindEx firmy Apator Elkomtech. System umożliwia nadOpisane wcześniej trzy podstawowe zorowanie i sterowanie stelemechaelementy, tj. urządzenia zapewniająnizowanymi elementami sieci w czace transmisję danych (sygnalizacja, sie rzeczywistym, archiwizację sterowanie, pomiary) o stanie dzienników, a także analizę zjapracy sieci, systemy używane wisk, które mają miejsce w sieprzez dyspozytorów, jak i sysci. W głębi sieci elektroenergetemy zapewniające nadzór nad tycznej instalowane są urządzemajątkiem sieciowym, obejmunia umożliwiające zdalny nadzór ją wiele procesów biznesowych, i sterowanie. Są to urządzenia tektóre do poprawnego funkcjolemechaniki produkowane m.in. nowania wymagają tych saprzez Apator Elkomtech (takie jak mych danych. Ponad 27 lat doautomatyka zabezpieczeniowa świadczeń we wdrażaniu systeEx-BEL, Ex-fBEL i Ex-mBEL, telemów wspomagających pracę mechanika Ex-MST2, Ex-micro2, OSD, jakimi mogą poszczycić wskaźniki zwarć Ex-DPZ i inne). się spółki grupy Apator oraz Zdarzenia awaryjne w sieci elek- Rys 1. Elementy kompletnego rozwiązania APATOR baczne słuchanie i obserwacja troenergetycznej, planowanie ELKOMTECH i APATOR RECTOR dla OSD potrzeb Klientów skłoniły Apaprac i wyłączeń w sieci, jak rówtor Elkomtech i Apator Rector nież dokumentowanie pracy dyspozy- Urząd Regulacji Energetyki, Centrum do podjęcia decyzji o konieczności tora i nadzór nad brygadami pogoto- Zarządzania Kryzysowego, zarządy opracowania zintegrowanego rozwia energetycznego wykonywane są koncernów i inne jednostki wyma- wiązania dla dyspozycji i służb zarząw aplikacjach systemów klasy OMS (ta- gają od OSD zintegrowanej i pewnej dzania majątkiem sieciowym. Rozkich jak WindEx AWAR, WindEx PLAN, informacji, którą można pozyskać na wiązanie to oparte jest o wspólną WindEx EDZOP i WindEx mDZOP). podstawie danych z wielu systemów bazę danych zgodną ze standardem (AM, AMI, billing, SCADA, OMS, itp.), CIM, jednocześnie składa się z odZ kolei służby zarządzania majątkiem przedstawionych w postaci specjali- rębnych modułów, które umożliwiają nadzorują majątek sieciowy będący zowanych raportów, generowanych obsługę nazwanych procesów OSD w posiadaniu OSD, równolegle planu- w określonych odstępach czasu. i zapewniają pełną i integralną inforjąc konieczne do utrzymania w spraw- Rosnące zapotrzebowanie na jedno- mację. Rozumiejąc specyfikę pracy ności i operatywności prace eksplo- litą, zagregowaną informację, doty- różnych służb, udostępniamy Klien-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE tom aplikacje z przyjaznym interfejsem użytkownika, prezentując dane w różny, dla wyżej wymienionych dwóch rodzajów służb, sposób. Dane pozyskane w procesie obsługi przechowywane są w jednolitej i współdzielonej bazie danych. Głównym celem takich działań jest zebranie informacji i odpowiednia ich dostępność dla różnych użytkowników we wspólnych modułach, umożliwiająca pewną i bezpośrednią współpracę służb dyspozycji i majątku sieciowego. W skład całego pakietu proponowanego rozwiązania wchodzą aplikacje takie jak: AWARIE – obsługa wyłączeń awaryjnych, jak również jakichkolwiek przerw w dostawie energii elektrycznej. Uzupełniając odpowiednie formularze, dyspozytorzy i osoby odpowiedzialne za nadzór nad majątkiem wprowadzają informacje dotyczące danego incydentu. Zgromadzona w ten sposób kompleksowa informacja z obszaru całego OSD pozwoli na wielopoziomowe analizy, przy automatycznym obliczaniu wskaźników. Działania podjęte na podstawie zagregowanych danych (np. dotyczące powtarzających się awarii danego elementu, linii, czy stacji) pozwolą na przewidywanie i zlecanie odpowiednich działań eksploatacyjnych, które przełożą się na mniejszą liczbę awarii, a tym samym na poprawę wskaźników SAIDI i SAIFI. Informacje z obszaru całego OSD mogą być zbierane i prezentowane w postaci specjalizowanych raportów w programie takim jak np. AWAR Centralny. Raporty generowane są w sposób automatyczny, nieangażujący i niezakłócający pracy dyspozytora w oddziale OSD. PLANOWANIE – aplikacja, która umożliwia zarówno nadzór nad planowaniem wyłączeń, jak i dostarcza narzędzie do planowania eksploatacyjnego, planowania remontów oraz nowych inwestycji. Oferuje możliwość agregacji pozyskanych informacji, wyszukiwania prac planowych w celu minimalizacji SAIDI, a także grupowanie koniecznych materiałów eksploatacyjnych i przekazywanie zestawień do systemów zakupowych. DZIENNIK OPERACYJNY – prowadzenie ruchu w sieci elektroenergetycznej wymaga dokumentowania pracy dyspozytora w formie uniemożliwiającej jakiekolwiek zmiany

zapisów. Dzięki aplikacji wszystkie prace i czynności dyspozytora są zapisywane automatycznie w dzienniku operacyjnym z minimalnym wkładem pracy, koniecznym do uzupełnienia brakujących informacji przez dyspozytora. Dzięki ścisłemu powiązaniu z systemem WindEx większa część informacji, niezbędnych do udokumentowania wydania polecenia, dostarczana jest automatycznie, a po uzupełnieniu brakujących elementów przez dyspozytora, całość zapisywana jest w czytelnych formularzach. Dziennik operacyjny spełnia wszystkie wymagania stawiane tego typu aplikacjom, a dodatkowo umożliwia połączenie z aplikacją mobilną (działającą w trybie online) i przekazywanie poleceń brygadom pogotowia energetycznego. Uzupełnieniem aplikacji mobilnych są również aplikacje mogące działać w trybie offline, które umożliwiają zbieranie danych z liczników, paszportyzację danych lub inne czynności niewpływające na stan sieci elektroenergetycznej. Posiadane przez OSD informacje o sieci elektroenergetycznej (tzw. paszportyzacja) pozwalają na przedstawienie sieci w systemach GIS (na podkładach wektorowych, bitmapowych lub ortofotomapowych) w „układzie normalnym”, a także pokazanie sieci elektroenergetycznej na podkładach geograficznych w stanie rzeczywistym. Szczególnym przypadkiem tego rozwiązania jest możliwość automatycznej generacji schematów sieci na podstawie danych z systemów majątkowych, co umożliwia jednorazowe wprowadzanie (do AM) danych i późniejszą aktualizację spowodowaną zmianami na sieci, co wpływa na aktualność schematu systemu SCADA, na którym pracują dyspozytorzy kierujący ruchem sieci elektroenergetycznej. Jest to szczególnie istotne w przypadku sieci niskiego napięcia, w której zmiany zachodzą dynamicznie. Apator Elkomtech jako jedyny w Polsce może poszczycić się tego typu działającym produkcyjnie rozwiązaniem. Prawidłowo przeprowadzona pełna paszportyzacja sieci, a także dane o jej bieżącym stanie pozwalają na wykonywanie obliczeń inżynierskich w trybie online. Przedstawiany system wyposażony będzie w moduł estymatora dla sieci WN, SN i nN, dzięki czemu będzie wykonywał obliczenia, ułatwiając w czasie rzeczywistym

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

podejmowanie decyzji dotyczących sterowania elementami sieci elektroenergetycznej. Moduł obliczeniowy jeszcze przed wykonaniem operacji sterowniczej dostarczy dyspozytorowi dane o jej skutkach, informując czy żadna linia lub transformator nie zostaną przeciążone, bądź czy dana operacja nie spowoduje niezasilenia odbiorców. Dzięki prowadzeniu obliczeń system będzie podpowiadał możliwości przełączenia, mające na celu optymalizację układu, aby minimalizować koszty strat w sieci i na transformatorach. W chwili obecnej firma Apator Elkomtech realizuje 3 projekty pilotażowe, które mają pokazać możliwości systemu FDIR, takie jak automatyczne wykrycie zwarcia w sieci, jego wyizolowanie i przywrócenie zasilania dla pozostałej części odbiorców. Na efekty programów pilotażowych i ich rzetelną ocenę trzeba będzie poczekać ok. 10-12 miesięcy, jednak jesteśmy pewni, że spełnią wymagania naszych Klientów. Zaproponowany rozwój systemów niesie za sobą wymierne korzyści: yy spójny i zintegrowany system na każdym z poziomów zarządzania, yy ewolucyjne przejście, przy wykorzystaniu już wdrożonych i działających u naszych Klientów systemów (dotyczy to również migracji danych z systemów firm trzecich), yy ochronę inwestycji dotychczas poczynionych, ponieważ dane posiadane przez OSD są migrowane do przedstawionego rozwiązania, yy możliwość ścisłego dostosowania systemu do potrzeb - dzięki modułowej budowie zapewniona jest elastyczność w procesie wdrażania systemu u Klienta, dopasowując się tym samym do modelu biznesowego, yy na wszystkich szczeblach zarządzania dostępna jest zintegrowana i kompletna informacja, yy w sposób automatyczny zapewniona jest obsługa taryfy jakościowej, zgodnie z rozporządzeniem URE, umożliwiając obniżenia wskaźników SAIDI, SAIFI i MAIFI. n Marek Borkowski Apator Elkomtech SA

EKSPLOATACJA I REMONTY

100 lat z Makitą

W tym roku swoje stulecie obchodzi firma Makita, światowy lider w produkcji i sprzedaży elektronarzędzi, stacjonarnych maszyn do obróbki drewna, narzędzi pneumatycznych oraz narzędzi ogrodniczych. Japońska marka rozpoznawalna jest obecnie pod każdą szerokością geograficzną.

uż co najmniej 25 lat temu Makita ugruntowała swoją pozycję na rynku, a jej produkty zyskały zasłużone uznanie szerokiej rzeszy klientów na całym świecie. Kojarzone są z jakością, niezawodnością i zaawansowaniem technologicznym. Jednak elektronarzędzia nie były początkowo głównym przedmiotem zainteresowania firmy. Zanim osiągnęła swoją obecną pozycję ulegała wielu przekształceniom. Początek Makita Corporation ( ) przypada na pierwszy dzień wiosny. 21 marca 1915 roku w Nagoi pan Mosaburo Makita i trzech pracowników założył „Makita Denki Seisausa” (Makita Electric Machine Company). Firma początkowo zajmowała się naprawą silników elektrycznych. Kolejnym krokiem było rozpoczęcie produkcji silników elektrycznych przeznaczonych do różnych zastosowań. Zajmowała się też sprzedażą i naprawą sprzętu oświetleniowego i transformatorów. W okresie powojennym firma kieruje swoje zainteresowanie ku sektorowi narzędzi. W 1958 roku Makita wprowadza po raz pierwszy do obrotu w Japoni przenośny strug elektryczny. Rok później oficjalnie ogłasza przekształcenie się w producen-

ta elektronarzędzi i inicjuje eksport swoich strugów na rynek australijski. Niemalże co roku powstają nowe przyczółki na świecie. Ekspansja Makity na rynkach światowych charakteryzuje kolejne dziesięciolecia jej działania. Najpierw w Europie: Francja, Wielka Brytania, Niemcy, Włochy. Makita zdobywa Kanadę i Australię. Posiada swoje przedstawicielstwa w większości krajów europejskich. Jest obecna w krajach Ameryki Południowej i oczywiście w Azji, w tym na największych rynkach chińskim i indyjskim. Obecnie japoński koncern ma ponad 150 przedstawicielstw i ich liczba rośnie. Oprócz Japonii, wybudowała swoje fabryki w Chinach, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Brazylii i Rumunii.

20 lat Makita Sp. z o.o w Polsce

W 1994 roku zostaje zarejestrowana Makita Sp. z o.o. w Polsce a w 1995 otwiera swoje przedstawicielstwo w Bielsku-Białej. Polska centrala koordynuje i rozwija sprzedaż i promocję produktów. Współpracuje z rozwiniętą siecią punktów serwisowych, zapewniając dostawę części zamiennych i bezproblemowe świadczenie napraw i przeglądów gwarancyjnych oraz pogwarancyjnych. Ponadto prowadzi szkolenia, z których korzystają serwisanci z całego kraju. W ramach akcji promocyjnych realizuje i wspiera różnego rodzaju projekty, w tym też o charakterze lokalnym. Współpracuje ze szkołami, instytucjami publicznymi oraz uczelniami wyższymi w całym kraju. n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

EKSPLOATACJA I REMONTY

Aktywna ochrona przez zimnem od Milwaukee Z myślą o chłodach, które już nastały i zapewne będą jeszcze większe Milwaukee, przygotowało nową odzież z aktywnym systemem grzewczym z pod szyldu M12. Nowe kurtki i kamizelki to nie tylko ochrona przed zimnem, ale także nowoczesne podejście do odzieży roboczej, poprzez swoją funkcjonalność, praktyczność a także estetykę.

radycyjna odzież zabezpiecza nas przed zimnem w sposób pasywny, a ciepło wytwarzane przez człowieka jest akumulowane pod warstwą materiału. Wiadomo, że w takim systemie człowiek musi być w ciągłym ruchu, a warstwa odzieży na tyle gruba, by jak najdłużej przetrzymać wytworzoną energię. Nowa odzież Milwaukee M12 to ubrania ochronne, które mają zabezpieczać przed zimnem, ale w sposób aktywny. 5 stref grzewczych poprzez grzałki w postaci cienkich przewodów w matach z włókna węglowego, które są wszyte w różnych częściach odzieży, zamieniają energię elektryczną pochodzącą z akumulatora litowo-jonowego na ciepło, ogrzewające człowieka. Najważniejszą zaletą takiego rozwiązania jest to, że osoba ubrana w odzież Milwaukee może stać bez ruchu, a i tak nie zazna chłodu. Źródłem energii dla mat grzewczych umieszczonych w odzieży jest nowoczesnych akumulator litowo-jonowy M12 o napięciu 12 V i pojemności 2,0 Ah To systemowe rozwiązanie, które stosuje się w wielu innych maszynach bateryjnych Milwaukee. Prądu zgromadzonego w ogniwach REDLITHIUM-ION wystarczy na ok. 6 godz. ciągłego grzania. Posiadając dwa

akumulatory, można w ciągu 8-godzinnego dnia pracy ani przez chwilę nie poczuć chłodu. Baterię instaluje się w specjalnym gnieździe, umieszcza w kieszeni i podpina do instalacji grzewczej kurtki. Na lewej piersi znajdziemy specjalny guzik, którym regulujemy poziom grzania. Do dyspozycji są trzy ustawienia mocy grzania– wysokie, średnie lub lekkie, a także podgrzewanie kieszeni. W zależności od Wchodząca w skład grupy TTI marka Milwaukee, od 1924 koncentruje się na jednym celu: produkcji najlepszych profesjonalnych elektronarzędzi heavy-duty i akcesoriów dla nich. Dzisiaj Milwaukee jest identyfikowana z profesjonalnymi narzędziami o najwyższej jakości, trwałości i niezawodności jaką tylko można kupić. Firma nieodmiennie ustanawia standardy w branży kierując swoją ofertę do wszystkich użytkowników profesjonalnych narzędzi, których asortyment obejmuje ponad 500 elektronarzędzi i przeszło 3.500 akcesoriów. Przez cały okres swojej działalności Milwaukee zawsze stawia na jakość, którą buduje z użyciem najnowocześniejszych technologii i zaawansowanych technik produkcyjnych.

wybranego programu przycisk zmienia kolor podświetlenia. W uchwycie na akumulator umieszczono port USB. Z baterii można więc zasilać telefon komórkowy lub odtwarzacz MP3 , które można schować w specjalnie przygotowanej do tego kieszeni. Odzież Milwaukee M12 HJ jest uszyta z specjalistycznych materiałów, które chronią przed wiatrem i wodą co zapewnia pasywną ochronę przed zimnem i dużą wytrzymałość mechaniczną. Wszystkie modle mogą być prane w pralkach i suszone w suszarkach. Nowoczesna odzież Milwaukee to znakomita ochrona przed zimnem także dla motocyklistów, wędkarzy czy myśliwych. Kurtka podgrzewana Milwaukee M12 HJ dostępna jest w trzech wariantach kolorystycznych i w aż pięciu rozmiarach (od S do XXL). Do kurtki można dokupić dodatkowe akcesoria w postaci adaptera do zasilania kurtki akumulatorem M18 (18 V) i ładowarkę samochodową. Czerwona: M,X, XL Czarna: S, M,X, XL Kamuflaż: M,X,XL,XXL Więcej o nowoczesnej ochronie przez zimnem od Milwaukee na: http://milwaukeetool.pl

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

EKSPLOATACJA I REMONTY Kurtka podgrzewana M12 dane techniczne: yy napięcie/pojemność baterii: 21V/1,5 Ah yy 5 stref ciepła yy 3 ustawienia ciepła + podgrzewanie kieszeni yy materiał kurtki: Soft shell (95% Polyester / 5% Soandex) yy rozmiary: S, M, L, XL, XXL, XXXL yy ciężar: 1,2 kg yy gwarancja: 3 lata

Wiatro i wodoodporna

Do 8 godzin podgrzewania

onA r h ee c k o u A A n w l w i d m Akty o m e n zim d e z r p 57 URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

www.milwaukeetool.pl

EKSPLOATACJA I REMONTY

Mocna wiertarka udarowa Hitachi DV22V Hitachi Power Tools Polska w dobiegającym końca roku do bogatej gamy wiertarek z udarem mechanicznym dodało kolejne ciekawe urządzenie. Model, DV22V jest jedną z pierwszych wiertarek udarowych Hitachi z bardzo mocnym silnikiem o mocy znamionowej 1120W.

ominujące do tej pory parametry mocy wynosiły zaledwie 790W. Urządzenie DV22V oprócz bardzo wysokiej mocy wyróżniają również wysokie parametry wiercenia. Maksymalne średnice wiercenia na niskim biegu (małe obroty, wysoki moment obrotowy) wynoszą dla stali 16mm, dla materiałów betonowych 22mm, a dla drewna aż 40mm. Wiertarka wyposażona jest w bardzo wysokiej klasy szybkomocujący uchwyt wiertarski. Podobnie jak w wielu nowo projektowanych elektronarzędziach Hitachi tak i w tym modelu zastosowano technologię AHB (Aluminium Housing Body), czyli obudowę przekładni z bardzo wytrzymałych i lekkich stopów aluminium. Dzięki takiej konstrukcji ciepło jest doskonale odprowadzane na zewnątrz, co zwiększa wytrzymałość całego urządzenia o około 1,7 raza w porównaniu do bardzo udanego i niezwy-

kle cenionego modelu DV20VB2 o mocy 790W. Ciekawostką w wiertarkach Hitachi jest zastosowany w DV22V nowy system mocowania szczotek oraz zmiany kierunku pracy maszyny, tak zwany rotacyjny system położenia szczotek. Dzięki takiemu rozwiązaniu szczotki zawsze są pozycjonowane optymalnie niezależnie czy używamy lewych czy prawych obrotów. Zapewnia to znaczne, bo aż dwukrotne wydłużenie ich żywotności. Hitachi projektując nowy model wiertarki nie zapomniało również o zwiększeniu komfortu i bezpieczeństwa pracy. Na poprawę komfortu ma wpływ długa rękojeść boczna, której położenie możemy bez żadnych problemów dostosować dla użytkowników prawo jak i lewo ręcznych. Dodatkowo uchwyt boczny został wyłożony okładziną typu soft touch, co również poprawia komfort i jakość pracy urządzeniem.

Najważniejszym systemem chroniącym użytkownika, jaki inżynierowie Hitachi dodali do nowego modelu DV22V jest sprzęgło bezpieczeństwa. Funkcja ta nie jest zbyt często spotykana w urządzeniach tej klasy. Ma ono na celu odłączenie układu napędzającego całą maszynę od jej wrzeciona w przypadku zaklinowania osprzętu w obrabianym materiale. Sprzęgło zabezpiecza również sam silnik przed nadmiernym i nagłym obciążeniem. Dodatkowe cechy wyróżniające nowy model maszyny to: płynna regulacja obrotów we włączniku, bardzo wygodne przełączniki trybu pracy (z udarem lub bez) i zmiany biegu z niskiego na wysoki. Urządzenie w zależności od specyfikacji dostępne jest w walizce z tworzywa lub w tak zwanej walizce systemowej Hit-System Hitachi. Hitachi n

Radosnych i pogodnych Świąt Bożego Narodzenia oraz wielu sukcesów w Nowym Roku 2016 życzy Zespół Hitachi Power Tools Polska

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

Szlifierki Hitachi 180mm/230mm G 18SW2/G 23SW2 NOWOŚĆ G 18ST/G 23ST

Najniższa waga w klasie oraz ogólna wytrzymałość *1

niska waga

4,9kg

dla G 18SW2

kg 5,1 dla G 23SW2

ogólna wytrzymałość

ok.

% większa

dla G 18ST i G 23ST

* Zdjęcie: G 23SW2 z opcjonalną tarczą.

*1. Począwszy od września 2014 roku Wśród szlifierek kątowych klasy 2200W produkowanych przez wiodących producentów elektronarzędzi. (Ankietowani przez Hitachi Koki). *2. Od września 2014 roku Wśród szlifierek kątowych klasy 2000W/2200W produkowanych przez wiodących producentów elektronarzędzi (Ankietowani przez Hitachi Koki). *3. W porównaniu z poprzednimi modelami G18/23SS.

EKSPLOATACJA I REMONTY

Nowa generacja akumulatorowych młotów udarowo-obrotowych Bosch 36 V Moc, duże tempo wiercenia i pełna kontrola pracy dla profesjonalistów

Nowe młoty udarowo-obrotowe klasy 36 V wyróżniają się dużą mocą, długim czasem pracy i wyjątkową żywotnością. Innowacyjny system Bosch Electronic Precision Control zapewnia wysoki komfort i zwiększoną kontrolę pracy, a system Vibration Control redukuje poziom drgań o 25% w porównaniu do poprzednich modeli.

BH 36 V-LI Plus Professional z uchwytem stałym i GBH 36 VF-LI Plus Professional z wymiennym uchwytem wiertarskim to nowa generacja akumulatorowych młotów udarowo-obrotowych. W porównaniu do wcześniejszych modeli, nowe młoty odznaczają się wyższą mocą i dłuższym czasem pracy akumulatora. Wyposażone są także w dodatkowe funkcje gwarantujące komfort pracy, m.in. funkcję tłumienia drgań. Ustanawiają tym samym nowy standard w klasie napięcia 36 V. Jak pokazały testy przeprowadzone przez niemiecką firmę SLG Prüf- und Zertifizierungs GmbH, obydwa akumulatorowe młoty udarowo-obrotowe osiągają nie tylko wyraźnie lepsze wyniki pod względem tempa pracy, ale są także szybsze od porównywalnych narzędzi sieciowych klasy 3 kg. Przy wierceniach porównawczych wykonanych koronką wiertniczą 68 mm w betonie

młot GBH 36 VF-LI Plus Professional osiągnął o około 35% szybsze tempo wiercenia (z wyłączoną funkcją udaru) od sieciowego odpowiednika.

Wszechstronność zastosowań – płytki, kamień, beton, drewno i metal

Nowe młoty ze sprawdzoną technologią litowo-jonową mają szeroki zakres zastosowań. Szybko i precyzyjnie wywiercą małe otwory w płytkach i w murze, poradzą sobie także z większymi robotami wymagającymi dłutowania. Podczas pracy koronkami wiertarskimi o dużych średnicach do 82 mm, które stosuje się przy instalacji puszek rozdzielających, wysoka energia udaru gwarantuje znacznie szybsze tempo wiercenia. W przypadku młota GBH 36 VF-LI Plus Professional z szybkozaciskowym uchwytem wiertarskim, użytkownicy mogą używać także wier-

teł z chwytem cylindrycznym do obróbki drewna i metalu. Monterzy instalacji sanitarnych i grzewczych, elektrycy i wszyscy profesjonaliści, których praca wymaga dużej mobilności z nowymi młotami udarowo-obrotowymi zaoszczędzą sporo czasu. Czas ładowania tych narzędzi przy użyciu szybkiej ładowarki GAL 3680 CV Professional skraca się z 80 do 35 minut. Również pod względem komfortu obsługi nowe narzędzia mają wiele do zaoferowania, dzięki sprawdzonym rozwiązaniom Bosch. Na ich obudowie zamontowano ułatwiające pracę oświetlenie LED, a same młoty wyposażono w zoptymalizowaną konstrukcję – rękojeść znajduje się teraz w jednej linii z osią wiercenia, co zapewnia lepsze wyważenie i dużo bardziej komfortową pracę. Natomiast dzięki miękkiej okładzinie Softgrip młoty udarowo-obrotowe wygodnie leżą w dłoni.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

Fot. Bosch

EKSPLOATACJA I REMONTY Większa wydajność – wysoka moc, długi czas pracy i długa żywotność

Fot. Bosch

Nowe młoty udarowo-obrotowe 36 V są wyposażone w mocny mechanizm udarowy (3,2 J) i wytrzymały silnik. Oba elementy zapewniają wysoką wydajność wiercenia i dłutowania. Silnik młotów posiada cztery szczotki zapewniające mu większą niezawodnością z uwagi na mniejsze obciążenie poszczególnych szczotek. Silnik jest też lepiej chłodzony dzięki zoptymalizowanej geometrii szczelin wentylacyjnych. Te zmiany pozwoliły dwukrotnie wydłużyć żywotność narzędzi w porównaniu do poprzednich modeli. Metale ziem rzadkich, wykorzystywane w magnesach, zapewniają stałe pole magnetyczne - silniki stają się wydajniejsze przy równocześnie bardziej kompaktowej konstrukcji. Umożliwia to optymalizację relacji mocy do wagi i wielkości: młoty udarowo-obrotowe GBH 36 V-LI Plus Professional i GBH 36 VF-LI Plus Professional ważą, wraz z wydajnymi akumulatorami 4,0 Ah CoolPack, odpowiednio 4,5 i 4,6 kg.

Systemy Bosch Electronic – komfort i kontrola podczas pracy

Nowe młoty udarowo-obrotowe są wyposażone w systemy Electronic Rotation Control (ERC) i Electronic Precision Control (EPC), które gwarantują wysoki komfort i pełną kontrolę pracy. W przypadku systemu ERC zintegrowany czujnik wykrywa nagłe zablokowanie narzędzia w materiale – np. w wyniku skrzywienia wiertła w metalu lub natrafienia na twardy obiekt w murze – i natychmiast wyłącza silnik. Dzięki temu nadgarstki użytkownika są lepiej chronione przed możliwymi urazami. System EPC umożliwia natomiast precyzyjną pracę w delikatnych materiałach. Przy aktywnej funkcji EPC maksymalna moc młota jest automatycznie ograniczana do 70%, a wzrost mocy jest mniej gwałtowny. Użytkownik może więc bezpiecznie wiercić także w miękkich materiałach, np. płytkach, i pracować w trybie udaru od samego początku, oszczędzając sobie dodatkowych czynności. Funkcja zapobiega też ześlizgiwaniu się wiertła podczas nawiercania materiału, co pozwala szybko uzyskać precyzyjny rezultat pracy. Oba modele młotów są wyposażone w skuteczny system tłumienia drgań – element tłumiący drgania oddziela rękojeść główną od silnika młota, redukując

w ten sposób obciążenie użytkownika drganiami o 25% w porównaniu do poprzedniego modelu. W wyposażeniu standardowym znajduje się walizka L-BOXX, dwa akumulatory 4,0 Ah oraz szybka ładowarka. Pod-

czas pracy można używać przystawki odsysającej GDE 16 Plus Professional, dostępnej w programie osprzętu systemowego. Robert Bosch Sp. z o.o. n www.bosch.pl

Dane techniczne

GBH 36 V-LI Plus Professional (zastępuje GBH 36 V-LI Professional)

GBH 36 VF-LI Plus Professional (zastępuje GBH 36 VF-LI Professional)

Napięcie/pojemność akumulatora

36 V/4,0 Ah

Prędkość obrotowa bez obciążenia

1.150 min-1

Energia pojedynczego udaru

3,2 J

Maks. średnica wiercenia w drewnie/metalu/betonie

30/13/28 mm

Wartość emisji drgań

14,5 m/s2

Szybkozaciskowy uchwyt wiertarski

nie

tak

Waga

4,5 kg

4,6 kg

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

EKSPLOATACJA I REMONTY

Jeden akumulator by wszystkie włączyć Nowa seria 6 urządzeń BLACK+DECKER™ bez akumulatora spełni marzenia o przyjemnym i tanim majsterkowaniu. Dostępne bez baterii wiertarko-wkrętarki z udarem lub bez, zakrętarka, pilarki szablowa i tarczowa, a także latarka pozwolą uzupełnić zbiór narzędzi i cieszyć się nowymi możliwościami majsterkowania. Wystarczy jeden akumulator by wszystkie włączyć.

ługie zimowe wieczory to idealny czas na próbowanie swoich sił w majsterkowaniu i sprawiających wiele przyjemności pracach rzemieślniczych. Jednak kompletowanie elektronarzędzi, każdego z własnym akumulatorem, wymaga większych nakładów finansowych. Dlatego BLACK+DECKER™ rozszerza serię elektronarzędzi bez baterii. Wystarczy jeden akumulator 18V by wszystkie włączyć. I zaoszczędzić.

Moc akumulatorów

Do elektronarzędzi akumulatorowych potrzebne jest odpowiednie zasilanie. Rozwiązanie BLACK+DECKER™ to akumulatory 1,5 Ah i 2 Ah lub ładowarka z akumulatorem 1,5 Ah. Wszystkie urządzenia z nowej serii posiadają system szybkiego wsuwanego mocowania akumulatora. Akumulator dostępny w zestawie z ładowarką wielonapięciową w cenie 299 zł brutto. Sama ładowarka w cenie 129zł brutto.

Niech się stanie światłość!

Długie jesienne wieczory w warsztacie rozświetli ogumowana latarka BLACK+DECKER™ BDCF18. Umożliwia pracę do 11 godzin na jednym naładowaniu, dając solidny strumień światła z 12 diod LED. Dostosowanie kąta oświetlenia

ułatwia obrotowa głowica i wyprofilowana rękojeść, która pozwala postawić latarkę na boku. Waży zaledwie 0,24 kg. Dostępna bez akumulatora i ładowarki w cenie 129 zł brutto.

Niezawodna pilarka szablowa Do cięcia materiałów drewnianych, metalowych czy tworzyw sztucznych świetnie nada się pilarka szablowa BDCR18N. Pracuje z prędkością do 3000 obr./min, a jej użycie ułatwia beznarzędziowa wymiana ostrza oraz kompaktowa, ogumowana obudowa. Idealnie sprawdzi się do prac na świeżym powietrzu. Dostępna z akumulatorem i ładowarką w cenie 549 zł lub osobno w cenie 329 zł brutto.

Wkręcaj, wwiercaj i zakręcaj! Wiertarko-wkrętarka BDCDD18N o 10 ustawieniach momentu obroto-

wego, ważąca tylko 1 kg, ułatwia pracę w drewnie i metalu. To 1-biegowe urządzenie jest podstawą wielu domowych prac – skręcania i naprawy mebli, czy majsterkowania. Jeżeli jednak potrzeba większej prędkość, wzmocnionej udarem, dobrym wyborem będzie BDCH188N. Potężna wiertarko-wkrętarka posiadająca 2 biegi i 11 ustawień prędkości obrotu poradzi sobie z cięższymi zadaniami. Jej moc pozwala na

wiercenie w drewnie, metalu i murach. Obydwa produkty można nabyć osobno bez akumulatorów lub w zestawie (BDCDDIM18B) z akumulatorami 1,5 Ah i ładowarką. Dobrym uzupełnieniem tego zestawu jest zakrętarka udarowa BDCIM18N, dzięki której bez wysiłku można usunąć każdą starą śrubę czy wkręt. Wiertarko wkrętarka bez akumulatora i ładowarki dostępna w cenie 219 zł brutto, wiertarko-wkrętarka udarowa bez akumulatora i ładowarki dostępna w cenie 269 zł brutto. Zakrętarka udarowa dostępna w cenie 329 zł brutto bez akumulatora i ładowarki lub w zestawie z wiertarko-wkrętarką, 2 akumulatorami i ładowarką w cenie brutto 899 zł.

Niezawodna pilarka tarczowa

Pilarka tarczowa BDCCS18N BLACK+ DECKER™ waży zaledwie 2,5 kg i pozwala na prostopadłe cięcie na głębokość do 43 mm i ukośne pod kątem 45° do 35 mm. Dwie antypoślizgowe rękojeści pozwalają na dokładną kontrolę cięcia, a specjalne rozwiązania wydmuchujące pył czynią pracę czystą i precyzyjną. Dostępna w cenie 599 zł brutto wraz z akumulatorem i ładowarką lub osobno w cenie 379 zł brutto. Stanley Black & Decker n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

EKSPLOATACJA I REMONTY

Elektryka prąd nie tyka… ale lepiej mieć sprawdzone narzędzia W pracy z prądem bardzo ważne jest, aby używać narzędzi bezpiecznych. Właśnie takie oferuje marka STANLEY®, która przygotowała dla elektryków cały szereg wysokiej jakości wkrętaków i szczypiec testowanych pod napięciem 1000 V, a także narzędzi ogólnobudowlanych.

lektrycy wykorzystują w swojej pracy przede wszystkim narzędzia specjalistyczne, dostosowane do pracy przy instalacjach elektrycznych, ale czasami przydają im się także typowe narzędzia ogólnobudowlane. I chociaż monter częściej będzie miał do czynienia z układaniem instalacji elektrycznej, oświetleniowej i alarmowej, a konserwator z utrzymaniem w stanie gotowości systemu i urządzeń technicznych, to ich narzędzia w dużej mierze będą takie same.

Narzędzia ogólnobudowlane dla elektryków

W każdej skrzyni narzędziowej młotek to podstawa, także w pracy z prądem. Dlatego firma STANLEY® stworzyła dla elektryków specjalny, lekki młotek o wadze 200 g (model 54-695), a także przecinak (model 18-330), który w połączeniu ze zwykłym młotkiem, np. 1 kg, stanowi idealny zestaw do kucia rowków pod przewody. Oprócz nich, elektrykom przydadzą się także: legendarna miarka PowerLock® (33-218), zestaw kluczy płaskooczkowych z grzechotką (model 17-369), wiertarko-wkrętarka STANLEY® FATMAX® FMC620LB oraz samopoziomujący laser krzyżowy, np. Cubix, rzutujący poziome i pionowe linie z możliwością ustalenia spadku, pomocny w równym ułożeniu kabli.

Testowane do pracy z prądem

Większość prac wykonywanych przez elektryków wymaga jednak użycia

specjalistycznych narzędzi izolowanych. Marka STANLEY®, przestrzegając wyśrubowanych norm europejskich IEC 60900, DIN EN 60900 oraz VDE0680, stworzyła całą gamę produktów testowanych pod napięciem zmiennym 10 000 V. Narzędzia te oznaczone są na opakowaniach podwójnym trójkątem oraz wartością 1000 V. Wśród nich znajdują się bezpieczne wkrętaki do montowania gniazdek i rozdzielnic – najpowszechniej używane narzędzia w pracy elektromonterów. STANLEY® oferuje cały zestaw (model 62-573) takich wkrętaków: z grotem prostym, krzyżowym Phillips i Pozidriv oraz próbnikiem napięcia. Kolejne niezastąpione narzędzie to uniwersalne szczypce STANLEY® MAXSTEEL® VDE (model 84-000), które służą do bezpiecznego zaciskania, przytrzymywania i wyginania materiału. I pomimo, że można ich użyć także do zdejmowania izolacji, do tej czynności STANLEY® proponuje szczypce specjalne (model 84010), które ułatwiają i przyspieszają łączenie przewodów elektrycznych zmniejszając jednocześnie ryzyko ich uszkodzenia. Oferta STANLEY® dla elektryków obejmuje także obcinaki do cięcia przewodów i drutów: diagonalny (model 84-003) i czołowy (model 84-016) oraz szczypce do specyficznych zastosowań – wydłużone proste (model 84-006) albo wygięte (model 84-008).

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

Wszystkie proponowane narzędzia zmieszczą się w pojemnej skrzynce narzędziowej STANLEY® 95-830 z przenośną tacą i wysuwaną szufladą. Sugerowane ceny detaliczne brutto: yy Młotek 200 g STANLEY® (model 54695) – ok. 56 zł yy Przecinak STANLEY® (model 18-330) – ok. 46 zł yy Miara STANLEY® PowerLock® (model 33-218) – ok.38 zł yy Zestaw kluczy płaskooczkowych z grzechotką STANLEY® (model 17369) – ok. 307 zł yy Wiertarko-wkrętarka STANLEY® FMC620LB – ok. 949 zł yy Laser krzyżowy STANLEY® Cubix (model STHT1-77340) – ok. 218 zł yy Zestaw wkrętaków STANLEY® z grotem prostym, Philips i Pozidriv oraz próbnikiem napięcia (model 62-573) – ok. 242 zł yy Szczypce STANLEY® MAXSTEEL® VDE uniwersalne (model 84-000) – ok. 55 zł yy Szczypce do zdejmowania izolacji STANLEY® (model 84-010) – ok. 58 zł yy Obcinak diagonalny STANLEY® (model 84-003) – ok. 68 zł yy Obcinak czołowy STANLEY® (model 84-016) – ok. 65 zł yy Szczypce wydłużone proste STANLEY® (model 84-006) – ok. 55 zł yy Szczypce wygięte STANLEY® (model 84-008) – ok. 64 zł yy Skrzynia narzędziowa STANLEY® (model 95-830) – ok. 220 zł n

EKSPLOATACJA I REMONTY

Szybkie cięcie metalu bez iskier Precyzyjne cięcie metalu z akumulatorową pilarką Bosch dla Profesjonalistów Bosch wprowadza na rynek pilarkę do metalu GKM 18 V-LI Professional. Nowe narzędzie gwarantuje precyzyjne rezultaty cięcia redukując jednocześnie ryzyko powstawania zadziorów i przebarwień powierzchni. Rozwiązania zastosowane w modelu GKM 18 V-LI Professional zapewniają też bezpieczne środowisko pracy dzięki niemal całkowitemu braku iskrzenia. Dodatkowym atutem pilarki jest jej zwarta konstrukcja i niska waga zwiększająca komfort pracy.

owa akumulatorowa pilarka do metalu Bosch umożliwia profesjonalistom szybkie cięcie metalu bez iskrzenia, które zostało niemal całkowicie wyeliminowane. A wszystko dzięki specjalnej tarczy pilarskiej do obróbki stali „Standard for Steel”. Dzięki niej cięcie staje się nie tylko bezpieczniejsze, ale też bardziej dokładne - iskrzenie, które przesłania widok linii cięcia, jest w przypadku tego narzędzia znikome. Dodatkowo, ograniczone ryzyko powstawania zadziorów i przebarwień powierzchni redukuje nakłady związane z dodatkową obróbką materiału.

Komfortowa praca i szybkie tempo cięcia

dobrą widoczność linii cięcia i wysoką precyzję pracy. Komfort pracy zapewnia płynna regulacja głębokości cięcia, ergonomiczna rękojeść i zaczep, przy pomocy którego użytkownik może zawiesić pilarkę GKM 18 V-LI Professional np. na drabinie, rusztowaniu lub ławie roboczej.

System Flexible Power: pełna kompatybilność z programem narzędzi 18 V

Akumulator 18 V o pojemności 4,0 Ah gwarantuje kompatybilność ze wszystkimi narzędziami akumulatorowymi i ładowarkami w obrębie tej samej klasy napięcia dzięki systemowi Flexible Power Bosch. Program 18 V obejmuje aktualnie 40 urządzeń i akumulatorów o pojemności 1,5 Ah, 2,0 Ah, 3,0 Ah, 4,0 Ah, 5,0 Ah i 6,0 Ah. Robert Bosch Sp. z o.o. n www.bosch.pl Fot. Bosch

Pilarkę GKM 18 V-LI Professional charakteryzuje zwarta konstrukcja i niska waga wynosząca zaledwie 2,7 kg, co gwarantuje komfortową pracę w warsztacie i na

budowie. Jej zalety docenią z pewnością wykonawcy konstrukcji stalowych, ślusarze i dekarze. Wydajny akumulator litowo-jonowy 18 V o pojemności 4,0 Ah zapewnia szybkie tempo i długi czas pracy. Zastosowana w nim technologia CoolPack sprawia, że nawet przy intensywnej eksploatacji akumulator wykorzystuje pełną pojemność energii i nie przegrzewa się. W modelu GKM 18 V-LI Professional zoptymalizowano też chłodzenie silnika wykorzystując do tego dwa wentylatory. Ponadto systemy EMP (Electronic Motor Protection) i ECP (Electronic Cell Protection) dodatkowo chronią narzędzie i akumulator przed przeciążeniem, co także wpływa na jego żywotność. W wyposażeniu akumulatorowej pilarki do metalu znajduje się wskaźnik stanu naładowania akumulatora, oświetlenie LED i wizjer w podstawie, zapewniające

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TARGI

VIII edycja Targów Energetycznych ENERGETICS za nami! W dniach 17-19 listopada 2015 roku w Targach Lublin odbyła się już VIII edycja Targów Energetycznych ENERGETICS oraz V edycja Targów Technologii Szerokopasmowych INFOSTRADA. Podczas trzech dni targowych swoją ofertę zaprezentowało niemal 160 Wystawców z Polski i Europy (m.in. z Włoch, Niemiec czy Białorusi) reprezentujących sektor energetyczny i telekomunikacyjny. Targi odwiedziło ponad 4700 zwiedzających, wśród których znaleźli się m.in.: przedstawiciele zakładów energetycznych, hurtowni elektrycznych, działów energetycznych firm i zakładów przemysłowych, instalatorzy, inżynierowie czy elektrycy.

śród produktów prezentowanych podczas Targów ENERGETICS znalazły się rozdzielnice niskiego i średniego napięcia, stacje transformatorowe, obudowy, aparaty i urządzenia do budowy złącz pomiarowych i kablowo-rozdzielczych, zabezpieczenia elektroenergetyczne, sensory, automatyka przemysłowa, aparatura sygnalizacyjna, łączeniowa i instalacyjna, systemy oświetlenia, osprzęt uziomowy i wiele innych.

Część ekspozycyjna Targów została wzbogacona kompleksowym programem seminariów i szkoleń koncentrujących się na najważniejszych zagadnieniach branżowych. „Ustawa o odnawialnych źródłach energii”, Seminarium Lubelskiego Klastra Ekoenergetycznego, szkolenie „Pomiary instalacji fotowoltaicznych” oraz seminarium „Energetyka obywatelska” organizowane przez Stowarzyszenie Elektryków Polskich czy Panel Politechniki Lubel-

skiej to tylko niektóre pozycje programu wydarzeń towarzyszących. Po raz pierwszy Targom towarzyszyło Forum Dystrybutorów Energii. Konferencja dotycząca niezawodności dostaw energii elektrycznej zgromadziła ponad 150 uczestników, w tym przedstawicieli Operatorów Systemów Dystrybucyjnych takich jak: ENEA Operator Sp. z o.o., RWE Stoen Operator Sp. z o.o., ENERGA-OPERATOR, TAURON Dystrybucja S.A., PGE Dystrybucja S.A. W związku z pla-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TARGI

nowanym na styczeń 2016 roku wdrożeniem taryf jakościowych dyskutowano o założeniach nowego modelu oraz znaczeniu zmian w tym obszarze dla funkcjonowania Operatorów Systemów Dystrybucyjnych. Tradycyjnie już podczas Lubelskiej Gali Energetyki towarzyszącej Targom ENERGETICS zostały wręczone nagrody targowe. W kategorii „Produkt Roku” Komisja Konkursowa przyznała aż

trzy wyróżnienia. Pierwsze wyróżnienie otrzymała firma STRUNOBET-MIGACZ Sp. z o.o za serię słupów strunobetonowych dla linii WN 110kv. Drugie wyróżnienie Komisja Konkursowa przyznała firmie POLLIN Zakład Elektroniczny Wojciech Polak za wielofunkcyjny przekaźnik czasowy master. Trzecim wyróżnionym została firma APATOR S.A. za rozłącznik bezpiecznikowy listwowy smart ARS pro. Głów-

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

ną Nagrodę Targową w kategorii „Produkt Roku” Targów Energetycznych ENERGETICS 2015 otrzymała firma MIKRONIKA za rodzinę sterowników SO-52v21-AUT z funkcją sygnalizatora zwarć do nadzoru rozłączników i stacji napowietrznych. W kategorii „Forma Promocji Targowej” nagrodzono firmę ELEKTROBUDOWA S.A. W tym samym czasie odbyły się również Targi Technologii Szerokopasmowych INFOSTRADA – forum spotkań inwestorów, wykonawców i innych podmiotów zaangażowanych w realizację projektów teleinformatycznych. Serdecznie dziękujemy wszystkim Zwiedzającym, Wystawcom, Współwystawcom, Patronom Honorowym, Branżowym, Medialnym oraz Partnerom za współorganizowanie Lubelskich Targów Energetycznych ENERGETICS 2015. Energetics n

TARGI

Rittal na targach SPS IPC Drives 2015 Stoisko targowe zmieni się w zakład produkcji urządzeń sterowniczych i rozdzielczch 4.0 „Nasze kompetencje. Twoje korzyści.“ – pod tym hasłem Rittal prezentuje na targach SPS IPC Drives w Norymberdze całkiem nowe spojrzenie na proces tworzenia wartości w produkcji urządzeń sterowniczych i rozdzielczych. Po raz pierwszy firma zainscenizuje na stoisku targowym realny zakład produkcyjny. Na 1200 metrach kwadratowych powierzchni wystawienniczej będą pokazywane i dyskutowane wyzwania stojące przed produkcją aparatury sterowniczej i rozdzielczej oraz poszczególne etapy procesu na podstawie konkretnych sytuacji z dnia codziennego: od inżynierii, przez zamawianie, dostawę i wyposażenie, aż po okablowanie oraz montaż końcowy. Produkcja urządzeń sterowniczych i rozdzielczych, podobnie jak budowa maszyn, jest pod znaczną presją kosztów i terminów. Optymalizacja poszczególnych branż, produktów i etapów procesu dochodzi dzisiaj do własnych granic. „Dalsza produktywność jest możliwa tylko przez konsekwentną standaryzację, optymalizację całych łańcuchów tworzenia wartości i zastosowanie nowoczesnych

koncepcji IT oraz inżynierii“, mówi Uwe Scharf, szef działu zarządzania produktami w Rittal. Przed tymi wyzwaniami stoi Friedhelm Loh Group wraz z firmami Rittal, Eplan i Cideon. Wspólnie z naszymi partnerami, klientami oraz dostawcami ciągle poszukujemy rozwiązań dla optymalizacji łańcuchów tworzenia wartości w produkcji urządzeń sterowniczych i rozdzielczych. Goście targów będą mogli zapoznać się z poszczególnymi etapami łańcucha tworzenia wartości w budowie urządzeń sterowniczych i rozdzielczych: od inżynierii przez technikę systemową aż po rozbudowę systemu wraz z automatyzacją produkcji. W centrum tego łańcucha, jako element łączący, znajduje się wirtualny prototyp szafy sterowniczej. Sposób, w jaki konstruktorzy mogą przyspieszyć procesy projektowania, zostanie przedstawiony przez Rittal i Eplan w sekcji „Engineering“ w postaci inteligentnych narzędzi inżynierskich. Wskazuje się na możliwości zwiększenia efektywności przez wykorzystanie danych urządzeń z Eplan Data Portal, poprzez rozwiązania in-

„Nasze kompetencje. Twoje korzyści.“ – pod tym hasłem Rittal zaprezentuje na targach SPS IPC Drives w Norymberdze całkiem nowe spojrzenie na proces tworzenia wartości w produkcji urządzeń sterowniczych i rozdzielczych.

„Dalsza produktywność jest możliwa tylko przez konsekwentną standaryzację, optymalizację całych łańcuchów tworzenia wartości i zastosowanie nowoczesnych koncepcji IT oraz inżynierii“, mówi Uwe Scharf, szef działu zarządzania produktami w Rittal.

żynierskie (jak Eplan Electric P8, Eplan Pro Panel, Rittal Therm, Rittal Power Engineering) oraz najnowsze narzędzia doboru produktów. W sekcji „Technika systemowa“ Rittal pozwala spojrzeć na realistycznie przedstawiony świat produkcji aparatury sterowniczej i rozdzielczej, przedstawiając rozwiązania zwiększające efektywność całego łańcucha tworzenia wartości: od dostawy, wstępnego montażu i obróbki mechanicznej, przez instalowanie i konfekcjonowanie złączy zaciskowych, aż po okablowanie, montaż i dostawę. Potencjalne oszczędności oraz istotne zalety systemu szaf szeregowych TS 8, jak pokrycie powierzchni, łączenie szeregowe, wyrównanie potencjałów i wprowadzanie kabli, są objaśniane na konkretnych przykładach. W sekcji „Automatyka“ Rittal prezentuje rozbudowane rozwiązania wsparcia produkcyjnego i automatyzacji warsztatu. Zakres rozwiązań rozciąga się od obróbki mechanicznej w centrach obróbczych i centrach obróbki laserowej w 3D aż po automatyczne konfekcjonowanie złączy zaciskowych oraz przewodów. Główną atrakcją produktową są nowe klimatyzatory Blue e+, które dzięki opatentowanej technologii hybrydowej pozwalają na oszczędności energii do 75%. Poza tym Rittal po raz

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015

TARGI pierwszy prezentuje nową generację wentylatorów dachowych oraz nowe wymienniki ciepła powietrze/woda w wersji Hygienic-Design. Innymi nowościami są adaptery urządzeniowe 630A do systemu rozdziału mocy Ri4Power 185 mm oraz system inteligentnego monitoringu dla głównej rozdzielni niskiego napięcia. Goście, którzy poza realnym konstruowaniem szaf sterowniczych dodatkowo interesują się inżynierią, mogą uzyskać informacje od siostrzanych firm Eplan i Cideon w hali 6, stoisko 210. Obok licznych nowości w zakresie CAE i mechatroniki, na przykładzie wirtualnej maszyny zostanie zaprezentowana standaryzacja oraz zapewnianie równoległości i spójności danych w procesie inżynierii. Szczegółowo pokazany będzie także montaż szaf sterowniczych na podstawie wirtualnego prototypu w 3D – jak na stoisku Rittal – ze szczególnym uwzględnieniem produkcji maszyn i urządzeń. Rittal Sp. z o.o. n

Wspólnie z partnerami, klientami i dostawcami Rittal ciągle poszukuje rozwiązań dla optymalizacji łańcuchów tworzenia wartości w produkcji urządzeń sterowniczych i rozdzielczych.

PRODUCENT APARATÓW I APARATURY PRZEMYSŁOWO-ENERGETYCZNEJ

Radosnych Świąt Bożego Narodzenia oraz pomyślności w Nowym Roku 2016 życzy Polcontact Warszawa

ZAKŁADY POLCONTACT WARSZAWA Sp. z o.o. ul. Goździków 26, 04-231 URZĄDZENIA DLA Warszawa ENERGETYKI 8/2015 www.polcontact-warszawa.pl

Oferujemy kompletny asortyment przekładników niskiego napięcia, w tym: n n n n n n

przekładniki prądowe do pomiarów i zabezpieczeń przekładniki prądowe z dzielonym rdzeniem przekładniki prądowe sumujące przekładniki prądowe nakładane na kabel średniego napięcia (do 24 kV) przekładniki prądowe pomiarowe napowietrzne – NOWOŚĆ! przekładniki napięciowe

DZIAŁ SPRZEDAŻY tel./faks: 22 815 93 38 (39) zbyt@polcontact-warszawa.pl

DZIAŁ TECHNICZNY tel./faks: 22 815 67 1769 ju@polcontact-warszawa.pl

KONFERENCJE I SEMINARIA

XIV Konferencja Systemy Informatyczne w Energetyce SIwE’15 Zorganizowana przez Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej w dniach 24-27 listopada 2015 r. w Wiśle, XIV Konferencja „Systemy informatyczne w energetyce” (SIwE) była poświęcona bezpieczeństwu sieci energetycznej, szczególnie w kontekście ogromnego jej nasycenia systemami teleinformatycznymi narażonymi na zupełnie innego rodzaju zagrożenia niż sieć energetyczna.

uże nasycenie sieci elektroenergetycznej urządzeniami teleinformatycznymi wynika przede wszystkim z nowych technologii pojawiających się w energetyce (energetyka rozproszona, odnawialne źródła energii, elektrownie wirtualne, smart grid i smart meetering) oraz zwiększonych wymagań odbiorców energii elektrycznej wobec jej dostawców (szczegółowa informacja o zużyciu energii elektrycznej i wpływ na jego wielkość i charakter, a co za tym idzie na wysokość rachunków za energię). Dodatkową zachętą do jeszcze większego wykorzystywania systemów teleinformatycznych jest wprowadzenie nowego modelu regulacji jakościowej, według którego przychody OSD będą zależały m.in. od poziomu realizacji wskaźników poprawy efektywności. Wszystkie te uwarunkowania sprawiają, że należy się spodziewać jeszcze większej integracji systemów teleinformatycznych z siecią energetyczną. Na szczęście, jak jednoznacznie podkreślali prelegenci, zarówno przedstawiciele OSD, jak i reprezentanci dostawców

systemów/rozwiązań IT zdają sobie doskonale sprawę, przed jakimi zagrożeniami i w jaki sposób należy chronić sieć energetyczną. Jednym z głównych tematów przewodnich konferencji był, planowany do wdrożenia przez OSD, Centralny System Wymiany Informacji (CSWI) na detalicznym rynku energii elektrycznej. Stan prac nad CSWI, oczekiwane założenia techniczne oraz planowany model jego wdrożenia zaprezentowali kierownik projektu Grażyna Hańderek oraz przedstawiciel zespołu ds. IT Robert Grabowski. Podczas konferencji omawiano również wdrażanie rozwiązań AMI (Advanced Metering Infrastructure). Podkreślano potencjał AMI w zakresie ograniczania poziomu strat energii oraz bieżącego monitorowania obciążenia sieci. Mariusz Jurczyk zaprezentował wdrożenie AMI w TAURON Dystrybucja SA. W sesji pt.: „Rozwiązania IT w energetyce” Sławomir Noske oraz Mieczysław Wrocławski z ENERGA-OPERATOR SA przedstawili m.in. projekt UPGRID, czyli wykorzystanie danych z systemu AMI do monitorowania sieci nn. – Projekty

innowacyjne realizujemy w celu poszukania elastyczności systemu dystrybucyjnego również w partnerstwie z użytkownikami energii. Testujemy narzędzia, które podnoszą elastyczność systemu – podsumował Mieczysław Wrocławski. W konferencji udział wzięło 547 uczestników (w tym 200 reprezentujących energetykę zawodową) ze 167 firm i instytucji. W jej trakcie wygłoszono 39 referatów, przygotowano 25 stoisk promocyjnych. Patronat honorowy nad SIwE‘15 objęli: Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Gospodarki Janusz Piechociński oraz Prezes Urzędu Regulacji Energetyki Maciej Bando. Już teraz zapraszamy Państwa do udziału w XV edycji Konferencji SIwE, która odbędzie się w dniach 29 listopada – 2 grudnia 2016 r. Szczegółowe informacje znaleźć można na stronie internetowej: siwe.ptpiree.pl. Sebastian Brzozowski (PTPiREE) n

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 8/2015